Stephan Covey’s zeven gewoonten die jou succesvol maken! Het doel van de 7 gewoonten van effectief leiderschap is om je leven krachtiger en doelmatiger te maken. Stephen Covey maakt je bewust van wat je wilt bereiken, wat je daarvoor moet doen en hoe je dat aanpakt in je dagelijkse leven. Covey had jarenlange ervaring met het helpen van mensen en organisaties toen hij het boek schreef. Die ervaring lees je in iedere pagina. Alle gewoontes ( = eigenschappen) onderbouwt hij met praktijkvoorbeelden. Daarnaast schrijft Covey kraakhelder: duidelijk en concreet, ook over de ingewikkelde zaken.
Gewoonte 1: Ben proactief Denk je zelf vooruit of reageer je altijd op anderen? Elke dag kunnen we kiezen of we proactief (vooruitziend) of reactief (reagerend) zijn. Je hebt wel eens dagen dat alles tegen zit. Wat ga je daar aan doen? Reageer je op al die vervelende dingen, of ben je proactief? De keuze is echt aan jezelf. Je hoeft niet altijd te reageren zoals je gewend bent, of zoals andere mensen verwachten. Reactieve mensen nemen beslissingen vanuit hun driften. Het zijn net blikjes frisdrank. Als het leven ze wat door elkaar schudt komt er druk en ontploffen ze. Daar tegenover maken proactieve mensen hun keuzen vanuit waarden. Ze denken eerst na voordat ze iets doen. Ze weten dat ze niet alles onder controle hebben, maar ze beslissen wel zelf wat ze daar mee doen. ‘Reactieve mensen zijn als koolzuur, proactieve mensen als water’.
Reactieve mensen zijn:
Snel beledigd Geven anderen de schuld en klagen Worden makkelijk kwaad en zeggen dingen waar ze later spijt van krijgen Kunnen heel depressief worden Lopen de kantjes ervan af
Proactieve mensen zijn:
Niet snel beledigd Nemen verantwoordelijkheid Denken na voordat ze iets doen Blijven hard werken Vinden altijd wel een manier om dingen voor elkaar te krijgen
Hier nog enkele voorbeelden: Reactieve taal:
Proactieve taal:
Ik zal het proberen. Zo ben ik nu eenmaal. Ik kan er niets aan doen.
Ik zal het doen. Ik kan het veel beter. Laat ik eerst kijken wat de mogelijkheden zijn.
Ik moet wel. Ik kan het niet. Je hebt mijn dag verpest.
Ik kies ervoor. Er moet een manier zijn. Ik trek me niets aan van jouw slecht humeur.
Gewoonte 2: Begin met het eind in gedachten Begin altijd met het einddoel in je hoofd. Aannemers maken een bouwtekening voordat ze een huis bouwen. En jij leest eerst ook een recept voordat je een maaltijd kookt. Dus je begint met voorbereidingen. Probeer dat ook met je gedachten; begin met het eind in je hoofd. Zoek een plek op waar je alleen bent. Probeer hierna je hoofd leeg te maken. Concentreer je, haal diep adem en stel je geest open. Denk nu goed na: wat heb je het laatste jaar met je leven gedaan? Wat voel je diep in je hart? Hoe zie je eruit? Welke gewoonten heb je? Denk daarna over dezelfde dingen maar nu hoe je over een jaar wilt zijn. Wat is echt belangrijk en wat wil je het komende jaar bereiken. Dit heet ‘het eind in gedachten’. Waarom is het eind in gedachten belangrijk? Daarvoor zijn twee redenen. De eerste reden is dat de weg die je nu kiest invloed heeft op de rest van je leven. De tweede reden is dat je zelf over je toekomst moet beslissen. Zo niet, dan doet iemand anders dat voor jou.
Hulpvragen: Wat denk je over het leven? Wat voor soort vrienden wil je hebben? Wat zijn jouw normen en waarden? Wat voor relatie wil je hebben met je familie? Deze vragen gaan over belangrijke onderwerpen in je leven. Dat kan je opschrijven, bijvoorbeeld in een soort belofte aan jezelf, een ‘persoonlijk statuut’. Deze belofte kun je opdelen in lange en korte termijn beloftes. Je kunt dit ook doen via gedichten of een liedje, een tekening of een foto. Hoe je het doet maakt niet uit maar leg het vast.
Belangrijk voor een persoonlijk statuut zijn: Vertrouwen in jezelf en in iedereen in je omgeving; Vriendelijk zijn, respectvol en beleefd tegen alle mensen; Vaststellen van bereikbare doelen (grijp niet te hoog); Niet vergeten om te genieten van de gewone dingen in je leven.
Gewoonte 3: Belangrijke zaken eerst Heb jij ook gemerkt dat er bij het inpakken van een koffer er veel meer in gaat als de kleren netjes opgevouwen zijn? Zo is het ook met het leven. Hoe beter je jouw leven organiseert, des te meer tijd je hebt voor belangrijke dingen. Daarvoor is de ‘tijdkwadrant’ een goed hulpmiddel. In dit ‘tijdkwadrant’ zijn er twee soorten taken; ‘belangrijk’ en ‘dringend’. Belangrijk zijn taken die jij echt belangrijk vind. Dringend zijn dingen die direct jouw aandacht vragen. In het tijdkwadrant zijn vier verschillende vakken; daarin staan het soorten activiteiten en het soort persoonlijkheid dat je bent. Met deze vier kwadranten zie je hoe je jouw leven beter kunt organiseren.
Tabel 1:
Belangrijk
Niet belangrijk
Dringend 1. De treuzelaar
Niet dringend 2. De planner
Pech met vervoer Computer gaat stuk Vriend of familielid heeft direct hulp nodig 3. De jazegger
Werk dat volgende week af moet Opruimen werkplek Organiseren van de post Hardlopen/ sporten
(meeste) telefoontjes Facebook vragen Boodschapje doen voor ander
Filmpje op telefoon ‘Gezellig’ Appen met vrienden Tv kijken Gamen
4. De verspiller
Onze maatschappij is verslaafd aan haast. We zijn de NUgeneratie met kantenklare maaltijden, snackbars en natuurlijk, mobiele telefoons. Dringende zaken zijn niet áltijd slecht. Maar het is wel een probleem als je door de drukte van dringende dingen, echt belangrijke zaken die niet dringend zijn uitstelt. Wat echt belangrijk is wordt dan weg gedrukt door dringende zaken zoals telefoongesprekjes, onderbrekingen of andere dingen die gisteren klaar hadden moeten zijn.
Elke week plannen Besteed daarom elke week vijftien minuten aan het plannen van je week. Je zult snel zien dat dit een groot verschil maakt. Een week planning kan in 3 stappen:
Stap 1: Stel eerste de belangrijkste grote brokken werk vast. Vraag jezelf af: ‘wat zijn de belangrijkste zaken die ik deze week moet doen?’ je zult zien dat de meeste zaken in kwadrant 2 horen. Voorbeelden: studeren, boek uitlezen, sollicitatiebrief schrijven, afspraak met goede vriend en drie keer sporten. Stap 2 : Plan tijd voor je grootste grote brokken. Doe daarbij eerst de belangrijkste en grote dingen, anders blijven ze liggen. Als je opschrijft wanneer je de belangrijkste dingen doet werkt dat het beste. Als je dit goed plant kun je ook andere dagelijkse activiteiten goed doen. Stap 3: Plan de dingen die overblijven. Nu is er tijd en ruimte voor de kleinere dingen. Schrijf het allemaal op, bijvoorbeeld in een agenda. Er is ook nog de ‘emotionele bankrekening’. Dit is het investeren in relaties, en het opbouwen van vertrouwen in andere mensen. Op die manier krijg je mensen om je heen die je om een gunst kunt vragen. Dat werkt van 2 kanten. Doe je best om de ander te begrijpen en ben ook duidelijk over wat je wilt. En kom ook je beloften na. Dit zijn allemaal belangrijke dingen voor de 4e gewoonte.
Gewoonte 4: Denk win-win Winwin is anders is dan winnen of verliezen. Bij winnen of verliezen is er altijd iemand niet gelukkig. Bij een win – win situatie wordt iedereen vrolijk.
Win – win – het grote feest Win win is dus het geloof dat iedereen kan winnen. Je bent dan aardig en sterk tegelijk. Je wilt zelf graag succes, maar gunt dat een ander ook. Het is niet jij of ik, maar wij samen. Er zijn meer win win situaties dan je denkt. Win win denken begint met het winnen van jezelf door twee slechte gewoonten af te leren. Alles begint altijd bij jezelf! De twee slechte gewoonten zijn concurreren en vergelijken. Concurrentie heeft een donkere en een lichte kant. Concurrentie kan goed zijn. Het prikkelt om beter te worden en meer je best te doen om dingen te bereiken. De donkere kant van concurrentie is ‘jezelf boven anderen zetten’. Zo zien mensen vriendschappen en populariteit soms ook als een wedstrijd. Dit is geen goede manier van concurrentie. Vergelijken is de ‘tweelingbroer’ van concurreren. Jezelf vergelijken met iemand anders zorgt vaak voor problemen. Iedereen ontwikkelt zich op een eigen manier op sociaal, geestelijk en lichamelijk gebied. De één is ook sneller dan de ander. Door onszelf met anderen te vergelijken voelen we ons op het ene moment minder en het volgende moment meer. Op het ene moment klein en op het andere moment groot. Als mijn veiligheid alleen afhangt van mijn ontwikkeling, wat gebeurd er dan als iemand anders slimmer en sterker is? Iedereen heeft zijn eigen kwaliteiten. Je hoeft daarom ook niet op anderen te lijken; doe het op je eigen manier. Als we het samen eens zijn over concurrentie en vergelijken zijn er veel win win situaties mogelijk. Maar er blijven altijd situaties zonder oplossing, hoe graag je het ook wilt. Want als de ene partij een dwanggedachte heeft over alleen voor zichzelf winnen, gaat het nooit werken. Als je met je vriend/vriendin bent, en jullie willen allebei het tegendeel, dan komt er geen akkoord. Dan kun je beter allebei iets anders doen, zo niet dan wordt het misschien een verlies verlies situatie. Daar zit niemand op te wachten.
Gewoonte 5: Eerst begrijpen, dan begrepen worden De diepste behoefte van een menselijk hart Het menselijk hart is de sleutel tot contact. De diepste behoeften van een mens is dat anderen je begrijpen. Iedereen wil waardering en respect voor wie hij/zij is als persoon. Mensen laten pas alles zien als er liefde en begrip is. Daarom is vertrouwen erg belangrijk bij communicatie. Er is een gezegde: ‘mensen willen pas weten hoeveel je weet als jij je echt voor hen interesseert’. Misschien herinner jij je zelf situaties waarin iemand geen tijd nam om jou te begrijpen of naar jou te luisteren? Stond jij toen open voor wat die ander te zeggen had? Daarom is het belangrijk om je open te stellen voor de ander. Dat betekent geïnteresseerd zijn en de tijd te nemen om te luisteren zonder te oordelen of advies te geven.
Vijf slechte luisterstijlen Iemand begrijpen begint dus met goed luisteren. Het probleem is dat veel mensen niet weten hoe ze goed moeten luisteren. Luisteren is één van de vier belangrijkste vormen van communicatie. Naast
luisteren zijn praten, schrijven en lezen belangrijk. Er zijn vijf verschillende slechte manieren van luisteren. Wegdromen, doen alsof, vooringenomen luisteren, alleen de woorden horen en alleen op jezelf gericht luisteren.
Wegdromen is met je gedachten heel ergens anders zijn als iemand tegen je praat. We dromen allemaal wel eens weg. Doen alsof komt vaker voor. Dan besteed je weinig aandacht aan de ander maar doet wel net alsof. Het gebeurt vaak als er een stilte valt. Dan wordt er een zogenaamd geïnteresseerde opmerking gemaakt als: ok, ja of hm hm. Vooringenomen luisteren is alleen luisteren naar het stuk wat jij interessant vind. Dat gebeurt als je één woord uit een vraag pikt en alleen daar op ingaat. De rest vind jij niet belangrijk. Je gaat dan snel praten over het onderwerp dat jij leuk vindt en niet over het thema wat de ander leuk vindt. Alleen naar de woorden luisteren is alleen horen wat iemand zegt zonder te kijken naar de lichaamstaal. Je hebt dan geen idee over de gevoelens van de ander en wat mensen met de woorden bedoelen. Op jezelf gericht luisteren doe je wanneer je alleen alles hoort wat past bij je eigen standpunt. Een voorbeeld is zeggen dat je weet hoe een ander zich voelt. Maar dit weten wij helemaal niet. Wij weten alleen hoe wij ons zelf voelen. Op jezelf gericht luisteren is vervelend voor anderen; dan is wat jij hebt meegemaakt altijd erger of interessanter.
Echt luisteren Naast de vijf slechte manieren van luisteren is er ook het echt luisteren. Echt luisteren, kun je in drieën verdelen; woorden, gevoel tonen en lichaamstaal. Alleen luisteren met je oren is niet genoeg, je moet ook luisteren met je ogen en met je hart. De woorden zijn maar 7% van onze communicatie. In de communicatie komt 40% via het gevoel en 53 % door lichaamstaal. Als je echt wil luisteren moet je ‘in de schoenen van de ander staan’. Een gesprek is geen discussie of een wedstrijd. Wanneer je allebei een andere mening hebt kun je niet allebei gelijk hebben. In werkelijkheid kan dat omdat iedereen een andere visie heeft. Spiegelen (reflecteren) is ook belangrijk. Reflecteren is iets anders dan nazeggen. Nazeggen is precies zeggen wat de andere zei. Bij reflecteren herhaal je dat ook maar dan wel in je eigen woorden. Bij reflecteren moet je nadenken over de bedoeling van de woorden. Dat kan alleen als je echt warm en belangstellend bent.
Begrepen worden Waar zijn mensen het meest bang voor? Op nummer 2 staat de dood. Nummer 1 is ‘spreken in het openbaar’. Hoe kan dat? Betekent het dat mensen liever dood gaan dan dat ze in het openbaar praten? Dit is een rare gedachte. Maar het is wel een feit dat je durf nodig hebt voor spreken in het openbaar of je mening geven. Dus om een ander te begrijpen heb je begrip nodig, maar om begrepen te worden heb je moed nodig. Daarom is het belangrijk om je gevoelens te uiten. Als je daarbij ook tijd neemt om te luisteren, is de kans groot dat er ook naar jou wordt geluisterd.
Gewoonte 6: Synergie, samen ben je sterk Synergie is als samenwerken. Als twee of meer mensen samenwerken voor een betere oplossing is er synergie. Het is niet jouw of mijn manier, maar een gezamenlijke of betere manier.
Open staan voor verschillen Voor samenwerken moet je openstaan voor verschillen. Juist als je anders bent dan anderen kun je elkaar aanvullen. Jij hebt jouw sterke punten en die ander kan dingen waar jij niet goed in bent. Door elkaar aan te vullen wordt je een beter team. Er zijn drie verschillende manieren van omgaan met verschillen.
Verschillen vermijden Als mensen verschillen uit de weg gaan zit daar vaak iets achter. Dan zijn ze vaak bang voor dat wat ze niet kennen. Dan denk je bijvoorbeeld dat hoe jij je kleedt de enige goede manier is. Mensen die zo denken ontlopen mensen die anders zijn of houden hen voor (de) gek.
Verschillen toestaan Mensen die verschillen toelaten vinden dat iedereen recht heeft om anders te zijn. Ze ontlopen verschillen niet maar staan er ook niet echt voor open. Hun motto is vaak ‘jij leidt je eigen leven en ik het mijne. Als jij mij niet lastig valt, val ik jou niet lastig’. Dit is beter dan vermijden maar je komt nog niet tot een team dan samenwerkt.
Open staan voor verschillen Mensen die dit hebben staan open voor verschillen. Ze zien verschillen als positief en niet als een nadeel. Twee mensen die verschillend over iets denken bereiken door samenwerken meer dan twee mensen die hetzelfde denken. Als je elkaars verschil echt waardeert komt er creativiteit. Hierdoor ontstaan er nieuwe kansen.
Open staan voor je eigen verschillen Iedereen is verschillend, ook zijn er bijvoorbeeld veel overeenkomsten met je familie. Vaak wil je jezelf bewijzen; ‘jij bent socialer maar dat is niet belangrijk want ik kan veel beter leren’. Beter is het om iedereen te waarderen zoals hij/zij is, met de sterke en zwakke punten. Niemand is beter of slechter, alleen anders. Wees blij met je unieke verschillen en kwaliteiten.
Hobbels in het openstaan voor verschillen Er zijn ook hindernissen bij het komen tot samenwerking (synergie), we noemen er drie.
Onwetendheid Onwetendheid is dat je van niets weet. Dan weet je niet wat andere mensen geloven, wat ze hebben meegemaakt of hoe ze zich voelen.
Clubjes Het is fijn wanneer je op je gemak voelt in een groep. Het is een probleem als die groep jou niet accepteert zoals je bent. Mensen die bij een groep horen, voelen zich vaak beter dan de mensen die niet bij die groep horen. Het is niet moeilijk om bij een clubje te horen maar je moet wel opletten om je eigenheid en je persoonlijkheid niet te verliezen.
Vooroordelen Wij mensen zijn allemaal op dezelfde manier gemaakt maar we worden niet allemaal op dezelfde manier behandeld. Met meningen vooraf (vooroordelen) word je niet geboren, ze worden ons aangeleerd. Een
voorbeeld is dat mensen met een beperking dom zijn. Kinderen nemen dat soort meningen heel makkelijk over van ouders.
Tot samenwerking (synergie) komen Je kan op verschillende manieren samenwerken (synergie). Bijvoorbeeld bij een discussie met je ouders over een afspraak om iets met vrienden te plannen. Een actieplan voor samenwerking bestaat uit 5 stappen. Stap 1: Omschrijving van het probleem of de kans Stap 2: Manier van anderen Stap 3: Je eigen manier Stap 4: Brainstormen Stap 5: De beste oplossing kiezen Het actieplan is alleen een richtlijn. Voor het oplossen van sommige problemen zijn misschien meerdere gesprekken nodig. Hoe los je een conflict op? Door te vechten of door weg te lopen? Met een actieplan kun je daarvoor elke stap afwerken.
Samenwerken en synergie Mensen verschillen maar ze zijn allemaal belangrijk voor een groep. Met deze vijf kenmerken kun je een goed team vormen. 1: Zwoegers: langzaam werken aan een taak totdat die klaar is. 2: Volgelingen: ondersteunen leiders. Als zij een goed idee horen, gaan ze daarmee verder. 3: Vernieuwers: dit zijn de creatieve mensen, de mensen met de ideeën. 4: Verzoeners: zij zorgen voor de eenheid en ondersteuning. Ze stimuleren de samenwerking. 5: Opscheppers: Zijn soms lastig, maar leuk om mee te werken. Zorgen voor extra succes. Bij goede samenwerking komen al deze eigenschappen van pas. Ze concurreren niet met elkaar, maar helpen elkaar juist. Ze vloeien in elkaar over en maken een nieuw geluid. Het is dus net als samen muziek maken, synergie.
Gewoonte 7: Houd de zaag scherp Deze gewoonte heeft te maken met het scherp houden van je persoonlijkheid. Daarvoor moet je af en toe dingen veranderen. Dat gaat om vier onderdelen: je lichaam, geest, je hart en je ziel. Lichaam: via sporten, gezond eten, ontspannen en goed slapen zorgen voor een goede conditie. Geest: nieuwe dingen blijven leren via lezen, schrijven en studeren. Hart: aandacht voor (het opbouwen van) relaties, plezier en het helpen van anderen. Ziel: stil staan bij jezelf en het leven (b.v. dagboek bijhouden), genieten (b.v. van muziek en natuur)
Balans Om goed te werken is evenwicht tussen lichaam, geest, hart en ziel belangrijk. Al deze onderdelen houden verband met elkaar en beïnvloeden elkaar. Een simpel voorbeeld: als één van je autobanden zacht is dan hebben de andere drie banden daar ook last van. Niet alleen de zachte band zal gaan slijten. Zo is het moeilijk om vriendelijk te zijn (hart) als je heel moe bent (lichaam). Daarom zijn alle 4 de onderdelen belangrijk.
Lichaam Als je volwassen wordt verandert er veel in je lichaam. Je krijgt een andere stem, de hormonen gaan werken en je gaat er anders uitzien. Je lichaam is je gereedschap, dat moet je goed onderhouden. Belangrijk is hoe je jezelf voelt, dat is belangrijker dan je uiterlijk. Dat klinkt misschien raar omdat in onze maatschappij ‘uiterlijk’ erg op de voorgrond staat. Daar hoef je jezelf niet altijd veel van aan te trekken, er zijn genoeg voorbeelden van succesvolle mensen met lichamelijke problemen. Wanneer je niet het uiterlijk hebt dat volgens de maatschappij ‘ideaal’ is, wat dan nog? Belangrijker dan uiterlijk is aandacht voor je lichamelijke gezondheid. Het gaat erom dat je goed voor jezelf zorgt.
Geest (hersenen) In het leven gaat niets vanzelf. Overal moet je wat voor doen, wat er ook wordt gezegd. Je geest kun je op veel manieren ontwikkelen en sterker maken. De beste methode is misschien wel lezen. Lezen is voor je hersenen als sporten voor je lichaam. de basis voor het ontwikkelen van je geest. Maar je kunt ook een documentaire bekijken, zelf een verhaal, gedicht of liedje schrijven of je mening geven tijdens een cursus. Als je dit echt wilt kun je bijvoorbeeld lezen leuk gaan vinden. Voor sommige mensen is lezen net zo belangrijk als ademhalen. Het is ook nooit te laat om te beginnen. Door te leren nadenken krijg je meer kansen dus zorg dat je jouw hersenen traint.
Hart Heb jij af en toe het gevoel dat je in een emotionele achtbaan zit? De ene dag prachtig en de andere dag somber? Je hart wordt sterker als je energie in jezelf en in anderen steekt. Energie in jezelf steken doe je door aardig te zijn tegen jezelf maar ook eerlijk; dus doen wat je met jezelf afspreekt en je talenten (gaven) te benutten. De beste manier om je hart sterker te maken zijn relaties. Ook aan anderen moet je beloften nakomen, een luisterend oor zijn en aardig zijn. Hoe je omgaat met jezelf en hoe je investeert in de relatie met anderen heeft veel met elkaar te maken. Luisteren en geven zonder iets terug te verwachten. Iemand helpen of een compliment geven kost niet veel en doet jou ook goed. Als je zo doorgaat blijf je jezelf ontwikkelen. Je moet doorzetten want iedereen voelt zich wel eens triest of somber. Er is wel een verschil tussen een sombere bui of een depressie. Als het leven alleen zwaar is en altijd hopeloos, is er iets ernstigs aan de hand. Zoek dan hulp want een depressie is goed te behandelen. Vaak kan je via gesprekken of medicijnen van het probleem af komen.
Ziel Waardoor wordt je ziel getroffen? Wat raakt jou het meest? Een mooie film? En wat inspireert je het meest? Muziek? Met de ziel bedoelen we je ‘innerlijk’. Je ziel is je kern. In de ziel liggen je doelen in het leven, de diepere betekenis en je innerlijke rust. Jouw ziel is een persoonlijk stukje van je leven en heeft voeding nodig. Die voeding krijg je door anderen te helpen, te wandelen, te tekenen, diep en rustig na te denken of door naar goede muziek te luisteren. Je doet deze dingen misschien al vaak zonder dat je het beseft. Als je hard aan iets werkt ontwikkel jij je geest. Als je aan sport doet ontwikkel je je lichaam. Als je werkt aan de ontwikkeling van vriendschappen voed je je hart. Al deze dingen zijn belangrijk.
Een uitgebreide boekbespreking is te vinden via: http://www.expand.nl/hrweblog/de7eigenschappenvaneffectiefleiderschapstephencovey boekbespreking Rietje Oomen en Gerard Nass, september 2015.
