Wij gaan voor groen! Startnotitie samenwerking Land van Cuijk gemeenten op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid
1.
Aanleiding
Al vele jaren wordt in de regio Noordoost Brabant samengewerkt aan een duurzame leefomgeving. Het Regionaal Samenwerkingsbudget (RSB) voorziet in middelen voor de gemeenten in Noordoost Brabant om diverse projecten op het gebied van duurzaamheid regionaal uit te voeren. Naast kennisnetwerken voor de thema’s landbouw, ruimte & omgeving, bodem & ondergrond, geluid & lucht, energie & duurzaamheid worden er ook veel regionale projecten uitgevoerd. De afgelopen jaren is gebleken dat de gemeenten in het Land van Cuijk elkaar steeds vaker opzoeken bij het uitvoeren van vooral regionale duurzaamheidsprojecten. Voorbeelden hiervan zijn Groene Gevels en Groene Daken, het Brabants Groen Energieloket, zonnepanelen op boerendaken, zonnepanelen op scholen en sportgebouwen, gezamenlijke inkoop zonnepanelen en gemeentelijk energiemanagement. Het Regionaal Samenwerkingsbudget (RSB) is ondergebracht bij de Omgevingsdienst Brabant Noord (ODBN), voorheen het Regionaal Milieubedrijf (RMB). Onlangs is door het Algemeen Bestuur van het ODBN besloten dat per 1 januari 2015 er een einde komt aan de regionale samenwerking zoals deze op dit moment georganiseerd is met het RSB. De voornaamste reden hiervan is dat deze thema’s niet binnen de koers passen van het ODBN. De ODBN zal zich gaan concentreren op haar kerntaken, te weten vergunningen, toezicht en handhaving (VTH), landbouw, groene wetten en de toekomstige Omgevingswet.
2.
Land van Cuijk gaat voor groen!
De samenwerking tussen de gemeenten in het Land van Cuijk op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid heeft de afgelopen twee jaar een steeds logischere vorm aangenomen. Binnen de vijf gemeenten in het Land van Cuijk is veel meerwaarde te behalen om op het thema energie, klimaat & duurzaamheid gezamenlijk op te trekken. In alle vijf gemeenten in het Land van Cuijk spelen veel dezelfde vraagstukken op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid. Bovendien liggen de gemeenten qua stedelijkheidsklasse dicht bij elkaar en kunnen projecten veelal op dezelfde wijze worden uitgevoerd. Tot slot is er veel meerwaarde te behalen om in de communicatie rond energie, klimaat & duurzaamheid als Land van Cuijk samen op te trekken: ‘Wij gaan voor groen’!
1
3.
Gezamenlijke agenda energie & duurzaamheid
Om de samenwerking in het Land van Cuijk op het gebied van energie & duurzaamheid, ook na het beëindigen van het RSB, vorm te kunnen geven is het voorstel om een gezamenlijke agenda energie, klimaat & duurzaamheid voor het Land van Cuijk op te stellen met een bijbehorend projectenboek. De regionale projecten die op dit moment worden uitgevoerd kunnen zo ‘nieuw onderdak’ krijgen, aangevuld met projecten die op lokaal gebied spelen. Belangrijk is dat de samenwerking binnen het Land van Cuijk op dit thema op deze manier nog verder wordt versterkt. Ook het eind 2013 afgesloten SER Energie akkoord biedt de gemeenten in het Land van Cuijk de mogelijkheid om haar samenwerking op onder andere het thema duurzame energie verder te verstevigen en te verankeren. Deze startnotitie vormt dan ook de 1e aanzet tot deze samenwerking. Op dit moment wordt door de Land van Cuijk gemeenten samengewerkt in de volgende projecten: Regionaal Convenant Duurzaam Bouwen.
Best Practice 1: Klimaatatelier Land van Cuijk In 2013 heeft het Land van Cuijk i.s.m. de ODBN, het waterschap Aa en Maas en de Provincie Noord-Brabant samengewerkt in het project Groene Gevels, Groene Daken. Dit project is in januari 2014 afgesloten met Land van Cuijk Klimaatatelier. In 2014 is verder gewerkt aan een vervolg, naar aanleiding van de positieve en enthousiaste reacties die het klimaatatelier heeft losgemaakt, om verder aan de slag te gaan met het thema klimaatbestendigheid in de 5 gemeenten in het Land van Cuijk.
Routekaart Klimaatbestendig Land van Cuijk 2030. Brabants Groen Energieloket/VNG ondersteuningsprogramma Energie. Duurzame mobiliteit (beleidsregels & laadpalen). Energiebesparing gemeentelijk vastgoed (gezamenlijk inkoop slimme meters, gezamenlijke aanbesteding energiemanagentsysteem en – coaching).
4.
Aansluiting bij AgriFoodCapital
Door op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid samen te werken in het Land van Cuijk wordt ook aangesloten bij de AgriFoodCapital. Daarnaast stimuleert de Provincie Noord-Brabant regio’s om samen te werken. Dit kan eventueel resulteren in financiële bijdragen vanuit de Provincie aan regionale projecten. Voor de uitvoering van het Klimaatatelier Land van Cuijk (januari 2014) is succesvol een bijdrage aangevraagd en ontvangen als Land van Cuijk. Ook voor het vervolgproject (Routekaart Klimaatbestendig Land van Cuijk 2030) ontvangen de Land van Cuijk gemeenten cofinanciering. Best Practice 2: Lokaal Duurzaam Energie Bedrijf Cuijk In Noordoost Brabant bestaan inmiddels diverse lokale duurzame energiebedrijven (ook wel LDEB’s). Dit zijn veelal coöperaties van enthousiaste burgers en ondernemers die zelf het heft in handen nemen. Doelen van een LDEB zijn o.a. het collectief inkopen van groene, of liever nog, hernieuwbare energie, het gezamenlijk investeren in het produceren van hernieuwbare energie. In Cuijk is op dit moment een LDEB in oprichting, zie www.cuijkenergiecollectief.nl. De aanpak en ervaring van Cuijk kan vertaald worden naar de overige gemeenten in het Land van Cuijk. Zo kan van elkaar worden geleerd en gebruik worden gemaakt van de aanwezige lokale kennis.
2
5.
Financiering
Het RSB wordt gefinancierd vanuit jaarlijkse gemeentelijke bijdragen. De gezamenlijke bijdrage aan het RSB door de Land van Cuijk gemeenten is € 128.272,- per jaar. Door beëindiging van het RSB met ingang van 1 januari 2015 komt (een gedeelte van) dit budget weer tot beschikking van de gemeenten1. Een mooie kans om dit budget blijvend ten goede te laten komen voor projecten op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid. Hierbij zijn nog extra voordelen te benoemen: Er is geen budget meer nodig voor overheadkosten, omdat binnen het Land van Cuijk bestaande formatie beschikbaar is voor de uitvoering van energie-, klimaat en
Best Practice 3: Duurzame mobiliteit CGM en Boxmeer werken nauw samen bij het opstellen van gemeentelijke beleidsregels voor laadpunten. Gezamenlijk wordt nagedacht over de uitgangspunten voor het realiseren van laadpalen, beleidsregels en aansluiting bij het project van de Provincie Noord Brabant.
duurzaamheidsprojecten. Het beschikbare budget kan daardoor dus in zijn geheel worden ingezet voor de uitvoering van projecten. Door gebruik te maken van best practices in het Land van Cuijk en bestaande (communicatie) concepten wordt een enorme efficiëntieslag gemaakt en wordt de (lokale) herkenbaarheid vergroot.
Bijdrage Type-I taken (excl. BTW)
2015
Boxmeer
€ 41.618,-
Cuijk
€ 35.125,-
Grave
€ 18.518,-
Mill & Sint Hubert
€ 15.946,-
Sint Anthonis
€ 17.065,-
Tabel 1. Overzicht bijdrage aan RSB
6.
Organisatie
Voorgesteld wordt om de samenwerking in het Land van Cuijk op het thema energie, klimaat & duurzaamheid op de volgende manier vorm te geven:
Stap 1: inventarisatie gezamenlijk projecten Naast de eerder vernoemde regionale projecten lopen momenteel er al verschillende lokale programma’s of vraagstukken op het gebied van energie, klimaat & duurzaamheid. Daarin wordt gekeken welke projecten gezamenlijk kunnen worden uitgevoerd. Het totaal aantal projecten en vraagstukken in het Land van Cuijk wordt inzichtelijk gemaakt. Vervolgens wordt er een onderscheid gemaakt tussen projecten die op Land van Cuijk kunnen worden uitgevoerd en projecten die alleen lokaal spelen.
1
Daarbij rekening houdend met de nog voortvloeiende financiële verplichtingen als gevolg van opheffing van het RSB. 3
Stap 2: starten met gezamenlijke uitvoering De projecten op Land van Cuijk schaal worden zo mogelijk direct gezamenlijk uitgevoerd. Uitgangspunt is dat lokale planningen niet mogen worden vertraagd door de samenwerking. Na verloop van tijd zullen de gezamenlijke projecten simultaan lopen. Onze verwachting is dat zeker op het gebied van communicatie rond projecten, expertise op het gebied van duurzame energie al veel winst is te behalen. Tot slot kunnen succesvolle projecten die momenteel lopen op regionale schaal doorlopen.
Stap 3: opstellen Land van Cuijk agenda voor energie, klimaat en duurzaamheid Er wordt voor de komende jaren een programma opgesteld voor het Land van Cuijk dat qua financiering gelijk loopt met de afbouw van het RSB budget (budgetneutraal). In dit programma is het mogelijk projecten op te nemen waaraan 5 gemeenten meedoen, maar ook projecten waaraan 2 gemeenten deelnemen. Op projectbasis kan, indien nodig, expertise worden ingehuurd bij bijvoorbeeld de ODBN of overige advies- of projectbureau’s. Doelstelling is om zoveel mogelijk projecten met de bestaande formatie uit te voeren.
Bestuurlijke terugkoppeling Bestuurlijke terugkoppeling met de portefeuillehouders energie & duurzaamheid van de LvC gemeenten kan plaatsvinden in het POHO Land van Cuijk. Dit POHO vindt 6 keer per jaar plaats. 2-3 maal per jaar zal het thema energie, klimaat & duurzaamheid geagendeerd worden en worden de portefeuillehouders energie & duurzaamheid uitgenodigd en geïnformeerd over lopende projecten, maar zal ook input gevraagd worden voor nieuwe projecten. Door aan te sluiten bij het POHO Land van Cuijk vindt tevens kruisbestuiving plaats met overige beleidsvelden zoals recreatie & toerisme, wonen & werken, afgro & food en water. Groot voordeel is dat er geen extra bestuurlijk overleg wordt opgericht.
Besluit 1.
De regionale samenwerking op het gebied van energie, klimaat en duurzaamheid na 1 januari 2015 voort te zetten binnen het Land van Cuijk.
2. Met ingang van de stopzetting van het RSB invulling te gaan geven aan een gezamenlijke agenda voor energie, klimaat & duurzaamheid voor het Land van Cuijk. Hierbij worden middelen ingezet die na 1 januari vanuit het stopzetten van het Regionaal Samenwerkingsbudget (RSB) vrij komen.
4
Bijlage 1. Voorbeeld Agenda Energie, Klimaat & Duurzaamheid Land van Cuijk 1.
Klimaatbestendig Land van Cuijk -
Duurzaam Bouwen land van Cuijk
-
Routekaart klimaatbestendig Land van Cuijk 2030
-
Compensatie van CO2 in eigen regio
2.
Energiebesparing huur- en koopwoningen Land van Cuijk -
Brabants Groen Energieloket
-
Wijkaanpak (VNG subsidie-aanvraag) (huur- en koopwoningen LvC)
-
Energie in beeld LvC
3.
Duurzame Mobiliteit -
Elektrisch vervoer
-
Laadpalen LvC (gezamenlijke aanbesteding?)
4.
Verduurzamen gemeentelijk vastgoed -
Gemeentelijk energiemanagement o Slimme meters o Energiecoaching
5.
Duurzame energie -
Energiecoöperaties in het Land van Cuijk
-
Zonne-energie op scholen en sportverenigingen in het Land van Cuijk
-
Kleinschalige windenergie (haalbaarheidsonderzoek?)
6.
Wij gaan voor groen -
Communicatiecampagne Wij gaan voor groen! o Kick off Wij gaan voor Groen- campagne incl. duurzaam wagenpark Boxmeer; Wij gaan voor Groen event o Nestkastjes Land van Cuijk o Opening laadpalen LvC o (…..)
5
