Duurzaamheid van gemeenten

6e jaargang – nr.1

februari 2006

De DO-Koerier is een uitgave van de Commissie Duurzaam Samenleven van de Nederlandse Vrouwen Raad.

Van de redactie

Duurzaamheid van gemeenten

De gemeenteraadsverkiezingen staan voor de deur. Op 7 maart kunt u gaan stemmen. Daarom behandelt deze DO Koerier het onderwerp “duurzaamheid op lokaal niveau”. De Lokale Duurzaamheidmeter biedt periodiek inzicht in de inspanningen die gemeenten besteden aan verschillende duurzaamheidaspecten. Ook geeft het een onderlinge vergelijking van gemeenten. Deze keer deden 432 van de 467 gemeenten mee. Het openingsartikel onthult welke Nederlandse gemeenten het best uit de bus komen. De Schone Kleren Kampagne (SKK) voert actie voor Schone Kleren Gemeenten. Zij pleit voor inkoop van “slaafvrije” bedrijfskleding, geproduceerd zonder vrouwenuitbuiting. U kunt dit onderwerp op de politieke agenda zetten. Op 8 maart is het Internationale Vrouwendag. In de vorige Koerier stond een verslag van Duurzame Dinsdag. Op die dag vroeg cabaretière Funda aan minister Verdonk om medewerking bij de actie Fietsvriendinnen. Op internationale vrouwendag, 8 maart, fietst de minister nu mee. Zie het artikel “Fietsvriendinnen”. In 2006 valt Duurzame Dinsdag op 5 september. Erna Witoelar, ambassadeur voor de millenniumdoelstellingen in Azië en de Pacific bracht een bezoek aan Nederland. De redactie is erg content met het vraaggesprek dat zij met de NVR had. Op internetgebied is er nieuws. Women in Europe for a Common

Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart is het goed om stil te staan bij de vraag: hoe duurzaam is het beleid van mijn gemeente?

lees verder op pagina 2 ➤

Vorig jaar vond de campagne “de Lokale Duurzaamheidmeter 2005” plaats. Deze campagne wordt iedere vier jaar in het jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen gehouden. Aan de hand van een vragenlijst wordt de duurzaamheid van het beleid van de gemeente bepaald. De duurzaamheidmeter onderzoekt op welke manier de Lokale Agenda 21 aandacht krijgt in het lokale (gemeentelijke) beleid.

Lokale Agenda 21 In 1992 hield de VN de eerste grote wereldtopconferentie met als thema “Duurzame Ontwikkeling” in Rio de Janeiro. Daaruit is het begrip Agenda 21 ontstaan. Agenda 21 is het actieplan voor de 21ste eeuw. Voor de mondiale duurzame ontwikkeling is de Agenda 21 vertaald in acht meetbare doelen: de Millenniumdoelen (zie ook pag. 5, red). Sinds 1999 wordt in opdracht van de Nederlandse Commissie voor Internationale Samenwerking en Duurzame Ontwikkeling (NCDO) onderzoek gedaan naar de inspanningen van Nederlandse gemeenten op het gebied van duurzame ontwikkeling: de Lokale Agenda 21. De Lokale Duurzaamheidmeter kijkt vanuit drie invalshoeken naar duurzaamheid: People, Planet en Profit. Dit zijn de sociale, ecologische én economische dimensies van ontwikkeling. Het gaat er om deze in samenhang en evenwicht te brengen. Alleen zo kunnen de huidige generaties (hier in Nederland, maar ook elders in de wereld) gezond, veilig en in welvaart leven met behoud van de mogelijkheden voor toekomstige generaties om dat ook te kunnen doen. De Lokale Agenda 21 betekent niet alleen kijken binnen de eigen gemeentegrenzen. Duurzame ontwikkeling past in een context, en komt het best tot zijn recht als men bereid is van elkaar te leren, nationaal en internationaal.

De drie P’s van duurzame ontwikkeling De P van “People” staat ook voor “Participatie”. Betrokkenheid van mensen bij hun omgeving is een belangrijke basis voor duurzame ontwikkeling. De P van “Planet” staat ook voor “Perspectief ”, want het gaat vooral om duurzaamheid in de tijd. De capaciteit van de aarde en haar atmosfeer om afval en vervuiling op te vangen is eindig. Gemeentelijk klimaatbeleid, gericht op energiebesparing en het stimuleren van schone energie, kan een belangrijke bijdrage leveren aan zorg voor de aarde. Ook duurzaam waterbeheer, gericht op de gevolgen van de klimaatverandering, vraagt om investeringen in de diepte. De P van “Profit” staat ook voor “Progress”, vooruitgang. Vooruitgang in termen van duurzaamheid. Een gemeente kan een voorbeeld zijn van een duurzame onderneming, met alle zorg voor haar gebouwen, materiaalgebruik en afvalbeheer die daarbij hoort. Een duurzame gemeente betrekt bedrijven en burgers bij het duurzaam beheer van financiële reserves, koopt duurzaam in en gebruikt daarbij geen producten die bijdragen aan kinderarbeid of vernieti- ➤ 1

➤ vervolg van pagina 1

➤ ging van het milieu. Het is een gemeente die zorgt voor een duurzame inrichting van de omgeving, zodat ze in haar ruimtelijke ordening ook perspectief biedt voor de natuur.

Future (WECF) lanceerde een Nederlandstalige webpagina over Gezondheid, milieu en armoedebestrijding. De redactie wenst u veel wijsheid bij het bepalen van uw keuze bij de verkiezingen voor de gemeenteraad.

De Lokale Duurzaamheidmeter 2005 Aan de Lokale Duurzaamheidmeter 2005 hebben ruim 1200 ambtenaren en 80 lokale milieu- en Derde Wereldorganisaties meegewerkt. Zij hebben de gegevens van 432 gemeenten verzameld door op vrijwillige basis de toegestuurde vragenlijsten in te vullen. De resultaten van deze Duurzaamheidmeter bieden een goede basis om aandacht te vragen voor duurzaamheid in de breedte of voor specifieke thema’s. Door de Duurzaamheidmeter in het jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen te houden, kunnen politieke partijen deze thema’s meenemen in hun partijprogramma’s. Het COS Nederland organiseerde op 7 november 2005 de conferentie “Duurzaamheid in Uitvoering” die de campagne “Lokale Duurzaamheidmeter 2005” afsloot. Naast 5 workshops was er de bekendmaking van de gemeenten die het hoogst scoorden op de Lokale

Agenda t/m dinsdag 7 maart 2006 Kies de toekomst In de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen voelen jongeren in diverse gemeenten gemeenteraadsleden aan de tand over klimaatbeleid. Organisatoren: JMA (Jongeren Milieu Actief), COS Nederland, Nationale Jeugdraad. Info: www.kiesdetoekomst.nl. 7 maart Gemeenteraadsverkiezingen 7 maart Bijeenkomst deelnetwerk ‘Diversiteit’ v/h netwerk ‘Vrouwen en Duurzaamheid’ Thema:VeM Vrouwen Verwendag Tijd: 13.00-15.00. Locatie: Buurtcentrum de Leeuw te Utrecht. Kosten: 1 euro (en 1 euro voor kinderopvang). AUB aanmelden! Meer informatie over VeM, programma en cursusaanbod: www.vrouwenmilieu.nl, tel. 030-2321726 (Anneke Kuijk) 8 maart Internationale Vrouwendag Nationale fietsdag, zie Fietsvriendinnen op Internationale Vrouwendag zie pag 6. 14 - 24 maart Women for Water water/werkconferentie + 4e Wereld Water Forum (WWF 4), Mexico. Uitkomsten/impressie hiervan in de volgende Koerier 22 maart Wereld Waterdag 22 maart Boomfeestdag Bent u benieuwd of uw gemeente al is aangemeld of welke gemeenten in uw provincie deel zullen nemen aan de Nationale Boomfeestdag 2006? Kijk dan op de site bij het deelname-overzicht; daar staat een overzicht van de aanmeldingen per provincie. Verder is het mogelijk om het materiaal van de Stichting Nationale Boomfeestdag on-line te bestellen! Informatie: Stichting Nationale Boomfeestdag Tel: 013 707 48 50 [email protected] www.boomfeestdag.nl 30 maart Vrouw en Waterdag NVR commissie Duurzaam Samenleven i.s.m. Watermuseum Op 30 maart 2006 wordt voor de derde maal de Vrouw & Waterdag gehouden. De Vrouw & Waterdag is bedoeld voor vrouwen én mannen die geïnteresseerd zijn in de ➤

Hoe klimaatvriendelijk zijn Een belangrijk deel van de uitstoot van broeikasgassen in Nederland komt voor rekening van de meer dan 450 gemeenten in Nederland. Maar gemeenten kunnen ook veel doen om deze uitstoot terug te dringen. Onafhankelijk onderzoek toont aan dat gemeenten met eenvoudige maatregelen, zoals het overstappen op groene stroom, spaarlampen gebruiken voor straatverlichting en verlichting van openbare gebouwen en het aanschaffen van de meest energiezuinige computers, printers en andere kantoorapparatuur hun CO2-uitstoot met 80% kunnen terugdringen.

Politieke partijen Politieke partijen in een gemeente kunnen ervoor zorgen dat hun gemeente werk maakt van het klimaat. Voor de gemeenteraadsverkiezingen van 7 maart aanstaande heeft de Partij voor Droge Voeten aan alle lijsttrekkers van politieke partijen in gemeenten gevraagd ‘JA’ te zeggen tegen het Droge Voeten Plan. Op de website www.stemdrogevoeten.nl kunt u zien of uw politieke partij in uw gemeente kiest voor klimaatvriendelijk inkopen.

Voorbeeldfunctie Gemeenten hebben veel mogelijkheden om ‘binnenshuis’ minder en schonere energie te gebruiken. Hiermee kunnen gemeenten niet alleen geld besparen, maar ook de uitstoot van broeikasgassen zoals CO2 terugdringen. Daarnaast kunnen gemeenten aan burgers laten zien dat het mogelijk is om minder en schonere energie te gebruiken zonder in te leveren op kwaliteit of comfort. Denk 2

➤ vervolg agenda

Duurzaamheidmeter. Het meest duurzaam zijn Tilburg (91,3%), Delft (87,3%) en Alkmaar (80,7%). De Lokale Duurzaamheidmeter kan een belangrijk meetinstrument worden voor het duurzaamheidbeleid van gemeenten. Niet alleen omdat het elke vier jaar terugkeert. Maar vooral doordat gemeenten en provincies steeds meer bevoegdheden krijgen op het gebied van ruimtelijke ordening en milieu. De omslag in het ruimtelijke ordeningsbeleid van milieu naar economie heeft aandacht nodig. Burgers, ambtenaren en de lokale overheid staan voor nieuwe verantwoordelijkheden en dus ook voor nieuwe uitdagingen. Lokale duurzaamheid vraagt om inzet van alle betrokken partijen. Dit vergt transparante communicatie tussen (lokale) politiek en burgers en continuïteit in procesgang. De gemeenteraadsverkiezingen zijn een uitstekende gelegenheid op de weg van nieuwe kansen voor duurzaamheid op gemeentelijk niveau. Francine Thielen-Tonnaer Meer informatie over de Lokale Duurzaamheidmeter en Agenda 21 vindt u op www.la21.nl

gemeenten en politieke partijen aan scholen met zonnepanelen of klimaatvriendelijke bouwprojecten. Gemeenten hebben een duidelijke voorbeeldfunctie, met de gemeentelijke gebouwen en voorzieningen als etalage. Jaarlijks kopen gemeenten voor ruim 30 miljard euro aan goederen en diensten in. Als deze, waar mogelijk, worden aangewend voor de aanschaf van innovatieve klimaatvriendelijkere producten, betekent dit een grote stimulans voor deze markt, die grotendeels door Nederlandse bedrijven wordt verzorgd. Klimaatbeleid voor gemeenten Steeds meer gemeenten zien de kansen van een integraal klimaatbeleid, dat kosten bespaart en een beter leefmilieu voor wonen, werken en natuur oplevert. Klimaat is bij uitstek een onderwerp om de burger bij te betrekken en het bedrijfsleven te prikkelen tot innovatieve ontwikkelingen. Zonder de gemeenten kan de rijksoverheid ook niet voldoen aan haar streven om in 2010 negen procent van alle elektriciteitsbehoefte duurzaam op te wekken. Warmtepompen, zonnepanelen, windmolens, biomassa: voor alle vormen van duurzame energie heeft de gemeente een essentiële rol: van beleidsmaker, toetser, vergunningverlener en mogelijk ook van regisseur en initiatiefnemer. Bovendien is duurzaam inkopen door staatssecretaris Van Geel van VROM tot beleidsprioriteit voor de overheid verheven.

problematiek rond zoet water en die zich hier beroepsmatig of op vrijwillige basis voor in willen zetten. Het thema dit jaar is: Denk mondiaal, handel lokaal Het vierde Wereld Water Forum in Mexico. Wat kunnen wij hiervan leren? Staatssecretaris Melanie Schultz van Haegen zal de Vrouw & Waterdag openen en vertellen over duurzaam waterbeheer in Nederland, mede naar aanleiding van haar bezoek aan het vierde Wereld Water Forum in Mexico. Daarna volgt een terugblik op wat er besloten en besproken is tijdens dit Forum. Wat betekent dit voor duurzaam waterbeheer in Nederland? Welke lessen zijn relevant voor de implementatie van de Kader Richtlijn Water? Wat betekent dit allemaal voor vrouwenorganisaties? ’s Middags vinden interactieve sessies plaats over o.a. hoe burgers aan de slag gaan met de Kader Richtlijn Water, de Waterfootprint en duurzaam waterbeheer. Uiteraard is er gedurende de dag volop gelegenheid voor discussie en netwerken. Locatie :NederlandsWatermuseum teArnhem Tijdstip: 10.00 tot 17.00 uur Deelname: € 15,- voor leden van lidorganisaties van de NVR, € 27,50 voor niet-leden Organisatie: Nederlands Watermuseum en de Nederlandse Vrouwen Raad Informatie: 070-3469304 (Margaretha Bakker) Geïnteresseerd? Stuur uw gegevens naar [email protected] 22 april Dag van de AARDE Programma: natuur en milieu, wereldbevolking, consumptie en overbevolking. Het streven is een wereldwijde duurzame ontwikkeling opgang te brengen. Info: www.dagvandeaarde.nl. 1 - 12 mei UN Commission on Sustainable Development 14, New York Zie artikel Vrouwenvertegenwoordiging op pagina 7.

NVR Agenda 2006 In deze agenda zijn alle activiteiten voor 2006 opgenomen van de Nederlandse Vrouwen Raad, NVR commissies, en, voor zover bekend, van de aangesloten organisaties. Wie interesse heeft kan een exemplaar opvragen bij [email protected] of telefonisch 070 - 3469302, zolang de voorraad strekt.

Bron: www.stemdrogevoeten.nl 3

Vraaggesprek met Erna Vrouwen moeten het voortouw nemen Millenniumdoelstellingen en de rol van vrouwen Vrouwen in de voorhoede

De millenniumdoelstellingen vereisen een integrale aanpak. Armoede, vervuiling en ongelijkheid hangen immers samen. Vrouwenorganisaties zijn daarin een sterke en onontbeerlijke partner. Dat vindt Erna Witoelar, ambassadeur voor de millenniumdoelstellingen in Azië en de Pacific. Speciaal voor de DO Koerier gaf Erna Witoelar onderstaand interview.

Ziet Witoelar ook een rol voor vrouwenorganisaties in het verwerkelijken van de millenniumdoelstellingen? Witoelar: “Gender wordt alleen expliciet genoemd in doel drie, maar elk doel kan vanuit een genderperspectief benaderd worden. Als vrouwen onderwijs volgen, dan leren ze ook hoe ze gezonder kunnen leven. En als ze gezond zijn, dan kunnen ze zich ook beter concentreren op andere zaken”. Witoelar ziet vrouwenorganisaties daarom als belangrijke partners. Zij denkt zelfs dat vrouwen een extra toegevoegde waarde hebben. Vrouwen zijn volgens de ambassadeur niet alleen een grote maatschappelijke factor, zij zien ook de samenhang tussen verschillende problemen. En dat is de reden waarom vrouwen “van nature” voor de integrale aanpak kiezen die Witoelar zelf voorstaat. “Vrouwen”, zegt Witoelar, “zijn holistisch ingesteld en houden rekening met anderen. Daarom moeten vrouwen ook het voortouw nemen”. Het initiatief Women for Water, Water for Women (Wf Wf W), waar ook de NVR bij betrokken is, vindt Witoelar een heel goed idee. Ze denkt dat een thematische benadering een juiste manier is om de integrale aanpak vorm te geven. De kwaliteit van het water heeft ook impact op de gezondheid, op gelijkheid en op de kansen op onderwijs. En die factoren hebben op hun beurt weer invloed op de kwaliteit van het water. Kortom, via het thema water, werk je aan verschillende millenniumdoelstellingen tegelijkertijd. De NVR kan vrouwenorganisaties over de hele wereld inspireren met haar aanpak en zo een rol spelen bij de verspreiding van goede ideeën. Vrouwenorganisaties kunnen een dergelijke aanpak naar hun eigen land vertalen. Witoelar denkt dat internationale contacten de uitwisseling van goede ideeën kan bevorderen. En: “Nederland is een voorstander van internationale ontwikkeling. In andere landen hebben we die solidariteit nodig.”

Met de millenniumdoelstellingen in haar regio gaat het volgens Witoelar de goede kant op. “De meeste landen nemen de doelstellingen serieus en verwerken ze in de nationale beleidsagenda”. En ook het maatschappelijke middenveld is “steeds enthousiaster”. In het begin was daar nog enig “cynisme” te bespeuren, maar dat is nu gekeerd. “Ze realiseren zich dat het geen - van bovenaf opgelegde - VN-doelen zijn, maar algemene doelen waar ze zelf ook al jaren voor vechten”. De realisatie van zulke allesomvattende doelstellingen vergt volgens Witoelar een intensieve samenwerking tussen alle mogelijke partijen. In haar regio begint dat inmiddels aardig van de grond te komen: betrokkenen naderen elkaar en bouwen aan een netwerk. En dat is belangrijk want een breed aantal spelers is in staat om de bestaande problemen op een integrale manier aan te pakken. “We strijden met vereende krachten tegen armoede en dat geeft de beweging haar kracht”.

Speciaal ambassadeur Erna Witoelar is sinds 2003 speciaal ambassadeur voor de millenniumdoelstellingen in Azië en de Pacific. Zij vindt het een belangrijke taak. Haar insteek is dat landen zelf met de doelstellingen aan de slag gaan en dat verschillende partijen daarin samenwerken. Witoelar beschouwt zichzelf als de verbindende schakel. “In mijn regio bezoek ik VN-kantoren en spreek ik met regeringen en lokale organisaties. Bedoeling is dat ik alle neuzen dezelfde kant op krijg.” Iedereen heeft daarin volgens Witoelar een eigen taak: de VN zorgt voor de ondersteuning, regeringen en lokale maatschappelijke organisaties nemen de uitvoering ter hand. Erna Witoelar kent de weg in haar regio. Zij is al lange tijd actief in maatschappelijke organisaties, maakte deel uit van het Indonesische parlement en was twee jaar Minister van Huisvesting en Regionale Ontwikkeling. Zij is kort in Nederland op bezoek voor een conferentie over het Handvest van de Aarde. Bij dit initiatief is zij als commissielid betrokken. Duurzame ontwikkeling en ecologie zijn haar specialiteiten.

De eindstreep halen “We moeten het zelf doen”, benadrukt Witoelar nog eens. “Anderen kunnen ons alleen maar ondersteunen en faciliteren”. Ze ziet tot haar spijt wel eens gebeuren dat een VN-organisatie “door groot enthousiasme de lokale overheid de taken uit handen neemt”. Ook moet elk land zelf bepalen hoe ze te werk gaat: “Landen moeten hun eigen doelstellingen formuleren”. Zoals gezegd ziet Witoelar het de goede kant op gaan. Zij vertrouwt erop dat de realisatie van de millenniumdoelstellingen dichterbij komt. De laatste vijf jaar zijn de ideeën wijd verbreid geraakt en vanaf nu begint het echte 4

Witoelar

De millenniumdoelstellingen nog eens op een rijtje: 1 Het aantal mensen dat in extreme armoede leeft moet in 2015 zijn gehalveerd ten opzichte van 1990. 2 In 2015 moeten alle kinderen op de wereld basisonderwijs volgen. 3 Gelijkwaardigheid tussen mannen en vrouwen. Gelijke kansen in 2005 voor jongens en meisjes in basis- en middelbaar onderwijs. 4 Het sterftecijfer van kinderen onder de vijf jaar moet in 2015 in ieder ontwikkelingsland met minimaal tweederde zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. 5 De moedersterfte moet in 2015 met driekwart zijn teruggebracht ten opzichte van 1990. 6 Voor 2015 wordt een halt toegeroepen aan de verspreiding van HIV/Aids, malaria en andere ziektes. 7 Voor 2015 wordt een duurzaam milieu gewaarborgd door duurzame ontwikkeling te integreren in nationaal beleid en programma’s. Er wordt een halt toegeroepen aan het onomkeerbare verlies van natuurlijke hulpbronnen. Het aantal mensen zonder toegang tot veilig drinkwater wordt gehalveerd en voor 2020 zijn de levensomstandigheden van minimaal 140 miljoen mensen in sloppenwijken aanzienlijk verbeterd. 8 Er komt een mondiaal samenwerkingsverband voor ontwikkeling, met afspraken over goed bestuur, over de ontwikkeling van een open, eerlijk, voorspelbaar en goed geregeld handelsen financieel systeem, over een oplossing van de schuldenproblematiek en over de overdracht van nieuwe technologieën.

werk: “De volgende tien jaar lopen we een marathon”. Om gedurende die marathon op de been te blijven heeft de wereld vooral “uithoudingsvermogen” nodig, want makkelijk zal het niet zijn. Dat betekent overigens niet dat de doelstellingen ook gehaald gaan worden. “De finish halen is niet het belangrijkste”, zegt Witoelar daarover, “we moeten vooral in het ritme komen”. Gewoon beginnen dus en de goede kant op hollen. “Het tempo maakt weinig uit, als we maar een begin maken”. Zo komen we ooit wel een keer bij de eindstreep aan. Marije van Dodeweerd

Schone Kleren Gemeente Uitbuiting van vrouwen

Dat de meeste kleren die u aantrekt onder mensonwaardige omstandigheden zijn gemaakt is geen prettige gedachte. De Schone Kleren Kampagne streeft samen met consumenten naar verbetering van arbeidsomstandigheden en -voorwaarden in de kledingindustrie wereldwijd.

De meeste kleding wordt allang niet meer in Nederland of andere West-Europese landen gemaakt, maar in Azië. Ook wordt er steeds meer kleding gemaakt in Afrika en Oost-Europa. Er kunnen vele stappen in de uitbestedingsketen zijn, met onderaan de arbeiders die in een fabriek in naaiateliers of thuis werken. De kleren die hier gekocht worden hebben vaak een lange en ingewikkelde wereldreis achter de rug en bij de productie zijn meestal internationaal erkende arbeidsnormen geschonden. Denk bijvoorbeeld aan langdurig gedwongen overwerk, lage lonen, (seksuele) intimidatie en het ontbreken van een geldig arbeidscontract. Het oprichten van een vakbond is vaak verboden of wordt met onmiddellijk ontslag bestraft. Het is dus erg moeilijk om voor je rechten op te komen. De mensen achter de naaimachines, hoofdzakelijk vrouwen, verdienen doorgaans te weinig om van te leven ➤

Gemeenten kopen jaarlijks voor een aanzienlijk bedrag aan kleding in. Het gaat hierbij om werkkleding en uniformen voor diverse gemeentelijke diensten zoals de brandweer, de plantsoenendienst, de reinigingsdienst en de vervoersbedrijven. De gemeente kan laten zien, door zelf het goede voorbeeld te geven, dat zij het belangrijk vindt dat kleding op een goede manier geproduceerd wordt. Een speciale campagne richt zich op (lokale) overheden: het eigen aanbestedingsbeleid kritisch onder de loep nemen is een manier om “Schone Kleren Gemeente” te worden. 5

Uw bijdrage

➤ en hun kinderen te onderhouden. Ze werken 70 of 80 uur per week op een zeer ongezonde werkplek. Veel fabrieken maken misbruik van de zwakke sociale positie die vrouwen in veel landen hebben.

De Schone Kleren Kampagne streeft er naar dat zoveel mogelijk gemeenten ‘schone kleding’ kopen. Het veranderen van het beleid kan met een motie in de gemeenteraad beginnen. Lokale groepen en individuen kunnen het onderwerp op de lokale politieke agenda krijgen. De Schone Kleren Kampagne beschikt over heldere documentatie waarin staat welke elementen een dergelijke motie zou moeten bevatten. Het is al veel lokale groepen gelukt om, gesteund door de Schone Kleren Kampagne, de gemeente zich voor het kopen van Schone Kleding uit te laten spreken. Ook als individu kunt u een bijdrage leveren aan het werk van de Schone Kleren Kampagne. Bijvoorbeeld door mee te doen aan de briefschrijfacties. Bij deze actievorm schrijven consumenten brieven aan een kledingmerk waarbij op dat moment misstanden worden gesignaleerd. Dit gebeurt altijd op verzoek van organisaties van arbeiders in de productielanden.

Gedragscode Nederlandse bedrijven kunnen zich aansluiten bij de Fair Wear Foundation (FWF), waarin onder andere de Schone Kleren Kampagne, de FNV en brancheorganisaties uit het midden- en kleinbedrijf in de kleding participeren. Kledingbedrijven moeten dan een gedragscode aannemen waarin de minstens te respecteren arbeidsnormen zijn vastgelegd. De normen zijn gebaseerd op internationale conventies en resoluties van de Internationale Arbeids Organisatie (ILO). De bedrijven dienen er voor te zorgen dat deze normen in de hele uitbestedingsketen worden nageleefd. De FWF controleert of het bedrijf de juiste stappen zet en controleert eveneens ter plekke (steekproefsgewijs en naar aanleiding van klachten). Hierbij worden lokale arbeidersorganisaties betrokken. Dienstkledingbedrijven zijn goed vertegenwoordigd binnen de FWF. Het is dus voor gemeenten vrij gemakkelijk om bij de inkoop van dienstkleding te verlangen dat de producent zorg draagt voor acceptabele arbeidsomstandigheden.

Voor meer informatie: Schone Kleren Kampagne (SKK) Postbus 11584 1001 GN Amsterdam Tel: 020 412 27 85 e-mail: [email protected] www.schonekleren.nl

Fietsvriendinnen op Internationale Vrouwendag 8 maart mee te nemen, want de toegang tot het waterwingebied wordt heel streng bewaakt.

Niet eerder zijn er op Duurzame Dinsdag zulke concrete toezeggingen door een vertegenwoordiger van het kabinet gedaan als op de laatste Duurzame Dinsdag van 6 september 2005. Op deze dag nam minister Verdonk namens het kabinet, het Duurzame Koffertje in ontvangst. In dit koffertje zaten bijna 80 initiatieven en meer dan 50 voorstellen, wensen en ideeën van Nederlandse burgers en organisaties.

Wat

Fietstocht met Fietsvriendinnen, minister Verdonk en Funda Wanneer Internationale Vrouwendag, 8 maart, 12.00 - 14.00 uur Waar Duinwaterwingebied, Pompstationsweg, Scheveningen Wie IVN, Nederlandse Vrouwenraad, Provincie Zuid-Holland, Duinwaterbedrijf Zuid-Holland, Landelijk Steunpunt Fiets

Minister Verdonk beloofde de inhoud van het koffertje in de ministerraad te bespreken en in februari 2006 terug te koppelen wat er met initiatieven is gebeurd of gaat gebeuren. Ook wilde de minister al een concrete toezegging doen: op 8 maart 2006, Internationale Vrouwendag, gaat de minister samen met cabaretière Funda en een heleboel andere vrouwen fietsen! De feestelijke fietstocht op 8 maart vormt tevens de landelijke aftrap van het project Fietsvriendinnen, een van de duurzame initiatieven uit het koffertje van Duurzame Dinsdag. De fietstocht staat open voor bevriende fietskoppels bestaande uit vrouwen met een verschillende culturele achtergrond. Aanmelding kan dus alleen per twee gebeuren. Er zal worden gefietst in het voor publiek afgesloten gebied van het Duinwaterleidingbedrijf in Scheveningen. Het is nodig een geldig identiteitsbewijs

Omdat het aantal deelnemers beperkt is, moeten deelnemende “koppels” zich van te voren aanmelden. Dat kan via de NVR.: [email protected] o.v.v. fietsvriendinnen. Graag naam en e-mailadres erbij. Deelnemers krijgen omstreeks 1 maart meer informatie over verzameltijd en -plaats. Suggestie: maak zichtbaar waar integratie voor uw koppel uit bestaat, bijvoorbeeld door een leuze mee te nemen. De tekst daarvan geeft weer waar voor u integratie uit bestaat. Lotte Wouters, beleidsmedewerker NVR Achtergrondinformatie www.duurzamedinsdag.nl en www.steunpuntfiets.nl 6

Vrouwen en Duurzame Vrede: gezamenlijke inzet! een dag gehouden om art. 1325 meer bekendheid te geven onder de achterban van de diverse vredesorganisaties. Ook werd aan het duurzaamheidkoffertje een bijdrage geleverd. b Door actieve deelname aan het zgn. GAAndewegproces, People Building Peace, zorgen dat ook hier evenredige vertegenwoordiging van beide geslachten in het proces verweven is. In juli 2005 is in New York de Global Action Agenda for the prevention of violent conflict aan de VN aangeboden. Op 21 september (internationale vredesdag) werd deze tevens aan de Nederlandse overheid overhandigd. Intussen wordt gewerkt aan een Nederlandse invulling van deze actieagenda. Ook hierin nemen de VDV-organisaties actief deel. De NVR en zijn leden is inmiddels gevraagd deze Global Action Agenda ook te onderschrijven (www.peoplebuildingpeace.nl). Op dit moment wordt hard gewerkt aan het werkplan voor 2006 en de tijd daarna. Hierin zal worden opgenomen de bundeling van ervaring en deskundigheid, het functioneren als klankbord voor de overheid, de organisatie van een expertmeeting, de bijdrage aan het duurzaamheidkoffertje en het leveren van input op thema’s als traumaverwerking, de verhouding defensie en civiel, microkrediet en duurzaamheid. Over enkele andere heel nieuwe ideeën kan op dit moment, helaas, nog niets worden verteld. U wordt op de hoogte gehouden!

Burgers, waaronder met name vrouwen en vrouwenvredesgroepen, kunnen een wezenlijke bijdrage leveren aan het voorkomen en oplossen van (gewapende) conflicten. Dat heeft de VN-veiligheidsraad vastgelegd in een resolutie over vrouwen in conflictsituaties (Res. 1325). Tijdens de Beijing+10 bijeenkomst, een jaar geleden, was één der workshopthema’s: vrouwen en gewapende conflicten. De uitkomsten van die workshop waren twee eisen aan de Nederlandse regering: – zij moet zich inzetten voor een evenredige, dus 50% vertegenwoordiging, van vrouwen bij vredesonderhandelingen; – zij moet de ondersteuning van burgervredeswerk als een overheidstaak op zich nemen. Een wens daarbij was, dat onze regering een nota over conflictpreventie zou schrijven, zoals die van de (inmiddels vorige) Duitse regering. De aanwezigen spraken daarnaast af zich gezamenlijk in te zetten voor verdere verwerkelijking van deze doelstellingen. Onder de vleugels van de NVR is daarop in het afgelopen jaar het Platform Vrouwen en Duurzame Vrede (VDV) gevormd. Hierin participeren ‘oude’ vrouwenvredesorganisaties naast nieuwe organisaties, zoals het Multicultural Women’s Peacemakersnetwerk Nederland, de Peacebrokers, IFOR/Women’s Peacemakers Programme en NEAG –Alternatieven voor Geweld en de COSsen. In 2005 is binnen het Platform langs twee lijnen gewerkt: a Een vervolg geven op de uitkomsten van 15 januari door het stimuleren en coördineren van activiteiten door participerende organisaties. In dat kader zijn diverse werkdagen georganiseerd en is op 5 november

Ted L.E. Strop-von Meijenfeldt, Voorzitter platform VDV

Vrouwenvertegenwoordigingen De CSD is belast met de uitvoering van de internationale afspraken op het gebied van mondiale duurzame ontwikkeling. CSD 14 is een ’review’ jaar waarbij het van belang is knelpunten goed in kaart te brengen en oplossingen zichtbaar te maken. CSD 15 is een ’policy’ jaar waarin afspraken worden gemaakt over het internationale beleid op deze terreinen. De vrouwenvertegenwoordiger in de regeringsdelegatie heeft een tweeledige functie. Zij is de intermediair tussen overheid en de major group vrouwen en bewaakt het genderperspectief en andere prioriteiten van haar achterban. Anderzijds draagt zij bij aan de betrokkenheid van de Nederlandse vrouwen bij het internationale beleid op het vlak van duurzame ontwikkeling, armoedebestrijding, water en gender.

De Nederlandse Vrouwen Raad (NVR) coördineert van oudsher de vrouwenvertegenwoordiging in regeringsdelegaties naar de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) en naar andere belangrijke internationale en VN-bijeenkomsten. Tijdens Financing for Development conference (FfD), de Wereldtop voor Duurzame Ontwikkeling (WSSD), het derde Wereld Water Forum (WWF3) en de CSDbijeenkomsten over water, sanitatie en menselijke nederzetting (CSD 12 en 13) heeft de vrouwenvertegenwoordiger haar nut op verschillende fronten bewezen. Het is wederom de bedoeling tijdens de komende sessies in mei 2006 en 2007 van de CSD over energie, klimaatverandering en industriële ontwikkeling een vertegenwoordiger van de vrouwenorganisaties af te vaardigen.

Meer info: [email protected] 7

www nieuws

Colofon

Gezondheid, milieu en armoedebestrijding Per maand verschijnen twintig tot dertig nieuwsberichten op de Nederlandstalige website www.wecf.nl van “Women in Europe”, over gezondheid, milieu en armoedebestrijding in Europa en Centraal Azië. Women in Europe ontvangt van de 70 aangesloten organisaties vele nieuwsberichten, houdt actief ontwikkelingen in beleid en onderzoek bij en plaatst een selectie van het internationale en nationale nieuws op de site. Ook over de eigen projecten, de netwerkactiviteiten en acties wordt regelmatig nieuws vermeld. Van de al bestaande Engelstalige site is een Nederlandstalige versie gemaakt. Het is een waardevolle databank en een actuele nieuwssite voor overheid, maatschappelijke organisaties, onderwijs en burgers. Een willekeurige selectie uit het nieuws van januari: UK debat over kern- en groene energie; vierdaagse conferentie met Oost-Europese partners over duurzame landbouw, water en plattelandsontwikkeling; persbericht over giftige stoffen in kinderkleding; milieuorganisaties willen toegang tot Gerechtshof; een nieuw EEA rapport over gezondheid en milieu; kritiek van Portugese milieuorganisatie op EU voorstel voor afvalverbranding; brief aan Nederlandse ministers over bestrijdingsmiddelen in groenten en fruit; plan voor acties over “20 jaar Tsjernobyl”; watervervuiling door brandvertragers.

Vrouwen in Europa Women in Europe for a Common Future (WECF) is een netwerk van 70 vrouwen- en milieuorganisaties in West- en Oost-Europa, de Kaukasus en Centraal Azië, die gezamenlijk werken aan duurzame ontwikkeling, bescherming van gezondheid en milieu en armoedebestrijding. Women in Europe werkt samen met lokale organisaties om hun woonomgeving gezonder en duurzamer te maken via praktische oplossingen en om participatie te bevorderen. Praktijkervaringen worden vertaald naar beleidsoplossingen. WECF gelooft in het recht op een gezond milieu voor iedereen!

Redactieadres NVR Commissie Duurzaam Samenleven Benoordenhoutseweg 23 2596 BA Den Haag tel. 070 346 93 04 fax 070 345 93 46 e-mail: [email protected] internet: www.genderenduurzaamheid.nl De DO-Koerier verschijnt 4x per jaar. Aanmelding voor gratis abonnement: zie redactieadres Redactieleden: ● Edith van der Meulen ● Pauline Fransen ● Bep den Ouden (+redactiesecretariaat) vormgeving druk sponsor teksten

www.zwaarwater.nl, Amsterdam Briefhoofden, Amsterdam Ministerie van VROM Redactie en Commissie Duurzaam Samenleven, tenzij anders vermeld.

Standpunten via ingezonden artikelen vallen buiten de verantwoordelijkheid van de Commissie. Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding en melding aan de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor om kopij in te korten, te bewerken of niet op te nemen.

Women in Europe, 030 2310300, [email protected] www.wecf.nl - www.womenineurope.nl - www.wecf.org Bron: Persbericht van Women in Europe for a Common Future (WECF), Utrecht, 24 januari 2006

Boekbespreking

In de volgende DO-Koerier

Duurzaam ondernemen uit en thuis Van Jacqueline Cramer, hoogleraar duurzaam ondernemen aan het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht, verscheen onlangs het boek ‘Duurzaam ondernemen uit en thuis’. Dit boek richt zich op bedrijven die in internationaal verband duurzaam willen ondernemen, maar met vragen zitten hoe dat aan te pakken. Aan de hand van praktijkvoorbeelden van bedrijven die internationaal opereren worden stappenplannen opgesteld waarmee een bedrijf een zo goed mogelijk maatschappelijk verantwoord ondernemen plan op kan stellen. Daarbij komen vragen aan de orde als: hoe de weg te vinden in het woud van richtlijnen en standaarden die er bestaan op het gebied van duurzaam ondernemen? Hoe om te gaan met het spanningsveld tussen internationale gedragsregels op bijvoorbeeld het gebied van de mensenrechten en lokale opvattingen daarover? En, welke bijdrage wordt er van internationale bedrijven verwacht aan de lokale economie van ontwikkelingslanden? Een informatief en praktisch gericht boek voor wie zich voor haar/zijn bedrijf bezig houdt met duurzaam ondernemen in internationale context.Wie vindt dat bedrijven zich meer bezig moeten houden met maatschappelijk verantwoord ondernemen, kan in dit boek lezen tegen welke problemen bedrijven aanlopen en hoe dit soort problemen het beste aangepakt kunnen worden.

Duurzaam ondernemen uit en thuis, Jacqueline Cramer, ISBN 90 232 4190 8, € 19,90

Pauline Fransen 8

In het volgende nummer willen we aandacht besteden aan de onderwerpen Water en Energie. Uw bijdragen voor de DO Koerier zijn zeer welkom! Ook aankondigingen en verslagen van bijeenkomsten kunt u altijd opsturen Kopij inzenden vóór 15 april 2006.