Stand van zaken Ontmoetingscentra anno 2012 Franka Meiland Research Programme >
Common Mental Disorders
Afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde / Psychiatrie, VUmc Zorg en ondersteuning bij dementie Prof. dr. Rose-Marie Dröes
Inhoud lezing • Aanleiding • Visie Ontmoetingscentra • Ondersteuningsprogramma • Onderzoek en resultaten • Verspreiding Ontmoetingscentra • Varianten
Achtergrond • 80+ jaar: 15-20% • 90+ jaar: 40-45% • 15.000 jonge (<65) mensen met dementie in NL • Enorme toename tussen nu en 2050: Nederland: van 230.000 naar 500.000 Europa: van 10 naar 18,6 miljoen Wereldwijd: van 35.6 to 115 miljoen
•70% woont thuis •30% in verpleeg-/verzorgingshuis
(Gezondheidsraad Nederland 2002; Wancata et al, 2003; Ferri et al, (2005); Wereld Alzheimer rapport, 2010
Zorgbeleid • Gezondheidszorgbeleid is erop gericht om mensen met dementie zolang mogelijk thuis te laten wonen • Dit is alleen haalbaar als er thuis voldoende en adequate zorg en ondersteuning geboden wordt aan mensen met dementie en hun mantelzorgers
Gevolgen dementie in dagelijks leven Problemen met •
boodschappen doen
•
omgaan met geld
•
gebruik maken van openbaar vervoer
•
koken
•
sociaal contact
•
zelfvertrouwen en welbevinden
•
problemen oriëntatie
•
communicatie
•
huishoudelijke activiteiten
•
zelfzorg
•
…..
Gevolgen voor omgeving Landelijk Dementie Programma 14 probleemvelden
zoals: • Omgaan met gedragsveranderingen • Gevaarlijke situaties • Miscommunicatie met hulpverleners • Weerstand tegen opname
Aanleiding Ontmoetingscentra
• veel ondersteuning mogelijk, maar in uren altijd beperkt • aanbod erg versnipperd, waardoor veel verschillende instanties en zorgverleners • kost familie veel tijd, geld, energie en emotie om alles thuis te organiseren • specifieke ondersteuning/begeleiding voor thuiswonende mensen met dementie nodig • ondersteuning mantelzorg noodzakelijk - casemanagement / zorgcoördinatie - emotionele, sociale en praktische steun en respijtzorg
Film ontmoetingscentra
Visie en model Ontmoetingscentra Geïntegreerde ondersteuning
informatie emotionele steun
samenwerking zorg- en welzijnsorganisaties laagdrempelige locatie
uitbreiding sociaal netwerk respijtzorg praktische steun
klein team van professionals
casemanagement
Ontmoetingscentra Persoon met dementie
Mantelzorger
• dagsociëteit (3dgn/week) (re)creatieve activiteiten belevingsgerichte activiteiten psychomotorische groepstherapie
• • • •
informatie bijeenkomsten gespreksgroep respijtzorg zorgcoördinatie
Voor beiden • spreekuur • centrumoverleg • sociale activiteiten • casemanagement
EMGO Institute for Health and Care research
VU medisch centrum Amsterdam
Theoretisch model
Het adaptatie-coping model Begeleiding voor mensen met dementie en hun mantelzorgers bij het omgaan met en aanpassen aan de gevolgen van dementie en de problemen die zij daarbij kunnen ondervinden
Voorbeelden van problemen … Praktische aanpassing aan beperkingen 1 Omgaan met de eigen invaliditeit/beperkingen 2. Ontwikkelen adequate zorgrelatie met personeel
Emotionele aanpassing 3. Handhaven van een emotioneel evenwicht 4. Behoud van een positief zelfbeeld 5. Omgaan met de onzekere toekomst
Sociale aanpassing 6. Omgaan met de nieuwe omgeving 7. Ontwikkelen en onderhouden sociale relaties Adaptieve taken bij dementie (Dröes, 1991), ontleend aan algemene adaptieve taken bij chronische ziekten en crises (Moos & Tsu, 1977)
Wijze van omgaan met dementie
Individueel bepaald en afhankelijk van • persoonlijkheid, levensgeschiedenis, omgaan met stress • (ernst van) beperkingen en lichamelijk conditie • sociale en materiële omstandigheden
Hoe gaat het? Moeite met aanpassing Zorgstrategieën persoon met dementie
Ondersteuningsstrategieën voor mantelzorger
• (re)activering
• informatie
• (re)socialisatie
• praktische steun
• bevorderen affectief functioneren
• emotionele steun • vergroten sociaal netwerk
activiteitenplan
ondersteuningsplan
Kenmerken Ontmoetingscentra Anders dan reguliere dagbehandeling in verpleeghuis: • Op elkaar afgestemde brede ondersteuning voor persoon met dementie en verzorger • Op de grens van zorg en welzijn • Laagdrempelige locatie: buurt- en ouderencentra • Sociale integratie met andere buurtbewoners • Casemanagement door klein professioneel team • Ontmoetingscentra-opzet bevordert tijdig vragen om, en accepteren van, hulp
Ontwikkeling en Onderzoek VUmc • Ontwikkeling 1993-1994 • Effectonderzoek 1994-1996 • Implementatieonderzoek 2000-2003
VU medisch centrum
Amsterdam
Effectiviteit van ontmoetingscentra Ontmoetingscentra versus reguliere dagbehandeling personen met dementie • minder gedrags- en stemmingsproblemen minder inactiviteit en niet-sociaal gedrag minder depressief gedrag, meer zelfwaardering • tendens tot uitstel van verpleeghuisopname na 7mnd 4% van OC en 30% van dagbehandeling opgenomen
mantelzorgers • meer gevoel van competentie • minder belastinggevoel
Tevredenheid van deelnemers Na 7 maanden deelname: Mensen met dementie (n=104) – zeer tevreden 39% – tevreden 59% – ontevreden 2% Mantelzorgers (n=97) – zeer tevreden 46% – tevreden 52% – ontevreden 2%
Ervaren belasting - veel minder 46% - enigszins minder 42% - geen verschil 12%
67% ervaart veel steun in contacten met andere mantelzorgers
Product implementatieonderzoek
Kraka-e-Sewa Amsterdam Zuidoost
De Houtduif - Alkmaar
Hoefblad - Alkmaar
Marconihove - Schiedam
Varianten Kenmerk
OC
LPD- plus MO
Dagsociëteit
3 dagen
Meer dan 3 dagen
Ernst dementie
Licht-matig ernstig
Licht - ernstig
Doelgroep
Mensen met dementie en mantelzorgers
Mensen met en zonder mantelzorger alleenstaanden
> allochtone groepen > jonger met dementie Centrumoverleg
Ja
Ja
Spreekuur
Ja
Ja
Gespreksgroep
Ja
Ja
Informatieve bijeenkomsten
Ja
Ja
Casemanagement
Ja
Ja
Samenwerking zorg/welzijn
Reguliere organisaties
Reguliere organisaties
Locatie
Buurt-of ouderen-centrum Laagdrempelige locatie / welzijnsinstelling aansluitend bij de doelgroep
Ontmoetingscentra in Nederland N=87, 25 i.o okt 2012
ARUBA (1) PARAMARIBO (1) Italië 55
Helpdesk Ontmoetingscentra VUmc Tel. 020-7885622 Landelijke werkgroep
Linkedin groep
Landelijke website Informatie
Nieuwsbrief
Begeleiding bij opzetten nieuwe Ontmoetingscentra
Scholing personeel
Verspreiding producten
Relevante websites www.vumc.nl/ontmoetingscentradementie www.vumc.nl/afdelingen/informatiedesk-dementiezorg.nl
Dank voor uw aandacht ! Correspondentie
[email protected]
