Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
BRUCELLOSE 2012 Stand van zaken Luc Vanholme 19/04/2012 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
Inhoud 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Brucellose: de ziekte Historisch overzicht runderbrucellose in België Haarden 2010 / 2012 Epidemiologische enquête Contactbeslagen Bewakingsprogramma ‘Officieel brucellose-vrije’ status Conclusies
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
2
1. Brucellose: de ziekte • Gereglementeerde dierziekte met aangifteplicht • Zeer besmettelijke ziekte bij runderen: verwerpingen, verminderde vruchtbaarheid, … • Officieel bewakingsprogramma in België: – Aantonen vrijheid van ziekte – Snel detecteren van nieuwe gevallen
• Rapportering aan: – Europese Commissie – OIE Wereldgezondheidsorganisatie voor dierziekten
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
3
1.1. Brucellose: runderen • • • •
Brucella abortus Verwerping: abortus protocol Vruchtbaarheidsproblemen in besmette beslagen Uitscheiding bij een besmet rund via geslachtswegen en uier • Besmettingsbron: foetus, vruchtwater, vaginale excreties, normaal kalf bij normaal geboorteverloop,
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
4
1.2. Brucellose: diagnostiek • Serologisch onderzoek: – Bloedmonster – Individueel melkstaal – Tankmelk
• Testen: – Bloed: agglutinatie, ELISA, ELISA ter bevestiging – Melk: ELISA
• Cultuur: bacteriologisch onderzoek van vaginale excreties, melk, geaborteerde vrucht, organen, uier, lymfeklieren, … Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
5
1.3. Brucellose: mens • Zoonose: ziekte overdraagbaar van dier op mens • Besmetting via: – Huid, slijmvliezen (mond, ogen, ademhalingswegen, …) – Rauwe melk of rauwmelkse bereidingen – Manipulatie van besmette dieren of dierlijke producten van besmette dieren
• Symptomen: hoge koorts (ondulerend, nachtelijk), zweten, spierpijn, hoofdpijn, …
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
6
2. Historiek runderbrucellose in BE • Groot aantal haarden tot in 1987; laatste geval in Maart 2000 – 1988: 1.13% besmette beslagen, 1998: 0.01% besmette beslagen
• Intens uitroeiingsprogramma 1990-2003(Richtlijn 64/432/EG)
• Officieel brucellose-vrije status in 2003 (Beschikking 2003/467/EG) • Risicogesteund bewakingsprogramma sinds 2009: – Systematisch onderzoek bij abortus – At random onderzoek bij aankoop – At random onderzoek op rundveebeslagen zonder enig abortusonderzoek – Herhaald onderzoek op runderen afkomstig uit niet-brucellosevrije gebieden of Lidstaten
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
7
Brucellose onderzoeken 2005 - 2011 Tankmelkonderzoek
2005
Aankooponderzoek Stalonderzoek 579.390
2006
500.766
73.482
2007
563.948
70.067
2008
544.135
65.572
2009
452.016
60.031
2010
42.378
0
2011
xx
9.460
80.025
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
8
Abortus onderzoek 2005 - 2011 8164
9000 6650
8000 7000
6000 5000
4184
3709
4000 3000 3535
2000
3926
3504
1000 0 2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
9
3. Haarden 3.1. Haard 2010 • • • • • • • • •
1 haard in november 2010 Gemengd bedrijf in de provincie Luik (104 runderen) Vastgesteld via abortusonderzoek Totale afslachting van alle runderen Reiniging en ontsmetting Epidemiologische enquête: 146 contactbedrijven, alle negatief Opvolging van bedrijven tijdens volgende wintercampagnes + andere willekeurig geselecteerde bedrijven (810 bedrijven). Geen secundaire haarden Testen van tankmelk op nationaal niveau : alle onderzoeken negatief Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
10
Brucellose: onderzoeken haard 2010 Stalonderzoeken Beslagen
146
Agglutinatie
Tankmelk ELISA 9.640
12.917 pos
91
ELISA
9.285
9.640
36
16 (pos + NI)
ELISA ter confirmatie
13
1
Proefslachting
13
1
neg
neg
pos
Cultuur
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
11
3.2. Haarden 2012 Haard 1 • Bedrijf in Franc – Warêt, provincie Namen. • Na kalving met keizersnede op 23/02/2012, 10 dagen te vroeg (dood kalf). • 06/03/2012 : serologische analyse uitgevoerd op de moederdier, positief resultaat en positieve cultuur op het dode kalf. • 2de abortus -> eveneens positief bij onderzoek. • 07/03/2012 : verklaring tot haard, bevel tot stalonderzoek en afslachtingsbevel binnen de maand + serologische bemonsteringen in het slachthuis. Start van de epidemiologische enquête. • Hetzelfde genetisch profiel als de stam in de haard 2010 en als de vroegere Belgische stammen uit de jaren ‘90.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
12
Haard 1 • 263 runderen: - Vrouwelijke dieren melktype : 10 ZB voor implanten embryo’s - Vrouwelijke vleestype : 191 - Mannelijke vleestype : 62 • Geen levering aan zuivelfabriek en geen productie van melkproducten. • Verzamelen van sperma + embryo’s.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
13
Epidemiologisch onderzoek haard 1 • Sinds januari 2008 (ARSIA) : 13 analyses na abortus; verworpen vruchten en sera moederdieren testten negatief. • Laatste serologische balans in 2009 : negatief. • Vrije loopstal in loods (boxen met 8 tot 10 runderen) en enkele kalverstallen, een afzonderingsstal, een afkalfstal. • Algemene toestand bedrijf: zeer goed • Dierenartsenpraktijk met 3 dierenartsen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
14
Epidemiologisch onderzoek haard 1 • Scharnierdata : - 10/02/2011 : laatste normale kalving van rund waarvan de kalving op 23/02/2012 een positief resultaat opleverde. - 25/11/2011 : laatste abortus waarvan het analyseresultaat negatief was. - 23/02/2012 : kalving met positief resultaat.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
15
Haarden 2, 3 en 4 • 3 nieuwe haarden in BE vastgesteld bij contactbeslagen : - Haard 2 via een cultuur op monster van een dier dat de haard had verlaten na 25/11/2011: haardverklaring 21/03/2012 - OostVlaanderen - Haard 3 via balans na veterinaire contacten (bedrijf-, vervanger-, inseminator) + bezoekers : haardverklaring 02/04/2012 - Namen - Haard 4 via balans na veterinaire contacten (bedrijfs-vervangerembryo) + bezoekers + wedstrijd : haardverklaring 02/04/2012 – Namen
• 1 haard vastgesteld in FR : rund dat de haard had verlaten op 01/03/2012 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
16
F1 : Namen F2 : Oost-Vlaanderen F3 : Namen F4 : Namen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
17
F1 : Namen F2 : Oost-Vlaanderen F3 : Namen F4 : Namen
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
18
Contactbeslagen per provincie
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
19
4. Contactbeslagen • Uitgebreid epidemiologisch onderzoek toont aan dat er +/-
480 ‘contact’ beslagen zijn voor de 4 haarden (tabel) : – – – – –
Naburige weiden Naburige beslagen In de haard: aangekochte dieren Uit de haard: verkochte dieren (o.m. export FR, NL, IT) Contacten via: - praktijkdierenartsen -
dierenartsen-inseminatoren ET dierenartsen wedstrijden BWB andere (bezoeken, uitgeleend materieel, transport…) Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
20
Maatregelen in contactbeslagen : MAATREGELEN : - Schorsing gezondheidsstatus B4 - Verbod op weidegang - 2 serologische stalonderzoeken met een tussentijd van 6 tot 8 weken Uitzondering op stalonderzoek : Individuele tests voor runderen die zijn afgevoerd uit de haard en binnengebracht in contactbeslagen of contact hadden via transport of wedstrijden : A) dieren met hoog risico: - Slachten van desbetreffend(e) rund(eren) met bemonstering voor cultuur.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
21
Maatregelen in contactbeslagen :
B) dieren met laag risico :
- 2 individuele bloednames met een tussentijd van 6 tot 8 weken. Als niet alle dieren uit punten A en B in het beslag aanwezig zijn : 2 stalonderzoeken met een tussentijd van 6 tot 8 weken.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
22
Maatregelen in contactbeslagen :
Na een negatieve eerste balans of individuele test (serologie of cultuur) worden de maatregelen versoepeld : - Het beslag blijft geblokkeerd maar met mogelijkheid tot beweiden, behalve voor drachtige dieren. - De kalveren mogen het beslag verlaten om rechtstreeks te worden overgebracht naar een kalvermesterij.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
23
Gegevens per haard GEGEVENS PER HAARD
H1 NAM
H2 OVL
H3 NAM
H4 NAM
Primaire
secondaire
secondaire
secondaire
Datum melding
06/03/2012
21/03/2012
02/04/2012
02/04/2012
Scharnierdatum
25/11/2011
16/01/2012 Aankoop rund haard
14/02/1012 Keizersnede positief dier
11/01/2012 Keizersnede positief dier
Totaal aantal contactbeslagen (17/04/2012)
295
148
18
17
Totaal aantal contactbeslagen met negatief stalonderzoek (13/04/2012)
143
122
1
2
Aantal beslagen met lopende cultuur bij het CODA na positieve ELISAc (aantal dieren) (13/04/2012)
22 (31)
8 (15)
0
0
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
24
6. Bewakingsprogramma Algemeen bewakingsprogramma
+ • Testen van alle melkveebeslagen (tankmelk - +/8500) - opvolging in uitvoering • Tijdelijke testen van alle bloedstalen genomen in het kader van het vrijwillig aankoopprotocol • Stimuleren van de melding van verwerpingen (abortusprotocol) Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
25
7. Officieel brucellose-vrije status Verkrijgen en behouden van de officieel brucellosevrije status : Richtlijn 64/432/EEG Elementen die tot verlies van de status kunnen leiden bij vaststelling van evolutieve brucellose : De Commissie beslist over schorsing of herroeping van de status Belangrijkste twee elementen : • Vermogen van de lidstaat om de situatie te beheersen : snelle opsporing van de besmetting, toepassen van gepaste maatregelen, beperkt aantal secundaire haarden, identificatie van verband tussen de verschillende haarden ; • Evaluatie van de situatie door de andere lidstaten op maandelijkse vergaderingen van het SCOFCAH.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
26
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
27
Niet officieel brucellose-vrije Lidstaten Beschikking 2003/467/EG Toestand 11 mei 2011 • • • • • • • • • • • •
BG CY ES GR HU IT LT LV MT PT RO UK
Bulgarije Cyprus Spanje Griekenland Hongarije Italië Litouwen Letland Malta Portugal Roemenië Verenigd Koninkrijk Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
28
Brucellosevrije status Gevolgen bij verlies van de OBF status : - Aanzienlijke verhoging van de brucellosebewaking met zeer grote financiële weerslag - Export van met name melk, sperma en vlees • Weinig invloed op ICH wat mogelijkheid tot handel betreft • Invloed op het handelsverkeer met derde landen is variabel en hangt af van de met die derde landen ondertekende bilaterale protocollen. • Algemeen beeld van « sanitaire kwaliteit » beschadigd.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
29
8. Conclusies • Primaire haard werd in vroeg stadium ontdekt dank zij risicogebaseerd bewakingsprogramma • Contactbedrijven werden geïdentificeerd, beperking van dierbewegingen • Tot nu toe drie secundaire haarden vastgesteld • Oorsprong van de besmetting op heden nog niet gekend • Epidemiologische onderzoeken en analyses zijn volop lopende.
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen
30
