Staat van Purmerend 2014
STAAT VAN PURMEREND 2014
Colofon
In opdracht van: Gemeentesecretaris Uitgevoerd door: Directie en Team Beleidsonderzoek
Publicatiedatum: 18 maart 2014
2
Inhoudsopgave
Inhoudsopgave ....................................................................................................................................... 3 Inleiding ................................................................................................................................................... 4 1
Bevolkingsontwikkeling ................................................................................................................ 5
1.1
Stabilisering bevolking .................................................................................................................. 5
1.2
Wat betekent dit voor Purmerend? .............................................................................................. 8
2
Mijn leven ........................................................................................................................................ 9
2.1
Mijn woning..................................................................................................................................... 9
2.2
Mijn bron van inkomsten ............................................................................................................. 13
2.3
Het onderwijs voor mijn kinderen .............................................................................................. 16
2.4
Mijn gezondheid en zorg ............................................................................................................. 18
2.5
Mijn vrije tijd ................................................................................................................................. 20
2.6
Mijn veiligheid............................................................................................................................... 21
2.7
Wat betekent dit voor Purmerend? ............................................................................................ 23
3
Mijn leefomgeving ........................................................................................................................ 25
3.1
Openbare ruimte .......................................................................................................................... 25
3.2
Milieu en duurzaamheid .............................................................................................................. 26
3.3
Infrastructuur ................................................................................................................................ 28
3.4
Economie ...................................................................................................................................... 30
3.5
Wat betekent dit voor Purmerend? ............................................................................................ 31
4
De gemeente ................................................................................................................................. 33
3
Inleiding
Op woensdag 19 maart 2014 zijn er gemeenteraadsverkiezingen. Op donderdag 27 maart treedt de nieuwe raad aan. Met dit document, in samenhang met het financieel perspectief, hoop ik het blikveld van de nieuwe raadsleden, voor zover mogelijk, aan te vullen. Dit stuk zie ik als een kans om u te voorzien van onze ervaring en deskundigheid. Wellicht kunt u daarvan profiteren bij de start van deze nieuwe raadsperiode. Wat staat er in de Staat van Purmerend ? Om goed te kunnen bepalen wat van de gemeente verwacht wordt stellen we de belevingswereld van de inwoners van Purmerend centraal. De inwoners van Purmerend hebben allen hun eigen leven en leven samen met anderen in hun omgeving. Het is niet meer de traditionele indeling die u herkent vanuit de programmabegroting of het financieel perspectief: 1. Bevolkingsontwikkeling 2. Mijn leven 3. Mijn leefomgeving 4. De gemeente Het stuk is niet bedoeld als uitputtend of volledig verslag van Purmerend. Dat kan ook niet. Het is wel een vorm om u mee te geven wat er in de afgelopen jaren is gebeurd en waar de organisatie mee bezig is. Mocht u zich na het lezen verder willen verdiepen in een bepaald onderwerp dan kan ik u van meer informatie voorzien. Tegelijkertijd wordt er tijdens het opmaken van dit stuk door de organisatie nagedacht over het organiseren van een gesprek met de stad na de verkiezingen. U als raadslid zult dan in een aantal sessies met de inwoners spreken. De bedoeling daarvan is om aan de start van de nieuwe raadsperiode inwoners een extra platform te geven om hun wensen en bedenkingen te uiten. De definitieve vorm wordt uiteraard nog met u besproken. We hopen op de ontdekking van mooie verbeterkansen vanuit de optiek van de inwoners. Ik hoop dat deze initiatieven u inspiratie en extra fundamenten geven om te betrekken bij het onderhandelen over een nieuwe coalitie- of raadsakkoord. Hoogachtend, Namens de organisatie, Gemeentesecretaris van Purmerend,
M.J.H. Smulders
4
1 1.1
Bevolkingsontwikkeling
Stabilisering bevolking
Aan een lange periode van snelle bevolkingsgroei vanaf 1960 is omstreeks 2005 een einde gekomen. Sindsdien groeit Purmerend nog licht en zal dit bij de huidige woningbouwplanning nog blijven doen tot ongeveer 2020. Daarna treedt een lichte daling op (zie afbeelding 1). Door daling van de gemiddelde woningbezetting is het bouwen van gemiddeld 100 woningen per jaar dan niet voldoende om de bevolking op peil te houden. Afbeelding 1: ontwikkeling aantal inwoners Purmerend 2000-2028
80.000
78.000
2013
76.000
74.000
72.000
70.000 2000
2004
2008
2012
2016
2020
2024
2028
Bron: Bevolkingsprognose Purmerend 2014-2028, B&I 2013
Grote gemeenten in zuiden van de provincie groeien sterk De grote gemeenten in de omgeving van Purmerend groeien wel. Amsterdam is de laatste 5 jaar gegroeid met 50.000 inwoners. En de prognoses voor 2030 laten een stijging met nog eens 100.000 mensen zien. Ook Zaanstad, Almere, Haarlemmermeer en Haarlem zijn groeiende gemeenten. De kleine gemeenten rondom Purmerend groeien gemiddeld licht. Landsmeer en Beemster groeien sterk (ongeveer 10%), Wormerland en Edam-Volendam groeien licht en Waterland en Zeevang groeien niet. In afbeelding 2 is dit te zien. De sterke groei van Beemster en Landsmeer is relatief. 10% groei betekent in deze gemeenten ongeveer 1.000 inwoners erbij.
5
Afbeelding 2
Sterke vergrijzing De bevolkingssamenstelling verandert (zie afbeelding 3). Nu zijn de 40 tot 55 jarigen in verhouding de grootste groep in Purmerend, in 2028 zijn het de 55 tot 70 jarigen. Het percentage 65+ers stijgt van 16,8% naar 24,4%. Het percentage jongeren van 0 t/m 14 jaar daalt van 16,5% nu naar 14,3% in 2028. En ook de potentiële beroepsbevolking (de 15 tot 65 jarigen) daalt, namelijk van 66,7% naar 61,3%. Mensen blijven langzamerhand gemiddeld langer werken door verhoging van de pensioenleeftijd. De daling van de beroepsbevolking zal daardoor minder snel gaan. In 2028 zal de bevolking van 15 t/m 66 jaar dan 64% van de bevolking zijn. De verhouding jonge-oude ouderen verandert niet sterk. Ongeveer 75% van de ouderen is zowel in 2014 als in 2028 tussen de 65 en 80 jaar. Het aantal 65 t/m 79 jarigen stijgt van 10340 naar 14210 en het aantal 80+ers stijgt van 3490 naar 5235.
6
Afbeelding 3: bevolkingspiramide Purmerend 2013 en 2028
Mannen
Vrouwen
95+ 90-94 85-89 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Mannen 2028 Mannen 2013 Vrouwen 2028 Vrouwen 2013
2.000
0
2.000
Bron: Bevolkingsprognose Purmerend 2014-2028, B&I 2013
Gezinnen blijven uit Amsterdam komen en een vestigingsoverschot 65+ers Als er niet wordt gebouwd kan de bevolking toch groeien als veel jonge gezinnen van elders de plek innemen van kleine huishoudens in Purmerend. Per saldo gebeurt dat de laatste jaren niet. Er is een vestigingsoverschot van 65+ers en een vertrekoverschot van 0 tot 65 jarigen. Dat geldt wat betreft de 0 tot 65 jarigen niet voor Amsterdam. Nog steeds komen er per saldo meer jonge gezinnen uit Amsterdam naar Purmerend, zij het veel minder dan voor 2005 (zie afbeelding 4). Afbeelding 4: Vestiging en vertrek Purmerend naar herkomst/bestemming 2008-2012
Amsterdam Zaanstreek
Waterland
overig
Totaal
vestiging 3.885
1.003
1.490
6.850
13.228
65-74
212
41
103
168
524
75+
348
42
262
215
867
4.445
1.086
1.855
7.233
14.619
3.033
1.059
1.444
7.749
13.285
65-74
61
26
57
222
366
75+
64
26
93
187
370
3.158
1.111
1.594
8.158
14.021
0-64
852
-56
46
-899
-57
65-74
151
15
46
-54
158
75+
284
16
169
28
497
261
-925
598
0-64
totaal vertrek 0-64
totaal saldo
1.287 -25 totaal Bron: Gba gemeente Purmerend, bewerking B&I
7
1.2
Wat betekent dit voor Purmerend?
Stabilisering bevolking, vergrijzing en ontgroening: De behoefte aan scholen en voorzieningen voor kinderen daalt. De beroepsbevolking daalt. Het woonwerkverkeer van Purmerenders daalt als gevolg hiervan. De behoefte aan zorgvoorzieningen stijgt Er is een toenemend aantal gezonde ouderen met vrije tijd. Dat betekent dat het potentieel aan vrijwillige inzet toeneemt. Groei van gemeenten in de buurt van Purmerend De groei van Zaanstad en Amsterdam zal tot gevolg hebben dat nieuwe ontwikkelingen eerder daar dan in Purmerend plaatsvinden. De groei van Beemster zal een licht positief effect hebben op de voorzieningen in Purmerend, met name van de voorzieningen in de binnenstad. Beemster is namelijk het sterkst van alle gemeenten in de regio Waterland op Purmerend georiënteerd (bron Regionale Omnibusenquêtes in periode 2008-2013) De motor voor de bevolkingsgroei van de regio is Amsterdam. Jongeren uit de rest van Nederland maar ook de rest van de wereld trekken naar Amsterdam. Als zij een gezin vormen zullen zij deels naar de gemeenten dichtbij vertrekken. Deels, omdat een toenemend deel om diverse redenen de laatste jaren in Amsterdam blijft wonen en ook omdat een belangrijk deel weer vertrekt naar gebieden buiten de metropoolregio. De gemeente die woningvoorraad beschikbaar heeft voor deze groep groeit. Purmerend heeft in de toekomst weinig nieuwbouw beschikbaar, wel bestaande bouw. Vanwege de blijvende druk vanuit Amsterdam hoeft Purmerend overigens niet bang te zijn dat er leegstand in woningen optreedt. Het is Amsterdam dat per saldo de leverancier is van jonge gezinnen. Purmerend kan de voorwaarden scheppen voor het trekken van deze jonge gezinnen. Deze gezinnen komen overigens niet vanzelf. Van de Amsterdamse woningzoekenden die Amsterdam willen verlaten heeft namelijk slechts 2% een voorkeur om te verhuizen naar Purmerend. Dat zijn wel 400 huishoudens die zeker binnen twee jaar willen verhuizen. Voor Almere (3%) en Zaanstad (4%) is overigens ook weinig belangstelling vanuit Amsterdam. Maar voorkeur en werkelijkheid lopen vermoedelijk sterk uiteen.
8
2
Mijn leven
In de samenleving waarin wij leven is de kwaliteit van leven onder andere afhankelijk van je woonsituatie, je werk, je gezondheid, de mogelijkheden tot ontwikkeling, de mate waarin je je veilig voelt en de besteding van je vrije tijd. Per persoon is het verschillend hoe deze aspecten worden ingevuld. De ene persoon heeft bijvoorbeeld een goed leven als hij/zij in de natuur kan wonen met veel groen om zich heen, de ander is blij met zijn appartement waar hij/zij veel mensen om zich heen heeft. Dit is onder andere afhankelijk van de mensen waar jij direct mee samen leeft. In dit hoofdstuk beschrijven we hoe het in Purmerend is gesteld met de woonsituatie, de werkgelegenheid, de gezondheid van inwoners, het onderwijs, de veiligheid en de vrijetijdsmogelijkheden. Vervolgens beschrijven we de ontwikkelingen die binnen deze verschillende leefgebieden waarschijnlijk gaan plaatsvinden.
2.1
Mijn woning
Vrijwel iedereen heeft een woning Het merendeel van de mensen in Purmerend heeft een woning waar men heel tevreden over is. De inwoners met een koopwoning geven gemiddelde het cijfer 8,2. De mensen die in een huurwoning wonen geven gemiddeld een 7,1. Hoge verhuisgeneigdheid Door veranderingen in de gezinssituatie of de financiële situatie zijn inwoners soms genoodzaakt om te verhuizen. Een kwart van de inwoners van Purmerend wil binnen twee jaar zeker verhuizen en nog een kwart wil dat eventueel, misschien (onderzoek "wonen in de metropoolregio"). Deze hoge verhuisgeneigdheid komt overal in de metropoolregio voor. In Amsterdam is de verhuisgeneigdheid groter, in kleine gemeenten kleiner. In 2012 verhuisden er ruim 3.000 mensen binnen Purmerend en was zowel het aantal vestigers als het aantal vertrekkers bijna 3.000. Dat is sinds 2006 niet sterk veranderd. We weten niet of de huishoudenssamenstelling van de verhuizende personen is veranderd. Huurwoningvoorraad beperkt beschikbaar Inwoners met een inkomen onder de 34.000 komen in aanmerking voor een sociale huurwoning. In Purmerend is 36% van de woningen sociale huur. 33% procent van de huishoudens in Purmerend heeft een inkomen onder de 34.000. Niet iedereen maakt gebruik van de mogelijkheid om in aanmerking te komen voor een sociale huurwoning. Heb je een inkomen onder de 34.000 en wil je in een sociale huurwoning wonen dan heb je geduld nodig. Dit komt doordat er weinig sociale huurwoningen vrij komen. Het aantal vrijgekomen huurwoningen per jaar wordt steeds minder en dat betekent dat het nog langer zal duren om te kunnen wonen in een sociale huurwoning. In 2007 kwamen er 1.040 sociale huurwoningen vrij. In 2012 waren dit nog 608 huurwoningen (zie afbeelding 5).
9
Heb je een sociale huurwoning en wil je verhuizen naar een andere sociale huurwoning dan duurt dat na je eerste reactie gemiddeld 2,8 jaar (bij een woonduur van 18,5 jaar op het moment van toewijzing). Ben je nieuw op de woningmarkt en je wilt in een sociale huurwoning wonen dan duurt dat gemiddeld 3,7 jaar vanaf je eerste reactie (bij een gemiddelde inschrijvingstijd van 9 jaar op het moment van toewijzing). De mensen die in een sociale huurwoning wonen en meer dan 34.000,-- verdienen hebben er financieel geen baat bij om te verhuizen aangezien zij dan meer huur moeten gaan betalen of een huis moeten gaan kopen. Huishoudens met een wisselend inkomen komen niet in aanmerking voor een hypotheek en kunnen geen woning kopen, tenzij ze over bijzonder veel spaargeld beschikken. Voor woningen in de particuliere huur worden strenge inkomens eisen gesteld. De regel in Purmerend is dat een huishouden tenminste een netto inkomen moet hebben van 3,5 maar de bruto huur. Dit leidt ertoe dat de doorstroming vanuit een sociale huurwoning voor huishoudens met een beperkt inkomen en/of een wisselend inkomen onmogelijk is. Ten opzichte van Amsterdam heeft de Purmerendse woningvoorraad een aantal gunstige kenmerken namelijk: Meer koop dan huur (afbeelding 6) Meer eengezinswoningen dan appartementen (afbeelding 7) Gemiddeld goedkope voorraad (afbeelding 8) Meer huur gewenst wegens onzekere factoren
In de hele metropoolregio is ongeveer een kwart van de woningzoekenden uitsluitend geïnteresseerd in een koopwoning, iets minder dan een kwart heeft de voorkeur voor kopen, maar overweegt ook een huurwoning. Een derde deel zoekt uitsluitend een huurwoning, en 13% geeft aan liever te huren, maar een koopwoning ook te overwegen. Kortom de belangstelling voor koop- en huurwoningen is ongeveer gelijk. Als dat ook voor Purmerend geldt dan is er een grotere druk op de huurwoningvoorraad dan op de koopwoningvoorraad. Purmerend heeft namelijk meer koop (59%) dan huur (41%). Vermoedelijk is de belangstelling voor huur nu groter dan jaren geleden. Dat heeft te maken met de meer onzekere positie waarin huishoudens zich bevinden: mensen zijn minder zeker van hun baan, relaties zijn minder stabiel en de arbeidsmarkt wordt flexibeler.
10
Afbeelding 5
Aantal vrijkomende sociale huurwoningen, 2007-2012 1200
1000
800
600
400
200
0 2007
2008
2009
2010
2011
2012
Bron: rapportage woonruimteverdeling 2012: platform woningcorporaties noordvleugel randstad
Afbeelding 6
Woningvoorraad naar eigendom, 2012, % % 70 60
59
58 46
50 36
40
30 30
28
26
20 12 10
5
0 koop
Purmerend
sociale huur
Amsterdam
particuliere huur
Metropoolregio zonder Amsterdam
Bron: Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2013
11
Afbeelding 7
Woningvoorraad naar type, 2011, % 90
84
80
72
72
70 60 50 40 28
30
28
16
20 10 0
eengezinswoningen Purmerend
meergezinswoningen
Amsterdam
Metropoolregio zonder Amsterdam
Bron: Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2013
Afbeelding 8
Gemiddelde woz-waarden
Nederland
232.000
Metropoolregio als geheel
274.000
Amsterdam
250.000
Purmerend
208.000
0
50.000
100.000
150.000 Euro
Bron: Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2013
12
200.000
250.000
300.000
Scheiden van de financiering wonen en zorg Voorheen kon je als je bepaalde zorg nodig had terecht in een verzorgingshuis en werden je woon en zorgkosten gefinancierd uit de AWBZ. In de toekomst betaal je zelf voor de kosten van je woning. De zorg wordt apart gefinancierd via de zorgverzekeringswet, Wmo, AWBZ en/of eventueel via eigen middelen. Verzorgingshuizen worden al sinds 2006 gestimuleerd om het aantal intramurale plaatsen te verminderen. De scheiding van de financiering van wonen en zorg versterkt dit proces. In de praktijk betekent dit dat verzorgingshuizen hun kamers omzetten in appartementen en daarnaast voor psychogeriatrische patiënten groepswonen realiseren. De zorg- en woonkosten voor psychogeriatrische cliënten (=zorgzwaarte 5 t/m 10) blijft onder de AWBZ vallen. De verpleeghuizen specialiseren zich in de zwaarste zorg, d.w.z. de zorgzwaartepakketten 5 t/m 10 die eveneens onder de AWBZ blijven vallen. Voor inwoners die geïndiceerd zijn in de zorgzwaartepakketten 5 t/m 10 verandert er weinig. Voor inwoners die een zorgzwaartepakket hebben van 1 t/m 4 (ouderen, verstandelijk gehandicapten, GGZ-cliënten) en intramuraal wonen betekent het dat je je woonkosten zelf moet financieren. Dat is mogelijk niet voor iedereen haalbaar.
2.2
Mijn bron van inkomsten
Ben je tussen de 15 en 65 jaar dan zorg je meestal voor je eigen inkomen door werk. Het gemiddeld huishoudensinkomen van Purmerenders is 34.300,-- en wijkt nauwelijks af van het landelijk gemiddelde ( 34.200,--). Mocht je om bepaalde redenen geen werk kunnen vinden dan kun je in aanmerking komen voor een uitkering. Als je werkloos wordt of arbeidsongeschikt bent zorgt het UWV meestal voor een uitkering. Deze uitkering is niet afhankelijk van het partnerinkomen of het eigen vermogen. De uitkering wegens werkloosheid duurt maximaal 3 jaar en 2 maanden. Ben je gehandicapt of heb je een chronische ziekte gekregen voor je 17e verjaardag of na je 17e verjaardag terwijl je een opleiding volgde dan heb je recht op een Wajong uitkering. Nu is het zo dat je recht hebt op een Wajong uitkering als je (deels) arbeidsgeschikt bent. Vanaf 2015 kun je alleen nog in aanmerking komen voor een Wajong uitkering als je nooit zult kunnen werken en op jonge leeftijd een ziekte of handicap hebt gekregen. Kun je ondanks je ziekte of handicap nog werken dan begeleidt de gemeente je bij het verwerven van een geschikte baan met de juiste ondersteuning bij een werkgever. Ben je langdurig werkloos of je kunt niet werken dan ontvang je meestal bijstand van de gemeente. 1.250 Purmerenders ontvangen op dit moment een WWBuitkering van de gemeente (zie afbeelding 9). De hoogte van de bijstand is afhankelijk van het partnerinkomen en het vermogen van het huishouden. Vanaf 2015 wordt de hoogte van de bijstand ook afhankelijk van het aantal inwonende meerderjarige personen waarmee de kosten van het huishouden gedeeld kunnen worden. Ook zul je voortaan iets moeten doen voor je bijstandsuitkering om aansluiting te houden op de arbeidsmarkt. De verwachting is dat, ondanks dat de economische crisis stabiliseert, de werkloosheid en de hoeveelheid mensen met een uitkering zal toenemen. Dit als gevolg van verdergaande digitalisering.
13
Afbeelding 9
%
Uitkeringsgerechtigden naar regio als percentage van de beroepsbevolking, 2013 18,0 16,8
16,0 15,1
14,0
12,9
12,0 10,0 8,0 7,1
6,0
7,1 5,2
4,0 2,0
2,9
3,0
2,9
2,6
2,6
5,7
2,5 1,4
1,7
WW
Purmerend
WWB
Amsterdam
Wajong
overig arbeidsongeschikt
totaal
Metropoolregio zonder Amsterdam
Bron: Metropoolregio Amsterdam in cijfers 2013
Weinig banen in Purmerend en regio Waterland, maar veel in de stadsregio Waar vind je een baan? Purmerend en de regio Zaanstreek Waterland als geheel hebben minder banen dan je op grond van de omvang de beroepsbevolking zou mogen verwachten. Purmerend heeft 53 banen per 100 inwoners van 15 t/m 64 jaar en de regio Zaanstreek/Waterland als geheel heetft er 59.(zie afbeelding 10). Als we het gebied ruim nemen (Stadsregio) dan is er wel veel werkgelegenheid. Deze bevindt zich vooral in Amsterdam (werkgelegenheidsgraad 94) en ten zuiden ervan (Haarlemmermeer heeft een werkgelegenheidsgraad van 144). De hier aangegeven werkgelegenheidsgraad van 53 voor Purmerend wil zeggen dat er voor 53% van de 15 t/m 64 jarigen een baan van 1 uur of meer is in Purmerend zelf. In de praktijk is niet voor iedere 15 t/m 64 jarige een baan nodig. Een deel studeert, is huisvrouw/-man, is volledig arbeidsongeschikt of vervroegd met pensioen. In de praktijk heeft ongeveer 70% een baan van 12 of meer uur per week.
14
Afbeelding 10
Werkgelegenheidsgraad, % 100
94
90 80
72
70
%
60
53
50 40 30 20 10 0 Purmerend
Amsterdam
Metropoolregio zonder Amsterdam
Bron: Metropoolregio Amsterdam in cijfers, bewerking B&I
Werkgelegenheid in Purmerend en Waterland groeit Sinds 2003 is het aantal arbeidsplaatsen in de regio Waterland met 27 procent gestegen. Sinds 2008 is het 15 procent. Ook in Purmerend is er een stijging van 22 procent (sinds 2003) en 7 procent (sinds 2008). Vergelijken we dat met andere regio's dan is dit een flinke stijging. In Nederland als geheel daalde de werkgelegenheid sinds 2008 met 1 procent. In Amsterdam steeg het weliswaar met 6 procent, maar in de rest van de metropoolregio daalde het met 2 procent. De stijging in Amsterdam is heel laag als je bedenkt dat in de laatste 5 jaar de Amsterdamse bevolking met 6 procent is toegenomen. De groei in Purmerend en de andere Waterlandse gemeenten is vooral terug te vinden in de sectoren handel en gezondheid/welzijnszorg . Vraag is of de groei van de werkgelegenheid bestendig is. Groeiende groep mensen met een inkomen lager dan 110% van het sociaal minimum. Volgens CBS gegevens uit 2011 zijn er in Purmerend 3.300 huishoudens met een inkomen beneden de 110% van het sociaal minimum. Dat is bijna 10% van de huishoudens. Heb je een laag inkomen dan kun je gebruik maken van ondersteuning van de gemeente op basis van het minimabeleid. Dat wil zeggen dat je gemeentelijke belastingen kunnen worden kwijtgescholden, duurzame goederen kunnen worden aangeschaft en kinderen een bijdrage kunnen krijgen voor deelname aan sport en/of cultuur. De groep mensen met een laag inkomen groeit. Heb je hoge schulden en lukt het niet om zelfstandig van je schulden af te komen dan kun je bij de gemeente terecht voor schuldsanering. Houd je minder dan 40 per week per persoon over om van te eten, dan kan je via de SMD terecht bij de Voedselbank.
15
2.3
Het onderwijs voor mijn kinderen
In Purmerend is het gemakkelijk om voor je kinderen een plek op een basisschool in de buurt of in het voortgezet onderwijs te vinden. Ook als je een kind hebt met een geestelijke of lichamelijke beperking. Na het voortgezet onderwijs kunnen jongeren als ze kiezen voor het mbo voor een aantal richtingen in Purmerend terecht. Voor veel richtingen moeten jongeren naar elders (Zaandam, Hoorn of Amsterdam). Kiezen jongeren voor het hbo of de universiteit dan gaan de meeste Purmerendse studenten naar Amsterdam. Daling leerlingen Een algemene ontwikkeling is dat het aantal jongeren in Purmerend daalt. Per leeftijdsgroep is er een verschil. Het percentage 0 t/m 3 jarigen is de laatste jaren al sterk gedaald en blijft nu stabiel. Het percentage 4 t/m 11 jarigen zit nu in een sterk dalende lijn en zal rond 2020 een stabiele fase bereiken. Het percentage 12 t/m 17 jarigen blijft nog een paar jaar stabiel, maar zal ook sterk gaan dalen (zie afbeelding 11). Afbeelding 11: ontwikkeling percentage jongeren
Waardering scholen De meeste ouders waarderen de ondersteuning van de school bij het leren en bij de sociaal emotionele ontwikkeling van hun kind. Het stimuleren van de brede ontwikkeling vindt meer dan de helft een taak van ouders en organisaties samen (zie afbeelding 12 en 13).
16
Afbeelding 12 Waardering van de school , 2013 rapportcijfers % 5 of
gemiddeld
waardering ondersteuning bij het leren waardering ondersteuning sociaal emotionele ontwikkeling Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
minder
% 6 of 7
% 8 t/m 10
6,8
15
50
35
6,8
13
57
30
Afbeelding 13 Mate waarin school de brede ontwikkeling stimuleert, 2013 rapportcijfers gemiddeld
in welke mate stimuleert de school dat kinderen kennis maken met sport, cultuur, natuur en milieu, techniek, politiek etc.
7,2
% 5 of minder 8
% 6 of 7
% 8 t/m 10
47
45
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Passend onderwijs Heb je kinderen die nu naar het speciaal onderwijs gaan dan is de kans groot dat je kinderen in 2015 naar het reguliere onderwijs kunnen. De invoering van Passend Onderwijs (augustus 2014) heeft als doel om zoveel mogelijk kinderen te laten deelnemen aan het reguliere onderwijs. In het schooljaar 2011-2012 zaten er 465 leerlingen op het speciaal basisonderwijs. Dat is 6,2% van alle basisschoolleerlingen. En er zaten 141 leerlingen op het speciaal voortgezet onderwijs. Dat is 2,7% van alle leerlingen in het voortgezet onderwijs. Peuterspeelzalen/kinderopvang Wil je dat je kind al vroeg leert omgaan met leeftijdgenoten, dan is de peuterspeelzaal een mogelijkheid. In iedere wijk is er minstens één. Voor kinderen die wat ondersteuning kunnen gebruiken bij hun taalontwikkeling wordt voorschoolse educatie (VVE) aangeboden. Voor kinderopvang of buitenschoolse opvang zijn er ruim voldoende mogelijkheden. Geen diploma Lukt het je niet om je school af te maken en een diploma te behalen dan kun je in Purmerend terecht bij het Jongerenloket. Dit loket helpt je om te onderzoeken welk werk of welke opleiding wel bij je past en ondersteunt je hierbij. Het aantal meldingen van voortijdig schoolverlaters neemt af. In de regio Waterland van 666 in het schooljaar 2010/2011 naar 552 in 2012/2013. Schakelklas Is je kind (in de basisschoolleeftijd) verhuisd vanuit het buitenland en beheerst het de Nederlandse taal nog onvoldoende dan kan hij/zij naar de Schakelklas. Leerlingen krijgen daar het eerste jaar les volgens een regulier onderwijsprogramma, maar met extra aandacht voor taal. Na dat jaar kunnen de kinderen instromen in de school van je keuze. Meestal een school dicht bij huis.
17
2.4
Mijn gezondheid en zorg
Hoe gezond is de Purmerender? Vier op de vijf volwassenen (80%) ervaart een goede gezondheid. Van de senioren (65+) ervaart 59% een goede en 41% een slechte gezondheid (bron GGD Zaanstreek Waterland). Een vijfde van de Purmerenders (20%) heeft een langdurige ziekte, aandoening of handicap. 14% van de inwoners heeft een langdurige ziekte, aandoening of handicap waardoor hij/zij zich licht tot sterk belemmerd voelt. Ongeveer de helft van de Purmerenders heeft overgewicht en 15% lijdt aan obesitas. Ongeveer 8% van de Purmerenders drinkt overmatig en eveneens 8% zwaar. Gezondheid jeugd (bron GGD) Veruit de meerderheid van de kinderen tot 12 jaar is lichamelijk gezond (94%) en beweegt voldoende (79%). Een klein deel van de kinderen wordt in sterke mate belemmerd door een chronische aandoening (4%). Een derde ondervindt moeilijkheden op gebied van emotie, gedrag, concentratie of sociale omgang (waarbij 7% duidelijke en 1% ernstige moeilijkheden heeft). In vergelijking met kinderen ervaren minder tieners (13 t/m 17 jaar) een goede lichamelijk gezondheid (79%) en voldoen zij minder aan de beweegnorm (58%). 15% heeft te maken met psychosociale problematiek, waarbij 5% zodanig problemen heeft dat ondersteuning gewenst is. Een vijfde van de tieners heeft wel eens suïcidegedachten, waarbij 2% dat vaak heeft. Purmerenders zijn tevreden over de (gezondheids)zorg in Purmerend In Purmerend zijn veel zorgvoorzieningen aanwezig (huisartsen, tandartsen, fysiotherapeuten, apotheken, ziekenhuis, algemeen maatschappelijk werk, ggz etc.). Over het algemeen zijn Purmerenders tevreden over deze voorzieningen (rapportcijfer 7,6). De organisatie van de zorgsector in Nederland is sterk aan het veranderen. Op dit moment is het zo dat als je zorg nodig hebt dit betaald wordt vanuit je ziektekostenverzekering en/of de Algemene Wet Bijzondere Zorg (AWBZ) en/of de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Hoe de zorg georganiseerd gaat worden is nog niet volledig duidelijk. Wel is duidelijk dat gemeenten naast de Wmo per 1 januari 2015 verantwoordelijk worden voor de jeugdzorg en de begeleiding van langdurig zieken en ouderen. De uitdaging voor de gemeente is om de zorg goedkoper te organiseren en zo optimaal mogelijk voor de mensen die er gebruik van maken. Grotere groep die gebruik wil maken van de zorg van gemeente Woon je thuis en je hebt begeleiding nodig dan moet je deze begeleiding vanaf januari 2015 ook regelen via de gemeente. In Purmerend ging het op 1 januari 2012 om 985 indicaties voor begeleiding, 20 voor kortdurend verblijf en 265 voor vervoer (dit is voor mensen met indicatie begeleiding groep). Het gaat om 780 unieke cliënten met een of meer indicaties (afbeelding 14). Ongeveer 4.000 mensen hebben nu al een Wmo voorziening. Deels is de nieuwe groep van 780 cliënten al bekend bij het loket Wmo omdat zij naast begeleiding ook een of meer andere voorzieningen hebben (huishoudelijke hulp, scootmobiel of iets dergelijks).
18
Afbeelding 14 Indicaties AWBZ volwassenen extramurale zorg 1 januari 2012 Extramurale zorgfuncties: - begeleiding individueel
585
- begeleiding groep
400
- kortdurend verblijf
20
Aantal unieke cliënten met begeleiding en/of kortdurend verblijf
780
Aantal cliënten met indicatie vervoer (in kader van begeleiding groep) Bron: CIZ
265
De jeugd heeft de toekomst Ben je jonger dan 18 jaar (of heb je jonge kinderen) en heb je problemen thuis, op je werk of op school dan kun je voor hulp terecht bij Bureau Jeugdzorg. In Purmerend wonen bijna 10.000 0 t/m 17 jarigen. Ongeveer een op de vijf maakt gebruik van een vorm van jeugdzorg (afbeelding 15). Per 1 januari 2015 coördineert de gemeente de jeugdzorg. Uitgangspunt daarbij is dat als je nu zorg ontvangt deze zorg gecontinueerd wordt. Heb je een hulpvraag na 1 januari 2015 dan kijkt men eerst of je met hulp in je omgeving het op kunt lossen of in de eerste lijn alvorens specialistische zorg in te schakelen. Afbeelding 15 Gebruik Jeugdzorg Jeugd GGZ
2011
Totaal gebruik GGZ jeugdigen 0 t/m 17 jaar
1.718
Waarvan: - eerstelijns psychologische zorg
137
- tweedelijns psychologische zorg zonder verblijf
1.533
- tweedelijns psychologische zorg met verblijf
49
Jeugd AWBZ
2011
Totaal gebruik AWBZ jeugdigen 0 t/m 17 jaar
553
Waarvan: - zorg in natura extramuraal - pgb extramuraal - zorg in natura intramuraal - pgb intramuraal
151 376 22 4
Bureau Jeugdzorg
2010
Aantal 0- t/m 17 jarigen dat een nieuwe indicatie voor geïndiceerde, provinciaal gefinancierde jeugdzorg heeft ontvangen van BJAA
343
2013
Gezinsgeneriek Werken (GGW), aantal gezinnen
225
Zorgmeldingen (in GGW), beroepsmatige verwijzing en vrijwillige aanmelding
164
Zorgmeldingen (in GGW), reageren signalering derden
106
Bron: Vektis (bewerking B&I) en Bureau Jeugdzorg
Van recht op een voorziening naar vrijwillige ondersteuning Heb je zorg nodig dan is het niet meer vanzelfsprekend dat je recht op deze zorg hebt. Bij het verlenen van zorg zal de gemeente rekening houden met je netwerk en je eigen mogelijkheden om je zorgbehoefte op te lossen.
19
Hoe zit het met de eigen kracht en met het netwerk? Driekwart van de Purmerenders verwacht dat zij kan rekenen op hulp uit de omgeving als zij langere tijd ziek, hulpbehoevend of gehandicapt zijn. 23% heeft dat vertrouwen in het eigen netwerk niet. Ongeveer de helft van de Purmerenders geeft mantelzorg of is bereid die te geven als de situatie erom vraagt. Ongeveer de helft van de Purmerenders doet vrijwilligerswerk of is bereid dat te doen. Echter gebrek aan tijd en onbekendheid met het aanbod van vrijwilligerswerk verhinderen dat degenen die dat nu nog niet doen daadwerkelijk in actie komen.
2.5
Mijn vrije tijd
Tal van mogelijkheden en goede beoordeling In Purmerend heb je tal van mogelijkheden om je vrije tijd buitenshuis in te vullen: winkelen of uit eten gaan in de binnenstad of een bezoek aan een voorstelling in de Purmaryn of de bioscoop. Sporten in of buiten verenigingsverband, deelname aan tal van activiteiten/workshops die door heel veel particulieren en instellingen worden aangeboden en de vele evenementen en de toeristische en recreatieve mogelijkheden in Purmerend en omgeving. Ook voor kinderen en jongeren zijn er tal van mogelijkheden. Alles bij elkaar geven Purmerenders Purmerend als plaats om in te leven een 7,5 en ook voorzieningen op allerlei gebied krijgen een hoog cijfer. De voorzieningen op het gebied van sport en cultuur dragen ruim voldoende bij aan de aantrekkelijkheid van Purmerend. Naast sport en cultuur vinden de inwoners van Purmerend evenementen, fietstochten en wandelingen ook een prettige vrijetijdsbesteding. De Koemarkt als evenementenplein en het landschap in de omgeving van Purmerend worden door de inwoners eveneens hoog gewaardeerd. Afbeelding 16 Beoordeling voorzieningen sport en cultuur, 2011
rapportcijfer Theater de Purmaryn
7,7
Poppodium P3
7,2
Theater de verbeelding
7,1
Purmerends museum
6,9
Centrum voor de kunsten Wherelant
7,1
Muziekschool Waterland
7,1
Reuring festival
7,9
De nazomerfeesten in het centrum
7,8
De bibliotheek
7,9
Kunst in de openbare ruimte
6,5
Leeghwaterbad
6,7
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2011
20
Afbeelding 17 Beoordeling voorzieningen , 2013
rapportcijfer voorzieningen kunst en cultuur
7,3
sportvoorzieningen
7,3
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
2.6
Mijn veiligheid
Purmerenders voelen zich gemiddeld veilig De meeste Purmerenders voelen zich veilig in Purmerend (zie afbeelding 18). Sinds 2009 is het aantal vernielingen sterk afgenomen, zijn geweldsdelicten licht afgenomen en is het aantal inbraken toegenomen (afbeelding 19). Het percentage Purmerenders dat ervaart dat er veel criminaliteit is in de buurt is beperkt. Het loopt uiteen van 1% bij inwoners van het Centrum naar 11% bij inwoners van Wheermolen (zie afbeelding 20). Afbeelding 18 Rapportcijfer veiligheidsgevoel overdag en 's avonds in Purmerend, 2013 CenOverWheerGors trum where molen
Purmer - Noord
Purmer - Zuid
Weidevenne
Totaal
overdag
8,3
8,3
8,0
8,5
8,3
8,4
8,2
8,3
's avonds
7,4
7,3
6,9
7,6
7,1
7,5
7,4
7,3
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Afbeelding 19
Afbeelding 18
Bron: Politie, Noord Holland
21
Afbeelding 20 Mate van criminaliteit in de buurt, 2013 (in %) CenOvertrum where veel
Wheermolen
Gors
PurmerNoord
PurmerZuid
Weidevenne
Totaal
1
6
11
2
7
2
6
5
niet veel, niet weinig
25
22
39
17
26
28
21
25
weinig
48
44
37
44
37
39
43
41
(vrijwel) geen
19
20
9
29
20
28
20
21
weet niet totaal
7
8
4
8
10
3
10
8
100
100
100
100
100
100
100
100
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Ruim de helft wil actief bijdragen aan veiligheid Purmerenders zijn de afgelopen jaren opgeroepen om bij te dragen aan het verbeteren van de veiligheid (Ogen en orenproject in verband met terugdringen inbraken en deelname aan Burgernet). Ruim de helft van de Purmerenders wil op een of andere wijze bijdragen aan het verbeteren van de veiligheid. Deelname aan Burgernet is het meest populair (zie afbeelding 21). Afbeelding 21
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Veiligheidshuis Sinds 2010 is het veiligheidshuis Zaanstreek-Waterland operationeel. Doel is: integrale aanpak van overlastgevende en criminele jongeren (met name de complexe zaken), huiselijk geweldplegers, veelplegers en nazorg ex-gedetineerden.
22
De nieuwe alcoholwetgeving Alcohol mag sinds 1 januari niet meer worden verkocht aan en in het openbaar gebruikt door personen beneden de 18 jaar (was 16 jaar). De zorg bestaat dat jongeren beneden de 18 jaar thuis of buiten gaan (voor-)drinken en meer overlast veroorzaken. Horeca, supermarkten, sportverenigingen, ouders/verzorgers en de jongeren zelf spelen een belangrijke rol in het beperken van de mogelijke overlast voor omwonenden. Brandweerzorg De brandweerzorg in Purmerend is goed op orde. De zorg is per 2014 overgedragen aan de veiligheidsregio, waarbij de kwaliteit geborgd is.
2.7
Wat betekent dit voor Purmerend?
De betekenissen die je geeft aan het leven zijn afhankelijk van de mensen waar je mee omgaat, waar je mee samenleeft. Hoe je tegen dingen aan kijkt en hoe je je daar vervolgens naar gedraagt is afhankelijk van de interactie die je hebt met andere mensen. Samen wonen De uitdaging binnen dit leefgebied is hoe we kunnen zorgen voor een geschikte, betaalbare woning voor iedereen in de stad en hoe we gaan inspelen op ontwikkelingen als de vergrijzing en het gebrek aan inkomenszekerheid bij een grote groep mensen door de aanhoudende financiële crisis. Samenwerking met de partners is daarbij een belangrijk onderdeel. Inkomen Hoe zorg je ervoor dat iedereen in de stad geschikt werk heeft dat bij diegene past en de eisen die men stelt aan het werk? Deze vraag en de vraag hoe we er als samenleving voor zorgen dat de groeiende groep mensen die zelf geen geschikt werk kan vinden wel geschikt werk vindt zijn de grootste uitdagingen binnen dit gebied. Welke inspanningen gaan we leveren om inwoners aan het werk te krijgen? Gaan we bijvoorbeeld bijstandsgerechtigden opleiden of gaan we de nieuwe en huidige bedrijvigheid stimuleren om voor geschikte werkplekken te zorgen? Onderwijs Op het gebied van onderwijs ligt er een uitdaging in de vraag hoe we in de gemeente Purmerend omgaan met de daling van het aantal leerlingen. Een andere uitdaging is hoe we de overgang van onderwijs naar de arbeidsmarkt/werk voor mensen die moeilijk een baan vinden door een psychische, verstandelijke of fysieke beperking goed kunnen regelen. Zorgen voor je gezondheid De zorg voor je gezondheid verandert. Het wordt niet meer vanzelfsprekend dat je recht hebt op zorg. Het wordt vanzelfsprekend dat als je zorg nodig hebt je eerst kijkt hoe je deze zorg zelf kunt organiseren om vervolgens te kijken wat zorgverleners nog kunnen betekenen. De uitdaging is hoe we de zorg voor elkaar en onze gezondheid gaan organiseren zodat je de zorg ontvangt die je nodig hebt.
23
Vrije tijd Vrije tijdsvoorzieningen zijn belangrijk voor inwoners om een band te krijgen met hun stad. Hoe een stad eruit ziet en welke mogelijkheden je er hebt zijn een belangrijke factor voor de keuze om ergens te gaan wonen en met plezier te blijven wonen. De vraag is hoe je deze voorzieningen in de toekomst behoudt en hoe je deze zichtbaar (promotie) maakt voor de inwoners van Purmerend. Veilig samen leven Hoe veilig je met elkaar samen leeft, woont en werkt heb je voor een groot deel zelf in de hand. Maar sommige problemen zijn groter dan dat je zelf kunt oplossen. De uitdaging de komende jaren is om in gesprek te gaan over de veiligheidsproblemen die je ervaart en gezamenlijk een oplossing te zoeken voor het gesignaleerde probleem. Dit geldt voor zowel sociale veiligheid als fysieke veiligheid (o.a. brandveiligheid), voor instellingen en burgers. Op een aantal terreinen is hier al mee gestart zoals Ogen & Oren (burgerparticipatie), aanpak criminele jeugd.
24
3 3.1
Mijn leefomgeving
Openbare ruimte
Klimaatveranderingen hebben effect op het waterbeheer: kan Purmerend de soms overvloedige regenval aan? In de afgelopen periode is nieuwe riolering aangelegd, waarbij het schone hemelwater separaat wordt afgevoerd van het (vuile) rioolwater. Het hemelwater wordt afgevoerd naar het oppervlaktewater. Per saldo gaat er dan minder rioolwater naar de zuivering. Toch merken we dat op enkele dagen met veel regen Purmerend de overvloedige regenval niet aan kan. In combinatie met de hoge stand van het grondwater kan dit leiden tot wateroverlast in de stad (bijvoorbeeld ondergelopen kruipruimten van woningen). Een zes als norm voor de staat van onderhoud? Vanwege bezuinigingen staat het nagestreefde onderhoudsniveau van de openbare ruimte onder druk. Met de Raad is kwaliteitsniveau B van de CROWsystematiek (A+ is hoogste kwaliteit, D de laagste) afgesproken en voor het schoonhouden van de binnenstad zelfs A. Dit kan op den duur niet meer worden waargemaakt. In de omnibusenquête van 2013 geven inwoners gemiddeld bijna een 6,5 voor de staat van onderhoud (zie afbeelding 22) Afbeelding 22
Beoordeling staat van onderhoud totaaloordeel staat van onderhoud
6,4
onderhoud straatverlichting
6,9
onderhoud groen
6,4
onderhoud wegen en straten
6,4
onderhoud bankjes en afvalbakken
6,3
onderhoud speelvoorzieningen
6,3
onderhoud fietspaden
6,0
onderhoud voetpaden en trottoirs
6,0
schoonhouden openbare ruimte
5,9
vrijhouden van hondenpoep
5,3 0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Rapportcijfer Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
25
3.2
Milieu en duurzaamheid
Steeds meer bereidheid tot duurzaam handelen In de maatschappij is steeds meer besef van de waarde van duurzaam omgaan met de omgeving. In de supermarkt is inmiddels een reeks aan producten te koop die duurzaam zijn geproduceerd, maar ook bij kleding, energie, auto s, etc. is te zien dat we duurzaamheid steeds belangrijker zijn gaan vinden. In Purmerend ontstaan veel verschillende duurzame initiatieven en wordt duurzaam handelen door bewoners steeds meer zichtbaar. Zo is door bewoners Opgewekt in Purmerend opgericht, een organisatie die zich richt op verduurzaming van de stad met onder meer een project om coöperatief duurzame energie op te wekken door zonnepanelen op een school of een ander gebouw te installeren. Daarnaast heeft Milieudefensie een duurzaamheidsmarkt georganiseerd die ze jaarlijks willen laten plaatsvinden. Ook is het initiatief Repair Café Purmerend ontstaan, waarbij vrijwilligers kapotte apparaten repareren zodat ze niet bij het afval komen. Op het gebied van duurzame mobiliteit ontstaat meer bewustzijn, aangezien er steeds meer aanvragen binnenkomen voor laadpalen voor elektrische auto s. Bewoners en bedrijven zijn zich op verschillende manieren bewust van duurzaam gedrag en duurzaam handelen. Afgaande op het verschil tussen wat inwoners doen en bereid zijn te doen op het gebied van duurzaam handelen is er nog veel te winnen op dit gebied (zie afbeelding 23). Een groot deel van de Purmerendse bedrijven laat zien actief te zijn op het gebied van duurzaamheid (zie afbeelding 23) Afbeelding 23
Het al doen en bereidheid tot duurzaam handelen Zuinig omgaan met energie Geen onnodige producten kopen Woning optimaal isoleren Het kopen van streekproducten Afval verder scheiden Zuinige auto aanschaffen Fiets en openbaar vervoer i.p.v. auto Fair tradeproducten kopen Het kopen van biologische producten Zonnepanelen op het dak Thuis werken Het eten van weinig of geen vlees Electrische auto aanschaffen 0
10
20
30
40
50
Doe/heb het al Bron: internetpanel over duurzaamheid, mei 2012
26
60
70
Ben bereid
80
90
100
Afbeelding 24 Investeringen in maatschappelijk verantwoord ondernemen door Purmerends bedrijven, 2013 geen, en wij zijn dit ook niet van plan
31%
recycling
29%
energie besparende maatregelen
29%
stimuleren fietsgebruik
16%
terugdringen autogebruik
15%
duurzame energie
14%
iets doen voor de maatschappij
11%
vermindering van CO2-uitstoot
11%
fair trade producten kopen
9%
geen, maar wij zijn het wel van plan
8%
stimuleren openbaar vervoer
6%
anders
5%
werkplekken bieden aan mensen uit kwetsbare groepen
4%
welzijn medewerkers
3% 0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Bron: Bedrijvenenquête 2013
Energieneutraal bouwen EPC norm staat voor energieneutraal bouwen. Het is de bedoeling dat in 2020 alle nieuwbouw voldoet aan de EPCnorm van 0, dit betekent dat energieneutraal gebouwd wordt. In de bestaande bouw worden ook steeds meer maatregelen getroffen, om de bebouwing energiezuiniger te laten zijn. Sinds 1 februari 2014 kunnen bewoners via de gemeente aanspraak maken op een voordelige lening om duurzaamheidsmaatregelen in bestaande bouw te treffen. Ook kunnen bewoners hierbij een aanvraag indienen waarmee ze 15% van de investering terug kunnen krijgen. Het aantal aanvragen voor de lening is in de eerste weken hoger dan verwacht. Stadsverwarming BV bouwt biowarmtecentrale De Stadsverwarming BV bouwt voor de verwarming van Purmerend een biowarmtecentrale. Als deze in gebruik is genomen, wordt straks voor 60.000 inwoners (ca 80%) van Purmerend de warmte op een duurzame manier opgewekt. Hoge tevredenheid over afvalinzameling Purmerenders zijn tevreden over de afvalinzameling in Purmerend (zie afbeelding 25). Het functioneren van de milieustraat krijgt het hoogste rapportcijfer, namelijk bijna een 8.
27
Afbeelding 25 Beoordeling afvalinzameling in de gemeente Purmerend, 2013 Rapportcijfer de afvalverwijdering via rolcontainers,
7,4
gemeenschappelijke containers of ondergronds het ophalen van grofvuil
7,2
het functioneren van de milieustraat
7,8
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
3.3
Infrastructuur
Beslissingen over infrastructuur naar een hoger schaalniveau. Al heel lang worden plannen voor infrastructuur gemaakt op stadsregioniveau. Het rijk dringt erop aan naar een nog hoger schaalniveau te gaan om daarmee economische ontwikkelingen in de randstad . gemakkelijker te maken (ter versterking van de internationale concurrentiepositie). Het ziet er naar uit dat er een samenwerkingsverband (vervoersregio) komt op metropoolregioniveau. Infrastructuur Purmerend-Amsterdam wordt beter Een paar infrastructurele aanpassingen (beslist of voorgenomen) hebben als doel de verkeersdoorstroming Amsterdam-Purmerend vv te verbeteren. Deze aanpassingen zijn: De ingebruikname van beide Coentunnels eind dit jaar Aanleg van een spitsstrook langs de A7 Purmerend richting Amsterdam (startprocedure 2014; aanleg eind 2015) Verlengen van spitsstrook Amsterdam richting Purmerend (aanleg eind 2015) Verlengen busbaan langs de Jaagweg van Ilpendam naar Purmerend; periode 2015-2018) Nu meer dan de helft met openbaar vervoer richting Amsterdam Of de doorstroming goed zal zijn hangt mede af van het vervoermiddelgebruik in het woonwerkverkeer. Richting Amsterdam en naaste omgeving gaat nu 52% met het openbaar vervoer. Afbeelding 26 Vervoermiddel woon-werkverkeer naar werkgemeente, 2013 (%) lopend, fiets bromfiets
motor
auto
bus
Purmerend
73
0
22
andere gemeente in Zaanstreek-Waterland
10
1
70
Amsterdam en omgeving
2
3
44
andere gemeente
0
4
76
26
2
43
Werkgemeente
gemiddeld
trein
n.v.t. werk thuis
totaal
1
0
4
100
3
16
1
100
43
9
0
100
4
15
3
100
20
7
2
100
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Bedrijventerreinen beter bereikbaar In 2014 wordt gestart met eerste fase van de verdubbeling van de N244 De bedrijventerreinen in Purmerend zullen dan beter bereikbaar worden.
28
Betere beoordeling van bereikbaarheid centrum met auto Sinds het eenrichtingverkeer in de binnenstad is teruggedraaid is de tevredenheid over de bereikbaarheid van de binnenstad toegenomen. In 2011 was nog 35% ontevreden in 2013 was dit 13%. Afbeelding 27 % Tevreden en neutraal over bereikbaarheid Centrum Purmerend, 2011 en 2013 100
99
98
90
87
83 80 65 60
2011 2013
40 20 0 Met fiets
Met bus
Met auto
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2011 en 2013
Busverbinding met Amsterdam nu zeer goed Het busvervoer met Amsterdam is volgens de Purmerenders zeer goed. Door de ingebruikname van de Noordzuidlijn (vermoedelijk in december 2017) zal een deel van de reizigers uit Purmerend (en uit Waterland) waarschijnlijk moeten overstappen op het Buikslotermeerplein in Amsterdam noord. Afbeelding 28 Rapportcijfer tevredenheid busvervoer, 2013
Binnen Purmerend
6,3
Van en naar rest regio
6,6
Van en naar Amsterdam
8,2
0
1
2
3
4
5
Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
29
6
7
8
9
Treinreis duurt nu langer Purmerend ligt aan de Schiphollijn. Treinreizigers met bestemming Amsterdam CS moeten overstappen op Amsterdam Sloterdijk.Sinds enkele jaren rijden sneltreinen op het traject HoornAmsterdam CS maar stoppen niet in Purmerend. .
3.4
Economie
Waardering winkels ruim voldoende tot goed De winkels voor dagelijkse boodschappen krijgen van de Purmerender gemiddeld het rapportcijfer 7,6. 97% doet deze boodschappen meestal in Purmerend. De winkels voor niet dagelijkse boodschappen krijgen het rapportcijfer 6,9. 63% doet deze boodschappen meestal in Purmerend. Leegstand winkels in centrum valt mee De meeste winkelgebieden in de centra van de steden kampen met enige leegstand van winkels. In Purmerend valt de leegstand van winkels nog mee. Temidden van de 403 gemeenten in Nederland behoort Purmerend tot de gemeenten met de minste leegstand (346e plaats). Er zijn voornamelijk vier oorzaken van leegstand: : De detailhandel wordt grootschaliger: kleine winkels op het gebied van wonen, doe het zelf, dierenbenodigdheden, kampeerartikelen in het centrum maken plaats voor grote winkels op bedrijventerreinen. Mensen kopen meer via internet. De vraag is of het grootste effect daarvan voorbij is. Uitkomsten van de omnibusenquetes 2011 en 2013 wijzen daarop. In beide jaren gaf 9% van de inwoners aan dat zij niet dagelijkse goederen meestal via internet kopen. Bij witgoed en audio/computer is het meer, namelijk in beide jaren 20% Door de crisis zijn de bestedingen minder. Gemeenten bleven hun m2 winkelvloeroppervlakte uitbreiden. In Purmerend is dat op bescheiden wijze gebeurd Door de verbouwing van het Willem Eggertcentrum lijkt de leegstand momenteel hoger. Als de verbouwing gereed is en H&M er zijn intrek in heeft genomen is het weer opgevuld en zorgt het mogelijk voor een aanzuigende werking. Enige leegstand van kantoren en bedrijven In Purmerend is het niet zo goed te zien als elders in Nederland: leegstand van kantoren en bedrijfspanden. Bedrijven hebben minder kantoorruimte nodig door het nieuwe werken : minder plaatsgebonden werken en minder ruimte per persoon binnen kantoren. Op oude bedrijventerreinen staan panden leeg in verband met faillissementen of omdat bedrijven verhuizen naar een modern pand op een nieuw bedrijventerrein. Gesignaleerd wordt dat mensen in bedrijfspanden gaan wonen. Aanbod bedrijventerreinen in regio is ruim De Baanstee Noord wordt nu ontwikkeld en levert veel ruimte voor bedrijven uit Purmerend en de regio. Tegelijkertijd wordt de N244 verbreed zodat de toegankelijkheid goed wordt. Toch blijft de vraag achter.
30
3.5
Wat betekent dit voor Purmerend?
Openbare ruimte De vraag voor de toekomst is hoe we de verantwoordelijkheid voor het onderhoud van de openbare ruimte met elkaar organiseren. Is hondenpoep opruimen een verantwoordelijkheid van de hondenbezitter of dient de gemeente dit te doen omdat de hondenbezitter hondenbelasting betaalt? Handhaaft de gemeente, of zien we een melding als kans om de omgang tussen bewoners te stimuleren? En is het waterprobleem een taak van de gemeente, of behoort een deel van de preventie bij de inwoners thuis, door met elkaar minder verharding in de tuinen te verwachten. Hierdoor kan regenwater sneller in de grond wegzakken en komt het niet in het riool terecht. Hetzelfde geldt voor het beheer van het groen. De gemeente experimenteert met het in beheer geven van stukjes openbaar groen aan groepen van inwoners. Soms gaat dat goed, we hebben ook ervaringen waarin blijkt dat het niet altijd vanzelfsprekend gaat. We worden steeds beter in het onderscheid maken waar het wel en niet kan, en welke verwachtingen wij erbij mogen hebben. Zo merken we dat het financieel niet veel oplevert, maar dat bewoners ervan genieten en dat het onderling bindt. Tegelijkertijd wordt het stuk groen van de inwoners, waardoor er vanuit de gemeente niet meer zomaar normatief op ingegrepen kan worden. Milieu en duurzaamheid Bewoners en bedrijven in Purmerend zijn bereid tot duurzaam gedrag. Er zijn heel veel initiatieven op het gebied van duurzaamheid De vragen voor de toekomst zijn welke rol de gemeente heeft in het stimuleren van duurzaam gedrag en welke rol het bedrijfsleven en de inwoners van Purmerend. Heeft de gemeente een faciliterende, ondersteunende, initiërende rol of helemaal geen rol? Op dit moment is de capaciteit binnen de gemeente op het onderwerp duurzaamheid beperkt. De gemeente Purmerend heeft een milieubeleidsplan waarin de doelstelling ten aanzien van het milieu zijn opgenomen. In 2012 is dit beleidsplan budgetneutraal vastgesteld door de gemeenteraad, dit betekent dat de ambities laag zijn, en meestal niet verder gaan dan het behalen van de wettelijke norm. Jaarlijks wordt een milieu-uitvoeringsplan en actielijst duurzaamheid opgesteld, In het milieuuitvoeringsplan wordt aangegeven welke doelstellingen worden uitgevoerd. In de actielijst Duurzaamheid wordt aangegeven welke acties door de gemeente en/of andere partijen ondernomen worden om duurzaamheid te bevorderen bij inwoners en bedrijven. De gemeente geeft zelf het voorbeeld door bijvoorbeeld het Stadhuis te verduurzamen en duurzaamheidsleningen beschikbaar te stellen voor bewoners. Afvalinzameling Op dit moment haalt de gemeente Purmerend de wettelijke norm voor het scheiden van afval niet. De landelijke norm bedraagt 65% voor 2015. Purmerend haalt nu 42%. Als Purmerend de landelijke norm wil halen dan zal het inwoners een gft-container moeten verstrekken. Dit betekent dat de restafvalcontainer in plaats van eens per week nog maar eens per twee weken kan worden opgehaald. Dit zal bij grote huishoudens mogelijk een probleem opleveren en mogelijk bij alle huishoudens dat zij ruimte moeten zien te vinden voor een derde container. Hoe dit zal worden ervaren door de inwoners van Purmerend weten we niet. Mogelijk heeft dit gevolgen voor de tevredenheid over afvalinzameling. Er zijn gemeenten die het al lang zo doen en in de praktijk staan buren elkaar toe om van hun containers gebruik te maken.
31
Infrastructuur Beslissingen over infrastructuur worden op een hoog schaalniveau genomen. Daarin kan Purmerend voor haar belang opkomen. Zeer waarschijnlijk zullen alle plannen die op korte termijn worden uitgevoerd zorgen voor een betere doorstroming van het verkeer Purmerend-Amsterdam vv. Door demografische ontwikkelingen zullen de verkeersstromen Purmerend-Zaanstad-Amsterdam Noord (via Jaagweg en A7) vermoedelijk stabiliseren. Echter in het zuiden van de provincie (Zaanstad, Amsterdam, Haarlem, Haarlemmermeer) zal het door toename van de bevolking veel drukker worden. Purmerenders kunnen daar last van krijgen. Anderzijds kan het ook zo zijn dat het zuiden van de provincie zo vol wordt dat men door de goede bereikbaarheid de mogelijkheden voor bedrijfsvestiging in Purmerend en Waterland gaat zien. De bereikbaarheid van de binnenstad is heel lang een probleem geweest. Purmerenders lijken dit nu minder te ervaren. Enerzijds komt dit door het terugdraaien van het eenrichtingsverkeer, anderzijds door het mindere en kortere bezoek aan de binnenstad (bron Strabo). De vraag is of we het bezoek aan de binnenstad moeten gaan stimuleren in plaats van de nadruk leggen op regulering van parkeren en de verkeersstromen. Purmerend moet alert blijven op de mogelijkheden die zich voordoen om de verbinding PurmerendAmsterdam CS en Purmerend Schiphol (per trein) te verbeteren. Economie De leegstand van vastgoed in Purmerend is relatief klein in vergelijking met andere steden in Nederland. De huidige leegstand van vastgoed kent kansen en bedreigingen. Het wordt gemakkelijk voor bedrijven om je te vestigen, omdat de huur van het vastgoed daalt. Tegelijkertijd leidt de verlaging van huren tot een verlaging van de herontwikkelingswaarde waardoor herontwikkeling moeilijker wordt. De vraag is in hoeverre deze leegstand in de toekomst blijft bestaan en groter wordt. In het slechtste geval verloederen bepaalde gebieden waardoor het niet meer aantrekkelijk is om je daar te vestigen. Dit heeft gevolgen voor het leefklimaat en de ervaren veiligheid in de stad. De uitdaging voor Purmerend is om de bestaande variatie in winkels en het relatief grote percentage zelfstandige winkelruimtes te behouden om een aantrekkelijke winkelstad te zijn en leegstand te voorkomen. Het achterblijven van de vraag naar ruimte op bedrijventerreinen vraagt om afstemming binnen de Metropoolregio in zijn geheel en in de Regio Zaanstreek Waterland in het bijzonder. Welke terreinen (her-)ontwikkel je wel en welke niet? Welke voorzie je van een andere bestemming?. Voor Purmerend is het belangrijk om het goed ontsloten bedrijventerrein Baanstee Noord bekender te maken. Dus extra inzet voor acquisitie en promotie?
32
4
De gemeente
Ontwikkelingen Van Buiten naar Binnen werken De individualisering van mensen, de explosie van nieuwe technische mogelijkheden, de enorme dynamiek die burgers meemaken, dwingt ons uit te gaan van het ontwikkelen van mogelijkheden voor iedere burger. Daar komen dan nog extra eisen bij vanwege nieuwe sociale infrastructuur, anders omgaan met natuur, handhaven van sociale samenhang en de opvang van mensen met ontwikkelingsachterstand of handicap. De bestaansreden van bureaucratie is ingehaald door deze ontwikkelingen. Daarin staat centraal dat mensen hun mogelijkheden inzetten en blijven ontwikkelen om aan het maatschappelijk verkeer deel te nemen. We zien nu in retrospectief dat er in de afgelopen decennia een trend is geweest, waarin wij onszelf toestonden om steeds meer verantwoordelijkheid op ons te nemen. We hebben dingen overgenomen, die misschien wel bij de verantwoordelijkheid van mensen individueel of als groep- zelf horen. We hebben daarmee in zekere zin het areaal van mogelijkheden van mensen om te komen tot eigen verantwoordelijkheid en sociale samenhang aangetast. De mogelijkheden en bevoegdheden die wij als gemeente hebben, zijn door ons in hoge mate ingevuld om inwoners vanuit hun gelijkheid en rechtvaardigheid, maar ook in hun toenemende behoefte tot zelfstandigheid tegemoet te komen. We zien dat in de afgelopen periode, het gemiddelde opleidingsniveau is gestegen en dat inwoners over een nagenoeg grenzeloze hoeveelheid aan informatie beschikken. Huisartsen anticiperen daarop door te vragen of de patiënt via internet al een idee van zijn aandoening heeft kunnen krijgen. Vaak is dat het geval. De maatschappij verkeert in een toestand, waarbij de omstandigheden ertoe uitnodigen om verantwoordelijkheid te delen en het voor inwoners vanzelfsprekend zal zijn om daar een rol in te spelen. Veranderingen zoals deze gaan zelden rimpelloos. Het zal een langere periode vergen waarin de verwachtingen van de inwoners uitsteken boven de leveringscapaciteit van de gemeente. Er is vrijwel geen alternatief. Zowel door de trends die wij waarnemen, alsook door de beperkte financiële randvoorwaarden die ons niet meer toestaan van overheidswege een sluitend pakket aan voorzieningen aan te bieden. Van ontwikkeling naar beheer Ondanks dat er nog ontwikkelingen in Purmerend zullen zijn, betekenen bovenstaande cijfers dat het accent van de organisatie verschuift van ontwikkeling naar beheer. Digitalisering De gemeente Purmerend biedt steeds meer producten digitaal aan. Daarnaast bestaat nu nog de mogelijkheid om het persoonlijk te regelen tijdens een bezoek of een telefoongesprek. De gemeente wil inwoners verleiden alles zoveel mogelijk digitaal te doen. Als inwoner ervaar je dat je digitaal veel kunt aanvragen. Misschien kun je straks met een eigen inlogcode bijna al je zaken regelen, al zul je voor een paspoort nog wel je gezicht moeten laten zien op het gemeentehuis. Onderzocht wordt hoe mensen die hier moeite mee hebben het best kunnen worden ondersteund. De vraag is ook wat het netwerk van deze personen nu al doet en zou kunnen doen. Mensen worden 33
steeds handiger in de digitale wereld. We realiseren ons ook dat elkaar helpen er altijd bij hoort: vroeger kon je hulp krijgen bij het invullen van je formulieren. Nu kan dat nog steeds, maar dan digitaal. Ook informatie zal ontsloten worden. De trend is dat gemeenten leverancier worden van allerlei soorten gegevens, overzichten en kaarten. We verwachten dat vragen ten aanzien van privacy (hoe ver kunnen en mogen we gaan?) meer en meer zullen spelen. Naar altijd antwoord Begin 2013 werd de dienstverlening van de gemeente over het algemeen goed beoordeeld. Een uitzondering was de dienstverlening rondom meldingen leefomgeving. Wij zijn voortdurend bezig de dienstverlening te verbeteren. Doel is altijd antwoord te kunnen geven. Afbeelding 29 Oordeel over dienstverlening tijdens laatste contact met gemeente, juni 2013 (rapportcijfer) aantal respondenten
snelheid
308
7,5
vriendelijkheid
deskundigheid
meedenken
over het geheel genomen
7,7
7,7
7,3
7,7
Product paspoort/rijbewijs uittreksel bevolkingsregister
70
7,1
7,5
7,3
7,2
7,3
huisvuil/grof vuil
206
7,5
7,4
7,2
6,9
7,3
melding leefomgeving
151
6,3
6,9
6,2
5,8
5,9
39
6,9
7,6
7,3
7,3
7,0
53
7,4
8,0
7,5
7,3
7,3
159
7,3
7,9
7,5
7,4
7,4
7,6
7,3
7,0
7,2
gemeentelijke belastingen* Wmo-voorziening overig
totaal 986 7,2 * Indicatief wegens een gering aantal respondenten (tussen 25 en 50) Bron: Omnibusenquête Purmerend 2013
Inwoners lossen onderling op Zoals hierboven al is aangegeven, zal de kracht komen uit de sociale structuren van de inwoners. Zo is het bij klachten over de leefomgeving niet de gemeente die vanzelfsprekend naar een oplossing zoekt. De gemeente stimuleert inwoners ook om het onderling op te lossen. Dat betekent investeren in de samenleving. Stimuleren op de plekken waar het goed gaat, maar ook effectief ingrijpen waar het dreigt de escaleren. Samenwerken Er is een paradox waar te nemen in de decentralisaties. Daar waar gemeenten verantwoordelijk worden voor nieuwe taken, wordt (vanzelfsprekend) gelijk beoordeeld op welke schaal de uitvoering het effectiefst en efficiënt kan worden uitgevoerd. We zien dat sommige uitdagingen alleen met regiopartners kunnen worden opgepakt. Dat betekent dat taken tot op zekere hoogte weer worden gecentraliseerd. De vraag is tot hoe ver we daar in kunnen gaan en tot op welke hoogte er nog sprake is van een door de politiek gevoelde voldoende mate van democratisch gehalte. Vergunningvrij bouwen Je hoeft niet meer voor alle bouwwerkzaamheden een vergunning aan te vragen. Je hebt een eigen verantwoordelijkheid om te voldoen aan de regels. Belangrijk is het dat je tot overeenstemming komt met je buren. Er is een toenemende bereidheid om oplossingen te vinden die niet juridisch van aard zijn. 34
Omgevingswet komt in plaats van veel afzonderlijke wetten We bereiden ons voor op de inwerkingtreding van de Omgevingswet. De regelgeving wordt eenduidiger en gemakkelijker. Per saldo verschuift de aandacht daarmee van toezicht en handhaving naar primair vertrouwen op ieders (eigen) verantwoordelijkheid. .
35
