1
Staat van de detailhandel, Stadsdeel Centrum Fact sheet | juni 2015
Ruim een derde van alle Amsterdamse winkels is te vinden in Stadsdeel Centrum. Het gaat om bijna 2.000 winkelvestigingen met een oppervlakte van bijna 237.000 m2. Het grootste deel betreft winkels voor nietdagelijkse boodschappen, waaronder kledingwinkels die te vinden zijn in de winkelstraten als de Kalverstraat en de Negen Straatjes. In De Negen Straatjes en Utrechtsestraat komen mensen uit heel Amsterdam om te winkelen. De Kalverstraat, Nieuwendijk, Leidsestraat en PC Hooftstraat trekken ook bewoners aan vanuit de omliggende regiogemeenten. In totaal levert de detailhandel Amsterdam 37.000 banen op, waarvan één op de drie (ofwel 12.000 banen) te vinden is in de winkels in Centrum. Tot tevredenheid van Centrumbewoners is de afgelopen jaren vooral het aantal winkels voor dagelijkse producten (levensmiddelen) toegenomen. Steeds meer Centrumbewoners (maar ook veel Amsterdammers uit andere stadsdelen) noemen de Negen Straatjes als favoriete winkelgebied om voor het plezier te winkelen ten koste van de Kalverstraat. Figuur 1 Profiel winkelgebieden in Centrum, 2014 Buikslotermeerplein
Klaprozenweg (PDV)
Gamma Nieuwe Hemweg (PDV)
Mosveld/Hagendoornweg
Spaarndammerstraat
Station Sloterdijk e.o.
van der Pekstraat
2e Nassaustraat/v Limburg Stirumstraat Haarlemmerstraat/dijk 2e Goudsbloemdwarsstraat Burg de Vlugtlaan
Westerstraat Herenstraat/Prinsenstraat Nieuwendijk/Damrak Leliegracht Zeedijk
Bos en Lommerweg
Hugo deGrootplein eo
Louis Couperusstraat Jan van Galenstraat
kleine winkelgebieden (obv aantallen respondenten) regioverzorgend stadsdeeloverstijgend stadsdeelverzorgend Joh Huizingalaan N grote winkelgebieden (obv aantal respondenten) regioverzorgend Sierplein en omgeving stadsdeeloverstijgend stadsdeelverzorgend
Bilderdijkstraat
J.P. Heijestraat
Runstraat
Czaar Peterstraat
Grimburgwal Staalstraat
Singel/Reguliersdwarsstraat Leidsestraat/Koningsplein
Kinkerstraat Postjesweg eo
Damstraat/Hoogstraten Sint Anthoniesbreestraat
Reestraat Berenstraat
Jan Evertsenstraat eo
Brazilie
Raadhuisstraat
De Clerqstraat
Dapperstraat/Dapperplein
Utrechtsestraat
1e van Swindenstraat
Leidseplein/Max Euweplein
Overtoom P C Hoofstraat van Baerlestraat Cornelis Schuytstraat Amstelveenseweg
Zeilstraat/Hoofdddorpplein Delflandplein
Albert Cuypstraat Ceintuurbaan O Zz Ceintuurbaan W Nz
1e Oosterparkstraat
Linneausstraat Pretoriusstraat Middenweg
van Woustraat Z Beethovenstraat
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
2
en vergeleken met 2004 en wordt het oordeel over de winkelgebieden van Centrum gegeven voor 2014. Ten slotte wordt een aantal aspecten van consumentengedrag van de bewoners van Centrum besproken zoals marktbezoek, aanschaf van biologische producten en winkelen voor het plezier. In 2010 zijn deze onderwerpen voor het eerst voorgelegd aan consumenten. De uitkomsten worden om die reden dan ook met dat jaar vergeleken.
Omvang detailhandel Toename winkels voor dagelijkse goederen Ten opzichte van 2004 is – in tegenstelling tot in
Inleiding
de rest van Amsterdam – het aantal winkels in Centrum voor dagelijkse goederen gestegen van
In deze fact sheet wordt de omvang van de
338 vestigingen in 2004 tot 390 vestigingen in
detailhandel van Centrum en Amsterdam in 2014
2014, een stijging van 15%. Het aantal winkels in
weergegeven en vergeleken met 2004. Daarna
het niet-dagelijkse boodschappensegment is in
komt de winkelleegstand in Centrum en de
deze periode juist gedaald met 4% van 1.638 naar
huurprijsontwikkeling van de winkelgebieden in
1.578 winkels.
Centrum aan bod. De registratie van winkels met mengformules (zoals horeca gecombineerd met
Schaalvergroting winkels dagelijkse goederen
verkoop) en flexibele winkelformules, zoals ‘shop
Met de toename van het aantal winkelvestigingen
in shop’ en ‘pop up’, is nog beperkt , vandaar dat
in het dagelijkse goederensegment is ook
daar in deze fact sheet geen aandacht aan wordt
de totale winkelvloeroppervlakte in Centrum
besteed. Vervolgens wordt de koopkrachtbinding
toegenomen tussen 2004 en 2014 van iets meer
voor Centrum en Amsterdam in 2014 gegeven
dan 30.000 m2 tot bijna 37.000 m2, ofwel met 22%. Voor een groot deel gaat het in Centrum om nieuwe supermarkten. Het totale vloeroppervlak
Tabel 2 Winkelaanbod in dagelijkse goederen en huishoudens Centrum, 2004 en 2014
van winkels in de niet-dagelijkse sector is
(aantallen en m2)
gestegen met 4%; in Amsterdam is dat met 11%. In dit segment is de schaalvergroting dus beperkt.
ontwikkeling
De gemiddelde winkelgrootte in Centrum is dan
2004-2014 (procenten)
ook laag in vergelijking met Amsterdam (120 m2
2004
2014
inwoners
79.919
86.099
7,7
9,8
huishoudens
52.028
54.196
4,2
8,0
vestigingen
1.976
1.968
–0,4
–6,8
338
390
15,4
–6,4
1.638
1.578
–3,7
–6,9
1% tussen 2004 en 2014 tot bijna 12.000 banen.
222.498
236.945
6,5
12,2
Deze stijging is volledig te danken aan de stijging
30.217
36.805
21,8
15,4
van het aantal kleine banen (minder dan 12 uur per
niet-dagelijks
192.281
200.140
4,1
11,3
week) in het dagelijkse boodschappensegment.
banen (groot)
8.512
8.222
–3,4
–3,4
Het aantal grote banen (meer dan 12 uur per
dagelijks
1.722
1.854
7,7
1,6
dagelijks niet-dagelijks oppervlakte dagelijks
Centrum Amsterdam
tegenover 182 m2). Meer kleine banen in het dagelijkse boodschappensegment Het totale aantal banen is licht toegenomen met
week) daalde in deze periode juist met 9%.
niet-dagelijks
6.790
6.368
–6,2
–5,7
banen (totaal)
11.651
11.785
1,2
7,6
dagelijks
2.435
3.392
39,3
31,8
In stadsdeel Centrum zijn ten opzichte van het
niet-dagelijks
9.216
8.393
–8,9
–5,3
aantal inwoners relatief veel winkels. Elke 10.000
113
120
6,9
20,4
Centrumbewoners staat ongeveer 27.500 m2
27.840
27.520
–1,2
2,2
gemiddelde wvo wvo (m2 per 10.000 inwoners)
Bron: ARRA/ OIS
Hoge winkeldichtheid
winkel ter beschikking. Dit is meer dan het dubbele dan in de rest van de stad, waar de dichtheid per 10.000 inwoners bijna 13.000 m2
is. Uiteraard heeft dit te maken met het feit dat
Dam, Rokin, Utrechtsestraat en Vijzelstraat liggen
veel winkels in Centrum een verzorgende functie
rond de 500 en 1.000 euro per m2 per jaar; in
hebben voor dagjesmensen uit Nederland en
de Haarlemmerstraat, Jordaan, Nieuwmarkt en
toeristen uit het buitenland.
Jodenbreestraat liggen de huurprijzen rond de 200 en 500 euro. De huurprijzen zijn tussen 2005 en 2014 sterk
Leegstand Centrum en huurprijsontwikkeling winkelgebieden Centrum
gestegen (met meer dan 25%) in de Negen Straatjes en Damrak. Zij zijn iets minder sterk gestegen (tussen 10% en 25%) in de Leidsestraat, Utrechtsestraat en Kalverstraat en ze zijn gedaald
In 2014 behelst de winkelleegstand in Centrum
in de Jodenbreestraat en Plantage Kerklaan
2,3% van het totale aantal winkels in dit stadsdeel
(DTZ Zadelhoff 2014).
en 4,4% van de totale winkelvloeroppervlakte.
Gemiddeld staat in Amsterdam 4,4% van de
Koopkrachtbinding en koopstromen
winkels en 5,7% van het winkelvloeroppervlakte leeg. In 2014 liggen de huurprijzen van winkelpanden in
Acht van de tien Centrumbewoners kopen
Centrum tussen de 1.000 en 3.000 euro per m per
levensmiddelen in eigen stadsdeel
jaar in winkelstraten als Kalverstraat, Damrak en
Koopkrachtbinding is het aandeel boodschappen
Leidsestraat. De huurprijzen in de Negen Straatjes,
dat bewoners kopen in de eigen buurt, wijk of
2
– zoals in deze fact sheet – in het eigen stadsdeel. De koopkrachtbinding van Centrumbewoners van producten voor dagelijks gebruik is in 2014 80%.
Tabel 3 Winkelleegstand in Centrum, 2014 (procenten)
Centrum Amsterdam winkels
2,3
4,4
winkelvloeroppervlakte
3,9
5,7
Winkelleegstandsbarometer Amsterdam, 2014
Centrumbewoners halen voor een substantieel deel (bijna 7%) hun dagelijkse boodschappen in Zuid (o.a. Marie Heinekenplein) en Oost (o.a. Winkelcentrum Brazilië). Ten opzichte van tien jaar geleden zijn Centrumbewoners vaker dagelijkse
Figuur 4a Koopkrachtafvloeiing Centrumbewoners dagelijkse boodschappen naar andere stadsdelen, internet en buiten Amsterdam, 2014 (procenten)
0 1
5,2 !
0,3
5,7 internet 0 6,6
buiten Amsterdam 0,6 0,4
Binding Centrumbewoners met Centrum = 80%
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
3
4
Figuur 4b Koopkrachtafvloeiing Centrumbewoners niet-dagelijkse boodschappen naar andere stadsdelen, internet en buiten Amsterdam, 2014 (%)
!
0,9 !
1,7
3,9 ! !
0,2
!
!
!
4,3
Internet 7,8
!
5,1 buiten Amsterdam 6,2
!
9,7 !
Binding Centrumbewoners met Centrum = 60%
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
goederen in hun eigen stadsdeel gaan kopen
tot 60% in 2014. Ongeveer 10% wordt door
dan elders in de stad, de binding was toen 73%.
Centrumbewoners in Zuidoost aangeschaft. In
Gezien de eerder geconstateerde toename van
veel gevallen gaat het hier om een woonartikel
het aantal winkels voor dagelijkse producten
van Ikea, hoewel de Arena Boulevard ook een
(waaronder veel supermarkten) in Centrum, is deze
aantal keer genoemd wordt als aanschaflocatie.
toegenomen binding niet verrassend.
Daarnaast is bijna 8% van de producten voor niet-dagelijks gebruik aangeschaft via internet.
Zes van de tien kopen niet-dagelijkse
Het gaat hier om vrijetijdsartikelen (boeken en
boodschappen in eigen stadsdeel
muziek), elektronica en in toenemende mate om
De koopkrachtbinding van Centrum voor niet-
kleding. In Amsterdam als geheel heeft 11% zijn
dagelijkse producten is gedaald van 64% in 2004
niet-dagelijkse producten via internet aangeschaft.
Figuur 5 Koopkrachtbinding Centrumbewoners met Centrum, Amsterdam, buiten Amsterdam en internet, 2004-2014 (procenten) 100
%
Winkelstraten centrum scoren op aanbod daghoreca
80
Aan de hand van rapportcijfers (figuur 6 en tabel 7) wordt duidelijk hoe Amsterdammers
60
over de winkelgebieden denken waar ze normaliter hun dagelijkse boodschappen doen.
40
De winkelgebieden in Centrum worden in het algemeen beter beoordeeld dan gemiddeld
20 0
Oordeel Amsterdammers over winkelgebieden
in Amsterdam. Winkelgebieden scoren met name hoog op het gebied van uiterlijk, aanbod 2004
2014
2004
dagelijkse goederen Centrum
overig Amsterdam
2014
niet-dagelijkse goederen internet
buiten Amsterdam Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
daghoreca en sfeer. Ze scoren in het algemeen lager dan gemiddeld op prijsniveau en zeer laag op parkeermogelijkheden.
Utrechtsestraat en Haarlemmerstraat
door de Haarlemmerstraat. Amsterdammers die
best beoordeeld
daar hun dagelijkse boodschappen doen geven de
In Centrum is de Utrechtsestraat de best
Utrechtsestraat een 7,4 en de Haarlemmerstraat
beoordeelde winkelstraat, op de voet gevolgd
een 7,3. Ze geven een hoog cijfer voor uiterlijk van de winkels, sfeer en keuzemogelijkheden van food-winkels. De Wittenburgergracht
Figuur 6 Oordeel winkelgebieden Centrum en Amsterdam, 2014 (rapportcijfers)
(gemiddeld een 5,9) is de minst beoordeelde
uiterlijk winkels 8
winkelstraat in Centrum met lage cijfers
bereikbaarheid OV
aankleding, inrichting
voor keuzemogelijkheden voor food en non-
7
foodwinkels en aanbod van daghoreca.
6
aanbod daghoreca
sfeer, gezelligheid
5
Centrumbewoners doen lopend en op de fiets boodschappen De meeste Centrumbewoners doen te voet de
4 service, bediening
parkeermogelijkhden
dagelijkse boodschappen (57%); dit aandeel is iets hoger dan in 2010 (53%). Het aandeel dat met de fiets boodschappen doet is juist iets gedaald
veiligheid
prijsniveau Centrum
van 40% naar 36%. Wellicht dat de toegenomen
keuze food-winkels
winkeldichtheid voor dagelijkse boodschappen aan deze lichte modaliteitsverschuiving ten
keuze non-food-winkels
Amsterdam
grondslag ligt.
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
Tabel 7 Amsterdammers over winkelgebieden in Centrum, 2014 (rapportcijfers*) ge-
keuze-
middelde rapportcijfer
aan-
sfeer en
kleding,
gezellig-
en be-
winkels inrichting
heid
diening
uiterlijk
keuze-
bereik-
service mogelijk- mogelijkheden
heden
food non-food
parkeerprijs- veiligheid mogelijkniveau omgeving
aanbod
baarheid
dag- openbaar
heden
horeca
vervoer
Utrechtsestraat
7,4
7,5
7,6
7,9
7,8
7,7
8,0
6,2
7,8
4,7
7,9
8,0
Haarlemmerstraat,
7,3
7,8
7,6
8,0
7,6
8,0
7,7
6,8
7,7
5,0
7,5
6,8
Negen Straatjes
7,2
7,5
7,2
7,8
7,5
7,3
7,1
6,6
8,0
5,3
7,6
7,0
Nieuwmarktbuurt
6,9
7,1
7,1
7,5
7,4
6,7
6,1
6,6
7,8
3,5
8,0
7,9
Dam, Magna Plaza
6,5
6,7
6,8
6,2
6,6
5,8
6,1
5,8
7,8
3,0
7,4
9,0
Waterlooplein,
6,4
6,6
6,4
6,1
6,7
5,9
6,1
6,5
7,1
5,1
6,4
7,7
5,9
6,5
6,0
6,0
7,1
5,2
3,8
5,9
6,8
6,4
5,1
6,5
Haarlemmerdijk
Jodenbreestraat Oostelijke Eilanden
* alleen winkelstraten met meer dan 20 respondenten zijn in de tabel opgenomen
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
Figuur 8a Modaliteit naar winkelgebied, 2014 (procenten) Figuur 8b Tevredenheid winkels (voor dagelijkse boodschappen) in de buurt, 2010 en 2014 (procenten)
Amsterdam
Centrum
70 2010
%
60 50
2014
40 30
2010
20 10
2014 0 te voet
20 fiets
40 auto, motor
60
80
openbaar vervoer
100 % overig
0
Centrum 2010
Amsterdam
2014 Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
5
6
Tevredenheid winkels in buurt toegenomen
Elke buurt zijn eigen markt
In het algemeen zijn Centrumbewoners tevreden
In de figuren 10a en 10b is het bereik per markt
over het aanbod van winkels voor dagelijkse
weergegeven aan de hand van buffers rondom de
producten in hun eigen buurt. Ze zijn ook
markten. Deze buffers zijn berekend op basis van
meer tevreden dan 2010. Uiteraard past dit in
waar een substantieel deel van de respondenten
het eerder geschetste beeld van toegenomen
aangeeft naar de markt te gaan.
koopkrachtbinding en toegenomen aanbod van winkels voor dagelijkse goederen.
In figuur 10a is het bereik van de grote dagelijkse markten gegeven. Het blijkt dan dat de meeste Centrumbewoners naar de markt op de Albert
Marktbezoek, aanschaf biologische producten en winkelen voor het plezier
Cuypstraat gaan, maar in het oostelijk deel van Centrum gaat men ook wel naar de Dappermarkt. Het bereik van de Ten Katemarkt is beperkt. Dit heeft te maken met feit dat veel inwoners van het
Marktbezoek loopt iets terug
westelijk deel van stadsdeel Centrum naar de niet-
Het blijkt dat Centrumbewoners (net als alle
dagelijkse markten gaan (figuur 10b), waarvan de
Amsterdammers) iets minder vaak dan vier jaar
markten op de Lindengracht en de Noordermarkt
geleden naar de markt gaan om iets te kopen. In
de belangrijkste zijn. Het ziet er naar uit dat
2014 geeft 80% van hen aan wel eens iets op de
de markten op het Haarlemmerplein en de
markt te kopen, 5% minder dan in 2010. In de rest
Nieuwmarkt vooral gericht zijn op buurtbewoners.
van Amsterdam geeft 73% aan in 2014 wel eens Ruim 40 procent koopt vaak biologische producten
iets op de markt te kopen.
Meer Amsterdammers eten biologische Tabel 9 Marktbezoek Centrumbewoners, 2014 (procenten)
producten. In 2010 gaf een kwart van alle Amsterdammers aan vaak biologische producten
Lindengrachtmarkt
25
Albert Cuypmarkt
21
Dappermarkt
18 Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
te kopen, in 2014 is dat 33%. Met 44% geven Centrumbewoners dus iets vaker dan gemiddeld aan geregeld biologische producten te kopen. In relatieve zin hebben de biologische winkels het meest geprofiteerd van deze ontwikkeling. Het
Figuur 10a Bereik dagelijkse markten Amsterdam, 2014
Plein 40 45
Bos en Lommerplein
Ten Katestraat
Dappermarkt Albert Cuypmarkt
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
7
Figuur 10b Bereik niet-dagelijkse markten in Centrum, 2014
Mosveld
Haarlemmerplein Lindengracht Noordermarkt
van Eesterenlaan
Nieuwmarkt
Jacob Obrechtstraat
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
Figuur 11b Genoemde type winkels voor de aanschaf van
koopt, 2010 en 2014 (procenten)
biologische producten, 2010 en 2014 (procenten)
Centrum
2010
2014
2010
Amsterdam
Amsterdam
Centrum
Figuur 11a Aandeel Centrumbewoners dat biologische producten
2014 0 ja, vaak
20 ja, soms
40
60
80
2010
2014
2010
2014
100 %
nee of bijna nooit
0
20
40
60
80
100
120
bij niet-biologische supermarkt
Noordermarkt
biologische winkel of Natuurwinkel
anders
140
160 %
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
aandeel Centrumbewoners dat aangeeft bij een
Negen Straatjes favoriete winkelgebied
niet-biologische supermarkt of bij de biologische
Aan Centrumbewoners is gevraagd wat hun
Noordermarkt te kopen is gedaald.
favoriete winkelgebied is om te winkelen voor het plezier. Een kwart geeft aan dat dat de Negen
Figuur 12 Meest genoemde favoriete winkelstraten door Centrumbewoners,
Straatjes betreft, gevolgd door de Kalverstraat
2010 en 2014 (procenten)
en de Haarlemmerstraat. In 2010 werd de 2010
2014
Negen Straatjes
24
26
Kalverstraat, Heiligeweg, Rokin
27
22
Haarlemmerstraat, Haarlemmerdijk
10
12
Staat van de detailhandel, 2014 (OIS)
Kalverstraat nog als favoriete winkelgebied genoemd door de Centrumbewoners.
8
Geraadpleegde bronnen DTZ Zadelhoff. Winkelhuren in Amsterdam 2014. Amsterdam 2014. EZ Amsterdam. Winkelleegstandsbarometer 2014. Amsterdam 2014. OIS. Staat van de detailhandel. Amsterdam, 2014.
Colofon Onderzoek, Informatie en Statistiek (OIS)
Auteurs
Oudezijds Voorburgwal 300
Rogier van der Groep, Nina Holaind
1012 GL Amsterdam
en Myrthe Rijswijk
Telefoon 020 251 0333
[email protected]
[email protected]
Telefoon 020 251 0442
www.ois.amsterdam.nl Foto pagina 2 Kalverstraat. Fotograaf: Nienke Laan (2014)
