Ghana Landenmap – Anansi verhalen
Spreekwoorden en Anansi Verhalen Spreekwoorden spelen een belangrijke rol in de Ghanese samenleving. Er zijn mooie gezegdes over allerlei aspecten van het leven. Als je de taal goed spreekt gebruik je de spreekwoorden op het juiste moment. Vaak zegt een spreekwoord meer dan een lange speech! Hier volgen enkele spreekwoorden, gegroepeerd naar stammen: Enkele Akan spreekwoorden: Spreekwoorden Oba nyansafo, wobu no be na wonka no asem
Abora bo nwaw na ommo akyekyere
Aberewa hwe akoko na akoko hwe aberewa.
Obi do wo a, na oba wo fi.
Oba dueduefo nto ne na funu. Oba kyimakyimafo nto ne na fun.
Obi nnim a, obi kyere.
Woto wo bo ase gua ntetea a, wohu ne nsono.
Obosom anim woko no mprensa
Ayonkogoro nti na okoto annya ti
Onyame nkum wo a, wonwu
Betekenis We praten tegen een wijs man in spreekwoorden en niet in een gewone taal. Bet. Het is niet nodig om lang van stof te zijn tegen een intelligent persoon. Een kind breekt de schelp van een slak, maar niet dat van een schildpad. Bet. Wees niet te ambitieus. De oude vrouw zorgt voor de kip en de kip zorgt voor de oude vrouw. Bet. Als iemand voor jou zorgt, dan wordt er ook verwacht dat jij voor die persoon zorgt als hij dat nodig heeft. Wanneer iemand van je houdt komt hij ook naar je huis. Bet. Je houdt diegene gezelschap waar je van houdt. Het verwonderde kind ziet niet het lichaam van de overleden moeder voor de begrafenis. Bet. Een persoon die niet in contact blijft met zijn huis zal de meeste belangrijke gebeurtenissen missen. Als iemand iets niet weet, dan zal een ander hem dat leren. Bet. Je bent afhankelijk van de kennis van anderen. Als je geduldig een mier ontleed zul je zijn ingewanden zien. Bet. Met geduld overwin je moeilijkheden. Het orakel wordt altijd 3 keer geraadpleegd Bet. Als je niet slaagt bij je eerste poging, blijf dan doorgaan totdat het lukt. Het komt door zijn slechte vrienden dat de krab geen hoofd heeft Bet. Je moet voorzichtig zijn bij het maken van vrienden Als het niet de wil van God is, dan zul je niet sterven Bet. Alles hangt af van God.
Enkele Ewe spreekwoorden en hun betekenis: Devi gba abobogo megbaa klogo o
Wometsoa doku eve dea alogo deka me o
Detsi vivi ye hea zikpui
Wo metsoa nku eve kpon ahodiabo me o
Dze mekafua edokui o
Akuviato fe agbleme da dzia vi do
Nyaseto menye abaka o
Dzigbodi wotso koa anyidi (dide) hafi kpon efe doka.
Ati deka metua xo o.
Atadi bia ha no le eme
Het kind dat het huisje van een slak breekt, kan die niet breken van een schildpad Bet. Mensen moeten dingen doen naar capaciteit. Je kan geen twee palmnoten tegelijkertijd in je mond kraken. Bet. Doe één ding op zijn tijd. Lekkere soep vraagt om meer stoelen. Bet. Aardig en goed zijn voor de mensen verdient zichzelf terug In een fles kijk je niet met twee ogen, en als je het zou proberen is het alleen je neus die erin kijkt. Bet. Gretigheid werkt niet; uiteindelijk verlies je ermee. Zout prijst niet zichzelf Wees niet trots op je goede eigenschappen. Laat de mensen dat zelf ontdekken Het land van een luie boer is een broedplaats voor slangen. Bet. Luiheid wordt niet beloont, dus probeer hard te werken. Het oor dat opmerkzaam is voor woorden van advies is niet zo groot als een mand. Bet. Tegen een goed gemanierd kind hoef je niet veel te zeggen. Als je een mier geduldig ontleed, zul je zijn ingewanden zien. Bet. Met geduld kun je de grootst mogelijke taken uitvoeren. Eén pilaar kan nog geen huis bouwen. Bet. In eenheid is kracht, daarom moet de één van de ander leren om samen te werken. Je zult zelfs een worm in een rijpe peper vinden. Bet. Hoe slecht een situatie ook is, je zult moeten leren er wat van te maken.
Enkele Sisala Spreekwoorden (Namaka) en hun betekenissen: Tel dintel ninga gbele
Keng di mi kong kiase gbanga
Als ik val en jij valt is het eerlijk spel. Bet. Allen moeten helpen om een gezonde relatie te onderhouden. Als jij en ik allebei te strak vasthouden, zal de kalebas breken. Bet. Leer om geduld te oefenen.
Loriming ni bula jung dong a lo jiming sipang na bi gbele nga Summo bi nandong kene
De kakkerlak zegt:”Het is geen grapje om je vriend voor een kip te gooien.” Bet. Daag je vriend niet uit voor het gevaar. Een arm iemand heeft geen vrienden Bet. Als je arm bent hebben de mensen geen respect voor jou.
Enige Dagbani spreekwoorden en hun betekenis Tin yi woga, tin mbe di tooni
Nubil yimi ku pii kugli
Nan barizi ni tin tula
Nuni nyeri o dini
Kpaai bahi bi vari zaa
Sunulo vela di malibu nto
Als een stad ver weg is, is er altijd nog wel een stad verder weg. Bet. Je kan wel denken dat je de enige bent met een moeilijk probleem. Er is altijd wel iemand met een moeilijker probleem. Eén vinger kan nog geen steen oppakken. Bet. Als twee of meer mensen een stuk werk samen doen, gaat het veel gemakkelijker. Iemand die fietst of paard rijdt, weet niet of de grond heet is. Bet. Als alles goed met je gaat in het leven, denk dan niet dat dat voor iedereen geldt. Wie ziet zichzelf? Bet. Over het algemeen praten mensen niet over hun eigen problemen. Zij praten meer over die van anderen. Schreeuw niet om gemorste melk Bet. Maak niet teveel zorgen over je problemen. Denk er meer aan hoe je ze het beste kan oplossen. Geduld is goed, maar moeilijk in praktijk te brengen. Bet. Goeie dingen worden bereikt door hard te werken.
Enkele Ga spreekwoorden en hun betekenis: Kaa foo lofro
Wuobi ninsweo enyo najiahe le eni enuo aga shuo
Moko enumee tsohe ni eya nye kooyoo abo
Keji oke Kweinye yeee le oheee eyolo
Atswere niji Otswere le mra ajeo ni ohereo
Een krab kan geen vogels voortbrengen Bet. Ieder laat het karakter van zijn ouders zien. Het kuiken dat altijd tussen de poten van zijn moeder loopt krijgt altijd wormen te eten. Bet. Een gehoorzaam kind krijgt altijd wat hij wil. Niemand laat de boom achter om de olie te omhelzen. Bet. Niemand laat een goede zaak achter zich voor een slechte zaak. Maak een goede beslissing. Als je ruzie hebt met Kwei’s moeder, dan koop je geen soep bij haar. Bet. Het is belangrijk om onze verschillen op te lossen en vreedzaam met elkaar te leven. Een slag die van jou is zou gehaald moeten worden, zonder vertraging.
Bet. Stel niet uit wat je moet doen.
Enkele Dangme spreekwoorden en hun betekenis: Mie nyam hisi ne afia etehe
Noko nwe emuo nine kowwe emam
Jukweyo le ahua etsoo se pi alu
Le ne o nge mioe mi nyu ajeo
Ke O pia ati wuu oma pia kokwe hu hoo
Ke godtse ke o boo a fiewe ese
Je slaat niet op de trom als de top er is. Bet. Wees niet bang om iemand te vertellen dat hij fout zit. Niemand wijst naar zijn geboortedorp met zijn linker vinger. Bet. Wees trots op je dorp, stad of land. Een kind kan proberen om het schild van een slak te breken, maar niet dat van een schildpad. Bet. Probeer niet iets wat boven je macht uit gaat. Je laat het water uit je kano scheppen als je vaart. Bet. Probeer je situatie waarin je je bevindt te verbeteren. Als je de kat berispt, moet je ook de muis berispen. Bet. Probeer niet anderen af te keuren, voor wat jezelf fout doet. Als een gek jouw deken afpakt, ga hem niet naakt achterna om het terug te krijgen. Bet. Vermijd haastige acties, zodat jij niet als gek wordt aangezien.
Enkele Nzema spreekwoorden en hun betekenis: Baka koye engola engakyi ehoayele
Toonwo engo toonwo Saa wo akole tunli nu bo a wo edea o
Nyamenle a kposa akole alee a Nohale le ayile
Menlidoonwo zo Nyamenle a be kome embu
Eén boom is nog geen bos. Bet. Je hent twee of meer mensen nodig om een stuk werk goed te doen. Geen enkele toestand is constant Bet. Ga niet bluffen op je postie. Als de binnenkant van je kippenhok stinkt, komt het door jou. Bet. Zorg goed voor alles wat van jou is. Het is God die het eten kauwt voor de haan. Bet. God zorgt voor al zijn schepselen. Waarheid is een geneesmiddel. Bet. Leer om de waarheid te spreken, het zal je vrij maken. Als veel mensen God dragen is er geen vermoeidheid. Bet. Eenheid is kracht.
Anansi verhalen. Anansi is een fabeldier uit de Westafrikaanse, Caribische en Surinaamse verhalenwereld. Een spin die zo sluw en handig is dat hij alle andere dieren, maar ook de mens, te slim af is. De Anansitori’s, of de Anansiverhalen of –sprookjes, komen oorspronkelijk uit West-Afrika. Ze werden in de 17e en 18e eeuw door de zwarte slaven naar de Nieuwe Wereld gebracht. In een grote kring worden de verhalen verteld van Anansi, de Spin. De luisteraars leveren daarbij op- en aanmerkingen, onderbreken het verhaal, slaan soms zelf ook aan het vertellen. Soms onderbreekt men de verteller door het opgeven van een raadsel of door het zingen van een lied. Volgens het Akangeloof in West-Afrika bezit de spin magische krachten. Hij hielp bij de schepping van de mens en vormt nog steeds een schakel tussen God en de mensen. Hij is het enige dier in de wereld dat een draad kan spinnen en langs diezelfde draad weer omhoog kan gaan. Daarmee heeft hij de verbinding tussen hemel en aarde tot stand gebracht en mensen in de gelegenheid gesteld eigenschappen over te nemen van hun schepper. Toen God de aarde schiep, heeft Hij de spin naar beneden gestuurd om te kijken of de mensen zich goed gedragen en of ze leven zoals Hij het wilde hebben. De spin, langs het spinrag naar beneden gekomen, kon ook weer langs het spinrag naar boven gaan en daar aan God vertellen, wat hij op aarde gezien had. In de Anansiverhalen is de spin steeds een figuur met menselijke eigenschappen. Anansi de Spin is slim en levenslustig tot en met. Dat uit zich vooral in zijn begerigheid, in zijn verlangen naar steeds meer eten. Menig Anansitori begint dan ook zo: ‘Er was weer een vreselijke hongersnood en niemand had iets te eten. Dus moest Anansi voor zichzelf in de eerste plaats, maar ook voor zijn vrouw Akoeba en voor zijn twaalf bloedjes van kinderen aan eten zien te komen.’ Anansi is zelfs in staat om van de koning eten te krijgen, hem te bedriegen en er uiteindelijk beter af te komen dan wie dan ook.
Elke Anansiverteller heeft zijn eigen manier van vertellen, waardoor eenzelfde verhaal door verschillende vertellers op verschillende manieren wordt voorgedragen. Hij/Zij weet ook zijn/haar verhaal aan te passen aan de kring van luisteraars en betrekt die voortdurend bij het gebeuren
Heel lang geleden gingen alle verhalen die de mensen elkaar vertelden over Nyankopon, de opperheer van alle goden.De zeer verwaande spin kon daar niet goed tegen: hij wilde zelf het middelpunt van de verhalen worden. Daaro ging hij op zekere dag naar Nyankopon. Onomwonden vroeg hij hem of de Nyankoponverhalen voortaan Spinverhalen mochten worden. Nyankopon stemde toe op één voorwaarde: de spin Anansi moest hem 3 dingen brengen. Ten eerste een kruik vol levende bijen, ten tweede een boaconstrictor en ten derde een tijger.Anansi beloofde de opdracht te zullen uitvoeren. Hij nam een aarden kruik en ging naar een plaats waarvan hij wist, dat er veel bijen waren. Toen hij vlak bij de plek gekomen was, begon hij in zichzelf te mompelen: ‘Zij kunnen deze kruik niet vullen…zij kunnen het wel…zij kunnen het niet..De bijen hoorden dat en vlogen naar hem toe:’Waar hebt u het toch over, meneer Anansi?’ Ík? O. oppergod Nyankopon en ik hebben een beetje ruzie gemaakt. Nyankopon zei dat bijen niet in een kruik kunnen vliegen en ik heb gezegd dat ze dat wel kunnen. Maar ja, ik geloof het zelf ook niet helemaal meer ….’ Ó nee, riepen de bijen om het hardst. Wat denk je wel? Kunnen wij niet in een kruik vliegen? Dat zal je eens zien.’ En met een vaart vlogen ze naar binnen. De spin deed natuurlijk meteen de kurk op de kruik en liet deze naar Nyankopon brengen. De volgende dag nam Anansi een lange stok en ging op zoek naar een boa-constrictor. Toen hij in de buurt was, waar zo’n slang mioest rondzwerven, begon hij weer in zichzelf te mompelen: ‘zij is net zo lang als deze stok…nee, ze is vast niet zo lang…ja, ze is wel zo lang..’ De boa-constrictor werd nieuwsgierig en kwam dichterbij om het gemompel van de spin duidelijker te kunnen verstaan. Toen hij zich niet meer kon beheersen, vroeg hij: ’wat scheelt eraan, spin?’ ‘Wat eraan scheelt? Ik heb samen met Nyankopon een woordenwisseling over jou gehad. Nyankopon beweert dat jij lang niet zo lang bent als deze stok. Ik ben het niet met hem eens en heb gezegd dat je vast en zeker veel langer bent. Maar ja, ik moet een bewijs hebben, hè?. Zeg laat me even meten.’ De boa koesterde helemaal geen achterdocht en ging op zijn gemak vlak naast de stok liggen. Daarvan maakte Anansi gebruik door heel snel de slang aan de stok vast te binden. Het pakketje werd daarna keurig bij Nyankopon afgeleverd. Op de derde dag nam de spin een naald en draad en naaide daarmee heel voorzichtig één van zijn ogen dicht. Daarna ging hij naar een hol waar hij een tijger wist te zitten. Toen hij vlakbij gekomen was, begon hij luidkeels te schreeuwen en te zingen. De tijger werd er wakker van en kwam zijn slaapplaats uit. Hij riep:’Hé, wat is hier aan de hand? Wat is dat voor een lawaai?’ ‘Zie je dat niet?’, riep Anansi terug? ‘Mijn oog is dichtgenaaid en nu zie ik zulke verrukkelijke dingen, dat ik gewoon niet op kan houden om er over te zingen.’ ‘Daar geloof ik niets van’, zei de tijger. Ó nee, nou dan niet. Maar het is toch echt waar.’ ‘Naai mijn ogen dan ook eens dicht. Ik wil het wel eens beleven.’ De spin aarzelde geen moment en met kleine steekjes deed hij wat hem gevraagd werd. Daarna leidde hij de blinde tijger naar Nyankopon. Ík sta versteld van je handigheid’,zei deze. ‘Van nu af zullen alle verhalen Anansiverhalen genoemd worden.’
Hoe wijsheid een eigenschap werd van alle mensen. In Fanti-land leefde eens een man, vader Anansi genaamd. Hij bezat alle wijsheid van de wereld. Dagelijks kwamen er mensen bij hem om raad en hulp. OP zekere dag was er iemand die vader Anansi zo beledigde, dat deze besloot onmiddellijk een flinke straf uit te delen. Hij haalde alle wijsheid, die hij aan de mensen had uitgedeeld, weer terug. De wijsheid wer in een pot gestopt; de pot werd verzegeld en vader Anansi ging op zoek naar een veilige schuilplaats waar geen mens zou kunnen komen. Kweku Tsin, de zoon van vader Anansi, kreeg evenwel in de gaten dat zijn vader iets in zijn schild voerde en hield hem daarom goed in de gaten. Hij lette nauwkeurig op toen zijn vader de volgende dag heel stil het huis verliet. Vader Anansi droeg de geheimzinnige wijsheidspot voorzichtig met zich mee, ging door het bos, maar Kweku Tsin volgde hem op veilige afstand. De tocht voerde naar de hoogste boom die in de omgeving te vinden was. Het was alleen een erg hoge boom, maar ook een gevaarte waar je bijna niet in kon klimmen. Vader Anansi stelde alles in het werk om zo hoog mogelijk te komen. Maar telkens zat de zware pot in de weg. Toch zou hij het niet zo gemakkelijk opgeven, want de pot moest op een plek terecht komen die door geen mens te bereiken was. Kweku Tsin, die zich schuil hield in de struiken, zag zijn vader allerlei pogingen ondernemen om het hoogste punt te bereiken. Toen het al een hele tijd had geduurd en het er naar uitzag dat de klimpartij zou mislukken, riep hij ineens: ‘Vader, waarom hangt u die pot niet op uw rug? Dat is toch veel gemakkelijker? Dan heeft u er geen last van bij het klimmen, want dan heeft u beide handen vrij.’ Vader Anansi draaide zich om en zei:’Ik dacht nog wel dat ik alle wijsheid van de wereld in deze pot had gestopt, maar nu merk ik dat jij nog wat wijsheid hebt achtergehouden.’ Vader Anansi werd daarover zo kwaad, dat hij de pot met een grote zwaai naar beneden smeet. Deze kwam met een flinke klap op een rots terecht en brak in stukken. De wijsheid, die blij was om de vrijheid die haar geschonken werd, vloog naar buiten en verspreidde zich toen over de hele wereld.
