SPOT 04 NDSM-WERF Oude en nieuwe gebruikers op een monumentale scheepswerf
Infostand SPOT 4: NDSM-plein, schuin tegenover de pont Met een rijke historie, industriele karakter en creatieve plekken is de NDSM-werf de laatste jaren in trek bij het publiek. De NDSM-werf is ontstaan in 1916 toen men hier grote stalen schepen ging bouwen. Op het terrein kwamen loodsen, hellingbanen, timmer- en werkplaatsen. De werf was eigendom van de Nederlandse Dok en Scheepsbouw Maatschappij (NDSM), maar sloot in 1984 haar deuren vanwege de oliecrisis en de groeiende concurrentie in het Verre Oosten. Het afgelegen terrein bleek een uitgelezen plek voor ateliers, werkplaatsen en experimenteerruimten. In 2000 organiseerde een mix van kunstenaars en kunstondersteunende bedrijfjes zich in de Stichting Kinetisch Noord met als doel belangenbehartiging en behoud van het specifieke karakter. In dezelfde tijd ontdekten ontwikkelaars en grote bedrijven het gebied en kreeg in 2007 de NDSM-werf Oost de Rijksmonumentenstatus. Na de komst van MTV in 2007 vonden ook andere bedrijven als HEMA, Greenpeace en Red Bull hun weg naar het terrein. De relatie tussen ontwikkelende partijen, huidige gebruikers en gemeente staat door het succes van de NDSM-werf onder druk. Hier zal transformatie niet zonder slag of stoot plaatsvinden.
16
>> BOTEL (18) Op de hotelboot zijn recent gigantische letters geplaatst, ontworpen door MMX-architecten i.s.m. Jord den Hollander. In de letters zitten vijf hotelkamers van verschillende ontwerpers. Zo ontwierp bijvoorbeeld Richard Hutten een half pipe in de B. Kom langs en hoor meer over de verhalen achter de ontwerpen. Tijd: zondag 21 juni, 12.00 – 15.00 uur, ieder half uur start een rondleiding Adres: NDSM-pier 3 >> Rondleiding ‘Toekomst NDSM-werf’ Tijdens een rondleiding over het oostelijk deel van de NDSM-werf vertelt de Stichting Beheer NDSM-werf Oost over de toekomstplannen voor het terrein. De Stichting NDSM-werf ontwikkelt de voormalige scheepswerf als ‘stadsoase voor creatie, experiment en evenement’. Loop mee en laat je volledig op de hoogte brengen. Tijd: zondag 21 juni, 12.00 – 16.00 uur, elke uur start een rondleiding Startpunt: infostand SPOT 4 >> De Smederij & Greenpeace Hoofdkantoor (21) Op de NDSM-werf Oost zijn zowel de Smederij als de Timmerwerkplaats recent getransformeerd. Beide panden zijn in 1909 op Oostenburg gebouwd en in 1927 overgebracht naar Noord. In 2014 is De Smederij naar ontwerp van GROUP A verbouwd tot werklocatie. Ook het Double Tree by Hilton Hotel is van de hand van GROUP A. Tijd: zondag 21 juni, 11.30 – 16.30 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: NDSM-plein 28 verzamelen voor het Double Tree by Hilton Hotel
>> Museum NDSM-werf (22) Wil je alles te weten komen over de geschiedenis van de NDSM-werf? Dan is dit de plek waar je moet zijn! De vrijwilligers van de Stichting NDSMHerleeft vertellen je over het verleden van de NDSM-werf en delen hun anekdotes en ervaringen. Je komt alles te weten over de verschillende panden; het gebruik, de architectuur én haar gebruikers. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: T.T. Neveritaweg 77
Hellingbaan X foto: Matthijs Borghgraef
>> Atelier Bart Stuart (23) Kunstenaarsduo Bart Stuart en Klaar van der Lippe ontvangen je graag in hun atelier in een van de voormalige hellingbanen. Stuart is een van de eerste kunstenaars die als pionier neerstreek op de NDSM-werf op zoek naar betaalbare atelierruimte. In hun atelier geven Bart en Klaar hun visie op de toekomst van de NDSM-werf. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: Hellingbaan X
Interieur Smederij foto: Digidaan
>> Scheepsbouwloods/Kunststad (24) Sinds 2002 beheert de stichting ‘Kinetisch Noord’ de Scheepsbouw loods. Hier is ruimte voor ruim 200 ateliers en werkplaatsen en 12 theater werkplaatsen. Dynamo Architecten heeft in nauw overleg met de gebruikers een plan ontwikkeld voor de ateliers. Er is een 3-laagse staalconstructie gemaakt, waar de kunstenaars zelf hun atelier in hebben gebouwd, zodat dit volledig aansluit bij hun eigen wensen en budget. Wandel vrij rond door de Kunststad en voel de creatieve sfeer. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: tt Neveritaweg 61
Smederij foto: Matthijs Borghgraef
17
SPOT 05 BUIKSLOTERHAM Proeftuin voor duurzaamheid
SO De Heldring foto: Marcel van der Burg Infostand SPOT 5: Monnikskapstraat voor het huis op nummer 60 De New York Times riep Buiksloterham uit tot een van de hipste wijken van het moment. Dichtbij het centrum geven pioniers, (zelf)bouwers, ondernemende architecten, corporaties en onderzoekers de wijk een geheel eigen vorm. Twee jaar geleden wilde nog niemand een kavel kopen, nu liggen de mensen weken in de rij om een plek te bemachtigen. Tot ver in de 18e eeuw bestond Noord slechts uit een smalle landtong, Volewijck genaamd. Pas in de 19e eeuw is de Buiksloterham aan de westkant en de Nieuwendammerham aan de Oostkant ingepolderd en ontstond er bedrijvigheid, gerelateerd aan de scheepvaart. In de Buiksloterham werden twee tuindorpjes, Disteldorp en de Van der Pekbuurt gebouwd en vestigden zich er industriële bedrijven. In 2015 heeft de gemeente Amsterdam het gebied aangewezen als proeftuin voor circulaire economie en duurzaam bouwen. De gebiedsontwikkeling biedt veel ruimte aan zelfbouw, coöperatieve processen en experimenten op gebied van energievoorziening, regenwaterafvoer, riolering en andere infrastructuur.
18
Bosrankstraat foto: Matthijs Borghgraef
H.O.P.
De Ceuvel foto: Matthijs Borghgraef
>> School SO De Heldring (26) Dit nieuwe schoolgebouw is geheel uitgerust voor speciaal onderwijs met, naast de klaslokalen, een watergewenningsbad, een volwaardige gymzaal, ruimten voor fysiotherapie en andere ondersteunende functies. Het gebouw is klimaatneutraal. De beeldbepalende zonweringsschermen zijn voorzien van een bijzonder perforatieontwerp, dat is gerealiseerd met computergestuurde watersnijtechniek naar een ontwerp van Hansje van Halem. Tijden: zondag 21 juni, 13.30, 14.30, 15.30, 16.30 en 17.30 uur Adres: Bosrankstraat 1 >> Rondleiding zelfbouwkavels (27) In de Buiksloterham hebben diverse zelfbouwers hun droomhuis gerealiseerd op vrije kavels. Een aantal van hen stelt op zondag hun huis open. Kom gerust een kijkje binnen nemen en wees welkom. Hou er wel rekening mee dat je op bezoek bent bij mensen thuis!
over het ontwerp, de (zelf ontwikkelde en gemaakte) glasgevel en de dingen die op je pad komen wanneer je alles zelf probeert te doen. Rondleidingen: zondag 21 juni, 10.30, 12.30, 14.30 en 16.30 uur Adres: Bosrankstraat 31 >> H.O.P. [Huis Op Palen] Op een strook zand tussen bedrijfs panden in Buiksloterham verrijzen hoge zelfgebouwde huizen. Daartussen valt een constructie op betonnen palen behoorlijk op. Het Huis Op Palen is een duurzaam woon/werk pand dat voor en door de toekomstige bewoners wordt gebouwd. De bewoners en ontwerper / tevens bouwer [HOUSE OF BOUW] vertellen je alles over H.O.P. en het zelfbouwproces. Voor iedereen die ook een eigen huis wil bouwen of gewoon nieuwsgierig is! Tijd: zondag 21 juni, 13.00 – 18.00 uur Open Huis rondleidingen: 14.00, 15.00, 16.00 en 17.00 uur Adres: Bosrankstraat 19
Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Adres: Monnikskapstraat 60 LET OP: niet alle huizen zijn de hele dag geopend. Informatie hierover is te halen bij de infostand van SPOT 5. >> Bosrankstraat 31: De Werkplaats. Architect en ontwerper Wim Aardenburg ontwerpt, engineert en bouwt zijn eigen werkplaats en huis aan de Bosrankstraat in Amsterdam-Noord. Wat komt er bij kijken om groot te bouwen? Welke keuzes maak je zodat groot ook goed kan zijn en waar zitten de rafelrandjes. Concessies liggen op de loer. Stand houden is de ambitie, maar lukt het ook? Tijdens de dag van de architectuur geeft Aardenburg een verhaal doen
>> De Ceuvel (28) De tijdelijke broedplaats is gerealiseerd op een voormalige scheepswerf. Er is hier een ‘verboden tuin’ aangelegd met diverse bodemreinigende planten soorten, die ervoor zorgen dat de grond binnen tien jaar weer schoon is. De rest van het terrein is ingericht met op het land gesleepte tweedehands woonboten en oude pontons. Tijd: zondag 21 juni, Rondleidingen: 10.30, 11.30 13.30, 14.30 en 16.00 uur Adres: Korte Papaverweg 4 Verzamelpunt: op het plein voor Café De Ceuvel
19
SPOT 06 OVERHOEKS Van galgenveld tot nieuwe culturele hot spot
Infostand SPOT 6: Overhoeksplein, voor de ingang van het EYE Wanneer je hier zes eeuwen geleden zou hebben gestaan, was het waarschijnlijk slecht met je afgelopen. Overhoeks was 300 jaar lang het Galgenveld van Amsterdam. Arriverende scheepslui werd ‘subtiel’ duidelijk gemaakt wat er met je gebeurde als je je niet gedroeg. Veel later werd Overhoeks het terrein van Shell met laboratoria en kantoren. Veel Amsterdammers en bezoekers kwamen dan ook niet aan deze kant van het IJ. Nu is Overhoeks de nieuwe culturele trots van Amsterdam en is het een gewild woon- en werkgebied geworden. Het EYE heeft Noord letterlijk op de kaart gezet. De voormalige kantine van het Shelllab is nu de Tolhuistuin, met een divers programma. Wat eerst het kantoor was voor de Shell-directie en haar personeel, is straks A’DAM Toren. Op de strip achter het EYE verrijzen nog vier grote torens. Ten westen van de A’DAM Toren staan woonblokken en is de oever ingericht als groene zone met een fiets- en wandelpad langs het IJ. Overhoeks is door deze ontwikkelingen een gewild woon-, werk- en recreatiegebied geworden.
20
>> Rondleidingen EYE (31) Op een prachtige locatie aan de Noordzijde van het IJ, ligt landmark EYE Filmmuseum ontworpen door Delugan Meissl Associated Architects. Het is niet alleen het nieuwe middelpunt in de wereld van de cinema, maar is ook stedelijk gezien een baken geworden. Op zaterdag en zondag is in de Arena historisch filmmateriaal te zien uit de collectie van EYE en Stichting IJbeeld. Op zondag kun je mee met de rondleidingen in en om het gebouw. Rondleidingen: zondag 21 juni, 11.00 – 17.00 uur, rondleidingen ieder uur Adres: IJpromenade 1 Verzamelpunt: balie in de centrale hal >> De Transformatie van de IJ-oevers in EYE (31) In een uur durende compilatie vertoont EYE in samenwerking met Stichting IJbeeld een impressie van de ontwikkeling van de IJ-oevers in de afgelopen honderd jaar. Unieke beelden van de havens, de industrie, de schepen die vertrokken naar den vreemde, de afbraak en opbouw, en de komst van culturele hotspots geven een fantastische inkijk in de ontwikkeling en diversiteit van deze dynamische plek. Fim in de EYE-Arena: zaterdag 20 & zondag 21 juni, 10.00 – 01.00 uur
>> A’DAM Toren (32) A’DAM Toren is de nieuwe naam voor ‘Toren Overhoeks’ of wel ‘Shelltoren’. Het voormalige hoofdkantoor voor Shell wordt momenteel getransformeerd tot een verticale stad met kantoren creatieve muziekindustrie, een iconisch observatiepunt, diverse uitgaansgelegenheden en horeca, waaronder een ronddraaiend restaurant, en een boutique hotel. Architect Arthur Staal ontwierp de 80 meter hoge toren in 1971 en plaatste deze in een hoek van 45 graden ten op zichtte van de waterkant. Deze diagonale positie ‘overhoeks’ gaf het gebouw zijn naam. Vanaf 2016 zal de nieuwe A’DAM toren open zijn voor publiek. Ontwikkeling: Sander Groet (Club AIR), Duncan Stutterheim (ID&T), Hans Brouwer (Massive Music) i.s.m. Lingotto. Ontwerp: Felix Claus i.s.m. OeverZaaijer Architecten Verbouwing: Aannemer J.P. van Eesteren Tijd: alleen op zaterdag 20 juni, 13.30 – 17.30 uur, elk kwartier rondleidingen. LET OP: deze rondleiding vindt alleen plaats op zaterdag. Voor deze rondleiding moet gereserveerd worden. Adres: Overhoeksplein 1 >> Grootlab. (33) In het grote statige gebouw achter de A’DAM Toren en het EYE zat voorheen het laboratorium van Shell. Het eerste bouwdeel stamt uit 1929 en het tweede, wat hogere bouwdeel, is gerealiseerd in 1939. Na de verhuizing van Shell heeft het pand een tijdlang leeg gestaan. Ondanks dat oorspronkelijke interieurdetails niet bewaard zijn gebleven, wordt het Grootlab de komende jaren getransformeerd voor nieuwe doeleinden.
Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten In het voormalige kantoordeel, zullen vanaf begin 2016 de masteropleidingen van de Theaterschool (DasArts en de Amsterdam Master of Choreography) en de Academie voor Beeldende Vorming inhuizen. Binnen het ontwerp van Gent en Monk Architecten is het ruwe en solide karakter van het metselwerk en beton behouden. In het midden van het gebouw zijn twee grote zalen en een aantal centrale ruimten toegevoegd waar studenten les krijgen, kunnen studeren of elkaar kunnen ontmoeten. Rondleidingen: zondag 21 juni, 10.00 – 14.00 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: Overhoeksplein 2 >> CLINK NOORD In een andere vleugel van het Grootlab wordt het Clink Hostel gerealiseerd. ZZDP Architecten tekent het ontwerp voor de transformatie en ILA is aangetrokken voor het interieur. Het hostel krijgt 200 kamers, 750 bedden, een inpandige fietsenstalling gerealiseerd en een overdekte binnenplaats. De bijzondere centrale trappartij, die de gemeenschappelijke ruimtes met elkaar verbind, krijgt straks de functie van ‘living stairs’. Tijd: zondag 21 juni, 10.00 – 18.00 uur Rondleidingen: 10.00 – 15.00 uur, ieder uur start een rondleiding Adres: Badhuiskade 3
21
SPOT 07 IJPLEIN & HAMERSTRAATGEBIED Uitzicht op het IJ
Infostand SPOT 7: IJplein tegenover vertrek- en aankomst Veer IJplein Ten oosten van de A’DAM Toren en de Sixhaven ligt het IJ-plein; een kleurrijk, rustig woonwijkje ontworpen door de wereldberoemde architect Rem Koolhaas (OMA). De meningen over het project zijn verdeeld: Koolhaas noemde het project één jaar na oplevering al achterhaald, maar veel bewoners vinden het nog steeds de mooiste buurt van Noord. Het uitzicht op het IJ speelde een bepalende rol in het ontwerp. Met een diagonale ligging en een oplopende bouwhoogte bezorgde Koolhaas zoveel mogelijk bewoners een prachtig uitzicht over het IJ en op de historische binnenstad. In het Hamerstraatgebied – vanaf het voormalige Stork-terrein tot en met het Draka-terrein – gebeurt momenteel veel. Met de komst van nieuw soortige bedrijvigheid, zoals creatieve werkplek De Overkant, een nieuwe Foodmarkt en nieuwe culturele trekpleisters als restaurant De Goudfazant, de Kromhouthal, het M-Lab en eventuele toekomstige woningbouw transformeert dit stukje IJ-oever ook in rap tempo.
>> Rondleiding bewoners (36) Brenda Tiddens stelt haar huis open voor bezichtiging. Het is een atelier woning op de bovenste verdieping van het vrijstaande blokje dat grenst aan het IJ en de brede groenstrook tussen de Meeuwenlaan en het IJ. De blokjes zijn in 1984 opgeleverd. De ingang van dit blok bevindt zich, in tegenstelling tot die van de andere blokken, aan de zuidzijde, dus aan de kant van het IJ. Met de 12 vrijstaande blokjes van 15x22 meter werden ‘urban villa’s’ weer van stal gehaald, in dit geval ten behoeve van sociale woningbouw. De authentieke urban villa’s waar aan herinnerd wordt bevinden zich in Amsterdam o.a. aan de Koningslaan langs het Vondelpark en rond het Museumplein. Tijd: zondag 21 juni , 11.00, 13.00 en 15.00 uur Adres: startpunt rondleidingen Infostand 7. >> Terrein @GSUS (39) In 2005 kocht het modemerk gsus een terrein van 36.000m2 aan het IJ, bij sommigen bekend als Mokerstraat/ Aambeeldstraat, maar bij de meesten als ‘het terrein achter de Goudfazant’. Toen nog een desolaat gebied waarvoor niemand echt oog had. Dat is nu anders, plannen worden ontwikkeld om het terrein meer te laten ‘leven’, creative bedrijven ruimte te geven, additionele horeca te ontwikkelen, er meer evenementen naar toe te halen Jop Pollmann, sinds begin 2015 directeur van GSUS Real Estate geeft een rondleiding over het terrein en geeft toelichting bij de nog prille ideeën, en de lange-termijn visie. Tijd: zondag 21 juni, 16.00 – 18.00 uur Adres: Aambeeldstraat 24
22
IJplein foto: Matthijs Borghgraef
IJplein foto: Matthijs Borghgraef
Gsus
23
