Sportnota Lansingerland

Sportnota Lansingerland fase 1: Analyse en visie

Concept

Gemeente Lansingerland

Grontmij | Marktplan Houten, 4 maart 2008

, revisie 22-2-2008

Verantwoording

Titel

:

Sportnota Lansingerland

Subtitel

:

fase 1: Analyse en visie

Projectnummer

:

244848

Referentienummer

:

Revisie

:

22-2-2008

Datum

:

4 maart 2008

Auteur(s)

:

drs. ing. R.F. de Vries

E-mail adres

:

Gecontroleerd door

:

Paraaf gecontroleerd

:

Goedgekeurd door

:

Paraaf goedgekeurd

:

Contact

:

De Molen 36-40 3994 DB Houten Postbus 119 3990 DC Houten T +31 30 634 48 00 F +31 30 635 00 70 [email protected] www.grontmijmarktplan.nl

, revisie 22-2-2008 Pagina 2 van 55

Inhoudsopgave

1

Inleiding .........................................................................................................................5

2 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

Ontwikkelingen in sport en bewegen ............................................................................7 Inleiding .........................................................................................................................7 De bevolkingsgroei en de gevolgen voor de sportbehoefte..........................................7 Ontwikkeling in de sport ................................................................................................9 Overgewicht en gezond bewegen...............................................................................10 De positie van sportverenigingen................................................................................11

3 3.1 3.2 3.3 3.4

De sportieve opgave voor Lansingerland....................................................................13 De veranderende betekenis van sport ........................................................................13 Speerpunten sportnota................................................................................................13 Profilering ....................................................................................................................14 Reikwijdte gemeentelijke betrokkenheid sportaccommodaties ..................................14

4 4.1 4.2 4.2.1 4.2.2 4.2.3 4.3 4.4 4.5

Verkenning binnensportaccommodaties .....................................................................15 Overzicht accommodaties ...........................................................................................15 Gebruik en bezetting binnensportaccommodaties ......................................................16 Bleiswijk.......................................................................................................................17 Bergschenhoek ...........................................................................................................17 Berkel en Rodenrijs .....................................................................................................18 Uitbreiding binnensportcapaciteit en bewegingsonderwijs .........................................19 Impressies van verenigingen.......................................................................................21 Conclusies binnensport ...............................................................................................21

5 5.1 5.2 5.2.1 5.2.2 5.2.3 5.2.4 5.2.5 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.12.1 5.12.2 5.13

Verkenning buitensportaccommodaties ......................................................................22 Overzicht accommodaties ...........................................................................................22 Voetbal ........................................................................................................................23 Inleiding .......................................................................................................................23 Bleiswijk: Soccer Boys ................................................................................................25 Bergschenhoek: BVCB................................................................................................26 Berkel en Rodenrijs: CVV en TOGB ...........................................................................27 Samenvatting veldbehoefte voetbal ............................................................................28 Kleedkamers voetbal...................................................................................................28 Hockey.........................................................................................................................30 Korfbal .........................................................................................................................32 Tennis..........................................................................................................................34 Handbal .......................................................................................................................35 Honk en softbal ...........................................................................................................35 Atletiek.........................................................................................................................37 Overige buitensporten .................................................................................................38 Parkeerproblematiek en situering nieuw sportpark .....................................................39 Mogelijkheden voor niet georganiseerd sporten en bewegen ....................................40 Recreatiebeleid ...........................................................................................................40 Beachvolleybal ............................................................................................................41 Conclusies buitensport ................................................................................................43


Inhoudsopgave (vervolg)

6 6.1 6.1.1 6.1.2 6.1.3 6.2 6.2.1 6.2.2 6.2.3 6.2.4

Mogelijkheden voor ondersteuning, overleg en sportstimulering................................45 Huidige sportstimuleringsbeleid ..................................................................................45 BOS-impuls .................................................................................................................45 De Taskforce 50+ ........................................................................................................45 Vrijwilligers in de sport.................................................................................................45 Kansen/speerpunten ...................................................................................................46 Overlegstructuur binnensport en buitensport met gemeente......................................46 Impuls verenigingsondersteuning ...............................................................................46 Sportstimuleringsprojecten..........................................................................................46 Relatie school en sport................................................................................................48

7 7.1 7.2

Tarieven en subsidies .................................................................................................50 Tarieven.......................................................................................................................50 Subsidies .....................................................................................................................51

8 8.1 8.2 8.3

Vervolg fase 1 .............................................................................................................53 Sterke uitbreidingsbehoefte sportvoorzieningen .........................................................53 Risico’s ........................................................................................................................53 Vervolg ........................................................................................................................53

Bijlage 1:

Bijeenkomst buitensport najaar 2007


1

Inleiding

Vertrekpunt De gemeente Lansingerland is ontstaan door een gemeentelijke herindeling van de gemeenten Berkel en Rodenrijs, Bergschenhoek en Bleiswijk en telt circa 50.000 inwoners. Binnen een periode van zeven jaar zal Lansingerland diverse nieuwe wijken bouwen en groeien naar een omvang van 75.000 inwoners. Voor veel herindelingsgemeenten is een samenvoeging reden genoeg om nieuw sportbeleid te ontwikkelen. Denk bijvoorbeeld aan het harmoniseren van tarieven en van subsidies, het op één lijn krijgen van accommodatiebeleid et cetera. Maar naast (of bovenop) de herindeling krijgt Lansingerland ook te maken met een enorme toename van de sportbehoefte. De kaders voor de nieuwe sportnota zijn vastgelegd in het Collegeprogramma 2007-2010. De op te stellen sportnota bevat onder meer een visie over de ontwikkeling van sportaccommodaties, sportstimuleringsactiviteiten, verenigingsondersteuning, mogelijke ontwikkeling van een sportloket (2008). In 2007 /2008 stellen we in overleg met de buitensport verenigingen een meerjarenplan sport op. Fasering in ontwikkeling De sportnota wil de gemeente ontwikkelen in overleg met sportaanbieders (in het bijzonder sportverenigingen) en andere betrokkenen (bijvoorbeeld welzijnsorganisatie, scholen, commerciële sportaanbieders). Bij de ontwikkeling heeft de gemeente gekozen voor een fasering. fase 1 inventarisatie, analyse en visie met een focus op accommodatieplanning 2008-2010 fase 2 overleg met veld, verdieping en nadere uitwerking De huidige rapportage is het product van de eerste fase van de sportnota. De gemeente wil voor het overleg met verenigingen en andere betrokken eerst een inventarisatie en analyse hebben uitgevoerd. De nadruk bij die analyse is het in beeld krijgen van de accommodatieplanning 2008-2010. Maar fase 1 behelst ook een analyse van de positie van de sport in Lansingerland. En in de eerste fase wordt ook ingegaan op de doelen van het nieuwe sportbeleid of op sportstimulering en subsidies en tarieven (in hoofdlijnen). De gemeente zet om verschillende redenen deze “knip”. In de eerste plaats speelt er zoveel in de gemeente op sportgebied, dat voorwerk echt nodig is om te komen tot een goed overleg en vervolg. Verder hecht de gemeente er aan dat niet alleen wordt gesproken met verenigingen met plannen of ambities, maar ook met verenigingen die nog niet zover zijn. Juist voor die laatste groep is het belangrijk om bewust te zijn van de uitdagingen. Een derde punt is dat uitbreidingswensen van diverse verenigingen niet altijd zullen passen binnen de bestaande sportparken of sporthallen. Ook dat pleit weer voor een (zo objectief mogelijke) basisanalyse. Horizon De te ontwikkelen sportnota heeft een horizon tot en met 2015, wanneer de bevolking haar piek heeft bereikt. Daarbinnen ligt de focus van de nota op de periode 2007-2010 (gelijk aan het collegeprogramma) en in het bijzonder op de benodigde accommodaties en de financiële en ruimtelijke consequenties.


Inleiding

Reikwijdte De sportnota gaat in op de benodigde accommodaties, op sportstimulering en ondersteuning van verenigingen en op subsidies en tarieven. Het zwembad maakt geen deel uit van de nota en is een separaat traject. Leeswijzer De rapportage begint in hoofdstuk 2 met een beeld van de sport in Lansingerland en de belangrijke ontwikkelingen. De bevindingen uit hoofdstuk 2 laten zich vertalen naar de hoofdpunten van het sportbeleid (hoofdstuk 3). Hoofdstuk 3 schetst wat de gemeente wil met sport en bewegen en welke speerpunten ze daarbij onderscheidt. Daarna volgen twee uitvoerige hoofdstukken. Hoofdstuk 4 gaat in op de benodigde binnensportcapaciteit en in hoofdstuk 5 komt de buitensport aan bod. In hoofdstuk 6 presenteren we onze ideeën voor sportstimulering en ondersteuning van verenigingen. Subsidies en tarieven komen terug in hoofdstuk 7, waarbij we voor dit onderwerp uitsluitend kaders stellen en de uitwerking later (2008/2009) zal plaatsvinden. Fase 1 van de nota besluit met een samenvatting, inclusief een overzicht van de ruimtelijke consequenties. Een belangrijk onderdeel van deze nota is het berekenen van de benodigde accommodaties op basis van de bevolkingsprognoses. Met nadruk willen we aangeven dat aan de uitkomsten geen rechten kunnen worden ontleend. De berekeningen zijn bedoeld om duidelijkheid te geven voor de ontwikkeling van sport in Lansingerland; dus op gemeenteniveau. Van fase 1 naar fase 2 In deze eerste fase van de sportnota ligt het accent op zoveel mogelijk informatie verwerken, het berekenen van de accommodatiebehoefte en voor bepaalde thema’s zoals subsidies, tarieven en sportstimulering uitgangspunten of kaders meegeven. Dit document willen we bespreken met sportverenigingen (en ieder die geïnteresseerd is in de sport in Lansingerland) en de raadscommissie. Dit overleg met verenigingen en raadscommissie is het begin van fase 2 van de sportnota. Het overleg met verenigingen zal waarschijnlijk niet via één overleg ingevuld kunnen worden. Soms zal overleg nodig zijn per tak van sport (de hockeyverenigingen bijvoorbeeld), soms per sportpark en soms voor de totale binnensport of buitensport of alle verenigingen. De lijn die we daarbij volgen is van breed naar specifiek. Een belangrijk onderdeel van deze tweede fase is ook een raming van de benodigde investeringen en het inzichtelijk maken van de financiële gevolgen voor de gemeentebegroting (exploitatieraming).


2

Ontwikkelingen in sport en bewegen

2.1 Inleiding In hoofdstuk 2 beschrijven we een aantal ontwikkelingen, dat van invloed is op sport en bewegen in de toekomst. Allereerst gaan we in paragraaf 2.2 in op de belangrijkste ontwikkeling, namelijk de bevolkingsgroei met een doorkijk wat dat betekent voor de sportdeelname. Daarna schetsen we in paragraaf 2.3 een aantal trends in de sport die ook voor Lansingerland gelden. Paragraaf 2.4 gaat in op overgewicht en gezond bewegen in Lansingerland. Tot slot beschrijven we in paragraaf 2.5 welke ontwikkelingen spelen bij sportverenigingen. 2.2 De bevolkingsgroei en de gevolgen voor de sportbehoefte De gemeente Lansingerland groeit sterk. Een groei van het aantal inwoners vraagt ook groei van voorzieningen, waaronder sportvoorzieningen. Er zijn twee factoren die de toekomstige behoefte aan sportvoorzieningen bepalen. In de eerste plaats is dat de absolute toename van het aantal inwoners. In Lansingerland is de prognose een toename van circa 50.000 inwoners (januari 2008) naar ongeveer 75.000 inwoners in 2015. Daarnaast is de relatieve sportdeelname van invloed. Dat wil zeggen het aantal mensen per 100 inwoners dat aan sport doet. Afbeelding 2.1 Wat bepaalt de behoefte aan sportvoorzieningen? Bevolkingsontwikkeling (absoluut)

Georganiseerde sporters (ca 50%)

Ontwikkeling sportdeelname (procentueel per 100 inwoners)

Ongeorganiseerde sporters (ca 50%) -ongebonden (fietsers/nordic walking…) -commerciële sporters

1

De bevolkingsontwikkeling van Lansingerland is nauwkeurig in beeld gebracht. De basis daarvoor is het woningbouwprogramma want dat bepaalt het positieve migratiesaldo. De sportdeelname verschilt sterk naar leeftijd. Gemiddeld sport ongeveer tweederde van de bevolking van 6 jaar en ouder (het percentage kan wat verschillen al naar gelang de definitie van sporter). Onder basisschoolkinderen ligt dat percentage veel hoger en naarmate de leeftijd stijgt daalt de sportparticipatie. Er zijn twee landelijke onderzoeken die informatie geven over het aantal mensen dat sport én lid is van een sportvereniging: het Algemeen Voorzieningenonderzoek (AVO) van het Sociaal Cultureel Planbureau en de Sportersmonitor van NOC*NSF (Sportm). Beide onderzoeken geven de sportdeelname weer per leeftijdscategorie. Als we die landelijke sportdeelnamegegevens combineren met de bevolkingsprognose, dan geeft dat het aantal sporters weer.

1

Onder de georganiseerde sport wordt sporten bij een vereniging verstaan. Onder commerciële sporten verstaan we onder andere sportscholen, fitnesscentra, maneges, skihallen et cetera.



Afbeelding 2.2 Benadering aantal sporters lid van een sportvereniging op basis van kengetallen sportdeelname en de gemeentelijke bevolkingsprognose 40000 35000 30000 25000 Sportm

20000

AVO

15000 10000 5000

20 20

20 19

20 18

20 17

20 16

20 15

20 14

20 13

20 12

20 11

20 10

20 09

20 08

20 07

0

De reden dat we uitgaan van het aantal sporters dat lid is van een vereniging (dus de georganiseerde sport) heeft te maken met het feit dat de georganiseerde sport bij uitstek de gebruiker is van sportaccommodaties zoals sportparken en sporthallen. De ontwikkeling van de ongebonden sport is ook relevant, maar veel meer voor de inrichting van de openbare ruimte. In paragraaf 5.9 wordt hier apart op ingegaan. Volgens de berekeningen zal het aantal georganiseerde sporters in Lansingerland toenemen. Volgens de definitie van het AVO van circa 18.000 naar 26.600; een toename 8.500 georgani2 seerde sporters . Volgens de definitie van de Sportmonitor stijgt het aantal inwoners dat sport (als lid van een vereniging) van circa 23.700 naar bijna 35.000. Tabel 2.1

Benadering aantal georganiseerde sporters in Lansingerland volgens de definities van het AVO en de Sportmonitor AVO (SCP)

Sportmonitor

2007

17.999

23.682

2010

23.589

31.038

2015

26.556

34.941

2020

26.568

34.957

groei 2020-2007

8.569

11.275

Deze prognoses zijn gebaseerd op de gemeentelijke bevolkingsprognose en landelijke kengetallen en ze zeggen iets over de enorme groei van het aantal georganiseerde sporters. Voor een berekening van specifieke accommodaties zullen we niet gebruik maken van landelijke kengetallen, maar zoveel mogelijk uitgaan van lokale gegevens.

2

De definitie van het AVO sluit sporten tijdens de vakantie uit. Denksporten zijn ook niet meegenomen. Bij de Sportmonitor worden beide wel meegeteld. Een ander verschil is dat de Sportersmonitor wat actueler is (2005/2006) dan het AVO (2003).


2.3 Ontwikkeling in de sport De sportdeelname in Nederland stijgt, zij het heel langzaam. In 1991 lag de sportdeelname op 3 63% . In de jaren negentig verandert die nauwelijks (64% in 1995 en 65% in 1999), maar in 2003 bedraagt de sportdeelname 69%. In Nederland sporten nu ongeveer evenveel mensen in verenigingsverband als daarbuiten (sportschool of ongebonden). De ontwikkeling van de georganiseerde sport (verenigingssport) blijft echter achter bij de ongebonden sport. De grootste groei vindt plaats bij de ongebonden en commercieel beoefende sporten (skeeleren, wandelen/nordic walking, fitness en sportscholen). Het aantal georganiseerde sporters (alle sporten samen) stabiliseert. De ontwikkeling waarbij de verenigingssport marktaandeel verliest heeft verschillende oorzaken. We noemen enkele belangrijke factoren. • Mensen hebben steeds meer behoefte aan vormen van vrijetijdsbesteding die inpasbaar zijn met hun eigen dagindeling. • Mensen binden zich niet meer vanzelfsprekend aan collectieve waarden of het verenigingsleven. Naar verwachting zal dit proces nog voortgaan. Vrijwilligerswerk staat al jaren onder druk. • Een deel van de consumenten ziet sport meer een middel voor een gezond en/of mooi lichaam en wil daar rechtstreeks aan werken in een sportschool of fitness. Een kleine groep voelt zich meer aangetrokken tot sporten die grensverleggend zijn (extreme sporten of prestatiegericht zoals een marathon). • Consumptieve bestedingen (o.a. mobieltje en kleding) hebben aan belang gewonnen en jongeren moeten die vaak zelf bekostigen. Een baantje in het weekend of de avond is vaak nodig en kost tijd die voorheen onder meer voor sport bestemd was. Verenigingen hebben moeite om jongeren te binden. • Naast een consument die meer vraagt, hebben verenigingen te maken met toenemende weten regelgeving zoals de Arbowet, aansprakelijkheid, legionella, regelgeving rond kantines, rookbeleid et cetera. Het besturen van verenigingen is in de loop der jaren complexer geworden. Uit de hiervoor genoemde ontwikkelingen blijkt dat de sportconsument verandert. Het traditioneel sporten binnen een vereniging is nog wel omvangrijk maar de verenigingssport heeft steeds meer te maken met geduchte concurrentie.

3

63% van de bevolking van 6-79 jaar heeft de afgelopen 12 maanden aan sportieve activiteiten gedaan in Nederland in de vrije tijd, definitie Aanvullend Voorzieningen Onderzoek SCP.



Afbeelding 2.1 Het aantal verenigingssporters is ongeveer even groot als ongebonden sporters (inclusief sportschool en fitness) en het belang van de ongebonden sport groeit nog steeds

2.4 Overgewicht en gezond bewegen Overgewicht is in toenemende mate een probleem in de westerse samenleving en dus ook in Nederland. De GGD Rotterdam-Rijnmond doet periodiek onderzoek naar leefstijl en gezondheid e van kinderen en jeugdigen. Recent heeft de GGD een studie uitgevoerd onder kleuters (2 klas basisschool) en brugklassers (waarvan 82% woonachtig in Lansingerland). Enkele belangrijke uitkomsten uit deze studie zijn: • 7% van de kleuters heeft overgewicht of obesitas, bij meisjes komt overgewicht vaker voor dan bij jongens. • 6% tot 16% van de brugklassers heeft overgewicht of obesitas. Op basis van zelfbeantwoording heeft 6% overgewicht. Uit onderzoek naar deze methode blijkt dat zelfbeantwoording een onderschatting geeft van de werkelijkheid. Na correctie zou dat neerkomen op 16%. De GGD houdt het tussen de 6% en 16%. • Bij kleuters komt overgewicht minder vaak voor dan het landelijke gemiddelde. Het percentage brugklassers met overgewicht is vergelijkbaar (met landelijk). • Het percentage brugklassers met gezond voeding- en beweeggedrag kan verder omhoog, met name wat betreft de reductie van frisdrankgebruik en televisie kijken. • Jongens drinken vaker meer dan twee glazen frisdrank per dag dan meisjes (36% versus 25%). Volgens de Nederlandse Norm Gezond Bewegen zouden kinderen tussen 5 en 18 jaar dagelijks één uur matig intensief moeten bewegen (bijvoorbeeld, fietsen, zwemmen, rennen) en dat minimaal twee maal per week activiteiten moeten worden ondernomen die gericht zijn op het verbeteren of handhaven van de lichamelijke fitheid. Voor volwassenen vanaf 18 jaar is de norm 5 dagen per week minstens een half uur matig intensief bewegen. In de totale GGD-regio Rotterdam-Rijnmond voldoet 42% van de volwassenen aan de Nederlandse Norm Gezond Bewegen.



2.5 De positie van sportverenigingen In Nederland heeft zeven op de tien sportverenigingen een of meer knelpunten of zorgen. (bron NOC*NSF verenigingsmonitor 2005). Sinds 2000 peilt NOC*NSF de situatie bij een panel van verenigingen en het percentage verenigingen met knelpunten is al jaren (helaas) stabiel. Ook 4 valt op dat metingen in afzonderlijke gemeenten weinig verschillen van de landelijke studie . Bij de verenigingen zijn twee knelpunten dominant. Dat zijn accommodatieproblemen (te weinig velden, te weinig uren binnensport, te weinig kleedaccommodaties et cetera) en ten tweede kaderproblemen (te weinig bestuursleden, technisch kader et cetera). Naast deze meest genoemde knelpunten, hebben verenigingen ook financiële problemen en problemen met de ledenontwikkeling (te weinig leden of teveel leden). In de bespreking in het najaar 2007 tussen gemeente en buitensportverenigingen (zie ook bijlagen) en in bilaterale contacten met de gemeente is de grootste zorg van verenigingen het meegroeien van accommodaties met de bevolkingsgroei. Daarnaast heeft een aantal verenigingen ook te maken met gebrek aan kader om de groei op te vangen. Verenigingen hebben aangegeven behoefte te hebben aan ondersteuning. Verenigingen hechten ook veel waarde aan een goede overleg- en communicatiestructuur, zeker gedurende de jaren dat de gemeente sterk gaat groeien. Vrijwilligers Over de accommodatiebehoefte gaan we in de volgende hoofdstukken dieper in. Wat betreft de positie van vrijwilligers willen we hier uitgebreider stilstaan. Sportverenigingen zijn bij uitstek vrijwilligersorganisaties. Landelijk telt de sport 1,1 miljoen vrijwilligers. De sport is daarmee een van de belangrijkste sectoren waar vrijwilligers actief zijn. Het aantal betaalde arbeidskrachten bij verenigingen is zeer beperkt. Landelijk is een aantal jaren terug getracht verenigingsmanagers te introduceren. Dat is geen onverdeeld succes geworden. Een van de redenen is het ontbreken aan structurele financiële middelen. Landelijk zijn naar schatting circa 50 verenigingsmanagers (veelal parttime) actief. Voor de sport en in het bijzonder voor sportverenigingen zijn en blijven vrijwilligers onmisbaar. In tabel 2.2 is een berekening gemaakt van het aantal vrijwilligers in de sport in Lansingerland op basis van de landelijke verhoudingsgetallen (landelijk aantal vrijwilligers/inwoner). Tabel 2.2

Aantal inwoners (prognose gemeente) en raming aantal vrijwilligers in de sport aantal inwoners

aantal vrijwilligers sport

1-12007

47.927

3.234

eind 2007

50.995

3.441

eind 2008

53.695

3.624

eind 2009

60.661

4.094

eind 2010

66.835

4.510

eind 2011

69.210

4.671

eind 2012

70.904

4.785

eind 2013

73.153

4.937

eind 2014

74.740

5.044

eind 2015

75.239

5.077

eind 2016

75.239

5.077

eind 2017

75.274

5.080

eind 2018

75.274

5.080

eind 2019

75.274

5.080

eind 2020

75.274

5.080

4

Grontmij|Marktplan heeft studies gedaan onder verenigingen in onder andere Midden-Drenthe, Kampen, Vianen, Heerenveen en De Marne.



Per 1 januari 2007 zijn er bij benadering circa 3.200 vrijwilligers in de gemeente actief binnen sportverenigingen. Eind 2008 zal de bevolking 53.695 inwoners tellen en daar hoort een vrijwilligersomvang bij van 3.624. Dat betekent dat in twee jaar tijd (2007 en 2008) het aantal vrijwilligers in de sport met ongeveer 400 zou moeten groeien. In 2015 is de bevolking toegenomen tot ruim 75.000. Het aantal vrijwilligers in de sport zou dan op een niveau moeten uitkomen van ruim 5.000. Dat betekent dat in de periode 2007-2015 sportverenigingen 1.800 vrijwilligers moeten aantrekken. De groei van Lansingerland komt van buiten (vestigers). Het merendeel van de nieuwe inwoners heeft nog geen binding met Lansingerland. Het aantrekken en opvangen van vrijwilligers in deze omvang betekent een aanzienlijke opgave, zeker voor binnensportverenigingen zonder eigen accommodatie (kantine). Tegelijk realiseren we ons ook het belang van de vrijwilligers voor de gemeente. De basisschool en de sportvereniging zijn twee belangrijke ontmoetingsplaatsen waar nieuwe inwoners met elkaar in contact komen en sociale banden ontstaan. Verder vertegenwoordigen vrijwilligers een onvervangbaar kapitaal. De vervangingswaarde is bijzonder groot. Gemiddeld werken vrijwilligers in de sport 35 weken per jaar en er zijn diverse schattingen over de gemiddelde inzet per week. Wanneer we uitgaan van een conservatieve schatting (gemiddeld 4 uur/week) en een vervangingswaarde van € 40 per uur, dan vertegenwoordigen 3.200 vrijwilligers in de sport een vervangingswaarde van € 18 miljoen. In 2007 waren de gemeentelijke netto uitgaven aan sport (lasten minus baten) € 2,75 miljoen. In 2008 nemen die toe tot een niveau van € 4,7 miljoen, maar zelfs dan is de vervangingswaarde van vrijwilligerswerk veel hoger. We zien dus een aanzienlijk multipliereffect: de bijdrage van de gemeente genereert een nog veel grotere immateriële bijdrage (zelfwerkzaamheid). Het in goede banen leiden van de instroom en opvang van vrijwilligers in de sport is dus vanuit meerder invalshoeken erg belangrijk (sociaal: binding in de samenleving, functioneel: functioneren van sportverenigingen en financieel: vervangingswaarde).


3

De sportieve opgave voor Lansingerland

3.1 De veranderende betekenis van sport Tot de jaren tachtig was sport een tamelijk op zich zelfstaand beleidsterrein binnen de overheid. De laatste decennia is dat echter volkomen veranderd. Sport heeft naast een intrinsieke betekenis (sporten is leuk), ook een maatschappelijke waarde. Sport draagt bij aan een gezonde leefstijl en aan sociale contacten en vorming (anderen ontmoeten, winnen en verliezen, normen en waarden). Sport wordt ook benut om de leefbaarheid in buurten te verbeteren. Eind jaren negentig introduceerde het ministerie van VWS de breedtesportimpuls. Een stimuleringsregeling voor met name gemeenten om het lokale sportaanbod te versterken en de meerwaarde van sport voor andere beleidsterreinen beter te benutten. De breedtesportimpuls was een belangrijke ontwikkeling om gemeenten te stimuleren om sportbeleid meer te laten zijn dan alleen (sport)accommodatiebeleid en een jeugdledensubsidie. Na de breedtesportimpuls is de BOSimpuls gekomen (Buurt-Onderwijs-Sport). Eveneens een stimuleringsregeling van het rijk voor gemeenten, maar meer gericht op wegwerken van achterstanden bij de jeugd en samenwerking versterken tussen buurtorganisaties, onderwijsinstellingen en sport. De gemeente wil dat niemand aan de kant blijft in Lansingerland. Sport en bewegen leveren niet alleen een bijdrage aan een zinvolle vrijetijdsbesteding, maar ook aan de ontwikkeling en ontspanning van de inwoners en de sociale samenhang en leefbaarheid in de wijken. De gemeente stimuleert een zo groot mogelijke sportdeelname. Daarvoor stellen we accommodaties gesubsidieerd beschikbaar, we ondersteunen verenigingen en andere sportaanbieders (via subsidiebeleid) en initiëren sportstimuleringsprojecten. 3.2 Speerpunten sportnota De sterke groei van de gemeente vraagt om een sterke uitbreiding van sportaccommodaties de komende jaren. Het gecontroleerd opvangen van deze groei is een enorme opgave. Verder hebben we in hoofdstuk 2 gezien dat in de periode 2007-2015 door sportverenigingen 1.800 vrijwilligers moeten worden opgenomen om het sportaanbod bij verenigingen te continueren. Het functioneren van verenigingen is absoluut een van de prioriteiten in het sportbeleid van de gemeente. De uitbreiding van vrijwilligers levert een impuls aan de sociale samenhang van de gemeente (Wmo). Naast een uitbreiding van accommodaties wil de gemeente ook een sportstimuleringsprogramma dat past bij een gemeente die groeit van 50.000 naar 75.000 inwoners. Bij invulling van het sportstimuleringsbeleid hechten we aan samenwerking tussen sport en andere beleidsterreinen, zoals gezondheidsbeleid, jeugdbeleid, seniorenbeleid, onderwijsbeleid en recreatiebeleid. Tot slot is een opgave voor de gemeente om bovengenoemde ontwikkeling door de gemeentelijke organisatie te sturen en financieel te beheersen. 1. voldoende betaalbare accommodaties die meegroeien met sportbehoefte; 2. vitale verenigingen die groei op kunnen vangen (verenigingsondersteuning, vrijwilligersbeleid et cetera) en die bijdragen aan de sociale samenhang in de gemeente; 3. een sportstimuleringsprogramma dat past bij gemeente van 50.000 naar 75.000 inwoners met daarbij aandacht voor samenwerking met andere beleidsterreinen; 4. een interne organisatie die de bovenstaande drie doelen kan uitvoeren en de financiële gevolgen kan beheersen.


De sportieve opgave voor Lansingerland

3.3 Profilering Lansingerland is in verschillende opzichten uniek. De gemeente groeit zeer sterk, maar die groei is niet oneindig. Na 2015 stabiliseert de gemeente zich. Ook kent de gemeente een jonge bevolkingsopbouw. De eerste decennia zal dat ook zo blijven maar na verloop van tijd zal Lansingerland een meer gemiddeld leeftijdsprofiel krijgen. Voor de buitensport geldt dat deze in Lansingerland grootschalig zijn opgezet (relatief grote verenigingen). Sommige gemeenten willen zich profileren door bijvoorbeeld een unieke sportaccommodatie (ijsbaan, wielerparcours, roeibaan, een hockeystadion….) of door een thematische profilering (watersport, topsport…..). De gemeente Lansingerland voert geen specifiek topsportbeleid en we willen dat zo houden. 5 De eisen van de topsport , zowel aan de topsportaccommodaties met media- en toeschouwervoorzieningen als aan het sporttechnisch kader en de topsporters, kunnen zich snel ontwikkelen en vragen bovengemiddelde investeringen. Wij kunnen daaraan niet mee doen zonder dat het ten koste gaat van onze inspanningen voor de breedtesport. Daar komt bij dat topsportbeleid reeds bevorderd en gefaciliteerd wordt door de rijksoverheid en de sportbonden en dat topsportverenigingen en individuele topsporters steeds beter in staat zijn aanvullende fondsen (sponsoring en reclame, media) aan te boren. Wat we bijzonder vinden aan Lansingerland is de combinatie van moderne sportaccommodaties en unieke recreatiegebieden met een breed scala aan sport en recreatiemogelijkheden te midden van een sterk stedelijke omgeving. Het recreatiegebied het Hoge Bergse Bos biedt mogelijkheden voor klimmen, mountainbike, survival, skaten, golfen en kanoën. Het Lage Bergse Bos is een parkachtig recreatiebos en zeer geschikt voor wandelen. En de Bleiswijkse Zoom is een groen en waterrijk dagrecreatiegebied langs de westelijke oever van de Rotte. Binnen één gemeente bieden we moderne sportaccommodaties en unieke recreatiegebieden en daarmee voor alle inwoners zeer gevarieerde mogelijkheden voor sport en bewegen.

3.4 Reikwijdte gemeentelijke betrokkenheid sportaccommodaties De gemeente streeft naar een breed en goed geoutilleerd voorzieningenaanbod om sport te beoefenen. De gemeente is echter niet voor alles verantwoordelijk. In de afweging welke accommodaties de gemeente wil ondersteunen zijn er verschillende afwegingen. Ten eerste heeft de gemeente alleen een taak als een brede groep inwoners een accommodatie kan gebruiken. Het “sociaal rendement” (het gebruik) is een belangrijk afwegingscriterium evenals mogelijke alternatieven (noodzaak). Verder is van belang de mate waarin een sportaccommodatie zonder gemeentelijke bijdrage exploitabel is. Maneges, fitnesscentra, bowlingbanen, squashbanen, midgetgolf en golfbanen zijn voorbeelden van accommodaties die zonder gemeentelijke bijdrage exploitabel zijn en de gemeente heeft daar geen actieve bemoeienis mee (in de zin van exploitatie of investeringsbijdrage). Er zijn accommodaties die zich spreekwoordelijk in een grijs gebied bevinden. De gemeente zal in die situaties per geval een standpunt bepalen.

5

NOC*NSF hanteert de volgende definitie voor topsport: een topsporter is een sportman of -vrouw die in interlandwedstrijden Nederland mag vertegenwoordigen in een gekwalificeerde tak van sport en individueel of met zijn of haar team presteert op het niveau van finales of eindrondes van Europese Kampioenschappen,Wereldkampioenschappen, Olympische Spelen of daarmee vergelijkbare toernooien, dan wel een sporter die, gelet op zijn of haar leeftijd, talent en inzet, in staat is dat niveau binnen afzienbare tijd te halen.


4

Verkenning binnensportaccommodaties

4.1 Overzicht accommodaties Er zijn verschillende typen binnensportaccommodaties, die verschillen in oppervlakte van de sportvloer en de zaalhoogte (5,5 of 7 meter). In het algemeen onderscheidt men drie typen: • de sporthal; • de sportzaal; • de gymzaal. De sporthal is de grootste binnensportaccommodatie met een sportvloer van tenminste 20 x 40 6 meter en een hoogte van 7 meter. Er zijn sporthallen met een sportvloer van 1056 m2 sportvloer (24x44) maar er zijn ook grotere varianten (28x44 of 28x48). Afhankelijk van de grootte heeft een sporthal meestal 2 of 3 zaaldelen (met tussenwanden). Een sportzaal heeft dezelfde hoogte als een sporthal (7 meter) maar de sportvloer is kleiner dan een sporthal. Meestal is de sportoppervlakte 448 m2 (16x28) of 616 m2 (22x28). Sportzalen zijn geschikt voor basketbal, volleybal en badminton, maar te klein voor futsal, korfbal, handbal en hockey. De gymzaal is de kleinste binnensportaccommodatie. Gymzalen zijn in eerste instantie bedoeld voor het bewegingsonderwijs en zijn klein (252 m2 en 5,5 meter hoog). Voor verenigingssport zijn gymnastiekzalen beperkt bruikbaar (trainen jongste jeugd et cetera). De gemeente Lansingerland heeft vier sporthallen. Naar verwachting zal eind 2009 een vijfde sporthal in Wilderszijde (Bergschenhoek) worden opgeleverd. Deze nieuwe sporthal zal bee staan uit een gym/danszaal van 600 m2 sportvloer met daarboven (1 bouwlaag) een sporthal van 3 zaaldelen en een turnzaal (vergelijkbaar met 2 zaaldelen) en mogelijk nog een extra 7 (zesde) gymnastiekzaaldeel. De sporthal/turnhal is primair bedoeld voor het bewegingsonderwijs. In de namiddag en ’s avonds zal de gymnastiek- en turnvereniging DOTO de nieuwe turnhal betrekken. Dat betekent ook dat er capaciteit vrij komt in accommodaties die DOTO nu benut (De Ackers, Berghonk). Naast de bestaande vier sporthallen heeft de gemeente vijf sportzalen. De Sterrenhal rangschikken we hier als sportzaal-plus. De Sterrenhal heeft een sportvloer van 900 m2. Daarmee is ze kleiner dan de kleinste standaardsporthal (24x44=1056), maar ruim groter dan de grootste “standaard” sportzaal (22x28=616 m2). De kleinste standaardmaat voor een sporthal (24x44) is gebaseerd op de benodigde sportvloer bij diverse takken van sport (20x40 meter) met aan alle zijden 2 meter uitloopmogelijkheid. De Sterrenhal heeft die uitloop niet (wordt wel voorgeschreven bij bondscompetities). De gemeente heeft slechts één gymzaal (Pius X), overigens in beheer en geëxploiteerd door de stichting voor Katholiek primair onderwijs “Laurentius”. Andere gemeenten hebben doorgaans veel meer gymzalen. Wanneer het onderwijs dichtbij sporthallen en sportzalen is gelegen (zoals in Lansingerland), dan kan het onderwijs gebruik maken van sportzalen en sporthallen en dat is erg efficiënt. Immers overdag kan het bewegingsonderwijs de accommodaties gebruiken en in de namiddag en avond (door de week) en weekeinde de sportverenigingen.

6 7

Handbal, hockey, korfbal en futsal vragen in de zaal een sportvloer van 20 x 40 meter. In studie.



Tabel 4.1

Overzicht binnensportaccommodaties

naam sporthal Rijneveen (R) sporthal De Ackers (Ack) sporthal Oostmeer 1 (O1) sporthal Oostmeer 2 (O2) sporthal/turnhal VO nieuw (W)

sportzaal Berghonk (B) sportzaal Anjerdreef (An) sportzaal Sportpalet (Sp) sportzaal Lijsterlaan (L) sportzaal Sterrenhal (St) gymzaal Pius X (PX)

kern Bleiswijk Bergschenhoek Berkel en Rodenrijs Berkel en Rodenrijs Bergschenhoek

type sporthal/dojo sporthal/dojo/vergaderruimte sporthal sporthal sporthal en turnhal sportzaal/schietbaan (4)/ 2 kegelbanen/ aerobicszaal/vergaderruimte en feestzaal Bergschenhoek Berkel en Rodenrijs sportzaal Bleiswijk sportzaal Bleiswijk sportzaal Berkel en Rodenrijs sportzaal (groot), balletzaal Bergschenhoek gymzaal

zaaldelen 3 3 2 2 5 of 6

1 2 1 1 2 1

In afbeelding 4.1 is de ligging van de binnensportaccommodaties weergegeven. Afbeelding 4.1 Overzicht binnensportaccommodaties (zie tabel 4.1)

O1 O2 Ack R W

Sporthallen Oostmeerhal 1 Oostmeerhal 2 (nieuw) De Ackers Rijneveen Wilderzijde sport-/turnhal eind 2009

St An B L Sp

Sportzalen Sportzaal Sterrenhal Sportzaal Anjerdreef Sportzaal Berghonk Sportzaal Lijsterlaan Sportzaal Sportpalet

PX

gymzaal Pius X

Naast de in tabel 4.1 genoemde accommodaties, heeft het sportpark Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs een private indoor-tennishal (ATV Berkenrode), een tafeltennisaccommodatie (TTV TOGB) en een schietbaan (SV Waterloo). De sportvereniging TOGB heeft vergevorderde plannen voor realisatie van een eigen sporthal.

4.2 Gebruik en bezetting binnensportaccommodaties Voor het gebruik van de sporthallen en sportzalen gaan we uit van het winterseizoen, wanneer korfbal, hockey en handbal in de zaal spelen. De bezetting buiten het winterseizoen ligt altijd lager, maar wanneer het aanbod zou worden afgestemd op het voorjaar en najaar, dan is er onvoldoende ruimte tijdens de winter. Die situatie geldt in heel Nederland. In de zomervakantie is de bezetting van de binnensportaccommodaties bijzonder laag. Dat biedt wellicht mogelijkheden voor sportstimuleringsprojecten gedurende die periode of buitenschoolse sportieve opvang.



In de navolgende tabellen is de bezetting berekend op basis van een door ons vastgestelde capaciteit van 14,5 uur per dag door de week, 10 uur op zaterdag en 6 uur op zondag. In werkelijkheid kunnen de openingstijden licht afwijken, maar de gekozen capaciteit geeft de mogelijkheid de bezetting te vergelijken met andere gemeenten (waar Grontmij|Marktplan dezelfde tijdvakken hanteert). Een capaciteit van 14,5 uur is bijzonder. Er is geen enkel ander “publiek” gebouw (scholen, buurthuizen, gemeentehuis, musea et cetera) met een dergelijk omvangrijke openstelling. De bezetting is berekend op basis van de vaste gebruikers, dus exclusief losse verhuur. Het werkelijke gebruik ligt dus iets hoger. Een percentage boven de 100% kan ontstaan als op zondag bijvoorbeeld 8 uur een ruimte wordt gebruikt (uitgaande van 6 uur capaciteit is dat 133%). Verder moet men zich realiseren dat tussen 12.00 uur en 13.00 uur en tussen 17.00 uur en 18.00 uur zaalruimte niet of moeilijk verhuurbaar is (ruimtes moeten ook schoongemaakt worden of op bepaalde tijden is de vraag erg laag). Tenslotte is het moeilijk om – in de tijd – ruimtes aaneengesloten te verhuren. Als een vereniging huurt tot 16.30 en een andere vereniging begint om 17.00 uur, dan is dat vrije half uur nauwelijks verhuurbaar. Een bezetting van boven de 80% is derhalve zeer hoog. 4.2.1 Tabel 4.2

Bleiswijk Bezetting binnensport Bleiswijk, 10-16 december 2007 ma 14,5 uur

di 14,5 uur

woe 14,5 uur

do 14,5 uur

vrij 14,5 uur

zat 10 uur

zon 6 uur

Rijneveen sporthal links midden rechts dojo

81% 93% 93% 0%

91% 91% 57% 0%

97% 100% 100% 67%

91% 93% 93% 47%

95% 93% 93% 81%

140% 140% 125% 0%

0% 0% 0% 0%

Lijsterlaan sportzaal

90%

95%

93%

95%

93%

0%

0%

Sportpalet sportzaal

91%

93%

84%

78%

45%

100%

0%

De drie zaaldelen van de Rijneveen sporthal zijn nagenoeg volledig bezet. Alleen op dinsdag overdag is er nog ruimte. De korfbalvereniging Weidevolgels benut in de winter de Rijneveen sporthal op 6 dagen in de week. De Dojo (verdedigingssporten) kent een beperkt gebruik. Dojo’s kennen in het algemeen een lagere bezettingsgraad. Lansingerland is daarin niet afwijkend. Wel is de moeite waard om te bekijken of de dojo ook geschikt is voor dansgroepen (door het aanbrengen van een spiegelwand en geluidsinstallatie). De sportzaal aan de Lijsterlaan is ook volledig bezet (buiten het weekeinde). Belangrijke avondgebruikers zijn de tafeltennisvereniging Combat en de gymnastiekvereniging Saturnia. De sportzaal Sportpallet is overdag bijna volledig in gebruik door het Melanchthoncollege en in de avond (en zaterdag) benut de volleybalvereniging Greentex-Spanning 220 bijna de volledige capaciteit. Op vrijdag is er nog capaciteit over. De conclusie is dat de binnensportcapaciteit in Bleiswijk in het winterseizoen praktisch geheel wordt benut. De vrije capaciteit is zeer beperkt en in de avond zijn de zalen bezet.

4.2.2 Bergschenhoek Sporthal De Ackers heeft op woensdag tussen 12.00 uur en 17.00 nog ruimte, evenals op dinsdag. In de avonduren is De Ackers bijna volledig bezet. De sportzaal Berghonk heeft in beide zaaldelen nog capaciteit beschikbaar. De meeste vrije ruimte is overdag aanwezig, maar in de avonden is er ook nog capaciteit onbenut. De bezetting van de schietbaan en kegelbaar zijn in tabel 4.3 niet weergegeven. De kegelbaan wordt een avond in de week door de vereniging gebruikt (overige dagen vrije verhuur). De schietbaan wordt op vier avonden benut door drie schietverenigingen.



Tabel 4.3

Bezetting binnensport Bergschenhoek, 10-16 december 2007 ma 14,5 uur

di 14,5 uur

woe 14,5 uur

do 14,5 uur

vrij 14,5 uur

zat 10 uur

zon 6 uur

Sporthal De Ackers zaal 1 zaal 2 zaal 3 dojo Berghonk sportzaal Richterszaal Sportzaal

67% 81% 81% 28%

74% 45% 83% 45%

52% 55% 93% 34%

69% 84% 78% 34%

83% 69% 83% 14%

105% 70% 100% 33%

167% 167% 167% 0%

14% 74%

52% 74%

55% 57%

41% 50%

34% 26%

0% 30%

0% 0%

De sporthal De Ackers is ’s avonds bijna volledig bezet, maar de sportzaal Berghonk heeft zowel overdag als in de avond nog capaciteit beschikbaar. 4.2.3 Berkel en Rodenrijs In Berkel en Rodenrijs is er nog ruimte in de sportzaal aan de Anjerdreef. Sportfondsen Berkel en Rodenrijs geeft aan dat er veel vraag is om de Anjerdreef in het weekeinde te gebruiken, maar voor deze accommodaties zijn beperkingen opgelegd voor weekeindgebruik (om overlast voor de buurt te beperken). e De sporthal Oostmeer heeft een hogere bezetting dan de sportzaal Anjerdreef. In de oudere 1 Oostmeerhal is op woensdag tussen 12.00 en 19.00 uur nog ruimte, op dinsdagavond een zaaldeel, op donderdagmiddag en na 22.00 uur en vrijdagmiddag. De nieuwe Oostmeerhal (II) zit gedurende de winter vrij vol en heeft alleen nog vrije uren op minder courante tijden. Opvallend is dat beide Oostmeer-sporthallen in het weekeinde goed bezet zijn (onder andere zaalhockey en handbal). De Sterrenhal is overdag (tot 12.00 uur) nagenoeg geheel gevuld met basisonderwijs. De Sterrenhal heeft vooral ruimte tussen 15.00 uur en 19.00 uur en maandag-, donderdag- en vrijdagavond. Tabel 4.4

Bezetting binnensport Berkel en Rodenrijs, 10-16 december 2007 ma 14,5 uur

di 14,5 uur

woe 14,5 uur

do 14,5 uur

vrij 14,5 uur

zat 10 uur

zon 6 uur

sportzaal Anjerdreef gymzaal links gymzaal rechts

57% 34%

16% 52%

64% 34%

43% 16%

41% 34%

10% 40%

0% 0%

72% 69%

91% 69%

48% 48%

71% 60%

59% 60%

118% 43%

179% 179%

72% 72%

79% 79%

72% 72%

64% 60%

62% 62%

100% 95%

171% 171%

60% 43% 48%

55% 48% 43%

66% 34% 31%

55% 48% 19%

45% 52% 33%

15% 0% 0%

0% 154% 33%

sporthal Oostmeer I linker zaaldeel rechter zaaldeel sporthal Oostmeer II linker zaaldeel rechter zaaldeel sportzaal Sterrenhal linker zaaldeel rechter zaaldeel balletzaal

In Berkel en Rodenrijs is er dus nog ruimte in De Sterrenhal en in de sportzaal Anjerdreef.



4.3 Uitbreiding binnensportcapaciteit en bewegingsonderwijs De realisatie van een sporthal/turnhal in Wilderzijde is in ontwikkeling en zal eind 2009 in gebruik worden genomen. Men onderzoekt momenteel of de accommodatie uit 5 of 6 zaaldelen zal moeten bestaan, omdat het aantal leerlingen is bijgesteld van 1.600 naar 1.950. De sportvereniging TOGB heeft vergevorderde plannen voor het realiseren van een eigen sporthal (slecht weervoorziening en speelmogelijkheid voor handbal en futsal). Als de gemeente bijdraagt (eenmalig) in investeringskosten of (structureel) in exploitatiekosten, dan is het belangrijk ook de gemeentelijke belangen voor ogen te houden. Bij een private hal (met steun van publieke middelen) moet men letten op de tariefstelling (conform gemeentelijke tarieven), de inroostering van het bewegingsonderwijs (in de eerste plaats in gemeentelijke accommodaties) en richtlijnen die gelden voor paracommercie (horeca). Overigens is het de vraag of de hal voldoet aan de eisen van een sporthal volgens de voorschriften van sportbonden/ISA en voorschriften voor het bewegingsonderwijs. Toepassen van dergelijke voorschriften zijn niet verplicht (en dus goedkoper te bouwen), maar de accommodatie is dan ook minder breed te gebruiken. Voor de nabije toekomst lijkt de binnensportcapaciteit voldoende voor de groei van de gemeente, zeker wanneer eind 2009 een grote sporthal met turnhal gereed komt. Voor het seizoen 2007/2008 verwachten we geen knelpunten. Belangrijk is dat de gemeente in de loop van 2008/begin 2009 in beeld heeft hoe de behoefte zich ontwikkelt (van 2009 tot 2020) aan bewegingsonderwijs in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Basisonderwijs Voor het basisonderwijs wordt momenteel een huisvestingsprogramma opgesteld. Uit de basisinformatie blijkt dat voor Bleiswijk de komende jaren maar 1 uur extra aan bewegingsonderwijs wordt voorzien (van 49 uur naar 50 uur). In Rijneveen is zaal rechts dinsdagochtend nog vrij evenals het Sportpalet op vrijdagmiddag. In Bleiswijk is dus voldoende capaciteit voor opvang van het bewegingsonderwijs. Tabel 4.5

Behoefte bewegingsonderwijs PO Bleiswijk

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2017

behoefte in uren 49 50 50 50 49 47 40

behoefte in zaaldelen 1,88 1,92 1,92 1,92 1,88 1,81 1,54

afgerond 2 2 2 2 2 2 2

beschikbare zaaldelen 5 5 5 5 5 5 5

saldo mede tbv VO 3 3 3 3 3 3 3

In Bergschenhoek zal het aantal uren oplopen van 99 uur naar 125 uur. In de sportzaal Berghonk is nog 14,5 uur beschikbaar en in De Ackers nog 4,75 uur. Dat is niet genoeg voor de 25,5 uur extra. Doto gebruikt nu Berghonk ook overdag (circa 5 uur tijdens schooluren). Als die ruimte beschikbaar komt, is er wel voldoende capaciteit. Voor Doto is dan alternatieve ruimte nodig.



Tabel 4.6

Behoefte bewegingsonderwijs PO Bergschenhoek behoefte in uren

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017

99 100,5 99 103,5 106,5 112,5 120 124,5 123 123

behoefte in zaaldelen 3,81 3,87 3,81 3,98 4,10 4,33 4,62 4,79 4,73 4,73

afgerond

beschikbare zaaldelen

4 4 4 4 5 5 5 5 5 5

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

saldo mede tbv VO 1 1 1 1 1 0 0 0 0 0 0

In Berkel en Rodenrijs stijgt het aantal uren voor bewegingsonderwijs van 100 uur naar 169 uur in 2016. De vrije capaciteit in de bestaande accommodaties is nu nog 41 uur tijdens schooltijd. Het voortgezet onderwijs gebruikt de Sporthal Oostmeer 2. Als een deel van die uren vrijkomen, is er voldoende ruimte voor het basisonderwijs. Tabel 4.7

2007 2008 2009 2010 2011 2016

Behoefte bewegingsonderwijs PO Berkel en Rodenrijs behoefte in uren 100 109 115 123 134 169

behoefte in zaaldelen 3,85 4,19 4,42 4,73 5,15 6,50

afgerond 4 5 5 5 6 7

beschikbare zaaldelen 8 8 8 8 8 8

saldo mede tbv VO 4 3 3 3 2 1

Voortgezet onderwijs Voor wat betreft het voortgezet onderwijs zijn de volgende uitbreidingen in beeld (Conceptrapport huisvesting VO Lansingerland, februari 2008):

• een school van circa 450 leerlingen met naar verwachting 2 zaaldelen sport; • een school in Berkel en Rodenrijs met naar verwachting 2 x 3 zaaldelen sport; • een school in Bleiswijk met naar verwachting 2 x 3 zaaldelen sport (met de vraag vanuit onderwijs of de bestaande capaciteit kan worden benut). In maart 2008 zal de behoefte aan bewegingsonderwijs bij het voortgezet onderwijs naar verwachting in beeld zijn. Behalve een periodieke actualisatie voor het bewegingsonderwijs, is het ook raadzaam om jaarlijks een uitgebreide behoeftepeiling uit te voeren onder de binnensportverenigingen in de periode tot 2015 (de piek in inwoneraantal) en goed contact te houden met eventuele exploitanten van binnensportaccommodaties.



4.4 Impressies van verenigingen Anders dan de buitensport ontbreekt het bij de binnensport aan een vertegenwoordigend orgaan in Lansingerland. Onder diverse binnensportverenigingen (8) is gevraagd of men een tekort ervaart aan binnensportruimte. Dat speelt slechts bij één van de acht ondervraagde verenigingen (gymnastiekvereniging DOTO). Veruit de meeste ondervraagde binnensportverenigingen verwachten dat de binnensportcapaciteit (met uitbreiding in 2009 van de vijfde sporthal) voldoende is voor de groei van Lansingerland. Tegelijk moeten we constateren dat de binnensportverenigingen een gematigd groeiscenario voor hun eigen vereniging voorzien – zeker als we dat afzetten tegen de groei van het aantal inwoners. Er zijn verenigingen die verwachten een stabilisatie van het aantal leden, of een stijging van 80 naar 100 leden of van 120 naar 150. Dergelijke ledenstijgingen kunnen bij wijze van spreken in een kwartaal worden gerealiseerd wanneer er jaarlijks 2.000 tot 3.000 woningen bijkomen. Bij buitensportverenigingen speelt met name het tekort aan accommodatie, binnensportverenigingen noemen nauwelijks accommodatieproblemen, maar een tekort aan kader/vrijwilligers of de financiële situatie of een terugloop of stagnatie van leden. Het beeld bij de binnensport lijkt daarmee heel anders te liggen, dan bij de buitensport. De situatie bij de binnensport is deels vergelijkbaar met landelijke ontwikkelingen. Ook in andere gemeenten hebben binnensportverenigingen het doorgaans moeilijker dan buitensportverenigingen. Binnensportverenigingen zijn vaker wat kleinschaliger (zie grote verenigingen bij tennis, voetbal en hockey), hebben geen of beperkte eigen accommodatieruimte en dus beperkte mogelijkheden om leden en ouders van jeugd te binden en binnensportverenigingen stellen hun ambities lager qua groei. De ondervraagde binnensportverenigingen zijn voorstander om ook voor de binnensport een vertegenwoordigend orgaan in te stellen die de belangen behartigt, overleg voert met de gemeente en de achterban informeert.

4.5 Conclusies binnensport Voor de nabije toekomst lijkt de binnensportcapaciteit voldoende voor de groei van de gemeente, zeker wanneer eind 2009 een grote sporthal met turnhal gereed komt. Belangrijk is dat de gemeente in de loop van 2008 in beeld heeft hoe de behoefte zich ontwikkelt aan bewegingsonderwijs in het basisonderwijs en het voortgezet onderwijs. Beide studies zijn bijna gereed. Daarnaast is het raadzaam om jaarlijks een uitgebreide behoeftepeiling uit te voeren onder de binnensportverenigingen in de periode tot 2015 (de piek in inwoneraantal) en goed contact te houden met eventuele exploitanten van binnensportaccommodaties. De gemeente wil stimuleren dat in 2008 een vertegenwoordigend orgaan voor binnensportverenigingen wordt ingesteld, zoals voor de buitensport al functioneert. Versterking van binnensportvereniging is een belangrijk aandachtspunt voor het nieuwe sportbeleid. Dat kan via gerichte verenigingsondersteuning, via de oprichting van een binnensportkoepel, door het creëren van clubruimtes bij binnensportaccommodaties (werven en binden van vrijwilligers), maar ook door samenwerking of fusies van verenigingen. Bij het ontstaan van grotere verenigingen (zie als voorbeeld Volley 2B) kunnen grote verenigingen ook een hoofdspeler worden van een accommodatie.


5

Verkenning buitensportaccommodaties

5.1 Overzicht accommodaties De gemeente Lansingerland heeft drie sportparken; in iedere kern is één sportpark aanwezig. Op de sportparken zijn natuurgrasvelden aanwezig (wedstrijdvelden), wetravelden (wedstrijd en trainingsveld), trainingsvelden en kunstgrasvelden (altijd training en wedstrijd). Tabel 5.1 Berkel en Rodenrijs

Overzicht buitensportaccommodaties Sportpark Het Hoge Land (HL) 9 voetbalvelden waaronder 4 natuurgrasvelden; 2 wetravelden 400 uur (verlicht) 2 kunstgras rubberingestrooid (verlicht) 1 zandtrainingsveld (verlicht); wordt in 2008 vervangen door kunstgrasveld 1 kunstgras zandingestrooid tennisveld (8 banen) verlicht, dat voetbal beperkt gebruikt voor training (2/3 voetbalveld) 2008: 1 kunstgrasveld rubberingestrooid (verlicht), 1 natuurgrasveld en ombouw van 1 bestaand zandtrainingsveld naar kunstgrasveld rubberingestrooid (verlicht) 3 hockeyvelden (allen verlicht) 1 handbalveld bitumen (er is ruimte voor 2e veld) 10 tennisbanen Canadian Tenn en 1 tennishal met 4 banen (hal is van vereniging) 2 minitennisbanen

Bergschenhoek Sportpark De Sporthoek (SH) 7 voetbalvelden (per 1 september 2008) 4 natuurgras wedstrijdvelden, waarvan 1 verlicht 2 kunstgras rubberingestrooid (verlicht) 1 kunstgras zand, tennisveld verlicht (12 tennisbanen) dat beperkt wordt gebruikt voor voetbaltraining 10 tennisbanen French court 1 honkbalveld 1 softbalveld 2e softbalveld of jeugdveld in 2008 Bleiswijk

Sportpark Merenveld (MV) 5,4 voetbalvelden waaronder 1 en 0,4 kunstgras rubberingestrooid veld (verlicht) 4 natuurgrasvelden (1 verlicht) 1 kunstgrashockeyveld zand+1/4 veld kunstgras. In 2008 1 kunstgras zand of semiwaterveld erbij en verdwijnt 1/4 veld korfbal: 2 velden kunstgras en grasstrook waarop wedstrijdveld is uit te zetten atletiek: verspringbak/hoogspringbak/kogel-/discusring (jeugd) jeu de boules tennis: 10 banen geprivatiseerd



In afbeelding 5.1 is de ligging van de buitensportaccommodaties weergegeven.

Afbeelding 5.1 Overzicht buitensportaccommodaties (zie tabel 5.1)

5.2

Voetbal

5.2.1 Inleiding In Lansingerland zijn vier voetbalverenigingen: CVV (zaterdagvereniging) en TOGB (zondag8 vereniging ) in Berkel en Rodenrijs, BVCB (zaterdagvereniging) in Bergschenhoek en Soccer Boys (zaterdag en zondagvereniging) in Bleiswijk. VNG en KNVB/NOC*NSF hebben normen ontwikkeld voor het aantal benodigde velden. Op enkele onderdelen verschilt de normering van VNG en KNVB/NOC*NSF. De KNVB hanteert een ruimere norm voor wat betreft kleedkamers en rond het aantal benodigde velden af op 0,25 en de VNG op 0,5. Op basis van het aantal huidige teams is de behoefte aan wedstrijdvelden en trainingsvelden te bepalen. De wedstrijdcapaciteit is tamelijk objectief vast te stellen (het aantal wedstrijden is een gegeven op basis van het aantal teams). Wat betreft de trainingscapaciteit is er meer ruimte voor interpretatieverschil. De normen voor training zijn gebaseerd op gemiddelde situaties. In Lansingerland is het vrij gebruikelijk dat alle teams twee keer per week trainen en dat maakt wel uit voor de trainingsbehoefte. Voor het berekenen van de toekomstige behoefte aan wedstrijdvelden en trainingsvelden zijn we uitgegaan van het aantal teams in de KNVB-competitie seizoen 2007/2008. Dat aantal teams is afgezet tegen het aantal inwoners in de betreffende kern. Dat verhoudingsgetal is toegepast op de toekomstige bevolkingsomvang voor die groep (de gemeente heeft een uitgebreide bevolkingsprognose per kern opgesteld). Deze benadering gaat uit van gelijkblijvende animocijfers (het percentage inwoners dat voetbalt). Als uitgangspunt is ze hanteerbaar, met dien verstande dat een jaarlijkse update/ijking in het geval van Lansingerland relevant is vanwege de sterke groei. Een stagnatie in woningafzet of een verandering van animocijfer, of een toename of afname in populariteit van een vereni8

Jeugd speelt zaterdag, senioren zondag.



ging kan de uitkomst wel beïnvloeden. Een jaarlijkse update/ijking zorgt in dat geval dat prognose en werkelijkheid niet ver uiteen lopen. Tabel 5.2

Prognose aantal voetbalteams (per ultimo)

HEREN senioren Zaterdag senioren Zondag a-junioren za b-junioren za c-junioren d-pupillen 7+11 tal e-pupillen 7tal f-pupillen 7 tal mini-f 3tal DAMES senioren Zaterdag a-junioren b-junioren (MJ) c-junioren G-TEAMS TOTAAL

2007

2008

2009

2010

2015

28 20 10 13 20 29 36 41 21 0 4 3 3 0 2 230

29 21 11 14 21 30 38 43 22 0 4 3 3 2 2 244

33 24 12 15 24 34 43 49 25 0 5 3 4 2 2 275

36 26 13 17 26 38 47 54 20 0 6 4 4 1 5 297

41 27 14 19 29 43 53 60 25 0 7 4 4 1 7 335

Het aantal teams eind 2015 is 335. Ten opzichte van eind 2007 (230) is dat een toename van 46%. Dat is in lijn met de totale bevolkingsontwikkeling in die periode (+48%), maar met de gevolgde benadering baseert men de prognose op de groei van de specifieke leeftijdsgroepen (Ajunioren, B-junioren et cetera). De berekening van het aantal teams is per vereniging uitgevoerd en dus per kern bekend. Vervolgens kunnen we bepalen hoeveel wedstrijden trainingsvelden de verenigingen (kernen) nodig hebben. De uitkomsten zijn in tabel 5.3 tot en met 5.6 samengevat. We merken op dat we eerst de berekening maken en pas later bekijken naar de ruimtelijke en financiële consequenties. Daarvoor moeten we immers ook het beeld compleet hebben van andere takken van sport. Ook is het relevant na deze berekeningen in fase 1 van de sportnota het overleg aan te gaan met de verenigingen. Het is niet per definitie een automatisme dat vereniging volledig mee willen gaan in de groei. En verenigingen hebben ook hun visie op de behoefte.



5.2.2 Bleiswijk: Soccer Boys Bleiswijk groeit vooral de eerste jaren, tussen eind 2007 en eind 2010 met 20%. Daarna stabiliseert de bevolking. Soccer Boys heeft 5,4 velden. De wedstrijdcapaciteit van de drie niet verlichte wedstrijdvelden is 5,5 normteam per veld. Het verlichte wedstrijdveld en het kunstgrasveld hebben een capaciteit van 6,5 normteam. Samen is dat 29,5 normteam. Het kleine kunstgrasveld tellen we niet mee in de wedstrijdcapaciteit. De trainingscapaciteit is 1,4 kunstgrasvelden (rubber ingestrooide kunstgrasvelden). Het aantal teams van Soccer Boys in het seizoen 2007/2008 komt overeen met 30 normteams en dat is gelijk aan de huidige wedstrijdcapaciteit. De trainingsbehoefte van een zaterdagvereniging is het aantal normteams gedeeld door 14 (2,2). Bij een vereniging die op zaterdag en zondag speelt (Soccer Boys) verkrijgt men de behoefte door het aantal normteams te delen door 17,5 (1,7). De vereniging heeft meer teams op zaterdag, vandaar dat we beide uitkomsten laten zien. Volgens berekening heeft de vereniging nu een tekort aan trainingsvelden. De vereniging ervaart dat ook. In de winter benutten ze de korfbalvelden voor jeugdteams. Op korte termijn is uitbreiding van de trainingscapaciteit nodig. Het meest logisch lijkt de aanleg van een kunstgrasveld in 2009, want daarmee wordt de trainings- en wedstrijdcapaciteit vergroot. Een probleem is het vinden van ruimte voor aanleg van een extra veld. Dat kan alleen als er verenigingen van het sportpark vertrekken of door uitbreiding van het sportpark. Als het extra veld er niet kan komen, is ombouw van natuurgras naar kunstgras nodig, maar dan blijft het probleem bestaan van de wedstrijdcapaciteit. Tussen 2010 en 2015 is de vraag of verdere uitbreiding van de wedstrijden trainingscapaciteit nodig is. Zonder verdere uitbreiding lijkt het krap te worden, maar dat moet tegen die tijd opnieuw worden bekeken. Tabel 5.3

Veldbehoefte en capaciteit Soccer Boys in Bleiswijk 2007

2008

2009

2010

2015

aantal wedstrijdvelden onverlicht

3

3

3

3

3

aantal wedstrijdvelden verlicht

1

1

1

1

1

1,4

1,4

2,4

2,4

2,4

0

0

0

0

0

29,5

29,5

36

36

36

wedstrijdbehoefte in normteams

30

33

34

37

38

trainingscapaciteit in velden trainingsbehoefte in velden (bij 14 normteams per veld) trainingsbehoefte in velden (bij 17,5 normteam per veld)

1,4

1,4

2,4

2,4

2,4

2,1

2,4

2,4

2,6

2,7

1,7

1,9

1,9

2,1

2,2

aantal kunstgrasvelden rubber ingestrooid aantal kunstgrasvelden zandingestrooid 9

wedstrijdcapaciteit in normteams

verkenning/suggestie in 2009: 1 extra rubber ingestrooid kunstgrasveld (voor seizoen 2009/2010), maar ruimteprobleem

9

Jeugd speelt korter en deels op kleinere velden. het aantal teams wordt teruggebracht tot normteam (seniorenteam), ook wel senior wedstrijd equivalent (SWE) genoemd.



5.2.3 Bergschenhoek: BVCB Bergschenhoek groeit tussen 2007 en 2015 met 67%. BVCB heeft per september 2008 zeven velden. De wedstrijdcapaciteit van de drie niet verlichte wedstrijdvelden is 5,5 normteam per veld. Het verlichte wedstrijdveld en de twee kunstgrasvelden hebben een capaciteit van 6,5 normteam. Samen is dat 36 normteam ofwel 6,0 normteam per veld. De trainingscapaciteit is twee kunstgrasvelden (rubber ingestrooid), een zandingestrooid kunstgrasveld dat we voor 0,5 rekenen en het laatst aangelegde wedstrijdveld krijgt een beperkte trainingscapaciteit (0,3). In totaal is de trainingscapaciteit per september 2008 2,8. Het aantal teams van BVCB in het seizoen 2007/2008 komt overeen met 36 normteams en dat is gelijk aan de huidige wedstrijdcapaciteit. De trainingsbehoefte van een zaterdagvereniging is het aantal normteams gedeeld door 14 (2,6). Eind 2008 is de wedstrijdbehoefte nog steeds 6 velden (36 normteams). In 2009 stijgt de wedstrijdbehoefte naar 42 normteams en de trainingsbehoefte naar 3,0 velden. Door de aanleg van een nieuw kunstgrasveld (geen ombouw, want daarmee win je nauwelijks iets aan wedstrijdcapaciteit) kan de behoefte worden opgevangen voor training en wedstrijd. Een jaar later (eind 2010) is de wedstrijdbehoefte 48 normteams. Door aanleg van een extra natuurgrasveld kan in de wedstrijdcapaciteit worden voorzien. De trainingscapaciteit is dan nog steeds toereikend. Eind 2015 is de wedstrijdbehoefte 59 normteams en 4,2 trainingsvelden. Dat vraagt nog aanleg van een extra natuurgrasveld en een extra kunstgrasveld (tussen 2010 en 2015). Tabel 5.4

Veldbehoefte en capaciteit BVCB in Bergschenhoek 2007

2008

2009

2010

2015


3

3

3

4

5


1

1

1

1

1

aantal kunstgrasvelden rubber ingestrood

2

2

3

3

4

0,5

0,5

0,5

0,5

0,5


36

36

42,5

48

60


36

36

42

48

59

trainingscapaciteit (in velden)

2,8

2,8

3,8

3,8

4,8

2,6

2,6

3,0

3,4

4,2

aantal kunstgrasvelden zand ingestrooid 10

trainingsbehoefte (in velden)

11

verkenning/suggestie 2009: 1 rubber kunstgrasveld in 2009 (voor seizoen 2009/2010) 2010: 1 wedstrijdveld in 2010 (voor seizoen 2010/2011) na 2010: 1 rubber kunstgrasveld en 1 wedstrijdveld

In totaal zijn vier velden extra nodig (2 kunstgras en 2 wedstrijdvelden). Dat kan natuurlijk niet terecht op het bestaande sportpark De Sporthoek. Uitbreiding ernaast (aansluitend) is een optie.

10

Jeugd speelt korter en deels op kleinere velden. het aantal teams wordt teruggebracht tot normteam (seniorenteam), ook wel senior wedstrijd equivalent (SWE) genoemd. 11 Voor zaterdagvereniging geldt per trainingsveld 14 standaard wedstrijd equivalent.



5.2.4 Berkel en Rodenrijs: CVV en TOGB De bevolking van Berkel en Rodenrijs groeit tussen 2007 en 2015 met 47%. Op het sportpark 12 Het Hoge Land liggen begin 2008 negen velden (4 wedstrijdvelden, 2 wetravelden , 2 kunstgrasvelden en een zandtrainingsveld). Daarnaast is er het zandingestrooid kunstgrasveld waar tennis en voetbal gebruik van maken. In 2008 wordt het zandtrainingsveld omgebouwd tot kunstgrasveld en er komt nog een extra kunstgrasveld (rubber ingestrooid) en een wedstrijdveld (natuurgras). De wedstrijdcapaciteit van de vier niet verlichte wedstrijdvelden is 5,5 normteam per veld. De twee kunstgrasvelden en de twee wetravelden (alle verlicht) hebben een wedstrijdcapaciteit van 6,5 normteam. De totale wedstrijdcapaciteit eind 2007 is 48 normteams. De behoefte is groter (met 51normteams). Wat betreft trainingscapaciteit tellen we de twee wetra-velden voor 0,15 trainingsveld per stuk (120 uur). Samen met de twee kunstgrasvelden rubber ingestrooid, het zandtrainingsveld (0,3) en het kunstgraszandveld (0,3) is de trainingscapaciteit 2,9 velden. De behoefte voor een zaterdagvereniging is 3,6. Bij een zondagvereniging zou de behoefte 3,6 zijn. TOGB en CVV spelen samen op zaterdag en zondag, maar de nadruk ligt op zaterdag. De trainingscapaciteit is eind 2007 dan ook krap. Volgens de vereniging gaat het net, maar uitbreiding van het trainingsrooster gaat niet meer, terwijl er wel behoefte is onder de teams. Tabel 5.5

Veldbehoefte en capaciteit CVV en TOGB in Berkel en Rodenrijs 2007

2008

2009

2010

2015


4

5

5

5

5


0

0

0

0

0

aantal wetravelden (400 uur) verlicht

2

2

2

2

2

aantal kunstgrasvelden rubber

2

4

4

5

5

0,3

0,3

0,3

0,3

0,3

1

0

0

0

0


48

66,5

66,5

73

73


51

54

62

69

76

trainingscapaciteit (in velden)

2,9

4,6

4,6

5,6

5,6

trainingsbehoefte (bij 14 normteams)

3,6

3,9

4,4

4,9

5,4

trainingsbehoefte (bij 17,5 normteam)

2,9

3,1

3,5

3,9

4,3

aantal kunstgras zand aantal zandtrainingsvelden

2008: extra wedstrijdveld, extra kunstgrasveld (rubber) en zandtrainingsveld wordt kunstgras (rubber) 2010: extra rubberingestrooid kunstgrasveld

In 2008 wordt het zandtrainingsveld omgebouwd tot kunstgrasveld (rubber ingestrooid). Bovendien komen er een extra wedstrijdveld en een nieuw kunstgrasveld (rubber ingestrooid). In verband met noodzakelijk waterberging resteert na deze uitbreiding nog ruimte voor de aanleg van drie velden (voetbal of hockey) op het sportpark. In 2010 is een extra kunstgrasveld (rubber ingestrooid) nodig. Richting 2015 zal er weer druk komen op de wedstrijdcapaciteit. Wellicht kan dat worden opgelost door aanbrengen van veldverlichting op een wedstrijdveld.

12

Wetra is een wedstrijden trainingsveld. Het gaat hier om 400 uurs wetra-velden, waarvan 250 uur voor wedstrijden en 150 voor training.



5.2.5 Samenvatting veldbehoefte voetbal In 2009 is behoefte aan een kunstgrasveld in Bleiswijk en een kunstgrasveld in Bergschenhoek. In 2010 is behoefte aan een kunstgrasveld in Berkel en Rodenrijs en een wedstrijdveld in Bergschenhoek. Tussen 2010 en 2015 is vooral in Bergschenhoek nog uitbreiding nodig met een wedstrijdveld en een kunstgrasveld. In zowel Bergschenhoek als in Bleiswijk kan met verlichting de wedstrijdcapaciteit enigszins worden uitgebreid. Tabel 5.6 geeft een overzicht van de geraamde uitbreidingsbehoefte voor voetbal. Qua ruimte gaat het om 5 hectare exclusief parkeerruimte, kleedruimte en ontsluiting. Het betreft hier puur de netto velden (met uitloopstroken) met een voetpad daar om heen. Tabel 5.6

Raming uitbreiding voetbalvelden en ruimtebeslag oppervlakte B'hoek Bleiswijk in m2

B&R 2008 reeds voorzien Hoge Land ombouw zandveld naar kunstgras

1

uitbreiding kunstgras

1

uitbreiding wedstrijdveld

1

2009 uitbreiding kunstgrasveld 2010 uitbreiding kunstgrasveld

2 1

1

1

15.918 7.959


1

7.959

2015 uitbreiding kunstgrasveld

1

7.959


1

7.959

verlichting wedstrijdveld

1

1 47.754

5.3 Kleedkamers voetbal Er zijn in Nederland geen eenduidige normen over kleedkamers. VNG en KNVB/NOC*NSF hebben geen overeenstemming bereikt en los daarvan mag iedere gemeente haar eigen beleid voeren. De VNG heeft als norm minimaal 2 kleedkamers per wedstrijdveld. De KNVB hanteert een basisrichtlijn van 2 kleedkamers per wedstrijdveld met per 3 wedstrijdvelden 2 extra kleedkamers. De KNVB schetst als optimale situatie wanneer er 4 kleedkamers per wedstrijdveld aanwezig zijn. Naast verschillen over de norm, zijn er tussen gemeenten ook verschillen over het beleid en betrokkenheid van de gemeente voor kleedkamers. Steeds meer worden club- en kleedaccommodaties overgedragen aan verenigingen. Sommige gemeenten blijven verantwoordelijk voor kleedkamers. In tabel 5.7 is het aantal velden aangegeven per kern, het aantal aanwezige kleedkamers en het aantal kleedkamers dat nodig zou bij toepassing van de drie verschillende normen.



Tabel 5.7

Raming aantal benodigde kleedkamers bij drie normen/richtlijnen

13

aantal kleedkamers aantal wedstrijdvelden

B&R

B'hoek Bleiswijk

vng

32

12

11

B&R

B'hoek

Bleiswijk

knvb-

knvb+ vng knvb-

knvb+

vng knvb-

knvb+

2007

8

6

5

16

22

32

12

16

24

10

14

20

2008

11

6

6

22

30

44

12

16

24

12

16

24

2009

11

7

6

22

30

44

14

20

28

12

16

24

2010

12

8

6

24

32

48

16

22

32

12

16

24

2011

12

8

6

24

32

48

16

22

32

12

16

24

2012

12

9

6

24

32

48

18

24

36

12

16

24

2013

12

9

6

24

32

48

18

24

36

12

16

24

2014

12

10

6

24

32

48

20

28

40

12

16

24

2015

12

10

6

24

32

48

20

28

40

12

16

24

Voor de herindeling hadden de drie gemeenten hun eigen beleid ten aanzien van kleedkamers. De situatie is dat de capaciteit ten opzichte van de velden, in Berkel en Rodenrijs veel gunstiger is dan in Bleiswijk en Bergschenhoek. De gemeente wil hoe dan ook toe naar nieuw beleid voor kleedkamers. In deze eerste fase van de sportnota ligt er nog geen eindvoorstel wat betreft het kleedkamerbeleid. Wel willen we een aantal overwegingen meegeven in de discussie met verenigingen en raadscommissie.

• De gemeente zal de optimale norm van de KNVB van 4 kleedkamers per wedstrijdveld niet als uitgangspunt kiezen. Tegelijk is een VNG-norm van 2 kleedkamers per veld evenmin geschikt vanwege de hoge bespeling en snelle wisselingen van velden. De gemeente kiest als uitgangspunt de norm van 2 kleedkamers per wedstrijdveld en 2 kleedkamers extra per iedere 3 wedstrijdvelden. • De gemeente zal zich nader uitspreken over een subsidiebijdrage voor de realisatie van kleedkamers. De gemeente zal het beleid ten aanzien van kleedkamers en de vergoeding in relatie zien tot de tarieven voor sportaccommodaties. • De gemeente streeft naar efficiënt gebruik van ruimten en accommodaties. Naast een bepaalde basiscapaciteit aan kleedkamers zijn ook andere deeloplossingen te bedenken voor het kleedkamerprobleem. Dat gebeurt nu al deels zoals het benutten van kleedruimtes van een buurvereniging met ruimte (honkbal). Maar een deeloplossing kan ook zijn iets ruimere kleedkamers met lockers waardoor twee na elkaar spelende teams de ruimte kunnen gebruiken.

13

In de tabel wordt met VNG de VNG norm bedoeld, met KNVB- de norm van 2 kleedkamers per veld met per drie velden 2 extra kleedkamers en de KNVB+ norm staat voor 4 kleedkamers per veld.



5.4 Hockey De HV Bleiswijk heeft volgens de KNHB begin 2007 297 leden (inclusief niet spelend) en een veldbehoefte van 1,21 veld. De vereniging heeft een capaciteit van 1,25. Begin 2007 was dat net toereikend. Met ingang van het seizoen 2007/2008 had de vereniging 6 seniorenteams, 10 jeugdteams en 15 teams bij de jongste jeugd. Dat geeft een veldbehoefte van 1,49 en dat is dus al aanzienlijk hoger dan de capaciteit (1,25). Het verklaart ook de wachtlijst bij de jeugd. Op korte termijn (2008) zal een extra kunstgrasveld worden aangelegd. De hockeyvereniging Berkel en Rodenrijs had begin van het seizoen 2007/2008 circa 800 leden en een wachtlijst. De vereniging beschikt over drie kunstgrasvelden. De behoefte aan het begin van het seizoen bedroeg 3,5 veld (bij 60% thuisspelende teams en speelschema 9.30 uur tot 17.30 uur). Afgezien van de bevolkingsgroei speelt bij hockey ook de relatieve toename van het aantal hockeyers onder sporters. In Lansingerland waren er aan het begin van het seizoen 2007/2008 1.100 hockeyspelers op destijds 48.000 inwoners. Dat is een animocijfer van 2,3%. De populariteit van hockey groeit nog steeds en we gaan in de prognose uit van een animocijfer van 2,4% vanaf 2009. In 2015 betekent dat een stijging tot 1.800 hockeyspelers. De KNHB heeft voor Berkel en Rodenrijs, Bergschenhoek en Bleiswijk een groei voorzien tot 1.650 leden. Halverwege de periode (rond 2011) zal meer duidelijk zijn over de ontwikkeling. In tabel 5.8 is de ontwikkeling weergegeven met als indicatie een verdeling naar vereniging. Hoe de stijging per vereniging werkelijk uitpakt is op dit moment nog niet te zeggen. Daarvoor is ook overleg nodig met beide verenigingen en een en ander is ook afhankelijk van de uitbreidingsmogelijkheden op de bestaande sportparken en de feitelijke ledenontwikkeling. HBR heeft recent aan de gemeente laten weten in hun nieuwe beleidsplan uit te gaan van circa 1000 leden in 2010 naar 1200 leden. Dat is conform de ontwikkeling in tabel 5.8. Tabel 5.8

Prognose aantal leden hockey (verdeling per vereniging indicatief)

eind 2007 eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2015

Berkel en Rodenrijs 808 838 991 1093 1232

Bleiswijk 380 420 460 507 571

Totaal 1188 1258 1451 1600 1803

animo 2,34% 2,35% 2,40% 2,40% 2,40%

Tabel 5.9 geeft een indicatie van de veldbehoefte waarbij we zijn uitgegaan van een capaciteit van 275 per kunstgrasveld (300 blijkt in de praktijk te krap). Een berekening op basis van aantal teams laat vergelijkbare uitkomsten zien (met dien verstande dat we niet standaard uitgaan van 60% thuisspelende teams en een begintijd van 9.30 uur en eindtijd van 17.30 uur, zoals de e KNHB hanteert). In 2008 is een 5 veld nodig (in voorbereiding in Bleiswijk), eind 2009 een zesde veld en rond 2013 is er behoefte aan 7 velden. Tabel 5.9

eind 2007 eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2011 eind 2012 eind 2013 eind 2014 eind 2015

Veldbehoefte hockey verwachting leden veldbehoefte afgerond 1188 4,3 5 1258 4,6 5 1451 5,3 6 1600 5,8 6 1661 6,0 6 1702 6,2 6 1756 6,4 7 1794 6,5 7 1803 6,6 7



Tabel 5.10

Raming uitbreiding hockeyvelden

uitbreidingsbehoefte eind 2009 eind 2010 eind 2011 eind 2012 eind 2013 eind 2014 eind 2015

aantal velden 1 0 0 0 1 0 0

oppervlakte 2 in m 6.287

6.287

e

In Berkel en Rodenrijs is op het sportpark in principe nog aanleg mogelijk van een 4 kunstgras e e hockeyveld en 2 voetbalvelden of een 4 en 5 hockeyveld en één voetbalveld. Of dat ook gebeurt, is onder meer afhankelijk van hoe ver de verenigingen willen doorgroeien. Op Bleiswijk biedt het sportpark alleen ruimte als verenigingen worden uitgeplaatst of uitbreiding mogelijk is naar het westen.



5.5 Korfbal De korfbalvereniging Weidevogels in Bleiswijk is in de enige korfbalvereniging in Lansingerland. De vereniging heeft 233 leden (KNKV, seizoen 2007/2008) en beschikt over 2 kunstgrasvelden (netto afmeting van een korfbalveld is 30 x 60 meter). Daarnaast heeft de vereniging de beschikking over een natuurgrasveld waarop een wedstrijdveld kan worden uitgezet. Weidevogels is een zaterdagvereniging. Bij kunstgras geldt voor een zaterdagvereniging 10 normteams per kunstgrasveld. Met de huidige teams heeft de vereniging 15 normteams en dus behoefte aan 1,5 (=2) kunstgrasvelden. Afbeelding 5.2 Korfbalvelden in Bleiswijk (luchtfoto 2006)

Inclusief clubhuis is de huidige kavel voor korfbal 125 x 80 meter groot. De KNKV heeft landelijk 94.800 leden (medio 2006). Dat aantal is ten opzichte van 2005 licht afgenomen. Landelijk is het animocijfer voor korfbal 0,6%. Als we het aantal leden van Weidevogels relateren aan het aantal inwoners in Bleiswijk, dan komen we uit op 2,0%. En wanneer we het aantal leden relateren aan Lansingerland dan is het animocijfer In Lansingerland 0,5% (dus vergelijkbaar met landelijk). Voor de toekomst hanteren we twee scenario’s. Scenario A is dat Weidevogels in Bleiswijk blijft, en profiteert van de groei van de totale gemeente. In dat geval hanteren we de bevolkingsprognoses voor geheel Lansingerland en het huidige gemeente-animocijfer voor korfbal (0,47%). De tweede variant is dat de vereniging wordt verplaatst naar een meer centrale plek in de gemeente, om een functie te krijgen voor geheel Lansingerland. We hanteren in die situatie de groei van gehele Lansingerland en het landelijke animocijfer van 0,6%.



Tabel 5.11

Prognose aantal leden korfbal bij twee scenario’s scenario A

eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2011 eind 2012 eind 2013 eind 2014 eind 2015

scenario B

0,47% Lansingerland 0,6% Lansingerland 252 321 284 363 313 400 325 415 333 425 344 439 351 448 353 451

Als Weidevogels blijft in Bleiswijk is een groei te verwachten richting de 350 leden. Bij een verplaatsing is een grotere groei aannemelijk (450 leden). Deze prognoses zijn gebaseerd op aannames (zo realistisch mogelijk) waarbij we ook er van uitgaan dat de vereniging actief werft in alle kernen. Tabel 5.12

Raming benodigd aantal velden korfbal bij zaterdagvereniging en kunstgras scenario A 0,47% Lansingerland

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

1,6 1,8 2,0 2,1 2,1 2,2 2,2 2,3

scenario B 0,6% Lansingerland

2,0 2,3 2,5 2,6 2,7 2,8 2,8 2,8

Op kunstgras is de norm voor een zaterdagvereniging 10 normteams per veld. Voor natuurgras hanteert men 6 normteams. Als de vereniging in Bleiswijk lijkt het er op dat de huidige accommodatie volstaat (23 normteams kan op 2 kunstgrasvelden en 1 natuurgrasveld). Bij verplaatsing gaat de vereniging richting 28 normteams. Dat gaat als de vereniging uitsluitend zaterdag blijft spelen niet op 2 kunstgrasvelden (2x10 teams) en een natuurgrasveld (6 normteams). Aanleg van 3 kunstgrasvelden heeft dan de voorkeur. Voor plaatsing buiten Bleiswijk moet rekening worden gehouden met een toeslag voor ‘slappe bodem’, afboeken van boekwaardes op het bestaande kunstgras en ook investeringen in een verenigingsaccommodatie.



5.6 Tennis In Lansingerland zijn vijf tennisverenigingen. Drie daarvan, LTV Bleiswijk, Berkenrode (Berkel en Rodenrijs) en LTC Triomf (Bergschenhoek) zijn aangesloten bij de KNLTB. De twee andere verenigingen zijn de tennisafdeling van TOGB in Berkel en Rodenrijs en de tennisafdeling van BVCB in Bergschenhoek. Beide zijn niet aangesloten bij de KNLTB. Bij de vijf verenigingen zijn 4.069 tennissers actief. Het aantal leden zal nog wat hoger liggen, omdat het aantal leden via de KNLTB alleen spelende leden betreft. Op het aantal inwoners (eind 2007) is dat 8%. De KNLTB hanteert als norm 70 tot 90 leden per verlichte baan (ongeacht de baansoort). Tabel 5.13 geeft het aantal leden weer (seizoen 2007/2008, bron KNLTB en TOGB/BVCB). In Bleiswijk is de capaciteit krap. Bij BVCB is de capaciteit zeer ruim en bij de andere verenigingen voldoet de capaciteit. Daarbij moeten we wel opmerken dat de vier binnenbanen in Berkel en Rodenrijs ook voor niet leden kunnen worden gebruikt. Tabel 5.13

Capaciteit tennisbanen

tennis aantal spelende leden aantal banen leden/baan (70-90) ltv bleiswijk 1.039 10 103,9 krap 14 berkenrode 1.035 10+4 73,9 voldoet TOGB tennis 650 8 81,3 voldoet BVCB tennis 500 12 41,7 zeer ruim ltc triomf 845 10 84,5 voldoet totaal 4.069 50+4 75,4 voldoet

In Lansingerland is het animocijfer voor tennis 8%. Op basis van de bevolkingsprognose is het aantal tennissers in de toekomst uit te rekenen (tabel 5.14). Het animocijfer van 7,4% is niet per kern gelijk, maar de toekomstige behoefte bekijken we in de eerste plaats voor de totale gemeente. Tabel 5.14

Prognose aantal tennissers Bergschenhoek

Aantal inwoners eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2015 Aantal tennissers eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2015 Aantal banen capaciteit eind 2007

Berkel en Rodenrijs

Bleiswijk

Lansingerland

16.828 19.695 22.437 27.767

25.048 28.731 31.310 34.345

11.666 12.052 12.912 13.004

53.542 60.478 66.659 75.116

1.363 1.596 1.818 2.249

1.802 2.067 2.252 2.471

1.117 1.154 1.236 1.245

4.282 4.817 5.307 6.009

22 1.980

22 1.980

10 900

54 4.860

Eind 2008 zou de gemeente bij een animocijfer van 8% en een bevolking van 53.542 bijna 4.300 tennissers tellen (4.282). Dat is bij 90 leden per baan ruim binnen de beschikbare capaciteit. Tabel 5.15 geeft de gewenste uitbreiding weer van het aantal banen. Een veld inclusief uitloop heeft een oppervlakte van 669 m2 (18,29 x 36,57). Dat is exclusief verkeersontsluiting, groenstructuur en accommodatie.

14

Hebben ook een hal met 4 banen.



Tabel 5.15

eind 2008 eind 2009 eind 2010 eind 2011 eind 2012 eind 2013 eind 2014 eind 2015

Raming uitbreidingsbehoefte tennis aantal uitbreiding tennissers banen 4.282 4.817 5.307 5.537 5.672 5.852 5.979 6.009

0 0 5 3 1 2 1 1 13

ruimtebehoefte 0 0 3.345 2.007 669 1.338 669 669 8.697

Op dit moment (februari 2008) kunnen diverse verenigingen nog leden opnemen. Maar in 2010 ontstaat een tekort. Daarna zal het tekort oplopen en dat vraagt een uitbreiding van het aantal banen. Bij de meeste verenigingen is het fysiek niet mogelijk uit te breiden, zodat een extra tennisaccommodatie in Bergschenhoek of Berkel en Rodenrijs zeer waarschijnlijk lijkt. ATV Berkenrode heeft ideeën om een dependance elders in de gemeente op te richten.

5.7 Handbal Lansingerland heeft één handbalvereniging en dat is de handbalafdeling van SV TOGB. Handbal heeft een binnen- en buitenseizoen. Voor het buitenseizoen beschikt de vereniging over één handbalveld (asfalt). Op het sportpark is ruimtelijk rekening gehouden met de eventuele aanleg van een 2e handbalveld in de toekomst. Voor het binnenseizoen gebruikt de afdeling sporthal Oostmeer en mogelijk in de toekomst de eigen TOGB-sporthal. De handbalafdeling heeft momenteel circa 80 leden. Landelijk zijn er 57.000 leden bij het Nederlands Handbal Verbond (NHV) en 26.000 leden bij de afdeling handbal van de Nederlandse Katholieke Sportfederatie (NKS). Volgens de NKS is een deel van haar leden ook lid bij de NHV, maar het aantal was niet bekend. Als we alleen uitgaan van het aantal leden van de NHV, dan is het animocijfer voor handbal 0,3% (0,3% van de bevolking). Met een deel van de NKSverenigingen kan dat 0,4% zijn. Wanneer we dergelijke percentages toepassen op Lansingerland, dan is het huidige potentieel voor handbal 175 tot 200 leden (totale gemeente). De afdeling TOGB heeft 80 leden, dus daar is nog ruimte voor groei. Als men 0,3% of 0,35% toepast op alleen Berkel en Rodenrijs, dan levert dat 70 tot 80 handballers op en dat komt vrij goed overeen met de huidige afdelingsomvang. De afdeling geeft aan dat wat jeugd betreft er nauwelijks leden komen uit Bleiswijk (wel uit Bergschenhoek), maar de nadruk ligt op Berkel en Rodenrijs. De vereniging zelf heeft in haar beleidsplan de ambitie geformuleerd om te verdubbelen (150-160) in 2012. De gemeente groeit naar 75.000 inwoners en dat biedt een potentieel aan handballers van 200 tot 300 leden. De handbalafdeling van Oliveo in Pijnacker heeft circa 350 leden en beschikt over één veld, dus qua buitenaccommodatie lijkt er voor handbal geen knelpunt te zijn.

5.8 Honk en softbal De honk- en softbalvereniging The Orioles speelt op sportpark Sporthoek in Bergschenhoek. De vereniging beschikt over een honkbalveld en een softbalveld. Aan de overzijde van de weg e wordt momenteel een 2 softbalveld aangelegd. Het is de bedoeling dit veld medio 2008 te gebruiken. De vereniging heeft 220 leden. Op het honkbalveld spelen de drie herenteams en de 2 juniorenteams (15-19 jaar). De capaciteit van dit veld is voldoende. Bij ontbreken van een jeugdhonkbalveld spelen de aspiranten en pupillen bij het honkbal, op een softbalveld. Een aspirantenteam speelt landelijk en heeft een hogere gebruikerscoëfficiënt. De gebruikers van het softbalveld overschrijden de norm van 10 teams. De vereniging speelt wedstrijden op vrijdagavond,



zaterdag en zondag. Wedstrijden worden door capaciteitsproblemen ook bij de tegenstander e gespeeld. Door het 2 softbalveld is dit probleem verholpen. Tabel 5.16

Behoefte honk- en softbal seizoen 2007/2008

honkbalveld: 8 normteams per wedstrijdhonkbalveld seniorenteams heren heren hoofd en 1e klasse rookie league heren overige klassen junioren totaal jeugdhonkbalveld: 10 normteams/jeugdveld aspiranten landelijk en A pupillen A pupillen landelijk aspiranten en pupillen regionaal softbalveld: 10 normteams per softbalveld dames hoofd, 1e en 2e klasse en heren hoofdklasse aspiranten en pupillen A senioren regionaal aspiranten en pupillen regionaal jeugdhonkbal op softbalveld: aspiranten landelijk en A pupillen A pupillen landelijk aspiranten en pupillen regionaal totaal

gebruikerscoëfficiënt

aantal teams

normteams

2 1 1

0 3 2 5

2 2 1,5 1

nvt nvt nvt nvt

2 1,5 1 1

0 0 4 1

2 1,5 1,5 1

1 0 0 4 10

0 3 2 5

0 0 4 1 0 2 0 0 4 11

De velden zijn niet verlicht. In de zomertijd kan zonder veldverlichting tot maximaal 21:30 uur worden getraind en gespeeld, afhankelijk van de weersomstandigheden. Dit in verband met de snel afnemende zichtbaarheid van de honk- of softballen (100 km/uur of hoger). Het gebeurt echter ook dat de officiële speeltijd van avondwedstrijden (alle senioren softbalwedstrijden) niet kan worden volgemaakt omdat de natuurlijke lichtsterkte dat niet toelaat, vooral vroeg en laat in het seizoen komt dit voor. Het aantal honkbalteams (senioren en junioren) is momenteel 5. Lansingerland groeit tot 2015 met 57%. Dat zou neerkomen op 8 teams in 2015 en daarmee is de limiet bereikt van het honkbalveld. De twee softbalvelden hebben een capaciteit van 20 normteams. Momenteel heeft de vereniging 11 normteams en rond 2015 zou het aantal op 17 uitkomen (bij een gelijk animocijfer). Voor de periode tot en met 2010 verwachten we geen knelpunten. Voor een exacte planning van honk- en softbal is overleg met de vereniging gewenst (in verband met trainingsrooster, praktijk van inroosteren wedstrijden en voortijdig beëindigen door te weinig licht). e

Voor het gebruik van het 2 softbalveld is een overbrugging van de sloot nodig. Naar de toekomst zou de vereniging willen weten wat de energiekosten zijn bij aanleg van veldverlichting.



5.9 Atletiek De Kieviten is de atletiek-, trim- en wandelvereniging in Bleiswijk en heeft per 1 januari 364 leden. De nadruk bij De Kieviten is de wegatletiek, het trimmen en wandelen. De vereniging heeft geen 400 meter baan en beschikt op sportpark Merenveld alleen over een klein veld van circa 50 meter bij 55 meter voor de beoefening van technische nummers (speerwerpen, kogelstoten, discuswerpen en hoog- en verspringen). De vereniging gebruikt deze voorziening voor de jeugd. Het recreatiegebied wordt veel gebruikt voor hardlopen, trimmen en wandelen. Voor de e aanleg van een 2 kunstgrashockeyveld, zal het atletiekveld een deel opschuiven (het grastrainingsveldje voor voetbal vervalt). Deze aanpassing zal in 2008 plaatsvinden. Afbeelding 5.3 Situering atletiekveld in Bleiswijk (luchtfoto 2006)

Landelijk zijn 123.000 atletiekbeoefenaars aangesloten bij de Atletiekunie. Als we het landelijke animocijfer (leden/bevolking) vertalen naar Lansingerland, dan bekent dat voor Lansingerland een potentieel van 352 leden anno 2007 (47.000 inwoners) en bij 75.000 inwoners een doelgroep van 555 potentiële leden. Op zich komt het ledenaantal van de Kievieten overeen met landelijke animocijfers, echter bij De Kieviten zijn weinig baanatleten vertegenwoordigd. Door het ontbreken van een baan in Lansingerland zullen deze beoefenaars uitwijken naar vermoedelijk Zoetermeer (Ilion, Van Tuyll sportpark) en Rotterdam (PAC Rotterdam of Rotterdam Atletiek) waar goede atletiekaccommodaties aanwezig zijn (bij Blijdorp en Kralingse plas). Keuzemogelijkheden • bestaande situatie laten; • 400 meter Atletiekbaan; • aansluiting bij plan skeelerbaan/atletiek/ijsbaan. De ijsclub Bleiswijk, en de atletiekvereniging De Kieviten hebben samen een plan opgesteld (oktober 2007) voor een gecombineerde skeelerbaan, schaatsbaan (landijsbaan). Het ontwerp van een 400 meter atletiekbaan en een 400 meter ijsbaan is niet gelijk (bij atletiek wordt 400 meter gerekend vanaf de binnenzijde en bij een ijsbaan vanaf het midden. Het plan zal vermoedelijk een compromis worden (geen officiële bondswedstrijden). Het binnenterrein wordt ingericht voor atletiek. De toplaag van de rondebaan is asfalt.



In het plan van beide verenigingen worden de volgende locaties genoemd als mogelijke plaats voor een combibaan. • het toekomstige Landscheidingspark; • terrein in de buurt van de Wilgenlei in Bleiswijk; • Sportpark De Sporthoek (Hoekse Kade) in Bergschenhoek; • Terrein in het park bij de nieuwe middelbare schoolgebouwen in Bergschenhoek. Op basis van de huidige gegevens kunnen we nog geen weging geven over de geschiktheid van deze locaties of mogelijke alternatieve locaties. Tabel 5.17

Opties atletiek

bestaande situatie laten 400 meter kunststofatletiekbaan, 8 sprintlanen, 6 rondbanen

plan skeelerbaan/atletiek/ijsbaan van asfalt 400 meter incourant

5.10

ruimtebehoefte 0 ruim 2,5 hectare (6 baans is 175x 105 meter, met daarnaast ontsluiting, parkeren etc). Situering west-oost wat betreft lengterichting. 2,5 tot 3 hectare

Overige buitensporten

Plan wielren-/skeeleren ijsverenigingen De wielrenvereniging De Pedaalridders 3B heeft in november 2007 een plan gepresenteerd voor een wieler- en skeelercentrum in Lansingerland. Het plan voorziet in • een wieler- en skeelerparcours en een parcours voor mountainbike/veldrijden; • een ovaal van 3001/3-400 meter skeelerbaan met de mogelijkheid tot landijsbaan bij vorstperiodes. • een verenigingsaccommodatie van 600 m2 • verlichting en faciliteiten voor aangepast sporten. Tabel 5.18

Plan wielren-/skeeleren ijsverenigingen 15

plan wieler en skeelercentrum

ruimtebehoefte kavel van 700 bij 200 meter is 14 hectare.

Een alternatief is om bij de inrichting van het Landscheidingspark of het buitengebied een skeelerroute aan te leggen.

15

Plan hanteert een kavel van 800 bij 350 meter, maar we vermoeden dat 700 bij 200 meter ook mogelijk

is.



Jeu de Boules De Bleiswijkse Jeu de Boules Club heeft een accommodatie op het sportpark Merenveld. De Nederlandse Jeu de Boules Bond heeft 17.880 leden. Als we datzelfde verhoudingsgetal hanteren voor Lansingerland, dan zou dat neerkomen op circa 50 leden in 2007 en 82 leden in 2015. NOC*NSF hanteert als norm 12 leden per baan. De groei van Lansingerland zou neerkomen op 2 extra banen. Uitbreiding van het aantal banen in Bleiswijk ligt niet voor de hand. Een optie is aanleg van een recreatieve baan in het Landscheidingspark. Een afmeting voor vier jeu de boulesbaan is: 4 x 4 x 15 meter. Beachsporten Voor beachsporten verwijzen we naar paragraaf 5.12. 5.11 Parkeerproblematiek en situering nieuw sportpark Op verschillende sportparken is de parkeerdruk hoog. Uitbreiding van het aantal velden of banen vraagt ook om uitbreiding van de parkeercapaciteit. In tabel 5.19 is een raming gemaakt van de benodigde extra parkeerplaatsen bij de uitbreiding van de sportparken in de periode 2008-2015. Het wegwerken van achterstanden zijn daarbij nog niet inbegrepen. De parkeernormen, volgens de Aanbeveling Standaard voor Verkeersvoorzieningen (ASVVnorm) voor parkeerterreinen uitgaande van niet-stedelijk gebied zijn: • Sportveld (per ha. netto terrein) : minimaal 13, maximaal 27 parkeerplaatsen • Tennisveld (per baan ): minimaal 2, maximaal 3 parkeerplaatsen • Jeu de boulebaan (per baan): minimaal 1,5, maximaal 2,5 parkeerplaatsen. • Sporthal (per 100 m2 bruto vloer opp): minimaal 2,5, maximaal 3 parkeerplaatsen. Tabel 5.19

Benodigde extra parkeerplaatsen door uitbreiding sportparken 2008-2015

Bleiswijk Bergschenhoek Berkel en Rodenrijs minimale norm maximale norm Bleiswijk minimaal Bleiswijk maximaal Bergschenhoek min. Bergschenhoek max. Berkel Rodenrijs min. Berkel Rodenrijs max.

uitbreiding uitbreiding uitbreiding uitbreiding uitbreiding oppervlakte honk en soft- parkeertennisbanen voetbalvelden hockeyvelden balvelden plaatsen (36m2/pp) 0 1 1 0 2 12 6 0 1 19 0 4 2 0 6 2 6,5 6,5 6,5 3 13,5 13,5 13,5 0 6,5 6,5 0 13 468 0 13,5 13,5 0 27 972 24 39 0 6,5 69,5 2502 36 81 0 13,5 130,5 4698 0 26 13 0 39 1404 0 54 27 0 81 2916

In tabel 5.19 gaan we er voorlopig vanuit dat in Bergschenhoek een extra tenniscomplex komt. Verplaatsen van korfbal is in tabel 5.19 nog niet verwerkt. In Bleiswijk betekent de veldenuitbreiding toevoeging van 13 tot 27 parkeerplaatsen. In Bergschenhoek betekent de veldenuitbreiding toevoeging van 70 tot 131 parkeerplaatsen. In Berkel en Rodenrijs betekent de veldenuitbreiding toevoeging van 39 tot 81 parkeerplaatsen. Gelet op de huidige parkeerproblemen lijkt een aantal van 239 extra parkeerplaatsen niet onrealistisch. Geadviseerd wordt om op verschillende zaterdagochtenden tellingen uit te voeren naar de parkeerdruk op en nabij de diverse sportparken, zodat bekend is hoeveel extra parkeerplaatsen nodig zijn om de achterstanden weg te werken.



Berkel en Rodenrijs Na de uitbreiding in 2008 (extra wedstrijdveld, extra kunstgrasveld en omzetting zandveld naar kunstgras), 2010 (kunstgrasveld) en de aanleg van een vierde (2009) en vijfde hockeyveld (2013) is er fysiek geen ruimte meer op het sport Het Hoge Land. Verder moet er in ieder geval 3000 m2 voor parkeren worden toegevoegd en mogelijk nog een aantal m2 voor het wegwer16 ken van achterstand in de parkeervoorziening. Bergschenhoek In Bergschenhoek zou het sportpark verder kunnen worden uitgebreid in oostelijke richting (verwervingskosten grond nader uitzoeken). Op Bergschenhoek vraagt de uitbreiding van velden tussen 2008 en 2015 4.700 m2 met mogelijk nog extra m2 voor het wegwerken van reeds ontstane parkeerknelpunten. In Bergschenhoek moet men ook rekening houden met kleedkameruitbreiding. Bleiswijk In Bleiswijk is door de aanleg van een kunstgrasveld circa 1.000 m2 nodig voor parkeervoorziening. In Bleiswijk moet ook rekening worden gehouden met kleedkamer-uitbreiding en het wegwerken van reeds ontstane parkeerproblemen.

5.12

Mogelijkheden voor niet georganiseerd sporten en bewegen

5.12.1 Recreatiebeleid Lansingerland is omgeven door een aantal bestaande natuur- en recreatiegebieden. Bovendien is een groot aantal gebieden nog in ontwikkeling. De drie belangrijkste recreatiegebieden zijn de Bleiswijkse Zoom en het Hoge en Lage Bergse Bos. Acht recreatiegebieden zijn nog in ontwikkeling. 1. Landscheidingspark 2. Rottezoom 3. Bleiswijkse Zoom-noord 4. Bleiswijkse Zoom 5. Hoge Bergse Bos 6. Lage Bergse Bos 7. Hoekse Park 8. Bergweg-zuid 9. Park de Polder 10. Vlinderstrik 11. Groenzone Berkel-Pijnacker In deze sportnota beperken we ons tot 5 belangrijke gebieden. Centraal in de gemeente wordt het Landscheidingspark ingericht. Voor dit park is een ontwerp op hoofdlijnen gemaakt. Gedacht wordt aan: bos, waterpartijen, speelweides, fietsen wandelpaden, speeltoestellen, skatevoorzieningen, een pannacourt, een Jongeren Opvang Plek (JOP), een kinderboerderij, een openluchttheater. Het Landscheidingspark is door de ligging dicht bij de woongebieden belangrijk voor dagelijks en wekelijkse sportieve recreatie. Westelijk in de gemeente is het gebied “de Groenzone Berkel-Pijnacker” gesitueerd. Dit gebied is 580 hectare groot waarvan 330 hectare binnen de gemeente Lansingerland. De Groenzone Berkel-Pijnacker maakt onderdeel uit van de Groenblauwe Slinger. Het gebied zal worden ingericht voor extensieve vormen van recreatie. Voor verschillende doelgroepen worden recreatieve

16

Voor een parkeerplaats rekenen we 36 m² (parkeervak + 0.5 breedte parkeerweg).



routes gerealiseerd, waaronder een bevaarbare route. Aan meer intensievere recreatieve voorzieningen moet nog invulling worden gegeven. In het zuiden en oosten van de gemeente liggen de Bleiswijkse Zoom en het Hoge en Lage Bergse Bos. Deze recreatiegebieden bieden uitstekende mogelijkheden voor wandelen, paardrijden, mountainbike, vissen, waterrecreatie. In de recreatiegebieden zijn uiteenlopende commerciële sport/leisure-voorzieningen gesitueerd, zoals een golfbaan, een klimcentrum, een ski en skatecentrum, verschillende hippische voorzieningen en een sportcentrum (gevarieerd programma van aerobics, fitness en dance-activiteiten, een tennishal, squashbanen, bowls, nordic walking-lessen in het recreatiegebied).

In de concept Recreatienota Groen en Recreatie Lansingerland is een van de belangrijkste opgaven het realiseren van goede verbindingen en routes tussen de woongebieden en de groenen recreatiegebieden. Wanneer we rekening houden met het feit dat de helft van de bevolking sport buiten verenigingsverband, dan is de verbinding tussen woongebieden en het buitengebied een belangrijke voorwaarde voor een goed sporten beweegklimaat. Naast de mogelijkheden in de recreatiegebieden wil de gemeente bij de inrichting van de openbare ruimte (parken e.d.) aandacht geven aan de ongeorganiseerde sportbeoefening. 5.12.2 Beachvolleybal In het voorjaar 2007 zijn door NOC*NSF voor het eerst cijfers gepresenteerd over de ontwikkeling van de beachsporten in Nederland. Opvallende punten zijn de explosieve groei van het beachvolleybal en het brede palet aan sporten dat inmiddels over een eigen beachvariant beschikt (voetvolley, handbal, hockey, rugby, korfbal). Met name bij de jeugd van 12 tot en met 18 jaar die vaak afhaakt bij de traditionele sportvereniging slaat de sport aan. De beachsporten zijn hip



en sluiten goed aan bij een aantal trends in onze samenleving: lifestyle, gezondheid en ‘sporten waar en wanneer je dat zelf wilt’.

40.000

a a nta l be a chv olle y ba lle rs

800

20.000

a a nta l toe rnooie n 400

2001

2006

Als gevolg van de groeispurt en professionalisering van met name het beachvolleybal en beachsoccer is er een tekort aan voldoende kwalitatief geschikte accommodaties. Inmiddels heeft de NeVoBo een beachcourtconcept ontwikkeld, waarbij de bond ook ondersteuning biedt bij: ü opstarten beachvolleybalschool of -vereniging ü scholen kennismakingsprojecten ü scholen beachvolleybal toernooi (3 jaar achtereen) ü wijk beachvolleybal toernooi (3 jaar achtereen) De aanleg van beachcourts kan een mogelijkheid zijn voor de inrichting van het Landscheidingspark. Op een kavel van 50 x 40 meter kunnen drie velden worden aangelegd. De gemeente zal onder meer in samenspraak met de volleybalverenigingen de mogelijkheden nader verkennen. Een dergelijke accommodatie is overigens ook goed te gebruiken voor andere takken van sport met een beach-variant (onder andere handbal, voetbal, hockey).



5.13 Conclusies buitensport De bevolkingsontwikkeling vraagt uitbreiding van velden en banen. Tabel 5.20

Uitbreiding voetbal, hockey, tennis en honk- en softbal 2009

2010

2011-2015

voetbal

2x kunstgrasvelden

1x kunstgrasveld 1x wedstrijdveld

hockey tennis honk- en softbal

1x kunstgrasveld

1x kunstgrasveld 1x wedstrijdveld 2x veldverlichting 1x kunstgrasveld 8 banen

4-6 banen 1x veldverlichting

uitbreidingsbehoefte in m2 47.800 m2

12.600 m2 8.700 m2

Naast de reeds voorziene voetbalvelden in 2008, zijn 6 extra voetbalvelden nodig. Te weten: 1 kunstgrasveld in Bleiswijk; 2 kunstgrasvelden en 2 wedstrijdvelden in Bergschenhoek; 1 kunstgrasveld in Berkel en Rodenrijs; extra wedstrijdverlichting in Bergschenhoek en Berkel en Rodenrijs. Voor voetbal is een toekomstig probleem de beschikbare capaciteit in Bleiswijk. Een kunstgrasveld voor voetbal in Bleiswijk vraagt om uitbreiding van het sportpark of om verplaatsen van bijvoorbeeld de korfbalvereniging. In Berkel en Rodenrijs is ruimte voor waarschijnlijk één extra veld (en 2 hockeyvelden). Het sportpark in Bergschenhoek zal verder moeten uitbreiden. In 2008 is een vijfde hockeyveld nodig (in voorbereiding in Bleiswijk). In 2009 en rond 2013 verwachten we een vierde en vijfde hockeyveld in Berkel en Rodenrijs. Voor tennis zal aanleg van 12 tot 13 banen wenselijk zijn. Deze banen kunnen niet op de sportparken in Berkel en Rodenrijs of Bleiswijk worden gerealiseerd. In Bergschenhoek kan het alleen bij uitbreiding van het bestaande sportpark (of elders). Voor handbal en korfbal is de capaciteit voldoende. Uitbreiding van een kunstgrasveld voor voetbal in Bleiswijk vraagt om uitbreiding van het sportpark of om verplaatsen van bijvoorbeeld de korfbalvereniging. Voor honk- en softbal is het wenselijk om wedstrijdverlichting aan te brengen vanaf 2010. Naast de hier bovengenoemde meer traditionele buitensporten zijn er ook mogelijkheden voor andere buitensporten. Verschillende verenigingen hebben een plan ontwikkeld voor een gecombineerde skeelerbaan, atletiek en ijsbaan in de vorm van een (incourante) 400 meterbaan. Daarnaast is een plan ontwikkeld voor een wieler- en skeelercentrum. Het eerste plan vergt 2,5 tot 3 hectare en het plan voor een wieler-skeelercentrum vraagt om inpassing in een parkachtige omgeving of om inpassing bij de inrichting van een buitengebied. Het nieuwe Landscheidingspark biedt straks mogelijkheden voor een aantal jeu de boules banen en voor beachsporten.. Uitbreiding van velden en banen vraagt ook uitbreiding van parkeervoorziening (8.000 m2). Dat is exclusief het wegwerken van bestaande tekorten. De gemeente zal nieuw beleid voor kleedkamers ontwikkelen. In deze eerste fase van de sportnota ligt er nog geen eindvoorstel wat betreft het kleedkamerbeleid, maar als uitgangspunt zou de gemeente 2 kleedkamers per wedstrijdveld willen aanhouden en 2 kleedkamers extra per iedere 3 wedstrijdvelden. Wanneer de gemeente een aanzienlijk deel van de stichtingskosten via een subsidie financiert, is er ook een relatie met het toekomstige tarievenbeleid van de velden. De gemeente streeft naar efficiënt gebruik van ruimten en accommodaties – en dat geldt ook voor kleedkamers. Bij een norm van 2 kleedkamers per veld en 2 extra per 3 velden, zal in Bleiswijk en vooral in Bergschenhoek uitbreiding nog nodig zijn. In totaal zou dat neerkomen op 18 kleedkamers.



17

De ruimte voor de uitbreiding van velden en banen (tabel 5.20) en kleedkamers (18x 35 m2 ) zijn netto afmetingen. In de praktijk is meer ruimte nodig (interne en externe verkeersruimte, groenvoorziening). Als vuistregel houden we een factor 1,3 aan. In totaal betekent dat een extra ruimtebehoefte van circa 100.000 m2 (10 hectare). Dat is exclusief de mogelijke voorzieningen in het Landscheidingspark (beachsport en jeu de boules) en een eventuele skeeler/atletiek/ijsbaan en/of een wielren/skeelerparcours. Tabel 5.21

Indicatie uitbreidingsbehoefte buitensporten in m2

voetbalvelden hockeyvelden tennisbanen honk- en softbal subtotaal velden/banen parkeren kleedkamers (18)

47.800 12.600 8.700 69.100 8.000 630

totaal netto

77.730

verkeersruimte/groen

23.319

totaal bruto

101.049

Op (of bij) het sportpark Het Hoge Land in Berkel en Rodenrijs is nog plek voor 3 velden (circa 24.000 m2). Dat wil zeggen dat ruim 75.000 m2 aanvullend nodig is. En daarna is nog ruimte nodig voor de mogelijke voorzieningen in het Landscheidingspark (beachsport en jeu de boules) en een eventuele skeeler/atletiek/ijsbaan en/of een wielren/skeelerparcours.

17

We pleiten voor ruimere kleedkamers dan de minimumafmeting van 15 m2 met een douche van 10 m2. Bij een ruimere afmeting van 25+12 kunnen 2 pupillenteams (met een aantal ouders) een ruimte een korte periode samen benutten.


6

Mogelijkheden voor ondersteuning, overleg en sportstimulering

6.1 Huidige sportstimuleringsbeleid De gemeente Lansingerland stimuleert sport en bewegen op verschillende manieren. 6.1.1 BOS-impuls De BOS-impuls (Buurt Onderwijs Sport) is een tijdelijke stimuleringsmaatregel van het ministerie van VWS. De gemeente Lansingerland heeft een projectaanvraag gedaan voor de komende vier jaar (2007-2010) die door het ministerie van VWS is gehonoreerd. Met de BOS-impuls worden achterstanden van jongeren aangepakt. Laagdrempelig aanbieden van ‘arrangementen’ moet een gezonde en actieve leefstijl bevorderen én onderwijs- en opvoedingsachterstanden terugdringen. Buurt- onderwijs- en sportorganisaties dienen hierbij samen te werken onder regie van de gemeente. Sportactiviteiten maken in ieder geval onderdeel uit van de BOSarrangementen. Het project in Lansingerland bestaat uit drie deelprojecten, waarbij het project “Kies voor hart en sport” centraal staat. Hierbij worden leerlingen (nog meer) bewust gemaakt van het nut en de noodzaak van het sporten en of bewegen. Ook hun ouders zullen hierin betrokken worden. De sportverenigingen en andere sportaanbieders zullen een belangrijke rol spelen in het sportkennismakingsaanbod voor de jeugd. Het is de bedoeling dat de sportverenigingen in dit geval ook “dichter bij de school komen” te staan. Daarnaast zal er in de projectperiode (2007-2010) ook aandacht worden besteed aan buitenschoolse kinderopvang en sport. 6.1.2 De Taskforce 50+ De Taskforce 50+ Sport en Bewegen is een landelijk initiatief dat ook in Lansingerland wordt uitgevoerd. Het project probeert sportaanbod voor senioren beter in beeld te krijgen en te promoten onder senioren. De gemeente stimuleert sportaanbieders om meer activiteiten te ontwikkelen voor 50-plussers en om meer bekendheid te geven aan hun sportaanbod voor senioren. Als uitvloeisel van het project is inmiddels een digitale beweeggids 50+ ontwikkeld. Vorig jaar november hebben diverse fitnesscentra in Lansingerland hun deuren opengezet voor senioren. Zij konden gratis of tegen sterk gereduceerd tarief kennismaken met het aanbod van deze fitnesscentra voor de doelgroep senioren. 6.1.3 Vrijwilligers in de sport Sportverenigingen draaien van oudsher nagenoeg volledig op de inzet van vrijwilligers. Dit betreft bestuurlijk, sporttechnisch, organisatorisch en ondersteunend kader. Onder meer door aangescherpte regelgeving (milieu, fiscus, arbo) en uitbreiding van verantwoordelijkheden wordt er steeds meer verlangd van verenigingen: de sportvereniging als bedrijf. Wij rekenen het tot onze verantwoordelijkheid zodanige voorwaarden voor vrijwilligers te scheppen dat deze krachten voor de sport behouden blijven. Wij voeren een actief vrijwilligersbeleid dat het welzijn van onze inwoners versterkt en de sociale integratie bevordert. Het steunpunt Vrijwilligers Lansingerland brengt vraag en aanbod en deskundigheid bij elkaar. Verenigingen en burgers kunnen hier terecht voor het laten “matchen”van hun behoeftes op het gebied van vrijwilligerswerk. Daarnaast biedt het vrijwilligerspunt deskundigheidsbevordering aan, zo als opleidingen penningmeester, PR en vrijwilligersbeleid. Specifiek voor de sport is naast de al lopende cursus



Jeugd Sport Leider (JSL), een project gestart om binnen de verenigingen specifieke basisopleiding aan te bieden (JSK) voor sporttechnisch kader. Gemeente gestart met pilotproject Opleiding Jeugdsportkader (JSK) De afdeling Economische Zaken & Welzijn is 18 januari 2008 in samenwerking met Sportservice Zuid Holland gestart met een pilotproject deskundigheidsbevordering voor technisch jeugdsportkader. Een soortgelijke opleiding is al, mede op initiatief van de gemeente, sinds 2003 met veel succes een onderdeel in het lesprogramma van een paar scholen voor voortgezet onderwijs in Lansingerland. De gemeente wil lering trekken uit de pilot om zodoende deze opleiding straks ook geschikt te maken voor potentieel jeugdkader bij sportverenigingen. In het kort komt het er op neer dat de jonge cursisten, merendeel 14 t/m 20 jaar, een basiscursus in een mix van theorie en veel praktijk krijgen voorgeschoteld op het gebied van leidinggeven, organiseren, arbitreren en coachen.

6.2 Kansen/speerpunten Voor het toekomstige sportbeleid wil de gemeente een actief sportstimuleringsbeleid voeren. Landelijke ervaring met sportstimulering in de jaren negentig hebben laten zien dat in veel gemeenten sportstimulering via teveel kleine deelprojecten wordt ingevuld. De (financiele) middelen om een deelproject tot wasdam te laten komen blijken vaak te beperkt. Beter is het te concentreren op een aantal doelen of deelprojecten en daar meer middelen voor vrij maken. Voor de komende jaren heeft de gemeente de volgende speerpunten: • Overlegstructuur binnensport en buitensport met gemeente; • Impuls verenigingsondersteuning; • Sportstimuleringsprojecten oa voor mensen met een beperking; • Relatie school en sport (combifuncties). 6.2.1 Overlegstructuur binnensport en buitensport met gemeente De groei van het aantal sporters gaat dermate snel, dat verenigingen voortdurend te maken hebben met accommodatie-uitbreidingen, met kaderproblemen, met druk op inroostering van binnensportaccommodaties et cetera. Lansingerland groeit – ook op sportgebied en die groei vraagt overleg. De buitensport heeft een overlegorgaan opgericht. Voor de binnensport is een vergelijkbaar vertegenwoordigend orgaan de hoogste tijd. De meeste aandacht gaat momenteel uit naar de buitensport. De binnensport dreigt als we niks ondernemen de boot te missen. Ook de binnensportverenigingen hebben we hard nodig om straks een breed sportaanbod te hebben binnen de gemeente. De binnensport is kleinschaliger dan de buitensport en heeft meer moeite met het vinden van vrijwilligers. De gemeente zal tijdens een opstartfase een binnensportkoepel faciliteren. 6.2.2 Impuls verenigingsondersteuning Binnen de gemeente functioneert het steunpunt Vrijwilligers Lansingerland. Dit is een breed steunpunt voor het totale vrijwilligerswerk. Vrijwilligerswerk in de sport wijkt af van vrijwilligerswerk in bijvoorbeeld de zorg of het welzijnswerk, omdat bij de twee laatstgenoemde organisaties beroepskrachten aanwezig zijn die een aanspreekpunt zijn voor het steunpunt, die vrijwilligers begeleiden en als organisatie meer vertrouwd zijn met arbeidsvraagstukken. In hoofdstuk 2 hebben we aangegeven dat in de periode 2007-2015 de sportverenigingen 1.800 vrijwilligers moeten aantrekken. Het merendeel van de nieuwe inwoners heeft nog geen binding met Lansingerland. Het aantrekken en opvangen van vrijwilligers in deze omvang betekent een enorme opgave. We willen de verenigingen hierbij helpen. In overleg met de verenigingen zullen we de ondersteuning verder invullen. 6.2.3 Sportstimuleringsprojecten Bij sportbeleid en sportstimulering is het belangrijk te onderkennen dat het letterlijk in beweging krijgen van inactieven een enorme opgave is. Dat gaat met kleine stapjes en vergt investerin-



gen en volharding. Uit het evaluatieonderzoek naar de breedtesportimpuls (2-meting) is gebleken dat veel gemeenten teveel projecten willen en hun middelen daardoor verdunnen. Uiteindelijk is er zo weinig per deelproject beschikbaar, dat het te weinig is om daadwerkelijk een stap te kunnen zetten. Een les is dat men bij sportstimulering keuzes moet maken en daar langdurig en intensief mee aan de slag moet gaan. Voordat we bekijken wat toekomstige mogelijkheden zijn, willen we stilstaan bij de vraag waarom mensen niet sporten. Uit een GGD-studie blijkt dat de kosten of het ontbreken van een vereniging in de buurt maar in beperkte mate verantwoordelijk zijn waarom kinderen niet sporten. Een kwart van de kinderen (25%) vindt sporten niet leuk en 14% vindt andere activiteiten leuker. Daarnaast geeft 30% aan dat men te weinig tijd heeft. In alle drie deze situaties is in de afweging van de jongeren, sport minder aantrekkelijk dan iets anders. Afbeelding 6.1 Waarom niet sporten (GGD Drenthe, Jeugd en leefgewoonten, 2006)

Mijn ouders vinden het te duur 9%

Ik moest kiezen tussen sporten of iets anders 14%

Ik heb te weinig tijd 30%

Er is geen sportclub bij mij in de buurt 9% Omdat ik anders alleen (zonder vrienden) lid moet worden 13%

Ik vind sporten niet leuk 25%

“Sport is leuk om te doen” is een uitspraak die als waarheid wordt verkondigd. Dat zou natuurlijk altijd het geval moeten zijn, maar iedereen herkent de situatie van de kinderen die het laatst worden gekozen bij de gymles, kinderen die niet mee kunnen in oefeningen, die in een team van minder getalenteerden zitten en waarbij de vereniging alle aandacht geeft aan de selectieteams, et cetera. Vanuit die kinderen bezien is sport helemaal niet zo leuk (keer op keer een bevestiging van onvermogen of gewoon niet boeiend). Het onder de aandacht brengen van het bestaande sportaanbod bij deze doelgroep zal nooit leiden tot een hogere sportdeelname (en dat is wel een strategie die nog veel te vaak gevolgd wordt). Strategie sportstimulering jeugd De gemeente is al actief op het gebied van sportstimulering, onder meer via het BOS-project en de taskforce 50+. De groei van de gemeente met circa 50% vraagt ook om een verdere uitbouw van sportstimuleringsprojecten. Een van de thema’s waar de gemeenten de komende jaren meer aandacht aan wil besteden is sporten voor inwoners met een verstandelijke of lichamelijke beperking. Ook wil de gemeente verder met de volgende aanknopingspunten voor kinderen en jongeren: • Voorkomen van negatieve ervaringen met sport en dat begint op de basisschool (goed bewegingsonderwijs, balans tussen competitie en spel) en binnen de vereniging (aandacht voor minder getalenteerde kinderen).



• Signalering op basisschool van de kinderen die niet meekunnen (en verwijzen naar alterna18

•

• • • • • •

•

•

tieve mogelijkheden zoals Club Extra). Binnen het basisonderwijs is een kansrijke ontwikkeling (her)intrede van de vakleerkracht, waarbij het onderwijs de uren financiert tijdens schooltijd en de gemeente de inzet voor naschoolse activiteiten. Een dergelijke “duale”aanstelling sluit ook aan bij de (landelijke) ambitie om naschoolse sporten beweegactiviteiten te organiseren. De aan te stellen persoon kan ook een brugfunctie vervullen tussen het onderwijs en verenigingen of andere sportaanbieders. Het sportaanbod aanpassen: meer spel en minder prestatief/ competitief. Verenigingen meer investeren in technisch kader, en binden en boeien recreatie- en gezelligheidsleden (bijvoorbeeld nevenactiviteiten of arbitrage of grotere invloed van jeugd). Aanbieden van sporten beweegvormen die wel aanspreken. Dans (dus ook muziek) is iets dat heel veel meiden aanspreekt en (bepaalde vormen) ook jongens. Met een groep bekenden een introductie volgen in plaats van als enkeling. Inspelen op behoefte bij bepaalde groep jongeren (12-20+) voor een goed figuur. In het algemeen is sportstimulering bij jongeren in voortgezet onderwijs veel lastiger dan bij kinderen in het basisonderwijs. Het voortgezet onderwijs is niet onmogelijk, maar de jongeren hebben dan al prioriteit gegeven aan andere activiteiten. In eerste instantie heeft het de voorkeur om in een vroeg stadium kinderen “sportief” te maken. Bij jongeren speelt het probleem van uitval. Andere activiteiten worden belangrijker gevonden en er moet worden bijverdiend voor kleren, uitgaan, het mobieltje et cetera. Veel verenigingen ervaren dit als een voldongen feit, iets waar niets aan te doen is. Voor een deel zal dat ook wel zo zijn, maar er zijn (landelijk) verenigingen die zich realiseren dat de vereniging meer moet doen om jongeren te boeien en daarmee ook te binden. Voor de kleinere groep waar financiële drempels gelden zijn verschillende aanknopingspunten. Verenigingen (bestuur, coaches, trainers) moeten bekend zijn met de regelingen en de procedure en hoe een en ander te communiceren. Uitkeringsinstellingen zijn ook een mogelijkheid om een sociale participatieregeling onder de aandacht te brengen.

6.2.4 Relatie school en sport Kwalitatief goed en veilig bewegingsonderwijs kan sportbeoefening van jongeren promoten en daarmee sport/bewegen verder stimuleren. Bewegen heeft prioriteit, zowel vanuit het oogpunt van lokaal gezondheidsbeleid, jeugdbeleid als sportbeleid en lokaal onderwijsbeleid De gemeente hecht daarom aan bewegingsonderwijs en wil een gezonde leefstijl met voldoende sport en bewegen van kinderen bevorderen. Vakleerkrachten in het basisonderwijs vervullen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van sport en bewegen, maar de verantwoordelijkheid voor de inzet van vakleerkrachten ligt bij de schoolbesturen. De scholen ontvangen hiervoor middelen van de rijksoverheid. Voor gemeenten zijn er diverse mogelijkheden om sport en bewegen op school of na schooltijd (in aanvulling op de verenigingssport) te versterken. De gemeente Lansingerland heeft het sportkennismakingsproject “Kies voor Hart en Sport” als uitvloeisel van de BOS-impuls. Sommige gemeenten (zoals Den Helder) subsidiëren een deel van de kosten van vakleerkrachten. Een andere mogelijkheid is dat de gemeente het naschools sporten stimuleert, bijvoorbeeld via sportbuurtwerk of sport en naschoolse opvang, of via de recente kabinetsmaatregel impuls brede scholen, sport en cultuur. Via deze laatste regeling wil het kabinet 2.500 combinatiefuncties realiseren (1.100 in het onderwijs, 1.250 bij sportverenigingen en 150 in de cultuursector). Vanaf 2009 is deze stimuleringsregeling voor gemeenten, buiten de G30 beschikbaar. Combinatiefuncties kunnen bijvoorbeeld vakleerkrachten en trainers zijn die naschoolse sportactiviteiten organiseren op school of op de sportvereniging en die de verbinding leggen tussen de sportvereniging en het onderwijs, de naschoolse opvang en de wijk. Het kunnen ook brede school coördinatoren zijn die de samenwerking tussen onderwijs, opvang, sport en cultuur tot stand brengen. De gemeente onderzoekt de mogelijkheden die zij heeft en zal in 2008 met nadere voorstellen komen.

18

Club Extra is een project waarbij kinderen met een motorische achterstand extra aandacht krijgen voor bewegen met als doel ze binnen 2 jaar aansluiting te laten vinden bij een reguliere sportvereniging.



Sportaccommodaties en buitenschoolse opvang (bso) In Lansingerland is tot 2015 niet alleen uitbreiding nodig van sportvoorzieningen, maar ook van andere voorzieningen. De gemeente wil zoveel mogelijk multifunctioneel ruimtegebruik stimuleren. Clubgebouwen zijn doorgaans van de verenigingen. Vaak worden kantines e.d. overdag beperkt of niet gebruikt, terwijl de buitenschoolse opvang behoefte heeft aan ruimtes tussen 15.00 en 18.00. De bso heeft daarbij geen gelijkmatige vraag per dag. Door het gebruik van sportaccommodaties kan ze piekdagen deels opvangen. Dergelijke locaties passen bij een trend om in de bso kinderen meer te laten bewegen en het biedt neveninkomsten voor verenigingen.


7

Tarieven en subsidies

7.1 Tarieven Momenteel hebben verenigingen nog afzonderlijke regelingen met de voormalige gemeenten over de huurtarieven van sportaccommodaties. Onderstaande tabellen geven de tarieven weer voor binnen- en buitensportaccommodaties. De tarieven zijn gebaseerd op 2007/2008 voor gesubsidieerde gebruikers. De laatste tabel geeft een overzicht van de huidige subsidies voor de verschillende sportaccommodaties. De tarieven voor binnensportaccommodaties variëren per kern, waarbij de tarieven in Berkel en Rodenrijs het hoogst zijn en in Bleiswijk het laagst (uitgezonderd dojo). Tabel 7.1

Sporthal Sportzaal Dojo

Tabel 7.2

Sport Tennis Hockey

Binnensportaccommodaties uurtarieven (hele hal/zaal/dojo) Bergschenhoek € 37,07 € 19,91 € 13,17

Berkel en Rodenrijs € 46,90 € 30,60 -

Bleiswijk € 26,21 € 8,74 - €13,07 € 8,74

Buitensportaccommodaties uur/seizoentarieven

Soort veld Canada 10 French Court Kunstgras (zand)

Voetbal

Gras Kunstgras (zand) Kunstgras (rubber)

Honk- en softbal Atletiek

Honk- en softbalveld samen per are

Bergschenhoek Seizoentarief

Berkel en Rodenrijs Seizoentarief € 3.625

Bleiswijk Uurtarief

€ 8.015,74

€ 77,02

€ 3.813,75 € 4.810,41 € 9.254,70

€ 46,12

€ 3.001,20 € 26.320 (totaalbedrag voor 2x gras, 2x wetra en 1x kunstgras zand) € 5.485

€ 46,12

Bovenstaande tarieven zijn moeilijk te vergelijken. Bleiswijk hanteert kostprijsdekkende tarieven, maar verenigingen krijgen een subsidie die varieert van 55% tot 83% (dojo 21,25%). De gemeente zal de tarieven harmoniseren en een nieuw stelsel ontwikkelen. Als basis zijn er verschillende systemen. Het is mogelijk om een tarief te bepalen per sporter, het is mogelijk een stelsel te baseren op de regiogemeenten, op een historische ontwikkeling of op basis van een dekkingspercentage van de exploitatiekosten. De laatstgenoemde variant heeft onze voorkeur omdat daarmee een transparante relatie ontstaat tussen gebruik en kosten. De hoogte van het dekkingspercentage (dus in hoeverre subsidieert de gemeente een accommodatie) is een bestuurlijke keuze. In de uitwerking zullen we daarover voorstellen doen. Bij de uitwerking zal de gemeente eerst een uitgangspuntennotitie opstellen en een aantal varianten doorrekenen. De verenigingen worden bij de uitwerking betrokken.



Bij die uitwerking van tarieven hoort ook beantwoording van de vraag wat de gemeente tot haar taken rekent. Dus wat zit wel in het tarief en wat niet? Verschillende buitensportverenigingen hebben aangegeven dat zij bereid zijn via zelfwerkzaamheid bepaalde onderhoudstaken te verrichten in ruil voor een gereduceerd tarief. In de tariefsherziening zal ook op dat onderdeel moeten worden ingegaan. Als vertrekpunt geven we de volgende verdeling mee. Tabel 7.3

Voorlopige verdeling taken gemeente en verenigingen: nader vast te stellen bij herziening tarieven en subsidies

gemeente aanleg en onderhoud velden, veldverlichting, ballenvangers, hekwerk, indien nodig beregeningsinstallatie . eigendom grond blijft bij gemeente (bij club- en kleedaccommodaties buitensport recht van opstal of erfpacht). onderhoud randgroen: nader af te spreken. bijdrage voor realisatie kleedaccommodaties.

verenigingen onderhoud van door vereniging gefinancierde voorzieningen blijven bij vereniging, tenzij anders overeengekomen. dugouts, extra faciliteiten die standaard te boven gaan voor rekening vereniging. clubaccommodatie voor rekening vereniging. voor kleedaccommodaties ontvangen verenigingen een bijdrage voor eerste stichting. onderhoud kleedaccommodatie inclusief installaties energieverbruik velden voor rekening vereniging. verenigingen: herstellen speelschade, schoonhouden complex (vervuiling kunstgras verhoogt onderhoudskosten en verkort levensduur).

aanleg en onderhoud binnensportaccommodaties energieverbruik en schoonhouden binnensportaccommodaties is verwerkt in tarief (inclusief energie/schoonmaken).

Harmonisatie van de tarieven is een proces op zich waar in 2008 een start mee gemaakt kan worden. In 2009 kan het proces dan worden afgerond.

7.2 Subsidies De gemeente heeft in 2007 aan subsidies voor sport een bedrag uitgekeerd van bijna € 500.000. In 2008 gaat het om circa € 550.000. De subsidies zijn nog gebaseerd op de drie subsidieverordeningen van de voormalige gemeenten: • de Subsidieverordening Welzijn gemeente Berkel en Rodenrijs 2005;

• de Algemene subsidieverordening Gemeente Bleiswijk 2000; • en de Algemene Subsidieverordening Bergschenhoek. Deze subsidieregelingen blijven tot 1 januari 2009 van kracht. Per hoofd van de bevolking keert de gemeente bijna € 10 uit aan sportsubsidies. Dat is landelijk gezien hoog, maar in Lansingerland heeft dat ook te maken met compensatie op de huurtarieven. Subsidies en tarieven hebben in Lansingerland meer relatie met elkaar dan gemiddeld in Nederlandse gemeenten. In Bleiswijk zijn voor het huren van gemeentelijke accommodaties kostprijs dekkende tarieven vastgesteld. De gesubsidieerde organisaties ontvangen een subsidie in de huurkosten van de accommodatie. Deze subsidie bestaat uit een korting op de huur (55%, 65% , 70%, 71%, 79% of 94%) en is afhankelijk van de accommodatie en of er sprake is van jeugdleden. In Bergschenhoek bestaat een vergelijkbare werkwijze. De tarieven zijn hoog, maar verenigingen worden voor een groot bedrag ook via subsidie gecompenseerd (ter indicatie rond 85%). Binnen de gemeente Lansingerland wordt een nieuw subsidiestelsel ontwikkeld. Dat proces is nog in ontwikkeling. Een concept Kadernotitie Subsidiebeleid is inmiddels gereed. Omdat het subsidiebeleid samenhangt met de tarieven, ontwikkelt de gemeente ook een nieuw accommo-



datiebeleid. Gelijktijdig wordt een notitie ‘overgangsregeling subsidie- en accommodatiebeleid’ opgesteld. Hierin worden – ook voor de sport - de consequenties van het nieuwe subsidiebeleid én accommodatiebeleid inzichtelijk gemaakt en wordt in beeld gebracht of en op welke wijze in de komende drie jaar naar de gewenste situatie kan worden toegewerkt.


8

Vervolg fase 1

8.1 Sterke uitbreidingsbehoefte sportvoorzieningen Uit de voorgaande hoofdstukken blijkt dat de groei van de gemeente een behoorlijke uitbreiding vraagt van sportvoorzieningen. Dat is eigenlijk ook niet verwonderlijk, want het aantal inwoners groeit met bijna 50% tussen 2007 en 2015. Voor de reguliere buitensport (voetbal, hockey, tennis) is qua velden en banen 7 hectare nodig. Voor extra parkeerplaatsen, kleedkamers en interne ontsluiting en inrichting is nog 3 hectare extra nodig. Samen is dat 10 hectare. Aanleg van een gecombineerde skeeler-, atletiek- en ijsbaan vraagt 2,5 tot 3 hectare en een wielren/skeelerparcours zou moeten worden ingepast in een park of buitengebied. Daarnaast is de verwachting dat ook het aantal binnensportaccommodaties nog verder zal uitbreiden.

8.2 Risico’s De volgende ontwikkelingen kunnen de geraamde accommodatiebehoefte beïnvloeden: • de woningbouwontwikkeling stagneert waardoor de sportvraag vertraagt; • het integreren van nieuwe inwoners vertraagt, waardoor een vertraging optreedt in de geprognosticeerde sportbehoefte; • verenigingen zijn niet in staat behoefte op te vangen waardoor de ontwikkeling niet verloopt zoals voorzien (inwoners sporten minder, of buiten de gemeente, of meer commercieel). In alle gevallen verdient het aanbeveling om jaarlijks de accommodatiebehoefte te actualiseren en indien nodig bij te stellen. 8.3 Vervolg In de eerste fase van de sportnota lag het accent op zoveel mogelijk informatie verwerken, het berekenen van de accommodatiebehoefte en voor bepaalde thema’s zoals subsidies, tarieven en sportstimulering uitgangspunten of kaders meegeven. Met (onder meer) verenigingen zullen we de resultaten zoals die gepresenteerd zijn in deze eerste fase van de sportnota bespreken. Mogelijk leidt dat tot bijstelling van de accommodatieplanning. En we willen natuurlijk ook graag weten of verenigingen de trends in de sport herkennen, of zij de sportieve opgave voor Lansingerland delen en hoe zij aankijken tegen thema’s als sportstimulering en tarieven en subsidies. Bij de uitwerking voor de sportnota zullen we ook uitgebreid ingaan op de financiële consequenties (investeringen en gevolgen voor de gemeentebegroting). Het overleg met verenigingen zal waarschijnlijk niet via één overleg ingevuld kunnen worden. Soms zal overleg nodig zijn per tak van sport (de hockeyverenigingen bijvoorbeeld), soms per sportpark en soms voor de totale binnensport of buitensport of alle verenigingen. De lijn die we daarbij volgen is van breed naar specifiek.

, revisie 22-2-2008

Bijlage 1

Bijeenkomst buitensport najaar 2007

, revisie 22-2-2008

Bijlage 1: Bijeenkomst buitensport najaar 2007

Bijeenkomst buitensportverenigingen najaar 2007 Doel van deze bijeenkomst was om op een open wijze de huurders/gebruikers van de gemeentelijke buitensportaccommodaties te vragen naar hun mening over de huidige en gewenste omstandigheden (zoals de beschikbaarheid van accommodaties, de kwaliteit daarvan en de gewenste ondersteuning) waarbinnen zij hun vrijwilligerswerk uit kunnen voeren. Belangrijkste bevindingen: Groei • Er is behoefte aan een nadere uitwerking van de demografische en ruimtelijke informatie. Zo kan bepaald worden welke behoefte aan sport kan worden verwacht en welke voorzieningen daarvoor nodig zijn. • In de bestemmingsplannen zou op voorhand al ruimte voor sportvoorzieningen moeten worden gereserveerd zonder dat daarvoor al een concrete invulling beschikbaar is. • Er is een tekort aan accommodaties voor de reguliere sportbeoefening. • Met name bij de voetbal- en hockeyverenigingen zijn ernstige accommodatietekorten. Door de groei van de gemeente groeit ook het aantal leden waardoor het probleem alleen maar groter wordt.

• Verbreding verenigingen en samenwerking • Sportverenigingen zijn bereid om vanuit een breder perspectief te denken/werken dan vanuit de traditionele kaders. Sommigen zijn daar zelfs al actief in (bijvoorbeeld BSO en Taskforce 50+). Wel is men van opvatting dat de gemeente zich nu erg passief opstelt. Om het oppakken van die (nieuwe) maatschappelijke verantwoordelijkheid te stimuleren zou de gemeente een meer stimulerende rol moeten vervullen en ook (financiële) randvoorwaarden moeten scheppen. Vrijwilligers en ondersteuningsbehoefte • Verenigingen hebben de nodige problemen rond het werven en behouden van vrijwilligers. Dit speelt sterk bij bestuursfuncties, daarvoor is onvoldoende animo. • De eisen die aan verenigingen worden gesteld, zowel door overheden (bijvoorbeeld weten regelgeving), bonden, maar ook de (potentiële) leden, worden steeds hoger. De gemeente zou meer mogelijkheden moeten bieden waardoor de verenigingen hun eigen organisatie en de kwaliteit van de vrijwilligers kunnen versterken. Wellicht is een vorm van professionalisering noodzakelijk. • Er is behoefte aan een actieve ondersteunende en faciliterende rol van de gemeente voor sportverenigingen. Beheer en exploitatie Een zaak die al jaren speelt maar niet tot een oplossing heeft geleid betreft het beheer en onderhoud van sportcomplexen. Het onderbrengen daarvan bij de verenigingen zal naar hun opvatting leiden tot een win-win situatie voor zowel gemeente als ook de sport(verenigingen).

, revisie 22-2-2008

Sportnota Lansingerland

Recommend Documents