Sportief en innovatief? Onderzoek naar trends, uitdagingen en vernieuwing in een veranderend sportlandschap

Onderzoeksgroep Sport- & Bewegingsbeleid

Sportief en innovatief? Onderzoek naar trends, uitdagingen en vernieuwing in een veranderend sportlandschap Jeroen Scheerder Elien Claes Bart Vanreusel

Onderzoek in opdracht van

Mechelen - 21 oktober 2014

INNOVATION vs INVENTION

SPORT WETENSCHAP TECHNOLOGIE ... VAAK HAND IN HAND

STERKE FOCUS OP TECHNOLOGISCHE VARIANT VAN INNOVATIE

VENI VIDI FIXIE ... FIETSIE

‘CULTURAL LAG’

William Ogburn (1886-1959)

‘CREATIVE DESTRUCTION’

Joseph Schumpeter

(1883-1950)

Bron: Scheerder, Claes & Vanreusel (2014)

Onderzoek • WAT? o

Trends en verschuivingen

o

Uitdagingen en kansen voor sport- en bewegingssector

Een veranderende samenleving

TRADITIONELE VORM VAN ORGANISEREN

NIEUWE VORM VAN ORGANISEREN

Formeel

Informeel

Langdurig

Kort/tijdelijk

Tijdsintensief

Tijdsflexibel

Vast en gebonden

Vluchtig en los

Sterke binding (loyaliteit)

Zwakke binding

Opvallend zichtbaar

Minder zichtbaar

Sterke sociale controle

Makkelijk op te zeggen

Sterke socialisatie

Zwakke identificatie

Hoge, wederzijdse verwachtingen

Lage verwachtingen

Enkelvoudig lidmaatschap

Meervoudige bindingen mogelijk

Lokaal en intern georiënteerd, ‘nabij’ Dichtheid van netwerken

Niet noodzakelijk lokaal, wel vanuit basis Openheid van netwerken

Niet virtueel

Ook virtueel

Bron: Scheerder & Van Bottenburg (2010)

TRADITIONELE TROEVEN SPORTCLUB

Beschikbaarheid specifieke accommodatie

NIEUWE SPORT- EN BEWEGINGSBEHOEFTEN

Alternatieve sportinfrastructuur (park, bos, Finse piste)

Technische en agogische ondersteuning Persoonlijke training en advies (training en begeleiding)

Systeem van competitie, tornooien, kampioenschappen, ...

Geen te strakke banden met organisaties, flexibel aanbod

Inbedding in een breder sociaal verband Individuele fitheid en/of collectieve ontspanningsmomenten (gezelligheid, groepsbinding, ...)

Bron: Scheerder e.a. (2014)

Onderzoek • HOE?

Verschuivingen: Vraag Aanbod

Uitdagingen Kansen

Aanbevelingen

Innovatie in de praktijk


Uitdagingen Kansen

Aanbevelingen


Enkele cijfers • Vraag/participatie

Evolutie sportparticipatie in Vlaanderen 1969 – 2009 (12 tot 75 jaar) Bron: Scheerder e.a., 2013

Enkele cijfers • Vraag/participatie %

1

Loopsport (club)

29,9 (2,6)

2

Sportief fietsen

25,8

3

Zwemmen (club)

15,5 (0,7)

4

Fitness

14,5

5

Sportief wandelen (club)

12,3 (1,0)

6

Tennis (club)

7,5 (4,4)

7

Voetbal (club)

7,2 (5,4)

8

Skiën (club)

6,4 (0,2)

9

Wielertoerisme

4,6

10

Mountainbike

3,6

Sportvoorkeur bij volwassenen, anno 2009, i.f.v. sportieve populatie Bron: Scheerder e.a., 2013

Enkele cijfers • Vraag/participatie Algemene sportparticipatie

100

Clubsportparticipatie

90 80

Percentage

70

60,7

60 50

51,7

40

41,3

41,0

30

25,0 20

14,7 10 0

18,6

22,75

14,03

5,34 1969

1979

1989

1999

Evolutie algemene sportparticipatie en clubsportparticipatie bij volwassenen, 1969-2009 Bron: Scheerder e.a., 2013

2009

Enkele cijfers • Vraag/participatie (a)

7,1

(b)

11,3

24,5

4,0

Publieke sportvoorziening

Commerciële sportvoorziening Recreatief

Voorziening van een sportclub

Competitief 42,1

Recreatief en competitief

14,8

Outdoor/in de natuur Thuis

84,8

11,6

27,4%

29,2% Formeel Semi-formeel

(c)

Informeel

43,4%

(a) niveau, (b) locatie en (c) contextualiteit van sportbeoefening bij volwassenen, anno 2009, i.f.v. sportieve populatie Bron: Scheerder e.a., 2013


Uitdagingen Kansen

Aanbevelingen


Uitdagingen I. Eigen troeven II. Nieuwe groeimarkten III. Eigentijdse waarden IV. Besparingen V. ...?

Kansen


Uitdagingen Kansen

Aanbevelingen


Overzicht van praktijkvoorbeelden

Analyse van 7 good practices

Overzicht van praktijkvoorbeelden

Analyse van 7 good practices

Good practices

public profit

common profit

OVERHEID

public-private profit publiek

publiek

privaat

particulier

MARKT MIDDENVELD

economic profit

social profit

private profit © Scheerder & Vos (2013)

Belgian Homeless Cup • Sociaal-sportieve voetbalcompetitie

• Doelgroep: dak- en thuislozen • 19 stedelijke homeless teams • Voetbal als middel

• Financiering: 50/50 • Partnerships




public profit

common profit

OVERHEID

public-private profit publiek

publiek

privaat

particulier

MARKT MIDDENVELD

economic profit

social profit

private profit © Scheerder & Vos (2013)




F+F Voetbalclubs

Sponsors

Leveranciers

Lokaal netwerk rond elk homeless team

BHC

Sociale organisaties

(vb. evenementenbureau)

Spelers

19

Stedelijke overheden

13

57

Gemiddeld vijf partners per netwerk

FitClass • Advies- en beweegcentrum • (opnieuw) leren bewegen met plezier • Gelijkgestemden van zelfde niveau in sociale omgeving • Franchiseconcept • Samenwerking scholen en bedrijven • Dicht bij de doelgroep (dens netwerk): omwonenden en leerlingen

FitClass • Advies- en beweegcentrum • (opnieuw) leren bewegen met plezier • Gelijkgestemden van zelfde niveau in sociale omgeving • Franchiseconcept (duurzaamheid van organisatie) • Samenwerking scholen en bedrijven • Dicht bij de doelgroep (dens netwerk): inwoners en leerlingen

We are freerunning • Project GymFed

• Uitbreiding aanbod met free running en parkour • Communicatie • Lidmaatschap






Exploratief kader voor sport en innovatie


INCOMPATIBILITEITSTHESE vorm van innovatie

SOCIAAL

principe

toegankelijkheid

kwaliteit

efficiëntie

omschrijving

goedkoop laagdrempelig verdelend

goed betrouwbaar omvattend

snel functioneel zuinig

focus

vraag markt

aanbod product

middelen structuur


PRODUCTGERELATEERD ORGANISATORISCH

SCENARIO 1 vorm van innovatie

SOCIAAL

principe

toegankelijkheid

kwaliteit

efficiëntie

goedkoop

goed

laagdrempelig verdelend

betrouwbaar omvattend

snel functioneel zuinig

vraag markt

aanbod product

middelen structuur

omschrijving

focus




SOCIAAL

principe

toegankelijkheid

kwaliteit

efficiëntie

goed

snel

omschrijving

goedkoop laagdrempelig verdelend

betrouwbaar omvattend

functioneel zuinig

focus

vraag markt

aanbod product

middelen structuur




SOCIAAL

principe

toegankelijkheid

kwaliteit

efficiëntie

goedkoop

snel

laagdrempelig verdelend

goed betrouwbaar omvattend

functioneel zuinig

vraag markt

aanbod product

middelen structuur

omschrijving

focus



Diffusietheorie van Rogers

Diffusietheorie van Rogers


Uitdagingen Kansen

Aanbevelingen

Praktijk

SPORTIEF (EN) INNOVATIEF IN EEN VERANDERENDE SAMENLEVING Een verkennende analyse van good practices als inspiratie voor de clubsport van de toekomst Jeroen Scheerder, Elien Claes & Bart Vanreusel

Beschikbaar vanaf 21 oktober 2014 via

www.faber.kuleuven.be/BMS

Dank voor uw aandacht!

Aanbevelingen • 33 aanbevelingen rond vijf thema’s (zie rapport) o o o o o

Tendensen Sportclubs Overheden Leden en lidmaatschap Partners

Tendensen 6. De omvang van niet-competitieve sportbeoefening in Vlaanderen is beduidend groter dan die van competitieve sportbeoefening. Het

sportclublandschap moet daarom ook voorzien in een ruim aanbod van niet-competitieve sportbeoefening. De groeimogelijkheden voor het verenigde sportleven zitten vooral in de niet-competitieve sportbeoefening. 9. De voorgestelde praktijkvoorbeelden in dit boek tonen aan dat innovatief denken en handelen in sportverenigingen volop aan de orde en van diverse aard is. De uitwisseling van werkbare modellen en goede voorbeelden moet dit vernieuwingsproces stimuleren.

Sportclubs 13. Het landschap van sportclubs is ‘organisch’: ze zijn heel divers in schaal, doelen, programma, bereik, organisatie, leden, partners, ... . In dit landschap moet een sportclub bewust een eigen profiel en

eigenheid bepalen en koesteren.

15. Waar te weinig sportclubs zijn, onder meer in een aantal steden in Vlaanderen, moet de lokale overheid de oprichting van sportclubs door burgers bevorderen. Waar teveel sportclubs zijn of waar ze

elkaar beconcurreren moeten diverse vormen van samenwerking gestimuleerd worden of zelfs fusie overwogen durven worden.

Overheden 20. Overheidsbesparingen op sportverenigingen zullen een groot aantal mensen uitsluiten en dit moet vermeden worden. Sociale correctie in de beleidsvoering en beleidssanering is aangewezen.

22. Waar te weinig sportinfrastructuur beschikbaar is moeten sportclubs alternatieve ruimten en omgevingen benutten. De publieke ruimte, zoals pleinen, veldjes, parken en straten moet meer voor sportbeoefening ingezet worden en inzetbaar zijn.

Leden en lidmaatschap 24. Lid zijn van een sportvereniging moet op diverse manieren kunnen. Het jaarlidmaatschap is niet de enige formule. Flexibele vormen van binding en lidmaatschap moeten inspelen op meer informele of formele manieren waarop mensen zich vandaag verenigen. 25.

Ook

de

snel

groeiende

lichte

sportvormen

en

lichte

sportbeoefenaars zoeken vormen van binding en verbinding. Sportclubs moeten vormen van ledenbinding ontwikkelen die aangepast zijn aan de verwachtingen van lichte sportbeoefenaars.

Partners 32. Samenwerkingsvormen geven aanleiding tot het uitwisselen van expertise en good practices. Van op lokaal tot op internationaal niveau kunnen uitwisselingen plaatsvinden, zowel binnen de sportsector, als met andere sectoren.

33. Samenwerking tussen sportclubs kan op verschillende manieren bevorderd worden, van eenvoudige praktische afspraken tot fusie.

Traditioneel versus nieuw Traditionele organisatie in ‘oude’ sportwereld ‘Stricte’ definitie van sport Club, bond Stabiel Star Taakgericht Sportieve belangen Taken bepaald door functie Democratische regels Kostendekkende begroting Gericht op het individu Vrijwillig bestuur Vaste aanstellingen Gericht op opdrachten Managers nemen beslissingen Gericht op voorschriften Relatief homogeen personeelsbestand Werkdagen van negen tot vijf Hiërarchische relaties Werken op kantoor, op specifieke tijden Lokale gemeenschap Sportassociatie Uniform sportspecifiek domein als accommodatie Leden, donateurs

Bron: Robbins & Coulter (2003) en Broeke (2002)

Nieuwe organisatie in ‘nieuwe’ sportindustrie: sport als business ‘Ruime’ definitie van sport Onderneming, bedrijfstak Dynamisch Flexibel Gericht op vaardigheden Commerciële belangen Taken bepaald door prioriteit Economische wetten Beoogde winstmarge Teamgericht Professioneel management Tijdelijke aanstelling Gericht op betrokkenheid Werknemers dragen bij aan beslissingsproces Klantgericht Heterogeen personeelsbestand Flexibele werktijden Uitgebreide (netwerk)relaties Plaats en tijd van werken onbepaald Wereldwijde markt Sportonderneming Veelvormig sport-/vrijetijdscomplex Aandeelhouders en belanghebbenden

Traditionele versus nieuwe lijn in de sport- en bewegingscultuur

Focus

Traditionele lijn

Nieuwe lijn

Focus

Hiërarchie

Top-down model

Participatie model

Inspraak (deelnemen en deelhebben)

Productiviteit

Centralisatie model

Netwerk model

Creativiteit (verweven en innoveren)

Preventief model

Verantwoordelijkheid (voorkomen en behouden)

Remedie

Curatief model


Sportief en innovatief? Onderzoek naar trends, uitdagingen en vernieuwing in een veranderend sportlandschap

Recommend Documents