Sport & exploitatie in tijden van crisis

‘Sport & exploitatie in tijden van crisis’

NATIONAAL

SPORTVELDEN

CONGRES 24 november 2011

Stadion FC Zwolle

Award U i

ing op 2 4 v. no

eik tr

www.nationaalsportveldencongres.nl

om

ek.c

ybro

anhe

w.je

ww

Hoofdsponsors

Kennissponsor:

Nationaal Sportvelden Congres

‘Sport & exploitatie in tijden van crisis’ Op 24 november zal het vakblad FIELDMANAGER voor de vijfde keer haar jaarcongres organiseren onder de titel Nationaal Sportvelden Congres. De locatie dit jaar is in het FC Zwolle Stadion in Zwolle. Meer dan 30 vooraanstaande sprekers zullen presentaties verzorgen rondom het thema: ‘Sport & exploitatie in tijden van crisis’. Dit congres is daarom een must voor Fieldmanagers en beleidsambtenaren van gemeentes en verder aannemers, adviseurs en vertegenwoordigers van de natuur- en kunstgrasindustrie. De redactie van FIELDMANAGER heeft voor het thema ‘Sport & exploitatie in tijden van crisis’ gekozen omdat wij duidelijk zien dat alle ontwikkelingen in de sportsector erop gericht zijn om nieuwe antwoorden voor de actuele crisis te vinden. Met vriendelijke groet, drs. Hein van Iersel Hoofdredacteur Fieldmanager

Evaluatie 2010 Gemiddeld rapportcijfer Congres 2010:

7,2

ter Dagvoorzit k He Tom van ‘t

Op 9 en 10 november 2010 hield NWST haar vierde sportvelden congres. Dit keer onder de titel ‘Nationaal Sportvelden Congres’. Op 9 november werd dit congres bezocht door 250 bezoekers en op 10 november door 270 bezoekers. Op 11 november 2010 stuurden wij per mail een enquête naar alle bezoekers. Deze enquête werd door 112 bezoekers beantwoord. Wij vroegen de bezoekers naar hun waardering voor het congres en voor de verschillende sprekers op een schaal van 1 op 10.

Aanmelden via: www.nationaalsportveldencongres.nl

Programma C.S.C. Zaal

De Meent Zaal

Oranjewoud Zaal

9:00 Ontvangst

9:00 Ontvangst

9:00 Ontvangst

9:30 Warming-up

9:30 Warming-up

9:30 Warming-up

10:00 - 11:30 Key Note Speakers

10:00 - 11:30 Key Note Speakers

10:00 - 11:30 Key Note Speakers

10:00

Victor Hoynck van Papendrecht, TenCate Grass Group Value chain management in de kunstgraswereld

10:00

Wim Nieland, ADC Performance Improvement Een miljard bezuinigen bij gemeentes?

10:00

Michel Lepoutre, gemeente Druten Sportveldbeheer op afstand, kan dat?

10:25

Henny Roerink, Sportboulevard Enschede Sportboulevard Enschede: samen sta je sterker

10:25

Dick Zeegers, SWS SWS, partner bij de bouw van een sportaccomodatie

10:25

René Jongmans en Gosewin Bos Garantieregeling voor kunstgras

10:50

Johan Wakkie, KNHB Groei van de hockeysport en invloed op de acommodaties?

10:50

Mystery Guest Het nieuwe credo is zelfwerkzaamheid

10:50 Harry Nijënstein, DLF-Trifolium / Innoseeds Carbon footprint van gras: CO2 winnen of CO2 verliezen

11:30 - 12:30 Pauze met lunch

11:30 - 12:30 Pauze met lunch

11:30 - 12:30 Pauze met lunch

12:30 - 13:45 Speeddates

12:30 - 13:45 Speeddates

12:30 - 13:45 Speeddates





Michel Wimmers, Bayer Bestrijden van engerlingen: Nu ook chemisch



Jaap Nieuwenhuis, B.A.S. Sportterreinen Sportveldbeheer kan best in andere handen Teun Wouters, CSC Mulitfunctioneel rugby-/voetbalveld op parkeerkelder



Maarten Janssen , www.slimclubhuis.nl Clubhuis van de toekomst

Cees Haaksman, Agterberg Veldverwarming met warmte-koudekoppeling Frits van Evert, PRI / WUR Onkruiden pleksgewijs bespuiten op sportvelden



Gert-Jan Kieft, ISA Sport Veld is op, wat nu?



Edwin Molenaar, Polyned Luchthallen voor over kunstof-/kunstgrasvelden



Bert Eric Remmelink, Krinkels BV De fieldmanager van de toekomst is een bankier!



Arnoud Fiolet, European Turf Group, Sportvelden: Lean & Mean from the USA



Sander Akkerman, Adviesburo De Meent E-veilen: de voordelen en nadelen



Harry Nijënstein, DLF-Trifolium Innoseeds Tetraploid. Niet alleen voor boeren

Henk Breunisse, Happy Feet Duurzaam bouwen, innovatief bouwen





Frans Latjes, Procensus Bouwen in bouwteam

Peter Kosterman, SGS/Intron Ketencertificatie geeft vertrouwen

13:45 - 14:45 Pauze

13:45 - 14:45 Pauze

13:45 - 14:45 Pauze

14:45 - 15:45 Turf Topics

14:45 - 15:45 Turf Topics

14:45 - 15:45 Turf Topics

14:45

14:45

14:45

Robbert Wever, Hockeyclub Leonidas Slim beheren van energie levert duizenden euro’s op

Ralf van de Pas, Deterink Advocaten RBC failliet, wat gebeurt er met het veld?

Seth van der Wielen, Adviesburo De Meent Aanbesteden voor dummies

15:05 Anja van den Borne, Deterink Advocaten Laag inschrijven, hoog eindigen

15:05

Gert-Jan Kieft, Isa Sport Duurzaamheid kunstgras sportvelden

15:05

Frank van der Heijden, Arcadis Nederland Acht jaar Watertoets, nog steeds struikelblok?

15:25

15:25

Wim Glaap, Ibor Advies bv Renovaties kunstgrasvelden, wat staat ons te wachten?

15:25

Jan Hekman, Eco Consult Gewasbeschermingsmiddelen: kan het wat minder?

Jetteke Verlinden, Brackmann Aanbestedingsspecialist Aanbesteden op kwaliteit, hoe moet dat?

16:00 - 21:00 Uitreiking Fieldmanager of the Year

Speeddates

Key Note Speakers

C.S.C. Zaal Value chain management in de kunstgraswereld

Sportboulevard Enschede: samen sta je sterker

Marktleider in kunstgrasvezels TenCate Grass heeft de afgelopen tijd een opmerkelijke wijziging in haar strategie doorgevoerd. TenCate richt zich meer op een geïntegreerde ketenbenadering, waarbij door TenCate hoge eisen worden gesteld aan het Henny Roerink, Victor Hoynck geleverde kunstgrassysteem. De end-user staat Sportboulevard van Papendrecht, daarbij steeds centraal. Enschede TenCate Grass Group

Sportveldbeheer kan best in andere handen

Multifunctioneel rugby-/ voetbalveld op parkeerkelder

Breunisse adviseert constructies die volledig modulair, opneembaar en herbruikbaar zijn. Daarnaast zijn deze constructies veel lichter. Het Permasport-systeem bijvoorbeeld weegt 50 kilo of minder per m².

Volgens sportveldbeheerder Jaap Nieuwenhuis kan sportveldbeheer best uitbesteed worden. Voor zijn bedrijf B.A.S. heeft hij een draaiboek geschreven voor sportveldbeheer. Dit uitgebreide stappenplan stelt communicatie tussen alle partijen voorop. Wat zijn volgens Nieuwenhuis de voordelen voor gemeenten om het beheer uit te besteden?

De Universiteit van Nijmegen heeft recent een multifunctioneel rugby-/voetbalveld gebouwd op een parkeerkelder. Bouwen op een kelder is relatief duur. Maar als je de functies parkeren, sporten en recreëren bij elkaar optelt, is het juist opvallend goedkoop. Teun Wouters van CSC legt uit welke bijzondere technische voorzieningen getroffen zijn bij dit project.

Jaap Nieuwenhuis, B.A.S. Sportterreinen

Veld is op, wat nu? Nadat het veld niet meer voldoet, moet het veld worden opgeruimd of vervangen. Hoe doe je dat? Welke aspecten spelen een rol? Wat kun je met de vrijgekomen materialen? Inmiddels is er veel informatie verzameld. Impliciet wordt het project Ecoturf toegelicht.

Ralf van de Pas, Deterink Advocaten

Dit voorjaar ging RBC Roosendaal failliet, een club die zojuist een duur kunstgrasveld had laten bouwen op basis van een financieringsconstructie. In de toekomst kan dit mogelijk vaker gebeuren en niet alleen bij BVO’s. Wat gebeurt er juridisch in een dergelijk geval? Ralf van de Pas van Deterink Advocaten legt een aantal basisprincipes uit.

Teun Wouters, CSC

Sportvelden: Lean & Mean from the USA

C.S.C. Ceelen Sport Constructies B.V. realiseert hoogwaardige kunstgrassystemen voor buitensporten. Het bedrijf is marktleider op gebied van aanleg en realisatie van kunstgrasconstructies. Meer informatie op www.cscsport.nl

Ultra Base is een nieuw Amerikaans concept om sportvelden te bouwen dat uitgaat van een extreem lage vergravingshoogte. Dit zou belangrijke voordelen hebben voor wat betreft bespeelbaarheid, duurzaamheid en snelheid van installeren.

Arnoud Fiolet, European Turf Group,

RBC failliet, wat gebeurt er met het veld?

Turf Topics

De groei van de hockeysport bestaat uit uitbreiding van huidige complexen en uit de oprichting van nieuwe verenigingen. Echter, de financiële steun van Johan Wakkie, de gemeente is cruciaal om de potentiële groei te kunnen bewerkstelligen. Nu is het zo dat gemeenten KNHB vooral bereid zijn om mee te denken met clubs die verder kijken dan het traditionele sportaanbod. Met andere woorden: multifunctionele sportcomplexen zijn hot.

Duurzaam bouwen, innovatief bouwen

Henk Breunisse, Happy Feet

Gert-Jan Kieft, ISA Sport

De stichting Tencate Sportboulevard Enschede is een samenwerkingsverband tussen negentien verenigingen, achttien basisscholen en de gemeente Enschede. Door veel sporten en functies op een geïntegreerde manier aan te bieden, wordt op een succesvolle manier gestimuleerd om meer te sporten.

Wat betekent groei van de hockeysport voor het inrichten van accommodaties?

Laag inschrijven, hoog eindigen

Anja van den Borne, Deterink Advocaten

Iedereen kent de praktijk: laag inschrijven en via meerwerk een goede prijs scoren. Advocaat Anja van den Borne van Deterink Advocaten is gespecialiseerd in de vraag waar de verantwoording voor een goed en sluitend bestek aan de kant van de opdrachtgever eindigt en waar de plicht van de aannemer begint om te attenderen op fouten of gaten in het bestek.

Aanbesteden op kwaliteit, hoe moet dat?

Jetteke VerlindenBijlsma, Brackmann Aanbestedingsspecialist

Gunnen op waarde en vergelijkbare aanbestedingsmethodieken worden de laatste jaren populairder bij opdrachtgevers. Voor de opdrachtgever is het lastig om sluitende criteria op te stellen. Zeker als het gaat om relatief eenvoudige projecten. Hoe moet je een  procedure inrichten als je als opdrachtgever niet alleen wilt sturen op de laagste prijs?

Key Note Speakers

De Meent Zaal

Wim Nieland, ADC

Een miljard bezuinigen bij gemeenten?

SWS, partner bij de bouw van een sportaccommodatie

Gemeenten hebben onvoldoende zicht op besparingen die te realiseren zijn in de eigen organisatie. Daardoor wordt er gemiddeld op jaarbasis bijna 1,1 miljard euro inefficiënt besteed. Dat vertellen de resultaten van een grootschalig onderzoek van ADC Performance Improvement onder financieel verantwoordelijken van 171 Nederlandse gemeenten.

SWS is een stichting die financiering van sportvelden faciliteert. In de afgelopen jaren heeft SWS ruim 1400 sportprojecten gerealiseerd en meer dan 1700 verenigingen, sportbonden en andere sportorganisaties geholpen met goedkope leningen waardoor er voor ruim 450 miljoen euro geïnvesteerd kon worden in sportaccommodaties. Daarbij is voor ruim 17 miljoen euro aan besparingen op rentelasten bereikt.

Dick Zeegers, SWS

Bestrijden van engerlingen: nu ook chemisch

Speeddates

In 2010 werd het mogelijk om het middel meritt Turf toe te passen voor engerlingen en emelten. Wat zijn de ervaringen na een jaar en hoe zit het met negatieve gevolgen voor bijen? Michel Wimmers Bayer

Turf Topics

Architect Maarten Janssen heeft het clubhuis van hockeyclub Pinoké ontworpen. Het gebouw speelt in op de behoefte van sporters, bedrijfsleven, ouders en onderwijs. Door het beperkte budget is de opzet van het gebouw als ‘slim’ te omschrijven.

Aanleggen in bouwteamverband wordt duidelijk populairder. De voordelen zijn volgens Latjes van Procensus dan ook aanzienlijk: meer kwaliteit, slimmer bouwen en daarnaast ook nog grip op de knip voor de opdrachtgever. Frans Latjes Procensus

De afgelopen jaren is een aantal keren ervaring opgedaan met e-veilen. Hoewel de ervaringen overwegend positief zijn, bestaat een groot aantal vooroordelen tegen deze nieuwe methode van prijsbepaling.

Adviesburo De Meent b.v. is toonaangevend op het gebied van sportadvisering. Als onafhankelijk adviseur zijn wij in staat om uw wensen doelgericht te vertalen in beleid, haalbare plannen en de realisatie en het beheer van de gewenste sportaccommodatie.

Sander Akkerman, Adviesburo De Meent

Aanbesteden voor dummies De BSNC heeft een handleiding ontwikkeld voor aanbesteden. Doel van deze handleiding is opdrachtgevers die geen aanbestedingsspecialist zijn, duidelijke handreikingen te geven om een professionele aanbesteding op te zetten. Seth van der Wielen Adviesburo De Meent

Bouwen in bouwteam

E-veilen: de voordelen en nadelen

De Ajax-jeugd traint voortaan in een futuristisch ogende overkapping: een luchthal van Polyned. Edwin Molenaar legt uit hoe je met deze luchthal kunt besparen op veldonderhoud en exploitatie. Edwin Molenaar Polyned

Krappe tijden brengen creativiteit naar boven, zoals dat al jaren gebeurt bij tennis en hockey. Het is goed dat een gemeente niet meer voor sportverenigingen denkt, betaalt en handelt. In tennis en hockey is dat al jaren gemeengoed en dat heeft deze sporten geen Mystery Guest windeieren gelegd.

Clubhuis van de toekomst

Maarten Janssen www.slimclubhuis.nl

Luchthallen voor over kunstof-/ kunstgrasvelden

Het nieuwe credo is zelfwerkzaamheid

Gert-Jan Kieft Isa Sport

Duurzaamheid kunstgrassportvelden

Renovaties kunstgrasvelden, wat staat ons te wachten?

Vorig jaar is de eerste opzet van de duurzaamheidsmeetlat gepresenteerd. Wat is op dit moment de stand van zaken? Welke aspecten zijn belangrijk? Waar dient men rekening mee te houden? Wat kan men ermee?

Inmiddels worden al de eerste kunstgrassystyemen afgeschreven en gerenoveerd. Wim Glaap gaat in op de problemen en mogelijkheden die dat met zich meebrengt. Wim Glaap Ibor Advies bv

Key Note Speakers

Oranjewoud Zaal Sportveldbeheer op afstand, kan dat? De gemeente Druten heeft dit voorjaar besloten om het totale beheer van haar sportvelden uit te besteden aan de Stichting Groene Grasvelden uit buurgemeente Wijchen. Wethouder Lepoutre van Druten vertelt over Michel Lepoutre de achtergronden en redenen van deze Wethouder gemeente opmerkelijke stap. Druten

Garantieregeling voor kunstgras Eind 2010 kwam de BSenC met een garantieregeling voor kunstgrasvelden. Inmiddels zijn de eerste ervaringen bekend en bestaan plannen om de regeling ook toe te passen voor hockeyvelden en tennisbanen. Rene Jongmans (Bergen op Zoom) Gosewin Bos (Oranjewoud)

Speeddates

Ketencertificatie geeft vertrouwen SGS/ Intron heeft een certificatiemodel opgesteld dat alle afzonderlijke onderdelen van een sportconstructie zou moeten borgen. Doel hiervan is de opdrachtgever meer zekerheid geven over de gewenste kwaliteit. Peter Kosterman SGS / INTRON

Turf Topics

Bert Eric Remmelink Krinkels BV

Er is heel opmerkelijk nooit terdege onderzoek gedaan naar het vastleggen van CO2 in grasvelden, terwijl dit toch bij uitstek belangrijk is voor aspecten als duurzaamheid. DLF heeft in Frankrijk recent een onderzoek opgezet naar dit fenomeen. Harry Harry Nijënstein, Nijënstein vertelt over de belangrijkste uitkomsten. DLF-Trifolium Innoseeds

Veldverwarming met warmte-koudekoppeling Agterberg heeft samen met partners een systeem ontwikkeld waarbij veldverwarming, verwarming en warmwatervoorziening van een sportcomplex duurzaam en energieneutraal kan plaatsvinden. Volgens Haaksman zou een dergelijk systeem Cees Haaksman zich in acht tot tien jaar terugverdienen, terwijl de Agterberg levensduur van het systeem 25 jaar is.

De fieldmanager van de toekomst is een bankier! Krinkels kreeg opdracht van de Vlaamse overheid tot de aanleg van 35 velden via een DBFMconstructie. De aannemer is hierbij voor alles verantwoordelijk, inclusief financiering. Zwakke punten in het concept zijn nog de registratie van gebruiksuren en uitvoering onderhoud. Hoe kan dit worden opgelost?

Carbon footprint van gras: CO2 winnen of CO2 verliezen

Onkruiden pleksgewijs bespuiten op sportvelden

Frits van Evert PRI / WUR

Onderzoekers van Wageningen UR ontwikkelen samen met Tumoba, Donker, en Arvoo een veldspuit die breedbladig onkruid pleksgewijs kan bestrijden. De spuit is voorzien van een camera die beslist of er gespoten moet worden. Voor sportvelden kan dit leiden tot een enorme vermindering van bestrijdingsmiddelen.

Tetraploïd, niet alleen voor boeren Tradtioneel worden tetraploïde grasrassen vanwege hoge opbrengsten alleen gebruikt voor voerproductie. Innoseeds moeder DLF heeft nu een tetraploïde Engels raaigras ontwikkeld met een extra snelle vestiging/ groei en een goede bespelingstolerantie.

Oranjewoud Sport staat voor duurzame sportaccommodaties waar de sporter centraal staat. Van initiatief tot en met realisatie; u kunt bij ons terecht voor totaaloplossingen. Meer info op www.oranjewoud.nl

Harry Nijënstein DLF-Trifolium Innoseeds

Slim beheren van energie levert duizenden euro’s op

Acht jaar Watertoets en nog steeds een struikelblok?

Gewasbeschermingsmiddelen: kan het wat minder?

Strago heeft voor hockeyclub Leonidas een touchscreen-beheersysteem gemaakt. Dit systeem heeft controle op het precieze verbruik van elektriciteit en levert de club vele duizenden euro’s op.

De Watertoets is bedoeld om water vanaf het begin van het gehele proces in de planvorming mee te nemen. Frank van der Heijden durft te stellen dat dit zelden het geval is. Zijn insteek is dat wanneer alle wateraspecten tijdig worden meegenomen in het proces, de meerkosten beperkt tot nihil kunnen zijn.

Europese richtlijnen schrijven voor dat geen toxische stoffen mogen worden gebruikt op plekken waar mensen komen, zoals sportvelden. Veel gemeenten werken daarom hard aan het verminderen van beschermingsmiddelen. Ecoconsult kreeg van Noord-Brabant opdracht om onderzoek te doen naar duurzaam sportveldonderhoud.

Robbert Wever Hockeyclub Leonidas

Frank van der Heijden Arcadis Nederland

Jan Hekman Eco Consult

2011

FIELDMANAGER OF THE YEAR

2011

Wie wordt Fieldmanager of the year?

Dit jaar wordt tijdens het Nationaal Sportvelden Congres voor de tweede keer de ‘Fieldmanager of The Year’ award uitgereikt. Deze prestigieuze prijs werd in 2010 gewonnen door Bernard van den Bosch van den Bosch, Fieldmanager bij de gemeente Rotterdam. De jurering van de Fieldmanager of the Year wordt verzorgd door Bernard van de Bosch, Aad van Wijk, John Ariëns, Joost Schuijs, Jacques van Middelkoop en Patrick Balemans (vz). De uitreiking vind plaats tijdens het avondprogramma aansluitend aan het congres. De volgende fieldmanagers zijn genomineerd voor de award v.l.n.r.: Bovenste rij: • Teun van Grinsven (61) Gemeente Groesbeek • Cees Kortekaas (54) Den Haag • Peter Mook (48) Leidschendam-Voorburg Onderste rij: • Maarten van Heck (32), gemeente Valkenswaard • Jaap Kruik (60), gemeente Spijkenisse • Gerrit de Koe (63), gemeente Amsterdam

Innoseeds is onderdeel van wereldmarktleider DLF en is gespecialiseerd in de veredeling, productie, marketing en verkoop van graszaden.

Instituut voor Sportaccommodaties (ISA Sport) is een onafhankelijk en professioneel kennisinstituut voor kwalitatief goede, duurzame en veilige sportaccommodaties.

Everris is de nieuwe naam van Scotts Professional. Everris wordt geïnspireerd door de natuur en heeft een passie voor het creëren van nóg betere voedingsvstoffenprogramma’s en totaaloplossingen.

Jean Heybroek bv is exclusief importeur van Toro onderhoudsmachines en beregening, Clubcar golfkarren, Tym compacttractoren en Amazone.

www.jeanheybroek.com

Locatie Stadion FC Zwolle/ Equipe Meeting Center Stadionplein 1 8025 CP Zwolle T: 038-455 9710 www.equipezwolle.nl Kosten

Sponsoring

Abonnee Fieldmanager e 95,-

Geen abonnee e 195,-

U kunt zich aanmelden via www.nationaalsportveldencongres.nl

Wilt u meer informatie over sponsormogelijkheden, neem dan contact op met Alberto Palsgraaf, accountmanager media: T: 024-3602454 M: 06-20436728 E: [email protected]

Routebeschrijving Stadion FC Zwolle/ Equipe Meeting Center Meeting Center Navigatiesysteem

• •

Stadionplein 1 Boerendansersdijk 19

Vanuit richting Amersfoort/Apeldoorn/Lelystad – A28 U rijdt in noordelijke richting op de A28 naar Zwolle. Bij afslag 20 houdt u ZWOLLE-NOORD/ALMELO aan. Onderaan de afrit gaat u rechtsaf, u rijdt nu op de Ceintuurbaan. Sla bij het tweede verkeerslicht linksaf de Boerendanserdijk op. Na +/- 100 meter vindt u rechts de toegang tot de betaalde parkeerplaatsen van het stadioncomplex. Vanuit richting Groningen/Leeuwarden – A28/A32 U rijdt in zuidelijke richting op de A28 naar Zwolle. Bij afslag 20 houdt u de N35 richting ALMELO/DEVENTER aan. Onderaan de afrit gaat u linksaf, u rijdt nu op de Ceintuurbaan. Sla bij het tweede verkeerslicht linksaf de Boerendanserdijk op. Na +/- 100 meter vindt u rechts de toegang tot de betaalde parkeerplaatsen van het stadioncomplex. Vanuit richting Ommen/Harderberg – N340/N34 U rijdt in westelijke richting op de N340 richting Zwolle. Sla bij het naderen van de A28 linksaf naar de Kranenburgweg. U rijdt nu parallel langs de A28. Neem bij de rotonde de tweede afslag (rechtdoor). Sla na +/- 500 meter linksaf bij Rechterland. Op de T-splitsing gaat u rechtsaf en bevindt u zich op de Boerendanserdijk. U vindt de toegang tot de betaalde parkeerplaatsen van het stadioncomplex aan uw linkerhand. Vanaf Station Zwolle (per OV) Vanaf station Zwolle kunt u eenvoudig voor twee strippen met de bus naar EQUIPE reizen. Reis hiervoor vanaf het busstation Stadsbus 3 richting Berkum en stap uit bij het stadion. Voor actuele reisinformatie verwijzen wij u naar www.ov9292.nl.