Spelen met Taal
Het stimuleren van zelfsturend gedrag in spelsituaties Jeroen Aarssen 19 november 2014
Programma • Ideeën over taal en interactie door de tijd • Taal en Executieve Functies • Taal en Denken • Taal- en Interactievaardigheden
Jonge kinderen, taal en interactie, een reis door de tijd Pre-Taallijn: taal = aanbod Taallijn:
interactiedriehoek taalaanbod (rijk/ goed) taalproductie stimuleren feedback geven taalleermechanisme
Post-Taallijn Sustained shared thinking (samen doordenken) Zelfsturing/ executieve functies TINK-training
Executieve Functies Denkprocessen die belangrijk zijn bij het reguleren en uitvoeren van sociaal en doelgericht gedrag
Prefrontale cortex als verkeerstoren
Uitleg d.m.v. rekenactiviteit….
Wat zijn EF? • • •
Inhibitie en impulscontrole Werkgeheugen (dingen onthouden) Aandacht vasthouden en verleggen (cognitieve flexibiliteit)
Onderzoek •
•
• •
EF betere voorspeller voor schoolsucces dan scores taal en rekenen (Diamond, 2007; Barnes ea. 2008) Langetermijneffecten op schoolsucces, gezondheid, welvaart (Caspi & Moffit, 2011) Samenhang met SES Stimuleren/ontwikkelen van EF is mogelijk Adele Diamond University of British Columbia
Inhibitie
Probeer de kleur van de woorden te zeggen, in plaats van de woorden werkelijk te lezen.
BLAUW
GROEN
GEEL
ROZE
ROOD
ORANJE
GRIJS
ZWART
PAARS
BEIGE
WIT
BRUIN
Sociaal en doelgericht gedrag Regels, conventies, afspraken, patronen, cultuur beïnvloeden denkprocessen en zelfsturing Het jonge kind als Alice in Wonderland!
Spel Geavanceerd Rollenspel: • • • • • • •
Grote betrokkenheid Van tevoren gepland Rollen met regeltjes/ afspraken/ conventies Flexibele scenario‟s Symbolische voorwerpen Veel taal (voor en tijdens spel) Zelfregulatie en anderregulatie
Rol volwassene • Begrijpen wat EF/ zelfsturing is • Doelen kunnen formuleren Zone naaste ontwikkeling • Werken met mediators • Zoeken naar aangrijpingsmogelijkheden in spel • Stimuleren van EF o.a. door inzet Taallijninteractievaardigheden: kind ruimte geven, open vragen stellen, etc. • Aanwijzingen vooral gericht op voortzetting van het spel
Samen doordenken
Samen doordenken Jonge kinderen zijn van nature nieuwsgierig Dit vuurtje brandende houden!
Zo gaan de hersenen steeds beter werken Dat is goed voor de taal- en denkontwikkeling van de kinderen
“Zo, dat zijn veel dieren. En dat is de …?” “Hoe noem je die ook weer?” “Wat gaan de dieren doen?”
“Welke dieren horen bij elkaar? Kun jij de dieren sorteren, kun jij de dieren die bij elkaar horen bij elkaar zetten?” “Kun je ze ook op een andere manier sorteren?”
Denken én Taal Kinderen kunnen redeneren: „Die horen bij elkaar, want …‟ • Dit zijn vader en moeder en de kindjes • Die zijn allemaal gevaarlijk • Zij zwemmen en zij niet • … • …
Taal bij verschillende denkoperaties • • • • • •
Ordenen Verhoudingen Aantallen Hoeveelheid Ruimtelijk denken …
Samen doordenken
gelijk
ongeveer
precies
als … dan even groot
Rol van de volwassene • • • • • • • •
Taal aanbieden Denken stimuleren Taalproductie stimuleren Responsief zijn Samen ontdekken Ruimte geven Creativiteit belonen Niet voorzeggen
Filmpje science fair
Vragen “Als ik hier een knikker in stop, waar komt hij dan uit?” “Waarom komt hij nou dáár uit?” “En als ik nou wil dat de knikker hier uit komt, wat moet ik dan aan de knikkerbaan veranderen?”
3F VVE: eis taalniveau 3f (mondeling/ leesvaardigheid) en 2F (schrijven/ taalverzorging). OCW maakt afspraken met gemeenten. Kinderopvang (niet-VVE): geen eis, wel wens dat taalniveau “op orde” is. SZW laat BKK regeling uitvoeren.
tekst
23
6 interactievaardigheden (NCKO)
1. Sensitieve responsiviteit 2. Respect voor autonomie 3. Structureren en grenzen stellen 4. Praten en uitleggen 5. Ontwikkelingsstimulering 6. Begeleiden van interacties tussen kinderen
24
Drieslag Praktijk: ontwikkeling van taal- en interactievaardigheden in de werkomgeving Training: kennismaken en oefenen met taal- en interactievaardigheden in de training
Remediëring: extra taaloefening en individuele remediëring op taal 25
26
Basis voor TINK Taallijn (Sardes en EN) NCKO monitor Praten met Volle Mond (Sardes) Drieslag Taal (ITTA) De Kleine Kapitein (Sardes) Vversterk (Sardes) Nederlands op de werkvloer (ITTA)
27
Subsidieregeling versterking taal- en interactievaardigheden SZW via BKK • Training voor PM‟ers • TINK trainersopleiding : - Interne trainers - Bemiddelingsmedewerkers gastouderbureaus - Externe trainers (niet gesubsidieerd) Verwachting: kinderopvang en gastouderbureaus kunnen vanaf december 2014 aanvraag indienen voor subsidie
28
