Speeltuinen van de toekomst Scenario’s Februari 2015
De inhoud van dit document representeert de bevindingen van de studenten onder leiding van SOON en Academie van de Stad. Deze bevindingen representeert niet noodzakelijk het standpunt van de Gemeente Utrecht, maar is als advies geschreven.
Laura Lobert Matthias Verkerk Lysanne Vrooman
Inhoudopgave 1. Inleiding
3
2. De scenario’s
4
3. Conceptualisering
5
4. Scenario ‘Stakeholders uit de buurt’ Inleiding Beheerstaken Bijzonderheden
6 7 8 11
5. Scenario ‘Vrijwilligers bestuur met een vaste medewerker’ Inleiding Beheerstaken Bijzonderheden
13 14 15 18
6. Scenario ‘Professioneel beheer’ Inleiding Beheerstaken
20 21 22
7. Scenario ‘Gedeelde verantwoordelijkheid’ Inleiding Beheerstaken
26 27 28
2
Inleiding In opdracht van de gemeente Utrecht zijn Academie van de Stad en SOON gevraagd om met studenten toekomstbestendige scenario’s te formuleren voor het beheer van speeltuinen in Utrecht. Uitgangskader is een beheer met balans in professionele inzet en burgerparticipatie, passend binnen het Vernieuwend Welzijnsbeleid én de praktijk. Om vooruit te kunnen blikken op deze toekomst, hebben wij onderzocht hoe de praktijk van het speeltuinenbeheer in zijn werk gaat, hoe dat in andere gemeentes er aan toe gaat en wat er geleerd kan worden van best practices. Het resultaat van dat onderzoek tot nu toe hebben we in de analyse beschreven. Het is een document dat onze analyse van de bevindingen bevat en geeft antwoord op de vraag: Welke praktische zaken, beperkingen en kansen zijn we tegengekomen betreffende het vernieuwend welzijnsbeleid in de speeltuinen van Utrecht, Rotterdam, Geldermalsen en Enschede? In dit document vertalen wij de bevindingen uit onze analyse naar praktische, toekomstbestendige scenario's voor de Utrechtse Speeltuinen. Dit heeft geleid tot vier scenario’s die representatief zijn voor de speeltuinen in Utrecht in 2017: scenario ‘stakeholders uit de buurt’, ‘scenario ‘vrijwilligers met een vaste medewerker, scenario ‘professioneel beheer’, en scenario ‘gedeelde verantwoordelijkheid’. In dit document leggen we de scenario’s uit in tekst en beeld. In het hoofdstuk De scenario’s lees je hoe we de scenario’s hebben opgebouwd met aanvullende informatie. In het hoofdstuk Conceptualisering bespreken we de belangrijkste begrippen die we gebruiken. Vervolgens komen de vier scenario’s aan bod. De scenario’s hebben we getest bij de betrokken personen van de speeltuinen. De testronde voeren we uit zodat ons advies, dat later in het stappenplan naar voren gaat komen, aansluit bij de praktijk. We hebben hiervoor alle personen die direct betrokken waren bij een speeltuin, in ons vooronderzoek, voor uitgenodigd. We vragen de betrokkenen naar de scenario’s te kijken en eventuele opmerkingen met ons te bespreken. Deze aanmerkingen hebben wij verwerkt in dit document.
3
De scenario’s De vier scenario’s worden in dit document in beeld en tekst uitgelegd, in dit hoofdstuk beschrijven we hoe de scenario’s zijn opgebouwd. Ze zijn gebaseerd op de zeven onderzochte speeltuinen maar worden algemeen beschreven, zodat ze toepasbaar zijn op alle speeltuinen in Utrecht. Een Utrechtse speeltuin zal in een scenario passen wanneer de verdeling van beheerstaken aan partijen, overeenkomt met die van het scenario. Elke scenario begint met een eigen inleidende tekst waarin een beeld uiteengezet wordt van de speeltuin. Vervolgens wordt er per beheerstaak uitgelegd wat de beheerstaak inhoudt en welke partij daar verantwoordelijk voor is. Bij elke beheerstaak hoort ook een taartdiagram. Het taartdiagram laat zien welke partijen, voor welke beheerstaak verantwoordelijk is en in welke verhouding ze dat doen tot elkaar. Hierna bespreken we de bijzonderheden. Een bijzonderheid is informatie die uit ons onderzoek van zeven speeltuinen naar voren is gekomen, die belangrijk is om te noemen maar niet past bij de algemene beschrijving van het scenario. We beschrijven ze onder het kopje bijzonderheden in het scenario. Naast specifieke beheerstaken, eigenschappen en belangrijke partijen van de verschillende scenario’s zijn er ook een aantal uitgangspunten die voor alle speeltuinen gelden, dit zijn het basisniveau, de overeenkomst tussen gemeente en speeltuin en het communicatieplatform. Het basisniveau zijn de algemene eisen vanuit de gemeente waaraan een speeltuin moet voldoen. Zo moet er altijd een vorm van activiteitenaanbod zijn. De inhoud en de frequentie van de activiteiten hangt af van het initiatief dat uit de wijk komt. Daarnaast is het belangrijk dat het pedagogisch klimaat aansluit bij de behoefte uit de wijk. Dit is te bepalen door de sociaalmakelaar organisatie die in de wijk aanwezig is, in samenwerking met de beheerder. Afspraken hierover zullen in een overeenkomst met de gemeente komen te staan. Iedere speeltuin zal een overeenkomst met de gemeente afsluiten waar onder andere afspraken over het gebruik van de grond en het gebouw worden gemaakt. Hier komt ook de specifieke invulling van het basisniveau van die speeltuin in te staan, deze verschilt per speeltuin en wordt opgesteld door de speeltuin. Het communicatieplatform is een digitaal platform waar speeltuinen contactgegevens kunnen vinden van elkaar, de contact persoon van de gemeente en belangrijke instanties. Het initiatief voor dit platform ligt bij de gemeente en zal deze ook onderhouden. Voor eventuele bezoekers van de speeltuinen is er een lijst van adressen en een plattegrond van Utrecht met daarin de locatie van de speeltuinen aangegeven. Bij elk scenario zit een tekening die gebaseerd is op de verdeling van beheerstaken. In de tekening kun je zien welke partij een grote of kleine rol heeft in het beheer van de speeltuin. Elke partij heeft namelijk zijn eigen kleur poppetje. Hoe groter het poppetje hoe meer beheerstaken die partij uitvoert. Het is een overzicht van het scenario in beeld gevat.
4
Conceptualisering In dit document gebruiken wij verschillende begrippen die we kort willen toelichten. De bevindingen uit onze analyse hebben we vertaald in praktische taken die uitgevoerd worden rondom het beheer van de speeltuin, dit zijn beheerstaken. Deze beheerstaken leggen daarnaast vast wie er verantwoordelijk is voor de inhoud van deze taken van beheer. De inhoud van de beheerstaken lichten we toe in elk scenario. De beheerstaken kunnen toebedeeld worden aan één of meerdere partijen die deze taken kunnen uitvoeren. Partijen die naar voren zijn gekomen in ons onderzoek, voor het beheer van een speeltuin zijn de vrijwilligers, de gemeente, de sociaalmakelaar, nabijgelegen stakeholders en de bezoekers. De vrijwilligers zijn mensen die op vrijwillige basis taken verrichten in de speeltuinen. Dit kunnen erg verschillende taken zijn, van het openen van het hek tot het bestuur van een hele speeltuin. Dit kunnen mensen uit de wijk zijn maar ook vrijwilligers vanuit grotere instanties zoals een vrijwilligerscentrale. De gemeente is het instituut dat de subsidie verleend en het technisch beheer uitvoert via de Utrechtse Vastgoed Organisatie De sociaal makelaar is de sociaal beheerder van de speeltuin en is in dienst bij een sociaalmakelaar organisatie. De nabijgelegen stakeholder is een organisatie of onderneming die beheerstaken van de speeltuin kan samenvoegen met zijn eigen bestaande bezigheden. Deze stakeholder is al gevestigd in de wijk. Bezoekers zijn ouders, verzorgers en de kinderen. De vaste medewerker is een persoon die in dienst is van de speeltuin vereniging of stichting.
5
6
Stakeholder
Gemeente
Stakeholders uit de buurt
Vrijwilligers
Bezoekers
Sociaal makelaar
Scenario ‘Stakeholders uit de buurt’ Inleiding De sociaal makelaarsorganisatie heeft het beheer van speeltuin in 2017 overgedragen aan een nabijgelegen stakeholder, dit kan een organisatie of onderneming zijn. Een stakeholder uit de buurt is verantwoordelijk voor het sociale beheer van de speeltuin. Dit houdt in dat de stakeholder onder andere de financiën regelt, het terrein controleert, vrijwilligers activeert en activiteiten opzet. Voor het op zich nemen van deze taken heeft de stakeholder een eigen motivatie, dit kan uit praktische overwegingen, eigen groeimogelijkheden of interesse zijn. De werkzaamheden van de eigen organisatie of bedrijf worden gecombineerd met de werkzaamheden van de speeltuin. De stakeholder geeft met zijn organisatie of onderneming vorm aan de speeltuin. De focus van de organisatie of onderneming is terug te zien in de uitvoering van beheerstaken. Als de stakeholder bijvoorbeeld een achtergrond heeft in natuur of techniek, is dit terug te zien in de activiteiten die georganiseerd worden. Het is voor de stakeholder haalbaar om de twee werkzaamheden te combineren, waarbij het doel van de speeltuin behouden blijft. De sociaal makelaar (organisatie) hebben in deze speeltuinen geen aandeel meer. Een gedeelte van de subsidie die eerder naar de sociaalmakelaarsorganisatie ging, ontvangt nu de stakeholder. Dit is een kleine tegemoetkoming voor de investering van tijd die de onderneming of organisatie doet en maakt het mogelijk om de basiskwaliteit van deze speeltuinen hoog te houden. Dit is terug te zien in het ruime aanbod van activiteiten, de veiligheid en sfeer in de speeltuin. Tevens kan de organisatie of onderneming de ruimte van de speeltuin voor eigen doeleinden gebruiken, zoals bijvoorbeeld workshops in de avonduren. De stakeholder heeft goed contact met sociaal makelaars die in de wijk zitten. De sociaal makelaars en stakeholder weten elkaar te vinden voor vragen of voor geïnteresseerde buurtbewoners die iets voor de speeltuin willen betekenen. De stakeholder krijgt bij de taken soms hulp van vrijwilligers of andere stakeholders. Zo helpen er vrijwilligers bij het openen van de speeltuin, organiseren vrijwilligers activiteiten of helpen bij grote georganiseerde activiteiten. Daarnaast heeft de speeltuin nog meer stakeholders, zoals bijvoorbeeld een kinderopvang, die ook vaak gebruik maken van de speeltuin en hier ook activiteiten organiseren. Voor sommige activiteiten zal de stakeholder een bijdrage van bezoekers vragen, deze bijdrage wordt gebruikt om materiaal kosten te dekken. De speeltuin ligt in een wijk waarin mensen zich niet voor een vaste periode aan de speeltuin te binden. Dit gematigde inzet van buurtbewoners ligt niet aan tekort aan kwaliteiten in de buurt, maar de mensen hebben geen tijd of motivatie om zich structureel in te zetten voor de speeltuin. De speeltuin wordt onderdeel van de organisatie of onderneming die het beheer regelt, en neemt dus de desbetreffende organisatievorm aan. Hierna volgen de beheerstaken, waarin er toegelicht wordt welke beheerstaken er bij een speeltuin zijn, wat die inhouden, en wie in de betreffende speeltuin deze taken uitvoert.
7
Beheerstaken
Openen en sluiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Om de speeltuinen staat een hek, deze moet geopend worden om er te kunnen spelen. Het openen wordt ‘s ochtends gedaan door de stakeholder of de vrijwilligers. De speeltuinen worden aan het eind van de dag weer gesloten door de stakeholder. Vrijwilligers vinden het lastig om deze taak op zich te nemen, omdat er mensen weggestuurd moeten worden. De speeltuinen zijn dagelijks geopend van 09:00 uur tot 17:00 uur in de winter en tot 18:00 uur in de zomer. In de speeltuinen zit ook een binnenruimte, deze verschilt in openingstijden van de buitenruimte. De binnenruimte is alleen geopend als een beheerder aanwezig is om toezicht te houden op de materialen. Dit is vaak na schooltijd tot sluitingstijd, zo’n twintig uur per week. Technische veiligheid Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De speeltuin moet aan een bepaalde technische veiligheid voldoen. Hier verstaan we het signaleren, controleren, schoonmaken en onderhouden van het terrein, gebouw en de toestellen onder. De signalering wordt gedaan door de stakeholder. Dit houdt een rondje over het terrein in, waarbij er gekeken wordt naar ongewenste, gevaarlijke spullen (bijvoorbeeld glas) en naar mankementen of beschadigingen aan de toestellen. De Utrechtse Vastgoed Organisatie (UVO van de gemeente Utrecht) gaat over het controleren, schoonmaken en onderhouden. Het groen wordt geregeld door vrijwilligers, zij snoeien en verzorgen de planten op het terrein.
8
Pedagogisch klimaat Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Onder het pedagogisch klimaat verstaan we de sfeer en de normen en waarden in de speeltuin. Het creëren van een veilige en leuke plek voor de bezoekers van de speeltuin staat in dit klimaat centraal. Hier komen regels en manieren van omgang met elkaar bij kijken, en de mogelijkheid om elkaar daar op aan te sturen. In de speeltuinen van dit scenario worden de regels opgesteld door de nabijgelegen stakeholder. Hij of zij zorgt er door middel van een reglement in de speeltuin en op de website voor dat dit bij bezoekers bekend is. Door deze bekendheid van de regels kunnen bezoekers elkaar op ongewenste zaken, die in strijd met de regels zijn, aanspreken. De fysieke aanwezigheid van de regels in de speeltuin sterkt hen in hun handeling. Tijdens activiteiten letten de vrijwilligers of de stakeholder zelf op het pedagogische klimaat. Als er iets ongewenst gebeurd spreekt de verantwoordelijke van de activiteit de bezoeker hier op aan. Activiteiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het ontwikkelen van activiteiten wordt in deze speeltuin gedaan door de nabijgelegen stakeholder. Daarnaast is er voor vrijwilligers de mogelijkheid om zelfstandig een activiteit te organiseren. Hier biedt de stakeholder ondersteuning bij. Tevens zorgt de stakeholder ervoor dat de activiteiten bekend zijn bij de bezoekers en dat de materialen voor de activiteit aanwezig zijn. Bij grote projecten/evenementen werkt de stakeholder samen met zo veel mogelijk vrijwilligers. Ook andere organisaties of ondernemingen uit de buurt bieden activiteiten aan in de speeltuin.
9
Vrijwilligers activeren en ondersteunen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het activeren van buurtbewoners om te helpen bij het openen van de speeltuin en bij grote projecten wordt gedaan door de nabijgelegen stakeholder. De stakeholder organiseert hiervoor informatie bijeenkomsten en heeft in de speeltuin contact met bezoekers. Bij activiteiten die georganiseerd worden door vrijwilligers kan de stakeholder ook ondersteunend werk verrichten. Financiën Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De stakeholder houdt zich bezig met de geldzaken van de speeltuin. De stakeholder doet de aanvragen voor de subsidies en beheert dit en de inkomsten uit de activiteiten. De gemeente Utrecht verstrekt de subsidie. De financiering voor elke speeltuin zal ongeveer staan voor 0,5 fte. Deze subsidie is voor de beheerder, als tegemoetkomen voor het op zich nemen van de taken van de speeltuin.
10
Contact met betrokkenen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Vele partijen, zoals bezoekers, andere nabijgelegen stakeholders en vrijwilligers, voelen zich betrokken bij de speeltuin. De stakeholder onderhoudt hiermee contact. De buurtbewoners willen op de hoogte zijn van de gebeurtenissen in de speeltuin. De stakeholder zorgt voor flyers die hier over informatie over geven en heeft een facebookpagina opgezet. Aan de facebookpagina worden bijdragen geleverd door vrijwilligers, maar ook door de stakeholder zelf. De stakeholder zorgt dat de pagina bijgehouden wordt. Ondersteuning beheer Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Voor vragen rondom het speeltuinwerk kan de beheerder contact zoeken met het gemeentelijke platform speeltuinen.
Bijzonderheden Van de door ons onderzochte speeltuinen vallen twee speeltuinen binnen dit scenario. Elke speeltuin heeft nog zijn eigen unieke factoren, die we hier zullen toelichten. Griftsteede Griftsteede heeft als speeltuin een bijzondere regiofunctie. Dit zorgt voor bepaalde verschillen met speeltuinen die meer een wijkfunctie hebben, zoals Bankaplein. De vrijwilligers zullen bij Griftsteede lastiger te vinden zijn, omdat de wijk minder betrokken is. Door de regiofunctie kunnen echter voor het vinden van vrijwilligers de speeltuin zich aansluiten bij de vrijwilligerscentrale. Door de regiofunctie zullen de bezoekers hier vooral kinderen met (groot)ouders zijn. 11
Bezoekjes aan de speeltuin zullen minder regelmatig zijn, waardoor bezoekers minder bekend zijn met de regels van de speeltuin, dit doet echter niet af aan het pedagogisch klimaat, ouders nemen verantwoordelijkheid voor hun eigen kinderen. Bankaplein Deze speeltuin heeft meer een wijkfunctie. De bezoekers van de speeltuin kennen elkaar dus meer en voelen zich hierdoor meer betrokken bij de speeltuin. Ze leveren een bijdrage door het onderhouden van de facebookpagina van de speeltuin, omdat ze zo op een eenvoudige manier met elkaar in contact staan. Vrijwilligers leveren in deze speeltuin een bijdrage op incidentele basis. Er is ruimte voor initiatieven van vrijwilligers voor activiteiten met een duidelijk plan. Is er een duidelijk plan, dan wordt er gekeken naar de mogelijkheden binnen de speeltuin. Als het niet mogelijk is,verwijs ik ze door naar andere wijk instanties. De stakeholder levert geen ondersteuning aan vrijwilligers op structurele basis, dit kan niet vanwege andere taken en werkzaamheden. Vrijwilligers helpen vooral bij vakantieactiviteiten en opruimdagen. Op deze manier leveren buurtbewoners een laagdrempelige bijdrage aan de speeltuin, zonder ergens structureel vast aan te zitten.
12
13
Stakeholder
Gemeente
Vrijwilligers
Vrijwilligersbestuur met een vaste medewerker
Vaste medewerker
Bezoekers
Sociaal makelaar
Scenario ‘Vrijwilligers met een vaste medewerker’ Inleiding De speeltuinen hebben in 2017 een bestuur van vrijwilligers. Dit bestuur houdt zich bezig met de financiën, contact met gemeente, het opzetten van grote activiteiten en de technische veiligheid. Het bestuur van de speeltuin is opgestaan vanuit een betrokkenheid met de speeltuin,omdat ze willen dat hun kinderen, maar ook de kinderen uit de buurt een veilige plek hebben om te spelen. Deze verbondenheid van buurtbewoners met de speeltuin en met de wijk is noodzakelijk voor dit scenario. In de beheerstaken valt het bestuur onder de vrijwilligers. In deze speeltuinen is er tijdens openingstijden, altijd een vaste medewerker aanwezig die toezicht houdt, activiteiten organiseert en het pedagogisch klimaat in stand houdt. Door deze taken is de vaste medewerker zeer bepalend voor de speeltuin. Deze medewerker komt in aanmerking voor deze taak door middel van een sollicitatieprocedure. Voor de weekenden is er een bestand van vrijwilligers die een aantal keren per jaar zich willen inzetten voor de speeltuin. De speeltuinen zijn ook voor de allerkleinste kinderen, onder begeleiding van ouders, plekken waar ze veilig kunnen spelen en waar er ook activiteiten voor hun worden georganiseerd. Speeltuinen houden rekening met de kwetsbaarheid van deze groep bij bijvoorbeeld de indeling van de speelplekken en in de communicatie naar bewoners. Er is ook veel ruimte voor bewoners die vrijwillig een activiteit willen opzetten. Naast de kinderactiviteiten tijdens de openingstijden, kan er in de avonduren ook gebruik worden gemaakt van de binnenruimte(s) voor activiteiten voor volwassenen. De sociaal makelaars organisatie heeft in deze speeltuin geen aandeel meer. De vaste medewerker kan betaald worden door inkomsten uit subsidie of fondsen. Als deze niet voldoende toereikend zijn zal het bestuur naar andere financieringsmogelijkheden moeten zoeken. De speeltuinen hebben de organisatievorm van een stichting aangenomen. Hierna volgen de beheerstaken, waarin er toegelicht wordt welke beheerstaken er bij een speeltuin zijn, wat die inhouden, en wie in de betreffende speeltuin deze taken uitvoert.
14
Beheerstaken Openen en sluiten speeltuin Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Om de speeltuinen staat een hek, deze moet geopend worden om er te kunnen spelen. Het openen en sluiten wordt gedaan door de vaste medewerker op door de weekse dagen. In de weekenden zijn dit de vrijwilligers die op die dag dienst hebben. De binnenruimte wordt hierbij ook meteen open gedaan. De speeltuinen zijn in de winterperiode doordeweeks minimaal open van 13.00 tot 17.00 en in de zomerperiode van 13.00 tot 18.00. In de weekenden zijn het idealiter dezelfde tijden. Technische veiligheid Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
De speeltuin moet aan een bepaalde technische veiligheid voldoen. Hier verstaan we het signaleren, controleren, schoonmaken en onderhouden van het terrein, gebouw en de toestellen onder. De signalering van defecten wordt gedaan door de vaste medewerker . Kleine reparaties en schoonmaken worden ook door de medewerker gedaan. De Utrechtse Vastgoed Organisatie (UVO, van de gemeente Utrecht) gaat over het onderhouden en controleren van het terrein en het verzorgen van het groen.
15
Pedagogisch klimaat Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Onder het pedagogisch klimaat verstaan we de sfeer en de normen en waarden in de speeltuin. De aanwezigheid van vaste medewerker ondersteunt dit pedagogische klimaat. Zij let op de kinderen/ouders die binnen komen en houdt hier contact mee in de speeltuin. De bezoekers hebben daarbij ook een eigen verantwoordelijkheid in het volgen van de regels. De regels worden opgesteld door het bestuur. Tijdens een activiteit die door vrijwilligers wordt georganiseerd, hebben de vrijwilligers zelf de verantwoordelijkheid om de verantwoordelijkheid te dragen voor het pedagogisch klimaat en het naleven van de regels.
Activiteiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Het ontwikkelen van de activiteiten wordt door zowel het bestuur als de vaste medewerker en de vrijwilligers gedaan. De vaste medewerker en vrijwilligers organiseren vooral dagelijkse/wekelijkse activiteiten. Het bestuur houdt zich bezig met grotere activiteiten, zoals het sinterklaasfeest of sint Maarten, e.d. Zij zorgen er ook voor dat er overzicht is van de georganiseerde activiteiten, zodat deze bekend zijn bij bezoekers. Degene die verantwoordelijk is voor de betreffende activiteit, zorgt dat de materialen voor de activiteiten aanwezig zijn.
16
Vrijwilligers activeren en ondersteunen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Het activeren van buurtbewoners om te helpen bij het openen van de speeltuin en bij grote projecten wordt gedaan door het bestuur en de vaste medewerker. Het bestuur organiseert hiervoor informatie bijeenkomsten. In de speeltuin zelf hebben de vaste medewerker en het bestuur contact met de bezoekers. In deze speeltuinen krijgen de vrijwilligers volledig de ruimte om hun activiteit te organiseren, de vaste medewerker en het bestuur ondersteunen waar nodig. Financiën Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Het bestuur houdt zich bezig met de geldzaken van de speeltuin. Het bestuur doet de aanvragen voor de financiering en beheert dit en de inkomsten uit de activiteiten. De gemeente verschaft subsidie op basis van de grootte van de speeltuin en actieradius die de speeltuin heeft. Wanneer dit niet toereikend is voor het betalen van een vaste medewerker doet het bestuur van de speeltuin er alles aan om op een andere manier de financiën rond te krijgen.
17
Contact met betrokkenen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Velen partijen, zoals bezoekers, stakeholders en vrijwilligers, voelen zich betrokken bij de speeltuin. Het bestuur en de vaste medewerker onderhoudt hiermee contact. De buurtbewoners willen op de hoogte zijn van de gebeurtenissen in de speeltuin. Dit gebeurt in de speeltuin zelf door middel van flyers, maar ook via de website of bijvoorbeeld een facebook pagina. Het bestuur is hiervoor verantwoordelijk, maar vrijwilligers en vaste medewerker leveren hier ook een bijdrage aan. Ondersteuning beheer Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers Vaste medewerker
Voor vragen rondom het speeltuinwerk kan het bestuur contact zoeken met het gemeentelijke platform speeltuinen. Bijzonderheden Van de door ons onderzochte speeltuinen vallen drie speeltuinen(de Boog, de Zandloper en de Torteltuin) binnen dit scenario. Elke speeltuin heeft nog zijn eigen unieke factoren, die we hier zullen toelichten. Torteltuin Het bestuur is bij de Torteltuin alleen bezig met bijvoorbeeld de financiën en grote activiteiten van de speeltuin. In deze speeltuin zorgt de vaste medewerker er voor dat de speeltuin ruimere openingstijden heeft, er veel activiteiten zijn en er altijd toezicht is op de kinderen. Daarnaast kunnen er uiteraard verschillen in openingstijden zijn. In dit scenario is bijvoorbeeld het belang van het aanspreken van een ruime doelgroep, dus ook de allerkleinste
18
kinderen naar voren gekomen. De Torteltuin richt zich uitsluitend op deze kinderen en dan zijn openingstijden in de ochtenduren meer van belang. De Boog In speeltuin de Boog kan er op het punt van het bereiken van de jongste doelgroep, misschien meer gekeken worden naar een veilige indeling van de speeltuin. Daarnaast is speeltuin de Boog op dit moment bezig met het werven van een vaste vrijwilliger via een re-integratie traject. Speeltuinen zijn uiteraard vrij in het zoeken naar creatieve oplossingen. In de toekomst is het ook goed mogelijk dat de ‘vaste vrijwilligersgroep’ van speeltuin de Boog uit meer mensen bestaat, dan bij de andere speeltuinen, omdat de speeltuin in een wijk ligt met veel kwaliteit. De Zandloper Bij de Zandloper combineert het bestuur hun taken met ook de taken als vrijwilliger in de speeltuin. Deze verdeling bepaalt iedere speeltuin zelf, de invulling van sommige beheerstaken zal dan ook per speeltuin verschillen. Sommige besturen kiezen er bijvoorbeeld voor om het pedagogisch klimaat te controleren door middel van een pasjessysteem, zoals bij de Zandloper.
19
Professioneel beheer
20
Stakeholder
Gemeente
Vrijwilligers
Bezoekers
Sociaal makelaar
Scenario ‘Professioneel beheer’ Inleiding De speeltuinen worden in 2017 beheerd door een sociaal makelaar. Die houdt zich bezig met het sociale beheer van de speeltuin zoals de financiën, de technische veiligheid en activeert vrijwilligers. Daarnaast is hij/zij verantwoordelijk voor het pedagogische klimaat. Er is geen sprake van overname van het beheer van de speeltuinen door andere partijen, omdat er een professionele kracht nodig is die zorgt voor een veilige speelplek voor kinderen. Dit scenario komt voor bij speeltuinen waarin er vraag is naar veel pedagogisch toezicht. De speeltuin heeft in deze buurt een grote pedagogische rol, voor zowel ouders als kinderen. De ouders hebben hulp nodig bij het opvoeden van hun kind, en omgang met andere kinderen. De speeltuin is hier een plek voor. De buurt waarin de speeltuin ligt is te onrustig om over te laten aan ongeschoolde vrijwilligers. Ouders kunnen elkaar niet aanspreken op het ongewenste gedrag van kinderen, de kinderen die in de speeltuin nemen dit niet serieus. Tevens is er de angst voor exclusiviteit van de speeltuin, als de ene bezoekersgroep de speeltuin beheert, komt er een hele andere groep van bezoekers niet meer. Daarnaast is het om veiligheidsredenen noodzakelijk om als professional niet alleen te staan. Er zijn altijd twee personen aanwezig, twee sociaal makelaars of een sociaal makelaar met een sterke vrijwilliger. Er zijn wel vrijwilligers te vinden, zowel volwassenen, als kinderen, die helpen bij activiteiten. De sociaal makelaar probeert hierbij zoveel mogelijk mensen enthousiast te maken en verantwoordelijkheid te geven en ondersteunt waar nodig. De sociaal makelaar blijft proberen om zo veel mogelijk buurtbewoners en stakeholders bij de speeltuin te betrekken. In dit scenario vallen de speeltuinen nog onder de sociaalmakelaarorganisatie, hierdoor is een organisatievorm kiezen voor deze speeltuin niet van belang. Hierna volgen de beheerstaken, waarin er toegelicht wordt welke beheerstaken er bij een speeltuin zijn, wat die inhouden, en wie in de betreffende speeltuin deze taken uitvoert.
21
Beheerstaken Openen en sluiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Om de speeltuin staat een hek, deze moet geopend worden om er te kunnen spelen. Het openen en sluiten van zowel de binnen- en buitenruimte wordt altijd gedaan door de sociaal makelaar. Doordeweeks is deze speeltuin na schooltijd(15.00, behalve op woensdag:12.00) open, tot aan het einde van de middag(in de winter tot 17.00, zomer tot 18.00). Op weekenddagen is de speeltuin vanaf 12.00 tot aan het einde van de middag open (winter tot 17.00, zomer tot 18.00) Technische veiligheid Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De speeltuin moet aan een bepaalde technische veiligheid voldoen. Hier verstaan we het signaleren, controleren, schoonmaken en onderhouden van het terrein, gebouw en de toestellen onder. De signalering wordt gedaan door de sociaal makelaar. De Utrechtse Vastgoed Organisatie (UVO van de gemeente Utrecht) gaat over het controleren, schoonmaken en onderhouden van het groen, het terrein en de toestellen.
22
Pedagogisch klimaat Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Onder het pedagogisch klimaat verstaan we de sfeer en de normen en waarden in de speeltuin. De sociaal makelaar levert hieraan de grootste bijdrage. Hij of zij zorgt voor de regels van de speeltuin en geeft trainingen aan ouders. De ouders in de wijk hebben zelf een erg lage pedagogische basis, hier hebben ze echt ondersteuning bij nodig van de sociaal makelaar. De sociaal makelaar is bij bezoekers bekend, hierdoor heeft hij of zij gezag die de bezoekers respecteren. Dit houdt echter niet in dat de sociaal makelaar verantwoordelijk is voor het gedrag van de bezoekers. Ouders blijven zelf verantwoordelijk. Vrijwilligers die activiteiten organiseren, worden wel geacht om verantwoordelijk te zijn voor de aanwezige kinderen, in samenwerking met de sociaal makelaar.
Activiteiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het ontwikkelen van een minimaal aanbod aan dagelijkse activiteiten wordt in deze speeltuin gedaan door de sociaal makelaar, die ervoor zorgt dat de activiteiten bekend zijn bij de bezoekers en dat de materialen voor de activiteit aanwezig zijn. Er zijn ook vrijwilligers (ouders en kinderen) die activiteiten in de speeltuin organiseren, indien nodig met hulp van de sociaal makelaar. Er zijn ook nabijgelegen stakeholders die helpen bij het organiseren van activiteiten. En bij grotere feesten/evenementen helpen er veel vrijwilligers mee met de sociaal makelaar.
23
Vrijwilligers activeren en ondersteunen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het activeren van buurtbewoners om activiteiten te organiseren, te helpen bij grote projecten wordt en bij het onderhouden van het groen wordt gedaan door de sociaal makelaar. De sociaal makelaar organiseert hiervoor informatie bijeenkomsten en heeft in de speeltuin contact met bezoekers. Tevens biedt de sociaal makelaar ondersteuning bij activiteiten van stakeholders en vrijwilligers. Financiën Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De sociaal makelaar houdt zich bezig met de geldzaken van de speeltuin. Hij of zij doet de aanvragen voor de subsidies en beheert dit en de inkomsten uit de activiteiten. De gemeente Utrecht verstrekt de subsidie. Hierbij moet worden gedacht aan een 1 fte.
24
Contact met betrokkenen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Vele partijen voelen zich betrokken bij de speeltuin. De speeltuin onderhoudt hiermee contact. Zo zijn er buurtbewoners die op de hoogte willen zijn van de gebeurtenissen in de speeltuin. Dit gebeurt in de speeltuin zelf, maar er hangen ook flyers in de speeltuin van het activiteitenrooster en van overige informatie. Daarnaast heeft de beheerder ook contact met de gemeente over het fysieke beheer van de speeltuin, en met nabijgelegen stakeholders over samenwerking met de speeltuin. De buurtbewoners en de speeltuin worden door de gemeente duidelijk op de hoogte gehouden van het te voeren beleid en de verwachtingen naar de speeltuin toe voor de toekomst. Ondersteuning beheer Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Voor vragen rondom het speeltuinwerk kan de sociaal makelaar contact zoeken met het gemeentelijke platform speeltuinen.
25
26
Stakeholder
Gemeente
Gedeelde verantwoordelijkheid
Vrijwilligers
Bezoekers
Sociaal makelaar
Scenario ‘Gedeelde verantwoordelijkheid’ Inleiding De speeltuinen worden in 2017 beheerd door een sociaal makelaar. Die houdt zich bezig met het sociale beheer van de speeltuin, de financiën, technische veiligheid en activeert de vrijwilligers. De sociaal makelaar doet dit omdat er vanuit de wijk geen bewoners op staan die zich voor een vaste periode willen binden aan de speeltuin. Dit gebrek aan inzet van buurtbewoners ligt niet aan tekort aan kwaliteiten in de buurt, maar de mensen hebben geen tijd of motivatie om het beheer op zich te nemen. Er zijn wel vrijwilligers die de speeltuin helpen met openen en sluiten of met activiteiten, dit zijn echter vaak mensen die ondersteuning nodig hebben, door persoonlijke achtergrond. Deze vrijwilligers zijn te kwetsbaar of onzeker om daadwerkelijk zelfstandig de speeltuin te gaan beheren. Vrijwilligers kunnen wel zelfstandig toezicht houden in de speeltuin, maar verdere verantwoordelijkheden zijn onmogelijk, door de sterke behoefte aan begeleiding of ondersteuning. De sociaal makelaar heeft bij enkele beheerstaken wel hulp van een nabijgelegen stakeholder. Dit zorgt ervoor dat de sociaal makelaar niet altijd aanwezig is als de speeltuin open is. Dit scenario komt voor bij speeltuinen in een wijk met weinig motivatie om iets voor de speeltuin te betekenen, maar waar een stakeholder een helpende hand biedt. In dit scenario vallen de speeltuinen nog onder de sociaalmakelaarorganisatie, hierdoor is een organisatievorm kiezen voor deze speeltuin niet van belang. Hierna volgen de beheerstaken, waarin er toegelicht wordt welke beheerstaken er bij een speeltuin zijn, wat die inhouden, en wie in de betreffende speeltuin deze taken uitvoert.
27
Beheerstaken Openen en sluiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Om de speeltuin staat een hek, deze moet geopend worden om er te kunnen spelen. Het openen wordt ‘s ochtends gedaan door een vrijwillige buurtbewoner of de nabijgelegen stakeholders. De speeltuin wordt aan het eind van de dag weer gesloten door een nabijgelegen stakeholder, deze kan bepalen om de speeltuin langer open te houden. De openingstijden zijn dus flexibel. De speeltuin is sowieso geopend van 09:00 uur tot 17:00 uur, maar dit kan dus afwijken. Op de speeltuin zit ook een binnenruimte, deze verschilt in openingstijden van de buitenruimte. De binnenruimte is alleen geopend als de sociaal makelaar of vrijwilligers aanwezig zijn, om toezicht te houden op de materialen. Dit is na schooltijden, zo’n twintig uur per week en tijdens activiteiten. Technische veiligheid Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De speeltuin moet aan een bepaalde technische veiligheid voldoen. Hier verstaan we het signaleren, controleren, schoonmaken en onderhouden van het terrein, gebouw en de toestellen onder. De signalering van defecten wordt gedaan door de sociaal makelaar. De Utrechtse Vastgoed Organisatie (UVO van de gemeente Utrecht) gaat over het onderhouden en controleren van het terrein en het verzorgen van het groen. Het schoonmaken van terrein en binnenruimte wordt gedaan door een nabijgelegen stakeholder.
28
Pedagogisch klimaat Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Onder het pedagogisch klimaat verstaan we de sfeer en de normen en waarden in de speeltuin. Het creëren van een veilige en leuke plek voor de bezoekers van de speeltuin staat in dit klimaat centraal. Hier komen regels en manieren van omgang met elkaar bij kijken, en de mogelijkheid om elkaar daar op aan te sturen. In de speeltuinen van dit scenario zijn de regels opgesteld door de sociaal makelaar. Het onder de aandacht brengen van deze regels aan vrijwilligers en bezoekers zal de sociaal makelaar op zich nemen. Verder is het de verantwoordelijkheid van de bezoekers om er voor te zorgen dat het er in de speeltuin naar wens aan toe gaat. Tijdens activiteiten let de sociaal makelaar in samenwerking met de vrijwilliger op het klimaat en de omgang onderling. Activiteiten Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het ontwikkelen van activiteiten wordt in deze speeltuin gedaan door de sociaal makelaar en vrijwilligers. Hierin is de vrijwilliger degene met de initiatieven, de sociaal makelaar ondersteund hierin. De sociaal makelaar zorgt ervoor dat het activiteitenrooster bekend is bij de bezoekers en dat de materialen voor de activiteit aanwezig zijn. Vrijwilligers organiseren de wekelijkse activiteiten in de speeltuin. De sociaal makelaar organiseert een aantal keer per jaar een grote activiteit, zoals een sinterklaasfeest. Hier helpen veel vrijwilligers aan mee. Ook de nabijgelegen stakeholders dragen bij aan deze grote activiteiten.
29
Vrijwilligers activeren en ondersteunen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Het activeren van buurtbewoners om te helpen bij het openen van de speeltuin, het opstellen van activiteiten en bij grote projecten wordt gedaan door de sociaal makelaar. De sociaal makelaar heeft hiervoor in de speeltuin en in de wijk contact met buurtbewoners. Als een buurtbewoner een activiteit op wil stellen, dan wordt hij of zij hierbij ondersteunt door de sociaal makelaar. Financiën Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De subsidie van de gemeente wordt nog steeds verstrekt aan de sociaal makelaarsorganisatie. De sociaal makelaar zit voor 0,4 fte op deze speeltuin. Contact met betrokkenen Vrijwilliger Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
De sociaal makelaar heeft contact met de betrokkenen van de speeltuin. Dit zijn de vrijwilligers en de nabijgelegen stakeholders. De sociaal makelaar zorgt dat er in de speeltuin flyers aanwezig zijn voor de bezoekers, om te zien wat er allemaal gebeurt. Ook de stakeholder zorgt hiervoor in zijn gebouw. 30
Ondersteuning beheer Vrijwilligers Gemeente Utrecht Sociaal Makelaar Nabijgelegen stakeholder Bezoekers
Ondersteuning van het beheer gebeurt via het platform. De gemeente onderhoudt dit platform.
31
