Spectrum. thema > Advisium. Een uitgave van, s Heeren Loo 5e jaargang, nummer 2, april Advisium. Bijdragen aan een beter bestaan

Spectrum , Een uitgave van s Heeren Loo 5e jaargang, nummer 2, april 2007

thema > Advisium in dit nummer o.a.

Advisium. Bijdragen aan een beter bestaan pagina 6

Nederlandse gebarentaal makkelijk? pagina 7

Gezond werken op de dagbesteding pagina 12

Wat te doen bij overlijden pagina 22

2

VAN DE REDACTIE

COLOFON Titel bedrijfsblad

Een nieuwe lente en Spectrum in een nieuw jasje: de redactie is

Spectrum

benieuwd naar jullie reacties! Hoofdredactie Anita Keuper

In dit nummer staat ADVISIUM in de schijnwerpers: ADVISIUM, leverancier van gespecialiseerd onderzoek en advies,

Eindredactie

van gespecialiseerde behandeling en begeleiding.

Nynke Feenstra

Je kunt in dit nummer kennisnemen van de vele kanten die Advisium heeft. En kennismaken met verschillende medewerkers

Redactie Ron Cornet, Netty Witmer,

en hun werkzaamheden. Ook ervaringen van de bewoners met

Annemiek Sevenstern, Eric Oudshoorn

Advisium ontbreken niet. Op pagina 8, 9 en 10 kun je lezen wat

Vormgeving

bewoner Ed Doornekamp heeft aan de dienstverlening van Advi-

Yabber, Utrecht

sium-medewerkers. Anita Keuper interviewde hem.

Omslagfoto Sander Kattenbelt

Daarnaast ontbreken in dit nummer de vaste rubrieken, zoals SpectrumKort, Om&Om en Het duo, niet.

Druk Koninklijke Drukkerij C.C. Callenbach, Nijkerk

De redactie wenst u veel leesplezier!

Correspondentieadres ’s Heeren Loo Postbus 550 3850 AN Ermelo

De redactie

redactie.spectrum@sheerenloo

IN DEZE SPECTRUM 6

7

12

22

Oplage 9600 exemplaren

Advisium

Verschijningsfrequentie tweemaandelijks

Bijdragen aan een beter bestaan

Uiterste inleverdatum kopij Spectrum 3 is dinsdag 1 mei. Het thema van dit nummer is ‘Veranderingen in de organisatie’.

Van gebarensysteem naar gebarentaal Nederlandse gebarentaal makkelijk?

Gezond werken op de dagbesteding Nieuw beleid over fysieke belasting in de maak

Wat te doen? Bij het overlijden van bewoners

EN VERDER SpectrumKort

4

Gezond werken op de dagbesteding

10

‘Het is hun huis. Ik ben hier te gast.’

12

Help! Jan verslikt zicht vaker

19

Om & Om

21

Vragen registeren voor de toekomst

24

In the picture

31

april 2007



Spectrum

thema

> Advisium

COLUMN

Klachtencommissie cliënten Een klacht zal in de regel eerst worden besproken met de leidinggevende van de cliënt die het betreft (bijvoorbeeld hoofd wonen) of met de naasthogere leidinggevende (bijvoorbeeld de regiomanager). Van dit gesprek of de gesprekken kan een schriftelijk verslag worden gevraagd. Als deze gesprekken geen bevredigende oplossing bieden, kan de klager een klacht indienen bij de klachtencommissie. Klachten kunnen worden ingediend bij: Klachtencommissie ’s Heeren Loo T.a.v. Wijn en Stael Advocaten mr. E.L. Pasma Postbus 354 3500 AJ Utrecht Klachtencommissie medewerkers Een klacht dient eerst te worden besproken met de leidinggevende en de naasthogere leidinggevende. Van het gesprek of de gesprekken wordt een schriftelijk verslag gemaakt. Als deze gesprekken geen bevredigende oplossing bieden, kan de klager een klacht indienen bij de klachtencommissie. Klachten kunnen worden ingediend bij: Klachtencommissie medewerkers T.a.v. drs. P. de Graaff ambtelijk secretaris Postbus 550 3850 AN Ermelo

Kracht biedt keuze In de maand maart leek onze communicatieafdeling de ‘Fleur op’ wel! Want de medewerkers van deze afdeling waren bezig met ‘het bezorgen’ van de nieuwe huisstijl. Ons nieuwe motto ‘Kracht biedt keuze’ kan niemand meer zijn ontgaan. Een voorbeeld van dit motto zien we terug in dit themanummer. Advisium laat ons zien dat kracht keuze biedt. Wat is dit toch een prachtige, multidisciplinaire eenheid. Zoveel vakdeskundigheid! Het is een belangrijke spil in onze dienstverlening. Op het zeer geslaagde AVG-congres (Arts Verstandelijk Gehandicapten) dat ter ere van Frank Vissers jubileum plaats vond, nam Frank ons mee terug in de tijd. Hij keek kritisch, maar betrokken naar ontwikkelingen. Gelukkig onderschreef hij het belang van een klantvolgende benadering. De invloed van Advisium is groot. Deze professionals voegen, onder de inspirerende leiding van Netty Witmer, dagelijks waarde toe aan het leven van

Vertrouwenspersoon Als je als medewerker van ’s Heeren Loo te maken krijgt met ongewenste omgangsvormen bepaal jij wanneer het gedrag van een collega voor jou onaanvaardbaar is. Het kan hier gaan om lichamelijk toenaderingen, dubbelzinnige opmerkingen, seksueel getinte grappen, toespelingen, pesten of discriminerende opmerkingen. Een gesprek met de vertrouwenspersoon blijft altijd tussen u en de vertrouwenspersoon tenzij u wilt dat er meer mee gedaan wordt. De vertrouwenspersoon kan u daarbij helpen. De vertrouwenspersoon is: Annette A. Vinke Postbus 550 3850 AN Ermelo

cliënten en ouders, aan het werk van begeleiders en aan de organisatie zelf. Ook buiten de organisatie leveren zij diensten. Menig Advisiummedewerker is zelfs in het buitenland een graag geziene gast. Naast de vakgerichte kennis van de verschillende disciplines beschikken Advisiumprofessionals ook over veel ervaring. Maar daar staan ze gelukkig niet alleen in. De afgelopen periode heb ik veel momenten meegemaakt waarin ik onder de indruk was van de kennis van begeleiders, cliënten en ouders. Ervaringskennis is een belangrijk goed. We zoeken naar een manier om deze kennis voor een groter publiek toegankelijk te maken, want we kunnen zoveel van elkaar leren. Nu onze klantvolgende blik meer wordt gericht op de primaire processen, zullen de ervaringen van cliënten, begeleiders en ouders meer aandacht krijgen. De kracht die hieruit voortkomt, leidt tot meer keuzes voor iedereen. Laten we samen kennismaken! Advisium gaat ons hierin voor.

Lydia Helwig Nazarowa Directeur – bestuurder ’s Heeren Loo

Op werkdagen telefonisch bereikbaar op nummer (06) 10353807

april 2007



Spectrum

SPECTRUMKORT

• Bedankt dat Wim echt ‘thuis’ was in Ermelo

de webbrowser Internet Explorer. Bovendien is het nodig

Op 11 januari is onze broer Wim Vink overleden. Een men-

dit installatieproces geleid.

om eenmalig een aanvullende plugin te installeren. Bij het eerste bezoek aan de website wordt je automatisch door

senleven lang was hij bewoner van ’s Heeren Loo, want 62 jaar, dat is toch een heel mensenleven. Als ik zo terugkijk kan ik maar één ding zeggen: Wim was echt ‘thuis’ in Ermelo. Wat voor andere mensen broers en zusters zijn, zijn voor Wim zijn medebewoners geweest en de mensen die - op welke wijze ook - voor Wim hebben gezorgd. Er waren goede en minder goede periodes, maar één ding zal ons altijd bijblijven. Dat is de grote betrokkenheid van iedereen op ’s Heeren Loo bij mijn ‘broertje’. Het gevoel was er van het begin af aan, zelfs in een zeer chaotische oorlogstijd was Wim niet zomaar een patiënt, nee, Wim maakte deel uit van het grote gezin op ’s Heeren Loo. En die warmte, betrokkenheid en liefde zijn er tot zijn heengaan geweest. Mijn waardering hiervoor kan ik nauwelijks in woorden uitdrukken. Toch wil ik iedereen, ongeacht in welke betrekking of welke relatie hij tot Wim stond, be-

• Night of the nurses Op de dag van de verpleging, is weer de jaarlijkse Night of the nurses in Ermelo. Met deze keer een live optreden van de Zingende Fresia’s en een spectaculair optreden van Casper. Wanneer

Zaterdag 12 mei

Aanvang

21.30 uur

Plaats

Sporthal ‘Kwadrant’

Thema

Skihut

De buttons die het toegangsbewijs voor het feest zijn, kosten €7.50 en zijn voor ’s Heeren Loo verkrijgbaar bij Willemien van Iren (A-flat 508) en voor Kwadrant bij Klaas de Vries in de Rode Loper.

danken. En voor jullie verdere werk: werk en loop aan de kant van God. Of zoals Wim zou zeggen, ‘loop maar met de goede herder’!

• ’s Heeren Loo opent dagbesteding in de Baanveger

• Virtuele toer door Groot Zonnehoeve

In februari startte ’s Heeren Loo in Ermelo officieel met

De woonwijk Groot Zonnehoeve moet in 2011 grotendeels

waar diverse activiteiten voor ouderen worden georgani-

klaar zijn. Maar virtueel is de wijk al bijna af! Cliënten en hun familieleden, medewerkers en andere geïnteresseerden kunnen virtueel rondwandelen door de toekomstige wijk. In Virtueel Groot Zonnehoeve zie je hoe de nieuwe woningen en de openbare ruimte er straks ongeveer

dagbesteding in de Baanveger. De Baanveger is een gebouw van de SWOE (Stichting Welzijn Ouderen Ermelo) seerd. Wethouder Meijer van de gemeente Ermelo opende in het bijzijn van dhr. H. van Dijk, medewerker Welzijn, dhr. J. te Loeke, regiomanager ’s Heeren Loo en andere belangstellenden de dagbesteding in de Baanveger. Vanuit de ouderenzorg van ’s Heeren Loo is er een samenwer-

gaan uitzien en proef je de sfeer van deze groene wijk. De driedimensionale beelden zijn veel toegankelijker dan maquettes of ‘platte’ tekeningen. Dat maakt het aantrekkelijk om ook eens samen met de cliënt te bekijken hoe zijn of haar nieuwe wijk er gaat uitzien. Virtueel Groot Zonnehoeve is een groeimodel. Dat betekent dat de virtuele wijk regelmatig vernieuwd en uitgebreid wordt. Als je hiervan op de hoogte gehouden wilt worden, kun je je via de website aanmelden voor een nieuwsbrief. In deze nieuwsbrief, die enkele keren per jaar verschijnt, beschrijft de gemeente de stand van zaken rondom de wijk Groot Zonnehoeve. Ook kun je via een forum met andere bezoekers contact leggen en van gedachten wisselen over de nieuwe wijk. Voor een bezoek aan www.apeldoorn.nl/

kingsverband ontstaan tussen de SWOE en ’s Heeren Loo. Onder deskundige begeleiding is er gestart met dagactiviteiten voor ouderen met een licht verstandelijke beperking. Het aanbod bestaat uit creatieve activiteiten.

grootzonnehoeve heb je een breedbandverbinding nodig, ADSL of kabel. Verder werkt de toepassing alleen onder

• Vriendschap en seksualiteit Het afgelopen jaar is het innovatieproject SICS uitgevoerd.

SPECTRUMKORT april 2007

 Spectrum

SICS staat voor: Steunpunt Informatie en Coördinatie Seksualiteit. Het SICS ondersteunt begeleiders, familieleden en cliënten bij vragen rond seksualiteit. Een nieuwe

Advisium: wat is dat? Advisium biedt specialistische diensten op het gebied van

Ook zijn Advisiummedewerkers betrokken bij een veelheid

onderzoek, behandeling en advisering. Binnen Advisium

aan projecten, zoals nieuwbouw en verbouwprojecten.

kennen we de volgende teams: • medische teams, waarin de Arts Verstandelijk Gehan-

Tenslotte voeren de medewerkers van Advisium in nauwe

dicapten (AVG), de AVG-in-opleiding, de polimede-

samenwerking met regio’s (wetenschappelijke) onderzoe-

werker/doktersassistente, de apothersasssistente, de

ken uit. Bijvoorbeeld onderzoek naar motorisch functio-

tandarts en de mondhygiëniste werkzaam zijn;

neren van kinderen met Downsyndroom, onderzoek naar

• paramedische teams, met hierin de fysiotherapeut, de ergotherapeut, de logopedist en de diëtist;

syndromen, onderzoek naar levensverhalen. Natuurlijk wordt hierbij altijd eerst toestemming gevraagd aan de

• de Orthopedische werkplaats, die is gehuisvest in Er-

cliënt en de wettelijk vertegenwoordiger. De gelden om

melo. Hier werken de orthopedisch schoenmaker, de

deze onderzoeken te financieren worden gezocht in sub-

revalidatietechnicus en de vervaardiger van elastische

sidies en fondsen.

kousen; • een pedagogisch/ psychologisch team, met de gedrag-

Advisium herbergt tal van specialisten, kent tal van klan-

kundige, de casemanager, de psychodiagnostisch me-

ten, maar moet doordat de regio’s in verschillende gebie-

dewerker en de spel-, creatief- en haptotherapeut;

den werkzaam zijn (Veluwe, Utrecht, Flevoland, Over-de-

• het Team Geestelijke Verzorging, met daarin de pastor

IJssel) steeds meer nadenken over hoe je zonder te zeer

en de pastoraal medewerker.

te versnipperen de verschillende specialismen in stand houdt. Daarbij is samenwerking met de eerstelijnszorg,

Advisium biedt haar diensten in de eerste plaats aan aan

bijvoorbeeld huisartsen een mogelijkheid. En samenwer-

mensen met een verstandelijke beperking die wonen of

king met collega-organisaties. Zoals in Utrecht met Abro-

werken in een voorziening van ‘s Heeren Loo en aan hun

na en in Flevoland met Kwadrant en Meeregaard.

ouders/vertegenwoordigers. Maar de specialisten van Advisium worden ook steeds meer ingezet bij vragen van

De Advisiumspecialisten leggen meer en meer verant-

mensen van buiten de organisatie. Deze vragen worden

woording af naar de klant en de financier. Dat is goed,

behandeld door het poliklinische team. Ook andere (zorg-

maar moet niet leiden tot overbodige administratieve

)organisaties doen een beroep op de diensten van Advi-

rompslomp. Met dit spanningveld moet bij verandering

sium. Dit omdat ze zelf vaak te klein zijn om deze specia-

van financiering terdege rekening worden gehouden.

listische deskundigheid in huis te hebben. Advisium is een bloeiende regio, met interessante klanten Advisium medewerkers verrichten niet alleen cliëntge-

en interessante medewerkers. Op de volgende pagina’s

bonden taken, maar ook indirecte taken: zo zijn zij in de

vertellen een paar collega’s over hun werk. Ik nodig u

regio’s werkzaam in advisering en begeleiding van de me-

graag uit kennis met hen te maken.

dewerkers op de woon- en dagbestedinggroepen en verzorgen zij op aanvraag scholingen en trainingen.

Do o r N e t ty W i t m e r, M an a g e r A d v i s i um

activiteit in Apeldoorn en Ermelo van het steunpunt is een

Verder sluit de cursus aan bij de belevingswereld van de

cursus voor cliënten, namelijk de training ‘Vriendschap

cliënt. Met het gekozen cursusmateriaal worden de on-

en seksualiteit’. Deze training wordt gegeven onder lei-

derwerpen zo concreet mogelijk en op een begrijpelijke

ding van Mieke Swennen (GZ-psycholoog en orthopeda-

manier aangeboden. Marja Eding en Mieke Swennen,

goog) en Ineke Lakerveld (orthopedagoog in opleiding).

beide orthopedagoog, over deze cursus: ‘Wij vinden het

Cliënten kunnen lang met vragen rondlopen zonder te we-

belangrijk om de beleidsuitgangspunten seksualiteit van

ten bij wie ze daarvoor terecht kunnen. Het zijn vragen

’s Heeren Loo Midden-Nederland (2006) in de praktijk

als: wat is vriendschap eigenlijk, hoe maak ik contact met

te brengen. Deze zijn: “Ik mag alle vragen stellen die ik

iemand die ik niet ken, wanneer mag je nou seks hebben

heb en krijg hulp als ik dat nodig heb, ik krijg seksuele

met elkaar of hoe moet je een condoom omdoen? Deze

voorlichting”. De eerste cursus start in maart 2007. We

training biedt cliënten de mogelijkheid om vragen te stel-

wachten met spanning de reactie van de cursisten en hun

len en zich te laten informeren.

begeleiders af!’

Het doel van de cursus is tweedelig:

Meer informatie:

1. de cursisten maken kennis met het onderwerp vriend-

Marja Eding voor Ermelo tel.: 0341 - 5555450

schap en seksualiteit in een vertrouwde omgeving;

Mieke Swennen voor Apeldoorn tel.: 055 - 3696441

2. de cursisten leren passend weerbaar gedrag aan in on-

lees verder p. 25

gewenste situaties.

april 2007



Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Advisium: ‘Onze bijdrage aan een zinvol bestaan’ Door Ad Lock , b e l e i d s m e d e w e r ke r A d v i s i u m E r m e l o

Via hoogwaardige ondersteuning bijdragen aan een zinvol bestaan. Dit motto van ’s Heeren Loo is met recht pretentieus. De medewerkers van Advisium bieden ondersteuning die de kwaliteit van de zorg verhoogt en die bijdraagt aan de kwaliteit van het bestaan. Ad Lock legt vanuit welk gedachtegoed dit gebeurt, Acties van Advisium vinden samen met de cliënt plaats.

individueel functioneren van de persoon. Dit functioneren

Bij ingewikkelde vragen gaan de dokter, de diëtist, de

staat op zijn beurt in wisselwerking met de ondersteu-

groepsleider en de pedagoog met de cliënt en zijn of haar

ning. Ook wordt de intensiteit van de benodigde onder-

familie om de tafel zitten. Terwijl de dagbesteding, de be-

steuning beschreven.

geleiders van wonen, de psycholoog en de logopedist op zoek gaan naar goede verwijzers voor de cliënt. Samen

De onderzoeker Schalock wijst er op dat we er bij de on-

werken we aan een betere dienstverlening vanuit de ach-

dersteuning vooral op moeten letten dat deze bijdraagt

tergrond dat de cliënt én recht heeft op ondersteuning én

aan de kwaliteit van bestaan. Ieder mens streeft er naar

een vraag kan hebben naar hele speciale zorg. De bezig-

om te kunnen beschikken over wat hieronder puntsge-

heden van Advisium zijn gericht op samenwerking met de

wijs staat opgenoemd. Dit geldt, al of niet in aangepaste

andere dienstverleners van ’s Heeren Loo, zoals de be-

vorm, ook voor mensen met een beperking.

geleiders in de woning of op de dagbesteding. En op het

1. Emotioneel welbevinden

ondersteunen van het persoonlijk netwerk van de cliënt.

2. Interpersoonlijke relaties 3. Materieel welbevinden

Om ons werk goed te kunnen doen, is het belangrijk dat

4. Persoonlijke ontplooiing

we cliënten goed leren kennen. Niet alleen wat betreft

5. Lichamelijk welbevinden en gezondheid

hun mogelijkheden en beperkingen, begrip en inzicht.

6. Zelfbepaling

Maar ook wat betreft het vermogen om zich aan te pas-

7. Sociale inclusie (erbij horen)

sen aan de eisen die de omgeving aan hun stelt. Ook be-

8. Rechten

kijken we in hoeverre zij in de gelegenheid zijn om deel te nemen aan de samenleving. Ook bezien we hun gezond-

Competentieverhoging

heid en conditie.We baseren ons hierbij op kennis van de

Wat doet Advisium hiermee? Advisium moet hierbij twee

Amerikaanse koepelorganisatie AAMR en van onderzoeker

belangrijke uitgangspunten combineren.

Schalock. De AAMR vertelt ons het volgende:

Ten eerste de roep om vraaggerichte ondersteuning. Hierbij is de autonomie en zeggenschap van de cliënt met een verstandelijke beperking uitgangspunt van denken

I. Verstandelijke mogelijkheden

en handelen, waarbij we verwijzen naar het AAMR-ondersteuningsmodel en kwaliteit van bestaan (Schalock).

II. Adaptief gedrag III. Participatie interactie en sociale rollen

Ten tweede is er het besef dat we te maken hebben met Ondersteuning

Individueel functioneren

mensen met ernstige beperkingen; mensen die veel moeite hebben om hun autonomie en zeggenschap te to-

IV. Gezondheid

nen, en die vragen om een speciale en soms sturende

V. Context

begeleiding. Om deze twee zaken met elkaar te verbinden, moeten we zowel de cliënten als hun netwerk (familie, begeleiders)

In het eerste vak (zie bovenstaande figuur) wordt op ver-

steun en helderheid bieden die kan bijdragen aan compe-

schillende gebieden het functioneren van de persoon in

tentieverhoging. Met als motto: we moeten er voor zorgen

kaart gebracht, zowel zijn sterke als zijn zwakke kanten.

dat het goed gaat met de cliënten én met de begeleiders.

Door de lens van ondersteuning gezien, bepalen deze het

Hoe? Dit kun je op de volgende pagina´s lezen.

april 2007



Spectrum

•

THEMA-ARTIKEL

Nederlandse Gebarentaal makkelijk? Door Ruth den Best e n , l o g o p e d i s t e E r m e l o

Het Groot Gebarenboek is in onbruik geraakt, omdat we in 2001 zijn overgestapt op de Nederlandse Gebarentaal (NGT). Waarom eigenlijk, en wat zijn de verschillen? Tot vijf jaar geleden werkten we op ’s Heeren Loo met

NGT makkelijk?

het Groot Gebarenboek, het dikke groene boek waarin

Iedereen die dit denkt, raad ik aan een cursus te volgen.

meer dan 1600 gebaren stonden getekend. Het was toen

Want het hierboven genoemde ‘uitbeelden’ is gebonden

gebruikelijk om tegen dove cliënten (en tegen horende

aan allerlei regels: je lichaamshouding, de stand van je

cliënten die dit nodig hadden) gewoon te praten en de

hoofd, je ogen, je gezichtsexpressie, de positie van je

belangrijke woorden in de zin te ondersteunen met een

handen en zelfs de stand van je wenkbrauwen. En dat

gebaar. Op deze manier gebruik maken van gebaren heet

allemaal tegelijk!

een gebarensysteem. Doof geboren Papa

NGT is geen plaatjes tekenen in de lucht of een gek ge-

Sinds 2001 is het gebarenbeleid wezenlijk veranderd. We

zicht trekken. Het is de officiële taal van de prelinguaal

gebruiken in de communicatie met dove cliënten de Ne-

dove mensen. Dit zijn mensen die doof zijn geboren of

derlandse Gebarentaal (NGT). Een aantal gebaren uit de

dit zijn geworden voordat ze de gesproken taal hebben

NGT zijn anders dan we gewend waren uit het Groot Ge-

verworven. Deze taal is ontstaan binnen de dovenge-

barenboek:

meenschappen zelf en heeft een eigen woordenschat en grammatica. Beter te begrijpen Voor mensen die met dove cliënten werken, is het een hele klus om NGT een beetje in de vingers te krijgen. Dove cliënten gebruiken van nature al elementen uit de grammatica van de NGT, afhankelijk van cognitieve, motorische en communicatieve vaardigheden. Daarom begrijpen ze ook veel beter wat je vertelt in gebaren, als dit in NGT gebeurt. Meerwaarde

gebaar PAPA uit het Groot Gebarenboek

gebaar PAPA uit de NGT (zie het Klein Gebarenboek)

Omdat het wél communiceren terwijl je níet kan horen heel belangrijk is, heeft het bij elkaar brengen van dove cliënten een grote meerwaarde. De mogelijkheden tot communiceren met elkaar en de omgeving worden hier-

Je hoofd schudden

door enorm vergroot.

Maar NGT houdt veel meer in dan alleen een gebaar als ‘papa’ anders maken. Als je bijvoorbeeld het woord ‘nee’

Horen en zien

in NGT zegt, moet je, terwijl je de zin gebaart, je hoofd

Nederlandse Gebarentaal is absoluut een aanwinst voor

schudden. Verder is de volgorde van gebaren in een zin

de dove cliënten van ’s Heeren Loo. Maar ook horende cli-

anders dan de woordvolgorde in het Nederlands. De zin

ënten kunnen veel profijt hebben van het bewust gebruik

‘het kopje staat op de tafel’ wordt in gebarentaal ‘tafel

van gezichtsexpressie, houding en bewegingen. Omdat zij

kopje op’. En in een verhaal over een hond wordt deze

dan kunnen horen én zien wat je zegt.

•

uitgebeeld. Dit lijkt simpel toneelspel, maar het is een essentiële grammaticale vaardigheid om duidelijk te maken welke persoon in het verhaal wat doet.

april 2007



Spectrum

THEMA-ARTIKEL

‘Ik kon zelfs Door Anita Ke u p e r, m e d e w e r ke r c o m m u n i c a t i e

Ed Doornekamp woont ruim een half jaar aan Molenkamp 18 in Ermelo. Ed heeft een spierziekte en maakt veel gebruik van Advisium. Hij heeft fysiotherapie, logopedie en zijn rolstoel is aangepast door de instrumentmakerij. Ed wil wel iets vertellen over zijn ervaringen met Advisium. Op een zonnige dinsdagmiddag zoek ik hem op. Omdat Ed door zijn ziekte moeilijk praat, maakt hij gebruik

Je maakt dus veel gebruik van Advisium.

van een spraakcomputer. Als we willen starten met het in-

Ja, ik heb fysiotherapie van Hester en logopedie van

terview blijkt deze defect te zijn en wijken we uit naar zijn

Wilma. Ik heb het erg naar mijn zin bij de logopedie en de

slaapkamer waar zijn gewone computer staat. Terwijl ik

fysiotherapie. Ik heb niets te klagen. Ik ben blij dat deze

de vragen stel, geeft Ed antwoord via de computer.

mensen er zijn, zij zorgen er voor dat het zo goed mogelijk met me gaat. De logopedie heeft bijvoorbeeld gezorgd

Waar heb je gewoond voor je in Ermelo kwam wonen?

voor een spraakcomputer.

Ik heb op de Gaffel in Nijkerk gewoond. Ik ben ook geboren in Nijkerk, daar wonen mijn ouders ook, ze komen

Vind je het goed dat Wilma en Hester in Spectrum iets vertellen over wat jij doet bij de fysiotherapie

elke week bij mij op bezoek. Ik heb ook nog twee broers,

en logopedie?

die zijn ouder dan ik. Het bevalt me goed in Ermelo, ik heb

Dat lijkt me een heel goed plan.

het reuze naar mijn zin. Wil je zelf nog iets kwijt, Ed? Hoe lang heb je deze spierziekte?

Nee, het leven is al zo kort. Het is goed.

Ik heb ze twee jaar. Mogen we een foto van je maken en heb je ook Door jouw ziekte zal het steeds slechter met je

voorkeur voor een plek?

gaan, dat lijkt me moeilijk voor je.

Wat dacht je van het PSV-stadion?

Dat valt wel mee. Maar het gaat wel achteruit. Jammer genoeg wel. Voor dat ik deze ziekte kreeg, kon ik lopen, praten en zelfs voetballen met vrienden. Mijn vrienden

Je hebt wel gevoel voor humor, maar dat lijkt me een beetje ver weg. Achter de computer, vindt je

komen vaak bij me langs, dat vind ik fijn.

dat ook goed? Ed steekt z’n duim omhoog.

•

Heb je ook pijn of ben je erg moe? Ja, je kunt het vergelijken met een boer met kiespijn. Ik heb ook medicijnen.

Pauline van Bennekom en Hester Houweling, fysiotherapeuten van Ed: ‘Sinds juli 2005 krijgt Ed fysiotherapie. Hij woonde toen

het bewegen staat centraal, ook het algemeen welzijn van

nog in Nijkerk en kwam bij een fysiotherapeut in de eerste

Ed. Bijvoorbeeld wat een goed slaaphouding voor hem is,

lijn terecht. Ed wordt behandeld om zijn beweeglijkheid

of aan welke eisen zijn rolstoel moet voldoen. Al deze as-

en mogelijkheden tot bewegen zoveel mogelijk te onder-

pecten houden de behandeling afwisselend en samen met

houden. Dit kan op verschillende manieren, bijvoorbeeld

Ed blijven we aanpassingen zoeken als zich een nieuwe

fietsen op een hometrainer, lopen met een loophulpmid-

situatie voordoet.’

del, of spelvormen vanuit zijn rolstoel. Maar niet alleen

april 2007



Spectrum Spectrum

voetballen met vrienden’

april 2007

 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Wilma van Vulpen, logopediste van Ed: De logopedie bij Ed begon ruim een jaar geleden. Ed

Vrouwenstem

woonde nog op de Gaffel in Nijkerk en kreeg steeds meer

Daarnaast werd een aanvraag ingediend voor het aan-

moeite met praten, kauwen en slikken. Ik ging elke week

passen van een ondersteunend communicatiemiddel. We

op mijn fietsje naar de Gaffel om Ed logopedie te geven,

hebben gekozen voor een Allora, een draagbaar apparaat

want ik woon er vlakbij. We oefenden houding, adem en

dat de door Ed getypte tekst uitspreekt. Ed mocht het

stem, om het spreken te vergemakkelijken. Ik had daarbij

apparaat even uitproberen. ‘Natuurlijk krijg jij er een met

regelmatig contact met de fysiotherapeut.

een mannenstem,’ zei de logopediste van de firma die het apparaat leverde. Maar later kregen we een reactie van

Een bord pap

Ed: hij wilde liever de vrouwenstem, want die vond hij

Daarnaast praatten Ed en ik over hoe het ging met kau-

beter te verstaan! Gelijk had Ed!

wen en slikken. Ed was in die tijd al flink afgevallen. Door het moeizame kauwen en slikken, bleek hij ongemerkt

Kuchen

steeds minder te eten. De diëtiste zorgde bij Ed voor een

Doordat Ed ruime ervaring heeft met computeren kan

dieet met onder andere meer energieverrijkte voeding. En

hij de Allora na minimale instructie uitstekend bedienen.

ik gaf het team van de Gaffel - en later ook het team van

We hebben veel gebruikte woorden en zinnen voorgepro-

Polhuis de Luifel - een scholing over slikken, verslikken en

grammeerd. Als spreken niet meer lukt, mis je vaak ook

wat eraan te doen valt. In detail werd in nauw overleg met

andere communicatieve geluiden, zoals je keel schrapen,

Ed afgesproken wat er met iedere maaltijd zou gebeuren.

roepen, kuchen of lachen. Op onze eerstvolgende afspraak

Ed vindt het bijvoorbeeld erg belangrijk om op zijn werk

gaan we van de bijgeleverde Cd-rom dergelijke geluiden

gewoon brood te kunnen eten. Als ontbijt vindt hij een

in de Allora zetten. Ik verheug me er al op!

bord pap prima. Door eens in de maand te kijken bij de maaltijd volg ik nu de slikvaardigheid en kan ik indien

Duim omhoog

noodzakelijk snel reageren.

Toen ik laatst aan Ed vroeg hoe hij het communiceren vond gaan, vond hij het praten minder goed gaan. Steeds

Gebaren

meer is hij aangewezen op zijn Allora. Toen ik vroeg of

Het was voor Ed (uiteraard) heel moeilijk dat hij steeds

de mensen in zijn omgeving goed naar hem luisterden en

minder verstaanbaar kon praten. Duidelijk werd dat Ed

hem de tijd gaven om duidelijk te maken wat hij bedoelt,

andere middelen nodig zou hebben om naast het spreken

stak hij zijn duim op: goed. Op de groep? Duim omhoog.

te gebruiken. We hebben eenvoudige gebaren uitgezocht

Op je werk? Duim omhoog. Met je ouders? Duim omhoog.

en die met ouders en de begeleiding van wonen en dagbe-

Fysio? Duim omhoog.

steding geoefend. Het was wel even wennen voor Ed om deze te gebruiken, maar het blijkt nu heel handig. Vooral

Je best doen

de gebaren ‘goed’, ‘fout’, ‘klaar’ en op je vingers tellen

Dat je ervan op aankunt dat, waar je ook komt en op welke

(kiezen uit keuze 1 of 2) worden veel gebruikt.

manier je je ook uit, iedereen zijn best doet om je boodschap werkelijk te begrijpen, is de basis voor geslaagde communicatie en daar draait het om bij logopedie.

•

Jan Bossers, instrumentmaker over Ed: ‘Eds rolstoel hebben wij zo goed mogelijk ingesteld, waaronder de armleuningen en de beensteunen. Dit is nodig om te voorkomen dat er te veel druk op de billen komt.Want Ed zit best wel veel uren per dag in zijn rolstoel. Verder zijn er anti-kiepsteunen aan de achterkant van de rolstoel gemaakt, niet de standaard, maar extra stevige, om er voor te zorgen dat Ed niet achterover kiept en zich daarbij bezeerd. In de rolstoel is ook een speciale heupgordel geplaatst, net als op de huiskamerstoel, alleen zijn op deze kussentjes gemaakt om drukplekken te voorkomen. Ed heeft inmiddels ook een andere rugleuning gehad, omdat hij de vorige heeft gebroken. Verder is een nieuwe rolstoel aangevraagd, eentje die beter bij Ed past.’

april 2007

10 Spectrum 10Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Active Support methode Wales ook in ’s Heeren Loo?

‘Het is hun huis. Ik ben hier te gast.’ Door Annemieke Ho o g s t a d , p e d a g o o g E r m e l o

Het enthousiasme over de methode Active Support is groot na een werkbezoek aan zorginstellingen in Wales. Zou de methode ook iets voor ’s Heeren Loo kunnen zijn? Een onderzoeksvoorstel over deze vraag is ingediend bij het Steunfonds.

Afgelopen februari hebben medewerkers van ’s Heeren

gelijkwaardigheid die wordt gezocht in de relatie tussen

Loo en Reinaerde, dienstverlening aan mensen met een

de cliënt en de begeleider.

handicap, een inspirerend bezoek gebracht aan zorginstellingen in Wales. Hier werkt men al jaren met de me-

Dagelijks de krant voorlezen

thode Active Support. Deze werkwijze is in de jaren 90

In Wales zie je dit duidelijk terug. Bijvoorbeeld in de in-

ontwikkeld vanwege de grootschalige deïnstitutionalise-

dividuele plannen. Thema’s bij het opstellen hiervan zijn

ring die daar toen gaande was: mensen met een verstan-

‘Wat is belangrijk voor mij?’, ‘Mijn sterke voorkeuren en

delijke beperking verhuisden vanuit de zorginstelling naar

behoeftes zijn …’, ‘Grote thema’s in mijn leven zijn …’.

een woonwijk.

Maar we zien het niet alleen terug in de visie, maar ook in de manier van werken: samen met de cliënt in plaats van voor de cliënt. Er wordt niet ‘over’ cliënten gepraat. Als je een huis binnenkomt, merk je dat je in het huis van cliënten bent. Zo laat een bewoner tijdens het bezoek de kast met zijn verzameling brandweerauto’s zien. Hij laat ook trots zien dat hij tosti’s kan maken. Verder hoorden we dat in een groepje van de dagbesteding de krant dagelijks wordt voorgelezen, op verzoek van de cliënten. Zo zijn er vele voorbeelden! Onderzoeksvoorstel Wales heeft natuurlijk een andere cultuur dan Nederland. Maar we denken dat het ook kan in Nederland. Met wetenschappelijk onderzoek willen we helder krijgen wat de effecten van Active Support bij ons kunnen zijn. Momenteel werkt ’s Heeren Loo samen met andere instellingen en universiteiten om dit onderzoek te kunnen doen. Ik heb

Uitbreiden vriendenkring

zojuist een onderzoeksvoorstel ingediend bij het Steun-

De methode Active Support is er op gericht begeleiders te

fonds van ’s Heeren Loo. Het is voor mij een uitdaging

helpen bij het anders gaan denken over cliënten. Met als

theorie en praktijk samen te laten komen om zo een be-

motto: geef hen meer dan voorheen het heft in handen in

tere zorg voor cliënten te realiseren.

•

hun dagelijks leven. Niet alleen wat betreft huishoudelijke taken zoals bijvoorbeeld zelf leren koffie zetten, maar ook wat betreft het uitbreiden van de kennissen- en vriendenkring en een actieve deelname aan de samenleving. Gelijkwaardigheid ‘Het is hun huis. Ik ben hier te gast.’ Dit is de basishouding van begeleiders bij de methode Active Support. De kracht van Active Support ligt vooral in de uitgangspositie voor de cliënt (midden in de samenleving) en in de

april 2007

11 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Nieuw beleid over fysieke belasting cliënten in de maak:

Gezond werken op de dag Door Pauline va n B e n n e ko m e n Lyd i d e L a n g e , fy s i o t h e ra p e u t e n E r m e l o

Er is geen Arbo-beleid voor mensen met een verstandelijke beperking, terwijl zij meer en meer deelnemen aan het arbeidsproces in de vorm van dagbesteding. Daarom start de vakgroep fysiotherapie een innovatieproject om te komen tot een Beleid Fysieke Belasting voor cliënten. Mensen met een verstandelijke beperking nemen steeds

van de dagbesteding. Het plan is de pilot op verschillende

meer deel aan een arbeidsproces of aan andere vormen

locaties in Ermelo en Apeldoorn te laten plaatsvinden.

van dagbesteding. Er is bij deze vormen van arbeid en dagbesteding regelmatig sprake van gezondheidsrisico’s

Coördinator fysieke belasting

door fysieke belasting. Voor deze mensen is er echter nog

Het is van belang dat begeleiders van de dagbesteding-

geen Arbo-beleid vastgesteld. Terwijl het ook voor hen

groepen die meedoen aan de pilot, zicht hebben op de

erg belangrijk is om in een verantwoorde houding te wer-

fysieke belasting van de cliënten op hun groep. Daarom

ken in een ergonomisch ingerichte werkplek. Een goede

worden op de deelnemende dagbestedinggroepen mede-

houding, de juiste tiltechniek en de juiste wijze van du-

werkers aangesteld als coördinator fysieke belasting. Zij

wen en trekken zijn van groot belang om klachten aan het

krijgen een training op het gebied van houding, beweging

bewegingsapparaat te voorkomen.

en fysieke belasting. Deze wordt gegeven door deskundigen van de vakgroep fysiotherapie. Vervolgens worden

Innovatieproject

met deze coördinatoren ‘fysieke belasting afspraken’ ge-

Met een pilot op verschillende dagbestedinggroepen binnen

maakt. Dit zijn afspraken over werkplekonderzoek en trai-

’s Heeren Loo Midden-Nederland willen we eerst komen tot

ning van de cliënten.

een Beleid Fysieke Belasting voor cliënten én dit daarna implementeren. Dit alles in samenwerking met medewerkers

Werkplekonderzoek De werkplekken van de cliënten worden beoordeeld op bijvoorbeeld de juiste werkhoogte, de opstelling en de kwaliteit van het meubilair en de materialen, en de aanwezigheid van noodzakelijke hulpmiddelen. Als het nodig is, wordt een voorstel gemaakt voor verbetering van de werkplek. Training Bij het ontwikkelen van een training voor cliënten zullen we deze aanpassen aan het niveau van de cliënt. Hiervoor maken we instructiemateriaal met veel beeldmateriaal als foto’s, tekeningen of pictogrammen. Ook met andere vormen van training, zoals het oefenen van een beweging of het samen uitvoeren van een werkhandeling, zal worden gewerkt aan een minder belastende werktechniek. Training kan rechtstreeks aan de cliënt worden gegeven, maar ook via adviezen aan de begeleiders. Workshop Ter voorbereiding op de pilot bieden we een workshop ‘Gezond Werken’ aan. Deze workshop is een aanzet om aandacht te vragen voor de verschillende aspecten van fysieke belasting die een rol spelen bij de werkzaamheden van cliënten van de dagbesteding. De workshop wordt gegeven op de verschillende locaties, op afspraak, en is bedoeld voor medewerkers én cliënten.

april 2007

12 Spectrum

•

besteding

Behandeling op locatie sleutel tot succes Door Martijn Venhu i ze n , fy s i o t h e ra p e u t A p e l d o o r n

Het afgelopen jaar is er een behandelprogramma ontwikkeld om senioren te helpen die problemen hebben met opstaan en lopen. De samenwerking tussen fysiotherapeuten en de mensen om de cliënt heen is daarbij de sleutel tot succes gebleken. De functionele fysiotherapie onderzoekt en behandelt de

Fysiotherapeut vaker op woongroep

cliënt in de omgeving waar de problemen met opstaan of

Om de groepsleiding de juiste ondersteuning te geven,

lopen zich voordoen. Als bijvoorbeeld lopen naar het toilet

zijn formulieren ontwikkeld om de problemen met op-

een probleem is, kan de rollator te laag zijn afgesteld of

staan en lopen goed in kaart te brengen en te volgen. De

de vloer te glad zijn. Ook kan het zijn dat medewerkers

fysiotherapeut zal voor een goede overdracht steeds meer

het moeilijk vinden om in te schatten wat een cliënt nog

op de woongroep of op de dagbesteding aanwezig zijn.

zelfstandig kan. Anders gezegd, de oorzaken van het pro-

Het project heeft een duidelijk behandelprogramma op-

bleem zijn vaak belemmeringen in de omgeving.

geleverd dat: • samenwerking tussen groepsleiding/activiteitenbegelei-

Medewerkers krijgen inzicht

ding en fysiotherapeuten rond de cliënt waarborgt;

Wat zijn de belangrijkste conclusies van het project over

• aansluit bij de belevingswereld van de cliënt;

het ontwikkelen van een behandelprogramma?

• aansluit bij de huidige inzichten rond motorisch leren;

• Wanneer het fysiotherapeutisch onderzoek en de be-

• instrumenten bevat om de behandeling te begeleiden

handeling worden uitgevoerd op locatie dan levert dat

en resultaten te evalueren.

vaak de noodzakelijke informatie op voor een goede behandeling en een goed resultaat. • Ouder wordende cliënten kunnen vaak geholpen worden

Deze manier van werken is voor onze afdeling niet nieuw, maar zal steeds vaker worden toegepast.

als de behandeling met name gericht is op het ondersteunen van medewerkers. Door samen met de fysio-

Als je geïnteresseerd bent in deze werkwijze en de verdere con-

therapeut te kijken naar de cliënt, krijgen medewerkers

clusies dan kun je het volledige verslag opvragen door een mail te

inzicht in de mogelijkheden van de cliënt en in hoe zij

sturen naar [email protected]. Binnenkort zal er

hem of haar het beste kunnen begeleiden.

ook meer informatie beschikbaar komen via het intranet. •

april 2007

13 Spectrum 13

THEMA-ARTIKEL

Functionele fysiotherapie bij senioren met een verstandelijke beperking

THEMA-ARTIKEL

Communicatiepaspoort voor

THEMA-ARTIKEL

beter contact

Pas op, valgevaar!! Do o r A n n e m a r i e M e n k ve l d , fy s i o t h e rap e ut Apeldoorn

Door Danielle te Ka a t–van d e n O s , logopedist Ermelo

De afdeling fysiotherapie heeft valpreventie op de agenda gezet. Nieuw is dat drie afdelingen

Sneller en beter contact maken met cliënten

nu ook meewerken aan een landelijk verbeter-

met een zeer ernstige verstandelijke beper-

traject van het Ministerie van Volksgezondheid,

king. Dit wordt mogelijk met een nieuw hulp-

Welzijn en Sport. Wat zijn hierbij de doelen?

middel: het communicatiepaspoort. Met de groei van het aantal ouderen met een verstandeCliënten met een zeer ernstige verstandelijke beperking worden vaak niet of niet goed begrepen. Zij communiceren voornamelijk met lichaamstaal, met mimiek of met geluiden als huilen, lachen, schreeuwen. Om de communicatie tussen de cliënt en de mensen om hem of haar heen te bevorderen is het communicatiepaspoort ontwikkeld.

ouderdom een steeds grotere rol spelen. Zoals valincidenten met letsels (zoals een fractuur) als gevolg. De afdeling fysiotherapie in Apeldoorn krijgt regelmatig aanmeldingen van cliënten die zijn gevallen en hier letsel aan hebben overgehouden. Wat is er al? Daarom heeft de afdeling fysiotherapie valpreventie op

Reacties cliënt Het communicatiepaspoort is een kaart op A4 formaat waarop met tekst en beeld de communicatiemogelijkheden van de cliënt staan beschreven. Iedere cliënt heeft zijn eigen kaart, die na een logopedisch onderzoek wordt gemaakt door medewerkers van de vakgroep logopedie. Op de voorzijde van de kaart staat beschreven hoe de cliënt reageert als hij of zij bijvoorbeeld vrolijk, boos, bang of verdrietig is (zie pagina hiernaast, bovenste afbeelding). Op de achterzijde van de kaart vind je informatie over de visus, het gehoor en het gevoel van de cliënt.

de agenda gezet. Zij is gestart met het zoeken naar informatie hierover. Binnen ziekenhuizen, verpleeg- en verzorgingshuizen zijn namelijk instrumenten beschikbaar om cliënten met een verhoogd risico op vallen en fracturen op te sporen. Om deze instrumenten ook inzetbaar te maken voor ouderen met een verstandelijke beperking, zijn deze door de afdeling fysiotherapie aangepast en gebundeld in een “Checklist Val- en Fractuurrisico”. Landelijk verbetertraject Hierna kwam de vraag mee te werken aan een landelijk verbetertraject Valpreventie. Dit is een initiatief van het

Rolstoel of tas De vakgroep logopedie maakt sinds 2006 steeds meer gebruik van het communicatiepaspoort. De kaart wordt bevestigd aan de rolstoel of aan de tas van de cliënt. De kaart kan worden gebruikt als je de cliënt niet begrijpt of bij een eerste kennismaking. Het communicatiepaspoort is gericht op het maken van contact in de vorm van samen iets beleven of een gesprek. Voor mensen die geen mogelijkheden hebben tot het voeren van een gesprek is de inhoud van de kaart gericht op: • de wijze van benaderen en het maken van contact • de wijze waarop de cliënt communiceert met een ander of dingen duidelijk probeert te maken. Met de kaart wordt de wijze van communiceren afgestemd op het communicatieniveau van de cliënt. Hierdoor zullen de cliënt en zijn of haar communicatiepartner elkaar eerder en beter begrijpen.

lijke beperking, gaan problemen die gerelateerd zijn aan

•

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Aan deze verbetertrajecten nemen instellingen uit verschillende sectoren deel. Risico’s herkennen Drie afdelingen nemen vanuit de afdeling fysiotherapie in Apeldoorn deel aan een pilot van het verbetertraject Valpreventie, te weten twee woongroepen en een dagbestedingsgroep. De doelen zijn: • aandacht geven aan vallen, de gevolgen van vallen en preventieve mogelijkheden; • hierdoor vermindering van het aantal valincidenten; • een richtlijn opzetten om risico’s voor vallen en fracturen bij cliënten te herkennen. Zorgzwaarte Het uiteindelijke doel is een duidelijk beeld krijgen van wat wij kunnen doen om de zorgzwaarte van onze cliënten zo laag mogelijk te houden.

april 2007

•

15 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Fysiotherapie Een stoere meid met een enkelfractuur krijgt looptraining. Een jongen, met een progressieve neurologische aandoening, wil zo zelfstandig mogelijk blijven. Welke voorwaarden en hulpmiddelen hebben zij hiervoor nodig? De externe cliënten, bewonersfitness, groepsbehandelingen en het onderhouden van contacten met ouders, begeleiders, paramedici, orthopedagogen en artsen maken deel uit van mijn dagelijks werk. Pascale Aldenhoff, paramedische zorg Ermelo

In het kort

Ergotherapie Het uitvoeren van dagelijkse activiteiten verloopt niet altijd vanzelfsprekend voor mensen met een verstandelijke beperking. Het doel van de ergotherapie is mensen

Medewerkers van Advisium vertellen over

in staat te stellen zo zelfstandig mogelijk te functioneren

hun werk. Wat zijn zoal hun dagelijkse bezig-

in hun omgeving. Dit kan thuis zijn, op het werk of op het

heden?

activiteitencentrum. De ergotherapeut analyseert door middel van observaties waarom iemand ergens moeite mee heeft. Ergotherapeutische behandeling stimuleert het uitvoeren van praktische vaardigheden. Dit wordt gedaan met training, adviezen aan ouders en begeleiders, of het adviseren en leren omgaan met een hulpmiddel. Daphne Koldenhof, paramedische zorg Apeldoorn,

Herman de Waal

Jeanette Niekus

Mariëlle Rouleaux

directie

beleids medewerkers

april 2007

16 Spectrum

A&I advies- en informatiepunt

APELDOORN

* P&PD

geestelijke verzorging

paramedisch

orthopedie

medisch

ERMELO

* P&PD

secretariaat

Advisium Apeldoorn en Ermelo

paramedisch

manager

medisch

onderdeelscommissie

Arts voor verstandelijk gehandicapten (AVG)

Geestelijke verzorging

Medische zorg leveren aan mensen met een verstandelijke beperking. Dit houdt in voor Schuylenburg en het Hietveld in Beekbergen: spreekuur draaien, visites afleggen, mono- en multidisciplinaire besprekingen bijwonen, overleg voeren met familie en specialisten, behandelen van externe cliënten (zogenaamde polipatiënten). Daarnaast werkzaamheden verrichten als BOPZ-arts voor De Beele in Voorst en als teamarts voor Passerel (Pippo, Doggersbank en de Bascuul) in Apeldoorn. Herman de Waal, Medische zorg Apeldoorn Psychodiagnostiek Psychologische testen afnemen bij (interne en externe) cliënten en gegevens over hen verzamelen. Bijvoorbeeld door dossieronderzoek, observatie of het invullen van vragenlijsten met ouders of begeleiders. De resultaten hiervan verwerk ik tot een verslag, waarin ik ook mijn interpretaties geef. Hiermee lever ik een bijdrage aan de beeldvorming over de cliënt.

warmte en licht de paaskaars brandt wij zijn niet alleen kerk tijd vrijdag club naar verhalen luisteren samen hand in hand bijbel samen we praten er is stilte jij geeft een hand ontmoeting rouw stille tranen teken van hoop

Jeanette Niekus, P&PD, Apeldoor Orthopedagogie Orthopedagoog binnen ’s Heerenloo: een boeiende, geva-

hand op de schouder troost

rieerde baan! Mensen met moeilijk verstaanbaar gedrag hebben mijn grootste aandacht. Meedenken, adviseren, ondersteunen en samenwerken met hun begeleiders en alle betrokkenen. Met kwaliteit van bestaan als kerndoel. Scholingen Persoonlijk Plan, autisme, haptonomie en diagnostisch onderzoek binnen onze auti-poli zijn daarnaast

pastoraat geestelijke verzorging dat wat bezield ontdekkend zoeken zingevend onderweg samen

kernactiviteiten. Mariëlle Rouleaux, orthopedagoog en GZ-psycholoog, Apeldoorn

Management flat A-4, locatie Ermelo telefoon: 0341 - 555 478 [email protected] Advies en Informatie telefoon: 0800 - 3555 555 [email protected] Geestelijke Verzorging pastorie Ermelo telefoon: 0341 - 555 429 [email protected] gebouw Hannah Apeldoorn telefoon: 055 - 3696 451 [email protected] Medische zorg Schuylenburg • artsen • apotheek • lab./doktersassistent • mondhygiënist Het Loohuis telefoon: 055 - 3696 404 [email protected]

Martin ter Veen, pastoraal werker

Medische zorg Ermelo • artsen • apotheek • laboratorium • mondhygiënist Dupontcentrum telefoon: 0341 - 555 400 [email protected] Paramedische zorg Schuylenburg • fysiotherapie • logopedie • dieëtetiek • ergotherapie Het Loohuis telefoon: 055 - 3696 178 [email protected] Paramedische zorg Ermelo • fysiotherapie • logopedie • diëtetiek (Dupontcentrum) • ergotherapie Het Keerpunt telefoon: 0341 - 555 571 [email protected]

Orthopedie • instrument- en schoenmakerij Het Keerpunt telefoon: 0341 - 555 571 [email protected] P&PD Schuylenburg • pedagogen/psychologen • psychodiagnostiek • casemanagers (g.t.) Het Loohuis • creatieve therapie De Terp telefoon: 055 - 3696 441 [email protected] P&PD Ermelo • pedagogen/psychologen • psychodiagnostiek • g.t. (casemanagers) De Villa telefoon: 0341 - 555 450 [email protected] * P&PD = Pedagogische & Psychologische Dienstverlening

april 2007

17 Spectrum 17

THEMA-ARTIKEL

Cursus alleen niet voldoende

Hulp nodig bij het in de pra Door Janna Ve r s t ra t e n , d i ë t i s t e E r m e l o

Op je Gezondheid! Zo heet een nieuwe cursus voor cliënten over een gezonde leefstijl, met voldoende beweging en gezonde voeding. De eerste pilot is afgerond en de eerste conclusies zijn: de kennis is toegenomen, maar de stap naar toepassen in de praktijk is voor veel cliënten nog te groot. We weten het allemaal van de mediacampagnes: de ge-

beperking een grotere kans hebben op een aantal veel

middelde Nederlander eet ongezond, rookt teveel en be-

voorkomende gezondheidsproblemen. Daarnaast heeft

weegt te weinig. Deze leefstijl werkt overgewicht in de

deze doelgroep vaak ook onvoldoende kennis over de ei-

hand en vergroot de kans op chronische ziekten. Met

gen gezondheid.

campagnes probeert de overheid de Nederlandse bevolking te stimuleren om gezonder te leven.

Fysiotherapeute en diëtiste

Dat is vreemd

Pauline van Bennekom en Janna Verstraten zagen het daar-

Projecten die gericht zijn op het bevorderen van een ge-

om als een uitdaging, maar ook als noodzaak, om gezonde

zonde leefstijl bij mensen met een verstandelijke beper-

leefgewoonten ook bij deze doelgroep onder de aandacht

king bestaan echter nog niet. Dat is vreemd, zeker wan-

te brengen. Daarom hebben de fysiotherapeute en diëtiste

neer je je bedenkt dat mensen met een verstandelijke

uit Ermelo de cursus Op je Gezondheid! ontwikkeld.

april 2007

18 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

THEMA-ARTIKEL

ktijk brengen

Help, Jan verslikt zich vaker!! Do o r H e t s l i k t e a m Sc h u y l e n b u r g A p e l d o orn Jan heeft steeds meer moeite met zelfstandig eten en drinken. De mondmotoriek gaat achteruit, wordt slapper en trager. Hierdoor verloopt de verwerking van het

Wat gebeurt er in je lijf? De cursus bestond uit elf bijeenkomsten, waarin spelenderwijs kennis werd overgedragen. Omdat niet alle deelnemers konden lezen en schrijven, moest de informatie gevisualiseerd worden. Daarom hebben de cursusleiders de informatie ondersteund met powerpointpresentaties. Tijdens de lessen deden de deelnemers mee aan (vragen)spelletjes, discussies en beweegactiviteiten. In de cursus kwamen onder andere de volgende onderwerpen aan bod: •

de spijsvertering;

•

wat gebeurt er in je lijf als je gaat bewegen?;

•

de schijf van vijf;

•

welke sporten/activiteiten vind ik leuk?;

•

wat heb ik op een dag nodig?;

•

hoe lang moet ik iedere dag bewegen?

steeds vaker. Behalve een gemalen warme maaltijd heeft hij geen voedingsaanpassingen. Specifieke kennis Eet-, drink- en slikproblemen komen veel voor bij mensen met een verstandelijke beperking. Vanwege de ingewikkelde problematiek bij slikstoornissen is voor een effectieve behandeling de specifieke kennis van verschillende disciplines

nodig. Daarom is in Schuylenburg een slik-

team opgezet. Slikprobleem De kern van het slikteam wordt gevormd door de logopedist, de diëtist, de ergotherapeut en de arts. Deze komen één keer in de twee weken bij elkaar. De fysiotherapeut, tandarts, mondhygiëniste en orthopedagoog kunnen op consultbasis ingeschakeld worden. Om passende maat-

Een echt diploma Alle deelnemers kregen een cursusmap, met daarin een beknopte versie van de lesinhoud en huiswerkopdrachten. Hiermee kon de informatie thuis herhaald worden. Ondersteuning van de groepsbegeleiding was dan ook nodig. Na afronding van de cursus kregen alle deelnemers een echt diploma, dat zij vol trots in ontvangst namen.

regelen te kunnen treffen, is een goede analyse van het slikprobleem essentieel. Daarom wordt de cliënt onder andere geobserveerd tijdens het eten en drinken. Hierbij wordt vooral gekeken naar wat er in de mond van de cliënt gebeurt. Eventueel kunnen de andere fases van het slikken met een slikvideo onderzocht worden in het ziekenhuis. Op basis van de bevindingen geeft het slikteam adviezen of stelt een behandelplan op.

Evaluatie De deelnemers gaven aan dat ze de cursus als erg gezellig hebben ervaren. Maar voor de cursusleiders bleek het in de praktijk erg lastig te zijn om een cursus te ontwikkelen die geschikt is voor een zo diverse groep cliënten als deze. Want het concentratievermogen van de deelnemers bleek erg verschillend. Ook hadden sommige deelnemers al enige basiskennis, voor anderen was alles nieuw. Daarnaast was het een hele uitdaging om kennis over te dragen en hierbij zo min mogelijk tekst te gebruiken. ersteuning nodig

Energie over Zo besluit het slikteam dat Jan beter niet meer zelfstandig kan eten en drinken. Door de achteruitgang van zijn motoriek kost hem dit teveel energie. Bovendien wordt door vermoeidheid het risico op verslikken alsmaar groter. Omdat de mondmotoriek slapper en trager is geworden, zijn er aanpassingen gedaan in de consistentie van het eten en drinken. Ook het eet- en drinkgerei is aangepast. Hiernaast heeft het slikteam de groepsleiding geadviseerd

De conclusie van deze pilot is, dat bij een groot deel van de deelnemers de kennis is toegenomen. De stap naar de toepassing in de praktijk is echter voor velen te groot. Om concrete gedragsverandering te bereiken, is veel begeleiding en ondersteuning nodig op alle fronten; niet alleen op de leefgroep, maar ook op het werk en bij familie.

eten en drinken in de mond moeizaam. Jan verslikt zich

•

om bij Jan meer tijd te nemen voor het aanbieden van eten en drinken. Kleine happen en slokken is het devies en wachten met de volgende hap of slok totdat de mond goed leeg is. Na evaluatie met de groepsleiding blijkt dat de adviezen van het slikteam een positieve uitwerking hebben. Jan verslikt zich minder en lijkt meer energie over te hebben voor ander dingen.

april 2007

•

19 Spectrum

INFORMATIEF

Open dag voor ouders in De Door Ron Co r n e t , p r o j e c t l e i d e r d a g b e s t e d i n g E r m e l o

De Ervaring in Nunspeet is niet zomaar een activiteitengebouw, maar noemt zich met recht ook een expertisecentrum voor mensen met ernstig meervoudige beperkingen (EMB). Op 17 februari werd er een open dag gehouden voor ouders en wettelijk vertegenwoordigers. Een verslag van deze dag. De dag begon met een terugblik. Hoofd dagbesteding An-

altijd beginnen en eindigen, en waar ze ’s middags eten.

neke Poortstra vertelde in haar toespraak wat de reorga-

Te vaak zien we dat autisten niet gestructureerd, maar

nisatie van de regio Dagbesteding in 1997 teweegbracht.

gestraktureerd worden: elke dag hetzelfde, op dezelfde

Ineens had iedereen recht op acht dagdelen dagbeste-

manier. Wij geloven daar niet in. Een autist kan heel veel,

ding. Daar zaten ze dan, de mensen met EMB en het per-

mits de begeleidingsstijl juist is. Dat bleek ook: binnen

soneel, in Nieuw Zeezicht en de School. De mensen van

zes weken deden ze vrolijk mee aan het bezoeken van de

dagbesteding hadden wel een overdracht gehad vanuit de

themaruimtes.

thuissituatie, maar verder kenden ze deze mensen nog niet. Ook wisten zij nog weinig over een geschikte dagbe-

Leertraject horeca

steding voor mensen met EMB, en was er weinig materi-

In 2004 zijn we ook gestart met de groep dienstverlening,

aal voorhanden.

bestaande uit mensen die allemaal een opleiding wilden volgen om naar werk in de horeca te kunnen toegroeien.

Gebouw niet geschikt

Ze waren gastheer of gastvrouw voor de mensen die hier

Daarom ontwikkelde Dagbesteding toen samen met het

dagbesteding kregen, zorgden voor koffie en thee en hiel-

Trimbos-instituut een opleiding die nog steeds in het land

den een deel van het gebouw schoon. Dit is nog altijd een

wordt gegeven. Ook werd heel wat materiaal aangeschaft,

deel van hun takenpakket, maar de naam van de groep is

of geschonken door stichting De Klink. Verder bleek met

– terecht - omgedoopt in leertraject horeca.

name de School niet geschikt te zijn en werd er gezocht naar een beter gebouw. En in 2004 werd De Ervaring ge-

Staan te trappelen

vonden. Het stond niet, zoals de bedoeling was, midden

Zestien mensen van ’s Heeren Loo en acht mensen met

in de samenleving, maar wel los van het terrein. Hierdoor

niet-aangeboren hersenletsel hebben inmiddels een lan-

kregen de cliënten dezelfde ervaring als andere mensen

delijk erkend certificaat gehaald. De volgende acht staan

die naar hun werk gaan.

al te trappelen om te beginnen. Er is ook een afgeleide cursus ontwikkeld voor mensen met een matige verstan-

Variatie in sfeer

delijke beperking onder het motto ‘Wie niet leerbaar is,

We wisten al het een en ander uit onderzoeken van prof.

is wel trainbaar’. Door het leertraject te koppelen aan de

dr. Carla Vlaskamp. Volgens haar hebben mensen met

andere horecagroepen van onze regio hebben cursisten

EMB een zeer ernstige verstandelijke beperking én een

de mogelijkheid om, elk op eigen zijn niveau, doelgericht

zeer ernstige motorische beperking, zijn zij óf doof óf

te werken aan hun toekomst.

blind, ontstaan voor het achttiende jaar door stoornissen van neurologische aard. Deze mensen zijn 75 procent

Ouderparticipatie

van hun dag aan het wachten, want medewerkers heb-

Dagbesteding is in die tien jaar gegroeid. We hebben ons

ben maar één paar handen. Van daaruit ontstond het idee

ontwikkeld, en de zorgvragers gelukkig ook. We hebben

om te gaan werken met themaruimtes. Mensen komen ’s

onze visie duidelijk op papier staan en weten waar we

morgens en ’s middags in een andere ruimte. Ze krijgen

naar toe willen, samen met ouders. Want we hebben ook

daardoor meer variatie in de sfeerbeleving.

de ouders nodig om het verhaal van de zorgvrager te vertellen. Zij hebben lang met hem of haar geleefd en weten

Gestraktureerd

vaak wat wel of niet werkt. Die kennis hebben we nodig

Maar omdat er ook mensen zijn die niet onder de noemer

om te bedenken welke begeleidingsstijl een zorgvrager

EMB vallen, zoals mensen met een stoornis in het au-

nodig heeft. Een zorgvrager heeft recht op samenwerking

tistisch spectrum die behoefte hebben aan veiligheid en

tussen ouders, wonen en dagbesteding. Om die reden

structuur, zijn er ook twee basisruimtes waar de mensen

zullen we in het komende jaar niet meer apart dagbeste-

april 2007

20 Spectrum

Ervaring

Voor in het museum Lekker is dat: nét nu ik aan de beurt ben voor een column is het thema van de Spectrum: Advisium, de dienst van (para)medici en (ortho)peda/psychologen. Met die eerste doelgroep heb ik nog wel wat. Als je ziek bent, bel je

ding – planbesprekingen houden, maar maken we samen

de dokter, heb je last van je rug dan ga je naar de fy-

een zorgplan. Ook zorgvragers met EMB hebben recht op

siotherapeut en als je niet zo goed kunt praten naar de

ondersteuning van alle betrokken partijen. Samen zoeken

logopedist.

waar we naar toe willen, waar de zorgvrager naar toe wil. Wij zijn ervan overtuigd dat dit veel voor de zorgvragers

Maar bij de gedragswetenschappers ligt het anders: ik

zal opleveren, want ondanks alle modieuze initiatieven die

moet dan toch denken aan een pedagoog die één keer

vandaag de dag in organisaties ontplooit worden, gaat het

per maand in het paviljoen langskwam met vreemde ad-

uiteindelijk om het antwoord op deze vraag: ‘Wat schiet

viezen waarvan ik als eerstejaars Z-leerling al wist dat ze

de zorgvrager er mee op?’

niet zouden werken; maar van wie ik wist dat die dat nóóit zou toegeven. Of aan een psychiater die, toen ik met een

De vraag achterhalen

bewoonster een formulier op kwam halen, zei: ‘Wil je

Daarom is het belangrijk dat we weten of de zorgvrager

volgende keer die enge mevrouw buiten laten staan?’ Of

goed kan zien, horen, voelen, ruiken en dat we dat goed

aan een psycholoog die me enthousiast een ingewikkeld

vastleggen, zodat niet steeds hetzelfde hoeft te worden

schema liet zien waarop je toch duidelijk kon aflezen dat

uitgeprobeerd. We willen er door samenwerking achter

het moeilijke gedrag van onze groep aan het verbeteren

komen wat de vraag is van de cliënt, wat zijn of haar

was. Maar op mijn vraag waarom wij daar dan niets van

voorkeuren en aversies zijn. We willen opschrijven hoe

merkten, antwoordde dat die verbetering in de praktijk

het werkt bij die ene zorgvrager, zodat we die zo goed

waarschijnlijk niet op zou vallen.

mogelijk kunnen ondersteunen. En we laten dat door professor Vlaskamp persoonlijk toetsen, want zoals gezegd,

In mijn persoonlijke leven heb ik ook een paar keer te ma-

zorgvragers moeten er wat aan hebben.

ken gehad met gedragswetenschappers. Ook die kleurden het beeld bepaald niet bij. Vaak begonnen ze te vragen

Regioraad

hoe de zwangerschap was verlopen toen mijn moeder in

Voorzitter Harrie Knol van de regioraad kreeg daarna

verwachting was van mij. Of konden ze aan de manier

het woord. Na een uitleg over de betekenis van de regi-

waarop ik in de zandbak speelde, zien dat ik een hekel

oraad vertelde hij over ouderparticipatie: ‘Medezeggen-

had aan spruitjes (daar hadden ze trouwens wel gelijk in).

schap, ouderparticipatie, functioneert het beste als het

En de psycholoog die mij getest heeft toen ik op ’s Heeren

niet gebeurt op basis van regels en reglementen, maar

Loo kwam werken, voorspelde dat ik binnen twee jaar uit

in onderling respect en vertrouwen, met het belang van

verveling weg zou zijn. Dat was in 1981.

de zorgvrager, ons familielid, voorop. Daarom hebben we als regioraad uw wensen en vragen nodig. Alleen als we

Tegenwoordig zijn de gedragswetenschappers geluk-

dat weten, kunnen we adviezen geven die ervoor zorgen

kig vooral frisse jonge meiden die normaal Nederlands

dat het beleid zo goed mogelijk aansluit bij de behoeften

spreken, realistisch nadenken en die willen adviseren.

en wensen van onze kinderen. Daarom hebben wij u als

Die paar wereldvreemde boekenwijsheidwetenschappers

ouder of wettelijk vertegenwoordiger nodig, maar daar-

moeten we vooral koesteren en bijzetten in het ’s Heeren

voor hebben we ook informatie vanuit de teams nodig. We

Loo-museum. Naast het kooibed en het vaste stoeltje.

•

bezoeken daarom ook een paar keer per jaar hun werkoverleg. We doen dat graag, want ook daar is merkbaar wat ons gezamenlijke doel is: het beste te zoeken voor ons familielid.’

OM&OMT

Afsluiting Na deze toespraken kreeg iedereen de kans om de themaruimtes te bekijken en aldaar een korte uitleg te krijgen over de activiteiten die aan de zorgvragers worden aangeboden. Ook werden de aanwezigen hier voorzien van een hapje en een drankje door - uiteraard - de mensen van de leergang Horeca.

•

april 2007

21 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Bijeenkomsten over het overlijden van bewoners Door Consta n c e S c h o u w s t ra - Di j k m a n , p a s t o r A p e l d o o r n

Wat te doen bij overlijden, en wat niet? De animo voor een bijeenkomst over dit onderwerp onder begeleiders van regio Apeldoorn was zo groot dat er drie avonden georganiseerd zijn voor 180 personeelsleden. Een verslag. Arend Schaafsma, uitvaartleider van het Apeldoornse uit-

lenburg die komen te overlijden, krijgen hun laatste ver-

vaartcentrum Rouwenhorst, vertelde een en ander over

zorging van het personeel van de afdeling. Zij doen dit

begraven en cremeren. Zoals dat je je voorkeur voor een

samen met mensen van Rouwenhorst. Vaak worden dan

begraafplaats kunt vastleggen in een overlijdenscodicil.

vragen gesteld over het waarom van bepaalde handelin-

En bij cremeren kunt kiezen bij welk crematorium je de

gen. Op deze informatieavonden vertelde Gerrit Methorst

plechtigheid wilt laten plaatsvinden. De as kan verstrooid

daarom alles over de verzorgingskoffer, de make-up kof-

worden, maar kan ook worden bijgezet in een urnen-nis

fer, de kistkoeling en een bedkoeling. Ook bood hij pastor

(columbarium). Een begrafenis moet plaatsvinden tussen

Constance namens het rouwcentrum een complete laatste

minimaal 36 uur en maximaal vijf dagen na het overlijden.

verzorgingskoffer aan.

In bepaalde omstandigheden kan deze periode verkort of verlengd worden. Persoonlijke spullen mogen mee in de

Goedheid van God

kist. Mobieltjes en flessen drank niet, beertjes, poppen, te-

Ik heb, als pastor, op deze avonden kunnen vertellen hoe

keningen en foto’s wel. Het eigen hoofdkussen is ook een

belangrijk een goede begeleiding rond het sterven is. Want

mogelijkheid.

als mensen oog in oog staan met afhankelijkheid, ziekte en dood komen er dikwijls indringende vragen naar boven.

Handpoppen

Vragen die te maken hebben met twijfel en angst, vragen

Mensen met een verstandelijke beperking vragen om

naar een leven na de dood of naar de goedheid van God.

een specifieke benadering, met passende ‘taal’, beelden en rituelen. Bovendien zijn zij door hun beperking extra

Mapje met procedures

kwetsbaar. Begeleiding als een medebewoner of familielid

Verder kregen de deelnemers aan het einde van deze bij-

komt te overlijden, is daarom belangrijk. Hiervoor is on-

eenkomsten een mapje waarin de procedures staan die ge-

der andere de ‘troostkoffer’ ontwikkeld. In de troostkof-

volgd dienen te worden en die bovendien in het kwaliteits-

fer zitten handpoppen, muziek en boekjes. Zoals een boek

boek (HKZ) staan vermeld. Van de gelegenheid om vragen

met achtergrondinformatie voor de begeleider of ouder. En

te stellen is gretig gebruik gemaakt. Al met al waren het

prentenboeken en werkboeken voor de bewoners zelf. Met

zeer geslaagde bijeenkomsten.

handpoppen kan spelenderwijs over het verlies gesproken De ‘troostkoffer’ kan geleend worden bij de Afdeling Gees-

worden.

telijke Verzorging.

•

De dromenvanger Ook kregen de aanwezigen op deze avonden nog wat ideeën aangereikt. Zoals: maak een mooie herinneringsdoos met foto’s, de rouwkaart, iets herkenbaars van de overle-

Arend Schaafsma,

dene. Of: maak gebruik van de dromenvanger. Deze staat

uitvaartleider, over de bijeenkomsten

symbool voor het feit dat mensen zich zorgen maken en

met medewerkers van Schuylenburg: ‘De

vervelende dromen en nachtmerries hebben wanneer iemand komt te overlijden. Verzorgingskoffer Na de pauze gaf Gerrit Methorst, eerste medewerker laat-

dood komt gelukkig steeds meer uit de taboesfeer. Zeker de jongere generatie spreekt er met grote openheid over en is zich bewust van de impact die een overlijden heeft bij familie, vrienden en kennissen. Want

ste zorg bij uitvaartcentrum Rouwenhorst, uitleg over de

stelt u zich eens voor wat er allemaal op uw nabestaan-

laatste verzorging. Want de meeste bewoners van Schuy-

den afkomt als u overlijdt. Weten ze wat uw wensen zijn? En weet u wat de wensen zijn van uw naasten?’

april 2007

22 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

‘Servicecontract’ voor orthopedische schoen Door Peter Lautesla g e r, h o o fd p a ra m e d i s c h e zo r g E r m e l o

De orthopedische schoenmakerij van ’s Heeren Loo biedt iets nieuws: PAKKETPLUS+. Met het schoenspreekuur en de afhandeling van administratieve rompslomp zijn zowel de cliënt als de organisatie geholpen. De afgelopen twee jaar heeft de orthopedische schoenmakerij van ’s Heeren Loo Ermelo bij wijze van proef orthopedische schoenvoorzieningen geleverd aan cliënten op de Rietkampen in Ede. Tijdens deze pilot is een pluspakket dienstverlening ontwikkeld. Deze is voor cliënten en organisaties heel aantrekkelijk. Voor de organisatie omdat PAKKETPLUS+ betrokken paramedici ontlast en de administratieve rompslomp vermindert. Voor de cliënt, omdat het bijdraagt aan een comfortabel en verantwoord schoengebruik. Met ingang van 2007 wordt PAKKETPLUS+ kosteloos aangeboden aan externe klantorganisaties. Wat houdt PAKKETPLUS+ in? • dicht bij de klant wordt in een afgesproken frequentie een schoenspreek-uur georganiseerd; • vrijblijvend beoordeling van schoeisel en advies door orthopedisch schoentechnicus; • levering van schoenvoorzieningen binnen 8 weken, na 3 maanden gebruik, volgt standaard een evaluatie; • gebruikersinstructies en een cliëntgebonden evaluatiekaart; • dossiergegevens in kopie voor de indicerend fysiotherapeut; • het secretariaat verzorgt afspraken en planning; • het secretariaat regelt machtigingsprocedure en betaling door zorgkantoor en zorgverzekeraar; • reparaties binnen één week per bode retour. Broek ophouden ’s Heeren Loo Orthopedie werkt met goed opgeleide vakmensen die jarenlange expertise hebben in dienstverlening aan mensen met een verstandelijke beperking. Het bedrijf ontwikkelt zich voorspoeding. Ook in 2006 heeft Orthopedie laten zien de eigen broek op te kunnen houden, en zelfs meer dan dat! Het behaalde rendement komt vanzelfsprekend ten goede aan de zorg in ’s Heeren Loo.

•

april 2007

23 Spectrum

HOE KAN IK U HELPEN?

Vragen registreren voor de toekomst Door Andre M an ak , zo r g m a ke l a a r ‘Wat wil je eigenlijk?’ Deze vraag wordt in menig gezin,

Registratie

soms open, maar soms ook verzuchtend, gesteld. De aan-

Alle klantvragen worden geregistreerd binnen de AWBZ-

gesprokene kan met een helder antwoord komen, maar

brede ZorgRegistratie. Op grond van deze gegevens kun-

kan ook antwoorden dat hij het gewoon niet weet. “Ik

nen de overheid en het zorgkantoor zien welke zorgvragen

weet het niet – ik weet het echt niet!” Toch heeft zo ie-

toe- of afnemen. Tevens wordt inzichtelijk welke instelling

mand meestal wel een idee van wat hij wil. Alleen kan hij

zorgvragers het snelst tegemoet komt met de gewenste

er niet de juiste woorden voor vinden. Of ontbreekt het

ondersteuning. Ook biedt de registratie inzicht in de aard

hem aan de juiste informatie. Daarnaast is het ook mo-

en de omvang van de gestelde vragen.

gelijk dat de persoon in kwestie meent dat zijn antwoord niet realiseerbaar geacht wordt en durft hij het daarom

Advisering

niet te geven. Het kan natuurlijk ook zijn dat de vraag te

Bovendien adviseert Advies&Informatie het management

algemeen is gesteld. En zal voor een duidelijk antwoord

over de vraagontwikkeling. Zodat ’s Heeren Loo kan blij-

een andere vraag gesteld moeten worden.

ven inspelen op de wensen van klanten van morgen en ook hen de gewenste ondersteuning kan bieden.

Aan het werk ‘Wat zou u eigenlijk het liefst willen?’ en ‘Hoe kan ’s Hee-

Kracht

ren Loo u hierbij helpen?’ Deze twee op elkaar lijkende

Kortom: alle veranderingen beginnen met een vraag.

vragen stellen de mensen van Advies&Informatie aan

Advies&Informatie is er dan ook voor alle hele en halve

nieuwe klanten. Het zijn belangrijke eerste vragen die ge-

vragen over de mogelijkheden van ’s Heeren Loo. Want de

volgd worden door vragen waarmee de wensen van de

vraag leidt naar keuze en keuze biedt kracht.

cliënt meer specifiek worden gemaakt. Met de antwoorden

Ter illustratie een bewerking van een toepasselijk gedicht

gaan de mensen van Advies&Informatie aan het werk.

van Remco Campert:

Bemiddeling

Verandering begint niet met grote woorden

Bemiddeling kan snel gaan. Zeker als de ondersteuning

maar met kleine daden

thuis kan worden gegeven. Als er specifieke of specialistische vragen zijn, kan het iets langer duren. Een enkele

De ander een vraag stellen

maal zal er zelfs personeel geworven moeten worden. Vra-

jezelf een vraag stellen

gen naar een specifieke vorm van verblijf met begeleiding

daarmee begint Verandering

zijn minder snel te beantwoorden. Het huidige aanbod is van grote invloed op de mogelijkheden. Nieuwe cliënten

en dan die vraag aan weer een ander stellen.

kunnen vragen hebben waarop ’s Heeren Loo een ander zorgaanbod moet ontwikkelen. Daarom is zo’n vraag erg belangrijk! Voorlichting Een goede voorlichting over de producten van ’s Heeren Loo is essentieel. Door een heldere presentatie krijgt de cliënt inzicht in de mogelijkheden. Op grond hiervan kan de cliënt kiezen. Het feit dat er keuzemogelijkheden zijn, geeft niet alleen ’s Heeren Loo, maar ook de cliënt

ADVIES& INFORMATIE In de rubriek Hoe kan ik u

kracht.

helpen? stelt Andre Mannak van de afdeling Advies&Informatie ontwikkelingen en actuele zaken binnen ’s Heeren Loo aan de orde. Ook geeft hij tips. Advies&Informatie, vraagbaak bij zorgbemiddeling, indicatiestelling en marktverkenning, telefoon: 0800april 2007

24 Spectrum

3555555, e-mail: advieseninformatie.mn.sheerenloo.nl.

INFORMATIEF

Jongeren van Kwadrant runnen personeelsrestaurant Door Anita Keuper, m e d e w e r ke r c o m m u n i c a t i e

Het was maandag 26 februari een ware stormloop op het personeelsrestaurant in Ermelo, dat gerund wordt door jongeren van Kwadrant. Op de dag van de opening lieten de medewerkers zien dat ze ook onder grote druk kunnen presteren. We kunnen weer lunchen op ’s Heeren Loo. Het personeels-

geren een opleiding voor schoonmaker volgen, ook dit is

restaurant is sinds lange tijd weer open. Met elke dag verse

een landelijk erkende opleiding. Momenteel werken er acht

soep en een andere personeelsbezetting. Het restaurant

jongeren in het restaurant. Ze rouleren; ze staan de ene

wordt gerund door jongeren van Kwadrant. De leiding is in

dag achter de kassa, de andere dag in de koude keuken, de

handen van Anja Bagnay, docent zorg en welzijn van het

warme keuken, of vullen de vakken en de koeling.

Emauscollege, Marian Oosterweghel, oud medewerkster van het restaurant en Henk Vijge, groepsleider.

Normaal werk Roewendy Carolina is een van de jongeren die in het res-

Erkend diploma

taurant werkt. Hoe vindt hij het op zijn nieuwe werkplek?

In het Prémaus college (een besloten afdeling voor jon-

‘Leuk, ik heb altijd al kok willen worden en nu leer ik voor

geren) was al langer een klein restaurantje voor vaste

kok en loop ik hier twee dagen stage. Het is gewoon ‘nor-

klanten. Het restaurantje, dat de naam ’Koken met ster-

maal’ werk, en dat vind ik fijn’. Ook Nicole heeft het naar

ren’ droeg, deed goede zaken. Maar het werd te klein.

haar zin in het restaurant. ’Ik doe elke keer iets anders

Toen het restaurant van ’s Heeren Loo vrij kwam, was de

en dat maakt het heel afwisselend.’ Joseph vindt snijden

keuze snel gemaakt. Nu kon Anja het werk dat ze al met

en recepten klaarmaken het allerleukste om te doen. Dat

jongeren van Het Premaus college deed, ook gaan doen

komt goed uit, want de medewerkers zijn van plan om

met jongeren die meer vrijheid genieten.

in de toekomst thematisch te gaan werken. Met bijvoorbeeld een Hollandse of een Surinaamse week. De jongens

Meer dan één leer-werktraject

hebben genoeg lekkere recepten in hun hoofd, dus dat

De jongeren die in het restaurant werken volgen het leer-

belooft wat voor de toekomst. Het restaurant kan overi-

werktraject ‘Werken in de keuken niveau 1’. Dit is een lan-

gens nog steeds afgehuurd worden voor recepties of bij-

delijk erkend diploma. Jongeren die nog niet weten of het

eenkomsten. Ook kunnen er voor kleine gezelschappen

horecavak iets voor hen is, kunnen zes weken ter oriëntatie

lunchpakketjes worden besteld.

•

in het restaurant komen werken. Daarnaast kunnen jon-

vervolg van pagina 5, SpectrumKort

• Schuylenburg heeft kwaliteitscertificaat Schuylenburg hangt de vlag uit! Want op dinsdag 30 ja-

punt sprake te zijn van een tekortkoming: het sturen op

nuari is certificeringbureau Det Norske Veritas (DNV) met

de uitkomsten van de zorg. Hiervoor is in december een

het verlossende bericht gekomen: de regio’s Wonen en

verbeterplan opgesteld. En met succes: DNV zag geen be-

de regio Dagbesteding worden voorgedragen voor certifi-

lemmering meer. Het is bijzonder dat een vestiging in z’n

cering. Aan de audits die in november vorig jaar hebben

geheel het kwaliteitscertificaat behaald. Dat is te danken

plaatsgevonden, is een jaar van intensieve voorbereiding

aan de extra inspanning die de medewerkers de afgelopen

vooraf gegaan. De week die op de audits volgde, is dan

periode hebben geleverd. Een compliment aan iedereen

ook spannend geweest. Bij de evaluatie bleek maar op een

die zich voor de certificering heeft ingezet!

april 2007

25 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Over het belang van haptonomie in de zorg

Met respect met jezelf omg Door Marja E d i n g , p s yc h o l o o g E r m e l o, Be r t Ba k ke r, fy s i o t h e ra p e u t E r m e l o e n Pe t e r L e e s t , haptotherape u t A p e l d o o r n

Ieder mens kan voelen. Juist daarom is haptotherapie een goede ingang voor de cliënten van ’s Heeren Loo. Ook begeleiders kunnen er veel aan hebben.

Ieder mens kan voelen. Juist daarom is haptotherapie bij

Karin reageert spanningen

onze cliënten zo’n goede ingang. Ons lichaam vertelt op

af op haar eigen lijf: ze doet aan zelfbe-

heldere wijze hoe het met ons is. Soms luisteren we niet goed naar dat gevoel en sluiten we ons af voor signalen.

schadiging. Al heel lang, en Karin heeft hier-

Door ons eigen lijf te ervaren, kunnen we onze emoties

bij steeds heftiger prikkels nodig. De rugspieren

en gevoelens beter voelen. Zo krijgen we inzicht in onze

van Karin voelen gespannen aan. Karin en ik gaan

eigen gedragspatronen. Hiermee verwerven de vrijheid

aan het werk. We beginnen met het aanraken van

van doen en laten.

de huid op rug en benen. Karin voelt mijn hand, maar het dringt niet echt tot haar door. Door Karin

Aanraken Binnen de veilige grenzen van een therapeutische rela-

te laten benoemen welk lichaamsdeel ik aanraak en

tie nodigen we de ander uit om (weer) meer te voelen,

hoe dat voelt, gaat Karin haar lijf steeds meer als

grenzen te verkennen en ander gedrag te ervaren. Die

iets van haarzelf ervaren. Gaandeweg verdwijnen

ervaringen vertalen we samen telkens naar het leven van

haar rugklachten en nemen haar dwanghande-

alledag. Naast aanraken maken we bij haptotherapie ook

lingen af. Karin benut het positieve gevoel nu

gebruik van andere (soms creatieve) oefeningen en van

zelfs door bijvoorbeeld lekker bij iemand

gesprekken.

op schoot te kruipen.

Merel laat anderen over haar grenzen heen gaan en

Rode hoofden en zweetplekken

belandt zo telkens in voor haar vervelen-

We gebruiken haptonomie ook in de cursus ‘Van leiden

de situaties. Merel voelt haar eigen grenzen

naar begeleiden’. Hierin proberen we als begeleider op een

niet meer. Tijdens de oefening loop ik op haar

andere manier naar cliënten te kijken en met hen om te

af. Merel mag ‘stop’ zeggen als ik te dichtbij

gaan. Haptonomie leert ons dat als we met respect met

kom. Ze staat stram, kijkt omlaag, haar ademha-

onszelf omgaan, we ook meer ruimte hebben om waar te

ling versnelt. Opeens rent ze drie passen achteruit en roept ‘stop’! Merel ervaart de grens pas als ik er al over heen ben. Ze zal haar ruimte moeten vergroten om ‘nee’ te kunnen zeggen.

nemen wat de ander nodig heeft. Immers, ‘je moet wel thuis zijn om iemand te kunnen ontvangen’. Tijdens de cursus blijkt dit hard werken te zijn. Naast de rode hoofden en de zweetplekken die deze confrontatie oplevert, is het meest opvallende de lol en de energie die bij de cursus vrijkomt. Er ontstaat ruimte voor creativiteit! Wat we echt voelen en willen Voor ons allemaal geldt, zowel voor cliënten als voor begeleiders, dat we maar al te vaak handelen op basis van afspraken, verwachtingen, regels en gewoonten. Belangrijk daarbij is wat we echt voelen en willen. Hiermee kun-

april 2007

26 Spectrum

INFORMATIEF

BOEKENTIPS

aan

Ze is meer dan je ziet In het boek ‘Ze is meer dan je ziet’ schrijft moeder Käthe Boshuis over de stoornis in het Autisme Spectrum (ASS) van haar dochter Marjolein. Zij beschrijft haar ervaringen met kennis van zaken, met liefde en met een positieve inslag. Hierdoor is ‘Ze is meer dan je ziet’ geen probleemboek, maar een verhaal waaraan mensen in vergelijkbare omstandigheden veel kunnen hebben. Hoe ontdek je dat je kind ASS heeft? Wat is ASS eigenlijk? Hoe ga je verder na de diagnose? Deze onderwerpen en meer komen in het boek aan de orde. Prachtig is ook hoe alle ervaringen met de stoornis in het nawoord dat door dochter Marjolein zelf Karel heeft regelma-

tig een slecht humeur en dan slaat hij bij het minste of geringste. Als ik bij hem aan het voeteneinde van zijn bed kom zitten, geeft hij mij eerst een paar tikken. Als ik die afweer, slaat hij er op los: Karel voelt zich afgewezen. Als ik echter het lef heb om dichterbij te komen, en daar verder niets wil of hoef, dan begint hij met een felle uithaal naar mijn gezicht die

is geschreven, worden gerelativeerd. Wie dat leest, weet het zeker: Ze is meer dan je ziet. Titel: Ze is meer dan je ziet Auteur: Käthe Boshuis ISBN 978-90-8834-041-3 Aantal pagina’s: 128 Prijs € 15,95 Uitgever: Uitgeverij Boekscout.nl, Soest, Website: www.boekscout.nl.

verbazingwekkend zacht aankomt. De tweede ‘tik’ eindigt in een gevoelige aai over mijn gezicht. Karel kan niet praten, maar weet zich wel te uiten. Als ik zijn enige manier van communiceren niet

Ik mis je zo

afwijs, voelt Karel zich gehoord. Hij verzacht, zijn gezicht wordt vriendelijker en toont zich ook blij en verdrietig.

Voor mensen met een verstandelijke beperking is een boek samengesteld dat hen helpt bij het omgaan met de dood en met het verwerken van hun verdriet. Voor de rouwenden zelf is er een werkboek dat ook kan dienen als herinneringsboek aan de overledene. Bij dit boek horen pictogrammen, foto’s, stickers en kleurplaten en een

nen we emancipatorisch werken. Passend bij onze missie

bewaardoos. Ook aan de verwanten en begeleiders van

en visie. Haptotherapie werkt persoonsbevestigend en

de rouwende is gedacht. Voor hen is er een handboek,

spreekt onze vermogens aan. Kortom, ons zelfvertrouwen

waarin wordt uitgelegd hoe te handelen bij rouw en ver-

neemt er door toe, onze veerkracht wordt voelbaar groter

driet bij mensen met een verstandelijke beperking.

en het lukt ons beter om grenzen en behoeften aan te

Het boek is geschreven door twee specialisten: dr. Riet

geven.

Fiddelaers-Jaspers en Hennie van Schooten. Riet Fidde-

•

laers is deskundige op het gebied van omgaan met rouw, Marja Eding is Gezondheidszorgpsycholoog en haptothe-

Hennie van Schooten is als creatief therapeute gespeci-

rapeut in opleiding, Bert Bakker werkt als fysiotherapeut

aliseerd in rouw- en verlieservaringen. Nelleke de Laat

op haptonomische basis en Peter Leest is haptothera-

verzorgde de tekeningen en Silvia Wennekes de foto’s.

peut. Titel: Ik mis je zo Auteurs: Riet Fiddelaers-Jaspers en Hennie van Schooten ISBN 6252 Uitgever: Damon, Budel Prijs: €16.90 per deel Bestellen via www.damon.nl of bij Provinciaal steunpunt Groningen ‘aandacht voor levensvragen’, telefoon: 050 – 5777 447 of e-mail [email protected].

april 2007

27 Spectrum

THEMA-ARTIKEL

Symposium 25 jaar Arts voor Verstandelijk gehandicapten

‘Zie de zorg niet als product’ Door Gerda Sl o t m a n , s e c r e t a r e s s e r e g i o ’s E r m e l o

Advisium georganiseerde op 8 maart een symposium. Aanleiding was het 25-jarig jubileum van Frank Visser, huisarts/AVG bij ‘s Heeren Loo. Op het symposium in Nunspeet waren 150 aanwezigen, voornamelijk collega-artsen en andere professionals die betrokkenen zijn bij de medische zorg voor verstandelijk gehandicapten. Als de organisatoren Frank Visser vooraf gevraagd had-

heer B. Hamel, verbonden aan het UMC Nijmegen, consta-

den wat hij van een symposium ter ere van zijn jubileum

teerde dat de AVG en de klinisch geneticus partners zijn in

bij ’s Heeren Loo zou vinden, zou hij het geen goed idee

plaats van concurrenten. Mevrouw M. van Weelden, apo-

gevonden hebben. Want hij vindt dat alle aandacht naar de

theker, sprak over verantwoord geneesmiddelengebruik.

cliënten moet gaan. Toch verleende hij zijn medewerking.

En in ‘een defilé van onbedoelde fouten’ schetste mevrouw C. Vlaskamp, leerstoel orthopedagogiek aan de Rijksuni-

Sprekers

versiteit Groningen en ontwikkelaar van de Vlaskampme-

Verschillende sprekers schetsten een beeld van 25 jaar

thode, wat er mis kan gaan als de arts en de gedragswe-

Arts voor Verstandelijk gehandicapten (AVG). Mevrouw H.

tenschapper elkaars kennis onvoldoende gebruiken.

Veeren, voorzitter NVAVG, plaatste de ontwikkeling van de AVG in historisch perspectief: van geneesheer tot AVG. De

Van buitenaf bekeken Na deze sprekers die de zorg van binnenuit kennen, gaf

Frank Visser

voorzitter Frans Scholte het woord aan sprekers die van buitenaf naar de zorg kijken. Mevrouw L. Claessen, Inspectie voor de Gezondheidszorg, vertelde hoe moeilijk het soms laveren is tussen vrijheid en veiligheid. De heer R. Quast van Philadelphia-Support pleitte voor een terugkeer naar de menselijke maat. Hij stelde dat de cliënt uit beeld raakt door schaalvergroting, beheer en voldoen aan normen. Arend van Dam, cartoonist, gaf zijn eigen humoristische kijk via cartoons die hij tijdens de toespraken maakte. Aanbevelingen Het laatste woord was aan de jubilaris zelf. Frank Visser deed ‘s Heeren Loo, zoals hij dat zelf voorzichtig noemde, wat aanbevelingen: Zie de zorg niet als product, maar als dienst met sterk relationele kenmerken; continuïteit en open dialoog zijn belangrijk; zorg voor goede randvoorwaarden en toets het effect van je beleid.

•

De symposiumbundel is op te vragen bij wenda.van-loenen@sheerenloo.

28Spectrum april2007 2007 28 april

april 2007

29 Spectrum

Casemanagement

‘Je volledig in een cliënt verdiepen’ Door Irma Ko l k e n E e l ke S a r i s , o r t h o p e d a g o g e n E r m e l o

Irma en Eelke zijn orthopedagoog en werken respectievelijk vier en zeven jaar met veel plezier bij de pedagogische en psychologische dienstverlening in Ermelo. Allebei zijn ze niet alleen als orthopedagoog, maar ook als casemanager betrokken bij de zorg voor cliënten. Wat doen casemanagers en wat maakt dit werk zo boeiend? Video-opname Samen met het team verdiepen we ons in de problematiek. Hierbij richten we onze aandacht op de cliënt, zijn begeleiders, medecliënten en de interacties die tussen hen plaatsvinden. Door het schrijven van een levensverhaal van de cliënt, observaties, dossieronderzoek en gesprekken met het team en andere betrokkenen, vormen we ons een beeld van de cliënt. Hierna kijken we op

Eelke

&

welke wijze de cliënt het best begeleid kan worden. Om

Irma

dit goed aan te laten sluiten bij de dagelijkse praktijk, vinden geregeld teamgesprekken plaats, kijken we mee en geven we feedback in dagelijkse situaties. Ook kunnen ter verduidelijking video-opnamen worden gemaakt van interacties tussen de cliënt en de begeleiders, die in

Geschiedenis

teamverband worden besproken. Het doel van het case-

Geïntensiveerde Teambegeleiding (GT) is eind jaren 70

management is teams gedurende het hele proces inzicht

geleidelijk ontstaan. Voorheen was het gedragstherapie

geven in de problematiek en in hoe de betreffende cliënt

en was de gedragstherapeut de assistent van de psycho-

het best begeleid kan worden.

loog. In een klaslokaal van het schoolgebouw in Ermelo werd gedragstherapeutische begeleiding gegeven. Wat

Thuis

de cliënten daar leerden, konden ze in de woning echter

De vakgroep casemanagement Ermelo biedt ook thuisbe-

niet toepassen, daarom werd wonen er ook bij betrok-

geleiding. We geven praktische opvoedingsadviezen voor

ken. Toen werd duidelijk dat vooral de interactie tussen

ouders of verzorgers met een kind met een verstandelijke

cliënten en begeleiders van invloed is op het hele proces.

beperking dat nog thuis woont. De vragen komen bin-

Hiermee werd de GT geboren, wat tegenwoordig casema-

nen via MEE of via het Poliklinisch Advies Team. Evenals

nagement heet.

in Ermelo, is er in Apeldoorn binnen de P&PD een team casemanagers actief.

Zich extreem terugtrekken Als casemanager kunnen we ingezet worden wanneer de

Enthousiasme

begeleiders niet meer weten hoe de cliënt het best bege-

Wat maakt het nu zo leuk om als casemanager te wer-

leid kan worden. Vaak is er sprake van gedragsproblemen

ken? Het is geweldig om je volledig in een cliënt en zijn

bij de cliënt, zoals agressie, automutilatie of zich extreem

omgeving te verdiepen en te analyseren waar de knelpun-

terugtrekken. De cliënt kan ook psychische problemen

ten liggen. En vervolgens samen met alle betrokkenen te

hebben of problemen ondervinden in de dagelijkse om-

werken aan verbetering. Hierna kunnen de cliënt en de

gang met medecliënten. Wanneer in dergelijke situaties

begeleiders samen verder. En mag je als casemanager

de normale ondersteuning van de pedagoog of psycho-

weer bijdragen aan een volgende verbetering. Mooier kan

loog voor het team niet toereikend is, kan tijdelijke onder-

het niet!

•

steuning door ons geboden worden. Dit kan variëren van een paar weken tot anderhalf jaar.

HETDUO april 2007

30 Spectrum

IN THE PICTURE

IN THE PICTURE

‘Wat bezielt je, dat je je opsluit in zo’n gesticht?’ Frank Visser vierde vorig jaar zijn 25-jarig jubileum als Arts voor Verstandelijk Gehandicapten (AVG) in dienst van ’s Heeren Loo. Spectrum is benieuwd naar zijn ervaringen met een kwart eeuw medische zorg in deze sector.

Hoe komt een net afgestudeerd huisarts terecht op ’s Heeren Loo?

maken. Bij gecompliceerde zaken consulteren ze mij als

‘Mijn broer was schoolmeester bij Emaus en ik kwam er

samenwerken met verschillende huisartsen en dat kost

geregeld in de weekenden om te helpen bij sport-evene-

veel tijd. Bewoners die intensieve (AVG)-zorg nodig heb-

menten. Ik had nauwelijks enige kennis van verstandelijk

ben, zouden eigenlijk op het terrein moeten wonen, tenzij

gehandicapten, maar de doelgroep sprak mij aan. Familie

het nadrukkelijk een meerwaarde heeft dat zij buiten de

en studievrienden vroegen zich af wat mij bezielde, dat

instelling wonen. Verder heb ik soms last van organisa-

ik mij opsloot in zo’n gesticht. De sector had geen hoog

torische flauwekul die afleidt van de zorg voor de bewo-

aanzien. Gaandeweg ging ik verstandelijk gehandicapten

ners.’

AVG, maar ik ken de cliënt niet altijd even goed. Ik moet

steeds meer waarderen als pure mensen zonder franje.’ Flauwekul? Is je werk in die 25 jaar veranderd?

‘Neem nou de nieuwe huisstijl. Tegenwoordig moeten we

‘Vroeger zat de arts dichter op de zorg. In sommige pavil-

de telefoon opnemen met ’s Heeren Loo. Mensen die mij

joens kwam ik toen dagelijks. Samen met de pedagoog/

bellen, wie willen die aan de telefoon? ’s Heeren Loo of

psycholoog zat ik bij de screeningen: niet zelden maakte

dokter Visser? Het gaat mij nog steeds om de inhoud van

een van de twee uit hoe de zorg er uit zag. Als arts zat

de zorg en niet om een gelikt jasje. Als je je medewerkers

je vroeger ook in het paviljoenteam en in de selectiecom-

bovendien serieus neemt als zelfsturende professionals,

missie voor leidinggevenden, nu niet meer. Verder kon ik

zou je dit niet moeten willen opdragen. Procedures bin-

vroeger zonder afspraak een paviljoen binnenlopen, nu

nen een grote organisatie als ’s Heeren Loo zijn soms

is er vaak niemand meer. Hierdoor hebben we vandaag

erg traag en dienen niet zelden een ander doel dan de

de dag vaker spreekuur; alles gaat op afspraak. Ook is

organisatie zelf.’

de zorg intensiever geworden, mede door de vergrijzing. Bewoners die nog op het terrein wonen, hebben vaker

Tot slot nog iets positiefs?

een meer gecompliceerde zorgvraag. In het belang van

‘Ik ben blij met het nieuwe huisarts- en apotheeksy-

bewoners improviseer ik geregeld en zoek ik naar oncon-

steem. Ik heb een goed team en de samenwerking met

ventionele oplossingen; soms los van het protocol.’

de huisartsenpost verloopt ook prima. Ook is het AVGconsult in de polikliniek financieel goed geregeld. En ik

Je werkt cliëntvolgend?

heb waardering voor de groepsleiding. Enige flexibiliteit

‘Ik probeer het, maar cliëntvolgend kan niet altijd. Als arts

in dit vak is wel fijn.’

van (deels) wilsonbekwame mensen heb je een inhoude-

mogelijkheden die er zijn en de handicaps van de bewo-

We moeten afronden. Er wacht een bewoner die niet op de behandeltafel wil. Hij zal daarom onderzocht worden terwijl hij staat en loopt.

ners. Het is goed dat we in de individuele zorgplannen

‘Dat bedoel ik nou met flexibiliteit.’

lijke eindverantwoordelijkheid voor de medische zorg. Ik hoop dat het mij lukt om een balans te vinden tussen de

•

omschrijven wat een bewoner wel en niet kan en dat we de ouders bij de zorgplanbesprekingen betrekken.’ Het werken in deze sector vraagt veel afstemming. ‘De zorg loopt over veel schijven: bewoner, begeleider, familie. Ook wonen steeds meer bewoners buiten de instelling. Hierdoor heb ik met plaatselijke huisartsen te

april 2007

31 Spectrum

2 Adressen ’s Heeren Loo Fokko Kortlanglaan 25 3853 KD Ermelo Postbus 550 3850 AN Ermelo telefoon (0341) 555 911 De Voorwaarts 61 7325 AA Apeldoorn Postbus 27 7300 AA Apeldoorn telefoon (055) 3696 169 Apeldoornseweg 60 6733 SC Wekerom Postbus 75 6710 BB Ede telefoon (0318) 593 593