WHIPLASH MAGAZINE. Een begrepen whiplashpatiënt functioneert beter! thema nummer! In dit nummer: 24e jaargang nummer 2 november 2012

WHIPLASH MAGAZINE 24e jaargang | nummer 2 | november 2012

thema nummer!

‘Een begrepen whiplashpatiënt functioneert beter!’

In dit nummer:

De stand van zaken rond whiplash anno 2012

Colofon

Beste lezer(es),

De Whiplash Stichting Nederland streeft

Met trots presenteren wij u deze speciale uitgave van het Whiplash

naar contact, voorlichting en ondersteuning

Magazine. In deze uitgave geven wij een actuele stand van zaken rond

ten behoeve van mensen met whiplash.

de aandoening whiplash.

Beschermheer Prof. mr. Pieter van Vollenhoven

vertegenwoordigers op diverse relevante gebieden uit onze maatschappij. Maar ook laten we mensen met een whiplash en hun naasten vertellen

Bestuur dhr. L. de Both

De presentatie van actuele feiten en cijfers. De visie van prominente

dhr. L. Geeraedts

over hun persoonlijke ervaringen en wat ze zoal in de praktijk tegenkomen.

dhr. P. van der Wiel dhr. W. Lorjé dhr. H. Kalfsterman mw. I. vd Dobbelsteen-Kegels

Kortom met deze special brengen we in beeld: Waar staan we nu met whiplash? Wat zijn de drempels en hoe kunnen we die slechten?

Uitgifte en oplage Dit nummer van het Whiplash Magazine staat in het teken van Whiplash Anno 2012. Oplage 6.000 exemplaren. ISSN nummer: 1878-898X

Als patiëntenorganisatie willen we vooral probleemoplossend bezig zijn. Publicitair maar ook praktisch. Alleen met hulp en ondersteuning van veel vrijwilligers en vele professionals kunnen we daarin slagen. Steunt u ons? Louk de Both, voorzitter Bestuur

Redactie mw. I. Jansen 

dhr. H. Kalfsterman

mw. J. Kocx-Perquin 

mw. F. van Leeuwen

mw. K. van der Sluis  Beeldredactie: mw. F. van Leeuwen, i.s.m. mw. L. Zantman. Dank aan André Lusa dhr. M. van Zaane, dhr. N. Groen en Daniëlle van Eden Eindredactie Herman Kalfsterman

[email protected]

Hoe leest u de informatie in dit magazine? De wereld rond de whiplashpatiënten en de mensen in diens directe omgeving bestaat uit een aantal belangrijke aandachtsgebieden zoals medisch & zorg, werk & inkomen, letselschade & juridisch en leven & welzijn.

Redactieadres Postbus 105, 3980 CC  Bunnik, T: 088-6565700

Per cluster leest u de stand van zaken, de drempels en de mogelijke

E: [email protected]

oplossingen. In artikelen van specialisten, patiënten, vrijwilligers en derden

Opmaak  WEES Kreatief, Streefkerk Technische realisatie  PD Graffic Support, Groningen

en met verwijzing naar interessante artikelen of initiatieven. De actiepagina op www.whiplashstichting.nl bevat behalve links en verwijzingen naar deze artikelen, ook aanvullende informatie van verschillende auteurs. Inhoud pagina’s

Medisch & zorg

4-15

© Niets uit deze uitgave mag worden



Werk & inkomen

16-23

overgenomen of gekopieerd, zonder schriftelijke

Totaaloverzicht

24-25

Letselschade

28-37



Leven & welzijn

38-43



Diensten van de WSN

26/27 en 44/45

toestemming van de Whiplash Stichting Nederland. * De Whiplash Stichting Nederland is niet aansprakelijk voor eventuele gevolgen van de producten of diensten die in de advertenties

Adverteerders

46/47

worden aangeboden.



48

Alle links en doorverwijzingen

Whiplash vraagt steun voor …

Wensen en verbeterpunten Als Whiplash Stichting Nederland wensen wij natuurlijk dat de publicatie van dit magazine een verandering ten goede mag

3

Stimuleer actieve inbreng van whiplashpatiënten

Maatwerk geeft resultaat; de sleutel hiervoor ligt bij men-

inluiden. Met onder meer aandacht voor het onderschatte pro-

sen met whiplash.

bleem Whiplash. Want wie kent de cijfers? Nederland kent

Zij weten met welke klachten ze te maken hebben en wat het

100.000 chronische whiplashpatiënten. Per jaar komen er

effect is op hun functioneren. Behandelaars, begeleiders en

15.000-20.000 whiplashongevalllen bij! 17 % van whiplashlet-

beoordelaars: benut deze informatie en ondersteun whiplash-

selschadezaken is na een jaar niet afgehandeld.

patiënten om hun ervaringen in te brengen. Niet eenmalig, maar steeds weer. Evalueer, zodat tijdig ingegrepen kan wor-

Maar de grootse wens is dat onze leden, vrijwilligers en alle

den als dat nodig is. Registratie-instrumenten zijn waardevol

andere whiplashpatiënten concrete verbeteringen in hun toe-

voor patiënten om een nieuwe balans te vinden en inzicht te

stand tegemoet mogen zien.

krijgen in hun beperkingen en mogelijkheden. Verzekeraars: vergoed een zelfmanagementtraining.

Wat is daarvoor nodig? Uit alle beschikbare onderzoeken en reacties die wij als patiëntenorganisatie dagelijks ontvangen kunnen wij een concreet lijst-

4

Ontwikkel en deel (medische) kennis

Stilstand is achteruitgang. Investeer dus in kennisgroei

je van essentiële verbeterpunten afleiden. Die willen we graag

en de verspreiding van nieuwe ervaringen.

met hulp van tal van sympathisanten en partners realiseren*.

Overheid, wetenschappers, medici: stimuleer onderzoek, stel

Onze wens: help ons met de top 5 verbeterpunten:

1

Onderschat whiplash niet

desnoods een leerstoel in voor whiplash en soortverwante aandoeningen. Dat kan meer aangrijpingspunten bieden voor diagnostiek en behandeling. Wetenschappers en medici: lever ons een duidelijk whiplashspecifiek diagnosticum met een effectieve behandeling. Alle

Verdiep je als betrokkene in wat whiplash met een mens doet.

betrokkenen: creëer partnerships om samen te werken aan

Laat mensen met whiplash niet in de kou staan, omdat je

oplossingen voor behandeling, herstel en re-integratie, maar

denkt dat allemaal wel meevalt. Stel je open voor klachten die

ook voor een snelle en zorgvuldige afhandeling van een let-

moeilijk te zien zijn, luister goed en neem ze serieus. Juist

selschadeproces. Meer samenspraak tussen professional en

door de onduidelijkheid rond whiplash ontstaat onzekerheid

patiënt hoort hierbij (individueel en collectief). Heb oog voor

en is er veel behoefte aan steun. Investeer in de relatie, denk

good-practices.

in oplossingen en zoek een match.

5

2

Investeer in herstel

Voorkomen is beter

De grootste risicofactor voor een ongeluk in het verkeer

Geef aandacht aan snelle diagnose, tijdige verwijzing, ef-

blijft de mens zelf.

fectieve behandeling en goede follow-up.

Wees je bewust dat een whiplash iedereen kan overkomen.

Door whiplash te benoemen en snel een diagnose te stellen

Dus houd afstand en stel uw hoofdsteun goed af. Dat vermin-

kun je mensen op weg helpen. Via goede diagnostiek en (reva-

dert de kans op nekletsel.

lidatie)behandelingen kunnen alle mogelijkheden voor herstel gericht ingezet worden en vinger aan de pols gehouden worden. Huisarts, behandelaar, begeleider: pak die handschoen op. Zoek de beste weg voor uw patiënt. Ook al is whiplash medisch

*

Reageren op deze oproep?

Dat kan via [email protected] of via www.whiplashstichting.nl/actie/steun

nog niet helemaal begrepen, geef het beste wat mogelijk is!

3

Inleiding

Medisch & zorg

Whiplash 2012 vanuit medisch perspectief De symptomen van een whiplash zijn vaak niet eenduidig en

naar een neuroloog noodzakelijk zijn. Als de klachten lang

hebben niet alleen een fysieke component. Er kunnen ook

aanhouden kan de patiënt beter af zijn met een verwijzing

cognitieve stoornissen, zoals geheugen- en concentratiepro-

naar een pijnspecialist.

blemen optreden. En psychische klachten. Dat maakt dat een diagnose whiplash moeilijk te stellen is, ook al heeft de patiënt

De patiënt zelf kan bijdragen aan het herstelproces door zich

soms diverse medische onderzoeken achter de rug.

uitgebreid te (laten) informeren over whiplash. Het actief blijven na het ongeluk dat de whiplash veroorzaakte, lijkt een po-

Het kunnen stellen van de diagnose betekent helaas niet dat

sitief effect te hebben op de klachten.

er ook een pasklare behandeling kan worden opgesteld. Juist de verscheidenheid aan klachten en de vaak moeilijk te trace-

Hoe kijken al deze betrokkenen aan tegen de medische kan-

ren fysieke oorzaak zorgt ervoor dat een behandeling waar de

ten van whiplash? Waar liggen de knelpunten in diagnose, be-

een baat bij heeft, voor de ander geen effect heeft.

handeling, voorzieningen, bereidheid tot samenwerking? Zijn technische middelen, zoals een ‘hoge resolutie’ MRI,

Bij de behandeling is samenwerking tussen de diverse me-

oplossingen die leiden tot een betere diagnose? Of zijn juist

dische specialisten van groot belang. Een multidisciplinaire

gewijzigde attitudes van mensen ten opzichte van elkaar de

aanpak waarbij in ieder geval een revalidatiearts, een fysio-

doorbraak?

therapeut en een (neuro)psycholoog betrokken zijn, lijkt een succesvol traject te zijn. In bepaalde gevallen kan verwijzing

4

In de hierna volgende artikelen komen zij aan het woord.

Wist u dat...?

Medisch & zorg

Er zijn tal van Initiatieven op het gebied van bijvoorbeeld medische zorg, whiplash gericht of verwant. Wij geven een overzicht van bij ons bekende projecten, acties, activiteiten en organisaties die op een of ander manier betrekking hebben op het verkrijgen van inzicht en kennis, het bij elkaar brengen van partijen en/of het informeren van de keten van belanghebbenden. De lijst is wellicht niet compleet; de WSN ontvangt graag melding van niet genoemde initiatieven. Project ‘dialooggestuurde

artsen en andere zorgverleners onder-

Dutch Pain Society

re-integratie’

steuning bij de klinische besluitvorming.

www.dutchpainsociety.nl

http://www.whiplashstichting.nl/nl/

De Dutch Pain Society (D.P.S.)

projecten/project-dialooggestuurde-re-

Project ‘Zicht op pijn’

stelt zich ten doel heeft het

integratie.html

http://www.sarcoidose.nl/actueel/263-

wetenschappelijk pijnonderzoek en de

Patientenorganisaties bundelen de

project-zicht-op-pijn.html

praktische pijnbestrijding in Nederland

krachten voor versterking van de

Partijen, waaronder de WSN, ont-

te bevorderen en te verbeteren.

positie van de zieke werknemer.

wikkelen een CQ-index module met

Onderzoek naar primaire

algemene vragen over pijnbeleving en

International Whiplash Trauma

pijnbestrijding.

Congress IWTC

whiplashklachten

IWTC is het belangrijkste

Onder 550 mensen met whiplash is

wetenschappelijke congres op het

onderzoek gedaan (2010-2012) en dit

terrein van het whiplash trauma.

zijn de meest voorkomende klachten:

Bij medische downloads vindt u

nekpijn, hoofdpijn, schouderpijn, ver-

ook info over IWTC: http://www.

moeidheid, concentratie- en geheu-

whiplashstichting.nl/nl/openbaar/

genproblemen. Vaak komen ook voor:

downloads/medische-downloads.html.

duizeligheid, slaapproblemen, stijve nekspieren, verminderde beweeglijkheid van de halswervelkolom en over-

Project SHON ‘Kwaliteit van

gevoeligheid voor licht en geluid.

hersenletselzorg in beeld’ www.samenvoornah.nl

CBO-richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van WAD I&II (2008) www.cbo.nl

In dit project worden kwaliteitscriteria ontwikkeld voor de zorg aan mensen met niet-aangeboren hersenletsel. Richtlijnen zijn landelijk geldende, vak-

Zichtbaar wordt waarin de kwaliteitsver-

inhoudelijke aanbevelingen voor opti-

schillen zitten tussen zorgaanbieders.

male zorg voor een patiënt. Ze bieden

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

5

Standpunt Medische Adviesraad WSN

Medisch & zorg

Medische aspecten van Whiplash anno 2012 Dr. Kees Vos* en Dr Leo Geeraedts** Met instemming van de overige leden van de Medisch Advies Raad van de Whiplash Stichting Nederland: R. Blaauw, chiropractor Mw. G. Filippini de Moor, anaesthesioloog K. Lanser, MSR, stress- en re-integratiedeskundige R. Groenink, optometrist en functioneel optometrist Mw. P. van Genugten, osteopaat DO-mro J. Rondhuis, orthopeed Prof. Dr. R. Geenen, psycholoog Mw. M. van Hoffen, bedrijfsarts Mw. Q van Veen Snijders, revalidatiearts beschadigd worden en de hersenen bin-

In een schatting van het TNO in 1995

nen de schedel heen en weer schudden.

worden 15.000 tot 30.000 nieuwe ge-

Dit kan leiden tot beschadigingen (whip-

vallen per jaar genoemd.(1) Echter, van

lashletsels) van de hals-nek weefsels

een zeer groot werknemersbestand zijn

(spieren, gewrichtsbanden en gewrichts-

recente, nog niet gepubliceerde, cijfers

kapsels, tussenwervelschijven, botten,

bekend geworden die er op wijzen dat

bloedvaten, zenuwen, en ruggenmerg)

sinds 2002 een geleidelijke afname van

en tot Mild Traumatic Brain Injury (MTBI),

het aantal nieuwe gevallen per jaar heeft

vergelijkbaar met een hersenschudding.

plaats gevonden. Uit dit bestand kan te-

Een whiplash wordt meestal veroorzaakt

vens worden afgeleid dat het geschatte

door een autobotsing, maar kan ook het

aantal nieuwe gevallen per jaar thans

gevolg zijn van een val op het hoofd of

15.000-20.000

een slag tegen het hoofd. Ook het heftig

wetgeving inzake arbeidsongeschikt-

Wat is een whiplash?

aan de schouders heen en weer schud-

heid en schadeafwikkeling naast toene-

Een whiplash (letterlijk ’zweepslag’) is

den van baby of kind kan een whiplash

mende preventieve maatregelen dragen

een aandoening die het gevolg is van

veroorzaken.

waarschijnlijk bij aan deze afnemende

* Voorzitter Medisch Advies Raad (MAR) van de WSN, huisarts, wetenschapper ** Bestuurslid WSN, arts, anatoom, neurowetenschapper (ret.), lid MAR

Waar staan we, wat ontbreekt nog, en wat is nodig om een beter inzicht te krijgen in de aandoening whiplash?

een plotselinge, meestal onverwachte,

bedraagt.

Veranderde

tendens. Een verbeterde registratie in

heftige slingerbeweging (whiplashme-

Voorkomen

de eerste (huisartsen) en tweede lijn

chanisme) van hoofd en nek. Daardoor

Hoeveel nieuwe gevallen van whiplash

(medisch specialisten) geneeskunde is

kunnen weefsels van het hals-nek gebied

vinden er per jaar in Nederland plaats?

noodzakelijk.

6

Standpunt Medische Adviesraad WSN

Medisch & zorg

Mechanisme

stabiliseren. Deze stabilisatie komt echter

spreekt dan al gauw van niet-objectiveer-

Een whiplash kan door velerlei oorzaken

te laat; de beschadigingen hebben in min-

bare letsels. Toch kunnen met speciale

ontstaan. De meest bekende oorzaak is

der dan 100 ms plaatsgevonden.

beeldvormende technieken en research-

een achteraanrijding door een auto. Wat

matige onderzoekstechnieken een aantal

er gebeurt met het hoofd en de nek tijdens

Letsels

whiplashletsels worden gediagnosticeerd.

zo´n achteraanrijding is vooral door het

Het whiplashmechanisme geeft rek en/of

Deze technieken behoren echter niet tot

werk van Grauer en medewerkers duide-

beknelling van verschillende anatomische

de algemeen aanvaarde diagnostische

lijk geworden . Zij onderscheiden daarbij

structuren in de nek en in het hoofd. Over-

technieken in de reguliere gezondheids-

twee bewegingsfasen. In de eerste fase

zichtsartikelen noemen een groot aantal

zorg. Een voorbeeld van zo´n techniek

ontstaat in de halswervelkolom een S-

mogelijk beschadigde anatomische struc-

is het recent ontwikkelde radioactieve

vorm, die bestaat uit een sterk voorover

turen zoals de facetgewrichten, de tussen-

deprenyl – Positron Emissie Tomografie

buigen hoog in de nek en versterkt ach-

wervelschijven, de spieren, de ligamenten,

onderzoek bij chronische whiplashpatiën-

terover buigen laag in de nek. Dit gebeurt

het gewricht tussen hoofd en nek, de her-

ten. Daarmee kunnen chronische ontste-

in de eerste 50-75 milliseconden (ms) na

senen, de hersenstam, het ruggenmerg,

kingshaarden in de nek van deze patiën-

de impact (zie figuur 1). In de tweede fase

de nekwervels, de wervelslagaders, de

ten worden gevonden(8). Méér onderzoek

vindt achterover buigen plaats op alle

spinale ganglia en het kaakgewricht(3,4,5).

naar de pijngeneratoren bij whiplash is

niveaus van de nek. Het whiplashletsel

Letsels gaan o.a. gepaard met pijn. Een af-

zeer wenselijk.

ontstaat voornamelijk in de eerste fase,

wijking die ook veel voorkomt is een gevoel

dus nog voordat de nek volledig wordt

van instabiliteit van de halswervelkolom.

Indeling

uitgestrekt. Daarbij worden vooral de la-

Door de pijn ontstaat een vermindering van

Het woord whiplash is verwarrend want

gere delen van de nek beschadigd. Bij

de spierkracht van de kleine, diep gelegen

het beschrijft zowel het beschadigend

hogere snelheden is er een tendens tot

nekspieren. Een gevoel van instabiliteit is

mechanisme, als de letsels, als de daar-

(2)

beschadiging in de bovenste delen van

(6)

daarvan het gevolg .

uit volgende verzameling klachten. In de

(2)

de nek . Omdat het ongeval vaak plotse-

praktijk proberen artsen het woord mede

ling gebeurt, zijn de inzittenden niet voor-

Het is meestal niet mogelijk om aan te

daarom te mijden en noemen het een

bereid en zijn de nekspieren ontspannen,

geven of een letsel van een anatomische

nekverstuiking of een verrekte nek wat de

hetgeen de kans op beschadiging van

structuur aanwezig is en waar dit letsel

verwarring alleen nog maar groter maakt.

spieren en wervelkolomstructuren ver-

dan is gelokaliseerd. Gewoon beeldvor-

Internationaal spreekt men over Whiplash

groot. Een onvoorbereid persoon heeft

mend onderzoek vlak na het ongeval

Associated Disorders (WAD). WAD wordt

ongeveer 200 ms nodig om voldoende

laat meestal geen afwijkingen zien en

geclassificeerd in 5 graden of categorieën

spierkracht te ontwikkelen teneinde de

geeft meestal geen aanwijzingen voor

van toenemende ernst(9). Echter, in de

bewegingen van zijn halswervelkolom te

weke-delen-letsel(7). De medische wereld

praktijk blijkt meer dan 95% van alle whiplashpatiënten in categorie WAD graad 2 te vallen. Bovendien zegt de huidige classificatie niets over de kans op herstel of de respons op behandeling. Er is dus een duidelijke behoefte aan een méér onderscheidende classificatie(10). Een voorstel



NP

25 ms

50 ms

75 ms

100 ms

125 ms

150 ms

175 ms

om WAD 2 te verdelen in subgraden 2a, 2b, en 2c, naar oplopende mate van afwij-

Figuur 1. Bewegingen van de nek op verschillende momenten gemeten in milliseconden

kingen van het bewegingsapparaat, heeft

na een achteraanrijding (2). NP: neutrale positie ten tijde van de impact.

weinig navolging gekregen(11).

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

7

Standpunt Medische Adviesraad WSN

Medisch & zorg

0

geen klachten van de nek, geen andere lichamelijke symptomen en/of afwijkingen bij lichamelijk onderzoek

1

nekklachten (pijn, stijfheid en/of gevoeligheid in nek), maar geen andere lichamelijke symptomen en/of afwijkingen bij lichamelijk onderzoek

2

nekklachten en andere klachten van het houdings- en bewegingsapparaat (afgenomen beweeglijkheid van gewrichten, drukpunt gevoeligheid)

3

nekklachten en neurologische verschijnselen zoals verminderde of afwezige peesreflexen, verminderde spierkracht en sensibele uitvalsverschijnselen

4

nekklachten en fracturen of dislocaties

Tabel 1. Indeling Whiplash Associated Disorders in graden 0 - 4(9) Verschijnselen die zich in iedere graad kunnen voordoen zijn: doofheid, duizeligheid, oorsuizen, hoofdpijn, geheugenverlies, slikstoornis, en pijn in kaakgewricht (9)

Klachten

De gevolgen van een whiplash zijn zeer

eerder bestaande nek-, hoofd-, of schou-

Enkele tientallen studies beschrijven de

uiteenlopend. De ene persoon ondervindt

derpijn; als klachten direct na de impact

klachten na een whiplash waarin telkens

geen enkele hinder na een dergelijk onge-

optreden, zoals geheugen- en concentra-

opvalt dat de spreidingsbreedte van de

val; een ander heeft klachten gedurende

tiestoornissen, slaapproblemen, koude-

percentages groot is. Bijna al deze stu-

enkele weken en weer een ander blijft

en druk hyperalgesie, post traumatische

dies zijn gedaan met kleine aantallen

langdurig klachten houden. Persisterende

stress symptomen, depressie symptomen

patiënten. Een grote, liefst internationale,

klachten kunnen leiden tot beperkingen in

en katastroferen van pijn; zelf weinig/geen

studie met 1.000 patiënten of meer is

activiteiten en tot participatieproblemen in

hoop meer hebben op herstel en toekom-

nodig.

relatie tot werk, hobby’s, sport en activitei-

stige werkhervatting(16,17).

De 10 meest frequent voorkomende

ten in het dagelijks leven (ADL).

klachten in de acute fase (vanaf het on-

In een veel geciteerd artikel wordt be-

Diagnostiek

geval tot 6-8 weken later) zijn in volg-

schreven dat één jaar na het ongeval on-

Tot op heden zijn in de reguliere gezond-

orde van frequentie:

geveer 50% van de patiënten nog klachten

heidszorg geen specifieke onderzoeken

(13)

pijn in de nek

heeft

. In langere termijn studies, tot 15

beschikbaar die de diagnose whiplash

nekstijfheid en bewegingsbeperking

jaar follow-up, rapporteren de meeste pati-

kunnen onderbouwen. Het is vooral het

hoofdpijn

ënten nog steeds langdurig aanhoudende

soort beschadiging dat onderzoek moei-

duizeligheid

klachten en functionele beperkingen(14,15).

lijk maakt. Vele maar kleine beschadi-

vermoeidheid

In de praktijk komt het erop neer dat als

gingen in een veelheid aan weefsels die

concentratie- en geheugenstoornissen

er na 2-3 maanden nog steeds klachten

met de beperkte resolutie van het gewone

pijn in schouder, arm, en hand

zijn, het merendeel van de patiënten een

beeldvormend onderzoek niet zichtbaar

overgevoeligheid voor licht en geluid

traject van aanhoudende klachten ingaat.

zijn te maken. Zeker wanneer dit wordt

gevoelens van angst, depressie,

Er bestaan een aantal prognostische fac-

afgezet tegen de natuurlijke, vooral leef-

toren die de kans op herstel vertragen of

tijdsgebonden, degeneratie van de hals-

en frustratie slaapstoornissen

verhinderen en daarmee de kans op het

wervelkolom. Ziektespecifieke vragenlijs-

Whiplashpatiënten hebben aanzienlijke

chronisch worden van whiplashklachten

ten zoals de NDI (Neck Disability Index),

problemen met het werkgeheugen, de

doen toenemen. Zoals hoge initiële inten-

VAS (Visual Analog Scale) pijnscores en

aandacht, de onmiddellijke en uitgestelde

siteit van pijn in nek en/of rug; optreden

neuropathische pijnvragenlijsten kunnen

herinnering, de visuomotorische coördi-

van veel en ernstige klachten of bewe-

klachten en beperkingen in maat en getal

natie en de cognitieve flexibiliteit(12).

gingsbeperkingen kort na de impact; al

weergeven. Voor het aantonen van MTBI

8

Standpunt Medische Adviesraad WSN

Medisch & zorg

klachten is een Nederlandse vertaling en validatie van de Rivermead Postconcussion Symptom Questionnaire dringend gewenst. Neuropsychologisch onderzoek maakt cognitieve beperkingen aantoonbaar. Neurologisch onderzoek heeft alleen waarde bij de weinig voorkomende WAD 3. Fysiotherapeutisch onderzoek kan bewegingsbeperking, actieve instabiliteit en positieve triggerpoints aantonen. Er is behoefte aan een whiplashspecifiek diagnosticum. Al langer wordt gespeculeerd dat het een biochemische test van beschadigde celstructuren van spieren, zenuwweefsel, kraakbeen en bot gemeten op nanogram niveaus zou kunnen worden(18). Sommige onderzoekers beschouwen de cervico-oculaire reflex

de helft uiteindelijk voor fysiotherapie en/ (22)

succesvoller vervolgtraject te zijn (23). De

test, die gestoord is bij whiplash, als de

of manuele behandeling verwijst

. Van

kans op een goed effect hangt af van het

gouden standaardtest voor de diagnose

de niet verwezen patiënten is na 1 jaar

moment van starten. Als na een periode

(19)

. Er zijn diagnostische vragen-

ongeveer 80% klachtenvrij. De verwezen

van 6 weken geen verbetering ontstaat,

lijsten voor whiplash ontwikkeld maar die

groep doet het na 1 jaar slechter (50%

is het zinvol om een start te maken met

ontberen zeggingskracht omdat whiplash

klachtenvrij). De huisarts blijkt vooral de

zo´n vervolgtraject. Dat betekent dat de

bestaat uit een verzameling van klachten

patiënten met een slechte prognose te

eerste lijn de whiplashpatiënt actief dient

die ook bij meerdere andere aandoenin-

verwijzen. De fysiotherapeut richt zich

te begeleiden en op tijd te verwijzen. Het

gen passen. Mogelijk biedt de zes Tesla

op het verbeteren van de mobiliteit, de

betekent ook bijscholing van de eerste lijn

functionele MRI, met zijn hoge resolutie,

instabiliteit en de principes van belasting-

en uitbreiding van de multidisciplinaire re-

de beelden die ‘het bewijs’ van whiplash

belastbaarheid. Graded activity is een

validatie capaciteit.

leveren. Neuropsychologisch onderzoek

manier om stapsgewijs de belastbaar-

Verwijzing naar de neuroloog dient (met

en behandeling van de MTBI en cognitie-

heid te verhogen en de patiënt te laten re-

uitzondering van WAD 3) achterwege te

ve klachten wordt nog te weinig gedaan.

integreren in zijn dagelijkse bezigheden

blijven.

whiplash

en werk. Verwijzing naar de tweede lijn

Behandeling

is traditioneel naar de neuroloog. Zijn di-

Een whiplashpatiënt die langer dan 1 jaar

Ongeveer 70% van de nieuwe gevallen

agnostische werk voegt echter weinig toe

klachten heeft is mogelijk beter af met een

melden zich als eerste bij de huisarts; de

omdat de meeste patiënten in WAD graad

verwijzing naar een pijnspecialist voor

overige 30% wordt via de Spoed Eisende

2 vallen. Behandeling en begeleiding vin-

chronische pijnbehandeling of met een

(20)

Hulp naar de huisarts verwezen

. De

den, met een enkele uitzondering, niet bij

verwijzing naar de revalidatiearts voor

huisarts kan voor zijn behandelingsbe-

de neuroloog plaats.

een interdisciplinaire chronische pijnreva-

leid gebruik maken van de richtlijn Beleid



lidatiebehandeling.

(21)

.

Multidisciplinaire behandeling door een

Vooral de lichte tot milde gevallen worden

team van minimaal een revalidatiearts,

Literatuurlijst/voetnoten:

begeleidt door de huisarts die ongeveer

psycholoog en fysiotherapeut, lijkt een

www.whiplashstichting.nl/actie

Eerste

Opvang

Whiplashpatiënten

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

9

De neuropsycholoog

Medisch & zorg

(Neuro)Psychologische aspecten en nuances Als mensen de diagnose post-whiplashsyndroom krijgen, is het altijd een multifactorieel probleem, dat wil zeggen dat meerdere factoren bijdragen aan de problematiek die soms lang kan aanhouden en vaker helaas nogal beperkend is. Dit leidt tot een verminderde kwaliteit van leven. De factoren zijn: de fysieke en de traumatische componenten, de nog niet voldoende wetenschappelijke kennis, het medisch model in de gezondheidszorg, het feit dat bij het post-whiplash trauma vaker wordt verondersteld dat sprake is van hersenletsel en psychologische factoren. Wat kan de neuropsycholoog betekenen? De neuropsycholoog brengt de klachten en het verloop van de klachten in kaart. Samen wordt ook de voorgeschiedenis besproken. Het is vaak prettig wanneer een partner of een andere belangrijke persoon aanwezig is bij een eerste gesprek. Het kan daarna zinvol zijn om middels een neuropsychologisch onderzoek het cognitieve- en psychologische functioneren in kaart te brengen.

moment functioneert. Bovendien wordt

Op de vraag ‘wat nodig zou zijn voor een

Bij zo’n onderzoek wordt iemand ge-

het afgezet tegen het functioneren zoals

doorbraak’ kan ik als meest essentiële

test om na te gaan hoe de functies van

dat verwacht wordt op grond van de ver-

zaken noemen: mensen serieus nemen,

denken, taal, concentratie, geheugen,

zamelde informatie.

tijd en aandacht voor de soms hardnek-

planning en organisatie zijn. Bij het psy-

Het geeft de persoon duidelijkheid over

kige problematieken nemen vanuit de,

chologische deel wordt met behulp van

het hier en nu, en over de diverse facto-

voor de mens om wie het gaat, juiste in-

vragenlijsten onder andere stemming,

ren die een rol spelen.

valshoek, vertrouwen op het menselijke

klachtendruk, persoonlijkheid, coping

herstel- en aanpassingsvermogen dat

(oplossingsvaardigheden) en draaglast

Duidelijkheid betekent zelfinzicht, min-

een biologisch gegeven is, en uitgaan

– draagkracht evenwicht in beeld ge-

der onzekerheid en vaker geeft het

van menselijkheid.

bracht.

perspectief voor de toekomst. Zeker als hersenletsel niet in het spel blijkt te

Kortom: begrip, kennis en maatschap-

De uitslagen worden besproken in een

zijn (vaak bij een postwhiplash trauma).

pelijke erkenning!

nabespreking, waarbij het wenselijk is

Daarbij zijn een flinke dosis geduld en

dat de medische diagnose inmiddels

leervermogen essentieel. En, niet te

Mevr. drs. Akkie Zaal

ook helder is. Een neuropsychologisch

vergeten, het zichzelf toestaan fouten te

Gz- en neuropsycholoog

onderzoek is altijd een momentopname

maken, daar kan je immers alleen maar

Emdr – practitioner

en geeft weer hoe de persoon op dat

van leren.

Psychologen Praktijk Best

10

De anesthesioloog

Medisch & zorg

Huidige problemen en toekomstige verwachtingen in pijnbestrijding Veel patiënten die lijden aan ‘een whip-

Ten derde is een goede coördinatie met

lash’ oftewel WAD (Whiplash Associated

andere behandelaren zoals revalidatie-

Disorder) komen pas in de chronische

arts en fysio- of manueeltherapeut no-

fase in aanraking met een pijnkliniek.

dig, om zo optimaal mogelijk aan graded

Deze behandelingen hebben een wis-

exposure1) te kunnen doen.

selend resultaat. Hoe komt dit? Ten vierde is er, mede door bovenstaanTen eerste vindt verwijzing pas laat

de oorzaken, weinig goed evidence

plaats. Veel artsen zijn niet goed bekend

based onderzoek over het effect van

met de behandelmogelijkheden van

de verschillende behandelingen en de

een modern pijncentrum of geloven hier

eventuele volgorde waarin deze zouden

Vergeet niet dat het pas 50 jaar geleden

niet in.

moeten plaats vinden.

was dat wij ‘een maagzweer’ behandel-

Helaas geloven nog steeds veel artsen

den door middel van een ziekenhuisop-

dat WAD een niet bestaande ziekte is

Wat betreft de toekomst heb ik hoge

name met een zogenaamd papdieet.

of een somatisatiestoornis of iets der-

verwachtingen van een drietal zaken.

Hierbij kreeg de patiënt gedurende enige

gelijks. Door dit oponthoud wordt de be-

Ten eerste zal door de toegenomen

weken alleen pap te eten. Daarna zijn wij

handeling vaak moeilijker dan nodig is,

mogelijkheden van diagnostiek het stel-

de klachten gaan behandelen door mid-

omdat er al centrale sensitisatie is op-

len van een juiste diagnose steeds ac-

del van vrij grote maagoperaties, waarbij

getreden.

curater kunnen gebeuren. Hierdoor ligt

een gedeelte van de maag werd verwij-

de weg open voor gerichte behandeling

derd. Weer later werden selectief maag-

Ten tweede (pag. 6) is, zoals ook in het

van aangedane structuren en veel beter

zenuwen operatief doorgesneden om de

artikel van Vos wordt gesteld, de diag-

onderzoek naar de effecten van deze

zuurproductie af te remmen. Vervolgens

nostiek naar de pijnfocus niet goed mo-

behandelingen. Dus uiteindelijk efficiën-

werd dit met medicijnen geprobeerd. Nu

gelijk. Hierdoor worden verschillende

tere behandelingen.

weten wij dat het om een infectie gaat,

behandelingen vrij proefondervindelijk

die wordt veroorzaakt door de Helicobac-

toegepast. Dat wat bij lichamelijk onder-

Verder het toekomstige gebruik van

ter bacterie. En dat een relatief simpele

zoek en provocatietesten de meeste pijn

simpele testsetjes, waarbij kan worden

antibioticumkuur een maagzweer kan

oplevert, wordt als eerste behandeld. Zo

gekeken naar individuele gevoeligheid

genezen ……..

worden bijvoorbeeld facetgewrichten

voor verschillende pijnmedicijnen. Er

Dus: er is zeker hoop voor de toekomst!

in de nek, nekwervelzenuwen, achter-

kan dan veel meer ‘op maat’ pijnmedi-

hoofdszenuwen en de zenuwen boven

catie worden voorgeschreven, die beter

Wilco E. van Genderen, anesthesioloog/

het schouderblad behandeld. Deze be-

werkt en minder bijwerkingen heeft.

pijngeneeskundige

handelingen werken in het begin meest-

DC/Pijncentrum Alkmaar

al maar enige weken, pas bij herhaal-

Als laatste: ik verwacht veel van toe-

delijk behandelen wordt de pijn blijvend

komstige meer subtiele mogelijkheden

minder. Dit vraagt de nodige motivatie

van neuromodulatie bij diverse pijnsyn-

van patiënt en behandelaar.

dromen, waaronder WAD.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

1) Graded exposure is een cognitieve en fysieke behandelmethode bij fysieke klachten.

11

Vereniging voor Neurologie

Medisch & zorg

Whiplash en de neuroloog ‘Whiplash’ heeft als begrip zijn intrede

hoofdpijn, nekpijn, tintelingen, kracht-

voor de klachten op neurologisch vakge-

gedaan in de jaren ‘50. Sedertdien is

verlies, geheugenstoornissen en/of pro-

bied wordt gevonden, zal de neuroloog

het een veelomvattend begrip gewor-

blemen met het zien. Als een neuroloog

geen uitspraken doen over de grootte

den, waarbij het beeld uiteen kan lopen

een patiënt ziet met zulke klachten na

van een letsel of over beperkingen in het

van ernstige aantoonbare beschadigin-

een ongeval zal een zorgvuldig neuro-

dagelijks leven en de beroepsuitoefe-

gen van de halswervelkolom en aanlig-

logisch onderzoek worden gedaan met,

ning. De reden hiervoor is het algemeen

gende structuren, zoals zenuwletsel en

bij twijfel, eventueel beeldvormend on-

aanvaarde principe dat medisch specia-

wervelfracturen, tot moeilijk te begrijpen

derzoek zoals een MRI.

listen geen uitspraken doen in dergelijke

klachten die ontstaan na minimale ge-

Het is niet ongebruikelijk dat dan noch

zaken als deze hun eigen vakgebied

weldinwerking.

bij neurologisch noch bij aanvullend on-

niet betreffen. Wel kan de neuroloog op

Een neuroloog kan op twee manieren

derzoek een afwijking wordt gevonden.

grond van zijn visie als arts een mening

betrokken worden bij whiplashklachten;

Als goed arts zal de neuroloog dan vaak

geven over het inschakelen van een

als behandelaar en als beoordelaar in

toch enige vorm van behandeladvies

andere medisch specialist, zoals een

juridische en verzekeringsgeneeskun-

geven.

KNO-arts, een orthopedisch chirurg of

dige zaken.

een psychiater. Dat ligt anders wanneer de neuroloog

Bij whiplashpatiënten bestaan vaak

om een oordeel in een verzekerings-

E.M.H.Van den Doel

klachten die op een neurologische aan-

geneeskundige of juridische procedure

Nederlandse Vereniging voor

doening zouden kunnen wijzen, zoals

wordt gevraagd. Als er geen verklaring

Neurologie (NVN)

Waarom ik vrijwilligster geworden ben Wat was het achttien jaar geleden een

zing herkende de vrouw aan de andere

worsteling na mijn

ongeluk waarbij ik

kant van de lijn mijn klachten. Zij was de

een whiplash opliep. Het was een ski-

eerste die echt naar mij luisterde, mij ad-

ongeluk. Die hoorde nog niet in het rijtje

vies gaf en mij het gevoel gaf geen zeur

van whiplash thuis. De pijn zat tussen

te zijn. Op haar advies kwam ik bij een

de oren. Al zat het dan spreekwoordelijk

terzake deskundige arts terecht.

tussen de oren, waar kwam die pijn van-

Eindelijk kwam er een eind aan mijn

daan en hoe kwam ik er van af. Wie kon

zoektocht, werd ik begrepen en gehoord.

mij helpen? Ik had al heel wat artsen en

Toen ik mijzelf weer op de rit had, heb ik

therapeuten bezocht, maar niet een kon

nogmaals de Whiplash Stichting gebeld.

mij echt helpen.

Nu met de mededeling dat ik ook graag

Tot ik op een dag een advertentie in ons

vrijwilligster wilde worden, ook een luiste-

dagblad zag staan: “whiplash, wat een

rend oor wilde zijn voor andere mensen

zeur”, stond er.

die met een whiplashtrauma in het zelfde

Ik heb meteen contact opgenomen met

doolhof terecht waren gekomen waar ik

de Whiplash Stichting en tot mijn verba-

eens in zat.

12

José Kocx, vrijwilligster sinds 1998

Patiëntenperspectief

Medisch & zorg

Geef ons duidelijkheid! Whiplashpatiënten zijn niet alleen; in ons land zijn er ongeveer 100.000 (chronisch). Toch voelen veel mensen met whiplash zich alleen staan. Door gebrek aan duidelijkheid over whiplash circuleren er in Nederland verschillende hypothesen over de aard en oorzaak van het whiplashsyndroom. Helaas brengt dit ook onbegrip met zich mee, een geringe bereidheid tot diagnostisch onderzoek en een algemene zoektocht naar de juiste behandeling. Dit alles heeft zijn weerslag op herstelmogelijkheden en de kwaliteit van leven van whiplashpatiënten. Diagnose

je lichaamshouding en regelmatig oe-

De diagnose ‘whiplash’ berust in belang-

feningen te doen. Pijnstilling kan zinvol

rijke mate op een anamnese (het verhaal

zijn, als je merkt dat je door pijn beperkt

van de patiënt) en lichamelijk onderzoek.

wordt in je doen en laten. Toch is het ook

Uit het verhaal van de patiënt blijkt altijd

belangrijk je grenzen in acht te nemen.

een ongeval. Vaak worden ook herken-

Bekijk per dag wat je kunt doen en pak

bare klachten gemeld, zoals pijn in nek,

op tijd je rust. Als het beter gaat, kun je

hoofd en schouder, vermoeidheid en

de activiteiten uitbreiden.

concentratieproblemen. Het beeld kan ondersteund worden door

Behandeling

aanvullend onderzoek naar specifieke

Maar wat als het niet steeds wat beter

klachten of functionele stoornissen. Eén

gaat en klachten na een aantal weken

standaardtest voor de diagnose whip-

aanhouden of verergeren? Dan is het

lash is helaas echter nog steeds niet

belangrijk terug naar de huisarts te

beschikbaar.

gaan. In de praktijk zal de huisarts bij stijfheid en bewegingsbeperking vaak

ik het aanbod aangenomen. Ik heb de

Regelmatig wordt de diagnose ‘whip-

verwijzen naar de fysio- of manueel the-

tips – haal er uit wat er in zit en pak op

lash’ niet gesteld of niet verteld. In elk

rapeut.

waar je iets aan hebt – opgevolgd. In

geval niet kort na het ongeval. Dan spre-

mijn geval was het vooral fysiek heel

ken artsen over een stijve nek of nek-

Multidisciplinaire behandeling door een

zwaar. Maar daarna ging het steeds be-

verstuiking. Of soms ’whiplashachtige

team van minimaal een revalidatie arts,

ter. Ook aan de mentale aspecten van

klachten’. Dit alles met de uitgesproken

psycholoog en fysiotherapeut, lijkt een

het programma heb ik veel gehad. Het

verwachting dat het vanzelf weer beter

succesvoller vervolgtraject te zijn voor

positivisme en het realisme waarmee

wordt.

de whiplashpatiënten die langer dan 3

mijn begeleiders mij benaderden was

maanden klachten hebben. Een patiënt

belangrijk. Doorzetten, doe wat je wel

De eerste weken

beschrijft: ‘Na de intake bleek dat ik in

kunt doen en waar je achter staat.’

En… wordt het vanzelf weer beter? De

kon stromen in een multidisciplinair pro-

kans is zeker aanwezig. We weten dat

gramma. Ik dacht: dat heb ik toch niet

Toch komt een aanzienlijke groep niet

je die kans vergroot als je zoveel mo-

nodig? Dat kan ik toch zelf wel! Maar

of pas erg laat in aanmerking voor een

gelijk je gewone activiteiten uit blijft voe-

omdat ik eigenlijk, diep van binnen, ook

multidisciplinaire behandeling. Bijvoor-

ren. Verder is het verstandig te letten op

wel wist dat me dat niet zou lukken, heb

beeld vanwege de wachtlijsten of omdat

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

13

Patiëntenperspectief

Medisch & zorg

ze niet geaccepteerd worden. Als er een

complementaire en alternatieve circuit.

zou een soort doemdenken in gang zet-

letselschadetraject loopt, verwachten

“Het was een lange reis langs verschil-

ten, waardoor de klachten alleen maar

sommige revalidatiecentra dat dit de

lende artsen, fysiotherapeuten en di-

langer duren.

behandeling teveel verstoord. Of als de

verse andere behandelmethoden. Ik

Het niet benoemen van whiplash ver-

klachten al lang bestaan, zijn er soms

heb van alles geprobeerd. Ze beloven

oorzaakt echter alleen maar onrust en

revalidatiecentra die geen verbetering

allemaal dat ze het kunnen verhelpen,

onbegrip. Whiplashpatiënten willen grip

meer verwachten en dus ook geen be-

maar niemand heeft de pijn nog weg

krijgen op hun klachten, maar kunnen

handeling opstarten. Tijdige verwijzing

kunnen halen of zelfs verminderen. Je

dat niet gericht doen. Als whiplash niet

door de huisarts is belangrijk, maar ge-

probeert van alles. Maar het is steeds

wordt benoemd, dan weten ze niet waar

beurt niet altijd.

een gevecht om aan te tonen dat er iets

ze mee te maken hebben en hoe ze

met je aan de hand is.”

daar het best mee om kunnen gaan. Het

Soms kan een klachtgerichte diagnos-

staat hun mogelijkheden in de weg om

tiek en behandeling veel verbetering ge-

Er mee leren leven?

zelf het heft in handen te nemen. Ook is

ven. De huisarts kan dan doorverwijzen

Wat dan? Er maar mee leren leven? Dat

het lastig om aan anderen uit te leggen

naar andere specialisten of therapeuten

is niet eenvoudig, omdat veel whiplash-

wat er met je aan de hand is, als je dat

(zie tabel 15).

patiënten twijfelen of alle mogelijkheden

zelf niet begrijpt. Dat werkt dan weer on-

Klachten na whiplash zijn divers en

benut zijn om hun klachten te behande-

begrip in de hand. “Je voelt je verloren,

dat vraagt daarom om maatwerk. In de

len. Is er wel zorgvuldig naar gekeken?

alsof je valt en blijft vallen en niemand

praktijk gebeurt dat regelmatig niet, of

Word ik wel serieus genomen? Deze

die je hand vastpakt.”

pas heel laat. Zo komt het wel eens voor

twijfel heeft veel te maken met alle on-

dat pas na 2 jaar blijkt dat iemand een

duidelijkheid en meningsvorming rond

Grip krijgen

beschadiging in de wervels heeft, die

whiplash. Zoals het ontbreken van een

Omdat er veel onduidelijkheid heerst

behandeld kan worden.

duidelijke meetbare medische verkla-

rond whiplash is het des te belangrij-

ring.

ker zelf weer zoveel mogelijk grip op je

De multidisciplinaire richtlijn CBO geeft

Dat leidt ertoe dat behandelaars andere

leven te krijgen. In de praktijk zien we

hier ook geen adviezen over. Als de

verklaringen gaan zoeken. In Nederland

veel mensen die graag zo snel mogelijk

klachten niet over zijn na een stuk ge-

zijn er medici die er vanuit gaan dat

terug willen naar hun oude niveau van

ruststelling van de arts, het oppakken

langdurende whiplashklachten geen li-

functioneren. Daarbij gaan ze dan soms

van de dagelijkse activiteiten, begelei-

chamelijke basis meer hebben. Zij zijn

zo lang over hun grenzen, dat dit op de

ding van fysiotherapeut of psycholoog of

van mening dat psychologische factoren

lange termijn niet vol te houden is en er

een multidisciplinaire behandeling, dan

dan een rol spelen. Medisch onderzoek

een terugslag volgt. Ook te weinig doen

is het onduidelijk wat er moet gebeuren.

en behandeling vinden zij daarom ver-

is niet goed. Het is dus belangrijk een

der niet nodig, eigenlijk af te raden. Er

goede verhouding tussen belasting en

Een whiplashpatient: “Ik heb enorm last

is geen wetenschappelijk bewijs voor de

belastbaarheid te vinden. Er zijn diverse

van het onbegrip en de doodlopende we-

stelling dat psychologische factoren de

instrumenten die daarin kunnen onder-

gen bij de reguliere geneeskunde. Ik vind

klachten in stand houden.

steunen, zoals een dagboek, de Pijn- en Energiemeter, de NDI (Neck Disability

dat uit de tijd en het maakt de duur van Een ander belangrijk aspect van de on-

Index) bij nekklachten of de VAS (Visu-

duidelijkheid is de bedekte communica-

eel Analoge Schaal) bij pijnklachten of de

Als er in de reguliere zorg geen gehoor

tie over whiplash. Er is het idee ontstaan

Activiteitenweger. Het helpt ook om met

gevonden wordt, ontstaat eerder een

dat het stellen van de diagnose whip-

anderen te praten over oplossingen en

zoektocht naar mogelijkheden in het

lash het herstel zou belemmeren. Het

keuzes te maken die je leven verrijken.

de klachten langer.”

14

Patiëntenperspectief

Medisch & zorg

Positieve ontwikkelingen voor patiënten op medisch gebied

het geven van kwalitatief goede zorg

Zorgverleners herkennen of erken-

geeft weinig houvast. Ernstige vormen

nen het ziektebeeld niet altijd. Maar

Er zijn goede ervaringen met multidisci-

van whiplash worden in de richtlijn bui-

het beperkte inzicht in whiplash hoeft

plinaire programma’s en met cognitieve

ten beschouwing gelaten en ook hier

niet te worden gezien als een tekort-

gedragstherapie die gebaseerd is op ad-

wordt teveel uitgegaan van een stan-

viezen rond balans vinden in inspanning,

daard whiplashpatiënt.

ontspanning en rust. Internationaal wordt

Tevens zijn medische behandelingen

factoren de klachten in stand houden.

er gewerkt aan nieuwe en veelbelovende

vaak een grote kostenpost, mede van-

Helaas gaan sommige zorgverleners

diagnosemethodes. Er komt gelukkig

wege de beperkte vergoedingen door

daar wel vanuit. Onderzoek naar het

steeds meer aandacht voor pijn en pijn-

de zorgverzekeraar. Patiënten kunnen

effect van een interventie van de psy-

behandeling en meer ziekenhuizen heb-

alleen een vergoeding krijgen voor

choloog zou hier uitkomst aan kunnen

ben een pijnpoli, waar pijnbehandeling

gangbare behandelingen als bezoek

bieden.

centraal staat. Pijnmedicatie kan helpen

aan de huisarts, revalidatie en fysiothe-

om de klachten te verminderen. Maar

rapie. Voor revalidatiebehandelingen

pijnklachten zijn ook met bepaalde inter-

zijn er vaak lange wachtlijsten of toela-

venties te te behandelen.

tingscriteria.

Drempels voor patiënten op medisch gebied

Doorbraak Hoe kan de zorg meer aansluiten bij de

apparaat: fysiotherapie, (ortho)ma-

Zolang letsels en klachten niet of nau-

wensen en behoeften van whiplashpa-

nueel therapie 

welijks aantoonbaar en grijpbaar ge-

tiënten?

koming van de patiënt. Er is geen bewijs dat psychologische

Klachtgerichte behandeling bij specifieke klachten: pijn: anesthesiologie of pijnpoli’s beperkingen van het bewegings-

cognitieve

en

gedragsmatige

maakt kunnen worden, zullen er ook

Hiervoor zijn doorbraken nodig op het

klachten: neuropsychologie. Bij-

geen of weinig passende en succesvolle

gebied van diagnostiek en behande-

voorbeeld door cognitieve ge-

behandelmethoden ter beschikking ko-

ling. Er is erg veel behoefte om letsel

dragstherapie of neurofeedback

men. En worden klachten onvoldoende

en klachten aantoonbaar en grijpbaar

oogproblemen: functionele opto-

serieus genomen. Mede daardoor wor-

te maken. Dan kan er een perspec-

den whiplashpatiënten niet altijd op een

tief geschetst worden en handvatten

overgevoeligheid voor geluid: be-

positieve manier bejegend. Vaak wordt

gegeven voor wat de patiënt zelf kan

handeling in een audiologisch

doen.

gezegd dat zij passief met hun klach-

metrie

centrum

ten omgaan. Door mensen in dat hokje

Eerlijkheid zorgt voor vertrouwen in

slaapproblemen: behandeling in

te plaatsen overschrijden zij soms hun

de uit te zetten lijn voor diagnostiek,

centra voor slaap- en waakstoor-

eigen grenzen, met alle gevolgen van

behandeling en begeleiding.

nissen

dien. De effectiviteit van behandelingen

Er zou meer samenspraak moeten

praktische problemen bij het uitvoe-

varieert van goed tot onduidelijk of ge-

komen tussen de arts en de patiënt,

ren van dagelijkse activiteiten: er-

brekkig.

waarbij gezamenlijke besluitvorming

gotherapie, maatschappelijk werk

De zorg die op dit moment voor patiën-

centraal staat. Er zou meer rekening

ten met een whiplash wordt geboden is

kunnen worden gehouden met de

geen zorg op maat, maar zorg waarbij te

emoties en de vragen van de patiënt.

vaak uitgegaan wordt van de standaard

Veelbelovende onderzoeken en be-

whiplashpatiënt. De huidige richtlijn

handelingen die nog geen praktijk

Whiplash van het CBO (2008) die zorg-

zijn, zouden in Nederland geïmple-

verleners zou moeten ondersteunen bij

menteerd kunnen worden.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

Redactie

15

Inleiding

Werk & inkomen

Werken en inkomen na een whiplash

Na een whiplash wil je het liefst zo snel mogelijk weer aan het

wat je niet kunt. Vraag je werkgever je daarin te steunen en

werk of aan de studie. In 85 procent van de gevallen lukt dat

met je mee te denken. Ook de bedrijfsarts, behandelaar of

ook binnen zes tot twaalf maanden. Dat wil niet zeggen dat

patiëntenorganisaties(s) kunnen je helpen.

deze mensen klachtenvrij zijn. Toch komt het ook regelmatig voor dat mensen al meer gaan werken dan ze aankunnen,

Als je na twee jaar nog niet aan het werk kunt, krijg je te ma-

omdat ze dat zelf erg graag willen of door druk van buitenaf.

ken met keuringsartsen van het UWV. Dan is het belangrijk

Niet iedereen kan begrip opbrengen voor whiplashklachten.

een goed overzicht te hebben van wat je wel en niet kunt, en

Er is wel gereedschap waarmee je voor jezelf en anderen dui-

dat ook duidelijk aan te geven. Breng het re-integratieproces

delijk kunt maken wat je wel en niet kunt: de Pijn en Energie

in kaart en leg details vast. Dat geeft een goed beeld van wat

Meter (PEP). Dat is belangrijk voor het begrip en de acceptatie

je geprobeerd hebt, wat je kunt en wat je helaas niet kunt.

voor jezelf, voor je werkgever en voor collega’s, maar ook in

Zo wordt een individuele beoordeling mogelijk en ontstaat er

gesprekken met een bedrijf- of verzekeringsarts.

meer begrip voor jouw specifieke situatie.

Niet kunnen werken vanwege een whiplash kan aanzienlijke

Waar lopen whiplashpatiënten tegenaan tijdens de fase van

financiële gevolgen hebben. Liefst willen jij en je werkgever

herstel en werkhervatting? Wat kunnen de diverse artsen en

ook dat je aan het werk kunt blijven of snel weer gaat wer-

de werkgever doen? En wat kan iemand met whiplash zelf

ken. Werk actief mee aan een re-integratieproject, maar geef

doen om weer aan het werk te kunnen?

je grenzen aan. Laat weten wanneer en hoeveel je denkt te kunnen werken. Kom met eigen initiatieven tijdens de re-in-

Deze en andere vragen komen aan de orde

tegratie en wat je daar voor nodig hebt. Maar geef ook aan

in de volgende artikelen.

416

Wist u dat...?

Werk & inkomen

Er zijn tal van Initiatieven op het gebied van werk & inkomen; whiplash gericht of verwant. Wij geven in dit nummer een overzicht van bij ons bekende projecten, acties, activiteiten en organisaties die op een of ander manier betrekking hebben op het verkrijgen van inzicht en kennis, het bij elkaar brengen van partijen en/of het informeren van de keten van belanghebbenden. De lijst is wellicht niet compleet; de WSN ontvangt graag melding van niet genoemde initiatieven. NVAB-visiedocument ‘belastbaarheid

De toevoeging I/II verwijst naar de clas-

Project Patientenperspectief op

en re-integratie bij WAD I/II (2010)

sificatie van de ernst van de klachten.

Mediprudentie

www.nvab.artsennet.nl

De verzekeringsarts gebruikt dit proto-

http://www.steungroep.nl/index.php/me-

col bij het beoordelen van uw arbeids-

diprudentie

ongeschiktheid. Project DIAlooggestuurde re-integratie www.whiplashstichting.nl/nl/ projecten/project-dialooggestuurde-reintegratie.html Sinds 2010 is er voor hulpverleners een checklist om mensen met whiplash zorg-

www.whiplashstichting.nl/nl/

vuldig te begeleiden bij ziekteverzuim.

projecten/mediprudentie.html

De checklist is onderdeel van de multi-

Een project van de Steungroep ME &

disciplinaire visie op belastbaarheid en

Arbeidsongeschiktheid in samenwer-

re-integratie bij whiplash (WAD I & II).

king met WSN en de Nierpatiënten Vereniging Nederland (NVN). Dit project wil

Verzekeringsgeneeskundig protocol

een bijdrage te leveren aan een verbe-

WAD I/II (2008)

Dit project ontwikkelt instrumenten om

tering van de gang van zaken rond ver-

www.nvvg.nl

zieke werknemers te ondersteunen in

zekeringsgeneeskundige keuringen bij

het gesprek met de bedrijfsarts en om

arbeidsongeschiktheid.

actief te participeren in het re-integratietraject. Project Kennis en Kracht: samen naar een betere keuringspraktijk www.whiplashstichting.nl/nl/ projecten/Kennis-en-Kracht-samennaar-een-betere-keuringspraktijk.html Per 1 april 2009 is het ‘Verzekeringsgeneeskundig Protocol WAD I/II’ van

Advies- en meldpunt waar mensen met

kracht geworden.

whiplash en ME/CVS terecht kunnen

WAD staat voor Whiplash Associated

met vragen en meldingen over ziekte-

Disorders ofwel: de klachten die ver-

verzuim, arbeidsongeschiktheidskeurin-

band houden met een whiplashongeval.

gen en bezwaar- of beroepsprocedures.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

17

De bedrijfsarts

Werk & inkomen

Hoe kom je met een whiplash weer zo goed mogelijk aan het werk? Een ongeval met een whiplashletsel is een donderslag bij heldere hemel. Van het ene op het andere moment voel je je gebroken, zit je met hevige pijn, kun je je nek niet goed bewegen en voel je je duizelig. Je bent uit balans. Je omgeving reageert met begrip. Je

soms ook conflicten. Het kan voorkomen

doet het een paar dagen rustig aan. Blijft

dat de bedrijfsarts vindt dat jij weer aan de

thuis van je werk. Even niet in de auto.

slag kunt, maar zelf vind je dat absoluut

Overdag af en toe op bed. Minder lezen,

niet. Dan moet je voor een second opinion

niet naar de TV kijken. Na een week

naar een dokter van het UWV.

gaat het nog niet beter. Soms lijkt het zelfs erger te worden. Je hebt moeite

… maar je kunt er zelf aan meewerken en het herstel bespoedigen …

om je te concentreren. Krant lezen, een

gen en activiteiten blijven uitvoeren;

gesprek voeren, het is erg vermoeiend.

hij adviseert om geforceerde bewe-

De huisarts onderzoekt je, vindt niets

gingen en bovenmatige krachtsuitoe-

ernstigs en adviseert je om het nog

fening met nek, schouders of armen

Probeer als patiënt/werknemer zelf zo-

maar even rustig aan te doen. Soms laat

te vermijden;

veel mogelijk grip op de situatie te hou-

hij een foto van de nek maken: die laat

hij overlegt met je leidinggevende

vrijwel altijd zien dat er niets gebroken

wat wel en wat niet mogelijk is en ad-

Zorg ervoor dat je na een ongeval

is en dat alle nekwervel netjes op hun

viseert je om contact te onderhouden

waarbij mogelijk sprake is van whip-

plaats zitten.

met het werk, bijvoorbeeld door en-

lash zo spoedig mogelijk, liefst binnen

kele uren per dag (eventueel aange-

2 maar uiterlijk binnen 3 weken, door

paste) werkzaamheden te verrichten.

de bedrijfsarts wordt gezien. Wacht

Na een week of drie komt de bedrijfsarts

den. Houd zelf de touwtjes in handen!

niet tot er een oproep in de brieven-

in beeld. Die vraagt naar de klachten en laat je een aantal bewegingen uit voe-

Herstel kost tijd en geduld ...

ren met je nek. Dat is pijnlijk, maar niet

Herstellen van een whiplash vergt soms

Vertel de bedrijfsarts duidelijk wat er

onmogelijk. De bedrijfsarts dringt erop

een paar weken, soms een paar maan-

gaat en wat niet gaat. Geef zelf aan

aan dat je overdag actief blijft, niet op

den en soms nog langer. In die herstel-

waar sprake is van belemmeringen.

bed blijft liggen, maar zoveel mogelijk je

periode wordt het geduld van de patiënt

Breng samen met de bedrijfsarts de

normale activiteiten blijft doen. Heb je

soms behoorlijk op de proef gesteld. Hij of

belastende factoren in het werk in

kantoorwerk dan zal hij je adviseren om

zij voelt zich vaak tot niets in staat. Alsof

kaart, zoals: tillen, duwen, trekken,

een paar uur per dag te gaan werken.

je niet meer van je lichaam op aan kunt!

reiken, boven schouderhoogte wer-

Ook dat gaat moeizaam, en soms hele-

En vanuit de omgeving is er toenemende

ken, werktempo, werkdruk, dubbel-

maal niet. De bedrijfsarts voert dan een

druk om meer te doen. Werkgever, lei-

taken, overige cognitieve belasting,

driesporenbeleid:

dinggevende, bedrijfsarts; zij blijven aan-

duurbelasting.

bus valt.

hij spoort je aan actief blijven en zo-

dringen dat je weer aan de slag gaat. Dat

Maak zelf een plan van aanpak hoe je

veel mogelijk de ‘gewone’ bewegin-

geeft een gevoel van machteloosheid en

bepaalde activiteiten weer gaat oppak-

418

De bedrijfsarts

Werk & inkomen

ken. Overleg daarover met je leiding-

tillen, duwen, trekken, reiken, boven

nemer en leidinggevende. De leiding-

gevende en je bedrijfsarts. Houd zelf

schouderhoogte werken, werktempo,

gevende kan ook de collega’s inlichten

de regie!

werkdruk en geestelijk inspannend werk

over wat de werknemer wel en niet kan

moeten in kaart worden gebracht, en

oppakken. Zonodig wordt de bedrijfsarts

waar nodig, worden vermeden.

om advies gevraagd.

… en anderen kunnen je daarbij helpen:

Vrijwel altijd gaat het om tijdelijke aanpassingen, die voor een periode van en-

De bedrijfsarts heb ik al genoemd. Van

kele weken tot hooguit een paar maan-

een goede bedrijfsarts mag je verwachten

den nodig zijn.

dat hij zich realiseert dat voor elke werknemer met whiplash een zorg-

Hoe kunnen we de re-integratie bij whiplash verbeteren? door goede bij- en nascholing aan te bieden aan bedrijfsartsen, met aandacht voor de belastende factoren in

groot belang is en voldoende tijd re-

Welke werkaanpassingen komen in aanmerking bij de re-integratie na whiplash?

serveert voor de begeleiding;

Veel voorkomende tijdelijke werkaan-

de interventies die het herstel kun-

passingen bij whiplash zijn:

nen bespoedigen (een taak voor de

vuldige en individuele aanpak van

dat hij eraan meewerkt dat het werk niet schadelijk is voor de gezondheid;

geen tilbelasting (beginnen met maxi-

dat hij werknemers informeert dat arbeid heilzaam is voor de gezondheid;

maal 5 kg); geen zware duw- en trekbewegingen

dat hij ervoor zorgt dat onnodig onder-

(beginnen met maximaal 5 kg);

zoek en behandeling worden voor-

niet boven schouderhoogte werken;

kómen, want dat kan het herstel juist

beperken van mentale belasting;

tegenwerken.

werken in rustig tempo met voldoende pauzemomenten;

De bedrijfsarts spreekt en handelt vanuit zijn kennis en bevindingen over de

afwisseling van in-/ontspanning bij computergebonden werk;

belemmeringen die een werknemer met whiplash ondervindt. Hij geeft aan waar

vermijden van piekbelasting en overwerk.

hij een verschil ziet tussen de beleving

het werk (mentaal, fysiek, sociaal), thuis (huishouden, kinderen) en voor

bedrijfsartsenvereniging); door het belang te benadrukken van een zorgvuldige en respectvolle bejegening door collega ́s, leidinggevenden, bedrijfsartsen (een taak voor de Whiplash Stichting Nederland); door goede voorlichting aan werknemers met een whiplash waardoor onnodige angst om (meer) te bewegen wordt voorkomen (een taak voor de behandelaar maar ook voor de bedrijfsarts); door goede afstemming en samen-

van de werknemer en zijn eigen bevinWerknemer, bedrijfsarts en leidinggeven-

werking tussen de actoren (werkne-

de stellen samen een individueel opbouw-

mer, bedrijfsarts, behandelaars, lei-

De leidinggevende is ook van grote bete-

schema op. Het schema moet zowel een

dinggevende, collega’s en thuisfront);

kenis voor een goed verloop van het her-

planmatige opbouw in stappen bevatten

onnodige diagnostiek en behandeling;

stelproces. Hij moet het werk aanpassen

als rekening houden met de fase van

door onnodige diagnostiek en behan-

voor zover dat nodig of gewenst is.

herstel waarin de cliënt zich bevindt.

deling te vermijden (behandelaar, be-

Begin met enkelvoudige taken en bouw

drijfsarts);

dingen.

Hoe kun je vaststellen wat de gevolgen van whiplash zijn voor het werk?

op. Wissel fysieke en mentale belasting

door binnen acht weken na het letsel

af. Zorg voor afwisseling en ontspan-

een plan van aanpak / opbouwsche-

ning. Weeg zowel werk- als privéfacto-

ma (zie boven) op te stellen (werkne-

Whiplash kan tijdens de herstelperi-

ren hierbij mee.

mer, leidinggevende, bedrijfsarts).

ode gepaard gaan met verminderde

Het is belangrijk dat het opbouwsche-

inzetbaarheid voor het werk. Taken die

ma regelmatig, bijvoorbeeld elke twee

Dr André Weel, bedrijfsarts

de klachten kunnen verergeren, zoals

weken, wordt ge-evalueerd door werk-

Kwaliteitsbureau NVAB, Utrecht

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

19

De verzekeringsarts

Werk & inkomen

Verzekeringsgeneeskundige aspecten bij Whiplash Beoordelingen in het kader van de

zorgvuldige beoordeling. Na twee jaar is

bouwd dossier biedt de verzekerings-

van werknemers die een Whip-

er veel gebeurd en spelen andere facto-

arts houvast bij zijn beoordeling. Het

lashtrauma opliepen kunnen aanleiding

ren een rol bij terugkeer naar werk dan

maakt duidelijk wat haalbaar was en wat

geven tot dilemma’s. Het verzekerings-

bij de aanvang van het ziekteverzuim.

niet. Het lost het mogelijke dilemma niet

II van

Het protocol schrijft voor dat in de voor-

op, maar het helpt wel om er samen uit

de Gezondheidsraad (juli 2008) biedt

afgaande periode sprake moet zijn van

te komen.

zeker houvast aan de verzekeringsarts

een actieve begeleiding met aandacht

bij de beoordeling van de functionele

voor stagnatie in de re-integratie. Als

Prof. dr. H. Wind, verzekeringsarts

mogelijkheden van een werknemer met

er stagnatie is moet goed geanalyseerd

Bijzonder Hoogleraar Sociale

Whiplash. Maar het laat ruimte voor in-

worden wat de reden is en wat gedaan

Verzekeringsgeneeskunde Coronel

terpretatieverschillen. Het dilemma hangt

kan worden om deze op te heffen. Goed

Instituut voor Arbeid en Gezondheid

samen met de eis die het MAOC3) stelt

vastleggen van het resultaat is nodig,

Kenniscentrum Verzekeringsgenees-

aan objectivering van de beperkingen

net als een overleg tussen behande-

kunde AMC, UvA

die een directe relatie moeten hebben

laars en bedrijfsarts. Voorkomen moet

met ziekte/gebrek en de beperkte mo-

worden dat professionals tegenstrijdige

gelijkheden om met onderzoek de ge-

adviezen geven. Alles moet goed vast-

claimde beperkingen te objectiveren.

gelegd worden in een dossier dat inzicht

1) WIA: Wet Inkomen naar Arbeidsvermogen

Een zorgvuldige beoordeling vormt de

geeft in wat er aan de hand is, wat er

2) WAD: Whiplash Associated Disorder

basis voor oplossing van het dilemma.

aan gedaan is, wat het effect daarvan

3) MAOC: Medisch Arbeidsongeschiktheids-

Het protocol geeft aan wat dat is: een

is en waarom. Een op die manier opge-

1)

WIA

geneeskundige protocol WAD

2)

criterium

Two Ticks binnenkort in Nederland? Two Ticks: Engels initiatief om werken

staan tegenover mensen met een be-

met beperking te bevorderen

perking. Als een sollicitant aan de eisen in een advertentie voldoet en vermeldt

“Bedrijven in Engeland kunnen duidelijk

dat hij een beperking heeft, dan wordt hij

laten zien dat ze positief staan tegen-

in ieder geval voor een eerste gesprek

over het in dienst nemen en houden van

uitgenodigd. Je kunt daarin van begin af

mensen met een beperking of chroni-

aan open zijn. Dat werkt stimulerend’.

sche ziekte. Bijvoorbeeld door het voeren van het symbool ‘ Two Ticks’. Yolan

Nederland

Koster, directeur van het kenniscentrum

Two Ticks is nog niet ingevoerd in Ne-

CrossOver, ziet veel in zo’n systeem.

derland. Er is al wel onderzoek naar

“Bedrijven sluiten een convenant en mo-

gedaan in opdracht van het ministerie

gen na een grondige procedure het label

van Sociale Zaken. Partijen blijven met

gebruiken in een personeelsadvertentie.

elkaar in gesprek.

Ze laten daarmee zien dat ze positief

420

Bron: http://www.crohnopjewerk.nl/ nieuwsbrief/april.html

Patiëntenperspectief

Werk & inkomen

Weer aan de slag? Uit recent TNO-onderzoek (2012) blijkt dat whiplash gepaard gaat met aanzienlijke belemmeringen op het werk. Wanneer en in welke mate je weer aan de slag kunt, verschilt per persoon. Het hangt onder meer af van de aanwezige beperkingen, het soort werkzaamheden, de werkduur, mogelijke werkaanpassingen, steun uit het bedrijf, etc. De Quebec Task Force (QTF) beschrijft een gunstige prognose: ongeveer 85% van de patiënten heeft binnen zes maanden tot een jaar na een whiplashongeval de werkzaamheden weer opgepakt. Toch komt het regelmatig voor dat mensen meer werken dan ze aankunnen, omdat ze dat zelf erg graag willen of door druk van buitenaf. Zij lopen door een terugslag vertraging op in het proces van herintreden. Balans vinden in functioneren

derklachten, pijn en cognitieve beperkin-

daarbij behorende klachten en belem-

Probeer als het even mogelijk is, om aan

gen hebben invloed op de mogelijkheden

meringen. Maar dat begrip is er niet altijd.

het werk te blijven of het werk snel weer

om te werken.

Werkgevers hebben bepaalde verwach-

op te pakken. Maar bouw je herstel en

tingen van werknemers. Want arbeid is

werkhervatting na een whiplash zorgvul-

Om het werk beter vol te kunnen houden,

geld en andersom. En als jij je verplich-

dig op en stel haalbare doelen. Dit begint

kan het noodzakelijk zijn om (tijdelijk)

tingen niet kunt nakomen, wordt er aan

bij een goed inzicht in je eigen belast-

enkele aanpassingen in je werksituatie

de bel getrokken. De onvoorspelbaarheid

baarheid, beperkingen en mogelijkheden

door te voeren. Denk na wat je zou kun-

van je inzetbaarheid vraagt ook wat van

om te werken. Na het ongeval moet je op

nen helpen. En maak het bespreekbaar.

de werkgever. Probeer je daarom ook in

zoek naar een nieuw evenwicht tussen

Ben je gebaat bij flexibele werktijden,

te leven in diens positie. Informatiema-

inspanning, ontspanning en rust, met een

thuiswerken, meer pauzes, minder uren,

teriaal over de aandoening kan je eigen

acceptabel klachtenniveau. Over- en on-

afwisseling van lichamelijke en geeste-

uitleg over je beperkingen en mogelijkhe-

derbelasting dragen niet bij aan je herstel.

lijke activiteiten, minder omgevingsprik-

den voor werk ondersteunen.

Door tijdelijk je activiteiten en klachten

kels op de werkplek, geen piekbelasting

bij te houden, krijg je beter zicht op wat

(stress) of bijvoorbeeld deskundige on-

Pijn- en Energie Meter

je aankunt en waar je grenzen liggen.

dersteuning vanuit het bedrijf?

De PEP-meter is een digitale tool om meer inzicht te krijgen in je be-

Er zijn hulpmiddelen die je daar bij kunnen helpen, zoals het bijhouden van een

Verwachtingen op de werkvloer

lastbaarheid en de activiteiten die

dagboek of het invullen van de Pijn- en

Een goede verstandhouding met werk-

je het meeste pijn en vermoeidheid

Energiemeter (PEP).

gever en collega’s kan helpen om de re-

bezorgen.

integratie te laten slagen. Bij whiplash zie Breng in kaart welke beperkingen je op

je van buiten niet wat er van binnen mis

Betrokkenheid bedrijfsarts

het werk en in je dagelijks leven ervaart.

is: je bent niet zichtbaar ziek. Voor col-

De bedrijfsarts adviseert jou en je werk-

Veel mensen met whiplash merken dat

lega’s en je leidinggevende is het moeilijk

gever over jouw werkhervatting. Wees

ze het werk minder lang vol kunnen hou-

in te schatten wat je wel en niet kunt. Om

naar de bedrijfsarts zo duidelijk en con-

den, minder energie hebben en dat de

samen te werken aan oplossingen is het

creet mogelijk over de beperkingen voor

belastbaarheid per werkdag of werkweek

heel belangrijk dat er ook op de werkvloer

werk die je ervaart, en de maatregelen

wisselend kan zijn. Ook nek- en schou-

erkenning is voor de aandoening en de

die je herstel of re-integratie kunnen be-

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

21

Patiëntenperspectief

Werk & inkomen

vorderen. Hoe actiever je meedenkt en

diagnostiek, behandeling en werkhervat-

hoorlijk veranderen. Je moet misschien

je ervaringen deelt, des te beter de be-

ting hebt benut. De verzekeringsarts kijkt

ineens met minder rondkomen dan voor-

geleiding op jouw situatie aangepast kan

niet alleen naar de huidige situatie, maar

heen. En een whiplash kan extra kosten

worden. Maatwerk dus.

beoordeelt de gehele ziekteperiode en

met zich mee brengen. Met een beperkt

wat je daarin gedaan en gelaten hebt op

inkomen of een uitkering kan het dus

Van de bedrijfsarts mag verwacht worden

het gebied van herstel en werkhervatting.

best puzzelen zijn om financieel rond te

dat hij je serieus neemt, zorgvuldig jouw

Daarom is een systematisch verslag van

komen. In je uitgavenpatroon zul je mis-

persoonlijke situatie bekijkt en regelmatig

de eerste twee ziektejaren zo essentieel.

schien een keuze moeten maken in wat

evalueert hoe het gaat: is een bijstelling

Het is heel belangrijk dat je inzichtelijk

je wit blijven doen en wat niet. Een huis-

in de probleemanalyse of het plan van

kunt maken dat je alle kansen op her-

houdboekje kan je daar inzicht in geven.

aanpak nodig? Het is belangrijk dat de

stel en werkhervatting benut hebt. Breng

Maak er een sport van om ergens profijt

bedrijfsarts, maar ook jij en de werkgever

waardevolle informatie van jezelf, de

van te hebben en iets te vinden voor zo

hier een verslag van bijhouden. Daaruit

huisarts, andere behandelaars, de werk-

min mogelijk geld. Verschillende instan-

blijkt wat jullie doen om het werk te her-

omgeving en mogelijk anderen bij de ver-

ties zoals het Nibud geven je nuttige bud-

vatten, wat wel lukt, wat (nog) niet, en

zekeringsarts onder de aandacht.

get- en bespaartips.

vervolgstappen die genomen worden. Veel whiplashpatiënten laten ons we-

‘Je rijk voelen heeft niet per se met geld

In de praktijk is men meestal redelijk te-

ten dat de verzekeringsarts geen goed

te maken. Je kunt je rijk voelen door te

vreden over de begeleiding van de be-

beeld van hen heeft gekregen door de

genieten van het leven en jezelf goed te

drijfsarts. Een zorgvuldige persoonlijke

keuring. Er is in praktijk een groot ver-

voelen. Tel de dingen die je bezit die niet

beoordeling, en een onbevooroordeelde

schil tussen de uren die de patiënt denkt

met geld te koop zijn.’

blik worden nog wel eens gemist. De

te kunnen werken en de inschatting van

druk op werkhervatting neemt in het

de verzekeringsarts. Mogelijkheden tot

Regelingen en tegemoetkomingen

tweede ziektejaar meer en meer toe.

urenbeperking worden nauwelijks benut.

Ook financiële regelingen kunnen helpen

Aanleiding is de naderende toetsing van

Eigen informatie, van behandelaars of

om over een inkomen te beschikken. De

de re-integratie-inspanningen van werk-

anderen wordt niet altijd opgevraagd of

overheid verstrekt subsidies en toeslagen

gever en werknemer en angst voor mo-

meegewogen. Vaak bestaat het gevoel

waar je als whiplashpatiënt recht op hebt.

gelijke loonsancties.

dat het oordeel van de verzekeringsarts

Die regelingen veranderen regelmatig.

al vóór de keuring vaststaat. Die voorinDe bedrijfsarts staat jammer genoeg on-

genomenheid uit zich in opmerkingen als

Studeren met een whiplash

der tijdsdruk en wordt steeds minder in-

‘whiplash geeft geen recht op een uitke-

Niet alleen werkenden, maar ook stude-

gezet, omdat een arbo-arts goedkoper is.

ring’, ‘whiplash is geen ziekte’, ‘whiplash

rende jongeren kunnen hinder ondervin-

is niet aantoonbaar’, ’whiplash duurt niet

den van een whiplash. Tijdens de studie

Keuringen

langer dan 6 maanden’, ‘ik geloof niet in

kunnen er als gevolg van de whiplash

Als je na twee jaar nog niet (volledig)

whiplash’, etc.

energie- en concentratieproblemen ont-

kunt werken, speelt het oordeel van de

staan. Dit heeft gevolgen voor het vol-

UWV-verzekeringsarts een belangrijke

Financiële zorgen

gen van lessen, deelname aan groeps-

rol bij de vraag of je een WIA-uitkering

Als je door een whiplash minder gaat

werk, thuis studeren of het volgen van

krijgt. De verzekeringsarts zal op basis

werken, gekort wordt op je loon, in de

een stage. Meestal is er een regeling

van het ‘whiplash’-protocol nagaan of je

ziektewet terecht komt of een uitkering

die inspeelt op functiebeperkingen, maar

alle mogelijkheden op het gebied van

ontvangt kan dat je financiële plaatje be-

die regels zijn niet altijd buigbaar. Pro-

422

Patiëntenperspectief

Werk & inkomen Wat is nodig voor een doorbraak De kans op re-integratie na uitval wordt sterk vergroot door in een vroeg stadium maatwerk te bieden. Het gaat daarbij om een op het individu toegespitste goede werkdiagnose, plan voor herstel en werkhervatting en evaluatie van het verloop. Onderdeel hiervan is het maken van afspraken over benodigde aanpassing in werktijden- en omstandigheden. Ook omgang met collega’s, thuiswerkmoge-

beer zoveel mogelijk te overleggen met

onderzoekt of het de zieke werknemer

lijkheden en een positieve begripvolle

een decaan of studieadviseur. Docenten

onvoldoende lukt om het goed duidelijk

benadering deskundige ondersteuning

kunnen de absentieregeling versoepe-

te maken, zal het plan van aanpak of de

vanuit de werkgever/organisatie werken

len en van studiegenoten kun je aante-

beoordeling van de verzekeringsarts on-

bevorderend voor het herstel.

keningen lenen.

voldoende recht doen aan de situatie van de zieke werknemer. Dit kan bijvoorbeel-

Om maatwerk te kunnen bieden, is de

Voor studenten met een beperking be-

den leiden tot een druk om meer te wer-

inbreng van de zieke werknemer een be-

staan er speciale regels binnen de studie-

ken dan haalbaar is, of juist tot te weinig

langrijk element bij vaststellen beperkin-

financieringsregeling, zoals extra studie-

initiatieven om de mogelijkheden te ver-

gen en mogelijkheden door bedrijfsarts

financiering, een afstudeerfonds, verlen-

beteren. Het verzamelen van informatie

en verzekeringsarts. Het is van groot be-

ging van diplomatermijn, kwijtschelding

om te komen tot een zorgvuldige bege-

lang dat de zieke werknemer voorbereid

van schulden en de mogelijkheid om van

leiding en beoordeling van de arbeids-

is om vanuit de eigen rol hier het gesprek

studie te switchen. Kijk voor meer infor-

mogelijkheden gebeurt weinig systema-

over aan te gaan met de bedrijfsarts, en

matie op regelhulp.nl, een website van

tisch. Samenwerking tussen artsen in de

actief te participeren in het re-integratie-

de Rijksoverheid.

zorg, het bedrijf en bij de verzekerings-

traject. Patiëntenorganisaties, werkge-

geneeskundige beoordeling is er weinig,

vers, collega’s en bedrijfsartsen kunnen

Breekpunten

waardoor inzichten uit andere disciplines

hierbij steun bieden.

Veel bedrijfs- en verzekeringsartsen vin-

beperkt benut worden.

den het lastig om vast te stellen wat de

Om de beperkingen en mogelijkheden zo

gevolgen van een whiplash zijn voor

Vaak is er in de eerste 2 ziektejaren ook

inzichtelijk mogelijk te maken is het slim

iemands’ mogelijkheden om te werken.

sprake van gebrekkige dossiervorming.

om systematisch een verslag bij te hou-

De mogelijkheden om dit objectief vast

Dit terwijl de opgedane ervaringen juist

den over het gehele traject van herstel en

te stellen zijn beperkt. En aan methoden

belangrijke informatie bevatten voor een

werkhervatting. Dit ondersteunt de voort-

met een meer subjectieve component

beoordeling door de verzekeringsarts.

gang in het de eerste twee ziektejaren en

wordt door artsen veelal minder waarde

Onduidelijkheid over wat er met de zieke

de beoordeling door de verzekeringsarts

gehecht. Dat maakt het voor patiënten

werknemer met whiplash aan de hand is,

als het tot een aanvraag voor een WIA-

extra moeilijk om goed duidelijk te maken

de onzichtbare klachten en het onvoor-

uitkering moet komen.

wat hun beperkingen zijn. En kan er van

spelbare verloop, kunnen leiden tot on-

alles misgaan.

begrip op de werkvloer of zelfs conflicten.

Als de arts de beperkingen onvoldoende

Dit belemmert herstel en werkhervatting.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

Redactie

23

Overzicht whiplash

Harde* cijfers

Welke drempels, in hoofdlijnen, ervaren whiplashpatiënten? MEDISCH & ZORG

Gemis van onderzoek om specifiek whiplash vast te stellen Klachten worden niet serieus bekeken/onbegrip Geen coördinerend behandelaar die verloop volgt en begeleidt Te late verwijzing en gebrek aan effectieve behandelingen

WERK & INKOMEN

Geen passend plan van aanpak en weinig evaluatie van verloop Moeilijk in te schatten wat de gevolgen van whiplash voor werk zijn Onvoldoende benutten van de ervaringen van zieke werknemer Druk op werkhervatting Onbegrip, vooroordelen Financiële zorgen: niet of beperkt kunnen werken dus beperkt inkomen/(geen)uitkering



100.000 chronische whiplashpatiën 15.000-20.000 nieuwe whiplashong 40-50% heeft na 1 jaar nog klachte 17% heeft na 1 jaar nog een lopend Per 100.000 werknemers zijn er 25. 70% vrouwen)*** met een gemidd Schadeverzekeraar en Arbodienst n

* Beschikbaar gesteld door grote schadeverzek

zaken per jaar) en licht gecorrigeerd op whipl ** Zie artikel p. 6.

*** Gegevens 2011 beschikbaar gesteld door l

LETSELSCHADE Wisselende kwaliteit en kennis van belangenbehartiger Lange looptijd whiplashzaken Uitputtingsslag; ongelijke positie tussen verzekeraar en slachtoffer Gebrek aan transparantie Met regelmaat een negatieve bejegening

LEVEN & WELZIJN Patiënten vaak in de verdediging door onzichtbaarheid aandoening en gevolgen daarvan Dat kost veel energie en ondermijnt zelfvertrouwen en waardering De druk om te voldoen aan verwachtingen van jezelf en anderen Veel instanties (verplichtingen) maar wie zorgt voor samenhang/coördinatie?

Onze wens: help ons deze 5 verbeterpunten te realiseren 24

Onderschat whiplash niet en toon begrip Investeer in herstel Stimuleer actieve inbreng van whiplashpatiënten Ontwikkel en deel opgedane (medische)kennis Voorkomen is beter dan genezen

Medisch

Werk & inkomen



U

Leven &

whiplash anno 2012

s over whiplash

nten in Nederland gevallen per jaar* en (klinische bevindingen)** de letselschadezaak* .5 mensen met whiplash (30% mannen/ deld aantal ziektedagen van 206 per jaar nemen daling waar.

keraar, geëxtrapoleerd naar Nederland (16.000 whiplash-

lashongevallen zonder aansprakelijke partij (TNO, 1996).

Hoe zijn deze drempels te nemen? MEDISCH & ZORG Uitbreiding mogelijkheden diagnostiek voor effectiever behandeling Meer samenspraak tussen arts en patiënt en begrip tonen Benoem whiplash, schets perspectief en ondersteun zelfmanagement Tijdige doorverwijzing Centrale rol huisarts Kwaliteit van leven centraal stellen

WERK & INKOMEN Meenemen informatie en ervaringen van zieke werknemers bij beoordeling arbeidsmogelijkheden Ondersteuning actieve inbreng van zieke werknemers Individuele werkdiagnose, plan van aanpak en evaluatie van verloop Steun uit de organisatie Systematische verslaglegging van werkhervattingstraject Meer samenwerking tussen zorg en arbeid

landelijke arbodienst.

disch & zorg

LETSELSCHADE

Letselschade

U

Focus op herstel /re-integratie Standaard inschakelen goede belangenbehartiger Onderbouwing van schade obv redelijkheid en ervaring met herstel Toegang tot recht (kosten) Efficiënt traject, niet onbestraft rekken van termijnen Transparantie over afhandeling whiplashzaken

LEVEN & WELZIJN (Hulp bij het) leren vinden van een nieuwe balans Respectvolle benadering, open staan voor klachten die moeilijk te zien zijn Steun partners Vergoeding zelfmanagementtraining door verzekeraars

welzijn

Dienstverlening: Persoonlijke hulpverlening Voorlichting Informatie-uitwisseling en lotgenotencontact WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

www.whiplashstichting.nl Postbus 105, 3980 CC Bunnik T. 030-6565000/088-6565700

25

Dienstverlening

Whiplash Stichting Nederland

Kennis vormt de basis van een goede dienstverlening

kunnen inzetten bij voorlichting en hulp-

Voorlichting

verlening. De WSN kan deze leidende

De voorlichtingsactiviteiten zijn op de

De Whiplash Stichting Nederland biedt

rol spelen omdat zij, sinds de oprichting

eerste plaats bedoeld voor de whiplash-

een breed scala aan diensten. De ba-

in 1989, investeert in kennis en relaties

patiënten en hun omgeving. Maar de

sis hiervoor wordt gevormd door de

met de belangrijke spelers in het veld.

WSN wil ook in de samenleving meer

opgebouwde kennis over alle aspec-

Daarom is de stichting de eerste whip-

bekendheid geven aan het whiplashlet-

ten en gevolgen van whiplash: me-

lashpatiëntenorganisatie, die door het

sel en meer begrip kweken bij profes-

disch, werk en inkomen, juridisch en

Ministerie van Volksgezondheid erkend

sionals en het brede publiek voor de

welzijn. De WSN verzamelt perma-

is.

gevolgen.

schappers, (para-)medische behande-

Drie peilers van de dienstverlening

De kennis van de WSN is toegankelijk

laars, deskundigen op allerlei gebie-

De WSN streeft ernaar om mensen met

via de website (www.whiplasstichting.nl)

den en bij de whiplashpatiënten zelf.

een whiplash optimaal te ondersteunen bij

en een aantal folders en brochures. Het

De vrijwilligers van de WSN krijgen

het voeren van de regie over hun leven

voorlichtingsmateriaal biedt algemene

een gedegen opleiding en permanente

met beperkingen. Deze ondersteuning be-

informatie over whiplash en de gevol-

bijscholing om de kennis optimaal te

rust op drie pijlers (zie ook pagina 44):

gen daarvan. Nieuwe leden van de WSN

nent kennis en ervaringen bij weten-

Persoonlijke hulpverlening Helpdesks telefonisch en email

Kennis

Voorlichting Folders en brochures

26

Informatie-uitwisseling en lotgenotencontact

Website WSN

Bijeenkomsten

Markten en lezingen

Website-communities

Whiplash Magazine

Facebook en Twitter

Dienstverlening

Whiplash Stichting Nederland zijn de aflopen jaren lezingen gehouden voor groepen EHBO-ers, Slachtofferhulp, de ANWB, de Nederlandse Vereniging voor Orthomanuele Therapie, een groep letselschadeadvocaten en studenten in (para-)medische beroepen.

Informatie-uitwisseling en lotgenotencontact De ervaring heeft geleerd dat er onder whiplashpatiënten veel behoefte bestaat aan het onderling delen van ervaringen en informatie. Informatie-uitwisseling en lotgenotencontact vinden steeds meer plaats via de digitale communicatiekaU ziet van links naar rechts: Cobi van Keulen (linksonder), Gonny Hippmann (links-

nalen.

boven), Petra Hendrickx, Gerard Lambregts, Karin van der Maas, Cees van Houten, Jopie Lambregts. Werkgroep deskundigheid.

De website van de WSN biedt een digitaal platform, waarop diverse ‘Whiplash-

ontvangen een welkomstpakket met

van 3.000 exemplaren. Losse nummers

communities’ actief zijn. Een openbare

deze algemene informatie. Daarnaast

kunnen ook via de website besteld wor-

community voor het delen van ervarin-

is heel veel gedetailleerde informatie

den.

gen en het voeren van een opbouwende

over deelaspecten beschikbaar, zoals

De WSN neemt jaarlijks deel aan ver-

dialoog, een patiëntencommunity toe-

behandelingen, arbeid, letselschade en

schillende informatiemarkten en bijeen-

gankelijk voor leden, waar in een veilige

preventie. Sinds 2011 kent de website

komsten, die direct of indirect te maken

omgeving contacten gelegd worden en

een print- en spraakmodule voor men-

hebben met whiplash. Voorbeelden zijn

exclusieve informatie voor leden be-

sen, die moeite hebben met het (lang-

activiteiten in het kader van de Week

schikbaar is en een aparte ‘vrijwilligers-

durig) lezen van teksten vanaf een

Chronisch Zieken en lezingen / bijeen-

community’.

beeldscherm. De webshop biedt ook

komsten van andere patiëntenvereni-

de mogelijkheid om schriftelijk voor-

gingen, bijvoorbeeld voor hersenletsel,

Sinds medio 2012 is de WSN actief op

lichtingsmateriaal te bestellen. Steeds

ME/CVS, fibromyalgie. Dit jaar orga-

Facebook en Twitter. Deze social me-

meer mensen bezoeken de website.

niseerde de WSN samen met andere

dia worden ingezet om zoveel moge-

Inmiddels zijn dat 3.000 tot 4.000 be-

patiëntenorganisaties een congres over

lijk mensen te bereiken en bij te staan

zoekers per maand.

het thema ‘pijn’. Er vonden lezingen en

met informatie, advies en (h)erkenning.

workshops plaats, maar op deze dag

Whiplash vraagt steun, dus volg de

Drie keer per jaar verschijnt het Whip-

konden whiplashpatiënten en hun naas-

WSN op twitter en like ons op facebook.

lash Magazine. Het magazine besteedt

ten ook uitgebreid contact leggen met

Via www.whiplashstichting.nl kunt u

aandacht aan ontwikkelingen op we-

lotgenoten en contactpersonen van de

doorlinken naar twitter en facebook.

tenschappelijk gebied, therapieën, er-

WSN.

varingen van patiënten en natuurlijk de

Katy van der Sluijs

activiteiten van de stichting. Het Whip-

Regelmatig houdt de WSN lezingen

lash Magazine verschijnt in een oplage

voor specifieke beroepsgroepen. Zo

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

Zie vervolg op pagina 44

27

Inleiding

Letselschade

Schade bij whiplash harden. De verzekeraar vraagt of er wel klachten zijn (bewijs) en of die klachten wel het gevolg zijn van een ongeval. De kritische houding van verzekeraars is versterkt na de invoering van de richtlijn ‘De bepaling van functieverlies en beperkingen bij neurologische aandoeningen’ van de Nederlandse Vereniging van Neurologen (2007). Hierin wordt het whiplashsyndroom als tijdelijk gezien. Als de klachten na een ongeluk langer dan zes maanden aanhouden, zijn deze volgens die richtlijn niet meer te beschouwen als het gevolg van dat ongeluk. Dat staat wel haaks op een uitspraak van de Hoge Raad uit 2001. Hierin stelde de Raad dat het slachtoffer niet met keiharde bewijzen hoeft te komen, omdat algemeen bekend is dat whiplash moeilijk te herleiden is tot waarneembare medische stoornissen,. Bovendien moet de medisch deskundige, die in de eventuele rechtszaak wordt gehoord, niet alleen oog hebben voor medisch waarneembare afwijkingen of beschadigingen, maar ook voor de klachten die het slachtoffer heeft. In de letselschadebranche ontstaan de laatste jaren steeds meer initiatieven om de problemen en strijdpunten in whiplashzaken aan te pakken. Voor patiënten is de ontwikkeling interessant dat de focus meer komt te liggen op herstel, en daarna pas op afronding van de schade. Maar…wat is nu de beste manier om de schade na een whiplashongeval te verhalen? Meteen een letselschadeadvocaat De schaderegeling na een whiplash kent veel haken en ogen.

in de arm nemen? Zelf de dialoog aangaan met de verze-

De veroorzaker van het ongeval kan aansprakelijk gesteld

keringsmaatschappij? Of, als tussenweg, een bemiddelaar

worden om de opgelopen schade te compenseren. Maar wat

(mediator) inschakelen? Is een kritische houding van de ge-

is de schade, hoe stel je dat vast? In de meeste gevallen zal

troffene hierbij op zijn plaatst of juist meewerken maar met

een verzekeringsmaatschappij het op zich nemen om dit met

een redelijk portie van gezonde voorzichtigheid?

je te regelen. Als de schade beperkt is, ontstaan er veelal weinig problemen. Maar hoe hoger de schade, hoe ingewikkelder

In de volgende artikelen zien we verschillende invalshoeken

het wordt.

en uitgangspunten terug. Meer juridisering (ASP), dejuridisering (PIV) of demedicalise-

Zeker als de klachten na een whiplash langer aanhouden, ontstaan er veel discussies en kunnen de verhoudingen zich ver-

428

ring én dejuridisering (Letselschaderaad).

Wist u dat...?

Letselschade

Er zijn tal van Initiatieven op het gebied van letselschade; whiplash gericht of verwant. Wij geven in dit nummer een overzicht van bij ons bekende projecten, acties, activiteiten en organisaties die op een of ander manier betrekking hebben op het verkrijgen van inzicht en kennis, het bij elkaar brengen van partijen en/of het informeren van de keten van belanghebbenden. De lijst is wellicht niet compleet; de WSN ontvangt graag melding van niet genoemde initiatieven. Helpdesk letselschade

NVN richtlijn bepaling functieverlies

Bemiddelaar voor slachtoffers

http://www.whiplashstichting.nl/assets/

(2007)

letselschade

files/downloads%20oc/Convenant%20

http://www.artsennet.nl/Richtlijnen/

www.stichtingpiv.nl/zoekdetail/

ASP-WSN.pdf

Richtlijn/42967/Bepaling-van-functie-

?article=763196

verlies-en-beperkingen-bij-neurologis-

Slachtoffers van letselschade krijgen

che-aandoeningen.htm

recht op onafhankelijke bemiddeling als een zaak langer dan drie jaar loopt en

Keurmerk letselschade

er ontevredenheid is over de aanpak

www.stichtingkeurmerkletselschade.nl

van de verzekeraar. De aanbevelingen sluiten aan bij eerdere voorstellen van De Letselschade Raad en Stichting De Ombudsman. Pandora www.ced-pandora.nl

Convenant WSN met ASP voor specifieke juridische dienstverlening aan whip-

De Stichting Keurmerk Letselschade

lashpatiënten.

ontwikkelt en handhaaft kwaliteitsnor-

http://www.whiplashstichting.nl/nl/activi-

men voor rechtshulpverleners die actief

teiten/helpdesk-letselschade.html

zijn in letselschadezaken zoals letselschadeadvocaten en letselschade-ex-

ASP-blog over jurisprudentie op de

perts. Het keurmerk omvat een aantal

website

belangrijke

onafhanke-

‘Pandora’: een initiatief uit de markt,

http://www.whiplashstichting.nl/nl/open-

lijkheid, deskundigheid, transparantie,

waarbij verzekeraars, letselschadead-

baar/blogs/Advocatenblog.html

communicatie en duidelijkheid.

vocaten en -bureaus samen een nieu-

waarborgen:

we aanpak van whiplashzaken hebben Gedragscode behandeling

Deelgeschillenprocedure

ontwikkeld. Zij geven prioriteit aan het

letselschade (2006)

http://www.wetdeelgeschillen.nl/

herstel van het slachtoffer, hebben meer

http://www.deletselschaderaad.nl/li-

Vanaf 1 juli 2010 bestaat er de mogelijk-

aandacht voor de emotionele kant van

brary/repository/GedragscodeBehandel

heid deelgeschillen ‘kosteloos’ voor te

het schaderegelingproces en zorgen

ingLetselschadeVersie1.0.pdf

leggen aan de rechter via de Wet deel-

voor een snellere afwikkeling van za-

De Gedragscode Behandeling Letsel-

geschillen voor letsel en overlijdens-

ken. De pilot is in 2011 afgerond.

schade beschrijft hoe de schadebehan-

schade.

deling zo goed mogelijk kan verlopen.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

29

De advocaat

Letselschade

Whiplash anno 2012 John Beer is sinds 1977 werkzaam als advocaat te Amsterdam en een van de oprichters van ASP (Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade). Hij is partner bij Beer advocaten. Zijn praktijk ligt op het gebied van aansprakelijkheid en letselschade waarbij hij uitsluitend voor slachtoffers optreedt. Als toenmalig voorzitter van ASP ondertekende hij het WSN-ASP convenant. Na een whiplashtrauma moeten alle in-

als ongevalsgevolg te beschouwen? Het

spanningen er op zijn gericht om het

heeft er kennelijk mee te maken dat het

slachtoffer diens activiteiten zo goed mo-

post-whiplashsyndroom volgens de richt-

gelijk te laten hervatten. De praktijk laat

lijn moet worden gezien als een chro-

gelukkig zien dat het merendeel van de

nisch pijnsyndroom zonder neurologisch

slachtoffers na verloop van tijd in staat

substraat. Daarom kunnen er volgens

is de draad weer op te pakken. Een klei-

de NVN geen percentage functieverlies

ne groep blijft echter ernstige, en soms

en beperkingen worden toegekend. Op-

chronische, problemen houden. Zij staan

vallend is dat de NVN hiermee expliciet

in deze bijdrage centraal.

afstand neemt van de wijze waarop het post-whiplashsyndroom binnen het ka-

Ruim zes jaar na ondertekening van het

der van de American Medical Association

WSN-ASP convenant strijdt deze groep

(AMA-guides) wordt beoordeeld, ‘omdat

van whiplashslachtoffers nog steeds om

het anders zou inhouden dat louter de

begrip, erkenning en vergoeding van

door de onderzochte aangegeven klach-

schade. Hun positie is er niet makkelij-

ten tot een (fors) functieverlies aanleiding

ker op geworden nadat de Nederlandse

geven.’

Vereniging van Neurologen (NVN) in

lash in letselschadezaken wordt beoor-

november 2007 een richtlijn inzake ‘De

Dat de klachten die ontstaan na een

deeld en hoe er in behandelingssituaties

bepaling van functieverlies en beper-

whiplashtrauma in de regel niet zijn terug

mee wordt om gegaan. De bestaande

kingen bij neurologische aandoeningen’

te voeren op een aanwijsbare neurologi-

CBO-richtlijn voor de behandeling van

introduceerde. In die richtlijn wordt het

sche beschadiging is niet nieuw. Sterker

whiplashpatiënten gaat er – anders dan

post-whiplashsyndroom als een tijdelijk

nog, het is algemeen bekend dat het zo

de keuringsrichtlijn uit 2007 – niet van uit

pijnsyndroom gezien. Wanneer de klach-

is. Wat in de richtlijn uit 2007 wel nieuw

dat alle problemen na 6 maanden niets

ten langer dan zes maanden aanhouden,

was, is dat de problemen van whiplash-

meer met het ongeval te maken hebben.

is het klachtenpatroon niet meer te be-

slachtoffers na 6 maanden niet meer

Zo bestaat er een situatie dat whiplash-

schouwen als gevolg van het ongeval.

voor rekening van de aansprakelijke

patiënten ook na 6 maanden voor de

partij worden gebracht. Deze zienswijze

ongevalsklachten worden doorbehan-

ASP heeft al langer geleden kritische

steunt niet op erkend en gepubliceerd

deld terwijl zij in diezelfde fase van de

kanttekeningen geplaatst bij de NVN-

medisch-wetenschappelijk onderzoek.

keurende richtlijnneuroloog horen dat

richtlijn. Hoe kan worden gerechtvaardigd

hun klachten niet langer aan het ongeval

om langer dan zes maanden aanhouden-

Met deze benadering ontstaat ook een

kunnen worden toegerekend. Dat is niet

de pijnklachten in alle gevallen niet meer

verschil tussen de manier waarop whip-

uit te leggen.

430

De advocaat

Letselschade

ASP heeft de NVN er uitvoerig op gewe-

‘stoornissen’ in de zin van medisch

den uitgegaan.

zen dat door de richtlijn een probleem bij

waarneembare beschadigingen, af-

Ik zou menen dat keuringen in whiplash-

de afwikkeling van letselschades werd ge-

wijkingen of gebreken (van orthopedi-

zaken niet door neurologen moeten

creëerd. Immers, neurologen werden ge-

sche of van neurologische aard) doch

plaatsvinden zolang de NVN de betref-

dwongen om beoordelingen in juridische

ook op het bestaan van ‘klachten’ die

fende richtlijn handhaaft. Een oplossing

kwesties anders te doen dan de Hoge

natuurlijk per definitie een subjectief

zou naar mijn mening gezocht moeten

Raad al in 2001 heeft voorgeschreven.

karakter hebben maar waarvan niette-

worden in keuringen door een revalida-

min objectief vastgesteld kan worden

tieteam, inclusief een revalidatiearts, dat

De Hoge Raad heeft op 8 juni 2001 een

dat zij aanwezig, reëel, niet ingebeeld,

een meer multidisciplinaire benadering

arrest gewezen waarin werd geoordeeld

niet voorgewend, en niet overdreven

heeft en waarbij objectief beoordeeld

over

schadevergoedingsvordering

zijn. Met dit onderdeel van de beslis-

kan worden of klachten aanwezig, reëel,

van een slachtoffer van een whiplash-

sing heeft de Hoge Raad zich dus

niet ingebeeld, niet voorgewend, en niet

trauma bij wie nadien sprake was van

mede tot de medische deskundige

overdreven zijn.

persisterende klachten. In deze uitspraak

gericht.

de

onderschreef de Hoge Raad het navolgende:

Onlangs las ik in Medisch Contact een Dit arrest geldt als het standaardarrest

stukje van een neuroloog die de boos-

Ofschoon iemand die stelt schade

waarin onze hoogste rechter heeft aan-

heid beschreef van een whiplashpatiënt

te lijden in het algemeen die schade

gegeven hoe de problematiek van slacht-

die hem verweet dat hij alle klachten psy-

aannemelijk dient te maken, brengt de

offers van een post-whiplashsyndroom

chisch verklaarde. Het betrof een patiënt

omstandigheid dat het hier gaat om

moet worden beoordeeld. In dat kader

die een jaar tevoren met flinke snelheid

een syndroom (post-whiplash) waar-

heeft de Hoge Raad dus ook expliciet

van achteren was aangereden en wiens

van algemeen bekend is dat dit moei-

aangegeven op welke wijze de rechter

leven daarna geleidelijk was ingestort en

lijk of slechts in beperkte mate tot

in dergelijke gevallen dient te worden

daar boos over was. Het had kennelijk

concreet waarneembare medische

voorgelicht. De rechter, die beslist over

geleid tot boze discussie in de behandel-

stoornissen valt te herleiden, met zich

het causaal verband tussen ongeval en

kamer. De frustratie van een benadeeld

mede dat de eisen die aan het bewijs

klachten, heeft er geen moeite mee dat

slachtoffer tegenover een dokter die er

kunnen worden gesteld niet al te hoog

een specifieke medisch aantoonbare ver-

niet of nauwelijks iets mee kan. Door

dienen te zijn. Het komt dan – tot op

klaring voor de klachten van een whip-

lezing van dit stukje werd ik weer beves-

zekere hoogte – voor risico van de

lashslachtoffer ontbreekt. Indien komt vast

tigd in de gedachte dat whiplashslacht-

veroorzaker van het ongeval dat het

te staan dat het slachtoffer de klachten

offers weinig tot niets bij neurologen te

oorzakelijke verband tussen ongeval

niet had, deze klachten op zich door het

zoeken hebben.

en klachten zich niet rechtstreeks laat

ongeval veroorzaakt kunnen zijn en een

aantonen en dat de klachten evenmin

alternatieve verklaring voor de klachten

De juridische oplossing voor deze groep

te herleiden zijn tot medisch vaststel-

ontbreekt, zal het bewijs van het causaal

whiplashslachtoffers ligt niet bij de richt-

bare afwijkingen.

verband daarmee veelal geleverd zijn.

lijnneuroloog maar bij de rechter. Voor de letselschadepraktijk is van groot belang

Waar de rechter door de medische

Rapportages van richtlijnneurologen zijn

dat in 2010 de ‘deelgeschilprocedure’

deskundige wenst te worden voorge-

in strijd met de wijze waarop de Hoge

werd geïntroduceerd. Het is nu moge-

licht over het bestaan van bij de be-

Raad vindt dat de civiele rechter dient

lijk om aan de rechter op een versnelde

trokkene bestaande stoornissen dient

te worden voorgelicht. De NVN-richtlijn

wijze een beslissing te vragen over een

de medische deskundige ervan uit te

schrijft immers voor dat wel van medisch

discussiepunt dat aan een regeling van

gaan dat niet enkel wordt gedoeld op

waarneembare problematiek moet wor-

de zaak in de weg staat. In whiplash-

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

31

De advocaat

De schadeverzekeraar Letselschade

zaken gebeurt dat regelmatig om het

Vier aandachtspunten bij de afwikkeling van een whiplashclaim

causaal verband tussen ongeval en klachten vastgesteld te krijgen. Een belangrijk voordeel voor slachtoffers is dat de kosten van deze procedure door de aansprakelijke partij vergoed moeten worden, ook als het slachtoffer niet in het gelijk wordt gesteld.

Hoewel de schaderegeling van (chronisch) nekletsel altijd wel iets weerbarstigs zal blijven houden, hoeft dit niet te betekenen dat deze regeling altijd erg lang moet duren, laat staat dat er gedonder van komt.

Neurologen, en andere artsen, zijn gewend om invaliditeit in percentages uit

Vier punten behoeven dan echter

te drukken. Zulke percentages zijn ook

aandacht:

terug te vinden in de NVN-richtlijn. Der-

Het regelingstraject moet zoveel

gelijke percentages zijn alleen van be-

mogelijk gedejuridiseerd worden.

lang voor verzekeringszaken, bijvoor-

Gelukkig is de aansprakelijkheids-

beeld als een slachtoffer voor het onge-

vraag meestal niet aan de orde,

val zelf een ongevallenverzekering had

maar zeker in het begin moet de

afgesloten. Het percentage bepaalt dan

zaak juridisch gezien niet op

welk deel van de verzekerde som tot uit-

scherp staan. Dus niet direct over

kering komt. In aansprakelijkheidszaken

het gordelverweer of het ontbre-

(= de letselschadepraktijk) zijn deze per-

ken van causaal verband discus-

dragscode

centages volstrekt onbelangrijk en gaat

siëren. De aandacht in die eerste

schade hebben slachtoffers vol-

het uitsluitend om de beperkingen die

fase moet gericht zijn op het her-

doende

door het ongeval zijn veroorzaakt. Het

stel van het slachtoffer. Het een

zorgvuldige omgang door de ver-

bekende voorbeeld is de concertpianist

paar jaar geleden geïntroduceer-

die een handletsel oploopt. Op grond van

de Pandora-project heeft hiervoor

invaliditeitstabellen is hij zeer beperkt in-

goede kaders geschapen.

Behandeling

waarborgen

Letsel-

voor

een

zekeraar met deze gegevens. Wanneer desondanks een zaak drie jaar na de melding bij de ver-

valide terwijl zijn beperkingen dusdanig

Wel moet vanaf het begin de focus

zekeraar nog niet (geheel) is af-

groot zijn dat hij helemaal niet meer kan

gelegd worden op re-integratie;

gewikkeld kan mediation goede

werken.

zowel ten aanzien van de normale

diensten bewijzen. Buitenrechte-

werkzaamheden als het sociale

lijke afwikkeling verdient naar mijn

Van richtlijnneurologen hebben slachtof-

leven. Hierbij moet een goede ba-

mening de voorkeur boven proce-

fers van whiplash weinig te verwachten.

lans gevonden worden tussen em-

deren. Ik denk dat we daarmee de

Het is in veel gevallen de vraag of het

pathie en aansporing.

rechters ook een plezier doen.

überhaupt zin heeft een dergelijke neu-

Daar de discussies tussen de ver-

Het moet dus bij whiplash niet om

rologische expertise te ondergaan. Het is

zekeraar en de belangenbehar-

de vraag gaan: Hoe kom je er aan?,

de rechter die over het causaal verband

tiger vaak een medische impact

maar veeleer om: Hoe kom je er van-

tussen ongeval en klachten beslist. De

hebben is het aan te bevelen dat

af?

deelgeschilprocedure is daarvoor het ge-

de beide medische adviseurs over

ëigende middel.

dezelfde informatie beschikken.

Theo Kremer

Door de onlangs gepresenteerde

Directeur Stichting Personenschade

Medische Paragraaf bij de Ge-

Instituut van Verzekeraars (PIV)

John Beer

432

De Letselschade Raad

Letselschade

Controverse hindert afhandeling schadeclaims Whiplashpatiënten hebben vaak grote moeite om hun letselschade vergoed te krijgen. Meer eenheid in de schadeafhandeling bij een whiplash is hoog nodig. Uit een probleemanalyse van de werkgroep Materiële Normering van De Letselschade Raad blijkt dat de juridisering en de medicalisering van whiplashzaken het vinden van oplossingen in de weg staan. De Letselschade Raad zet zich in voor

focussen hun aandacht op het vinden

Focus op hier en nu

een soepele en snelle schadeafhan-

van oplossingen voor de aanwezige pro-

Intussen is het whiplashslachtoffer de

deling, waarbij het slachtoffer centraal

blemen. Zij voorkomen daarmee dat de

dupe van deze controverses. Na een

staat. De Raad werkt daartoe nauw sa-

afhandeling van een letselschadezaak

ongeval wil iedereen zo snel mogelijk

men met de organisaties die actief zijn

een onnodig lange strijd wordt. Wie de

zijn leven weer oppakken. De werk-

op het gebied van letselschade. De Raad

GBL naleeft, respecteert ook termijnen:

groep Materiële Normering van De

geeft voorlichting via de website www.de-

de verzekeraar behoort binnen drie

Letselschade Raad pleit daarom voor

letselschaderaad.nl.

maanden een besluit te nemen over de

‘demedicalisering’ of ‘dejuridisering’ bij

aansprakelijkheid en binnen twee jaar de

de schadeafhandeling van whiplashpa-

Sinds 2007 geldt de Gedragscode Be-

schade af te handelen. Het slachtoffer,

tiënten. Door te focussen op het hier en

handeling Letselschade (GBL) en sinds

al dan niet via zijn belangenbehartiger,

nu ontstaat ruimte om samen te werken

6 juni 2012 is daar, onder coördinatie van

dient daar medewerking aan te verle-

aan concrete oplossingen voor de ge-

De Letselschade Raad, de Medische Pa-

nen. Alleen met goede redenen mogen

volgen van een ongeval. Een goed voor-

ragraaf aan toegevoegd – zie www.de-

partijen van deze termijnen afwijken. Een

beeld van een pragmatische aanpak is

letselschaderaad.nl/MedischeParagraaf.

langere termijn kan overigens in het be-

het project ‘Pandora’, een initiatief uit

In de GBL staat het slachtoffer centraal.

lang zijn van het slachtoffer, bijvoorbeeld

de markt, waarbij verzekeraars, letsel-

Sinds de introductie van de GBL en het

omdat binnen twee jaar niet duidelijk is

schadeadvocaten en -bureaus samen

verbindend verklaren van de GBL door

wat de blijvende beperkingen als gevolg

een nieuwe aanpak van whiplashzaken

het Verbond van Verzekeraars is in de

van het ongeval zijn.

hebben ontwikkeld. Zij geven prioriteit

letselschadepraktijk veel in positieve zin

aan het herstel van het slachtoffer, heb-

veranderd. Er is echter nog het nodige te

De afhandeling van claims in verband

ben meer aandacht voor de emotionele

verbeteren, zeker in de afhandeling van

met whiplash is ingewikkeld als gevolg

kant van het schaderegelingproces en

whiplashzaken.

van de controverse in de medische we-

zorgen voor een snellere afwikkeling

reld over de vraag of en in welke mate

van zaken. In het besef dat een snelle

Regels en termijnen

whiplash leidt tot beperkingen. Medisch

re-integratie van het slachtoffer in het

De GBL bevat gedragsregels die de

adviseurs beoordelen daardoor verschil-

belang van alle partijen is.

afhandeling van letselschadezaken in

lend of klachten zijn veroorzaakt door het

goede banen leiden. Belangenbeharti-

ongeval. Over de gevolgen op termijn be-

Deborah Lauria,

gers en verzekeraars die de GBL volgen,

staat al helemaal geen eensgezindheid.

directeur De Letselschade Raad

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

33

Patiëntenperspectief

Letselschade

Balans tussen herstel, recht en respect Letselschade is de lichamelijke en geestelijke schade die iemand heeft ten gevolge van een ongeluk. In Nederland heeft een slachtoffer recht op een vergoeding van de letselschade als een ander hiervoor aansprakelijk is. Hierbij moet de betrokkenheid en aansprakelijkheid van de veroorzaker bewezen worden. De aansprakelijke partij, in de meeste

zijn whiplashzaken complex. En jij hebt

qua tijd en budget kunnen inzetten. Het is

gevallen krijg je direct te maken met

door je whiplash beperking letterlijk en

vaak ook mogelijk om vanuit de rechtsbij-

diens verzekeraar, hoort alle schade te

figuurlijk immers al genoeg aan je hoofd.

standsverzekering een belangenbeharti-

vergoeden die voortvloeit uit het ongeluk.

Kies daarom altijd voor een deskundige,

ger van je eigen keuze in te schakelen.

Deze vergoeding doet recht aan de ernst

zoals een schaderegelaar of een letsel-

Als er naast whiplash sprake is van bij-

van het letsel en de geleden en te lijden

schadeadvocaat met stevige kennis van

voorbeeld ontslag, WIA of de overgang

schade. Dat gaat veel verder dan alleen

letselschade en whiplash om tot een pas-

van loondienst naar zelfstandig onder-

het vergoeden van tastbare zaken, zoals

sende afwikkeling te komen. De uitkomst

nemerschap is het handig een letsel-

blikschade aan een auto. Het probleem

van je letselschadeproces is namelijk

schadeadvocaat of schaderegelaar met

zit in het vaststellen van de beperkin-

mede afhankelijk van de kwaliteit van de

een groot netwerk zoeken. Of een advo-

gen die je ondervindt van het ongeval.

belangenbehartiger die je inschakelt.

catenkantoor met kennis van arbeids-

Wat is de omvang van de dingen die je

recht, sociale zekerheidsrecht en even-

niet meer kan en wat is daar een reële

Wie in te schakelen?

compensatie voor? Bijvoorbeeld werk:

Het is belangrijk is om een belangenbe-

wat is je verlies aan verdienvermogen.

hartiger te vinden bij wie je het vertrou-

Schaderegelaar is een vrijgevestigd be-

Nu, op dit moment, maar ook tot aan het

wen hebt dat deze jouw zaken optimaal

roep en zij mogen volgens no-cure, no

einde van je beroepscarrière. En denk

zal behartigen. Dan wordt je daar zelf

pay constructies werken. In de meeste

ook aan kosten voor thuiszorg omdat je

minder mee belast en kan jij je focussen

gevallen is dat niet gunstig voor slacht-

zelf je huis niet meer kunt schoonmaken

op herstel. Bij het kiezen van de juiste

offers, maar er zijn situaties waarin het

of behandelingskosten die niet worden

belangenbehartiger kun je op diverse

een uitkomst kan zijn (bijvoorbeeld bij

vergoed door jouw zorgverzekeraar. Een

zaken letten zoals: wat is de kennis en

onduidelijkheid over de vaststelling van

ander belangrijk vraagstuk is de causa-

ervaring met whiplashzaken? Dragen

de aansprakelijkheid, te verwachte dis-

liteit: komt de schade die je ondervindt

ze een keurmerk van de branche of be-

cussies over causaliteit en een onzekere

voort uit het ongeval?

roepsvereniging? Werken ze alleen voor

financiële positie van een slachtoffer).

slachtoffers (om belangenverstrengeling

Kijk uit voor malafide constructies, zoals

Deskundige hulp bij juridische trajecten

te voorkomen)? Kunnen de kosten ver-

onnodige gebruik of dubbel declareren.

Om te beginnen is het aan te raden al-

met de cliënt? Hoe zit het met vertegen-

Als je er met de verzekeraar niet uitkomt,

tijd een belangenbehartiger in te scha-

woordiging bij de rechter?

kan je kiezen voor het inschakelen van

tueel ondernemingsrecht.

goed worden? Is er tijd voor gesprekken

kelen en niet alleen met de verzekeraar

de rechter via een deelgeschil of proce-

van de aansprakelijk te stellen partij in

Houd er rekening mee dat belangenbe-

dure. Let op: schaderegelaars kunnen

gesprek te gaan. Waarom een juridisch

hartigers van rechtsbijstandverzekeraars

niet naar de rechter, dat mogen alleen

belangenbehartiger? Over het algemeen

zich veelal maar tot een beperkt niveau

advocaten. Dus als je gebruik wilt maken

434

Patiëntenperspectief

Letselschade

van de wet deelgeschillen of een gerech-

maar die bejegening kan heel negatief

Neurologen treden steeds minder vaak

telijke procedure, dan heb je (in elk geval

en kwetsend zijn. En het voelt al snel als

als medisch expert op in whiplashzaken,

voor dat deel) een advocaat nodig.

een strijd om jouw integriteit. Bovendien

nu de NVN de richtlijn tot bepaling van

beschikt de verzekeringsmaatschappij

functieverlies heeft aangepast. Daarin is

Sinds 2010 is het door invoering van een

over veel meer uithoudingsvermogen,

per november 2007 vastgesteld dat het

nieuwe wet mogelijk dat slachtoffer, be-

kennis en expertise dan jij als slachtoffer.

post-whiplashsyndroom moet worden

langenbehartiger en verzekeraar deel-

Als de gevolgen van het ongeval beperkt

gezien als een chronisch pijnsyndroom

geschillen tussentijds aan een rechter

zijn, dan komen de verzekeraar en het

zonder neurologisch (objectiveerbare af-

kunnen voorleggen. Het doel is om ein-

slachtoffer er gezamenlijk nog redelijk

wijking/letsel van het zenuwstelsel) sub-

deloze discussies over een geschilpunt

goed uit. Over het algemeen geldt: hoe

straat. Zonder een objectiveerbare afwij-

te voorkomen, zodat de schadeafwikke-

groter en langduriger de gevolgen, hoe

king van het zenuwstelsel kan de richt-

ling niet onnodig lang hoeft te duren.

meer de belangen uit elkaar gaan lopen,

lijnneuroloog geen beperking duiden

en hoe scherper het traject. Er zijn echter

en dus geen percentage functieverlies

Een andere mogelijkheid is mediation.

wel verschillen tussen verzekeraars. Een

toekennen. De deskundige mening van

Dan bemiddelt een onafhankelijke partij

aantal verzekeraars staat zelfs bekend

een neuroloog die de richtlijn van de

tussen jou en de verzekeraar om tot een

om hun scherpe whiplashbeleid, andere

NVN gemotiveerd niet volgt, wordt wel

gezamenlijke aanpak of oplossing te ko-

verzekeraars zijn constructiever.

in de rechtbank meegenomen. Zij kun-

men.

nen ook kiezen voor het hanteren van

Expertise

de AMA-guide. Dit is een internationale

Vraag advies

Om inzicht te krijgen in het letsel en de

index waarmee invaliditeit bij letselscha-

Dus let op kwaliteit en bevoegdheid: kijk

gevolgen ervan, wordt een expertise ge-

de bepaald kan worden. Maar het wordt

om je heen, vraag het de WSN, de Let-

daan. Deskundigen uit verschillende dis-

steeds lastiger om een neuroloog te vin-

selschaderaad, lotgenoten en check bij

ciplines kunnen hiervoor gevraagd wor-

den die van de NVN-richtlijn wil afwijken.

www.keurmerkletselschade.nl. Maar ook

den. De resultaten van hun bevindingen

In de praktijk is sprake van polarisering.

de Letselschade Helpdesk die de WSN

drukken ze uit in een geschat percentage

Verzekeraars willen een richtlijnneuro-

in samenwerking met ASP heeft opge-

functieverlies.

loog, slachtoffers een andere.

richt, kan je helpen.

Een vermoeiend traject In de praktijk blijkt een letselschadetraject vaak een lange en moeizame weg te zijn. Het traject is complex en je moet telkens weer je verhaal doen. Dat kost veel energie voor jou als slachtoffer. Zeker als het langer duurt en jouw verhaal in twijfel wordt getrokken. Zijn je klachten wel zo erg? Zijn ze wel het gevolg van het ongeval? Op zich logisch vanuit het perspectief van de verzekeraar om argumenten te zoeken om jouw verhaal te ontkrachten (want alleen voor de ongevalschade zijn zij verantwoordelijk),

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

35

Patiëntenperspectief

Letselschade

Vanwege de veranderde positie van

Breekpunten

Zeker is dat de men bij de afwikkeling

neurologen worden ook andere beroeps-

Niet iedere belangenbehartiger beschikt

van letselschade profijt zou hebben van

groepen benaderd voor een expertise,

over voldoende kennis en kwaliteit. Het is

beter medisch inzicht.

zoals revalidatie-artsen en verzekerings-

van belang dat slachtoffers op de hoogte

Op korte termijn kan dit worden onder-

artsen.

zijn van de kwaliteitsverschillen tussen

vangen door te investeren in herstel,

belangenbehartigers en dat de keuze

waarbij good practices in de zorg en re-

Vervolgtraject

van een belangenbehartiger een cruciale

integratie input kunnen geven voor wen-

Bij een grote schade volgt er na de medi-

invloed heeft op het schadevergoedings-

selijke interventies. De overgebleven

sche expertise meestal nog een vervolg-

proces.

schade na het hersteltraject (na circa

traject in de vorm van een arbeidsdes-

2 jaar) is de basis voor de financiële

kundige expertise. Hierbij wordt gekeken

Een letselschadetraject kan een uitput-

compensatie. Zo is een goede balans

naar welke gevolgen het ongeval heeft

tingsslag zijn door de ongelijke posities

te vinden tussen het belang van een

voor het uitoefenen van je huidige werk

van de verzekeraar en het slachtoffer als

slachtoffer om zijn leven weer zo goed

en je mogelijkheden tot (ander passend)

het gaat om expertise, uithoudingsver-

mogelijk op te kunnen pakken en het

werk in de toekomst. De arbeidsdeskun-

mogen, tijd en geld. Dit kan je veel frus-

belang van de verzekeraar de schade te

dige beoordeelt in welke mate je beperkt

traties, ergernis en dus energie kosten.

beperken.

bent om werk uit te voeren.

Maar ook geld. Het komt niet zelden voor

Daarnaast is het wenselijk om goede

dat voorschotten worden ingehouden of

voorlichting te geven aan slachtoffers.

Wanneer afronden en waarom?

dat er geen reactie komt van een verze-

Bijvoorbeeld door inzicht te geven in de

Het is begrijpelijk dat je het graag wilt

keraar of een belangenbehartiger. Of dat

kwaliteitsverschillen die er tussen belan-

afronden, omdat het traject al de no-

ze onzorgvuldig omgaan met de privacy

genbehartigers zijn. Ook liggen er verbe-

dige energie heeft gekost. Maar… wik-

en het medisch dossier van een slachtof-

terpunten op het terrein van toegankelijk-

kel je zaak niet af, voordat je het ge-

fer. Het opstellen van een behandelplan

heid tot het recht, vooral ten aanzien van

voel hebt dat je gezondheidstoestand

letselschade (onderdeel GBL) kan een

de betaalbaarheid. De Wet deelgeschil-

stabiel is en er geen grote verbetering

oplossing bieden om hier afspraken over

len is een enorme stap vooruit.

of verslechtering meer te verwachten

te maken, al biedt het geen garanties.

is. Er kunnen allerlei argumenten mee-

Grote belangen die op het spel staan hou-

Het letselschadetraject zou een effici-

wegen bij de beslissing om wel of niet

den oplossingen tegen. Er is nog altijd

ënt traject moeten zijn en geen traject

versneld af te ronden. Hoe belangrijk

sprake van een wisselend beleid van ver-

waarbij onbestraft termijnen kunnen

is maximale financiële compensatie?

zekeraars, rechters en artsen als het gaat

worden gerekt en waarbij sprake is van

Hoe staat het met je uithoudingsvermo-

om bewijs. De discussie blijft actueel of er

belangenverstrengeling

gen? Wil je tot het randje gaan? Etc.

een medisch aantoonbare oorzaak moet

hands gemaakte afspraken. Ook is meer

Dit hangt helemaal af van je persoon-

zijn of dat het voldoende is om klachten

transparantie over de afhandeling van

lijke situatie. Zeker in zaken waarin de

en beperkingen aannemelijk te maken.

whiplashzaken gewenst. Daarnaast is

verhoudingen zich verharden en de

door

onder-

het wenselijk dat verzekeraars en belan-

bejegening te wensen over laat, kan

Nodig voor een doorbraak

genbehartigers de slachtoffers van een

het een principekwestie worden om tot

Positief is dat er steeds meer initiatieven

ongeval met respect bejegenen. Er zijn

een zorgvuldige afwikkeling te komen.

in het veld komen om naar oplossingen

richtlijnen voor zorgvuldige omgang met

Het gaat niet alleen om een financiële

te zoeken. Te denken valt aan het op-

privacy en informatie. De vraag is hoe

compensatie van de schade, maar ze-

stellen van een gedragscode, Pandora

deze getoetst worden op naleving.

ker ook om zorgvuldigheid, respect en

(daarin bepaalde de cliënt zelf zijn be-

erkenning.

handeltraject), mediation, etc.

436

Redactie

Ervaring

Letselschade

Vooral lange weg naar afhandeling Sinds september 2011 ben ik portefeuillehouder voorlichting

Mijn dochter, toen 23, overkwam dat laatste nu twee en een

en PR in het bestuur van de WSN.

halfjaar geleden, door een ski-ongeval. Ondanks dat wil ze per

De keuze voor een rol als vrijwilliger in een patiëntenorgani-

se haar studie afmaken. Dat vraagt de nodige aanpassingen

satie maak je niet zo maar. Daar kun je naar op zoek gaan, of

aan haar studie- en revalidatieprogramma en haar sociale le-

het overkomt je. Net als whiplash.

ven. Door haarzelf en door haar omgeving.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

Storend element daarin is de opstart en de eerste fase van een letselschadeprocedure. Je zoekt een advocaat die gespecialiseerd, toegankelijk en gemotiveerd is. Je wordt meerdere keren door de molen van vragen en antwoorden geperst. Bovendien moet je meer dan één keer een verklaring afleggen en die van anderen beoordelen. Tijdrovend, vervelend en emotioneel want het roept herinneringen op en het is confronterend. Er gaat veel tijd verloren, voordat je voor de rechter staat met de principiële uitspraak ‘onrechtmatige daad’ - en daarmee de erkenning van aansprakelijkheid van de veroorzaker. Want de uitkomst bepaalt toch voor een belangrijk deel je financiële speelruimte. En daarmee de leefomstandigheden op korte én langere termijn. Het uitblijven van duidelijkheid daarover vergroot je zorgen. Op basis van de hopelijk voor haar gunstige uitspraak, kunnen we met de tegenpartij zaken doen over afhandeling. Vergoeding van gemaakte en nog te maken kosten maar ook de afkoop van die jaren die een patiënt later in het arbeidsproces kan instromen. Die gederfde inkomsten zijn helder gedefinieerd in de Letselschade Richtlijn Studievertraging. Maar als dat allemaal niet zo mag zijn: wat dan? En, hoe snel of hoe langzaam we kunnen rekenen op een concrete afhandeling? Met die onzekerheid in gedachten zeg ik: ‘het wordt tijd voor snelle en duidelijke procedures!’ Herman Kalfsterman

37

Inleiding

Leven & welzijn

Whiplash: fysieke en mentale beproeving Vaak is er eerst veel begrip vanuit de omgeving, maar naarmate de klachten langer duren neemt dat begrip af. Dat is een extra belasting voor degene met whiplash. In sommige gevallen leidt dat er toe dat mensen met pijn en andere klachten toch maar gaan werken. In andere gevallen heeft dit grote invloed op het sociale leven. In beide gevallen komt het de kwaliteit van leven niet ten goede. Voor iemand met whiplash is het een enorme opluchting om serieus te worden genomen. Als patiënt kun je bijdragen aan dat begrip door zo goed mogelijk aan te geven wat je wel en niet kunt. Zo wordt het geven van een passende behandeling of het kiezen van een succesvolle benadering en omgang eenvoudiger. Belangrijker nog, hoewel makkelijker gezegd dan gedaan, is jezelf begrijpen en accepteren. Luister naar je lichaam en probeer die dingen te doen die plezierig én haalbaar zijn. Accepteer dat je beperkingen hebt. Daar mag je verdrietig om zijn, maar praat jezelf niet helemaal de put in. Begrip en hulp van anderen speelt daarbij vaak een onmisbare rol. Hoe kijken betrokkenen aan tegen de invloed van whiplash op het leven en welzijn van de patiënt? Waar liggen de knelpunten in acceptatie, begrip en de bereidheid tot dialoog om samen een aanpak zoeken? De impact van whiplash reikt soms veel verder dan alleen de fysieke klachten. De patiënten hebben te maken met pijn en

Ligt de bal voor een verbetering van de situatie bij de patiën-

beperkingen in het dagelijkse leven, maar ook andere zaken

ten? Die de muur van onbegrip zelf moet slechten, het initiatief

houden hen bezig. Onzekerheid bijvoorbeeld. Gaat het over?

moet nemen en open moet zijn over wat hij of zij wel en niet

Wanneer? En wat als het niet over gaat? En onbegrip, uit de

kan?

(al dan niet directe) omgeving. Of mogen we van professionele hulpverleners verwachten dat Door mediastilte lijkt het alsof whiplash niet meer voorkomt of

zij zich meer verdiepen in de kwaliteit van leven van hun pa-

eenvoudig te genezen is. Niet waar. Per jaar komen er zo’n

tiënten zodat er samen aan oplossingen gewerkt kan worden?

10-20.000 nieuwe gevallen bij. En behandeling kan een langdurige, individuele zaak zijn zonder garantie voor succes.

438

In de hierna volgende artikelen komen zij aan het woord.

Wist u dat...?

Leven & welzijn

Er zijn tal van Initiatieven op het gebied van leven & welzijn. Whiplash gericht of verwant. Wij geven in dit nummer een overzicht van bij ons bekende projecten, acties, activiteiten en organisaties die op een of ander manier betrekking hebben op het verkrijgen van inzicht en kennis, het bij elkaar brengen van partijen en/of het informeren van de keten van belanghebbenden. De lijst is wellicht niet compleet; de WSN ontvangt graag melding van niet genoemde initiatieven. Zelfmanagement

hand nemen. In de zorg wordt dit laatste

die u het meeste pijn en vermoeidheid

www.zelfmanagement.com

ook wel zelfmanagement of zelfzorg ge-

bezorgen.

noemd. Zie ook het filmpje: http://www.zelf-

Gezondheid 2.0 is participatie /

management.com/patienten/

patiënt 2.0 RVZ: http://www.zorgvisie.nl/Nieuws/07155/

Pijn- en Energiemeter

RVZ-Gezondheid-2.0-versterkt-positie-

http://www.whiplashstichting.nl/nl/

patient.htm

activiteiten/pepmeter.html

De Raad voor de Volksgezondheid en

Als u last heeft van pijn en vermoeidheid,

Zorg (RVZ) omschrijft Gezondheid 2.0

is het belangrijk om te weten waardoor

als het gebruik van sociale media via

Het is een hele klus de ziekte of beperking

dat veroorzaakt wordt en waar uw

internet in de zorg waardoor patiënten

een plaats te geven in het dagelijks

grenzen liggen. Door uw bezigheden

meer betrokken worden bij hun eigen

leven. Er voor zorgen dat uw ziekte past

tijdens twee ‘normale’ weken in te vullen

behandeling. Gezondheid 2.0 versterkt

in uw leven in plaats van andersom, dat

in de PEP-meter krijgt u meer inzicht

de positie van de patiënt en kan de zorg

is de gedachte achter het heft in eigen

in uw belastbaarheid en de activiteiten

kwalitatief beter en efficiënter maken.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

39

De psycholoog

Leven & welzijn

Leven en welzijn Whiplash wordt meestal veroozaakt

Voor hen is er de uitdaging om niet weg

door een ander. Op den duur zit echter

te zakken in hulpeloosheid. Daarbij kan

vooral het slachtoffer met de nadelige

de directe omgeving helpen door begrip

In onderzoek en behandeling zal daarbij

gevolgen. Kort na het ongeluk is er alle

te tonen en steun te bieden. Wat niet

aandacht moeten zijn de ontwikkeling

begrip vanuit de omgeving, maar dat be-

meer is te veranderen, zal men moeten

van praktische handvatten die daar-

grip neemt af als de symptomen blijven

leren accepteren. En om ondanks alle

aan kunnen bijdragen. Vooral mensen

bestaan, maar de schade niet langer

belemmeringen weer een leven te lei-

die hulpeloos zijn en kwetsbaar voor

zichtbaar is. De symptomen van whip-

den dat voldoening geeft. Vier leefregels

onbegrip moeten hierbij professionele

lash hebben nadelige gevolgen voor het

kunnen daarbij helpen:

hulp kunnen krijgen. Een netwerk van

welbevinden, lichamelijke functioneren

1) Kies een plezierige bewegings-

bekwame, begripvolle en oplossingsge-

en het sociale leven.

activiteit

zijn, maar pak wel na een verdrietige dag de draad weer op

richte kan die hulp bieden.

2) Maak een plan waarin staat wanneer De grote uitdaging voor mensen na een

je precies met wie welke plezierige

Prof.dr. Rinie Geenen

whiplash is om – ondanks de belemme-

dingen gaat doen

Universiteit Utrecht

ringen – weer een betekenisvol leven te

3) Stel haalbare doelen

Afdeling Klinische en Gezondheids-

leren leiden dat plezier geeft.

4) Sta je toe om af en toe verdrietig te

psychologie.

Hoogleraar presentie

Leven & welzijn

Presentietheorie en kwaliteit Meer en meer stijgen er geluiden op over

recht willen doen aan de kwetsbaarheid

de logica, leefwereld en knellingen van

kwaliteitskaders voor het leveren van

van patiënten. ‘Afgestemd raken op wat

de patiënt), op grond waarvan passende

goede zorg. Vanuit huidige discoursen

er toe doet voor de ander’ is waar het

zorg kan worden geboden. Ook als het

zijn we geneigd om ons te richten op

dan om draait. Goede zorg valt dan vast

hulptraject al enige tijd op gang is, blijft het

medisch

van

te stellen door gevoelig te worden voor

checken van de kwaliteit van afstemming

kwalen en op ‘kracht’ en ‘empowerment’.

mismatch en een gebrek aan ‘fit’, zoals

van grote waarde. Zo komen we tot

Dat kan behulpzaam zijn, maar dat

de filosoof Schuijt dat in het licht van

kwaliteitsystemen die voorkomen dat er

verliest mogelijk ook iets heel belang-

zorgzaamheid beschrijft. Dat is nader

leed wordt toegevoegd aan het leven van

rijks uit het oog. Juist bij ziekten die

uit te werken naar de vraag wat er van

mensen die zich al in kwetsbare posities

moeilijker te doorgronden zijn en waar-

een patiënt gezien wordt en wat niet, in

bevinden.

bij het klachtenpatroon soms grillig ver-

hoeverre er sprake is van reductie tot

Meer lezen hierover kan via www.

loopt, zoals bij whiplash. ‘Goede zorg’

een ziektebeeld, kortom waar kansen

zorgethiek.nu of www.presentie.nl

volgens

kan

liggen om het begrip tussen hulpverlener

 

patiënten dan toch nog emotioneel in

en patiënt te vergroten. Bij voorkeur in

Prof. dr. Anne Goossensen

de kou laten staan. Vanuit de zorgethiek

de richting van een perspectiefwisseling

Hoogleraar presentie en geestelijke

streven we naar kwaliteitskaders die

(zo kan de hulpverlener zicht krijgen op

gezondheidszorg aan de UvH

440

technische

aspecten

verantwoordingskaders

Patiëntenperspectief

Leven & welzijn

Zorg dragen voor je leven en welzijn

Wat gebeurt er na whiplash met je leven?

ten langer aanhouden dan verwacht,

niet dat er een trendbreuk is in het aan-

kun je er niet omheen dat het leven een

tal mensen wat whiplash oploopt. Ge-

Een whiplash valt altijd onverwacht je

andere wending neemt. Want je norma-

lukkig komen er ook andere reacties bij

leven binnen. Al is het scenario voor

le ritme is verstoord door een diversiteit

onze stichting binnen, zoals van een lei-

iedere whiplashpatiënt anders en heeft

aan klachten. In geval van een gebroken

dinggevende die bij de WSN tips vraagt

iedereen zijn unieke verhaal en omstan-

arm weet iedereen welke hulp, beleid

hoe hij rekening kan houden met de

digheden.

en termijn er voor herstel nodig is. Welk

klachten van zijn medewerker. Of advo-

perspectief je na een whiplash wacht is

caten, artsen en fysiotherapeuten die bij

Maar plots staat je leven op zijn kop en

moeilijker in te schatten. Dit brengt vaak

de WSN informeren of ze op de goede

kun je na een ongeval niet meer wat je

onzekerheid met zich mee.

weg zitten. De onzichtbare- en moeilijk

zou willen. Je kampt met lichamelijke

aanwijsbare klachten blijven het imago van whiplash echter parten spelen en

–en geheugenstoornissen. De uitdaging

Ervaringen met het imago van whiplash (Is het wel echt?)

is om ergens genezing te vinden en ook

Hoe staat het met het imago whiplash

Zoals blijkt tijdens een gesprek op radio

te leren omgaan met je beperkingen.

anno 2012? In de media wordt de laat-

1 afgelopen september tussen de art-

Een (juiste) diagnose krijgen en een

ste jaren weinig over whiplash bericht.

sen Cees Renckens(*) en Kees Vos(**).

passende therapie vinden, blijkt regel-

Onlangs schrok ik van de reactie van

Dr. Renckens stelt dat RSI en Whiplash

matig niet eenvoudig. Whiplash is moei-

een bekende, die zei: Whiplash bestaat

modeverschijnselen zijn waarbij geen

lijk te diagnosticeren. En de therapie

toch helemaal niet, het is een verzeke-

objectiveerbare afwijkingen te vinden

waar de één baat bij heeft, hoeft voor

ringsziekte en hype geweest. Je hoort er

zijn. Door psychologische besmettelijk-

een ander niet te werken. Als de klach-

toch nooit meer over? Uit de cijfers blijkt

heid verdubbelt volgens hem het onge-

klachten en soms ook met concentratie

geven ruimte aan allerlei interpretaties.

(*) Cees Renckens is voormalig gynaecoloog en voorzitter van de Vereniging tegen Kwakzalverij. (**) Kees Vos is huisarts, onderzoeker naar chronische pijn en voorzitter van de Medische Advies Raad van de WSN.

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

41

Patiëntenperspectief

Leven & welzijn

mak bij patiënten. Dr. Vos stelt dat door

soonlijke integriteit of de psychische ge-

te vinden. Je lichaam hoeft geen vijand

deze denigrerende houding patiënten

zondheid. Onbegrip ondermijnt het zelf-

te worden maar een vriend die je de weg

zich niet serieus genomen voelen. De

vertrouwen en de zelfwaardering. Een

helpt wijzen. Hoe vervelend de klachten

negatieve voorstelling van whiplash

patiënt schreef: “Als ik begrip krijg doet

ook zijn. Door te ontdekken naar welke

brengt schade aan patiënten en staat

dat veel met me: Ik tel mee en er wordt

signalen je moet luisteren om niet over

het ontwikkelen van goede diagnostiek

gezien wie ik ben met (helaas) de beper-

je grenzen te gaan, bouw je vertrouwd-

en behandeling in de weg. De ziekte

kingen die ik heb. Door begrip te ontvan-

heid met je veranderde conditie op. Pro-

whiplash bestaat wereldwijd. Patiënten

gen voel ik dat ik weer meetel”. Begrip is

beer ook niet alles in één keer op te los-

verzinnen dat niet mondiaal.

dus belangrijk. Van belang is ook dat je

sen. Als je dagelijks het meest urgente

zelf de muur van onbegrip afbreekt daar

probleem aanpakt, vermijd je chaos en

waar je hem ontmoet.

uitputting. Gun jezelf op tijd ontspanning

In de praktijk blijkt dat als klachten langer aanhouden, vaker druk van buitenaf

en rust. Of neem eens een dagje ‘vrij’

Het leven met de klachten na whiplash:

van hoe het allemaal zou moeten. Zorg

teren zoals men van je gewend is. Over het algemeen is er minder ruimte dan

Hoe de ervaringen met je omgeving ook

wat je denkt aan te kunnen. Daarmee

vroeger om aan herstel te werken. En

zijn, je krijgt te maken met je eigen om-

krijg je zicht op hoe je grenzen werken.

er is niets aan je te zien. Dat is lastig.

gang met de situatie. Des te ingrijpender

Tja, als dan blijkt dat je er een paar da-

De onberekenbaarheid van bepaalde

een whiplash je ontwricht, des te meer

gen fysiek voor moet boeten, gaat het

klachten kunnen je omgeving en jezelf

noodzaak er ontstaat om je leven onder

erom of het de moeite waard geweest is.

enorm op de proef stellen. Zijn je klach-

de loep te nemen. Dat vraagt om zelf-

Mentaal kan je je soms weer helemaal

ten niet van psychische aard? Dik je je

management.

opgeladen voelen en blijft de balans uit-

ontstaat om weer gewoon te gaan pres-

klachten niet aan? Moet je nu gewoon

eindelijk positief. Als je initiatieven suc-

niet eens doorzetten! Helaas blijkt een

Als startpunt is het belangrijk je te

centraal thema na whiplash het vinden

(gaan) realiseren wat er met je is en wat

van (h)erkenning en begrip. Zowel voor

je wel en niet kunt. Dat geeft de moge-

degene die de klachten doormaakt als

lijkheid je leven anders te gaan indelen

voor een partner of het gezin. Bij whip-

en opnieuw op te pakken. Door de regie

lash ben je er afhankelijk van in welke

zoveel mogelijk in eigen hand te nemen

mate de klachten door de omgeving

kun je actief voor jezelf zorgen. Dat kan

worden aanvaard. Het imago whiplash

ook inhouden dat je gericht hulp vraagt

roept het beeld op van een lastige pati-

waardoor je minder tegen je beperkin-

ënt of een mogelijke ziektewinstzoeker.

gen hoeft te vechten.

Dit heeft een beperkend effect op de bereidheid klachten op waarde te schatten.

Als je niet tegen je klachten en je situatie

De kloof die ontstaat tussen de inschat-

vecht, maar er mee werkt, heb je minder

ting van wat je kunt door je omgeving

stress. Leven met een verminderde of

en die door jezelf, geeft spanningen. Dat

onbetrouwbare belastbaarheid is lastig.

is belastend. Terwijl voor herstel nu juist

In verschillende mate kan dat een ver-

rust en ondersteuning nodig is. Het zal

minderde controle over je leven beteke-

geen verrassing zijn dat onbegrip diep

nen. Dat kan angst, woede of het ver-

ingrijpt op het gevoel van welbevinden.

driet veroorzaken. Door hier aandacht

Zeker als er wordt getwijfeld aan de per-

aan te besteden is er een omgang mee

442

voor (leuke) uitdagingen op het niveau

cesvol zijn, voed je ook je zelfvertrouwen

Patiëntenperspectief

Leven & welzijn

en zelfwaardering. Dat stimuleert het ge-

partijen is het belangrijk ziekte-inzicht

voel een zinvol leven te leiden. Bewust

te verwerven en dit bespreekbaar te

ervaren en kiezen wat je nodig hebt,

maken. Het maakt dat er voor beiden

zorgt ervoor dat je de regie behoud. Dit

ruimte blijft voor de eigen invulling en

stilstaan bij wat wezenlijk van belang is in

verantwoordelijkheid in het leven.

je leven brengt ook bewuster genieten en

Breekpunt:

kwaliteit met zich mee. Als je goed voor jezelf zorgt en kijkt hoe je je talenten in

In zakelijke relaties: Openstaan voor

je leven kunt laten stromen, is er een be-

de diversiteit aan klachten die whip-

langrijke basis voor balans of herstel.

lash met zich mee kan brengen. Door wederzijds vertrouwen ontstaat een

Drempels in de communicatie:

basis waarin onderzocht kan worden

Het kan een wederzijdse beproeving zijn

hoe een optimaal functioneren, be-

om de ontstane situatie na een whip-

reikt kan worden. In de privésfeer: Tijd en aandacht

lashtrauma op waarde geschat te krijgen. Waar loopt men tegenaan en hoe kan

werkbaar, zonder verdere uitleg te ge-

(blijven) schenken aan de impact van

deze drempel overbrugd worden?

ven. In partnerrelaties is het belangrijk

een whiplash op het leven van beide

om aandacht te besteden aan hoe de

partners. Dit vraagt geduld, medele-

klachten invloed hebben op het geza-

ven, loslaten, soms ook humor en het

In zakelijke relaties, bijvoorbeeld met

menlijk leven. De veranderingen kun-

openstaan voor elkaar. Als er voor

de( bedrijfs)arts of werkgever is het

nen een grote impact op een partner

beide partners ruimte is, hoeft whip-

van belang om rustig en helder te ver-

hebben. De bespreekbaarheid en het

lash op den duur geen centraal the-

woorden hoe je klachten je leven be-

vinden van een gezamenlijke omgang

ma meer te zijn in de relatie, als het

ïnvloeden. Door hoofd- en bijzaken te

is van belang om ook een nieuw even-

in het leven samen vergroeien kan.

scheiden. Tevens open te staan voor

wicht te vinden in de relatie.

Drempels voor jezelf:

Wensen voor de toekomst:

datgene wat de ander inbrengt. Probeer eventueel onbegrip te overbrug-

Drempels voor de ander:

In zakelijke relaties: Vooral accepta-

gen door inzicht te blijven geven, vra-

In zakelijke relaties: Het openstaan

tie en begrip. Daarnaast bereidheid

gen te stellen en voorstellen te doen

voor klachten die moeilijk objectiveer-

om mee te willen denken in creatieve

waar je oplossingen ziet. Onderzoek

baar zijn. Zodat er waargenomen kan

omgangsmogelijkheden met de be-

bijvoorbeeld of strikte regels flexibeler

worden wat degene met whiplash ver-

perkingen als gevolg van whiplash.

gehanteerd kunnen worden.

teld en meegedacht kan worden met

Opdat mensen zich maximaal op een

de beperkingen en mogelijkheden.

passende manier in de maatschappij

In de privésfeer kun je je naast het bovenstaande afvragen in hoeverre

In de privésfeer blijken partners soms

de ander altijd om uitleg vraagt. In

te beschermend te worden uit angst

sommige gevallen kan het handig zijn

de partner weer onderuit te zien gaan.

In de privésfeer: Vooral wederzijdse

de ander een folder of een klein infor-

Meevoelen is belangrijk en men moet

bereidheid om veranderingen be-

matieboekje te laten lezen. De neiging

ook wennen aan de veranderingen.

spreekbaar en draagbaar te maken,

kan bestaan om vaker in de verdedi-

Toch is van belang degene met whip-

voorzien van een grote dosis humor

ging te gaan dan nodig is. In prakti-

lash zijn eigen leerproces te laten

en liefde.

sche situaties is het stellen van de

doorlopen en de grenzen niet voor de

condities die je nodig hebt vaak prima

ander te willen vaststellen. Voor beide

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

kunnen ontplooien. Dat zou enorme steun geven!

Redactie

43

Persoonlijke hulpverlening

Vervolg van dienstverlening (pag 27)

De WSN investeert veel in hulpverlening over alle onderwerpen, die relevant kunnen zijn voor mensen met een whiplash. Centraal staat de vraag van de betrokkene, aan de hand waarvan de contactpersonen van de WSN informatie geven, maar ook ondersteuning en begeleiding bieden. Ook familieleden en hulpverleners maken regelmatig gebruik van de hulpverleningsdiensten.

Feiten en cijfers over de individuele hulpverlening Algemene telefonische

Algemene hulpverlening

Advies- en meldpunt

Letselschade-

hulpverlening

via email

Ziekte-verzuim en

helpdesk

WSN

WSN

arbeidsongeschiktheid Organisatie

Steunpunt voor ME/CVS

WSN en ASP(*)

en WSN Bestemd voor

Openingstijden

Whiplashpatiënten,

Whiplashpatiënten,

Whiplashpatiënten en

Whiplash-patiënten

hun omgeving en

hun omgeving en

betrokkenen uit werkveld

Alleen leden

hulpverleners

hulpverlener

Alle werkdagen

24 uur per dag;

Op werkdagen;

Op donderdag;

Antwoord binnen

9.00 tot 13.00 uur

15.00 tot 17.00 uur

5 werkdagen Onderwerpen

Informatie, advies en

Informatie en advies

Informatie, advies en be-

Vrijblijvend advies

een luisterend oor over

over alle aspecten

geleiding bij ziekteverzuim,

over letselschade-

reïntegratie en WIA/WAO

procedures

alle aspecten Hulpverleners

23 WSN-contactpersonen 10 WSN-contactpersonen 2 Professionele krachten en 25 ASP-advocaten 1 zeer ervaren vrijwilliger

Gemiddeld aantal

350

165

150

90

30 minuten

n.v.t.

30-60 minuten

20-30 minuten

contacten per jaar Gemiddelde gespreksduur (*) Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade (ASP)

Algemene hulpverlening via de telefoon en e-mail:

van leven met een whiplash. Ze zoeken en vinden daarvoor

Wie de telefonische hulpdienst belt, wordt via ’optie 1 – vragen

een luisterend oor, tips en adviezen. De gesprekken helpen

over whiplash’ doorverbonden met een contactpersoon van de

vaak om een beter inzicht te krijgen in de beperkingen en

WSN. De contactpersonen zijn op bepaalde tijden van de dag

de manier van omgaan daarmee. ‘Na een telefoontje zijn de

bereikbaar. Wilt u weten welke tijden dit zijn? Raadpleeg hier-

mensen vaak opgelucht dat ze hun verhaal kwijt konden. Ze

voor de website van de WSN.

kunnen weer even vooruit,’ vertelt Rina Floris, één van de con-

De meeste bellers zijn patiënt, maar circa 15% is partner, fa-

tactpersonen.

milie of hulpverlener.

Wie een telefonisch gesprek lastig vindt en een gerichte vraag

Onderwerpen, die veel aan de orde komen zijn:

heeft, kan via een e-mail hulp vragen bij de WSN. Meer dan de

Algemene vragen over whiplash en de WSN;

helft van de vragen per e-mail gaat over behandelingen / the-

Reguliere en alternatieve therapieën en behandelaars;

rapieën en over whiplash in het algemeen. Een vraag per e-

Revalidatie en het dagelijks leven;

mail wordt binnen vijf werkdagen beantwoord. Zo nodig houdt

Zaken die met werk en inkomen te maken hebben.

de contactpersoon die de mail beantwoordt ruggespraak met

Maar veel mensen worstelen ook met vragen over de kwaliteit

44

collegae of andere deskundigen.

Persoonlijke hulpverlening Alle contactpersonen hebben een uitgebreide opleiding gehad en volgen twee maal per jaar een bijscholing. De contactpersonen hebben direct toegang tot alle informatie van de WSN, waaronder een overzicht van ervaringen met behandelaars en therapeuten in heel Nederland. Zo nodig verwijzen ze door naar de specialistische helpdesks voor ziekteverzuim/arbeidsongeschiktheid en letselschade of naar de telefoondiensten op maat: voor (aanstaande) ouders, voor partners, over sensorische integratie en in de Friese en Limburgse taal.

Advies- en meldpunt ziekteverzuim en arbeidsongeschiktheid Via het advies- en meldpunt krijg je informatie en advies over het hele traject van ziekteverzuim tot en met keuring door het UWV en eventueel bezwaar en beroep. De medewerkers bieden ook begeleiding gedurende het proces. Meer dan 50% van de bellers zijn ‘vaste klanten’, ze doen regelmatig een beroep op het meldpunt. ‘We streven ernaar dat whiplashpatiënten zelf de regie kun-

juridisch netwerk van de WSN. De aangesloten advocaten

nen voeren over het traject en bieden daarvoor instrumenten

hebben meerjarige ervaring in whiplashongevallen en volgen

aan,’ vertelt Gemma de Meijer, contactpersoon. ‘We bieden

minimaal één maal per jaar een bijscholingsbijeenkomst van

op de eerste plaats brochures en daarnaast, naar behoefte,

de WSN. De meeste mensen die bellen, zijn onzeker over de

telefonische uitleg en begeleiding. We doen dit stap voor stap,

kwaliteit van hun huidige belangenbehartiger. Vaak is dit een

zodat iemand niet overvoerd raakt.’

rechtsbijstandsverzekering. De betrokkenen voelen zich vaak

De meest voorkomende thema’s zijn:

slecht geïnformeerd en hebben vooral vragen over:

De verzekeringsarts wil de term whiplash niet gebruiken, maar spreekt van chronische rug- en nekklachten; Het UWV wil bij de keuring geen beperking van de belast-

De voortgang van de procedure; Schadeposten mogelijk vergoed kunnen worden; Medische onderzoeken in het kader van de procedure.

baarheid in uren aangeven; Bezwaar- en beroepsprocedures tegen het UWV.

‘Vaak is het mogelijk mensen gerust te stellen door zaken uit

“Maar we zijn er ook om mensen een luisterend oor te bieden

te leggen,’ vertelt Arjan Rittersma, één van de medeoprichters

en stoom af te laten blazen. Het blijkt dat de keuringen ge-

van de helpdesk. ‘Ik raad mensen soms aan om meer aandacht

middeld gezien beter verlopen, als mensen goed voorbereid

voor hun zaak te vragen bij hun belangenbehartiger. Als de

zijn,” vertelt Gemma. “Reacties als ‘Ik voel me niet meer zo

zaak complex of onduidelijk is, adviseren we een second

machteloos’ of ‘Had ik maar eerder van jullie bestaan gewe-

opinion bij een ASP-advocaat of we verwijzen rechtstreeks

ten’, motiveren ons team.”

naar een andere advocaat.’ De helpdesk voorziet duidelijk in een behoefte. Regelmatig hoort

Letselschade helpdesk

Arjan tot zijn verrassing, dat de bellers in het telefoongesprek

Bij de letselschadehelpdesk kunnen bellers een vrijblijvend

van dertig minuten meer informatie gekregen hebben dan van

en kosteloos advies krijgen over letselschadeprocedures door

hun belangenbehartiger in de afgelopen twee jaar.

een advocaat. Alle advocaten die meewerken aan de helpdesk zijn lid van de ASP en hebben zich aangesloten bij het

WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

Katy van der Sluijs

45

advertenties

M Line Athletic Pillow

®

hoofdkussen dat uw slaaphouding corrigeert is het eerste

Uitholling Schouderuitsparing Nekgleuf Ooruitsparing Universele slaapzijde

Heeft u last van nek- of rugklachten of wilt u gewoon uw slaap-houding verbeteren en zo het maximale uit de nacht halen? Kies nu voor het revolutionaire M Line Athletic Pillow! Dit unieke kussen is getest onder een panel whiplashpatiënten en 80% van deze groep gaf aan dat het Athletic Pillow heeft geholpen bij het verbeteren van hun nachtrust.

Whiplash en onbegrepen! de Juricon Adviesgroep gespecialiseerd in Sociaal Verzekeringsrecht (WAZ, WAO, WW), Sociale Voorzieningen (WVG en Pgb) en reïntegratie (REA). Bezwaar-, beroeps- en hoger beroepszaken en praktische reïntegratie. Landelijk werkend.

www.mline.nl

46

Roel Beukema - ASSEN - tel. 0592 - 405336

advertenties

Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade Op 6 februari 2006 is een convenant gesloten tussen de WSN en ASP. Doel van dit convenant is om de juridische dienstverlening aan whiplashpatiënten te optimaliseren. Door de ervaringsdeskundigheid van de WSN te combineren met de juridische expertise van de leden van de ASP kunnen beide organisaties elkaar op een hoger niveau brengen.

Wat doet de ASP advocaat?

Landelijke dekking

De ASP advocaat behartigt de belangen van het slachtoffer in

ASP advocaten verdeeld over heel Nederland nemen deel aan

diens letselschade dossier. Bij deze belangenbehartiging staan

het samenwerkingsconvenant. Dankzij deze landelijke dekking

een optimaal resultaat, betrokkenheid, voortvarendheid en

zullen leden van de WSN in voorkomende gevallen dus altijd

goede communicatie hoog in het vaandel.

een beroep kunnen doen op een ASP advocaat in de buurt.

De ASP advocaat is specialist op het gebied van letselschade en beschikt over ruime ervaring. De ASP advocaat treedt in letselschade zaken uitsluitend op voor slachtoffers en behartigt dus

Unieke samenwerking

niet (tevens) de belangen van aansprakelijkheidsverzekeraars.

Met het convenant tussen de WSN en ASP is een unieke samenwerking tot stand gekomen tussen ervaringsdeskundigheid en betrokken juridische dienstverlening waarvan de resultaten aan de leden van de WSN ten goede zullen komen.

ASP Advocaten voor Slachtoffers van Personenschade • ASP is de landelijke vereniging van gespecialiseerde letselschade advocaten die uitsluitend voor slachtoffers Contact

optreden • ASP ondersteunt de belangen van whiplashslachtoffers

Wanneer u als lid contact opneemt met de Whiplash Stichting

• ASP bevordert de kwaliteit van haar leden

Nederland, tel. 030 - 656 50 00 wordt u doorverwezen naar een

• ASP is de juridische partner van de Whiplash Stichting

ASP advocaat bij u in de buurt.

Nederland

Voor meer informatie:

www.asp-advocaten.nl Postbus 650, 8901 BL Leeuwarden [email protected] WHIPLASH MAGAZINE | t h e m a n u m m e r 2 0 1 2

47

Downloads, links en (achtergrond)informatie Voor

.. of naar

Aanvullingen op artikelen uit dit Whiplash Magazine

www.whiplashstichting.nl/nl/openbaar/links.html

Literatuurlijst bij het artikel op de pagina’s 6/9 van de

Hier treft u directe links aan naar

Medische Advies Raad van de WSN Toelichting op pagina 10 mevr. drs. Akkie Zaal, Gz- en neuropsycholoog Gaat u naar www.whiplashstichting.nl/actie

geautoriseerde sites over: Pijn Hersenletsel Zorg Letselschade

Veel meer informatie over whiplash via de website

Welzijn en ondersteuning

van de Whiplash Stichting Nederland

Financiën

www.whiplashstichting.nl

Onderzoek Belangenorganisaties

...of ga direct naar

whiplash.html www.whiplashstichting.nl/nl/overie aan over: Hier treft u meer achtergrondinformat Wat is whiplash? Diagnose Eerste opvang Behandeling Hoe verder? as.html www.whiplashstichting.nl/nl/them thema’s zoals: Hier treft u meer informatie aan over Arbeid Letselschade Preventie rojecten.html www.whiplashstichting.nl/nl/p projecten zoals: Hier treft u meer informatie aan over betere keuringspraktijk Kennis en Kracht: samen naar een Dialooggestuurde re-integratie dentie Patiëntenperspectief op medipru enbaar/downloads.html www.whiplashstichting.nl/nl/op ds op het gebied van: Hier treft u informatie over downloa Arbeid en inkomen Letselschade Medisch Preventie Plus de algemene WSN folder en’ ‘Whiplash kan iedereen overkom

Overig zoals: Whiplash en toch de keuken in Preventie www.whiplashstichting.nl/actie Alles over de actie