Sociale ongelijkheid in de gezondheid aanpakken: kwestie van maatschappelijke keuzes?
Prof.dr. Sara Willems Vakgroep Huisartsgeneeskunde en Eerstelijnsgezondheidszorg Universiteit Gent
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen in tegenstelling tot genetische oorzaken, individuele leefstijlkeuzes, …
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • ongelijke verdeling middelen en macht / stigmatisering
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • ongelijke verdeling middelen en macht / stigmatisering
Risico op een aanrijding van voetgangers of fietsers volgens kenmerken van de buurt
Source: Jordan D. Silverman, Michael G. Hutchison, Michael D. Cusimano. Association Between Neighbourhood Marginalization and Pedestrian and Cyclist Collisions in Toronto Intersections. Can J Public Health 2013;104(5):e405-e409.
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • inkomensongelijkheid / stigmatisering / minderwaardigheid
Source: Cakmak, S., et al., The risk of dying on days of higher air pollution among the socially disadvantaged elderly. Environ. Res. (2011)
Source: Cakmak, S., et al., The risk of dying on days of higher air pollution among the socially disadvantaged elderly. Environ. Res. (2011)
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • ongelijke verdeling middelen en macht / stigmatisering
evidentie voor het effect van voeding, psychosociale stress en blootstelling aan toxische stoffen in de omgeving (roken, luchtvervuiling, …) een geheugen voor het individu, maar ook voor toekomstige generaties!
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • ongelijke verdeling middelen en macht / stigmatisering
Sociale positie op zich heeft invloed op gezondheid “Als ik naar het ziekenhuis ga, is het eerste wat ze vragen: ‘heb je schulden hier?’, in plaats van ‘wat scheelt er?’ Ze bekijken je altijd scheef”
Gini-coefficient of national income distribution
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen • meer blootstelling aan gezondheidsrisico’s • eenzelfde blootstelling leidt tot meer gezondheidsproblemen • levensloopeffecten • ongelijke verdeling middelen en macht / stigmatisering
VASTSTELLING 4: Een aantal van de verschillen in gezondheid tussen sociale groepen wordt veroorzaakt door sociale mechanismen Wat met de individuele (leefstijl) keuze van de patiënt?
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000
Aanpak van deze sociale mechanismen is kwestie van sociale rechtvaardigheid
Hoe sociale verschillen in gezondheid terugdringen?
Determinanten van sociale gezondheidsverschillen zijn multiple, complex en gesitueerd op verschillende niveaus ↓ Nood aan een brede en multi-axiale aanpak
Tackling all the upstream causes of ill health …
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen
2.
Gezonde buurten en gemeenschappen
3.
Monitor de effecten van het beleid (ook de onbedoelde)
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Garandeer toegang tot zorg voor alle gezinnen
Bron: Studiecentrum Perinatale Epidemiologie, 2000
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Garandeer toegang tot zorg voor alle gezinnen uniform zorgpad zwangerschap met differentiatie naar sociale context (continuïteit, intensiteit, duur) geen financiële drempel tot 1ste lijn & iedereen een vaste huisarts alle hulpverleners getraind in culturele competenties
Focus op de laagste groepen is niet voldoende om de kloof aan te pakken. Nood aan universele maatregelen waarvan de schaal en de intensiteit proportioneel zijn met de mate van achterstelling universeel proportionalisme
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Verhoog de kwaliteit van de eerste levensjaren en ondersteun gezinnen interdisciplinaire pre- en post natale zorg door samenwerking K&G/ONE en de “reguliere” gzh zorg opvoedingsondersteuning en ondersteuning bij transitiemomenten
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen Reduceer opleidingsongelijkheid elk kind naar de kleuterklas M-decreet & sociale ongelijkheid in aanpak leerstoornissen
2.
Gezonde buurten en gemeenschappen De invloed van buurtkenmerken
Belang van buurtinvloeden loopt via 1. Kwaliteit/toegankelijkheid faciliteiten en diensten 2. Psychosociale processen bv. ouderschapsstijlen, stress ouders,..
3. Normen en ‘collective efficacy’ bv. gezondheidsschadende sociale normen, sociale controle, lobbying
Bron: . Leventhal T, Brooks-Gunn J: The neighborhoods they live in: the effects of neighborhood residence on child and adolescent outcomes. Psychological Bulletin 2000, 126(2):309–337. .
3.
Monitor de effecten van het beleid (ook de onbedoelde)
Selecteer geschikte tools om de omvang van sociale ongelijkheid in gezondheid te meten en de geboekte vooruitgang
1.
Geef elk kind de beste start in het leven en de kansen om eigen mogelijkheden te ontwikkelen
2.
Gezonde buurten en gemeenschappen
3.
Monitor de effecten van het beleid (ook de onbedoelde)
Contact:
[email protected] tel. 09 332 39 84
