Heelkunde
Sneller herstel programma darmchirurgie Waarom deze folder?
Binnenkort ondergaat u een operatie aan uw darmen. In deze folder leest u informatie over: de darmen voorbereiding op de operatie uw herstel na de operatie Van uw arts heeft u waarschijnlijk al veel informatie gekregen. In deze folder kunt u die informatie nog eens op uw gemak nalezen. Heeft u nog vragen? Schrijf ze achter in de folder op. Bij bezoek aan uw arts of de verpleegkundige kunt u uw vragen stellen.
de blinde darm gaat over in de dikke darm (6). De dikke darm loopt vanaf rechtsonder in de buik, eerst recht omhoog (opstijgende deel) tot aan de lever. Daarna buigt de dikke darm scherp naar links en steekt dwars over (dwars lopend deel). Onder de milt buigt de dikke darm weer naar beneden (dalende deel) vervolgens maakt de dikke darm een Sbocht naar voren en gaat dan over in de endeldarm (7). De endeldarm is het laatste stukje dikke darm dat eindigt bij de anus (8).
Laat deze folder ook lezen aan uw partner/familie. Zij begrijpen dan wat er met u aan de hand is en wat u de komende periode doormaakt.
De functie van de dikke darm
Ons voedsel komt via de slokdarm (1), maag (2), en dunne darm (3) terecht in de dikke darm (6). De dikke darm is het laatste deel van ons spijsverteringskanaal. Hier vinden de laatste processen van de spijsvertering plaats. De dikke darm onttrekt water en zouten aan de brij (overgebleven voedselresten) waardoor de ontlasting indikt. Ook na het verwijderen van een groot deel van de dikke darm kan de darm deze functie nog prima vervullen. De dikke darm is ongeveer 1,5 meter lang en ligt als een soort omgekeerde „U‟ in de buikholte. Vanaf de dunne darm tot aan de anus zien we achtereenvolgens: de blinde darm (5) ligt op de overgang van de dunne darm naar de dikke darm. Onderaan de blinde darm bevindt zich een blind eindigend wormvormig aanhangsel, de appendix (4).
Waarom een dikke darmoperatie
Er zijn 2 soorten afwijkingen aan de dikke darm waarvoor een operatie nodig kan zijn: ontstekingen kwaadaardige gezwellen. Bij ontstekingen kan de darm zich zodanig vernauwen dat de dikke darm niet meer doorgankelijk is. Dit deel moet dan verwijderd worden.
1/8 9.8.2015
De ligging van de dikke darm
Heelkunde
Voor uw opname
Na uw gesprek met de chirurg zal hij/zij u op de wachtlijst plaatsen voor de operatie. Daarnaast krijgt u nog twee afspraken: het preoperatieve spreekuur op de polikliniek anesthesiologie. Hier krijgt u informatie over de anesthesie (narcose en ruggenprik), en over de voorbereiding op de narcose. een bezoek aan het verpleegkundig spreekuur van de regieverpleegkundige GE/Fast track verpleegkundige. Deze afspraken vinden plaats ongeveer 14 dagen voor de operatie op een dinsdag of donderdag. Tijdens het verpleegkundig spreekuur krijgt u informatie over het “sneller herstel programma” waarin de volgende onderwerpen worden besproken: de voorbereiding op de operatie de operatie de herstelperiode De regieverpleegkundige GE/ Fast track verpleegkundige vertelt u over de belangrijke rol die u zelf heeft bij uw herstel. Zij bespreekt met u de stappen van het “sneller herstelprogramma”. De verpleegkundige stelt vragen over uw gezondheid. Dit is van belang voor een succesvolle behandeling en een goed herstel. Het sneller herstel programma wil zeggen dat wij er alles aan doen om u zo snel mogelijk te laten herstellen van de operatie. U verblijft in principe na de operatie nog vijf dagen in het ziekenhuis. Ervaring leert dat uw herstel sneller kan verlopen door:
Een goede voorlichting, waardoor u wellicht wat minder tegen de operatie opziet; Het gebruik van bepaalde voedingsmiddelen voor en na de operatie, zodat u zo min mogelijk afvalt en in een zo goed mogelijke conditie blijft; Goede pijnstilling; Snel weer in beweging komen na de operatie waardoor complicaties voorkomen kunnen worden.
Uw herstel van de operatie vraagt veel inzet van u
Het is prettig als tijdens uw opname uw partner/familie zoveel mogelijk aanwezig is om u te ondersteunen bij uw herstel. De verpleegkundige bespreekt of u na de operatie thuis hulp nodig hebt, zodat u daarover tijdig afspraken kunt maken met uw partner en familie. Wanneer het nodig is, regelt de afdelingsverpleegkundige tijdens uw opname in het ziekenhuis thuiszorg voor u. De verpleegkundige beantwoordt uw vragen graag! Wij adviseren u om uw partner/familie mee te nemen naar het verpleegkundig spreekuur. Samen hoort u meer dan alleen. En u kunt dan thuis samen napraten. De operatie vindt plaats onder algehele anesthesie (narcose). Daarnaast krijgt u een ruggenprik die bedoeld is om u pijnstillende middelen te kunnen toedienen na de operatie. Er zijn veel soorten operaties mogelijk aan de dikke darm. De chirurg bespreekt met u welke operatie hij bij u uitvoert. De soort operatie is afhankelijk van de oorzaak van de afwijking en de plaats van de afwijking in de dikke darm. Hoe lang de operatie duurt is afhankelijk van de soort operatie. Nadat het aangedane darmdeel is verwijderd, verbindt de chirurg de resterende darmdelen weer met elkaar. Een dergelijke verbinding noemen we een naad. In bepaalde situaties is het niet mogelijk een nieuwe verbinding te maken. Zit de afwijking heel laag in de endeldarm, bij de
2/8 9.8.2015
Bij een kwaadaardig gezwel is de soort operatie vooral afhankelijk van de plaats waar het gezwel in de dikke darm zit. Vraag gerust naar schriftelijke informatie over uw aandoening.
Heelkunde
Stomaverpleegkundige
Als de chirurg verwacht dat hij een stoma moet aanleggen, dan verwijst hij u naar de stoma verpleegkundige. Zij geeft u informatie over de stoma, hoe u daarmee om kunt gaan en welke begeleiding u hierbij krijgt. Deze afspraak vindt plaats na het gesprek met de regieverpleegkundige GE/Fast trackverpleegkundige op een andere dag voor de operatie. Dit om te voorkomen dat u teveel informatie in één keer ontvangt.
Mogelijke complicaties
Naadlekkage: een lek op de plaats waar de darm, na het weghalen van het zieke deel, aan elkaar is gemaakt. De inhoud van de darm lekt dan weg in de buik, waardoor u buikvliesontstekingen kunt krijgen. Dit uit zich meestal in een bolle, gespannen buik, koorts, pijn, braken. Bij buikproblemen vindt vaak een nieuwe operatie plaats. Vaak onderbreekt de chirurg dan de gemaakte verbinding en legt hij een stoma aan. Soms haalt hij de lekkende verbinding weg en maakt daarna een nieuwe verbinding (naad). Uw buik wordt dan gespoeld. U krijgt drains (kunststof slangen) in uw buik om het overtollige vocht weg te laten lopen. Wondinfectie: dit is een oppervlakkige ontsteking van de huid op de plaats van de operatiewond. Uw huid is dan erg rood en vaak komt er vocht uit de wond. Bij een wondinfectie verwijdert de verpleegkundige de hechtingen om eventueel pus uit te spoelen. Het is vaak niet nodig om hiervoor in het ziekenhuis te
blijven. Dit kan vaak ook prima thuis verder behandeld worden. Ileus/gastoparese: een ileus is het tijdelijk niet werken van de darm. Van een gastoparese spreekt men als de maag zijn normale functie (tijdelijk) niet verricht. Dit kan het gevolg zijn van de buikoperatie, bijwerkingen van medicijnen of een infectie. Een ileus of gastoparese uit zich meestal door een opgezette buik, braken en het uitblijven van windjes en ontlasting. Longontsteking Urineweginfectie
Verloop van opname tot ontslag Dag van de operatie
U komt de dag van de operatie naar het ziekenhuis. Er zijn patiënten die de dag voor de operatie aanwezig moeten zijn, mocht dit bij u het geval zijn dan hoort u dat van de regieverpleegkundige. Het team van de afdeling chirurgie heet u van harte welkom. Zij maken u en uw partner/familie wegwijs op de afdeling en bereiden u (verder) voor op de operatie. Zij nemen met u door of alle noodzakelijke voorbereidingen zijn getroffen en nemen tevens met u de medicatie door zoals door de narcotiseur is voorgeschreven. Vanaf deze dag krijgt u dagelijks een injectie om de kans op trombose te verminderen. De operatie Op de voorbereidingsruimte van de operatiekamers krijgt u een ruggenprik (epiduraal katheter) voor goede pijnstilling na de operatie. Voor het toedienen van vocht en medicijnen wordt een infuus ingebracht (slangetje in een bloedvat). Als alle voorbereidingen klaar zijn wordt u onder narcose gebracht en geopereerd. Na de operatie neemt de chirurg contact op met uw eerste contactpersoon over het verloop van de operatie.
3/8 9.8.2015
anus, dan kan het zijn dat er geen naad meer gemaakt kan worden, omdat ook de anus moet worden weggenomen. Er is dan een stoma noodzakelijk (de dikke darm wordt door de buikwand naar buiten geleid). Ook kan het zijn dat er wel een nieuwe verbinding kan worden gemaakt maar dat deze verbinding tijdelijk “rust” moet krijgen. De chirurg zal dan een tijdelijk dunne darmstoma aanleggen.
Heelkunde
Om de darmwerking weer opgang te krijgen is het belangrijk om zo snel mogelijk weer te gaan drinken. Probeer in ieder geval een halve liter te drinken. Bij de avondmaaltijd kunt u kiezen uit pap of vla. Ook krijgt u één pakje drinkvoeding die u verdeeld over de avond opdrinkt. Bent u misselijk? Vraag de verpleegkundige om u hiervoor iets te geven. Na de operatie is het belangrijk dat u snel weer uit bed komt om de kans op trombose en longproblemen te voorkomen. Wij streven ernaar dat u minstens 15 minuten naast het bed in een stoel zit. De verpleegkundige en de fysiotherapeut zullen u hierbij ondersteunen.
De eerste dag na de operatie
Probeer vandaag één liter te drinken. U krijgt maaltijden die gemakkelijk te verdragen zijn (zacht). Bij het ontbijt en de avondmaaltijd krijgt u een pakje drinkvoeding. De verpleegkundige assisteert u bij uw lichamelijke verzorging en helpt u samen met
de fysiotherapeut bij het uit bed gaan. Probeer minstens drie keer twee uur uit bed te komen. Als u pijn hebt, geeft dit dan aan bij de verpleegkundige. Samen met de arts kijken we dan naar een oplossing. Wanneer u een stoma heeft gekregen, zal de verpleegkundige dit verzorgen en u en uw partner/familie hierover uitleg geven. Probeer zo snel mogelijk mee te kijken hoe de verpleegkundige de stoma verzorgt.
De tweede dag na de operatie
U probeert ongeveer anderhalve liter te drinken. U krijgt vandaag weer normaal eten. Bij het ontbijt en de avondmaaltijd krijgt u een pakje drinkvoeding. Bij de lichamelijke verzorging krijgt u nog wat hulp van de verpleegkundige. Vandaag komt u minstens vier keer twee uur uit bed. U loopt kleine stukjes door de kamer. De verpleegkundige en de fysiotherapeut ondersteunen u hierbij. De pijnstilling via de epidurale katheter bouwen we vandaag helemaal af. De katheter wordt verwijderd. Vanaf vandaag krijgt u alleen nog pijnstilling via tabletten of zetpillen. Hebt u toch nog pijn? Geef dit aan bij de verpleegkundige. Als het kan verwijderen we vandaag ook het infuus en de blaaskatheter, zodat u verlost bent van alle slangen. Als u een stoma heeft gekregen zal de verpleegkundige beginnen u de stoma te leren verzorgen. Bespreek al uw vragen en eventuele twijfels. Wij betrekken uw partner/familie bij de verzorging zodat u er samen aan kunnen wennen.
De derde dag na de operatie
Uw darmen functioneren het beste wanneer u weer normaal eet. U mag dan ook weer eten en drinken wat u gewend bent. De verpleegkundige bespreekt vandaag met u of
4/8 9.8.2015
Na de operatie blijft u enige tijd op de uitslaapkamer (recovery). Zodra u weer op de verpleegafdeling bent, neemt de verpleegkundige contact op met uw partner/familie en kunt u afstemmen wanneer u het beste kunt komen. Naast de pijnstilling die u krijgt via het slangetje in uw rug krijgt u van de verpleegkundige op vaste tijden pijnstilling in de vorm van een tablet of zetpil. Hebt u toch nog pijn, geef dit dan aan. Het is van groot belang dat de pijnklachten uw functioneren niet belemmeren. U hebt een infuus voor het toedienen van vocht en medicijnen. Een slang in uw blaas (blaaskatheter) zorgt ervoor dat de urine afloopt. Al deze slangen zijn nodig om het normale functioneren van uw lichaam te ondersteunen. We streven ernaar om deze hulpmiddelen zo snel mogelijk te verwijderen.
Heelkunde
De vierde dag na de operatie
Het ontslag komt steeds dichter bij. Als u nog vragen heeft, stel ze dan aan de verpleegkundige of aan de zaalarts. Als u een stoma heeft gekregen, oefenen u en uw partner/familie samen met de verpleegkundige om de stoma te verzorgen. We kijken met u en uw partner/familie terug op uw herstelperiode en bespreken of u naar huis kunt. De verpleegkundige overlegt of u thuis hulp nodig hebt. Zo nodig schakelt zij de thuiszorg in.
Naar huis
Vandaag bent u, mede dankzij uw eigen inzet, in principe voldoende herstelt om weer naar huis te gaan. U krijgt een afspraak mee voor controle bij de chirurg. Als u een stoma heeft gekregen, krijgt u ook een afspraak voor controle bij de stomaverpleegkundige. U mag naar huis als: u zich goed voelt en in staat bent om naar huis te gaan u ontlasting heeft gehad u normaal kunt eten en drinken de pijnstillers zo goed werken, dat u nauwelijks pijn heeft.
De uitslag van het microscopische weefselonderzoek (PA-uitslag) van het verwijderde darmweefsel is ongeveer na tien dagen bekend. Deze uitslag bespreekt de chirurg met u tijdens uw controlebezoek op de polikliniek. Afhankelijk van deze uitslag kan het zijn, dat uw chirurg u adviseert een aanvullende behandeling te ondergaan. Als u weer thuis bent, is het belangrijk voor uw herstel dat u in beweging blijft. Voor u is het belangrijk te weten wat u wel of niet mag doen. Over het algemeen geldt: dat wat u kunt doen, mag u ook doen. Wees de eerste 6 weken voorzichtig met (zwaar) tillen (ook oppassen met zware huishoudelijke taken, bijvoorbeeld: stofzuigen of ramen wassen). U hebt tenslotte een wond in uw buik. U kunt deze ontzien door bijvoorbeeld niet met opgetrokken benen te zitten of de benen over elkaar te slaan. Fietsen of autorijden mag zodra de wonden genezen zijn en zodra uw conditie het weer toelaat. Hou er rekening mee dat u door de operatie mogelijk verzwakt bent en trager reageert. Het kan lang duren voordat u weer helemaal de oude bent. U zult merken dat u snel moe bent. Dit is normaal na een operatie. Door regelmatig te oefenen en uw activiteiten geleidelijk aan uit te breiden kunt u uw conditie verbeteren. Ook is het raadzaam om een energie- en eiwitverrijkt dieet te volgen. U krijgt een aparte folder met tips. Na een buikoperatie kan een hoestbui geen kwaad. Ook persen – bijvoorbeeld bij de ontlasting – is niet gevaarlijk. U mag douchen als u thuis bent. De wond mag echter niet “verweken”, daarom kunt u kort na ontslag beter geen bad nemen en niet gaan zwemmen.
5/8 9.8.2015
u voldoende kunt eten. Mocht dit niet lukken dan wordt er samen met de diëtiste gekeken wat wel mogelijk is. Bij het ontbijt en de avondmaaltijd krijgt u een pakje drinkvoeding. Waarschijnlijk kunt u vandaag al wat makkelijker uit bed komen dan de voorgaande dagen. Ook vandaag komt u vier keer twee uur uit bed en loopt een stukje over de gang. Zo nodig ondersteunt de verpleegkundige of de fysiotherapeut u hierbij. Als u een stoma heeft gekregen oefent u en uw partner/familie samen met de verpleegkundige om de stoma te verzorgen.
Heelkunde
U moet contact opnemen bij een van de volgende problemen: • koorts boven de 38.5 C • braken • hevige buikpijn • wondproblemen
De regieverpleegkundige neemt drie dagen na uw ontslag uit het ziekenhuis telefonisch contact met u op om te vragen hoe het met u gaat. U krijgt tijdens de opname informatie (en een informatiekaartje) over de 24-uurs bereikbaarheid voor patiënten die geopereerd zijn in verband met darmkanker. Tot aan de 1e controle bij de chirurg kunt u ons 24 uur per dag bellen. Telefoonnummer regieverpleegkundige: 088 708 42 08. Buiten kantooruren wordt u doorverbonden met de verpleegafdeling. Wij adviseren u in geval van stoma problemen contact op te nemen met de stomaverpleegkundige, tijdens kantoortijden. Telefoonnummer: 088 708 36 74.
Vragen
Hebt u nog vragen na het lezen van deze folder, stel ze gerust aan de regieverpleegkundige/Fast track verpleegkundige. Deze folder is een aanvulling op het gesprek met de regieverpleegkundige/ Fast track verpleegkundige en is niet bedoeld als vervanging van het gesprek.
Ruimte voor het noteren van vragen:
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
.................................................................................
6/8 9.8.2015
Wanneer moet u contact opnemen met de regieverpleegkundige?
Heelkunde
................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. .................................................................................................................................
9.8.2015
7/8
Heelkunde
Voorbereiding op de operatie: o
Mocht het voor uw operatie nodig zijn dan start u twee dagen voor uw operatie met een voorbereidend dieet en de dag voor de operatie een laxerende vloeistof (Moviprep).Van zowel het voorbereidend dieet als de van de laxerende vloeistof krijgt u een aparte folder.
o
Als u bovenstaande instructie niet hebt gekregen mag u de dag voor de operatie gewoon eten en drinken
o
De avond voor de operatie drinkt u thuis over de avond verdeeld vier pakjes pre-op drank.
o
Op de dag van de operatie drinkt u twee uur voor de operatie twee pakjes pre-op achter elkaar op. Het beste moment is om dit in te nemen vlak voordat u van huis gaat naar het ziekenhuis. Daarna mag u tot aan de operatie niets meer drinken.
o
Tot 4.00 uur voor de operatie mag u eten en drinken.
o
Tot 2.00 uur voor de operatie mag u alleen nog helder drinken (water en thee).
o
Daarna mag u niet meer drinken.
(dit formulier is bedoeld als bijlage, om duidelijk aan de patiënt te kunnen meedelen welke voorbereiding voor hem/haar geldt.)
9.8.2015
8/8
