Chirurgie
Versneld herstel na een darmoperatie met het ERAS programma U wordt binnenkort opgenomen voor een darmoperatie. Bij deze operatie wordt het ERAS programma toegepast (Enhanced Recovery After Surgery), ofwel versneld herstellen na een operatie. Het ERAS programma bestaat uit een aantal elementen van zorg rond een operatie. In het programma zijn alle factoren die een positieve invloed hebben op een sneller herstel samengebracht. Wij willen u met deze folder op de hoogte brengen over de gang van zaken voor, tijdens en na uw opname. Het verloop van het programma kan per persoon verschillen. Zorg voor de operatie Medicijngebruik Neem altijd uw actueel medicatieoverzicht mee. Dit overzicht kunt u krijgen bij uw apotheek. Gebruikt u bloedverdunnende medicijnen, meld dit altijd vooraf aan uw arts. Bepaalde medicijnen mag u voor de operatie niet meer gebruiken. Uw specialist zal dit met u bespreken. Voorbereiding Een goede voorbereiding op de operatie is belangrijk. Als de operatie voor u is aangevraagd, brengt u een bezoek aan het preoperatief spreekuur. Tijdens het spreekuur geeft de anesthesist of anesthesiemedewerker voorlichting over de anesthesiemethode (verdoving) die tijdens de operatie wordt toegepast. De anesthesist is ook degene die, op basis van uw algehele conditie, beslist of een operatie door kan gaan. U krijgt afhankelijk van de operatie, lichamelijk onderzoek waarbij onder andere uw bloeddruk wordt gemeten. Soms is er voor de operatie nog bloedonderzoek, een röntgenfoto of een hartfilmpje nodig. In sommige gevallen is ook een bezoek aan bijvoorbeeld een cardioloog, longarts of internist gewenst. Tijdens het spreekuur kunt u vragen stellen over de anesthesie en pijnbestrijding na de operatie. Wij raden u aan thuis al een vragenlijst te maken en iemand mee te nemen naar het preoperatief spreekuur. Bijvoeding Als u in de periode voor de operatie ongewenst bent afgevallen, minder eetlust heeft of thuis al drink- of sondevoeding gebruikt, wordt u doorverwezen naar de diëtist. De diëtis zal u begeleiden in de periode voor en na de operatie in de kliniek. Opname Van de afdeling Opname krijgt u schriftelijk bericht wanneer u wordt opgenomen, op welke afdeling u wordt verwacht en hoe laat u zich moet melden. Ook staat in de brief of u eventueel nog een licht ontbijt mag gebruiken.
15131280
Darmvoorbereiding Het kan zijn dat uw darmen leeg moeten zijn. Dit is afhankelijk van het soort operatie. In principe krijgt u de avond voor de operatie een klysma.
Nuchter Voor alle operaties moet u nuchter zijn. De anesthesist bespreekt met u wat dat inhoudt. Nuchter betekent vanaf 00.00 uur geen vast voedsel. Tot twee uur voor opname kunt u nog heldere vloeistoffen drinken zoals thee, appelsap of roosvicee multivitamine. Uiterlijk 12 uur voor de operatie moet u stoppen met roken. Wij raden aan om uiterlijk twee uur voor opname 400 ml roosvicee multivitamine te drinken. Het drinken van roosvicee voor de operatie heeft een positief effect op het herstel. Wordt u al vroeg geopereerd dan is het belangrijk de roosvicee al vroeg te drinken. Slaap- en kalmeringstabletten Slaap- en kalmeringstabletten worden niet standaard gegeven voor de operatie. Overlegt u tijdens het preoperatief spreekuur met de anesthesist het eventueel gebruiken van slaap- of kalmeringstabletten. Bent u erg nerveus voor de operatie, bespreek dit dan met de anesthesist, zodat deze slaap- of kalmeringstabletten kan voorschrijven. Gebruikt u meer medicatie dan bespreekt de anesthesist of apothekersassistent met u welke medicatie u wel of niet mag gebruiken voor de operatie. Ademhalingsoefeningen Als u in aanmerking komt om voor de operatie de ademhalingsspieren te trainen dan hoort u dit van de verpleegkundige. Er volgt dan een afspraak bij de fysiotherapeut. Zorg op de dag van de operatie Pijnbestrijding U krijgt adequate pijnstilling in de vorm van tabletten die u kunt innemen. Anesthesie Als de voorbereidingen klaar zijn, wordt u onder narcose gebracht en geopereerd. De algehele anesthesie is zo afgestemd dat u niets merkt van de operatie en dat u snel weer bij bewustzijn bent. Sondes, katheters en drains Sondes, katheters en drains worden zo min mogelijk gebruikt. Er wordt standaard geen maagslang (sonde) en wondslangetje (drains) ingebracht. Het infuus stopt wanneer u in staat bent meer dan één liter vocht per dag te drinken. Eten en drinken Bij terugkomst op de verpleegafdeling krijgt u een glas water. Misselijkheid is de enige reden om niet te drinken. Het ERAS programma bevat een aantal elementen die erop gericht zijn misselijkheid na de operatie te voorkomen. Zo wordt al tijdens de operatie uit voorzorg een middel tegen misselijkheid gegeven. Toch kan misselijkheid niet altijd voorkomen worden. De verpleegkundigen weten precies wat ze u hier tegen kunnen geven. Vraagt u hier gerust om. Probeer in ieder geval minstens een halve liter heldere dranken te drinken na de operatie. Als avondeten krijgt u een lichte maaltijd, u voelt zelf of u in staat bent om te eten. Aangezien we uit ervaring weten dat u de eerste dagen na de operatie geen normale hoeveelheden kunt eten, krijgt u ook speciale drinkvoeding. Dit is een vervangende voeding waarin calorieën, eiwitten, koolhydraten en vitaminen en mineralen zijn toegevoegd als aanvulling of vervanging van gewone voeding. Dit gaat in overleg met uw behandelend arts en zo nodig met hulp van een diëtist.
Beweging Om vele redenen is bedrust niet goed voor u na de operatie. Bewegen is belangrijk om trombose te voorkomen, maar ook om verlies van spierkracht tegen te gaan. Bovendien is de ademhaling beter als u rechtop zit. De kans op luchtweginfecties vermindert en de zuurstofvoorziening naar de wond is beter. Dit is beter voor de genezing. Na de operatie wordt zo snel mogelijk gestart met de mobilisatie. De dag van de operatie moet u proberen met hulp van de verpleegkundige even in bed of op een stoel te zitten. Zorg de dagen na de operatie Pijnbestrijding De pijnbestrijding is standaard: Dag 0 + 1
4 x 1.000 mg Paracetamol en NSAID
Dag 2 of 3
4 x 1.000 mg Paracetamol en NSAID ……………
Dag 4 en volgende
4 x 1.000 mg Paracetamol overige medicatie afbouwen
Vanaf dag 7
zonodig bij pijn Paracetamol
Uiteraard verschilt de mate van pijn per persoon. De dosering van de medicatie wordt bij meer pijn aangepast. Geeft u alstublieft aan bij de verpleegkundigen of u pijn voelt, dan kunnen zij hierop inspelen. Eten en drinken De eerste dag na de operatie krijgt u een lichte maaltijd. De maaltijden worden aangevuld met drinkvoeding. Vanaf de tweede dag gebruikt u vaste voeding. Probeer zoveel mogelijk de maaltijd buiten het bed te gebruiken. Bewegen De dagen na de operatie moet u proberen minstens zes uur uit bed te zijn en tweemaal per dag een wandeling te maken over de afdeling onder begeleiding van de fysiotherapeut. Uiteraard is een goede pijnbestrijding van groot belang voor de mobilisatie. Het is van belang dat u aangeeft dat pijn u belemmert uit bed te komen. Wanneer u niet in staat bent uit bed te komen, probeert u dan zoveel mogelijk rechtop in bed te zitten. Laxantia Ter bevordering van de werking van de dikke darm en om verstopping te voorkomen, krijgt u gedurende de opname op de verpleegafdeling eenmaal per dag een laxeermiddel. Zorg na ontslag Naar huis U mag in principe naar huis vanaf de derde of vierde dag na de operatie. Er moet dan tenminste aan de volgende voorwaarden worden voldaan: • U voelt dat u lichamelijk in staat bent om naar huis te gaan • U heeft ontlasting gehad • U kunt goed plassen • U verdraagt normaal eten • U heeft goede pijnbestrijding • Er zijn geen complicaties.
Uiteraard wordt de definitieve beslissing of u naar huis mag, in overleg met u, genomen door de chirurg. In principe heeft u, als u voor de operatie zelfstandig functioneerde, thuis geen extra zorg nodig. Zware huishoudelijke klussen zijn wellicht nog moeilijk. Het is prettig als u de eerste twee weken na de operatie hulp krijgt van partner, familie of andere naasten. Wondverzorging Wij adviseren u de wond droog te houden. Vanaf dag drie mag u douchen en de pleister, indien nodig, bij doorlekken vervangen. Een droge wond hoeft niet meer verbonden te worden. Bij ontslag krijgt u een kaartje mee met de datum van controle op de polikliniek. Tijdens deze controle worden ook de hechtingen verwijderd en krijgt u de uitslag van het PA onderzoek. Complicaties Na iedere operatie kunnen complicaties optreden zoals een long- of blaasontsteking. De belangrijkste complicaties na een dikke darmoperatie zijn: • Naadlekkage Een lek op de plaats waar de darmen weer aan elkaar zijn gemaakt. De inhoud van de darm lekt hierbij weg in de buik en kan voor ontsteking van het buikvlies zorgen. De symptomen zijn: een bolle, gespannen buik, misselijkheid en braken, koorts, buikpijn en ernstig ziek zijn. Wanneer er sprake is van een naadlekkage moet u opnieuw geopereerd worden om dit te herstellen. • Wondinfectie Een ontsteking van de huid op de plaats van de hechtingen. De symptomen zijn roodheid van de huid of lekken van wondvocht. Bij een wondinfectie worden de hechtingen verwijderd, zodat de wond uitgespoeld kan worden. U hoeft voor een wondinfectie meestal niet in het ziekenhuis te blijven. Om eventuele complicaties goed te monitoren vragen wij u om iedere dag op dezelfde tijd uw temperatuur op te meten tot uw bezoek aan de polikliniek. Problemen • U moet contact opnemen bij: • Koorts boven de 38°C • Braken • Hevige buikpijn • Hevige rugpijn • Wondproblemen U kunt bellen met de polikliniek Chirurgie T 0348 42 78 80 of met de afdeling Spoedeisende Hulp T 0348 42 79 11. U wordt dan doorverbonden. Het is belangrijk om aan de arts te vermelden dat u het ERAS programma heeft gevolgd. Herstel Het herstel na een operatie kan versneld worden door: • Een zo klein mogelijke insnijding door de chirurg. Hoe minder schade aan het weefsel des te sneller is het herstel. • Een optimale pijnbestrijding. Door de pijn effectief te bestrijden worden ook nadelige effecten van de pijnbestrijding (op maag en darmwerking) geminimaliseerd. • Een zo kort mogelijke periode van bedrust, zodat verlies van spierkracht wordt beperkt. • Een zo kort mogelijke periode van voedselonthouding, zodat gewichtsverlies wordt beperkt en de afweer toeneemt. • Een goede lichamelijke conditie.
Het herstel begint meteen na de operatie: Bij terugkomst op de verpleegafdeling mag u drinken, ’s avonds krijgt u een lichte maaltijd en mag u, afhankelijk van uw situatie, even in bed of op een stoel zitten. Na iedere maaltijd krijgt u kauwgom. Het advies is om 3x per dag ongeveer 15 minuten hierop te kauwen. Eigen bijdrage aan herstel Met het ERAS programma bieden wij u een aantal maatregelen om na de operatie zo snel mogelijk te herstellen. Uw eigen bijdrage is zeer belangrijk voor een goed herstel. Een darmoperatie is een grote operatie. Het herstel verloopt in het begin snel. Het kan echter drie tot zes maanden duren voordat u zich volledig hersteld voelt. U mag alles doen. Let wel goed op signalen van uw lichaam. Bij pijn of buitensporige vermoeidheid heeft u teveel gedaan. Tips bij de hervatting van diverse activiteiten Gouden regel is dat u geleidelijk meer gaat doen en uitproberen, zolang uw klachten niet erger worden. Wissel de eerste dagen rust en activiteit steeds af, waarbij u geleidelijk aan steeds actiever wordt en minder hoeft te rusten. In het algemeen kunt u, tenzij er nog een vervolgbehandeling nodig is, drie weken na de operatie alle activiteiten weer doen die u voor de operatie ook deed. Wandelen Lopen is goed om uw conditie te verbeteren. Wissel de eerste dagen lopen en rusten goed af. En onthoud: (spier)pijn mag, mits dit na nachtrust verminderd. Tillen Beperk de eerste week zwaar tillen. Bouw dit langzaam op. Na drie weken kunt u normale huishoudelijke activiteiten meestal weer doen. Fietsen Zodra u zich probleemloos kunt bewegen, mag u weer fietsen, mits u dit voor de operatie ook deed. Begin rustig, begeef u niet meteen in het drukke verkeer. Autorijden Als u zich probleemloos kunt bewegen, kunt u ook weer autorijden. Begin met kleine stukjes in een rustige omgeving. Vraag bij uw verzekeraar na of u de eerste tijd na de operatie verzekerd bent. Meestal kunt u na twee weken weer autorijden. Sporten Als u gewend bent om te sporten, kunt u dit meestal na drie weken weer langzaam oppakken. Wanneer de dagelijkse activiteiten en wandelen probleemloos gaan, kunt u rustig beginnen met joggen, als u dat gewend was. Start op een vlakke, zachte ondergrond en draag goede schokabsorberende sportschoenen. Voer de afstand en het tempo geleidelijk op, waarbij u goed let op de reacties van uw lichaam. Zorg steeds dat u volledig hersteld bent voordat u wéér gaat joggen. Als u gewend was om te zwemmen of te fitnessen en u het gevoel heeft dit weer te kunnen, probeer het dan rustig uit. Begin een week na de operatie met ontspannen bewegen en bouw dit uit naar het niveau van voor de operatie. Seks Vrijen hoeft geen probleem te zijn mits de klachten daarna niet erger worden.
Werkhervatting Naast uw algehele conditie voor de operatie bepaalt ook de grootte en het verloop van de operatie de duur van uw herstel. Als u zich afvraagt in hoeverre uw aandoening of behandeling consequenties heeft voor het uitoefenen van uw werk, bespreek dit dan met uw behandelend arts tijdens uw poliklinische controle. Vragen of problemen Hebt u na het lezen van deze informatie nog vragen, belt u dan gerust: • Polikliniek Chirurgie T 0348 42 76 21 voor vragen over de operatie. • Afdeling Chirurgie T 0348 42 73 70 voor vragen over uw verblijf in het ziekenhuis. Bij dringende problemen in de eerste 24 uur na uw thuiskomst belt u: • Overdag: Polikliniek Chirurgie T 0348 42 76 21 • In de avonduren of in het weekend: Afdeling Spoedeisende Hulp (via de receptie) T 0348 42 79 11. U wordt dan doorverbonden. Overige vragen • Voor overige, niet dringende, vragen neemt u contact op met uw huisarts (buiten kantooruren de huisartsenpost T 0900 47 01 470) • Of met de polikliniek Chirurgie (op werkdagen van 9.00 - 16.00 uur) T 0348 42 76 21 Interessante websites Informatie over darmoperaties staat op de website van het Zuwe Hofpoort Ziekenhuis. Kijk op www.zuwehofpoort.nl. Bronvermelding Deze folder is afkomstig van polikliniek Chirurgie. Dagboek Het is voor u en ons handig als u dit dagboek invult, zodat bekend is wat u heeft gegeten en gedronken. Ook is dit dagboek voor u een richtlijn waardoor spoedig herstel wordt bevorderd. Dag en doel Dag voor de operatie Normale voeding Minimaal 1,5 liter gedronken = 10 glazen Dag van de operatie Normale voeding tot 6 uur voor de operatie Streng vloeibaar tot 2 uur voor de operatie 400 ml Roosvicee of dubbeldrank Paracetamol tabletten 4 x 1 gram Blaaskatheter 4 glazen gedronken Lichte maaltijd gegeten Minimaal 1 flesje drinkvoeding gedronken Op de rand van het bed gezeten Op de stoel gezeten
behaald ja/nee
Indien nee, reden
Dag en doel
behaald ja/nee
Indien nee, reden
behaald ja/nee
Indien nee, reden
behaald ja/nee
Indien nee, reden
Dag na de operatie 5-8 glazen vocht gedronken Infuus afgekoppeld Op de rand van het bed gewassen 3x per dag minimaal 1 uur op de stoel gezeten Lichte maaltijd gegeten 2 flesjes drinkvoeding gedronken Paracetamol tabletten 4 x 1 gram Diclofenac tablet 3 x 50 mg Nexium tablet Dag en doel 2 dag na de operatie e
Zelf wassen aan de wastafel 3x2 uur uit bed geweest 2x op de gang gewandeld Normale maaltijd gegeten 2 flesjes drinkvoeding gedronken Blaaskatheter verwijderd Infuus verwijderd Paracetamol tabletten 4 x 1 gram Diclofenac tabletten 3 x 50 mg Nexium tablet Dag en doel 3 dag en ontslag criteria e
Normaal dieet Pijnmedicatie afbouwen, eerst Diclofenac Ontlasting gehad of winden Mobiliseert zelfstandig en kan zich thuis redden
Oktober 2015
Zuwe Hofpoort Ziekenhuis Polanerbaan 2 3447 GN Woerden T 0348 42 79 11 I www.zuwehofpoort.nl
