Snelgids voor starters in het onderwijs

Snelgids voor starters in het onderwijs Waar zijn de banen?

Onderhandelen, hoe doe je dat

Orde in de klas

1

Inhoud

36 34 12

8

Een starter staat niet alleen

Invallen, hoe overleef je?

40

42

Orde in de klas

Solliciteren, de beste tips

De Groene Golf, een interview

Banenthermometer primair onderwijs

Een schoon geweten

18

20

Onderhandelen, hoe doe je dat?

46

Banenthermometer voortgezet onderwijs

2

Hou je rug recht

Een tijdelijk contract

Salaris: er kan nog meer bij

Test! Social media voor starters

58

28 22

50

56

Omgaan met moeilijke ouders 3

Colofon

Coördinatie en eindredactie Marjan Agerbeek, Bindkracht 12

Vormgeving Typetank

Welkom in het onderwijs! W

Beeld Joost Grol en Typetank

Druk Senefelder Misset

Advertentiebureau Recent BV 020-3308998, [email protected]

Teksten Marjan Agerbeek, Mandy Pijl en Robert Sikkes

Snelgids voor starters in het onderwijs, april 2015 Uitgave van de AOb, 0900-4636262, [email protected]

4

at fijn dat je er bent. De scholen kunnen jouw enthousiasme, werklust en up-to-date kennis goed gebruiken. De leerlingen ook, trouwens. Dus hopelijk heb je een vliegende start voor de klas. Vind je snel een vaste baan, krijg je goede begeleiding, heb je leuke leerlingen en dankbare ouders. Beetje al te optimistisch? Misschien wel ja. De ervaring leert dat veel starters in het onderwijs het niet makkelijk hebben. De banen liggen (nog) niet voor het opscheppen, het schort aan begeleiding, de werkdruk is hoog. En natuurlijk moet je ook nog wennen aan het werkzame leven en je vak. Met deze gids wil de AOb je snel op weg helpen. In een notendop vind je hierin alle informatie die je als starter nodig hebt. Wil je verdieping, lees dan het Onderwijsblad dat AObleden ontvangen. Kijk op de speciale AOb site voor starters www.straksvoordeklas.nl of volg een van onze cursussen. Vragen? AOb-leden kunnen bellen met het Advies en Informatiecentrum tussen 8.30 en 17.00 uur, 0900-4636262 (5 cent per minuut).

Veel succes!

5

7 50% 63%

van de starters in primair onderwijs krijgt het eerste jaar begeleiding

van de starters denkt wel eens over het verlaten van het onderwijs

Starters in basis en voortgezet onderwijs geven hun baan een dikke:

Bron: Startersenquête 2014, een initiatief van de AOb-groep de Groene Golf.

6

van de starters wil in het eerste jaar begeleiding

47%

41% van de starters in basis- en 57% in voortgezet onderwijs vindt dat lesgeven slecht betaalt

Starters enquête 91% vindt dat de pabo onvoldoende voorbereidt op 1 op de 3 starters voortgezet het eerste jaar onderwijs heeft de verplichte lesreductie voor de klas niet gekregen

7

Minder banen, meer vacatures

Banenthermometer primair onderwijs

De banenkans stijgt!

8

gen

totaal aantal voltijdsbanen: 120.000

totaal aantal voltijdsbanen: 110.000

minder n afgestudeerde

Veel werkend 60plussers e

aantal niet te vervullen vacatures in voltijdsbanen: 4000

aantal niet te vervullen vacatures in voltijdsbanen: 200 Bron: Centerdata en ITS

Papiertje op zak, maar waar zijn de banen? Voor afgestudeerden van de pabo is het nu nog een hele zoektocht, zeker buiten de Randstad. Maar over een paar jaar trekt de werkgelegenheid stevig aan.

minder leerlin

2015

2020

pensioengolf

Altijd goed op de hoogte Het Onderwijsblad van de AOb bericht regelmatig over de stand van zaken op de arbeidsmarkt en doet daar ook onderzoek naar. Dit blad is gratis voor AOb-leden.

9

Zelfs werk in Zuid-Limburg

8% 6%

Voor 2020 wordt een tekort van 4000 leraren basisonderwijs verwacht

2% 0%

heb

ar a W

Zou jij verhuizen voor een baan? procent, heeft dat ook gedaan. Bron: PO-Raad

eter Banenthermom erwijs voortgezet ond 46 staat op pagina

engroei in Amst n a b er 10%

dam

Een klein deel, gemiddeld vier om aan een onderwijsbaan te komen. studeerde pabostudenten wil verhuizen Gemiddeld 42 procent van de afge-

10

4%

je in 2

V

anaf schooljaar 2016-2017 gaan er lerarentekorten ontstaan in het primair onderwijs, verwacht Centerdata. Eerst in de Randstad, maar dan al snel daarbuiten. Voor 2020 wordt een tekort van 4000 leraren basisonderwijs verwacht tenzij volgend jaar de pabo ineens heel populair wordt natuurlijk. Na 2020 loopt het tekort nog verder op, zelfs in Zuid-Limburg.

020 de m ee

10%

? n a a b n e e p o s n a k e st

11

De 10 beste sollicitatietips

1

U hoort nog van ons

Sollicitatietips vind je overal op internet, maar voor de allerbeste tips moet je schoolleiders spreken. Dus dat deden we. Zie hier de top 10 tips voor een baan voor de klas. Plus: 6 voorbeelden van goede en foute zinnen in je sollicitatiebrief. Succes! 12

ch. Pleeg resear de p hool, luis Google de sc oko eb ac F e kd site uit, chec lvisie, is de schoo pagina. Wat t er rd derwijs wo wat voor on gen n li welke leer gegeven en rtoe? gaan er naa

2

Refereer in je sollicitatiebrief aan wat je over de school weet en vertel welke ervaring of competenties je in huis hebt die perfect aansluiten bij de schoolmissie.

3

Stem je brief en cv af op de vacature . Focus op wat belangrijk is voor deze baan en laat voor deze functie irrelevan te ervaring weg.

4

Vermijd in zin ‘Ik heb de je brief g’. Vertel rin va er veel t uit gewoon waar da blijkt.

5

Het lijkt ouderwets, maar het d effectief: bellen met een altij is nog . Die inhoudelijke vraag over de vacature f brie je je dat eerste kennismaking, voor tie. icita verstuurt, kleurt je soll

13

tips, tips en

6

lltime Wil je een fu ? e vervullen baan parttim eur rk o wens bij vo Spreek die l ee n eventu pas uit in ee in rek of als er p tweede ges ik kl n ee k espre het eerste g is.

8

Zoek op internet naar de tijdens so llicitatie– gesprekken mee ste gestelde vragen en bereid ze voor. Weet bijvoorbeel d hoe je je goede en sle chte eigenschappen ve rwoordt.

10

7

Vraag feedback op je brief aan iemand die verstand heeft van solliciteren èn taal.

9

Ook op voorjna en bereid , want bi e ho ik: pr e st va d altij ed creëer je een go aat? pedagogisch klim egt we ol Voor een scho n je da er rd aa dat nog zw is. nn ke e ijk el vakinhoud

De eerste indruk telt, dus iet als zorg ervoor dat je er verzorgd uitz en tijd op je je op gesprek gaat, en dat t. ben nen mede daardoor ontspan

14

nog meer tips :)

Alleen wie goed schrijft, blijft en dacht: Ik werd wakker, zag de vacature it’s my lucky day. brief op. Wel Toegegeven, met deze zin valt je nten die niet icita komt hij op de stapel met soll . Gek doen digd eno uitg voor een gesprek worden . niet kt om op te vallen wer

De functie slui t goed aan op m ijn gedane kenn en ervaring. is Een taalkundig zwakke zin die vooral een vruchteloze, wol lige en vergeefs e poging is om te zeggen dat je over de juiste er varing beschikt Vertel maar ge . woon wat je mee brengt. persoonlijke relatie Ik investeer bewust in een gemerkt dat juist met leerlingen, omdat ik heb otiveerder zijn in gem vmbo-leerlingen daardoor de lessen. en je competenties. Deze zin zegt veel over jou olieren belangrijk is Je weet wat voor vmbo-sch liciteert specifiek als om ze te motiveren en je sol vmbo-docent.

15

één velletje is genoeg

Omdat ik geloof in de kracht van ontwikkelingsgericht onderwijs , vind ik het de ke rs op de taart van deze sollicit atie dat uw scho ol di t onderwijs biedt. Je laat zien dat je je in de school he bt verdiept. Vul de zin aan m et een voorbeeld waaruit blijkt dat je er ervaring mee hebt, en de kans is groot dat je brief op de goede stapel bela ndt. Het spreekt me aan dat uw school het vignet Gezonde tijd School heeft. In mijn vrije per dlo har t ven fer een ik ben en mountainbiker. wat Hiermee zeg je dat je weet dat en at sta r waar de school voo gen voe te toe jij daar iets aan hebt.

16

Meer weten? Op de AOb-site straksvoordeklas .nl vind je nog veel meer sollicitatie tips en andere informatie die je nodig hebt als je gaat solliciteren .

allen nog s brieven teed gesc s nie hrev ts? en, Denk a grot an de wet e g e t a llen. van de

hond. Met zijn Samen met mijn man heb ik een Frankrijk op drieën gaan we elke zomer naar vakantie. rd in wie jij Ja, een werkgever is geïnteressee aan de hand zien dat bent als mens. Maar laat beelden. voor e vant rele van voor de vacature

Tient

361 brieven gestuurd? Doorgaan!

Een brief van

, t r u u t s r e v e j n e v e i r b r e . e t g m a a l Hoe s e j t a d s n a k e d r e hoe grot 17

Het rechte pad Wie in het onderwijs aan de slag wil of van school wisselt, moet een Verklaring Omtrent het Gedrag (VOG) aanvragen.

E

en Verklaring Omtrent het Gedrag is een door het ministerie en justitie getekende verklaring dat je in het verleden geen strafbaar feit hebt gepleegd dat bezwaarlijk is voor het vervullen van een bepaalde baan. Het aanvraagformulier krijg je van de werkgever. Vervolgens moet je het zelf inleveren bij de gemeente en leges betalen. Na een week heb je de VOG in huis.

Valse beschuldigingen

Zo gaat het als je nooit in aanraking bent geweest met Justitie. Ben je dat wel, dan bekijkt Justitie of je strafbare feiten hebt gepleegd die relevant zijn, zoals een zedendelict. Als dat het geval is, krijg je een brief met de mededeling dat Justitie van plan is je aanvraag te weigeren en waarom. Je hebt dan twee weken de tijd om op de argumenten in te gaan. Daarna volgt een besluit,

18

waartegen je bezwaar kunt aantekenen. Blijft het bij een weigering, dan zul je bij de rechter je gelijk moeten halen. Een veelvoorkomend probleem is dat Justitie bij de bestudering van een aanvraag openstaande strafzaken meeweegt. Dat leidt er toe dat ook leraren die vals worden beschuldigd van seksueel misbruik of mishandeling, geen VOG krijgen zolang een zaak nog in behandeling is - wat meer dan een jaar kan duren. “Onterechte aangiften komen regelmatig voor”, zegt David Duijvelshoff, advocaat van Froon Helmonds Advocaten, die regelmatig AOb-leden bijstaat in strafzaken. “Ik schat dat het in meer dan 75 procent van de gevallen om ouders gaat die de verhalen van hun kinderen weinig kritisch beoordelen en gelijk maar aangifte doen bij de politie.”

Juridische hulp Als blijkt dat Justitie van plan is een VOG te weigeren, kun je het beste direct contact opnemen met het Informatie & Advies Centrum van de AOb 0900-4636262 (5 cent per minuut). Je hebt maar weinig tijd om te reageren en goede argumentatie is belangrijk. De juristen van de AOb helpen leden daar graag bij. Ben je geen lid, dan kun je juridisch advies inwinnen bij het Juridisch Loket of bij een advocaat.

19

Weet wat je waard bent 1

Als je actief bent geweest als assistent of invaller in het onderwijs heb je ervaring opgedaan. Ervaring is geld waard. Laat je aanstaande werkgever weten dat het je redelijk lijkt als je ervaring wordt beloond.

2

6 tips voor meer poen Je bent starter en dus moet je onderaan het salarisgebouw beginnen. Echt niet! Zorg dat je de werkwijze van de school kent, gooi al je ervaring en kwaliteit in de strijd en sleep méér uit het salarisgesprek. 20

 Een zij-instromer die overstapt naar het onderwijs neemt kennis en ervaring mee. Het is dus redelijk als je nieuwe salaris overeenkomt met dat van je vorige baan.

3

Een masteropleiding heeft je extra kennis opgeleverd en ook dat is wat waard. Een extra periodiekje graag!

4

Informeer naar je carrièremogelijkheden voordat je over je over je salaris begint. Want als de niet-materiële zaken tegenvallen, kun je dat proberen te compenseren met een hogere

trede in het salarisgebouw. Het gaat om zaken als: • Wanneer kom je voor de hogere LB schaal (primair onderwijs) of LC/LD schalen (voortgezet onderwijs) in aanmerking? • Steunt de school aanvragen om met een Lerarenbeurs een masteropleiding te doen? • Welke andere scholingsmogelijkheden zijn er?

5

Geef je een vak als wiskunde, Duits of Grieks? Daar zitten scholen om te springen. Schaars goed is duur. Profiteer daarvan.

6

Het basisonderwijs in de Randstad kampt met een tekort aan leerkrachten. Alweer een kans op een mooi onderhandelingsresultaat!

21

Leraar LB Leraar LC Leraar LD Ondersteunend personeel schaal 1 tm 8

n to tal t m ja ax ren im um

Aa

um ax im M

St ar

t

Voortgezet onderwijs

2474 3784 12 2490 4413 12 2500 5022 12 1500-1800 2000-3000 7-13

*Bedragen zijn exclusief vakantiegeld, eindejaarsuitkering en bonus op de dag van de leraar. Wil je precies weten hoeveel je netto overhoudt, inclusief de extraatjes? Voor primair- en voortgezet onderwijs is dat te zien op de AOb site www.onderwijssalaris.nl

22

Aa n to tal t m ja ax ren im um

m

um

Middelbaar beroepsonderwijs ax i

1500-1900 1700-2900 7-13

M

m ax i

2317 3313 15 2402 3640 15

St ar t

Leraar LA Leraar LB Ondersteunend personeel schaal 1 tm 8

M

St ar t

um

Basisonderwijs

Aa n to tal t m ja ax ren im um

Hoeveel euro ga je verdienen?*

Leraar LB 2556 3823 12 Leraar LC 2921 4331 12 Leraar LD 3341 4907 12 Onderwijsassistent schaal 5 1635 2356 12 Instructeur schaal 7 1801 2704

Wat verdien jij?

Check of je salaris klopt voor de meest voorkomende functies in primair en voortgezet onderwijs www.onderwijssalaris.nl

23

A

De salariskloof moet dicht De Algemene Onderwijsbond knokt al jaren voor een beter salaris. Wil het beroep aanlokkelijk zijn, dan moeten de salarissen concurreren met de markt voor hoger opgeleiden. Eerlijk is eerlijk: dat gaat heel moeizaam.

24

ls starter heb je misschien niet in de gaten dat de salarissen in het onderwijs onder de maat zijn. Het is de AOb een jaar of vijftien geleden gelukt de startsalarissen flink op te trekken. Die zijn nog steeds concurrerend met andere beroepen. Het salarisverschil met andere hoger opgeleiden ontstaat pas later, als gevolg van de relatief kleine salarisstapjes die je jaarlijks in het onderwijs maakt. In het basisonderwijs kruip je in twintig jaar binnen één schaal (LA) naar de top. In het voortgezet onderwijs is het op papier wel mogelijk om van schaal LB naar de veel beter betalende LD te springen, maar scholen laten jongeren eigenlijk altijd in de lage schaal hangen.

Doorstroming

Sinds 2008 is de situatie iets verbeterd. Dat jaar sloten ministerie, schoolbestuurders, AOb en andere bonden het Convenant leerkracht af. Afspraak: een betere doorstroming naar hogere salarisschalen. Veertig procent van de juffen basisonderwijs zou in een paar jaar doorstromen van LA naar LB. In het voortgezet onderwijs moest het aantal mensen in de hoogste salarisschaal LD verdubbelen naar 30 procent. En daar kwam ook extra geld voor beschikbaar.

Prikacties

Maar in 2014 moesten we constateren: de doelstellingen zijn niet gehaald. Sluipende bezuinigingen, het langer doorwerken door oudere leraren en krimp veroorzaakten problemen in de schoolbegrotingen. En onder invloed van de crisis hebben kabinetten van allerlei kleur en samenstelling het onderwijspersoneel op de nullijn gezet. Prikacties en andere protesten van de AOb hielpen niets. Hierdoor is de kloof met de marktsector weer opgelopen en wordt het hoog tijd voor een inhaalslag zoals in 2008. Uiteraard zit de AOb daar bovenop!

25

Hoe zijn leraren over de salarisschalen verdeeld? In het speciaal onderwijs is de doelstelling – meer mensen in een hogere schaal – redelijk binnen bereik gekomen. In basis- en voortgezet onderwijs gaat het moeizaam. Wil je weten hoeveel mensen de school waar jij werkt of wilt gaan werken in een hogere schaal plaatst? Kijk op functiemix.nl

speciaal onderwijs situatie 2008 LB 98%

LC 2%

doelstelling 2014 LB 86%

LC 14%

bereikt in 2014



LB 89%

basisonderwijs

voortgezet onderwijs

situatie 2008

situatie 2008

LA 99%

LB 1%

doelstelling 2014 LA 58%

26

LB 64%

LD 17%

LC 19%

doelstelling 2014 LB 40%

LC 2%

bereikt in 2014 LA 84%

LC 11%

LB 33%

LD 29%

LC 38%

bereikt in 2014 LB 16%

LB 46%

LC 33%

LD 20%

27

Hoera, een tijdelijk contract! Een jaartje ‘op proef’, een baan als invaller of meewerken aan een project. Je kunt aan de slag! Maar let op, het ene tijdelijke contract is het andere niet.

28

☞

Ben je flexwerker of in dienst van een school?

☞ J

e rechtspositie in het onderwijs lijkt simpel als je net begint: je krijgt een tijdelijk contract en als je goed functioneert wordt dat omgezet naar een vast contract voor onbepaalde tijd. Maar zo eenvoudig is het niet. Tijdelijke contracten heb je in soorten en maten. Sommige hebben inderdaad uitzicht op een vast dienstverband, andere niet. Sommige contracten sluit je met de school, andere met een uitzend- of payrollorganisatie die de school in de arm heeft genomen. Die laatste soort is ongunstig omdat de collectieve arbeidsovereenkomsten voor het onderwijs daarop niet van toepassing zijn.

Gefeliciteerd met jullie tijdelijke banen!

1 Dank je. Het werd wel

tijd na al die sollicitaties. Eindelijk ervaring opdoen, al is het maar tijdelijk.

Wat is een cao?

Een collectieve arbeidsovereenkomst (cao) is een overeenkomst tussen werkgevers- en werknemersorganisaties waarin afspraken worden gemaakt over de arbeidsvoorwaarden en rechtspositie van onderwijspersoneel. Voor elke onderwijssector is er een aparte cao. In de onderwijscao’s is een vast arbeidscontract, dus voor onbepaalde tijd, tot norm verheven. Tijdelijke benoemingen zijn wel toegestaan, maar een vaste aanstelling is de regel.

Verschillen

De verschillen tussen de soorten tijdelijke contracten op een rijtje. Een contract met een school Een contract met een school valt onder een van de onderwijscao’s. Je krijgt salaris volgens de cao, je mag cursusdagen

30

2 Bedankt, maar je moet het

niet overdrijven. Ik ben oproepkracht. Elke ochtend zit ik om 7 uur gewassen en gestreken te wachten op een telefoontje. 31

bijwonen, je bouwt pensioen op etc. Voor jou gelden dezelfde regels als voor mensen in vaste dienst. Heb je een contract met uitzicht op een vast dienstverband? Dan moet de werkgever twee maanden voor het einde van de overeenkomst schriftelijk laten weten wat er gaat gebeuren (vaste dienst, nog een tijdelijk contract of opzegging). Bij een contract voor bepaalde tijd eindigt de verbintenis automatisch. Met ingang van juni dit jaar mag je maar drie keer een tijdelijk contract krijgen, daarna moet het schoolbestuur je in vaste dienst nemen. Lees hier meer over op de AOb-site www.straksvoordeklas.nl

• Je mist de bijzondere utkeringen bij ziekte en werkloosheid die in de onderwijscao’s staan Als je een contract krijgt via een payrollorganisatie (bijvoorbeeld Driessen en De IJsselgroep, p-flex (randstad), Start of Loyalis) val je soms onder geen enkele cao en word je alleen beschermd door de wet.

Een contract met een uitzend- of payrollorganisatie Een contract met een uitzend- of payrollorganisatie worden ook wel flexcontracten genoemd. De school neemt je dan niet zelf in dienst, maar laat je arbeidscontract via een bedrijf lopen. Je valt dan meestal onder de cao voor uitzendorganisaties. Minpunten: • Je arbeidscontract eindigt als je ziek bent. • Je pensioenopbouw start pas na 26 weken werken • Je krijgt andere scholing dan je collega’s in vaste dienst (wat zij vaak vervelend vinden)

Meer weten? Je kunt een zogeheten cao-kaart Flexwerken downloaden van www.aob.nl Er zijn aparte cao-kaarten voor het primair en voortgezet onderwijs. Leden kunnen ook tussen 8.30 en 17.00 uur bellen met het Informatie & Advies Centrum van de AOb 0900-4636262 (5 cent per minuut).

TIP: onderhandel over je contract

☞

Als je in een sollicitatieprocedure zit, is niet altijd duidelijk of het gaat om een baan in dienst van de school, een uitzendbureau of een payrollorganisatie. Het is slim om daarnaar te vragen, omdat je op dat moment nog kunt proberen om rechtstreeks met de school een contract te sluiten. En als het je lukt: laat de afspraak schriftelijk vastleggen in een e-mail. Wacht niet tot je het contract in huis hebt, dan zijn aanpassingen een stuk lastiger.

32

Hulp bij caoontduiking De AOb onderhandelt met de werkgeversorganisaties in het onderwijs over de cao. Daarom zit je goed als je in dienst komt van een school. De AOb is niet tegen flexcontracten, maar alleen als het echt is tijdelijk werk is. Als het om een functie gaat die eigenlijk een vaste baan is, dan is een flexcontract ontduiking van de bedoeling van de onderwijscao’s. Kom dus op voor je rechten en schakel eventueel de juridische afdeling van de AOb in (alleen voor leden) om je te helpen het juiste contract te krijgen.

33

2

Maak van je tas een mobiel kantoor

Als je ’s ochtends wordt gebeld om in te vallen is het fijn startklaar te zijn. Een goed ingerichte werktas is daarbij van essentieel belang. Vergeet de map met je administratie niet, met een overzicht met de gemaakte uren en kilometers. En zorg voor voldoende vakdidactische materialen, werkbladen en ander materiaal.

Maak van invallen een succes! Zolang de banen niet voor het oprapen liggen, zijn veel leerkrachten aangewezen op invalwerk. Hoe hou je het leuk? Vijf tips.

1

Denk positief over je werk

Of een invalklus een succes wordt, staat of valt met je grondhouding: hoe sta je in het leven en waarom ben je leerkracht. Beantwoord vier vragen: Waarom ben je leerkracht geworden, wat vind je moeilijk aan het werken met kinderen, ben je bereid zelf te leren en in hoeverre heb je plezier in het werken met kinderen? Als je jouw antwoorden goed genoeg vindt, zit het wel goed.

34 34

3

Investeer in de start

Een goed begin is het halve werk. Blijkt dat je voor schooltijd pleindienst hebt, vraag of een collega die van je kan overnemen, zodat je bij de deur kunt staan als de kinderen het lokaal binnenkomen. Neem daarna tijd voor een kennismaking.

4

Moeilijke klas? Stel je grenzen

Een moeilijke klas kan je van je stuk brengen. Belangrijk is dat je je eigen grenzen stelt en je humeur goed houdt. Niet het programma is leidend, maar dat je de leerlingen door de dag loodst. Maak duidelijk dat je er bent om te helpen en vraag hulp van collega’s als kinderen van slag raken.

5

Zorg voor stabiliteit

Zorg dat je je op één school thuis voelt. Het gevoel van verbinding met een team en kinderen helpt je het vol te houden. Kies bijvoorbeeld de school waar je het vaakst moet invallen en waarvan je het team en de cultuur beter kent.

Meer weten? Dit is een verkorte versie van een artikel uit het Onderwijsblad (nr 19, 2014), dat AOb-leden om de week ontvangen. In de volledige versie van het artikel kun je ook drie valkuilen voor invallers lezen. Kijk op www.straksvoordeklas.nl of www.aob.nl

35

Snelweg naar de top Startende leerkrachten hebben recht op begeleiding. En dat is niet voor niets. Starters die goed worden ingewerkt en begeleid, stappen minder vaak op en worden sneller een topleraar.

36

37

D

e uitval onder startende leerkrachten ligt al jaren hoog. In het voortgezet onderwijs verkast een op de drie naar een andere school of geeft er definitief de brui aan. In het basisonderwijs gaat dat beter, maar valt ook nog 10 tot 20 procent uit. De Universiteit Groningen doet veel onderzoek naar de uitval in het voortgezet onderwijs en zag dat begeleiding werkt. Door intensieve coaching vermindert de uitval en gaan de beginners snel betere lessen geven. Daarom heeft de AOb met de werkgevers in de cao afgesproken dat starters begeleiding moeten krijgen.

Afspraken

Dit zijn de rechten van starters in het primair onderwijs: • Iedere starter heeft recht op 40 uur per jaar voor de eigen professionalisering en verlichting van de werkdruk, zoals meer tijd voor de voorbereiding en het nawerk. Dit komt bovenop de 40 uur voor professionalisering die elke leraar heeft; - een starter heeft recht op begeleiding door een coach, en dat is dan niet zijn direct leidinggevende of de schoolleider;

TIP: Hoe haal je je cao-recht? Het personeelsdeel van een medezeggenschapsraad moet in algemene zin toezien op de naleving van de cao door de school. Negeert een school de afspraken structureel, dan is een gang naar de rechter mogelijk. In individuele gevallen kan een medezeggenschapsraad weinig doen, dan moet je zelf in actie komen. Als je AOb-lid bent, kun je hulp vragen bij de juridische afdeling van de bond. Ben je dat niet, dan kun je elders juridische hulp vragen en eventueel naar de rechter stappen. Een cao geldt voor iedereen, lid of geen lid van een vakbond.

38

- een starter die het vak goed beheerst, stroomt sneller door naar een hogere salarisschaal. En dit zijn de rechten van starters in het voortgezet onderwijs: • In het eerste jaar krijgen startende docenten 20 procent lesreductie, om tijd vrij te maken voor begeleiding, coaching en professionalisering; • In het tweede jaar krijgen starters 10 procent lesreductie. Ook al heb je als starter recht op vermindering van het aantal lesuren, lang niet alle scholen honoreren dat. Uit een AOb-enquête vorig jaar bleek dat één op de vijf starters de lessenvermindering niet had gekregen. Opzet, of zijn scholen slecht op de hoogte van de cao-afspraken? Daar kom je alleen achter door navraag te doen en je recht op te eisen.

Starters op de agenda De AOb zet de positie van starters op de agenda tijdens het cao-overleg met de werkgevers. Een paar jaar geleden resulteerde dat in de afspraak dat starters in het voortgezet onderwijs in hun eerste jaar minder lessen hoeven te geven. In de cao 2014-2015 is afgesproken dat er ook in het tweede jaar verlichting komt. Zo ontstaat er ruimte voor coaching, intervisie of extra opleiding. In de cao 2014/2015 zijn ook voor het basisonderwijs afspraken over begeleiding gemaakt.

39

Orde n e d u o h Fout doe je zó

Sta met gebogen hoofd en ingezakte schouders voor de klas

Glimlach als je boos bent

Sta en loop rechtop, met je schouders naar achteren Geef je handen rust en hou een pen vast als je praat

Peuter in je neus, check of je nog fris ruikt onder je armen, krab aan een pukkel

Hou oogcontact met de klas

Kleed je als een leerling

Kleed je alsof je de directeur van de school bent

Zet een tas op tafel zodat je je daarachter kunt verschuilen

40

Goed

Zeg alleen dingen die je meent

41

Dorien König Voorzitter van

5 vragen

de Groene Golf

’De Groene Golf is nog steeds nodig’ Al acht jaar oud en nog steeds zo groen als lentegras, want de positie van jonge leerkrachten is nog niet wat die moet zijn. De AOb actiegroep de Groene Golf heeft sinds januari een nieuwe voorvrouw. 42

1

Wie ben jij?

“Mijn naam is Dorien König. Ik ben 26 jaar en werk als leerkracht primair onderwijs in Utrecht, op openbare basisschool De Klimroos. Ik heb dit jaar een vaste aanstelling gekregen, waar ik ontzettend blij mee ben. Ik reis elke dag op en neer vanuit Veenendaal, waar ik woon. Nadat ik de pabo in Arnhem had afgemaakt kostte het me veel moeite om werk te

43

vinden. Ik heb twee tijdelijke banen gehad, waarvan één met een flexcontract. Er zijn heel veel sollicitatiebrieven de deur uit gegaan en uiteindelijk heb ik buiten mijn eigen regio gezocht. Ergens in die frustrerende periode ben ik actief geworden in de Groene Golf. In januari dit jaar werd ik tot voorzitter benoemd.”

2

Wie zijn jullie?

“Wij zijn de Groene Golf. Een groep jonge docenten tot ongeveer 35 jaar binnen de AOb. We zijn in 2007 begonnen als actiegroep - daar was ik toen nog niet bij natuurlijk - , maar nu maken we officieel deel uit van de structuur van de bond. We komen op voor de belangen van jonge leerkrachten want we vinden dat het niet goed met starters is gesteld. De werkdruk is hoog, de uitval ook. Veel starters krijgen niet de begeleiding waar ze recht op hebben. Ze voelen zich niet gehoord op hun werk. Omdat er zo weinig starters worden aangenomen, moeten ze zich vaak in hun eentje redden. De Groene Golf biedt daarin ondersteuning.”

3

Wat willen jullie?

“We willen de positie van jonge leraren verbeteren. Inhoudelijk, door hen te helpen bij hun ontwikkeling als leraar. En op het terrein van arbeidsvoorwaarden en rechtspositie. Iedereen zegt dat er goede docenten nodig zijn. Ja, dan moet je starters wel begeleiden en hen tijd geven om zich te ontwikkelen. Je moet ze vaste banen geven, zodat ze kunnen groeien. Als je voortdurend gedwongen van baan wisselt, lukt dat niet.”

4

Wat doen jullie?

“We organiseren bijeenkomsten voor jonge leraren. Sommige zijn gericht op ontmoeting en het uitwisse-

44

len van kennis en ervaring. We organiseren ook workshops, zoals recentelijk een masterclass over orde houden. Daarnaast lobbyen we binnen de AOb en in de politiek voor een betere positie van jonge leraren. Dat doen we door speldenprikken uit te delen op vergaderingen en in interviews aandacht te vragen voor de positie van starters. Dat levert echt wat op. Zo hoeven jonge leerkrachten in het primair onderwijs sinds dit schooljaar minder lessen te geven, net als in het voortgezet onderwijs. Daar hebben wij ook ons ook hard voor gemaakt.”

5

Hulp nodig?

“We kunnen altijd actieve leden gebruiken. We zoeken nog mensen in het noorden en zuiden van het land die wat willen doen. En we hebben nog iemand nodig die jonge leraren in het mbo wil vertegenwoordigen. Mail of bel me: [email protected] of +31 648 399 626. Maar we zijn ook heel blij met starters die onze activiteiten volgen op Facebook, Twitter of op de AOb site www.groenegolf.info En natuurlijk hebben we een nieuwsbrief. Daarvoor kun je je aanmelden op www.aob.nl/nieuwsbrieven”

Cursussen voor starters De AOb organiseert regelmatig cursussen voor starters, bijvoorbeeld over communicatie met ouders of orde houden. Leden krijgen 40% korting op de toegangsprijs. Meer informatie en data op www.aobscholing.nl

45

Meteen aan de Banenthermometer slag! voortgezet onderwijs

Minder banen, maar vacatures blijven

totaal aantal voltijdsbanen: 82.000

Scholen voor voorgezet onderwijs kijken reikhalzend uit naar starters. Vooral wie is afgestudeerd in een exact vak of een taal heeft een goede kans op een baan.

De werkdruk in het onderwijs neemt toe. Scholen proppen de klassen steeds voller, hierdoor zijn de afgelopen vijf jaar meer dan 15.000 banen verloren gegaan. In het basisonderwijs is die ontwikkeling gestopt, in het voortgezet onderwijs ging die in 2013 nog door. Meer doen met minder mensen, daar vraagt de AOb voortdurend aandacht voor.

46

totaal aantal banen: 78.000

grotere klassen aantal niet te vervullen vacatures in voltijdsbanen: 1.000

Bron: Centerdata en ITS

Aandacht voor werkdruk

minder leerlingen

aantal niet te vervullen vacatures in voltijdsbanen: 700

2015

2020

47

Grote verschillen per vak

In het voortgezet onderwijs kan je met een talenstudie of een opleiding voor de exacte vakken snel aan de slag. De scholen zoeken zich suf naar leraren wiskunde, natuurkunde, Duits en klassieke talen. Ze komen zo’n duizend mensen tekort. Dat aantal neemt de komende jaren iets af, maar loopt tot en met 2020 weer op richting de duizend. Anders dan in het primair onderwijs speelt de regio in het voortgezet onderwijs niet zo’n grote rol in de werkgelegenheid, in ieder geval veel minder dan het vak. Maar toch: de Randstad biedt sneller succes op een baan én betaalt beter dan de grensgebieden.

Baankans in 2020 per vak

Zeer goede baankans

Goede baankans

Redelijke baankans

Matige baankans

• Informatica • Klassieke Talen • Duits

• Scheikunde • Natuurkunde • Frans • Wiskunde

• Levens beschouwing • Aardrijkskunde • Nederlands • Engels • Economie • Techniek

• Biologie • CKV • Maatschappijleer • Gymnastiek • Geschiedenis • Gezondheidszorg • Praktijkonderwijs

48

Education is the most powerful weapon which you can use to change the world ela

Nelson Mand

49

Doe de test!

Social media voor starters Facebook, Whatsapp, Twitter, in privéomstandigheden is het gebruik van social media gesneden koek. Maar wat doe je er (niet) mee als het om leerlingen of collega’s gaat?

H

et beste gebruik van social media is geen kwestie van goed of fout. Sommige dingen zijn onverstandig, maar kunnen in sommige situaties toch geen kwaad. En andersom. Daarom is social mediagebruik op school een onderwerp waarover je moet blijven nadenken. Daarbij gaat het niet alleen om jouw mening, maar ook om de mening van de mensen die je in je social mediagebruik betrekt. Want één ding is zeker: social media werken alleen als iedereen zich daar prettig bij voelt.

De 10 vragen test

Hoe zet je social media op school het beste in? Kruis aan: goed of fout

1.

❍ GOED ❍ FOUT

2.

❍

3.

❍ GOED ❍ FOUT

Een leerling noemt je ‘lieverd’ in een Whatsappje. Je schrijft ‘schatje’ terug.

❍

GOED FOUT Je wilt via Facebook je leerlingen informeren over schoolzaken. Je nodigt hen uit ‘vrienden’ te worden.

Je directeur schrijft op Linkedin een blog over nieuw schoolbeleid waar je het niet mee eens bent. Je schrijft een reactie waarin je dat luid en duidelijk te kennen geeft.

50

51

4.

❍

5.

❍ GOED ❍ FOUT

6.

❍

❍

7.

❍

❍

8.

❍

❍

❍

GOED FOUT Je plukt een foto van een leerling in bikini van Instagram en laat hem zien in een les over privacy.

Je begint een Whatsapp-lijst om schoolzaken met je leerlingen te kunnen bespreken. GOED FOUT Je maakt een Facebookpagina aan voor je mentor klas, zodat • van de laatst gehouden buitenlandreis kunnen jullie foto’s uitwisselen. GOED FOUT Je vraagt leerlingen om Google Drive te gebruiken voor het samenwerken aan werkstukken en het inleveren van opdrachten.

GOED FOUT Je zet een vakantiefoto van jezelf op Facebook, waarop te zien is dat je uitbundig hebt genoten van het uitgaansleven.

9.

❍

❍

GOED FOUT Een leerling schrijft je een grievende e-mail over je manier van lesgeven. Je schrijft op boze toon een e-mail terug.

10.

❍

❍

GOED FOUT Je stuurt een leerling een appje om haar te complimenteren met haar leuke outfit.

52

Controleer je antwoorden Er zijn een paar do’s en dont’s over het gebruik van social media, ook al is het van de situatie afhankelijk wat er wel en niet slim is. Leg je antwoorden naast onderstaande regels en geef jezelf een punt voor elk goed antwoord. De norm voor een voldoende? Die mag je zelf bedenken. • Als je een leerling iets schrijft dat je niet aan een collega zou laten lezen, schrijf het dan niet. • Zorg dat je precies weet wie je bericht kan lezen voordat je iets op social media plaatst. • Word geen vrienden met leerlingen op Facebook en volg ze niet op Twitter of Instagram. • Gebruik nooit koosnaampjes voor leerlingen en wees niet te familiair, ook al doen leerlingen dat wel in berichten aan jou. • Plaats geen aanstootgevende foto’s of opmerkingen op je Facebookpagina, tenzij ze alleen door vrienden kunnen worden bekeken (dus geen vrienden met een leerling worden). • Gebruik geen Facebook of Instagramfoto’s van leerlingen in de privésfeer tijdens de les. 53

Een leerling is een zakelijke relatie, dus hou het contact zakelijk

Niemand vindt kr dus uit kritiek itiek leuk, o collega's of de p je baas, school niet in het openbaar

Meer weten? De AOb organiseert regelmatig een cursus ‘Social media in de klas’, waaraan leden met korting kunnen deelnemen. Meer informatie en data: www.aobscholing.nl

Wat doet de AOb als je problemen hebt? Je kent de verhalen wel: iemand stuurt een kritische tweet over zijn werkgever rond en wordt zonder pardon ontslagen. Dat overkomt jou niet, denk je dan. Maar een ongeluk zit in een klein hoekje. Toch een probleem op school gekregen door social media gebruik? Voor juridisch advies kunnen leden contact opnemen met het Informatie en Adviescentrum van de AOb: 0900 4636262 (5 cent per minuut).

54

Een leraar staat niet voor de klas; een leraar staat in de klas ori

m Toshiro Kana

55

Moeilijke ouders Je krijgt er hoe dan ook een keer mee te maken: ouders die vinden dat jij slecht met hun kind omgaat, of die geen slecht nieuws over hun kind kunnen verkroppen. Hoe ga je daarmee om?

wat een remedial teacher te bieden heeft. Zo leren ouders erop vertrouwen dat hun kind bij jou in goede handen is. Dat maakt het voor hen ook gemakkelijker om slecht nieuws over hun kind te verwerken. Want daar kunnen ouders enorm van schrikken. Bied ze in zo’n geval een kop koffie aan en benoem vooral ook de leuke dingen van het kind.

Toch boos

Je hebt je best gedaan op de relatie met de ouders, maar nu worden ze toch boos en verontwaardigd over wat jij net over hun kind te vertellen had. Dat is dan maar zo. Vat het niet persoonlijk op en ga nooit in de tegenaanval. Spiegel, herhaal wat ouders zeggen en laat merken dat je hun woede ziet. Hou dat vol tot de spanning eraf is. Daarna valt er meestal wel weer te praten.

Bedreigend

Soms worden ouders grof en beledigend of zelfs fysiek bedreigend. Dan werkt het niet langer om ouders de ruimte te geven. Je moet een grens trekken. Zeg dat je vindt dat ze je beledigen en dat je wilt dat ze daarmee stoppen. Geef ook aan welke consequentie je trekt als ze dat niet doen: dat je het gesprek afbreekt. Voel je je niet meer veilig? Ga dan weg, maar hou oogcontact terwijl je weggaat. Haal er een collega bij.

Cursus communicatie met ouders

R

egel één in het omgaan met ouders is: problemen voorkomen. Dat is immers gemakkelijker dan problemen oplossen. Goede communicatie is daarvoor de sleutel. Wees eerlijk over regels in de klas en de prestaties van een kind. Zorg er ook voor dat je goed geïnformeerd bent over een leerling. Weet wat de intern begeleider van het kind vindt en

56

De AOb organiseert regelmatig een cursus communicatie met ouders voor starters. Leden krijgen 40% korting op de toegangsprijs. Meer informatie en data op www.aobscholing.nl Op de AOb site www.straksvoordeklas.nl vind je meer tips voor het omgaan met ouders.

57

Pas op je rug! Bukken, reiken en draaien. Vooral in het primair onderwijs hebben ruggen het zwaar te verduren. Waar moet je op letten?

58

Bedwing de neiging om te bukken en spullen van de grond rapen. Pak een bezem. Blijf niet te lang op een klein stoeltje naast een leerling zitten. Draaien en bukken tegelijk is killing. Hou je bureau schoon, op een volgepakt bureau heb je de neiging in elkaar gedoken te werken. Zware stapels papier en andere materialen kun je beter verrijden met een karretje dan tillen.

Reiken of aanwijzen is in combinatie met voorover staan, zwaar voor je rug. Dus blijf rechtop. Zet je bureau recht, zodat je niet steeds naar de klas hoeft te draaien.

Als je buigt of bukt, steun dan met een hand tegen een meubelstuk of de muur.

Meer weten? Op de AOb site straksvoordeklas.nl vind je nog veel meer tips om gezond te blijven voor de klas.

59

Voion, kennis en advies van en voor het voortgezet onderwijs

Vierslagleren

word leraar in het vo!

Wil jij je vakkennis overbrengen? Kun je goed omgaan met tieners? En wil je in jezelf investeren? Volg dan een eerste- of tweedegraads opleiding in een tekortvak en word leraar in het voortgezet onderwijs! Een motiverend vooruitzicht: je staat een paar dagen in de week voor de klas, samen met een collega die al een aantal jaren de slag te pakken heeft. Je volgt daarnaast een opleiding voor eerste- of tweedegraads lesbevoegdheid

in een tekortvak. Na die twee jaar heb je grote kans op een vaste baan in het onderwijs. En je draagt ook nog eens bij aan de kwaliteitsverhoging van het onderwijs. Doe komend schooljaar mee aan Vierslagleren en word leraar in het vo! Kijk voor meer informatie op Voion.nl/vierslagleren of zoek direct naar Vierslagleren vacatures op Meesterbaan.nl

de vacaturebank

voor het onderwijs!

Toe aan een nie uwe uitdaging? Direct online solliciteren Gratis vacatur es per e-mail Invalpool voor tijdelijke vacatures

w w w. m e e s t e r b a a n . n l

Een boe k vol tips om direct ken op sch te gebrui ool. Han dig begint in het onderw voor als je net net zo pra ijs. En min ktisch voo stens voor de r wie al klas sta een leven at. Tips bijv om de vaa oorbeeld rt te werken in je les te houden met coll , samen ega’s of onderw lastige erpen op een open bespreken manier . Succes te verzekerd , toch? Wás het maar zo simpel. soms hee Tips zijn l persoo nlijk. Pro tips uit, bee speel er mee en bes r zelf de met coll preek ze ega’s. Dan ontdek je tips voo r jou wat plezier van betekenen en hoe deze jij er kan heb ben in je werk.



• eerste drie maanden gratis Algemene Onderwijsbo Postbus 2875 nd 3500 GW Utrecht

omslag 276

tips.indd

Dee l Tipuit de2 s-r eek s Deel 2 uit de Tips-r eeks

Word lid 0900 463 62 [email protected] 62 www.aob.nl

Prijs: € 9,95

1

• gratis boekje met 276 tips • elke twee weken het onderwijsblad

www.aob.nl/lidworden Nog student? www.aob.nl/gratislidworden

02-07-12

15:18