Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven Sven Maerivoet (TML) Friedl Maertens (IBM)

Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven 21 Maart 2012

1

Overzicht ● Achtergrond van de proeftuin Leuven. ● Technologische uitwerking. ● Opzet gedragsexperiment en resultaten. ● Slotbevindingen en bemerkingen.

Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

2

Achtergrond van de Proeftuin Leuven

Achtergrond van de proeftuin Technologische uitwerking Gedragsexperiment en resultaten Slotbevindingen en bemerkingen

● Ontstaansgeschiedenis: – Consortium van bedrijven getrokken door T!NC (ITS België).

– Oorspronkelijk “Proeftuindossier” Vlaamse Overheid (IWT & IBBT)  Werd 2x niet in behandeling genomen! – Nu op eigen initiatief, met steun van de Stad Leuven! Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

3

Doelstellingen voor de stad Leuven


● De stad positioneren als plaats voor een innovatief platform voor mobiliteitsprojecten. ● ‘Meten is weten’: zicht krijgen op de verplaatsingen in en rondom de stad. ● Bereidheid om samen met de overheid en de privésector na te denken over mobiliteitsoplossingen: – Een slimme kilometerheffing als onderdeel van een maatregelenpakket. – Verhoging van oa. de leefbaarheid en de verkeersveiligheid.


4

Hoe werd de proeftuin opgevat?


● Demonstratie van technologie: – Het was een concreet afgebakende proof of concept. – We toonden aan dat de technologie meer dan volwassen en getest is, wat allerlei mogelijkheden biedt.

● Demonstratie van beleid: – Een slimme kilometerheffing (een wedstrijd als experiment) als gepersonaliseerd instrument om het mobiliteitsgedrag van mensen te sturen (e.g., tot 30% recreatief verkeer mijdt de avondspits). – Beprijzing van het gebruik en niet het bezit van de wagen. – In samenwerking met en aansluitend op het mobiliteitsbeleid van de stad.


5

Wat zijn de externe kosten?


● Dit zijn kosten aan de maatschappij. – Worden niet beschouwd door reizigers. – Dit leidt tot welvaartsverlies.

EK TKS

TKS

PK

PK

● Welke externe kosten zijn er? – Schaarste infrastructuur: tijdsverlies, betrouwbaarheid, schade, ... – Ongevallen (verkeersveiligheid): risico’s, materiaal, medisch, productieverlies, pijn en rouw, ... – Milieu: emissies, geluidshinder, volksgezondheid, lange termijn risico’s, klimaatverandering, ... Bestaande belastingen en taksen zijn te laag en nauwelijks gekoppeld aan de externe kosten. Zij geven ook geen prikkels om deze te verminderen. Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

6

Aanbevelingen naar (gedeeltelijke) internalisering


● Doelmatig betalen per gereden kilometer geeft een gepast instrumentarium. ● De optimale maatstaf wordt bepaald per type externe kost. ● Aanbevelingen IMPACT studie (deliv. 3): – CO2: brandstoftaks met betrekking tot brandstofverbruik. – Gedifferentieerde kilometerheffing voor: ● Luchtvervuiling. ● Geluidsoverlast. ● Congestie.

– Ongevallen: via slimme kilometerheffing of via verzekeringen.

● Het voornaamste effect komt van de overgang van “gratis” naar “betalen voor iets” (wel voldoende hoog). Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

7

Het is tijd voor slimme mobiliteit!


● Mensen moeten nadenken over hun verplaatsingen: – Denken in termen van minimale maatschappelijke ipv. minimale private kosten (gevolgen van het gebruik en niet enkel van het bezit). – Gevolgen: schonere en veiligere auto’s, spits- en locaties mijden, ...

● Moeilijke politieke besluitvorming: – Afstemming tussen de 3 Gewesten. – Typisch Belgisch compromis. – Hervorming van de (auto)fiscaliteit. ● Hier: variabilisatie van de verkeersbelasting (BIV wordt genegeerd).


8

Maatschappelijke discussiepunten (1/3)


● Maatschappelijk misverstand: – Het dient niet om de mensen uit hun auto’s te jagen; wel om prikkels te geven om minder externe kosten te veroorzaken.

● “De brandstoftaksen volstaan toch al?” – Deels: brandstofverbruik is 1-op-1 gerelateerd aan CO2. – Maar brandstoftaksen dekken niet alle externe kosten, bv. o.a. de tijdsverliezen, of het onderscheid piek  dal!

● “Leidt dit tot een grotere drukte op het secundair wegennet?” – Files worden niet gewoon verplaatst maar nemen af. – Afstemming nodig tussen hoofdwegennet en secundair wegennet voor verkeersdrukte, leefbaarheid, veiligheid, ... Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

9



● “Wordt de woon-werkverplaatsing lastiger?” – Rekeningrijden is niet betalend in de file staan! – Ook pendelaars hebben er baat bij: verkeer wordt verdeeld in tijd en ruimte. – Verkeer dat niet in de piekperiode hoort, wordt geweerd (cfr. ruim 30% recreatieve verplaatsingen tijdens de avondspits). – Effecten: mobiliteitsbudget, flexibele uren, telewerken, ...

● “Mijn privacy wordt geschonden!”

 Misinformatie

– Bv. werkgevers, … hebben niet zomaar inzage in factuur en ritgegevens. – Belangrijk om de zaken goed van elkaar te scheiden en zo een sereen debat te houden. Privacy  security (zie verder).


10



● “Ontsnappen de bedrijfswagens eraan?” – Een eerlijk principe voor iedereen, geen uitzonderingen. – Wie met een bedrijfswagen rondrijdt, betaalt er ook voor. – Let wel: verplaatsingen in dienstverband voor de werkgever.

● “Is de maatregel wel sociaal?” – Opletten voor verkeersarmoede; let wel, de ‘armsten’ hebben echter geen auto’s; het is de laag net daarboven. – De ‘rijksten’ kunnen zich permitteren te vervuilen; echter, zij belasten het milieu al meer, alleen betalen ze er nog niet voor. – Streven naar responsabilisering van alle autobestuurders.  Staat of valt ook bij nuttige besteding opbrengsten (bv. verlaging van de arbeidsbelastingen  welvaartsoptimaal). Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

11

Wat betekent ‘slim’?


● Doelstelling vanuit Vlaamse overheid: hiërarchie van het wegennet optimaal gebruiken. – Hoogste niveau zo veel mogelijk gebruiken, sluipwegen vermijden: woonwijken leefbaar  snelwegen stromend. – Afstemming tussen verschillende niveaus is nodig.

● Echter, capaciteit wegennet is beperkt: dit leidt tot congestie.

● Daarenboven zijn er verschillende soorten voertuigen: – Verschil in uitstoot, geluid, schadelijke effecten, ...

Onderscheid naar plaats, tijdstip en voertuigklasse! Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

12

Onderscheid naar plaats


Wegtype 1 (autosnelwegen, hoofdwegen, ...) Wegtype 2 (secundaire wegen, ...) Wegtype 3 (lokale wegen, ...) Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

13


Onderscheid naar tijdstip

● Spitsperiodes: 6u-9u en 16u-19u. ● Dalperiodes: overdag, ’s nachts en heel het weekend. 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 Dal Piek Dal Piek Dal

● Dit is een compromis voor alle locaties: Dagverloop E40 (richting Luik)

Dagverloop E40 (richting Brussel) 6500

7500

E40 richting Brussel

7000

Gemiddelde intensiteit [voertuigen/uur]

Gemiddelde intensiteit [voertuigen/uur]

5500

6000 5500 5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500

5000 4500 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000

1000

500

500 0 00u

E40 richting Luik

6000

6500

01u

02u

03u

04u

05u

06u

07u

08u

09u

10u

11u

A3/E40 Brussel (Bertem / Heverlee) A3/E40 Brussel (Kraainem / Sint-Stevens-Woluwe)

12u

13u

14u

15u

16u

17u

18u

19u

20u

A3/E40 Brussel (Sint-Stevens-Woluwe / Sterrebeek) A3/E40 Brussel (Evere / Kraainem)


21u

22u

23u

0 00u

01u

02u

03u

04u

05u

06u

07u

08u

09u

10u

11u

A3/E40 Luik (Bertem / Heverlee) A3/E40 Luik (Kraainem / Sint-Stevens-Woluwe) A3/E40 Luik (Sterrebeek / Bertem)

12u

13u

14u

15u

16u

17u

18u

19u

20u

21u

22u

23u

A3/E40 Luik (Sint-Stevens-Woluwe / Sterrebeek) A3/E40 Luik (Evere / Kraainem)

14

Onderscheid naar type wagen


● Op basis van de cilinderinhoud (= fiscale PK’s). ● Andere mogelijkheid: (= minder evident). ● We gebruiken volgende gemiddelde verkeersbelastingen bij de opdeling: € 0.00

€ 100.00

€ 200.00

€ 400.00

€ 500.00

€ 268.03

FP ≤ 10

€ 373.30

FP = 11

€ 501.73

FP ≥ 12

EV

€ 300.00

€ 71.28


15


Variabilisatie verkeersbelasting

● Statistieken personenwagens FOD’08 & TML: – Zij legden gemiddeld 14.755 kilometer per jaar af. – Hiervan 36% op W1, 41% op W2 en 23% op W3. – Tijdens de spits 63%, in de dalperiode 37%.

● Weging op basis van de externe kosten.

basistarieven

– Cfr. principe van ‘‘de vervuiler betaalt’’. Tijdsperiode Piekperiode

Dalperiode

Wegtype W1 (autosnelwegen, hoofdwegen) W2 (secundaire wegen) W3 (lokale wegen) W1 (autosnelwegen, hoofdwegen) W2 (secundaire wegen) W3 (lokale wegen) Buiten het gebied


FP <= 10 1.61 2.20 3.38 1.45 1.51 1.74 0.00

Tarief [cent/km] FP = 11 FP >= 12 2.25 3.02 3.06 4.11 4.71 6.33 2.01 2.71 2.10 2.82 2.42 3.25 0.00 0.00

EV 0.44 0.64 0.89 0.38 0.42 0.37 0.00

16

Nastreving van kostenneutraliteit


● Variabilisatie van de verkeersbelasting: – – – –

Geen tol/heffing van een extra belasting ( draagvlak). Geen internalisatie, wel weging met externe kosten. De gebruikers gaan op jaarbasis er samen niet meer betalen. Wie meer/minder rijdt, betaalt meer/minder.

● Let wel, men kan afwijken van het gemiddelde gedrag: – Stel je rijdt 25.000 ipv. 15.000 km/jaar. Bedrag per jaar verdubbelt ongeveer. – Stel je rijdt meer in ochtend- en avondspits op lokale wegen (bv. voor schoolkinderen). Bedrag per jaar stijgt met zo’n 100 euro.

● Internalisering van externe kosten is niet langer kostenneutraal! Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

17

Hoe werkt het hele systeem?


(OBU)


18


(eCall)


1 (GPS) (OBU)


19



1

(eCall)

(GPS) (OBU)

2

(GPRS) Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

20



1

(eCall)

(GPS) (OBU)

2

3 (GPRS) Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

(back-end server) 21



1

(eCall)

(GPS) (OBU)

2


4 (back-end server)

(map matching)

22



1

(eCall)

(GPS) (OBU)

2 5 (tarief)


4 (back-end server)

(map matching)

23



1

(eCall)

(GPS) (OBU) (‘factuur’)

6 (testgebruikers)

2 5 (tarief)


4 (back-end server)

(map matching)

24

Privacy én security



25



1


GPS

26



2 1


GPS

ID

27



2 1

GPS

ID

3

Privacy: ● Ik geef zelf toestemming aan wie wat mag zien (uitz.!). ● Ik moet ‘alles’ kunnen zien. Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

Security: ● Encryptie, obfuscatie, … ● Principe van gescheiden databanken. ● Fraude tegengaan. 28

Unieke voertuigidentificatie door de OBU


● Dit kan bv. via een kleefvignet op de voorruit. – Dient ook voor de versleuteling van communicatie een ‘trusted element’. – De OBU praat dan met een chip in het vignet ‘near-field communication’ (NFC) en weet welk voertuig hij zit.

via via zo in

toegevoegde waardediensten

● Soorten OBUs en de manier waarop ze werken: – De OBUs zijn robuust uitgevoerd: ‘automotive qualified’. – De gegevens worden nu continu vanuit de OBU doorgestuurd. ● De OBU kan in principe ook zelf de factuur opmaken en enkel deze totale informatie naar de overheid doorsturen. ● Let wel: meer ingebouwde intelligentie leidt tot duurdere OBU (prijzen fluctueren tussen de 100 à 200 euro per OBU)

● Certificatie van OBUs, gericht handhavingsbeleid. ● Geen zoo van OBUs: interoperabiliteit (cfr. EU richtl) Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

29


Wat waren de verschillende projectfasen? ● Er waren 3 belangrijke fasen: Fase 0 (7M) Fase 1 (2M) Fase 2 (2M) W36-W43

Fase 3 (1M) W34-W52 W1-W5

Voorbereiding

Referentieperiode met nulmeting

Wedstrijd met beloning

Gedragswijziging en rapportering

● In april 2010 was er al een showcase!


30

Fase 1: referentieperiode & nulmeting


● In kaart brengen persoonlijk rijgedrag: Gebruikers ID Vertrekplaats Leuven ... ... ... ... ... ...

Aankomstplaats Brussel ... ... ... ... ... ...

Datum 01/09/2010 ... ... ... ... ... ...

Vertrektijd 12:23 ... ... ... ... ... ...

Aankomsttijd 13:54 ... ... ... ... ... ...

Totaal #km Kost 32 € 3.215 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Wegtype 1 #km Kost 15 € 2.532 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Wegtype 2 #km Kost 10 € 0.415 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Wegtype 3 #km Kost 7 € 0.268 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

● Persoonlijke pagina op back-end server: – Overzicht facturen / ritten / detailposities per rit.


31

Fase 2: wedstrijd met beloning


● Psychologie: beprijzen, belonen of budget? – Korte termijn: beloning(sbudget). – Lange termijn: beprijzing. In praktijk deed men het vooral voor het ‘experiment’.

● Criterium: – Verbetering van de persoonlijke gemiddelde kost per gereden kilometer. – Persoonlijke feedback via back-end (anoniem!). – Op regelmatige basis inzicht geven (bewustmaking). De besten worden beloond met cadeaucheques.

● Ook: fraudedetectie. Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

32

Fase 3: gedragswijziging & rapportering


● De testgebruikers rijden nu zonder beloning. ● Is de gedragswijziging blijvend? Zo ja, in welke mate? ● Afleiden statistieken, ... en rapportering. ● Prijsuitreiking. ● In welke mate voldeden de testgebruikers aan het mobiliteitsbeleid van de Stad Leuven? – – – – –

Wering van sluipverkeer. Gebruik van voorkeursroutes. Inzicht in verplaatsingsgedrag. Mogelijke lokale knelpunten. ...


33

De groep testgebruikers


● 34 personen geronseld bij Stad Leuven, K.U.Leuven, KBC, NXP, IBM, TML, ... ● Blijven anoniem bij verwerking: zij ‘worden een nummer’. ● Belangrijke informatie: – Contactgegevens (voor opvolging). – Type wagen (cilinderinhoud, FP’s). – Nummer OBU.


34

Effectief gereden trajecten: BHG en Leuven



35

Effectief gereden trajecten: regio Leuven



36

Effectief gereden trajecten: centrum Leuven



37

Welke resultaten leverde de wedstrijd op?


● De techniek heeft zich volledig bewezen en is klaar voor gebruik. ● Bijna 11.000 ritten en 100.000 km afgelegd. ● Er was een meetbare gedragsverandering: – Men ging bewuster met zijn mobiliteit om. – Niet tijdens piekmomenten rijden (60% in de dalperiode). – Vermijden van sluipwegen (5% minder in de piek op lokale wegen). – Meer thuiswerken en gebruik van openbaar vervoer.

● Conclusies: – Ruim de helft verbeterde zich persoonlijk. – Driekwart van hen herviel nadat de wedstrijd gedaan was.


38

Slotbevindingen


● De resultaten zijn in overeenstemming met het mobiliteitsbeleid: – – – –

Minder maatschappelijke kosten. Minder tijdsverliezen en files. Minder sluipverkeer op lokale wegen en in de piekperiode. Verhoogde leefbaarheid en verkeersveiligheid langs de lokale wegen.

● Tastbaar concept van een slimme kilometerheffing: – Wijzigt het gedrag van bestuurders. – Kan voor de overheid sturend werken. – Sluit aan op het mobiliteitsbeleid.


39

Enkele bedenkingen


● Een slimme kilometerheffing kan als instrument deel uitmaken van een maatregelenpakket: – – – – –

Gericht parkeerbeleid + parkeerinformatie, routegeleiding, … Optimalisatie verkeerslichtenregelingen. Beleid ruimtelijke ordening. Infrastructurele aanpassingen en/of uitbreidingen. …

● Keuze van de tariefschema’s in lijn met beleid. ● Modal shift als onderdeel van co-modaliteit (cfr. OV). ● Afstemming met de andere Gewesten. Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

40

Succesvolle systemen in andere steden


● Mechelen (België): – Autoluwe binnenstad tussen 11u en 18u.

● Stockholm (Zweden): – Werd zeer goed bestudeerd en voorbereid. – Referenderum met een pro-meerderheid. – Veel positieve effecten (oa. omzetgroei).

● Singapore (Zuid-Oost Azië): – Zeer dynamische, automatische tolheffing (in functie van de verkeersdrukte).

● Londen (Verenigd Koninkrijk): – Initieel een enkele toegangstol. – Nu vraagt men naar een verfijnder systeem.


41


Meer informatie ● Data Enrichment Group @ TML:

– http://www.tmleuven.be/project/intelligente-mobiliteit/ – [email protected] [+32 (16) 31.77.33]

● IBM Belgium: Friedl Maertens ([email protected])

● NXP:

● Touring: Danny Smagghe ([email protected])

● Mobistar:

Frank Daems

Tom Sorgeloos

([email protected])

([email protected])


42

Slimme kilometerheffing in de proeftuin Leuven

Recommend Documents