1
Rapport
Simulatie bij wegontwerp Projectplan voor pilot
Versie: Status Datum Opgesteld door: Rapportnummer.
3.0 Definitief 29 maart 2004 C.J. Kouwen. Gobar adviseurs DIW-R-2004.005
Opdrachtgever: Bouwdienst Rijkswaterstaat Projectleider: ing. GH Uittenbogerd
© Gobar adviseurs
Rapport
BIBLIOTHE Bouwdienst Rijkswatersta Postbus 20.000 3502 LA Utrecht
BIBLIOTHEEK BOUWDIENST RIJKSWATERSTMT
© Gobar adviseurs
Gobar adviseurs BV, Lisse
Rapport
Inhoudsopgave
Inleiding Doelstelingen pilot De beoogde pilot Aanpak Activiteiten 5.1 Fase 1: Projectvoorbereiding 5.2 Fase 2: Voorbereidingen pilot 5.3 Fase3: Uitvoeren expeiirnenten 5.4 Fase4: Eind evaluatie en -rapportage Resultaten Begroting 7.1 Externe uren 7.2 Kosten 7.3 Raming interne uren RWS Planning Risico-inventarisatie en analyse
Bij lagen Uitgangspunten gebruikerstraining Hardware specificaties Taakverdeling rapportage Praktijkproeven voertuigparameters
© Gobar adviseurs
blad 1
Rapport
1. Inleiding De hoeveelheid wegverkeer is de afgelopen jaren sterk toegenomen. De benodigde extra wegcapaciteit en de complexe knooppunten moeten, in ons volle Nederland, vaak worden gerealiseerd op een gelimiteerd oppervlak De wegontwerper staat daardoor voor de opgave om het wegontwerp steeds verder te optimaliseren. Moderne ICT biedt hiervoor mogelijkheden, onder andere in de vorm van simulatie. Op basis van een oriënterend onderzoek, dat door de Bouwdienst is uitgevoerd, is geconcludeerd dat simulatiesoftware die wordt toegepast voor auto-ontwerp mogelijk goed inzetbaar is voor het optimaliseren van wegontwerp. Deze software wordt verder aangeduid met HVE-software (Human-, Vehicle-.Environment). Bij de Bouwdienst is de behoefte ontstaan om de toepasbaarheid van HVE software voor wegontwerp te onderzoeken in een pilot project. Naar aanleiding daarvan is een verkenning uitgevoerd waarin ideeen voor de toepassing van HVE-software zijn geconcretiseerd in de vorm van vier casussen. Tevens is globaal ingegaan op de haalbaarheid en de aanpak van de beoogde pilot. Het voorliggende projectplan sluit aan op de verkenning. In dit plan is beschreven hoe de pilot kan worden aangepakt en wordt een inschatting gegeven van de benodigde inspanning en financiën. (Iilgangspunten
De volgende documenten zijn uitgangspunt voor het voorliggende projectplan: [11 Rapport: Simulatie bij wegontwerp. Onëntatiefase. Ci. Kouwen Gobar adviseurs 11 maart 2002. Rapportnummer BDIW-R-2002. 100. (21 Rapport: Simulatie bij wegontwerp Verkenning pilots. Rapportnummer DIWR-2004.004
© Gobar adviseurs
blad 2
Rapport
2. Doelstellingen pilot Door middel van de pilot wordt "hands-on" ervaring opgedaan met HVE-simulatie, daardoor moet een beter beeld ontstaan van de toepasbaarheid voor wegontwerp. De hoofdvraag luidt als volgt: Is HVE-simulatiesoftware zinvol en effectief inzetbaar voor (het toetsen van) wegontwerp? Op basis van de pilot moet antwoord worden geven op de volgende vragen: Is HVE-simulatie inderdaad inzetbaar voor (het toetsen van ) wegontwerp Hoe betrouwbaar zijn de resultaten - Komt het simulatieresultaat overeen met de praktijk - Hoe gevoelig is het resultaat voor relatief kleine afwijkingen in modelparameters (wrijving, dempingkarakteristiek etc.). Dat is vooral van belang indien die parameters moeilijk zijn vast te stellen en/ of in de praktijk een grote vanatie vertonen. Wat is de verhouding tussen de benodigde kosten] inspanning (voor de simulatie) en het resultaat daarvan Welke meerwaarde biedt HVE-simulatie ten opzichte van beschikbare ontwerphulpmiddelen! -regels. Voor welke (weg-)ontwerpopgaven is de HVE-simulatie (ook) geschikt Hoe kan een eventueel vervolgtraject worden aangepakt
© Gobar adviseurs
blad 3
Rapport
3. De beoogde pilot In overeenstemming met met de aanbevelingen uit de verkemiing, zal de pilot worden uitgevoerd met de simulatiesofiware van Msc. Adanis. De Bouwdienst heefl de behoefte om de volgende drie casussen in de pilot uit te werken: - Gekantelde vrachtauto (Casus 2). Het probleem van een vrachtwagen die op een wegafrit kantelt is actueel. Zo'n ongeluk resulteert in blokkade van de afrit en dientengevolge in lange files. In deze casus wordt een echt gebeurd ongeval door middel van HVE-simultie geanalyseerd. Tevens wordt onderzocht wat een veilige adviessnelheid voor die betreffende afrit. Dit sluit aan bij de behoefte om borden met een aangepaste adviessnelheid voor vrachtauto's te plaatsen bij "verdachte" afritten. - Rijstrookwisseling met verkantingsovergang (Casus 3). In deze casus wordt een wegsituatie op de A4 bij Schiphol gesimuleerd. Daar is door middel van praktijkproeven onderzocht of de linker vluchtstrook ingezet kan worden als spitsstrook. De hoofdrijbaaii en de spitstrook hebben een tegengestelde verkanting. De resultaten van de praktijkproeven kunnen gebruikt worden om inzicht te krijgen in de waarde van de simulatieresultaten - Rijstrook wisseling in combinatie met verkantingswisseling (Casus 4). Bij wegwerkzaaniheden wordt soms een tijdelijke wegomlegging gemaakt naar de tegenovergestelde rijbaan. De vraag om een dergelijke baanwisseling te ontwerpen wordt regelmatig aan de Bouwdienst gesteld. In deze casus worden drie ontwerpvarianten door middel van simulatie getoetst. Voor een inhoudelijke beschrijving van de pilot en de casusbeschrijvingen wordt verwezen naar de rapportage van de verkenning [21.
© Gobar adviseurs
blad 4
Rapport
4. Aanpak Kennis samenbrengen
In de pilot moet kennis van wegontwerp, voertuigtechniek en simulatiemodellen bij elkaar worden gebracht. Kennis van wegontwerp is uiteraard beschikbaar bij de Bouwdienst. De kennis betreffende autotechniek kan worden ingebracht door de Hogeschool Arnhem en Nijmegen en wel in de vorm van een afstudeeropdracht (opleiding autotechmek). Zo'n opdracht wordt uitgevoerd door twee studenten en heeft een doorlooptijd van achttien weken. Het bouwen van siinulatiemodellen van voertuigen vraagt ook specifiek kennis. De basismodellen worden daarom opgebouwd door een specialist die het gebruik van het simulatiepakket beheerst en bovendien een achtergrond heeft in de autotechniek. Ook de studenten kunnen, aanvankelijk is samenwerking met de specialist. (deel) modellen bouwen. Verder zal eventueel een specialist worden ingeschakeld met kennis van bandengedrag en het bouwen van simulatiemodellen daarvoor. Kennis over banden gedrag is ook beschikbaar op de FIAN. Praktische haalbaarheid
Het uitwerken van alle drie de casussen is te omvangrijk om te realiseren binnen éen afstudeeropdracht. Daarom moet onderscheid gemaakt worden tussen twee afstudeeropdrachten. Eén opdracht richt zich op de casus met de kantelende vrachtauto. De andere opdracht richt zich op de njstrookwisseling bij Scliiphol en de tijdelijke wegomlegging. De Bouwdienst geeft vooralsnog prioriteit aan de casus met de kantelende vrachtauto. Het verdient overweging om twee afstudeeropdrachten gelijktijdig te laten lopen en op die manier alle drie casussen uit te werken. Dit biedt aanzienlijke meerwaarde en kost niet zoveel extra. In hoofdstuk 7 zijn deze bijkomende kosten als optie vermeld. Doe en leer!
De pilot is bedoeld om al doende te Ieren. De experimenten worden uitgevoerd in een iteratief proces. De ervaringen worden telkens gebruikt voor het vaststellen van de opzet van het volgende (aanvullende of andere) experiment. Indien nodig wordt een specialist geraadpleegd. Verder kan aanvullend onderzoek gedaan worden om de karakteristiek van een voertuig vast te stellen. Daarbij moet gericht gewerkt worden naar de vraagstelling van de pilot. Beperk de investering in simulatiesofhvare
De simulatie software zal worden gehuurd. De geselecteerde Adams software [2] wordt door de leverancier twee maanden ter beschikking gesteld als onderdeel van een gebruikerscursus. De Adams simulatiesoftware is bedoeld voor auto-ontwerp. Wegontwerpers die pilots uitvoeren moeten niet met alle functionaliteit geconfronteerd worden, zij moe-
© Gobar adviseurs
blad
5
Rapport
ten eenvoudig parameters kunnen variëren en resultaten gepresenteerd krijgen. Daarom zullen enkele specifiek op de pilot gerichte invoerschermen en rapportages worden gemaakt (aanpassen user interface). De investering hierin moet beperkt zijn, dus richten op de hoofdzaken (80-20 regel).
© Gobar adviseurs
blad 6
Rapport
5. Activiteiten
De activiteiten ten behoeve van de pilot kunnen worden verdeeld in de volgende vier fasen: Fase 1: Projectvoorbereiding Fase 2: Voorbereidingen pilot Fase3: Uitvoeren experimenten Fase 4: Evaluatie en rapportage In de volgende paragrafen worden de activiteiten beschreven die in deze fasen moeten worden uitgevoerd. 5.1. Fasel: Projectvoorbereiding
In deze fase moet gezorgd worden voor de (externe) bemensing van het pilotproject en voor de benodigde software. Het betreft het sluiten van overeenkomsten c.q. contracten De werving van afstuderende studenten autotechniek moet nam voor aanvang van de pilot starten (zie planning hoofdstuk 8). Door middel van een korte projectbeschnjving (max 1 A4) moeten bij studenten de interesse worden gewekt om te participeren in de pilot. Vervolgens ontstaat een selectietraject. De samenwerking moet worden geformaliseerd in overeenkomsten met FIAN en de twee afstudeerders. Verder moet een contract worden afgesloten met de specialist in HVE-simulatie software. In de voorgestelde opzet vallen de volgende zaken binnen dit contract: de gebruikerstraining, de terbeschikkingstelling van software, het bouwen van (twee) voertuigmodellen en een aantal aanpassing aan de gebruikers interface. Ook vanuit de Bouwdienst dient capaciteit vrijgemaakt te worden voor de pilot. Een wegontwerper die de studenten met raad en daad bijstaat en vanuit het perspectief van de wegontwerper deelneemt aan de pilot. Deze fase vraagt de nodige doorlooptijd en dient minimaal 3 maanden voor de geplande aanvang van de pilot te worden gestart. 5.2. Fase 2: Voorbereidingen pilot
In deze fase worden de voorbereidende activiteiten uitgevoerd die nodig zijn om de experimenten met de simulatie software te kunnen starten. De studenten stellen de onderzoeksopzet op. Tevens doen zij literatuurstudie naar kentalenl pararneters ten behoeve van de voertuigmodellen. De software specialist operationaliseert de simulatie software, voert aanpassing uit en bouwt in overleg met de studenten twee voertuigmodellen. Verder bouwt hij met hulp van wegontwerpers twee (simpele) wegmodellen.
© Gobar adviseurs
blad 7
Rapport
Vervolgens wordt een gebruikerstraining gegeven. Aan die training nemen de studenten deel. Verder neemt de wegontwerper die participeert in de pilot deel aan deze training. Naar verwachting zal de training zijn ingericht voor een maximale groepsgrootte van zes personen. Het zal dan mogelijk zijn om nog enkele Bouwdienst medewerkers met de training te laten meedraaien om kennis op te doen van de simulatiesoftware (bijvoorbeeld leden klankbordgroep). Deze mogelijkheid verdient overweging. Na de training kunnen de experimenten met de FIVE-simulatiesoftware van start gaan.
5.3. Fase 3: Uitvoeren experimenten In deze fase voeren de afstudeerders, tezamen met wegontwerpers, de simulatieexperimenten uit. De resultaten worden vastgelegd met vermelding van de gehanteerde uitgangspunten. In het budget is een voorziening opgenomen voor het uitvoeren van praktijkmetingen aan een voertuig (rolstijfheid etc.). Deze meting kan door de Hogeschool worden uitgevoerd (zie bijlage D). Tevens is een voorziening opgenomen voor onderstemming van een specialist op het gebied van banden (sirnulatie). Fase 3 heeft een doorbooptijd van twee maanden. Halverwege deze periode worden relevante tussenresultaten gepresenteerd en geëvalueerd, in comité met deskundigen (bijvoorbeeld op het gebied van: wegontwerp, voertuigdynamica, voertuigsimulatie, banden). Ook naar aanleiding van deze evaluatie wordt de onderzoeksopzet aangescherpt.
5.4. Fase 4: Eindevaluatie en rapportage In deze afsluitende fase wordt de eindrapportage opgesteld. In deze rapportage wordt verslag gedaan van de onderzoeksopzet en resultaten, vindt toetsing plaats aan de pilotdoelstellingen en worden aanbevelingen gedaan voor eventueel vervolg. De eindrapportage wordt samengesteld door een team van Bouwdienst, studenten en de simulatie specialist. De regie ligt in handen van de projectleider Bouwdienst. In bijlage C is de taakverdeling beschreven die de basis vormt voor de begroting. De eindresultaten worden gepresenteerd aan comité met deskundigen en vervolgens geëvalueerd. De resultaten van deze evaluatie worden ten slotte verwerkt in de eindrapportage.
© Gobar adviseurs
blad 8
Rapport
6. Resultaten
Ref.
Fase Omschrijving
A
1
Overeenkomsten met twee afstuderende studenten en de hogeschool
B
1
Offerte aanvraag vooi operationaliseren en ter beschikking stellen simulatie software
C
1
Idem contract
D
2
Onderzoeksopzet
E
2
Resultaten van literatuurstudie kentallenl parameters
F
2
Basis voertuigmodellen (2) en wegmodellen (2)
G
2
Operationele simulatie software
H
3
Verslaglegging uitgevoerde experimenten
3
Presentatie tussenresultaten en verslag van (tussen)evaluatie
J
3
Concept eindrapportage
K
4
Presentatie eindresultaten en verslag (eind)evaluatie
L
4
Eindrapportage
De resultaten F en G maken moeten worden geleverd door de partij die de simulatie software verzorgt (contract C)
© Gobar adviseurs
blad 9
Rapport
7. Begroting 7.1. Externe uren
WBS
Advies
1
Fase 1: Projectvoorbereiding
1.1
Wervingstraject studenten
1.2
Contractvorming specialist simulatiesoftware
2
Fase 2 : Voorbereidingen pilot
Specialist
2
Opstellen onderzoeksopzet Literatuurstudie voertuigparanieters
3
Aanpassen gebruikers interface
4
Bouwen simulatiemodellen (2x)
5
Gebruikerstraining (3 dgn)
3
Fase 3: Uitvoeren experimenten Voorbereiden en uitvoeren 4
Ondersteuning specialist Tussen evaluatie 4
1
1
Fase 4: Rapportage en evaluatie 3
Rapportage. Bijdrage specialist 1
Eindevaluatie
1
Rapportage 5
Projectondersteumng 0,5 dgn/wk
9
Totaal
13
22
Opmerkingen: De uitgangspunten die zijn gehanteerd voor de begroting van de gebruikerstraining zijn opgenomen in bijlage A.
© Gobar adviseurs
blad 10
Rapport
7.2. Kosten Externe kosten: Opm.
Euro's
Vergoeding HAN
Forfaitair bedrag
1.500,-
Vergoeding (2) studenten
2 mali, 4 maanden
3.200,-
Specialist simulatie software
22 niandagen
Huur siinulatiesoftware
n.v.t.
Advies projectondersteuning
13 mandagen
Optie: meting voertuig
HAN
1.500,-
Optie: specialist banden
1 mandag
1.000.-
19.360,-
12.480,-
1.500,-
Optie: Aanpassing GUII
40.540,-
Totaal
Opmerkingen: - Alle geldbedragen zijn exclusief BTW - De geraamde uurtaneven zijn inclusief reis en verblijfkosten binnen Nederland. - De simulatiesoftware wordt twee maanden ter beschikking gesteld al onderdeel van een gebruikerstraining (zie bijlage A). - Bij de begroting is aangenomen dat de Bouwdienst gedurende de pilot de hardware ter beschikking stelt. De eisen waaraan deze hardware moet voldoen zijn opgenomen in bijlage B. - Bovenstaande begroting betreft één pilot. Indien, gelijktijdig, een tweede pilot wordt uitgevoerd moet worden gerekend op de volgende bijkomende kosten: - Vergoeding HAN 1.500,- Euro - Vergoedong studenten 3.200.- Software specialist 2.300,- Totaal
© Gobar adviseurs
blad 11
7.000,- Euro
Rapport
Rarning interne uren RWS In het kader van de pilot worden (interne) uren gemaakt door de projectleider, de klankbordgroep en de werkgroep. In deze paragraaf vindt u een raming van de te verwachten inspanning,
dagen
dagen
dagen
dagen
Fase 1
Fase 2
Fase 3
Fase 4
Projectleider BD 2
Werven afstudeerders Contractvorming Tussen evaluatie
1
Eindevaluatie Rapportage! afstemming HAN 1
Projectbeheer
1
2
3
4
1
Klankbordgroep (4 man) 2
Tussen evaluatie
2
Eindevaluatie Werkgroep (Iman)
4
5
Ondersteunen afstudeerders en afstemmen software specialist.
18
Idem. Uitvoeren experimenten (2 dgnl wk)
2
Tussen evaluatie
2
Eindevaluatie 4
Totaal dagen
Gobar adviseurs ©
blad 12
6
29
13
Rapport
8. Planning De startdatum van de pilot hangt samen met de afstudeerpenodes van de studenten van de Hogeschool Arnhem Nijmegen. Er zijn twee periodes. De eerste periode loopt van begin september tot januari. De tweede periode loopt van begin februari tot juni. In de onderstaande figuur is de planning weergegeven voor de projectfase 2 tot en met 4. In fase 1 vindt werving en selectie plaats van de studenten. Het werven van de studenten dient minimaal een halfjaar van te voren worden gestart. Voor de eerste periode betekent dat in maart de afstudeeropdracht moet worden aangemeld, voor de tweede periode is dat in augustus. Verder vindt in de eerste fase de contractvorming en opdrachtverlening plaats inzake de specialist (simulatie) software. Hiervoor dient circa acht weken te worden gereserveerd.
--------------------
ii -., =------------_]==,]. :. F~21:Uitvoerenexperirrienten '.1 expenm - -t Uitvoeren II Aanscherpen Evaluatie
,..
-.'= iii...
--------------------------------------
MMMMIMMMM
---------------------------------------
© Gobar adviseurs
blad 13
Rapport
9. Risico-inventarisatie en analyse Inzet studenten
Studenten zullen een groot deel van de pilot uitvoeren, hun inzet en enthousiasme is sterk bepalend voor het slagen van de pilot. Start het wervingsproces tijdig opminimaal 6 maanden voor geplande aanvang van de pilot. Besteedt tijd en zorg aan selectietraject. Zorg dat bouwdienst medewerker beschikbaar is voor begeleiding bij de uitvoering van de opdracht. Inzet software specialist
Het risico bestaat dat de software specialist onvoldoende capaciteit kan vnj maken ten tijde van de pilot (eenmansbedrijf). Als gevolg daarvan loopt het project vertraging op en de studenten kunnen niet effectief aan de slag. Formaliseer opdracht aan software specialist 2 maanden voor de geplande aanvang van activiteiten. Leg afspraken over planning vast in het contract. .4 fstemming tussen partif en Studenten, bouwdienst en software specialist moeten in het project nauw samenwerken. Daarbij bestaat het risico dat mensen of resultaten niet tijdig beschikbaar zijn waardoor het project onvoldoende voortgang maakt. Afstemming met de software specialist vraagt extra aandacht. Indien deze moet wachten kan dat kosten en/of verdere vertraging met zich mee brengen. Planning ruim van te voren af stemmen. Voortgang nauwgezet volgen en indien nodig bijsturen. Kosten voor user interface
De user interface van de simulatiesoftware is gericht op het ontwerpen van auto's. Ten behoeve van de pilot zal deze interface worden aangepast, hiervoor is een vast budget gereserveerd. De eisen en wensen voor deze interface zullen voor een groot deel tijdens de pilot worden geformuleerd. Twee risico's: Binnen het gestelde budget blijkt het niet mogelijk om een werkbare interface te realiseren waardoor relatief veel inspanning nodig is om de experimenten uit te voeren en/of rapportages te maken. Extra voorziening in budget opnemen voor eventuele extra aanpassingen. De kosten voor het aanpassen van de user interface blijken achteraf uit de hand te zijn gelopen. Aanpassingen van user interface richten op het efficient kunnen uitvoeren van de simulaties. Zaken als lay-out zijn minder belangrijk. Clausule opnemen in contract met de softwarebouwer: Kosten voor extra werkzaamheden worden niet geaccepteerd tenzij voor aanvang werkzaamheden geaccordeerd door projectleider.
I) Gobar adviseurs
blad 14
Rapport
Bijlage A: Uitgangspunten gebruikerstraining De standaard gebruikerstraining voor de Adams software duurt vijf dagen. Die cursus is gericht op de ontwerper van auto's en bevat veel rnslructie over het opbouwen van de voertuigmodellen. In de aanpak van de pilot is gekozen om deze modellen te laten bouwen door de specialist op het gebied van simulatiesofiware. In de gebruikerstraining hoeft dit onderwerp daarom slechts ten dele te worden behandeld. Voor een gebruikerstraining gericht op de pilot voor wegontwerp volstaat daarom drie dagen. De maximale groepsgrootte voor de gebruikerstraining is zes personen. Faciliteiten worden geleverd door de Bouwdienst: - Ruimte voor circa zeven personen - Met beanier en presentatiescherm - Met 3 hardware configuraties als beschreven in appendix B.
Bijlage B: Hardware specificaties Als uitgangspunt is gehanteerd dat de Bouwdienst de benodigde hardware beschikking stelt. Gedurende de gebruikerstraining gaat het om drie stations (3 dagen). Voor de pilot gaat het om 1 station voor 2 maanden. Specificaties hardware:
Minimaal Pentium 3 processor Operating System: Office 2000 of Windows XP-pro Intern geheugen 512 Mb Grafische kaart Open-GL 1.2
© Gobar adviseurs
blad 1
Rapport
Bijlage C: Taakverdeling rapportage Bouivdienst projectleider
- Regie en eindredactie Studenten
- Onderzoeksopzet - Bondige beschrijving van de uitgevoerde simulaties en de belangrijkste resultaten. - Optioneel. Bondige beschrijving van uitgevoerde metingen aan voertuigen die in het kader van de pilot zijn uitgevoerd ten behoeve van het bepalen van model parameters. - Beschouwing van de gebruikte/ benodigde voertuigparameters. Hoe zijn de parameters bepaald, verkregen. Geef inschatting van de spreiding van deze parameters in de praktijk (betrouwbaarheid). Beoordeling van het effect van die spreiding op het pilotresultaat (gevoeligheid). - Evaluatie van piotresulaten. Bijvoorbeeld relatie boogstraal veilige snelheid: relatie tussen bandwrijving en veilige snelheid in bochten etc. Inzichtelijk maken hoe die resultaten zich verhouden tot regelgeving voor wegontwerp. Inzichtelijk maken hoe de resultaten zich verhouden tot uitgevoerde praktijkproeveii (strookwisseling A4) - Detail beschrijving van de uitgevoerde simulaties en de resultaten daarvan (in bijlage). - Detail beschrijving van uitgevoerde metingen aan voertuigen (in bijlage) Wegontwerper Bouwdienst
- Rapportage bevindingen inzake het gebruik van de simulatie software vanuit het perspectief van de wegontwerper. - Evaluatie van de toepasbaarheid van HVE-simulatie voor wegontwerp. Is het zinvol toe te passen en welke ontwerpproblemen lenen zich daar goed voor. Wat is de meerwaarde van de simulatie. - Aanbevelingen vervolgaanpak - Beschrijving gebruikte wegmodellen (in bijlage). Specialist simulatie software
- Beschrijving van de gebruikte (basis) voertuigmodellen: methoden. aannamen en gebruikte parameters. (in bijlage) - Beschrijving van de gebruikte softsvare, in het bijzonder van de voor dit project gebruikte userinterface: op wegontwerp toegespitste analyses en mogelijkheden: aanbevelingen tot uitbreiding (in bijlage). - Voor deze bijdrage aan de rapportage is drie mandagen opgenomen in de begroting.
. Gobar adviseurs
blad 2
Rapport
Bijlage D: Praktijkproeven voertuigparameters De afdeling autotechniek van de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN) heeft faciliteiten om metingen te verrichten aan voertuigen. De HAN heeft daarvoor twee voertuigen beschikbaar Het ene voertuig is een personenauto van het merk Mercedes! stationwagen. In/aan dit voertuig is diverse apparatuur aangebracht: Daarmee kunnen hellingshoeken en versnelimgen en de stuurkracht worden gemeten. De gegevens worden geregistreerd in een computer. Al deze apparatuur is mobiel en eenvoudig om te bouwen naar een ander merk/type voertuig. Het andere voertuig is een grote bestelauto van het merk IVECO, de auto mag (nog net) met een B-rijbewijs worden gereden. Specifiek is de grote hoogte en de luchtvering. Met de meting kan het gedrag in bochten in kaart worden gebracht. (onderstuur, overstuur. rolstijfheid, reacliekrachten op stuurinrichting) De metingen worden door studenten uitgevoerd op een afgesloten weg (circuit). Ze kunnen als onderdeel van een afstudeeropdracht tegen geringe kosten worden uitgevoerd. In de begroting is hiervoor een optionele post opgenomen van 1.500,- Euro.
© Gobar adviseurs
blad 3
1
