Seizoenskrantje december 2015 | 6e jaargang | Nummer 22
Verantwoordelijke uitgever: Thuisverpleegkunde Martine & Partners
Hallo allemaal, Laat de warmte die dit seizoen met zich meebrengt het gehele jaar in je hart gloeien. Wij wensen je toe dat de pieken van het afgelopen jaar, de dalen voor het nieuwe jaar zullen worden! Wij wensen je een jaar, een topper, een knaller, een dagelijkse knuffel, een zee van geluk. En niet te vergeten een zuiver geweten, een jaar vol vertrouwen, een vleug romantiek. Uniek in je leven, een jaar om te zweven, een jaar zoals niemand er ooit een verwacht. Bij een nieuw jaar horen wensen heel persoonlijk en speciaal, voor jullie 't allerbeste! Voor ons blijven jullie: ideaal. Een jaar zonder zorgen tegemoet met vriendschap in overvloed en elke dag een dosis geluk; zo kan het nieuwe jaar niet meer stuk!
1
De kluchtjeshoek
Bron: http://album.gva.be/foto/Cartoons/
Bron: http://album.gva.be/foto/Cartoons/
2
Bron: http://album.gva.be/foto/Cartoons/
Oneliners over kerst Welke nationaliteit heeft de Kerstman?
Noord-Pools.
Hoe noem je mensen die bang zijn voor Santa Claus?
Claustrofobisch.
Mamma, mag ik een hond voor kerst?
Nee, je krijgt gewoon een kalkoen net zoals iedereen met kerst.
Wie heeft er met de kerst nooit honger?
De kalkoen, want die is altijd gevuld.
Welke vogel heeft er vleugels en kan toch niet vliegen?
Geroosterde kalkoen.
Wat kun je het beste in een kersttaart zetten?
Je tanden.
Hoe noem je iemand die met kerst in zijn handen klapt?
Een Santapplaus.
Wat zei de kleine kaars tegen de grote kaars?
Ik ga vanavond uit.
Waar gaat een sneeuwman dansen?
Op een sneeuwbal.
Hoe weet je dat er een sneeuwman in je bed ligt?
Als je nat wakker wordt.
Wat heb je in december wat je niet hebt in een andere maand?
De letter D. Bron: http://www.kerstfun.nl/moppen/
3
Kokkerellen Gegratineerde zalm met mascarpone
Ingrediënten voor 2 personen:
2 stukjes zalmfilet (2 x100g)
1 wit van prei
100 g mascarponekaas
½ dl melk
weinig room
weinig citroen
weinig vetstof
weinig visbouillon
peper en zout
Hoe gaan we te werk? 1. Snij het wit van de prei in ringen van ongeveer 0,5 cm. 2. Laat 1 eetlepel vetstof smelten in een kookpan en doe er de preiringen in. 3. Kruid met peper en zout en zet het deksel op de pan. 4. Laat gedurende 5 minuten op een zacht vuur stoven. 5. Schik dan de zalmmoten op de prei. 6. Zet het deksel op de pan en laat gedurende 15 minuten zachtjes garen. 7. Klop intussen de mascarpone met de room, melk, citroen en visbouillon tot een gladde mengeling. 8. Neem de zalmmoten uit de pan en doe 3/4 van het mascarponemengsel bij de prei. Roer goed om en laat even warmen. 9. Giet de prei in een brede, diepe ovenschaal. Schik er de zalmmoten op en lepel er de rest van de mascarponemengeling over. Laat lichtjes kleuren onder de grill. 10. Dien onmiddellijk op met stokbrood of puree.
4
Kalkoenstoofpotje op Grootmoeders Wijze Ingrediënten voor 4 personen: 400 gram kalkoenstoofvlees 1 plak half gezouten spek 2 wortelen 1 grote ui 250 gram champignons 1 el mosterd 1 el tomatenpuree 1 el bruine suiker 1 klontje (hoeve)boter 1 flesje donker abdijbier (Leffe) tijm, laurier peper en zout margarine Hoe gaan we te werk? 1. Bak het kalkoenstoofvlees in hete margarine aan alle kanten mooi bruin. Kruid naar smaak met peper en zout. 2. Neem een andere pan en laat in een beetje margarine de fijngesneden ui, de champignons en de in schijfjes gesneden wortelen zachtjes stoven. 3. Kruid goed met peper. Voeg dan de groenten bij het vlees en roer goed om. 4. Voeg een takje tijm toe en een laurierblaadje. Daarna ook de mosterd, de bruine suiker, de tomatenpuree en het klontje boter. 5. Overgiet langzaam met het donker abdijbier. 6. Laat op een zacht vuurtje een kwartiertje sudderen. Dien op met puree of frietjes.
5
Panna cotta met witte chocolade en frambozen Ingrediënten voor 4 personen: 3 dl frambozencoulis 4 gelatineblaadjes 2 dl room 1½ dl melk 75 gr witte chocolade Hoe gaan we te werk? Week de gelatineblaadjes in koud water. Breng de frambozencoulis met 6 eetlepels water aan de kook. Knijp 2 gelatineblaadjes uit en voeg toe. Roer tot het gesmolten is. Laat nog 2 minuten koken. Neem 4 glaasjes en zet ze een beetje schuin. Verdeel de coulis over de glaasjes, laat afkoelen en laat opstijven in de koelkast. Breng de room aan de kook met de melk en de witte chocolade. Knijp de andere gelatineblaadjes uit en voeg toe. Roer tot het gesmolten is. Neem de glaasjes uit de koelkast. Verdeel de panna cotta over de glaasjes. Laat afkoelen. Zet de glaasjes minstens 4 uur in de koelkast voor je ze opdient.
Smakelijk! Griet Vandevyver
6
De suikertaks
Vanaf 2016 komt er een suikertaks op álle frisdranken, niet enkel op alcopops zoals Bacardi Breezer. Tegen 2020 moet de maatregel 250 miljoen opleveren. Van cola tot Smirnoff Ice: vanaf volgend jaar zal je op zulke suikerrijke dranken meer belasting betalen. Die maatregel uit de taxshift wordt de komende jaren geleidelijk ingevoerd. Hoe hoog de suikertaks per fles of blikje zal zijn, is nog niet duidelijk, maar hij moet volgend jaar al wel 50 miljoen euro opbrengen voor de staatskas. Dat bedrag verhoogt elk jaar met 50 miljoen, om in 2020 op kruissnelheid te komen met een opbrengst van 250 miljoen. Vetrijke voeding wordt niét extra belast, zo zeggen regeringsbronnen. De suikertaks op frisdranken is nog maar een eerste stap in een groot voedingsplan dat de Belg moet overtuigen om gezonder te gaan eten en drinken, zegt het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open VLD). Eigenlijk was het niet de bedoeling van Maggie De Block om nu al een suikertaks te heffen op frisdranken. ‘Wij zijn in snelheid gepakt,’ zegt haar woordvoerder Els Cleemput. ‘De taxshift moest immers gepaard gaan met een gezondheidstaks. Vandaar ook dat het technisch onmogelijk was om bijvoorbeeld de light-dranken nog uit de belasting te halen.’ Volksgezondheid werkt aan een veel groter voedingsplan dat de Belg moet aansporen gezonder te eten. ‘Dat is ook het enige wat werkt,’ aldus Els Cleemput. ‘Als het een puur fiscale maatregel is, zoals de suikertaks in Denemarken, dan flopt het. Maar in Finland zijn er wel resultaten omdat daar de taks gepaard gaat met zware sensibiliseringsacties naar de bevolking, in samenwerking met het onderwijs en met de voedingsindustrie.’ Welke maatregelen het voedingsplan zal bevatten, laat het kabinet afhangen van gesprekken met de voedingsindustrie en van de resultaten van een onderzoek naar onze voedingsgewoonten door het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid (WIV) dat in november wordt verwacht. ‘In dat plan zullen zeker maatregelen zitten om het gebruik van verzadigde vetten en suikers te ontmoedigen. De taks op frisdranken is daarin zeker geen foute stap. België is immers na Duitsland de grootste verbruiker van frisdranken met 123,9 liter per jaar. Dat is twee keer zo veel als de gemiddelde Fransman.’ ‘Daarnaast zitten frisdranken boordevol suiker. Zo bevat een blik cola van 33 centiliter 36 gram suiker tegenover 27 gram in een suikerwafel. Een bijkomend nadeel is dat een wafel een verzadigd gevoel achterlaat terwijl frisdranken de honger niet stillen en je dus moeiteloos het ene blikje na het ander kan binnenkappen.’ 7
Zoetstoffen en suikers: een overzicht We kunnen de zoetstoffen onderverdelen in 3 grote groepen: de klassieke, natuurlijke suikers, de intensieve suikers en de extensieve suikers. A. Klassieke suikers Energie en glycemie De koolhydraten in de voeding omvatten zowel zetmeel als alle suikers. Natuurlijke suiker evenals de complexe koolhydraten afkomstig van zetmeelproducten en aardappelen, zijn belangrijke, gezonde energieleveranciers. Zij leveren belangrijke hoeveelheden vitaminen, mineralen en voedingsvezels. De energetische waarde van alle koolhydraten die in de dunne darm volledig geresorbeerd worden, is identiek (1 g = 4 Kcal). Alle verteerbare koolhydraten worden in het lichaam omgezet tot glucose en zullen een stijging van de glycemie (=bloedsuikergehalte) veroorzaken. De snelheid waarmee dit gebeurt, is onderling verschillend. Niet volledig resorbeerbare koolhydraten worden chemisch als ‘suiker’ omschreven maar hebben een lagere energetische waarde (vb. 1 g = 1,5 Kcal) en beïnvloeden de glycemie in mindere mate of niet. Soorten Glucose (= druivensuiker of dextrose ) en fructose (= vruchtensuiker) zijn monosacchariden die terug te vinden zijn in fruit en groenten. Lactose (= melksuiker) is een disacharide, bestaande uit glucose en galactose, dat van nature terug te vinden is in melk en melkproducten. Ook maltose of moutsuiker is een disacharide. Sucrose, ook sacharose genoemd, is een disaccharide opgebouwd uit glucose en fructose. Sucrose is de benaming voor gewone tafelsuiker verkregen uit suikerriet of -biet. Sucrose komt van nature voor bijvoorbeeld in fruit maar wordt vaak toegevoegd aan voedingsmiddelen en dranken. Suiker zorgt eveneens voor een bepaalde structuur en kleur van een gerecht en heeft een positieve invloed op de bewaartijd. Tagatose is een suiker die als alternatief voor sucrose gebruikt kan worden. De chemische structuur van tagatose is vergelijkbaar met fructose. Tagatose kan verkregen worden uitgaande van lactose of melksuiker. Deze suiker wordt gehydrolyseerd en één deel (galactose) wordt verder chemisch (isomerisatie) behandeld tot een stof ontstaat met een zoete smaak maar die minder ter hoogte van de dunne darm opgenomen wordt in vergelijking met gewone suiker. Een overmatige consumptie van suiker leidt met zekerheid tot overgewicht en tandbederf. De relatie tussen het gebruik van zuivere suiker en allerlei andere ongemakken of aandoeningen wordt onderzocht. Mogelijk is er ook een relatie tussen suikergebruik en oververmoeidheid, ADHD, hoge bloeddruk, ... B. Intensieve zoetstoffen Energie en glycemie Intensieve zoetstoffen hebben een zoetkracht die beduidend groter is dan deze van suiker. De calorische waarde is verwaarloosbaar. In het kader van overgewicht en diabetes en mensen die hun suikerinname willen beperken zijn zoetstoffen een perfect alternatief voor suiker. Volgens het Agence Francaise de Sécurité des Aliments zorgen zoetstoffen voor een reductie van de dagelijkse energie-inname met 10%. Dit stemt overeen met een gewichtsreductie van ongeveer 1 kg per maand voor iemand met een lichaamsgewicht van 75 kg. 8
Soorten Aspartaam is de meest bekende en vaak gebruikte intensieve zoetstof. De smaak benadert zeer sterk deze van sucrose. Aspartaam is samengesteld uit 2 stoffen die van nature in voedingsmiddelen zoals melk, eieren, bananen, vlees, en in ons lichaam voorkomen (2 aminozuren namelijk asparaginezuur en fenylalanine). De energetische aanbreng van aspartaam is vergelijkbaar met suiker maar de zoetkracht is beduidend groter, en er is dus beduidend minder nodig. Aspartaam levert bijgevolg een te verwaarloosbare hoeveelheid calorieën en heeft geen invloed op de bloedsuikerwaarde. Aspartaam wordt niet gemetaboliseerd door de mondflora en is dus niet destructief voor de tanden. Sacharine en cyclamaten zijn de oudste kunstmatige zoetstoffen met een sterke zoetkracht, maar de smaak is niet steeds aanvaardbaar zodat hun gebruik de laatste jaren sterk afgenomen is. Acesulfaam K is een zoetstof die geen calorische waarde heeft en zeer stabiel is. Deze stof wordt in de voedingsindustrie vaak in combinatie met aspartaam gebruikt. Op die manier wordt een product verkregen dat kookbestendig is. De ADI waarde voor deze zoetstof bedraagt 9 mg/kg/dag. Een normaal huishoudelijk verbruik zal niet leiden tot het overschrijden van deze waarde. Sucralose is eveneens een kunstmatig zoetmiddel. Sucrose wordt chemisch zodanig behandeld dat een stof verkregen wordt die niet door het lichaam opgenomen kan worden. Dit, tot nu toe ook als veilig beschouwd, kunstmatig zoetmiddel bevat geen calorieën en heeft geen invloed op de bloedsuikerwaarden. Praktisch gebruik Voor de intensieve zoetstoffen bestaan ADI (=acceptable Daily Intake of aanvaardbare dagelijkse dosis) uitgedrukt per kg lichaamsgewicht. De ADI waarde is 1/100ste van de hoeveelheid die mogelijk schade zou kunnen berokkenen. Uit studies is gebleken dat de reële dagelijkse inname van zoetstoffen ver beneden de ADI waarden ligt. Deze waarden zijn dus zeer ruim genomen en zelfs indien overschreden is er niet onmiddellijk gevaar voor de gezondheid. Intensieve zoetstoffen zijn de meest bestudeerde voedingsadditieven en gebaseerd op de huidige kennis is de consumptie veilig. De laatste jaren verschijnen vaak onrustwekkende berichten omtrent het gebruik van aspartaam. Toch kan met zekerheid gesteld worden dat dit product als veilig kan beschouwd worden. Allerlei studies die het tegendeel trachten aan te tonen, worden achteraf opnieuw weerlegd. In 2005 publiceerde het Ramazzini Instituut (Bologna, Italië) een studie op ratten waaruit zou blijken dat aspartaam aanleiding geeft tot het ontwikkelen van lymfomen en leukemie. Er is echter veel kritiek op de methodologie en correcte interpretatie van de resultaten van deze studie en in 2006 concludeerde het EFSA dat er geen wetenschappelijk bewijs is om het gebruik van aspartaam te beperken. Op dit ogenblik is er geen wetenschappelijke evidentie die aangeeft dat de ADI waarde (Europa 40 mg/kg – Amerika 50 mg/kg) dient verstrengd te worden. Een volwassene van 60 kg zou bij een gebruik van 95 tabletten of 110 soeplepels van poeder op basis van aspartaam de ADI waarde nog niet overschrijden. Het wetenschappelijk panel van de Europese autoriteiten voor voedselveiligheid (EFSA) gaat ervan uit dat consumenten in Europa gemiddeld minder dan 25% van de ADI innemen. C. Extensieve zoetstoffen Soorten Polyolen zoals maltitol, lactitol, sorbitol, isomalt, xylitol... zijn de meest gebruikte extensieve zoetstoffen of bulkzoetstoffen. Deze stoffen, ook wel suikeralcoholen genoemd, worden verkregen door scheikundige verwerking(hydrogenatie) van gewone koolhydraten. Bepaalde polyolen komen in kleine hoeveelheden in natuurproducten voor.
9
Extensieve zoetstoffen zijn belangrijk in de voedingsindustrie. Deze zoetstoffen worden vooral gebruikt bij de productie van kauwgum, snoepjes, eventueel chocolade en koekjes,... zonder suiker. Zoetkracht De zoetkracht van de meeste polyolen is beduidend lager dan deze van suiker. Er zal dus een grotere hoeveelheid moeten aangewend worden voor dezelfde zoetkracht. Energie en glycemie Polyolen worden gedeeltelijk opgenomen in de darm. Dit betekent dat de calorische waarde van deze stoffen, in tegenstelling tot intensieve zoetstoffen, niet nul is. Er zijn onderlinge verschillen maar algemeen kan gesteld worden dat 1 g polyolen ongeveer 2-2,5 Kcal per gram levert. In het kader van overgewicht moet, in tegenstelling tot de intensieve zoetmiddelen, hiermee rekening gehouden worden. De invloed van polyolen op de bloedsuikerwaarden is onduidelijk en eveneens onderling verschillend. Volgens de ADA (American Diabetes Association) is de invloed ongeveer de helft in vergelijking met suiker. Momenteel kan met zekerheid gesteld worden dat de inname van een belangrijke hoeveelheid maltitol of sorbitol een stijging van de bloedsuikerwaarde met zich mee zal brengen. Praktisch gebruik Een gedeelte van deze stoffen wordt in de dikke darm gefermenteerd door de darmbacteriën. Een overmatig gebruik van polyolen zal aanleiding geven tot winderigheid, een opgeblazen gevoel en diarree. Dit verschilt van persoon tot persoon, maar duidelijk is dat vooral kinderen en misschien ook bejaarden hier sterk onderhevig aan zijn. Algemeen geeft een dagelijkse inname van minder dan 20 g geen problemen geeft. Dit betekent bijvoorbeeld een 4-tal pralines gezoet met maltitol. Omdat het gebruik van polyolen als niet-toxisch beschouwd wordt, zijn hiervoor geen ADI-waarden opgesteld. Zoetmiddelen in de praktijk Op basis van intensieve zoetstoffen De zoetkracht van intensieve zoetstoffen is veel hoger dan deze van suiker, maar bij de verwerking in de voedingsindustrie betekent dit dat het ‘massa’ aspect van suiker wegvalt. Er is een bulkstof nodig om praktisch gebruik mogelijk te maken. Veelal worden koolhydraten zoals tagatose, maltodextrinen (glucosepolymeer), lactose,... of voedingsvezels gebruikt. Canderel gebruikt bijvoorbeeld maltodextrine als bulkstof terwijl bij Tagatesse tagatose en voedingsvezels deze functie vervullen. Omwille van de smaak en de stabiliteit, bijvoorbeeld bij verwarmen, bevatten sommige tafelzoetstoffen een mengsel van verschillende zoetstoffen. Sommige producten hebben enkele jaren geleden het recept zodanig aangepast dat het zoetmiddel nu hittebestendig is tot 220°C. Een mengsel van aspartaam en acesulfaam geeft een stabiele zoetstof met een zeer aangename smaak. Acesulfaam is hittebestendig en geeft een snelle, maar niet aanhoudende, zoete smaak zodat deze stof in combinatie met andere zoetstoffen een lekker product levert (bijvoorbeeld Canderel). Het verkrijgen van een alternatief voor suiker dat de smaak zo goed mogelijk benadert, is niet steeds eenvoudig en vraagt het nodige onderzoek en ervaring. Goedkopere producten die niet steeds gepaard gaan met de nodige research hieromtrent, hebben vaak een metaalsmaak of een onaangename, bittere nasmaak. Op basis van suiker Om allerlei organoleptische aspecten wordt soms ook een mengsel van suiker en een zoetstof gebruikt. Suiker wordt aan een bereiding toegevoegd, niet enkel om de smaak, maar ook omwille van specifieke eigenschappen zoals rijzen, kleur, bewaar, krokant aspect ... Voor ondermeer bakbereiding zal een mengsel van zoetstof en suiker het resultaat verbeteren maar de calorische aanbreng toch verlagen in 10
vergelijking met suiker. Door de aanwezigheid van suiker zal dit echter wel een stijging van de bloedsuikerwaarde teweegbrengen. Overzicht van enkele zoetmiddelen: Merk
Canderel
Tagatesse
T-Light
Suiker
Inhoud
75g
500g
250g
1000g
Samenstelling
Maltodextrine Aspartaam Acesulfaam-K
Tagatose Sucralose Isomalt
50% suiker Aspartaam 100% suiker AcesulfaamK
38kcal
140 kcal
200 kcal
400 kcal
g (voor dezelfde zoetkracht als 100g suiker)
10g
50g
50g
100g
Kookbestendig
ja tot 220°C
ja tot 180°C ja tot 220°C ja
Nevenwerkingen
geen niet geschikt voor patiënten met fenylcetourie
winderigheid opgeblazen geen gevoel laxatief
kcal (dezelfde zoetkracht als 100 g suiker)
geen niet geschikt voor patiënten met fenylcetourie
Besluit De prevalentie van overgewicht en diabetes stijgt en neemt dramatische vormen aan. Het gebruik van toegevoegde suiker is te hoog. Suiker kan vervangen worden door intensieve of extensieve zoetstoffen. Zoetstoffen passen binnen een gezonde levensstijl. Intensieve zoetstoffen brengen zo goed als geen calorieën aan en hebben een grote zoetkracht. Extensieve zoetstoffen leveren calorieën en hebben een lage zoetkracht. Zoetstoffen bestaan vaak uit een combinatie van intensieve zoetstoffen en bulkproducten. Er zijn onderlinge verschillen wat energetische aanbreng betreft. Een combinatie van verschillende intensieve zoetstoffen geeft vaak producten die geschikt zijn voor warme bereidingen. De samenstelling van een zoetstof moet nauwkeurig bestudeerd worden: bijvoorbeeld Tagatesse is geen tagatose, Canderel is geen aspartaam. Bron: http://www.gezondheid.be
11
Is stevia gezonder of veiliger dan suiker en aspartaam?
Met de komst van de stevia lijkt er een wondermiddel gekomen: een vervanger voor suiker of voor het door velen (ten onrechte) verketterde aspartaam die de consument met een gerust hart en naar hartenlust mag consumeren. Maar klopt dat ook? Wat is Stevia? Stevia is een natuurlijke intensieve zoetstof afkomstig van de blaadjes van de Stevia rebaudiana, een plant uit Zuid-Amerika. Het zijn de steviolglycosiden, een extract uit de blaadjes, die verantwoordelijk zijn voor de zoete smaak. Deze steviolglycosiden zijn 200 tot 300 keer zoeter dan gewone suiker en bevatten geen calorieën. Stevia is stabiel bij verhitting. Dat wil zeggen dat het ook geschikt is als zoetstof voor gekookte en gebakken producten. Het mag sinds 2011 in de Europese Unie gebruikt worden. In de Europese wetgeving staat in welke producten het gebruik is toegestaan. Het mag toegevoegd worden aan light frisdranken en light bier, yoghurtdranken, ijs, desserts, vruchtennectar, jam, marmelade, snoep, chocolade, kauwgom, salades, soepen, sauzen en zoetjes. Voorwaarde is wel dat deze producten minder calorieën of geen toegevoegde suikers bevatten. Steviolglycosiden kregen het E-nummer 960 toegekend en behoren tot de categorie zoetstoffen binnen de additieven. Om misleiding te voorkomen, worden in België ook richtlijnen opgesteld voor de etikettering en reclame rond het gebruik van steviolglycosiden. Toegelaten vermeldingen zijn onder andere “met steviolglycosiden,” “met rebaudioside A,” “met steviolglycosiden uit stevia” of “met zoetstoffen uit Stevia”. Vermeldingen zoals “met stevia,” “met stevia-extract” of “met natuurlijke zoetstoffen” zijn niet toegelaten, omdat ze een verkeerde indruk zouden kunnen wekken. Afbeeldingen van steviabladeren zijn enkel toegelaten als er in de nabijheid verduidelijkt wordt dat het gaat om steviolglycosiden. Een gezond alternatief voor suiker? Stevia bevat geen calorieën, het heeft geen effect op de bloedsuikerspiegel (en kan daarom gebruikt worden door diabetespatiënten) en het is tandvriendelijk. Het is wel veel duurder dan suiker. Bovendien heeft het een bittere nasmaak die niet door iedereen geapprecieerd wordt. Het is niet omdat stevia afkomstig is van een plant en dus zogezegd ‘natuurlijk’ is, dat het naar hartenlust kan geconsumeerd worden. De aanvaardbare dagelijkse inname (ADI) van steviolglycosiden is door Europese instanties vastgelegd op 4 mg/kg lichaamsgewicht. Bij een normaal eetpatroon krijgt u niet te veel stevia binnen. Om over de aanvaardbare dagelijkse hoeveelheid heen te gaan zou u meer dan 3 liter light frisdrank met stevia per dag moeten drinken. Stevia mag dan geen calorieën bevatten, de producten waaraan het wordt toegevoegd bevatten wél calorieën. Dit komt omdat in het algemeen maar een derde van de suiker vervangen kan worden door stevia, zonder nare nasmaak. Zo bevat de nieuwe Coca-Cola Life dankzij een mix van suiker en stevia twee keer minder calorieën dan de traditionele variant (108 calorieën per 600 ml tegenover 250 calorieën). 12
Een product gezoet met andere stoffen dan suiker is niet per se gezonder. Producten waarin zoetstoffen gebruikt worden als vervanger voor suiker behoren tot de lightproducten. Het blijft bovenal belangrijk om te kiezen voor producten die nuttige voedingsstoffen aanleveren. Een laag energie- of suikergehalte maakt nog geen gezond product. Wie een gezond gewicht heeft en geen problemen heeft met de glycemie (bloedsuiker) heeft in principe geen nood aan producten met zoetstoffen. Hierbij geldt: het is beter af en toe te genieten van een kleine portie van het gewone (gesuikerde) product dan dagelijks à volonté lightproducten te nemen zonder erbij na te denken. Beter dan aspartaam? Stevia en aspartaam zijn allebei veilige stoffen. Dat aspartaam synthetisch is en stevia gewonnen wordt uit een plant wil niet zeggen dat stevia automatisch ook veiliger is. Allebei de stoffen hebben een Enummer en zijn dus uitgebreid onderzocht op veiligheid voor ze op de markt zijn gebracht. Vorig jaar heeft het Europese Voedselagentschap EFSA in een nieuw rapport opnieuw bevestigd dat aspartaam veilig bij de huidige aanvaardbare dagelijkse inname (ADI). De huidige ADI bedraagt 40 milligram per kilo lichaamsgewicht. Om die ADI te overschrijden moet een volwassene van 75 kilo dagelijks meer dan 16 blikjes frisdrank met aspartaam drinken. De ADI is niet van toepassing op patiënten met stofwisselingsziekte PKU (fenylketonurie), omdat zij zich moeten houden aan een dieet met lage doses fenylalanine (een van de afbraakproducten van aspartaam). Een persoon van 60 kg mag volgens deze norm 2400 mg aspartaam per dag nuttigen. Eén liter Cola Light bevat 240 mg aspartaam. Dit wil zeggen dat deze persoon meer dan 10 liter van deze frisdrank zou moeten drinken om de ADI te overschrijden. Bij kinderen, met een lager lichaamsgewicht, ligt deze dagelijkse inname heel wat lager dan bij volwassenen. Kinderen mogen bijvoorbeeld dagelijks 0,5 liter suikervrije frisdrank drinken, andere bronnen zoals yoghurt, platte kaas,… niet meegerekend. Uit onderzoek is gebleken dat de gemiddelde dagelijkse inname bij de doorsnee bevolking 2 tot 3 mg/kg bedraagt. De hoogste waarden die werden gemeten situeren zich tussen 7 en 10 mg. Hieruit blijkt dus dat onze dagelijkse inname duidelijk lager is dan de ADI. Een voordeel van aspartaam ten opzichte van stevia is dat aspartaam alle suiker in een product kan vervangen, frisdranken met aspartaam bevatten hierdoor nagenoeg geen calorieën. Stevia heeft bij wat hogere concentraties een dropachtige nasmaak. Dat verandert de smaak van een product te veel. Daarom kan stevia maar een derde van de suiker in frisdranken vervangen. Bronnen: http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/ http://www.vigez.be/nieuws/nieuwsarchief/
13
Wat is het verschil tussen Coca Cola Light & Zero? Coca Cola Zero is al een tijdje op de markt, naast het bekendere Coca Cola Light. Wat zijn de verschillen tussen deze twee soorten? Marketing Vooral marketingtechnisch zit er een groot verschil in. Zero is voor de mannen en Light voor de vrouwen. De verpakking is ook wat stoerder (zwart/rood) en in de reclames is het ook duidelijk te zien. Ingrediënten Ook qua inhoud is er een verschil tussen Light en Zero, ook al denken mensen in eerste instantie van niet. Beide zijn namelijk zonder suiker en daardoor een alternatief voor de originele Coca Cola. Zero bevat echter acesulfaam, kalium en aspartaam. Light bevat natrium-cyclamaat, acesulfaam-K en aspartaam. Een iets andere samenstelling van zoetstoffen dus, waardoor Zero ook een iets andere smaak krijgt. Volgens onderzoek vinden mannen dit lekkerder. Volgens velen zou het ook dichter in de buurt komen bij de originele Coca Cola.
14
Gek van de jeuk
Kriebelende bultjes na een nachtelijk muggenoffensief of jeukende huiduitslag die je de gordijnen injaagt. Jeuk hebben we allemaal weleens. 'Jeuk is moeilijk in een sluitende definitie te vatten,' weet dermatologe Sandra Swimberghe. 'Wat de ene mens jeuk noemt, ervaart de andere misschien eerder als een branderig gevoel of zelfs pijn. Jeuk is in ieder geval een sensatie die als hinderlijk ervaren wordt. En die dikwijls aanleiding geeft tot een krabreflex.' De intensiteit van jeuk - 'pruritus' in het vakjargon - kan variëren van een licht kriebelend gevoel tot een heftige, allesbeheersende toestand die normaal functioneren haast onmogelijk maakt. In uitzonderlijke gevallen kan jeuk zo hinderlijk zijn dat hij leidt tot depressie, slapeloosheid, agressie en zelfs zelfmoordgedachten. Eén probleem, vele oorzaken Over het volledige werkingsmechanisme achter jeuk tasten wetenschappers nog in het duister. Wat ze wel weten is dat jeuk ontstaat wanneer bepaalde stoffen, zoals histamine en cytokines, de zenuwen in de huid prikkelen. 'Jeuk is in ieder geval een symptoom dat er iets mis gaat in ons lichaam', verduidelijkt dokter Swimberghe. ‘En dat hoeft gelukkig niet altijd iets ernstigs te zijn.’ Veruit de meest voorkomende oorzaak van jeuk is een droge huid. Zeker in de wintermaanden, wanneer we ons voortdurend in verwarmde ruimtes bevinden, verschillende laagjes kleding boven elkaar dragen... is het risico reëel. Maar ook veelvuldig baden of douchen, hormonale veranderingen en het verouderingsproces kan aanleiding geven tot een droge huid. Uiteraard kunnen ook allerlei huidziekten, zoals eczeem en psoriasis, bron zijn van hevige jeuk. Net als allergische reacties, irritatie door een vreemd voorwerp - denk aan kleine haartjes, stukjes glasvezel, doorntjes en zo meer -, infecties door virussen of bacteriën, schimmels, mijten en insecten.' Veel minder frequent en daardoor ook minder bekend is jeuk als gevolg van een inwendige aandoening. Dokter Swimberghe: 'Zo komt jeuk soms voor als symptoom van een inwendige tumor en kunnen bijvoorbeeld ook nierziekten, lever- en galstoornissen, bloedafwijkingen, diabetes en schildklierziekten felle jeuk opleveren.' Ten slotte kunnen ook psychische aandoeningen gepaard gaan met jeukklachten. Dokter Swimberghe: 'Parasietenfobie of de stellige overtuiging dat de huid geïnfecteerd is door parasieten is daarvan wellicht 15
het meest treffende voorbeeld, maar ook andere uitingsvormen van 'psychogene jeuk' komen soms voor.' Als het kriebelt moet je... smeren Wie jeuk heeft, zal spontaan geneigd zijn te krabben. Niet zelden een efficiënte reactie, maar in sommige gevallen minder onschuldig dan het lijkt. 'Bij jeuk worden bepaalde zenuwen geprikkeld en door erover te wrijven of te krabben kan je die prikkeling inderdaad soms tijdelijk of zelfs definitief kalmeren,' weet dokter Swimberghe. 'Bij banale vormen van jeuk is er dan ook geen enkel probleem. Maar als de jeuk ernstigere proporties aanneemt en je herhaaldelijk gaat krabben, loop je het risico dat je de huid beschadigt. Daardoor kan je wonden of littekens creëren, maar wordt je huid ook vatbaarder voor huidaandoeningen zoals eczeem, wat op zijn beurt ook jeuk kan veroorzaken. En voor je het weet, beland je in een vicieuze cirkel, waardoor het probleem alsmaar erger wordt.' Een betere behandeling van jeuk is dan ook de oorzaak aanpakken. En dat betekent in veel gevallen: smeren. Dokter Swimberghe: 'Als je weet dat bij tachtig tot negentig procent van de jeukklachten een droge huid de oorzaak is van de jeuk, is je huid goed hydrateren alvast een eerste belangrijke stap. In veel gevallen zal het volstaan je huid dagelijks in te smeren met een vochtinbrengende crème en te lang en te warm baden en douchen te vermijden.' Houdt de jeuk desondanks aan, gaan de klachten zelfs in stijgende lijn of bemerk je naast de jeukklachten ook bepaalde huidletsels, dan is het aangewezen een dokter te consulteren. 'Die zal dan op zoek gaan naar de onderliggende oorzaak en proberen die de wereld uit te helpen,' verduidelijkt dokter Swimberghe. Oorzaak onbekend Jeuk mag dan veel mogelijke oorzaken hebben, soms blijkt het onmogelijk die oorzaak te achterhalen. 'Het zijn gelukkig uitzonderingen, maar in sommige gevallen slagen we er inderdaad niet in te achterhalen wat precies de jeuk veroorzaakt,' zegt dokter Swimberghe, 'maar dat betekent gelukkig niet dat we er niets aan kunnen doen. Als het onmogelijk is de oorzaak te behandelen - omdat we die niet kennen - kiezen we voor de symptomatische aanpak.' 'We beschikken over een heel arsenaal aan middelen die we daarbij kunnen inzetten. Ook wanneer we de oorzaak wel kennen, zullen we die trouwens geregeld voorschrijven om de onbehaaglijke symptomen te bestrijden zolang de oorzaak nog niet weggenomen is. Meestal maken we gebruik van antihistaminica, geneesmiddelen die de vrijzetting van jeukveroorzakende stoffen in de huid blokkeren, al dan niet in combinatie met cortisonencrèmes, jeukstillende of hydraterende crèmes. Ook behandeling met UVB-stralen levert vaak goede resultaten op.' Op die manier is het mogelijk de meeste patiënten van hun jeukklachten af te helpen. 'Gelukkig maar,' weet dokter Swimberghe, 'want jeuk mag dan iets banaals lijken, het is zonder twijfel één van de belangrijkste comfortvergallers waarmee je in je leven te maken krijgt. En ernstige jeukklachten kunnen wel degelijk je hele leven beheersen.' Zien krabben doet krabben Tijdens het lezen van dit artikel al verschillende keren zelf gekrabd? Wees gerust, dat is heel normaal, want jeuk is in zekere zin 'besmettelijk'. Dokter Swimberghe: 'Wanneer we anderen zien krabben of praten of lezen over jeuk, worden we ons plots bewust van de talloze banale jeukjes die we elke dag hebben, maar die we normaal gezien niet of nauwelijks opmerken. Een typisch voorbeeld is een gezin waarin één van de kinderen luizen heeft en op den duur iedereen loopt te krabben.' De psychische dimensie van jeuk heeft nog een ander facet: ook je gemoedstoestand kan jeukklachten aanzienlijk beïnvloeden. 'Mensen die gestresseerd zijn, zich down of depressief voelen of niet goed in hun vel zitten zijn stukken vatbaarder voor jeuk', weet dokter Swimberghe. 'Het is te zeggen, ze gaan 16
jeuk veel sneller oppikken en als een probleem ervaren.' In zekere zin ontstaat jeuk dus wel degelijk tussen je twee oren. Gouden tips bij jeuk Waak erover dat je huid voldoende gehydrateerd is en smeer je dagelijks in. Douch niet te lang en gebruik lauw water (max. 30°C). Gebruik liever geen zeep, maar kies voor niet-geparfumeerde olie. Ook middeltjes uit grootmoeders tijd, zoals stijfsel in het badwater, kunnen klachten verminderen. Droog je huid deppend af in plaats van te wrijven. Vermijd krabben, want dat beschadigt de huid waardoor de klachten nog verergeren. Zorg voor korte, schone nagels. Als je dan toch krabt, beperk je het risico dat de krabwonden ontsteken. Bedek de huid ook met een laagje kledij of verband en krab niet op de blote huid. Vermijd knellende of prikkelende kleding en geef de voorkeur aan katoen. Droge lucht doet de klachten toenemen. Zorg voor een goed geventileerde ruimte en voldoende luchtvochtigheid. Prikkelende bestanddelen in heel wat producten kunnen jeukklachten uitlokken of verergeren. Bescherm je huid en draag zo nodig handschoenen. Laat jeuk je leven niet beheersen, maar vraag je dokter om raad. Door Veerle Maes, dermatologe Bron: Goed Gevoel
17
Zweedse Puzzel
Bron: De denker, Zweedse puzzels samengesteld door M. Sanders
18
Woordzoeker
Bron: De denker, Woordzoekers, samengesteld door M. Sanders
19
Bewijsstuk Patiënt krijgt zicht op kostprijs geneeskundige zorg (art. 92-97 DB Gezondheid). De wetgever wil de patiënt sensibiliseren en responsabiliseren omtrent de kostprijs van de geneeskundige zorgen. Verschillende maatregelen zorgen voor transparantie over hun exacte kost. Bewijsstuk De zorgverleners overhandigen aan de rechthebbenden een bewijsstuk van de verstrekkingen waarin de ziekteverzekering tussenkomt. Het gaat zowel om geneeskundige verstrekkingen als diensten die ermee verband houden. Een dergelijk bewijsstuk is ook verplicht voor verstrekkingen die niet terugbetaald worden als die samen gepresteerd worden met verstrekkingen waarvoor wel een tussenkomst is. Via dat bewijsstuk krijgt de rechthebbende een duidelijk beeld van de verstrekkingen die hem worden verleend of afgeleverd en hun kostprijs. Zoals vermeld in onze vorige nieuwsbrief zorgen wij voor een aflevering via elektronische weg, per email. De meesten onder jullie hebben reeds het bewijsstuk voor de prestaties van de maand oktober ontvangen. LET OP: niet betalen en niet bewaren! Jullie ontvangen dit ter inzage, dit hoeven jullie niet te bewaren. Wat zien jullie daar allemaal op staan? De naam van de thuisverpleegkundige en praktijk, code van uw ziekenfonds en de facturatieperiode. De namen van de zorgvertrekkers die langsgekomen zijn. De prestaties die gebeurd zijn, het aantal, en het bedrag waarvoor het ziekenfonds tussenkomt. Bij iedere prestatie staat een nummer: dit zijn de nomenclatuurnummers. Een aantal prestaties die wij registreren staan onder ‘geen omschrijving’. Dit zijn taken waarvoor er geen tussenkomst is. Het totaalbedrag is een bruto bedrag. Dit betekent dat zorgverstrekker daarop nog zijn sociale bijdrage zijn belastingen moet betalen (+/- 55 %).
20
SUDOKU
Bron: De denker, Sudoku, samengesteld door M. Sanders
21
Zoek de verschillen
22
Wist je dat? Volgende collega’s verjaren de komende maanden:
Margeaux op 11 december. Valérie op 28 december. Martine op 30 december. Christophe op 4 januari. Greta op 23 januari. Annelien op 30 januari.
Wist je dat we in februari 2016 afscheid nemen van ons Greta. Greta gaat op een welverdiend pensioen. We zeggen Greta geen vaarwel maar tot ziens. We missen haar nu al. Namens ons allen een welgemeende merci en dikke piepers voor de vele jaren van liefdevolle zorg en de onvoorwaardelijke collegialiteit. Wist je dat Isabel sinds de geboorte van haar zoontje Felix de combinatie ziekenhuis en thuisverpleging niet langer haalbaar ziet? Isabel kijkt met vreugde terug op de jaren die ze bij ons invulde als verpleegkundige. Wij wensen Isabel alle geluk toe in haar verdere carrière en bovenal veel warme momenten met haar gezin. Wist je dat Valérie een grote voetbal heeft ingeslikt? Volgende lente wordt de kleine superster verwacht… gissen naar het geslacht mag nog steeds! Van harte proficiat alvast… Wist je dat de was binnen drogen best ongezond is? Veel mensen drogen hun was binnenshuis op een droogrekje. Op de website van de Vlaamse regering over het besparen van energie wordt dat zelfs aangeraden. Ook weerman Frank Deboosere stuurde vorig jaar op twitter een bericht rond 'minder droogkast, meer droogrek'. Uit onderzoek uit Schotland blijkt echter dat binnenshuis drogen van wasgoed uw gezondheid kan schaden. Eén lading natte was bevat ongeveer twee liter water. Als u die was binnenshuis laat drogen op een droogrekje of op een warme radiator - komt dit vocht vrij in de kamer. Daardoor verhoogt het vochtgehalte in die kamer met ongeveer 30%. Dat kan gezondheidsrisico's meebrengen. Toename van het aantal huisstofmijten die goed gedijen en vermenigvuldigen in een vochtige omgeving. Dit vormt een gezondheidsrisico voor mensen met huisstofmijtallergie of astma. Toename van het aantal schimmelsporen. Sommige daarvan, zoals aspergillus fumigatus, kunnen bij mensen met een zwak immuunsysteem of zware astma ernstige longinfecties veroorzaken. Indien u wasverzachters gebruikt, kunnen chemische stoffen vrijkomen die mogelijk kankerverwekkend zijn. Tips: Droog uw was bij voorkeur buiten of in een wasdroger. Droog uw was liever niet binnenshuis. Als het niet anders kan, doe het dan in een aparte ruimte, met het raam open en de verwarming zo laag mogelijk. Is ook dat niet mogelijk, ventileer de kamer dan zeer goed na het drogen. Droog de was zeker niet in de slaap- of woonkamer. 23
24
Nuttige informatie: Wachtdiensten huisarts: Regio Poperinge: 057/ 33. 83. 63 Regio Ieper: 057/ 21. 74. 74 Regio Heuvelland: 057/ 44. 83. 83 Regio Komen-Waasten: 1733 Wachtdienst apotheek: 0900- 10. 500 Antigifcentrum: 070/ 24 52 45 Bij verlies of diefstal van uw bankkaart bel: Cardstop: 070/ 34 43 44 Pedicure aan huis Alting Ineke: 0494 48 12 24 te Nieuwkerke De Hondt Hilde: 057 44 76 19 te Kemmel Masschelein Murielle: 056 55 83 92 te Houthem Melsens Marianne: 057 44 86 44 te Westouter Lamerant Linda: 0473 26 39 08 te Wulvergem Kapsters aan huis Baelen: tel 057 20 40 81 te Ieper Coiffure Lydia: tel 057 33 68 96 te Roesbrugge Debal Lindsay: tel 057 36 06 63 te Reningelst Dehouck: tel 057 21 49 47 te Watou Deprez Hans: tel 057 33 65 21 te Poperinge Dumortier Agnes: tel 057 20 26 00 te Vlamertinge
25
Groepspraktijk Thuisverpleegkunde Martine en Partners: Centraal nummer: 0476/ 35.56.11 (24/24u) Hoofdbureau: Ieperstraat 2, 8957 Mesen Coördinator: Martine Braem
Regio Mesen - Komen-Waasten - Ieper - Heuvelland Lies Mares: 0477/ 72.66.15 Aline De Smet: 0479/ 66.10.75 Nicolas Dendievel: 0474/ 61.97.05 Edith Declercq: 0478/ 70.59.59 Greta Leroy: 0495/ 82.95.26 Maité Hellem: 0496/86.92.06 Regio Poperinge - Heuvelland - Ieper Brecht Liefooghe: 0494/ 23.22.07 Liesbeth Houzet: 0474/ 35.71.17 Valérie Dambre: 0499/ 47.03.77 Edith Declercq: 0478/ 70.59.59 Rika Declercq: 0475/ 37.82.97 Ondersteunende (ziekenhuis)verpleegkundigen Christophe Vanfleteren: 0472/ 38.03.00 Annelien Vandevoorde: 0498/ 35.44.93 Lebleu Jolien: 0494/ 92.23.27 Cindy Bostyn: 0472/ 87.06.64 Lopke Bello: 0473/60.12.29
26
