Seismologisch onderzoek in België door de Koninklijke Sterrenwacht van België
Taken • Toezicht op de seismische ac;viteit in en rond België – Seismisch netwerk – Lokale aardbevingen – Verre aardbevingen
• Wetenschappelijk Onderzoek – Historische aardbevingen – Paleoseismologie / Aardbevingsgeologie – Berekening seismische gevarenkans – ...
Aardbevingen wereldwijd (1970-‐2010)
3
Aardplaten Noord-Amerikaanse plaat Euraziatische plaat Stille Oceaanplaat
Afrikaanse plaat Australische plaat
4
Plaatranden in Europa
NOORD-AMERIKAANSE PLAAT
EURAZIATISCHE PLAAT
AFRIKAANSE PLAAT
Seismisch netwerk in België
Seismografen vroeger en nu
Moderne breedbandseismometer (3 componenten) Seismografen in het ondergronds laboratorium in Ukkel anno 1909. Links: twee horizontale Bosch-Omori-seismometers, Rechts: de horizontale Wiechert-seismometer (1000 kg)
Hoe meten we aardbevingen?
Verticale seismograaf
Horizontale seismograaf
Digitale seismometer
Principe: een magneet die mee beweegt met de grond binnen een vaste spoel (samen met inertiële massa opgehangen aan een veer) veroorzaakt een spanning die evenredig is met de snelheid van de beweging
Een seismogram
P-golven (6 km/s) zijn sneller dan S-golven (3.5 km/s) à Op basis van het tijdverschil kunnen we de afstand bepalen (zoals bij donder en bliksem)
Hypocentrum en epicentrum • Het hypocentrum is het punt in de aardkorst waar de breukbeweging begint. • Het epicentrum is het punt aan het aardoppervlak boven het hypocentrum.
Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 – heden)
Aardbevingscatalogus van de KSB (1350 – heden)
Intensiteitskaart voor de aardbeving van 06/04/1580 in de Noordzee (MS~6.0)
Voorbeeld van een historische tekst over de aardbeving van 1580 “1580. Den VI Aprilis, sgoensdaeghs naer Paesschen XV LXXX, tusschen vyf ende ses hueren naer middagh, wesende claer ende stille weder, is binnen deser stede van Audenaerde ghebuert een eertbevinghe, duer welcke diveersche steenen van caven ende tichelen van de huysen ghevallen zyn, daer duere eeneghe lieden doot, ende eeneghe tot op der doot ghequetst zyn gheweest. Welcke voorscrevene eertbevinghe duerde wel twee zoo drie pater-nosters, eerst beghinnende al bevende ghelick of daer eenen grooten vaerwaeghen up straete voor by ghepasseert hadde, waer by alle ghelaesveysters, mueren ende lysen duenden ende hoerde lutsen. Ende in tleste met een groot ghedruyst ende dammelinghe ghelick eenen cleenen grollende donder, al schuyffelende de eerde haer op hief, in dier voughen dat me ghekennelick de eerde, de boomen, huysen, caven, solders, torren, ende mueren wel twee voeten oft daer ontrent sagh vertrecken ; zoo dat elck daer van beroert ende benaut was. Die in huysen waeren, meenden dat thuys inviel, zoo dat elck uuyt zynen huyse ende zyn huys verloochenende, up strate quaem gheloopen, niet wetende watter schuulde, ende den eenen ghebuer den anderen quaem zyn ghevaerte vertellen. Die te platte lande waeren, hoorden ende saghen tghedruyst, coemende van uuyt den westen, treckende naer dhooste, ende de eerde haer upheffen ghelick drie zoo vier baren in twatere, alzoo voorts loopende. Welcke voorscrevene eertbevinghe bevonden es niet alleendelijck hier gheschiet tzyne, maer allomme gheheel Vlaenderen duere, ende ander circumvoisine landen.”
Bron: Audenaerdsche Mengelingen
Intensiteitskaart aardbeving 11/06/1938 (MS=5.0)
De aardbeving van 1938
Puin in de straten van Rijsel (± 40 km van het epicentrum) t.g.v. de aardbeving van 1938
De aardbeving van 1938
Somville, 1939
De aardbeving van 1938 • Twee doden (Kruishoutem en Sint-‐Amandsberg), en verschillende gewonden (o.a. schedelbreuk); • Meer dan 17500 beschadigde schoorstenen in België; • In Oost-‐Vlaanderen werden talrijke kruisen of windhanen van kerken en kapellen geslagen; • In Gent: – Een arduinen blok van ca. 500 kg viel van de St.-‐Jozefskerk; – Een zijtorentje van het Belfort viel op straat; – Scheur in de gevel van het Jus;;epaleis;
• Talrijke effecten op waterlopen en grondwater; • Paniek bij de bevolking; • Gevolgd door 6 naschokken (waarvan 2 met M>4) in enkele dagen, maar sedertdien geen ac;viteit meer.
Intensiteitskaart voor de aardbeving van Roermond in 1992 (M=5.4)
De aardbeving van Roermond in 1992: Schade aan gebouwen
Schade in de Minderbroederskerk te Roermond door neerstortende stenen uit het plafondgewelf
De aardbeving van Roermond in 1992: Effecten op het landschap
Zandvulkanen op een akker bij Herkenbosch
Afschuivingen op de Brunssummerheide (Bron: KNMI)
Scheuren en verzakkingen langs de oevers van de Maas (Bron: KNMI)
Aardbevingen en breuken in de Roerdalslenk
23
Breuktrede in het landschap bij Bree
Geologische opgraving van de Geleenbreuk bij Rotem
Veroorzaakt door zware aardbevingen: M > 6.3 Laatste zware aardbeving: ± 3000 jaar geleden Interval tussen zware aardbevingen: ± 15.000 jaar Maar: tot nog toe slechts 1 breuk onderzocht !
25
Seismische gevarenkans in België Berekenen van maximaal niveau van grondbeweging dat eens in een bepaald ;jdsinterval voorkomt. Van belang voor ingenieurs voor ontwerp van construc;es: – Gewone gebouwen (Eurocode 8 bouwnorm): 475 jaar – Kerncentrales: 10.000 jaar of meer
27
Wat doen bij een aardbeving?
http://www.dropcoverholdon.org/
Drie eenvoudige stappen die worden aangeleerd op school in Californië en Japan: • Duik op de grond • Zoek dekking onder een stevige tafel • Hou je vast Loop niet zomaar naar buiten op straat! Het grootste gevaar komt van vallend puin (schoorstenen, dakpannen, …)
hnp://www.aardbevingen.be
28
Einde
