SECUNDAIR ONDERWIJS SPECIFIEK GEDEELTE. Naamloos jaar harde sector

SECUNDAIR ONDERWIJS

Onderwijsvorm:

BSO

Graad:

derde graad

Jaar:

derde leerjaar SPECIFIEK GEDEELTE Naamloos jaar harde sector

Vak(ken):

PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/Aluminium) en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking

Vakkencode:

IT-o

Leerplannummer:

2005/007 (Vervangt 2004/156)

Nummer inspectie: (vervangt 2004 / 206 // 1 / Q / SG / 1 / III7 / 2004 / 207 // 1 / Q / SG / 1 / III7 / 2004 / 208 // 1 / Q / SG / 1 / III7 / 2004 / 209 // 1 / Q / SG / 1 / III7 / 2004 / 210 // 1 / Q / SG / 1 / III7 /

/ D/ / D/ / D/ / D/ / D/)

4 lt/w

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 1 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking

INHOUD Visie ..........................................................................................................................................................3 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)...........................................................................3 PV Praktijk Hout (CNC) ..................................................................................................................4 PV Praktijk Hout (CNC) ..................................................................................................................4 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).................................................................................................5 PV Praktijk Koeltechniek ................................................................................................................6 PV Praktijk Lassen-constructie ......................................................................................................7 PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .......................................................................................8 Beginsituatie .............................................................................................................................................9 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)...........................................................................9 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 10 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).............................................................................................. 11 PV Praktijk Koeltechniek ............................................................................................................. 12 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................... 13 PV Praktijk Steen- en mamerbewerking ..................................................................................... 14 Algemene doelstellingen ....................................................................................................................... 15 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)........................................................................ 15 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 17 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).............................................................................................. 19 PV Praktijk Koeltechniek ............................................................................................................. 21 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................... 22 PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .................................................................................... 27 Leerplandoelstellingen / leerinhouden................................................................................................... 30 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)........................................................................ 30 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 38 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).............................................................................................. 41 PV Praktijk Koeltechniek ............................................................................................................. 44 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................... 48 PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .................................................................................... 53 Pedagogisch-didactische wenken en timing ......................................................................................... 57 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)........................................................................ 57 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 59 PV Praktijk Hout (pVC/aluminium) .............................................................................................. 61 PV Praktijk Koeltechniek ............................................................................................................. 63 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................... 64 PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .................................................................................... 66 Begeleid zelfgestuurd leren......................................................................................................... 68 ICT............................................................................................................................................... 70 VOET........................................................................................................................................... 72 Minimale materiële vereisten................................................................................................................. 73 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)........................................................................ 73 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 75 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).............................................................................................. 76 PV Praktijk Koeltechniek ............................................................................................................. 78 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................... 79

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 2 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .................................................................................... 81 Evaluatie ................................................................................................................................................ 89 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)........................................................................ 89 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................... 92 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium).............................................................................................. 96 PV Praktijk Koeltechniek ........................................................................................................... 100 PV Praktijk Lassen-constructie ................................................................................................. 103 PV Praktijk Steen- en marmerbewerking .................................................................................. 107 Bibliografie ........................................................................................................................................... 110 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines)...................................................................... 110 PV Praktijk Hout (CNC) ............................................................................................................. 113 PV Praktijk Hout (PVC/aluminium)............................................................................................ 115 PV Praktijk Koeltechniek ........................................................................................................... 117 PV Praktijk Lassen-constructiek................................................................................................ 118 PV Praktijk Steen- en mamerbewerking ................................................................................... 121


VISIE PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) In het praktisch vak wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen, gereedschappen en machines moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.

Toelichting bij de lessentabel Zowel bij TV, PV Praktijk als PV/TV Stage worden verschillende vakbenamingen aangegeven. Deze vakbenamingen stemmen overeen met verschillende modules in de leerplannen. Het is de bedoeling dat de school die modules inricht die aansluiten bij de vooropleiding van de leerlingen. Elk onderwijs, ook het beroepsonderwijs, wil drie algemene doelstellingen nastreven: het bieden van mogelijkheden tot brede persoonlijkheidsontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep. Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk goed onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend. Kennis, vaardigheden en attitudes zullen evenwichtig nagestreefd worden. Ook al zijn de cognitieve elementen gemakkelijker te meten, toch moet in het beroepsonderwijs de aandacht prioritair gaan naar het verwerven van vaardigheden en attitudes, waarbij de cognitieve doelstellingen als ondersteuning gebruikt worden.


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) In het praktisch vak hout wordt aan de leerling een specifieke meerwaarde toegekend. Dit alles betekent dat hij een veelzijdig vakman moet zijn, die met verschillende materialen, gereedschappen en machines moet kunnen omgaan. Een aantal van de leerinhouden krijgen hierbij een specifieke invulling en een aantal andere inhouden die aan bod kwamen in de derde graad krijgen hier een verdere uitdieping. Scholen met een eigen visie of scholen in bepaalde regio’s kunnen specifieke onderdelen van de leerstof verder uitdiepen om aan sociale en economische geplogenheden van de regio te voldoen.


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Elk onderwijs, ook het beroepsonderwijs, wil drie algemene doelstellingen nastreven: het bieden van mogelijkheden tot brede persoonlijkheidsontplooiing, een voorbereiding tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren en een voorbereiding tot deelname aan het functioneren in een beroep. Deze doelstellingen interfereren voortdurend. Elk onderwijs is daarom naast opleidend, ook vormend en opvoedend onderwijs. Kennis, vaardigheden en attitudes zullen evenwichtig nagestreefd worden. Ook al zijn de cognitieve elementen gemakkelijker te meten, toch moet in het beroepsonderwijs de aandacht prioritair gaan naar het verwerven van vaardigheden en attitudes, waarbij de cognitieve doelstellingen als ondersteuning gebruikt worden. Een grondige kennis van materialen, technieken en constructies in de houtsector zijn onontbeerlijk om tot een degelijk vakman op te leiden. Kwaliteitswerk leveren zonder daarbij de economische en esthetische aspecten te verwaarlozen, is een kenmerk van een bekwame vakman, als hij daarbij ondernemend van aard is en enige commerciële feeling bezit, kan hij het in de sector ver brengen. Het complementair gedeelte PV praktijk hout beoogt de leerlingen van de 3de graad BSO optie houtbewerking kennis te laten maken met het vervaardigen van ramen en deuren in kunststof en aluminium. Bij het verwerken van de materialen, wordt hierbij de nodige aandacht besteed aan materialenkennis en aan specifieke gereedschappen.


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK Door middel van het vak praktijk koeltechniek verwerven de leerlingen bijkomende vaardigheden en attitudes in het vakgebied. De verschillende praktijkopdrachten krijgen hierbij een concrete en relevante invulling in functie van de optie die de leerling in het eerste en tweede jaar van de derde graad volgde.


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE Voor de afgestudeerden van de afdeling lassen-constructie is een tewerkstelling als uitvoerder in constructiebedrijven, in het onderhoud, als traceerder, pijpfitter, plaatbewerker, lasser – monteerder,…. Zij behalen met dit 7e jaar het diploma secundair onderwijs.

Het doen ligt de beroepsleerling beter dan het theoretische, dit wil zeker niet zeggen dat deze leerlingen minder kansen hebben dan ASO leerlingen, zij kiezen voor een beroepsgerichte opleiding.

Het praktische - technische geeft hen niet zo’n vrees omdat zij voelen dat dit een terrein is dat hen ligt. Het leertempo is meestal wisselvallig, van leerling tot leerling afhankelijk, hiermee zal rekening gehouden worden tijdens de opleiding.

De eisen moeten zodanig gesteld zijn dat de leerlingen vele kansen krijgen om opdrachten tot een goed einde te brengen. Aanmoediging is dan ook een middel om hun prestaties gunstiger te beïnvloeden.

Groepswerk en thematische opdrachten worden aanbevolen in het belang van de leerling. De moeilijkheidsgraad van de opdrachten moeten geleidelijk opgevoerd worden. Te hoge eisen stellen kan nefaste gevolgen hebben. Toch moet de kwaliteit van het onderwijs zo hoog mogelijk gehouden worden, zowel wat de inhoud als de aanpak betreft (pedagogisch). De opdrachten moeten boeiend, zinvol en nuttig zijn.

Het theoretisch vak TV-lassen-constructie zal het praktisch vak ondersteunen en is er nauw met verbonden. Aanschouwelijke werktekening, het gebruik van ICT, het gebruik van de juiste vaardigheden en attitudes zullen bijdragen tot de vorming van de toekomstige vakman.

Om een correcte handeling tijdens de lasbewerkingen te bekomen en om zelfstandig de werkvolgorde, de lasmethode, de gereedschapskeuze, de opspantechnieken,… te kunnen vast te leggen zal van de leerling een brede kijk op het vak moeten hebben.

Groepswerk en thematische opdrachten worden aanbevolen in het belang van de leerling. De moeilijkheidsgraad van de opdrachten moeten geleidelijk opgevoerd worden.

Om de kwaliteit van het onderwijs zo hoog mogelijk te houden, zowel wat de inhoud als de aanpak betreft (pedagogisch) de nieuwe tendensen bijgehouden worden. De stage zal hierbij een essentiële bijdragen kunnen leveren. De goede communicatie tussen de leerling-stagiair(e), stagementor, en stagebegeleider zullen de resultaten gunstig beïnvloeden.

De opdrachten moeten boeiend, zinvol en nuttig zijn. De leraar en stagementor (als pedagoog) zullen alles in het werk stellen om de leerlingen goed te begeleiden.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING De natuursteenbewerker is de geschoolde arbeider die in staat is om op zelfstandige en verantwoordelijke wijze zorg te dragen voor de bewerking, uitvoering en plaatsing van natuursteen. Hij staat in voor bewerken, afwerken en versieren van natuursteen (graniet, porfier, kalksteen, marmer, zandsteen, …) voor het oprichten versieren van gebouwen en monumenten. Daarbij maakt hij gebruik van mechanische en manuele gereedschappen en eventueel computergestuurde machines. De ruwe stenen worden opgevormd tot bouwelementen zoals dorpels, lijsten, bogen, gewelven, pijlers, sokkels, … en de platen tot vensterbanken, schoorsteenmantels, vloerplaten, … De steensoorten die in ruwe vorm en in standaardmaten aankomen, moeten eerste op maat gezaagd worden. Daarna wordt overgegaan tot de oppervlaktebewerkingen: de behouwingen (kloven, zagen, bikken, boucharderen, …) en de afwerkingen (vlammen, schuren, zoeten, polijsten, …). De natuursteenbewerker staat ook in voor het plaatsen. Gebeurlijk worden ook restauratie-, conservatie- en herstellingswerkzaamheden uitgevoerd. Tevens dient opgemerkt dat de geschoolde arbeider die wij voor ogen houden in dienstverband werkt. Zodoende behoren de zaakvoering en het geheel van commerciële activiteiten niet tot zijn takenpakket.


BEGINSITUATIE PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) De leerlingen hebben in de derde graad bouwplaatsmachinist een brede praktische basis genoten waarop men verder bouwt. De heterogeniteit binnen de groep kan sterk uitgesproken zijn aangezien mogelijk ook leerlingen uit andere scholen/vooropleidingen overkomen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten. Hieronder is de beginsituatie in de 3e graad vanuit de drie hoeken weergegeven. Cognitief De specifieke opleiding steunt op kennis en vaardigheden die in het 1e en 2e jaar van de 3e graad tot stand kwamen. Er mag gesproken worden van een heterogene situatie en de aanpak op cognitief gebied moet daarop afgestemd worden. Iedere leerling moet anderzijds de beste kansen krijgen, afgestemd op zijn eigen kunnen, zijn dynamiek en zijn aspiraties. De aanpak moet zodanig gedifferentieerd zijn dat er ook individuele toppers zijn in vorming en opleiding. Psychomotorisch Het is normaal dat er op psychomotorisch gebied een grote verscheidenheid is. Daarom zou het totaal verkeerd zijn eenzelfde kunnen, eenzelfde ritme en eenzelfde tempo te eisen van alle leerlingen. De stelregel moet zijn dat de activiteiten zo verdeeld worden dat iedere zijn eigen “maximum kunnen” zo dicht mogelijk benadert en dit dan ook succesvol ervaart. Affectief Bij de aanvang van het 3e leerjaar van de 3e graad is de beroepsleerling heel wat rijper dan in het 1ste leerjaar van de 3e graad. Het speelse, het nukkige en het dwars zijn zijn meestal verdwenen als meest opvallende karaktertrek. Toch moet de leerling affectief nog kunnen doorgroeien in een daartoe geëigende situatie. Naast de technisch-opleidende functie heeft de werkplaats nog een belangrijke opvoedende dimensie als ruimte waar gevoel, karakter en temperament kunnen worden getoond, weerspiegeld en gemeten. De leerling moet zichzelf kunnen situeren en evalueren op gebied van zelfvertrouwen, kritische zin en in zijn verhouding tot de buitenwereld. Hij moet zich eveneens ten opzichte van de groep kunnen situeren op het gebied van realiteitszin en sociale participatie.


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) De leerlingen hebben in de derde graad houtbewerking een brede praktische basis genoten waarop men verder bouwt. De heterogeniteit binnen de groep kan sterk uitgesproken zijn aangezien mogelijk ook leerlingen uit andere scholen/vooropleidingen overkomen. De motivatie van de leerlingen om dit derde jaar te beginnen is sterk verschillend. Hun keuze wordt beïnvloed door allerlei facetten. Hieronder is de beginsituatie in de 3e graad vanuit de drie hoeken weergegeven. Cognitief De specifieke opleiding steunt op kennis en vaardigheden die in het 1e en 2e jaar van de 3e graad tot stand kwamen. Er mag gesproken worden van een heterogene situatie en de aanpak op cognitief gebied moet daarop afgestemd worden. Iedere leerling moet anderzijds de beste kansen krijgen, afgestemd op zijn eigen kunnen, zijn dynamiek en zijn aspiraties. De aanpak moet zodanig gedifferentieerd zijn dat er ook individuele toppers zijn in vorming en opleiding. Psychomotorisch Het is normaal dat er op psychomotorisch gebied een grote verscheidenheid is. Daarom zou het totaal verkeerd zijn eenzelfde kunnen, eenzelfde ritme en eenzelfde tempo te eisen van alle leerlingen. De stelregel moet zijn dat de activiteiten zo verdeeld worden dat iedere zijn eigen “maximum kunnen” zo dicht mogelijk benadert en dit dan ook succesvol ervaart. Affectief Bij de aanvang van het 3e leerjaar van de 3e graad is de beroepsleerling heel wat rijper dan in het 1ste leerjaar van de 3e graad. Het speelse, het nukkige en het dwars zijn zijn meestal verdwenen als meest opvallende karaktertrek. Toch moet de leerling affectief nog kunnen doorgroeien in een daartoe geëigende situatie. Naast de technisch-opleidende functie heeft de werkplaats nog een belangrijke opvoedende dimensie als ruimte waar gevoel, karakter en temperament kunnen worden getoond, weerspiegeld en gemeten. De leerling moet zichzelf kunnen situeren en evalueren op gebied van zelfvertrouwen, kritische zin en in zijn verhouding tot de buitenwereld. Hij moet zich eveneens ten opzichte van de groep kunnen situeren op het gebied van realiteitszin en sociale participatie.


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) De leerlingen volgen de 3de graad optie houtbewerking en komen hoofdzakelijk uit het 2de leerjaar van de 3de graad hout. In deze richting is de opleiding zodanig dat een directe aansluiting mogelijk is met het 3de leerjaar van de 3de graad houtbewerking. Waar er in de derde graad meer basistechnieken voorzien zijn, zal men in het derde leerjaar van de derde graad zich verder vervolmaken. Cognitief De specifieke opleiding steunt op kennis en vaardigheden die in het 1e en 2e jaar van de 3e graad tot stand kwamen. Er mag gesproken worden van een heterogene situatie en de aanpak op cognitief gebied moet daarop afgestemd worden. Iedere leerling moet anderzijds de beste kansen krijgen, afgestemd op zijn eigen kunnen, zijn dynamiek en zijn aspiraties; de aanpak moet zodanig gedifferentieerd zijn dat er ook individuele toppers zijn in vorming en opleiding. Psychomotorisch Het is normaal dat er op psychomotorisch gebied een grote verscheidenheid is. Daarom zou het totaal verkeerd zijn eenzelfde kunnen, eenzelfde ritme en eenzelfde tempo te eisen van alle leerlingen. De stelregel moet zijn dat de activiteiten zo verdeeld worden dat iedere zijn eigen “maximum kunnen” zo dicht mogelijk benadert en dit dan ook succesvol ervaart. Affectief Bij de aanvang van het 3e leerjaar van de 3e graad is de beroepsleerling heel wat rijper dan in het 1ste leerjaar van de 3e graad. Het speelse, het nukkige en het dwars zijn zijn meestal verdwenen als meest opvallende karaktertrek. Toch moet de leerling affectief nog kunnen doorgroeien in een daartoe geëigende situatie. Naast de technisch-opleidende functie heeft de werkplaats nog een belangrijke opvoedende dimensie als ruimte waar gevoel, karakter en temperament kunnen worden getoond, weerspiegeld en gemeten. De leerling moet zichzelf kunnen situeren en evalueren op gebied van zelfvertrouwen, kritische zin en in zijn verhouding tot de buitenwereld. Hij moet zich eveneens ten opzichte van de groep kunnen situeren op het gebied van realiteitszin en sociale participatie.


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK Aangenomen wordt dat deze leerlingen zowel theoretisch als praktisch reeds een gevorderd niveau hebben bereikt in de koeltechniek, zodat van meet af aan met een meer gespecialiseerde opleiding kan gestart worden. De beginsituatie kan erg verschillend zijn, afhankelijk van de mate waarin de doelstellingen tijdens de vooropleiding bereikt werden en afhankelijk van de verworven vaardigheden. Het is dus noodzakelijk om door middel van differentiatie de praktijkoefeningen zodanig in te vullen dat ze aansluiten bij de vooropleiding en de vaardigheden van de leerling.


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE De leerlingen die beginnen in deze optie komen meestal uit de afdeling Lassen-constructie Om de voorkennis van die leerlingen afkomstig uit andere afdelingen zal gedurende de eerste periode (ongeveer één maand); de leerlingen bijgewerkt worden. Het opvangen van deze leerlingen kunnen geen noemenswaardige problemen scheppen; Hieronder is de beginsituatie in de 3de graad vanuit de drie hoeken weergegeven: Cognitief. De specifieke opleiding steunt op kennis en vaardigheden die in de 2de graad tot stand kwamen. Er mag gesproken worden van een heterogene situatie en de aanpak op cognitief gebied moet daarop afgestemd worden. Iedere leerling moet anderzijds de beste kansen krijgen, afgestemd op zijn eigen kunnen, zijn dynamiek en zijn aspiraties; De aanpak moet zodanig gedifferentieerd zijn dat er ook individuele toppers zijn in vorming en opleiding. Psychomotorisch. Het is normaal dat er op psychomotorisch gebied een grote verscheidenheid is. Daarom zou het totaal verkeerd zijn eenzelfde kunnen, eenzelfde ritme en eenzelfde tempo te eisen van alle leerlingen. De stelregel moet zijn dat de activiteiten zo verdeeld worden dat iedere zijn eigen maximum-kunnen zo dicht mogelijk benadert en dit dan ook succesvol ervaart. Affectief. Bij de aanvang van de 3de graad is de beroepsleerling heel wat rijper dan in het 1ste leerjaar van de 2de graad. Het speelse, het nukkige en het dwarszijn zijn meestal verdwenen als meest opvallende karaktertrek. Toch moet de leerling affectief nog kunnen doorgroeien in een daartoe geëigende situatie. Naast de technisch-opleidende functie heeft de werkplaats nog een belangrijke opvoedende dimensie als ruimte waar gevoel, karakter en temperament kunnen worden getoond, weerspiegeld en gemeten. De leerling moet zichzelf kunnen situeren en evalueren op gebied van zelfvertrouwen, kritische zin en in zijn verhouding tot de buitenwereld. Hij moet zich eveneens ten opzichte van de groep kunnen situeren op het gebied van realiteitszin en sociale participatie.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MAMERBEWERKING De leerlingen volgden normaal de 3de graad BSO Steen- en marmerbewerking. Niet zelden starten hier ook leerlingen die uit een totaal andere optie komen. Daarom is het noodzakelijk steeds rekening te houden met de zeer verschillende beginsituatie, zowel wat de algemene als de technische vorming betreft. Hetzelfde advies geldt ook voor de praktische vaardigheden daar lang niet alle leerlingen uit een aanverwante optie komen.


ALGEMENE DOELSTELLINGEN PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de bouwsector; de bedrijfseconomische en informaticavaardigheden verder verdiepen; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; bouwplaatsmachines kunnen bedienen en zeer éénvoudig onderhoud uitvoeren bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. Dit leerplan zal zich uiteraard ook inschrijven in de funderende doelstellingen van het leervak zijnde: bewust worden dat naast vakkennis nog andere waarden noodzakelijk zijn om te komen tot een harmonisch ontwikkelde persoonlijkheid; inzien dat verantwoord handelen van individu en maatschappij noodzakelijk is voor milieuzorg; inzien dat het gebruik van materialen en de wijze waarop ze verwerkt worden afhankelijk is van hun eigenschappen; de voornaamste eigenschappen van de behandelde materialen kennen; op een adequate wijze technische hulpmiddelen kiezen en ze op een veilige manier hanteren; gericht zijn op het gebruiken van een rationele werkmethode; gericht zijn op het in acht nemen van veiligheidsvoorschriften; voorbereiden tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren enerzijds en aan het functioneren in een beroep anderzijds. Volgende attitudes zullen tevens worden benadrukt: wilskracht en zelfstandigheid bij het zoeken naar oplossingen; orde, zorg en werken in teamverband; zin voor rendabiliteit in het algemeen. Een communicatieve interactie tussen leraar en leerlingen onderling bevordert inzicht, verduidelijkt en verfijnt de denkprocessen en noopt de leerling tot reflectie over zijn denkproces. Daardoor leert de leerling zijn handelen kritisch analyseren, wordt hij minder afhankelijk van anderen en wordt zijn denken meer planmatig en meer flexibel. Kwaliteitsbewustzijn Zich ervan bewust zijn dat de kwaliteit van het werk samenhangt met de veiligheid. Slecht uitgevoerde opdrachten kunnen levensgevaarlijke gevolgen hebben. Zin voor verantwoordelijkheid Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. Het oordeelkundig plaatsen van gereedschap voorkomt ongevallen en laat efficiënt werken toe.. Zin voor samenwerking Bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 16 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Leerbereidheid Bereid zijn om evoluties en nieuwe technologieën in de sector te volgen. Contextgegevens De beginnende bedienaar werkt in een atelier onder de verantwoordelijkheid van een meestergast. Kwaliteitsbewustzijn:

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

Milieubewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op het beschermen van het milieu.

Verantwoordelijkheidszin: Zin voor samenwerking: Leergierig zijn:


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) Van de leerlingen wordt verwacht dat zij technische vaardigheden verwerven voor een uitvoerende taak in de houtsector; de bedrijfseconomische en informaticavaardigheden verder verdiepen; stimuleren van de motivatie tot bijscholing; kunnen omgaan met een éénvoudig CAD-programma; kunnen omgaan met een CNC machine en deze onder begeleiding kunnen bedienen. bij alle ingrepen kunnen inschatten wat de gevolgen kunnen zijn op het gebied van veiligheid en welzijn. Hiervoor zullen zij de nodige kennis bezitten omtrent de algemeen gebruikte normeringen en omtrent de normeringen die eigen zijn aan een specifiek vakgebied (voorzover de leerling een vooropleiding in zo’n specifiek vakgebied kreeg). Naast de technische vaardigheden zal ook de nodige aandacht besteed worden aan vakgerichte attitudes. Dit leerplan zal zich uiteraard ook inschrijven in de funderende doelstellingen van het leervak zijnde: bewust worden dat naast vakkennis nog andere waarden noodzakelijk zijn om te komen tot een harmonisch ontwikkelde persoonlijkheid; inzien dat verantwoord handelen van individu en maatschappij noodzakelijk is voor milieuzorg; inzien dat het gebruik van materialen en de wijze waarop ze verwerkt worden afhankelijk is van hun eigenschappen; de voornaamste eigenschappen van de behandelde materialen kennen; op een adequate wijze technische hulpmiddelen kiezen en ze op een veilige manier hanteren; gericht zijn op het gebruiken van een rationele werkmethode; gericht zijn op het in acht nemen van veiligheidsvoorschriften; voorbereiden tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren enerzijds en aan het functioneren in een beroep anderzijds. Volgende attitudes zullen tevens worden benadrukt: wilskracht en zelfstandigheid bij het zoeken naar oplossingen; orde, zorg en werken in teamverband; zin voor rendabiliteit in het algemeen. Een communicatieve interactie tussen leraar en leerlingen onderling bevordert inzicht, verduidelijkt en verfijnt de denkprocessen en noopt de leerling tot reflectie over zijn denkproces. Daardoor leert de leerling zijn handelen kritisch analyseren, wordt hij minder afhankelijk van anderen en wordt zijn denken meer planmatig en meer flexibel. De afgestudeerde zal dus moeten voldoen aan de vereisten en vaardigheden eigen aan de functie van een bedienaar van een CNC-machine. Kwaliteitsbewustzijn Zich ervan bewust zijn dat de kwaliteit van het werk samenhangt met de veiligheid. Slecht uitgevoerde opdrachten kunnen levensgevaarlijke gevolgen hebben. Zin voor verantwoordelijkheid Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. Het oordeelkundig plaatsen van gereedschap voorkomt ongevallen en laat efficiënt werken toe.. Zin voor samenwerking Bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 18 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Leerbereidheid Bereid zijn om evoluties en nieuwe technologieën in de sector te volgen. Contextgegevens De beginnende bedienaar werkt in een atelier onder de verantwoordelijkheid van een meestergast. Kwaliteitsbewustzijn:

Welzijnsbewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op kwaliteit door zin te hebben voor orde en netheid. zich ervan bewustzijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken. actief zoeken naar situaties om zijn competentie te verbreden en te verdiepen. actief en pro-actief gericht zijn op veiligheid, gezondheid en hygiëne.

Milieubewustzijn:

actief en pro-actief gericht zijn op het beschermen van het milieu.

Verantwoordelijkheidszin: Zin voor samenwerking: Leergierig zijn:


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Dit leerplan zal zich uiteraard ook inschrijven in de funderende doelstellingen van het leervak zijnde: bewust worden dat naast vakkennis nog andere waarden noodzakelijk zijn om te komen tot een harmonisch ontwikkelde persoonlijkheid; inzien dat verantwoord handelen van individu en maatschappij noodzakelijk is voor milieuzorg; inzien dat het gebruik van materialen en de wijze waarop ze verwerkt worden afhankelijk is van hun eigenschappen; de voornaamste eigenschappen van de behandelde materialen kennen; op een adequate wijze technische hulpmiddelen kiezen en ze op een veilige manier hanteren; gericht zijn op het gebruiken van een rationele werkmethode; gericht zijn op de inachtneming van veiligheidsvoorschriften; voorbereiden tot deelname aan het maatschappelijk gebeuren enerzijds en aan het functioneren in een beroep anderzijds. Leerlingen afkomstig uit de BSO-richtingen zullen de werkzaamheden repetitief uitvoeren om voldoende vaardigheden uit het leerproces te verwerven. Volgende attitudes zullen tevens worden benadrukt: wilskracht en zelfstandigheid bij het zoeken naar oplossingen; orde, zorg en werken in teamverband; zin voor rendabiliteit en het verkeer in het algemeen. Een communicatieve interactie tussen leraar en leerlingen onderling bevordert inzicht, verduidelijkt en verfijnt de denkprocessen en noopt de leerling tot reflectie over zijn denkproces. Daardoor leert de leerling zijn handelen kritisch analyseren, wordt hij minder afhankelijk van anderen en wordt zijn denken meer planmatig en meer flexibel. De afgestudeerde zal dus moeten voldoen aan de vereisten en vaardigheden eigen aan de functie van monteerder en plaatser van ramen en deuren in diverse materialen Beroepshoudingen In een volgend overzicht geven we de beroepshoudingen weer die voor het beroep van monteerder en plaatser personen van bijzonder belang zijn. Kwaliteitsbewustzijn Zich ervan bewust zijn dat de kwaliteit van het werk samenhangt met de veiligheid. Slecht uitgevoerde opdrachten kunnen gevaarlijke gevolgen hebben. Zin voor verantwoordelijkheid Zich ervan bewust zijn dat ordelijk en nauwkeurig werken de veiligheid van zichzelf en anderen verhoogt. Het oordeelkundig plaatsen van gereedschap voorkomt ongevallen en laat efficiënt werken toe. Zin voor Leerbereidheid. Bereid zijn met collega’s samen te werken om een kwaliteitsvol eindproduct te bereiken.Bereid zijn om evoluties en nieuwe technologieën in de sector te volgen. Contextgegevens De beginnende monteerder-plaatser werkt in een atelier onder de verantwoordelijkheid van een meestergast. Aangezien klanten steeds mondiger worden hecht de sector uitermate veel belang aan professionalisme en een uitstekende dienstverlening. Klantvriendelijkheid is trouwens ook een troef om nieuwe klanten aan te trekken. Ook daarbij is voor de plaatser een rol weggelegd. Specifieke doelen per deelvak

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 20 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Plannen – Voorbereiden – Veiligheid / gezondheid/hygiëne Deze leereenheden worden geïntegreerd in relevante verder omschreven doelstellingen. De veiligheidsvoorschriften, volgens nauwkeurige gegevens van de constructeur, en de producten, in het algemeen, worden voortdurend in relatie gebracht met de inhouden en repetitieve bewerkingen. De attitudes om informatie te verwerken en te gebruiken, het werk te plannen en op te volgen, schema’s te lezen, de werkplek in te richten, gereedschappen te kiezen, gebruiken en te onderhouden, met orde en netheid werken komen hier aan de orde. Zij/hij kan een eenvoudige lasbewerking veilig uitvoeren in functie van de uit te voeren taak. Zij/hij volgt onder begeleiding het proces op. Montage en plaatsing volgens instructies van de constructeur De gebruikelijk montage uitvoeren volgens de gegevens van de constructeur met de daarbij horende demontage- en montagetechnieken en het gebruik van aangepast gereedschap. Men schenkt vooral aandacht aan werkmethoden, de controle van het mechanisme met mogelijke foutendetectie. De leerling zal vooral repetitief werk uitvoeren. Om geleidelijk over te gaan naar productief en kwalitatief werk zal men duidelijk verantwoorde werkmethodes en informatie over kwaliteitseisen aanreiken, steeds rekening houdend met de veiligheid. Zij/hij realiseert, met inachtneming van de veiligheidsvoorschriften onder begeleiding, het onderhoud van de werkplaatsuitrusting, de machines van de werkplaats, mechanische transportmiddelen, enz. instellen volgens instructies van de constructeur Zij/hij is op de hoogte van milieu-, machinerichtlijnen en recyclage van producten.


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK De afgestudeerden uit het 7e jaar kunnen tewerkgesteld worden in diverse soorten bedrijven. Daarom moeten zij over een ruime praktische kennis van zowel gewone als meer industriële koelinstallaties beschikken. Veel aandacht zal ook gaan naar het begrijpend lezen van schema’s en tekeningen. Bij alle leerinhouden – waar mogelijk – zal de nodige aandacht besteed worden aan het bijbrengen van de genormaliseerde eenheden bij de verschillende nieuwe begrippen en aan de voorschriften van ARAB en AREI. Naast de "technische" vaardigheden, zal de lerares/leraar ook oog hebben voor de vereiste persoonlijkheidskenmerken: accuratesse - zorgvuldigheid, contactbereidheid, doorzettingsvermogen, flexibiliteit, imagobewustzijn, klantgerichtheid, kwaliteitsbewustzijn, leergierigheid, precisie, resultaatgerichtheid, veiligheids- en milieubewustzijn, zelfbeheersing, zelfstandigheid, zin voor orde en netheid, zin voor samenwerking, zin voor zelfevaluatie.


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE De leerling komt in contact met industriële apparatuur, op school of tijdens de stage. Gezien hun belangrijke meerwaarde, ook op administratief, sociaal vlak, zijn stages (in een industriële omgeving) bijna onontbeerlijk. De nabijheid van één of meer bedrijven, waarmee de school samenwerkt is noodzakelijk. De leerlingen worden geconfronteerd met de laatste nieuwe technieken van verbindingen maken van pijpfittingen en lastechnieken zowel automatische als handbediende uitvoeringen. De opleiding is aangepast aan de vraag van de lassers in de chemische nijverheid; zij geeft in bepaalde regio's een hoge kans op tewerkstelling. De praktijkopdrachten sluiten aan bij de realiteit van de industrie.

Met betrekking tot attitudes. Kwaliteitszorg en zin voor nauwkeurigheid nastreven. Kritisch ingesteld zijn ten opzichte van het eigen werk. Verantwoordelijkheidszin betrachten bij het afleveren van het werk op school en op de stageplaats. Economisch verantwoord omgaan met materialen. Bewust veiligheidsbevorderend en preventief optreden. Zin voor samenwerking aan de dag leggen. Groeien naar zelfstandigheid, zodat de leraar slechts ondersteunend moet optreden.

Met betrekking tot vaardigheden en kennis. Zelfstandig werken naar een tekening of schema; Eenvoudige technische handelingen uitvoeren in functie van hun opdracht; De eigen werkpost inrichten, en onderhouden; Oordeelkundig monteren, demonteren en afstellen van mechanische constructies en elektrische installaties. Werken uitvoeren waarvoor een verantwoorde werkmethode (informatie) wordt gegeven. Materialen kiezen. Inzichten hebben in de werking en het doel van mechanische componenten. Op het einde van het algemeen jaar zal de leerling een veelomvattende praktische kennis bezitten; De praktische kennis moet worden ondersteund door een beroepsgerichte kennis.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 23 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Daarnaast zullen de leerlingen volgende vaardigheden ontwikkelen tijdens de opleiding: VEILIGHEIDS- EN MILIEUBEWUSTZIJN In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor de veiligheid en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden. Maatregelen treffen ter voorkoming van situaties die personen en omgeving kunnen schaden Gevaarssymbolen interpreteren. FUNCTONELE INFORMATIEVERWERVING Onder begeleiding relevante en voor hen toegankelijke informatie in herkenbare concrete situaties vinden, selecteren en gebruiken Informatie uit uiteenlopend voor hen bestemd tekstmateriaal en voor hen bestaande formulieren begrijpen en gebruiken; ORGANISATIEBEKWAAMHEID Individuele opdrachten van beperkte omvang onder zelfstandig organiseren, uitvoeren en evalueren bij groepsopdrachten onder begeleiding: overleggen en actief deelnemen; instructies uitvoeren; reflecteren; Omgaan met formele en informele afspraken, regels en procedures; Hulp inroepen. ACCURATESSE In staat zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien RECEPTIEVE TAALVAARDIGHEID MOEDERTAAL In staat zijn om als luisteraar en/ of lezer in de moedertaal op adequate wijze een gesproken, geschreven of audiovisuele boodschap te ontvangen en te verwerken De instructies begrijpen en opvolgen FUNCTIONELE TAALVAARDIGHEID Informatief luisteren en lezen; Hanteren gepaste taal en omgangsvormen;

KRITISCHE INGESTELDHEID In staat zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen CREATIVITEIT In staat zijn om persoonlijke ideeën en oplossingen te bedenken BESLISSINGSVERMOGEN In staat zijn een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor op te nemen durven beslissen welke reparatiemethoden men zal toepassen

MAATSCHAPPELIJK BEWUSTZIJN, WEERBAARHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID Verantwoordelijkheidszin hebben voor de eigen gezondheid en welzijn, en dat van anderen;

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 24 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Spontaan een veilige houding aannemen in dagelijkse situaties; Het belang inzien van levenslang leren. ZIN VOOR SAMENWERKING In staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken Bereid zijn om het werk te bespreken LEERBEKWAAMHEID Via geëigende leerprocessen, zijn competenties te verbreden en te verdiepen De nieuwe ontwikkelingen op gebied van de mechanica en aanverwante takken bij te houden DOORZETTINGSVERMOGEN In staat zijn om, ondanks moeilijkheden, op een doel gericht te blijven

Het doel van de verschillende leerplanonderdelen zijn voor:

Plannen – voorbereiden – veiligheid / gezondheid / hygiëne Leerlingen kunnen zelfstandig hun werk plannen en voorbereiden In staat zijn om actief en pro-actief in te staan voor het welzijn en om situaties te voorkomen die mens en milieu kunnen schaden.

Lassen constructie: Algemeenheden - lasbewerkingen Omvat in de eerste plaats die vaardigheden die leiden tot het zelfstandig handelen. Hier worden de vaardigheden en dito kenniselementen met betrekking tot het mig-mag lassen, het tiglassen, en de traditionele lassen bijgebracht. Het werk kwalitatief voor te bereiden zullen volgende aspecten zeker aan bod komen, opstellen, klemmen, richten, meten, slijpen vijlen, boren, monteren en demonteren… en de bijhorende technologie met aandacht oor de nazorg. De persoonlijke beveiliging tijdens het werk, op school en op de stage, is essentieel. Bewerkingen uitvoeren in diverse opstellingen en materialen. Het volgen van de werkmethode en het kiezen van het juiste gereedschappen vormen een essentiële schakel in het proces. Om geleidelijk over te gaan naar productief en kwalitatief werk zal men duidelijk verantwoorde werkmethodes en informatie over kwaliteitseisen aanreiken en/of opstellen. Dit met een permanente aandacht voor veiligheid; De leerlingen kunnen een duidelijk geformuleerde opdracht uitvoeren, met inbegrip van tekeninglezen. Zij kunnen instellingen uitvoeren en maatregelen nemen om lasfouten en vervorming te voorkomen. Het toepassen van de normen is hierbij belangrijk. De nieuwe technieken kunnen gerealiseerd worden op de stage.

Beklede - elektrodelassen bevat vooral het plaat-plaat en buis-plaat. De leerling kan een duidelijk geformuleerde opdracht uitvoeren, met inbegrip van tekeninglezen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 25 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Zij/hij kan instellingen uitvoeren en maatregelen nemen om lasfouten en vervorming te voorkomen, dit met een permanente aandacht voor veiligheid;

MIG- / MAG TIG- lassen omvat de noodzakelijke handvaardigheid te bereiken om kwalitatief en productief verantwoorde Mig/Mag-lasverbindingen te realiseren. de leerinhouden bevatten het plaat- hoek- en buislassen.. heeft tot doel de leerling voor te bereiden op het zelfstandig uitvoeren van een lasopdracht.

Projecten – montagetechnieken samen met het handmatig uitvoeren van bewerkingen op verschillende materialen wordt hier de basis gelegd voor het bedienen van bewerkingsmachines eigen aan het vak en kiezen van het juiste gereedschap; de leerling realiseert, met inachtneming van de veiligheid –voorschriften en volgens plannen en/of bondige richtlijnen:

TECHNISCH TEKENEN EN SCHETSEN ALS COMMUNICATIEMIDDEL Tekenen is "de taal van de techniek" Tekeningen lezen en tekeningen interpreteren zijn begrippen die permanent aan bod komen tijdens een technische opleiding. De opbouw van een tekening blijft hierin een essentieel begrip en is een belangrijke meerwaarde voor de leerlingen. De voornaamste algemene doelen zijn hierbij: •

het verhogen van het waarnemings- en voorstellingsvermogen,

•

het begrijpen (het lezen en interpreteren) van een tekening/schets/schema om het volgens de voorschriften te kunnen realiseren,

•

een driedimensionale voorstelling kunnen indenken van het te construeren onderdeel,

•

de maatvoering lezen en interpreteren,

•

de genormaliseerde en symbolische voorstellingen verklaren,

•

de tekeningen met eigen worden toelichten in functie van de realisatie,

•

de opgemeten bestaande toestand voorstellen,

•

ploftekeningen lezen en interpreteren

Het maken van technische tekeningen en schetsen kan als een pedagogisch-dictactische methode worden aangewend, om inzichten en vaardigheden te verwerven bij het tekening lezen. Het 3D- CAD tekenen zal een belangrijke rol vervullen bij de ontwikkelen van het ruimtelijke voorstellingsvermogen. Het tekenen moet een middel blijven, maar kan niet als een doel op zich nagestreefd worden.

Toelichting: Bij het schetsen worden de voorstellingen weergegeven in hoofdlijnen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 26 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Technische tekeningen bevatten de voorstelling van een uit te voeren of uitgevoerde constructie waarop alle afmetingen, materiaalaanduidingen, uitvoeringsvoorschriften, … éénduidig en/of op schaal worden weergegeven.

PROJECTEN: Succes beleven is voor elke leerlingen belangrijk, het is een middel tot waardering. Het gebruiken van vele werkvormen tijdens het leerproces is essentieel. Het vormingsconcept zoals het projectmatig werken streeft naar een strategie, waarbij leerlingen eerst moeten denken en nadien realiseren. Door het inschakelen van terugkoppelingen en meerdere herhalingen zal het rendement opgedreven worden. Met een project wil men een concrete, realiteitsgebonden, taken (oefeningen) uitvoeren, met een progressieve moeilijkheidsgraad. Deze taken kaderen in een bepaald thema. De realisatie kan individueel en/of in team gebeuren onder een professionele begeleiding. De leerling zal zijn verantwoordelijkheid moeten opnemen in het project. De evaluatie krijgt een centrale plaats, waarbij aandacht is voor zowel het proces, het product, de vaardigheden en de attituden. Door het geven van de juiste bijsturingen op het passende moment streeft men naar een permanente kwaliteitsverbetering (proces - product). Door creatief om te gaan met oefeningen en inspraak van de leerlingen, zal het onderwijskundig rendement gunstig beïnvloed worden. Om het proces goed te kunnen opvolgen binnen een project kunnen de leerlingen een logboek bijhouden.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING Over de verschillende vakken heen wordt ernaar gestreefd de leerling de noodzakelijke basiskennis en vaardigheden bij te brengen om uiteindelijk te voldoen aan het opleidingsprofiel van de optie. Bij alle inhouden – waar mogelijk – zal de nodige aandacht besteed worden aan veiligheid, gezondheid, hygiëne en zorg voor het milieu. Naast de technische vaardigheden zal de leraar ook oog hebben voor de vereiste persoonlijkheidskenmerken: orde, netheid en nauwkeurigheid; gemotiveerd zijn; kwaliteitszin; zin voor efficiëntie en productiviteit; zelfvertrouwen; zin voor milieubewust handelen; zin voor veiligheid; werkmethodes verwerven; over een goed observatievermogen beschikken; sociaal vaardig zijn; in team kunnen werken; zelfcontrole; beleefd en tactvol zijn; luistervaardigheid; solidariteit; bereidheid tot permanente vorming: leervaardig zijn.

DE LEERLINGEN ZULLEN TIJDENS DE OPLEIDING VOLGENDE VAARDIGHEDEN ONTWIKKELEN: FUNCTIONELE REKENVAARDIGHEID Het begrip percent functioneel gebruiken; Grootheden schatten, meten en berekenen in functionele situaties De schaal functioneel gebruiken; Een schematische voorstelling lezen en interpreteren; Verwerven wiskundige denkmethoden (o. a. ordenen, schematiseren, structureren) om probleemoplossend te redeneren en problemen uit het dagelijkse leven op te lossen; Elektronische hulpmiddelen gebruiken om berekeningen uit te voeren;

FUNCTONELE INFORMATIEVERWERVING Onder begeleiding relevante en voor hen toegankelijke informatie in herkenbare concrete situaties vinden, selecteren en gebruiken ORGANISATIEBEKWAAMHEID Individuele opdrachten van beperkte omvang onder begeleiding organiseren, uitvoeren en evalueren

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 28 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking bij groepsopdrachten onder begeleiding: overleggen en actief deelnemen; instructies uitvoeren; reflecteren; Omgaan met formele en informele afspraken, regels en procedures; Hulp inroepen.

ACCURATESSE In staat zijn binnen de voorgeschreven tijd een taak nauwkeurig te voltooien

RECEPTIEVE TAALVAARDIGHEID MOEDERTAAL In staat zijn om als luisteraar en/ of lezer in de moedertaal op adequate wijze een gesproken, geschreven of audiovisuele boodschap te ontvangen en te verwerken De instructies begrijpen en opvolgen FUNCTIONELE TAALVAARDIGHEID Informatief luisteren en lezen; Hanteren gepaste taal en omgangsvormen;

KRITISCHE INGESTELDHEID In staat zijn zichzelf en zijn omgeving in vraag te stellen, de waarde van een bewering of een feit, de haalbaarheid van een vooropgesteld doel te verifiëren, alvorens een stelling in te nemen

RESULTAATGERICHTHEID In staat zijn binnen een bepaalde tijd en budget een vooropgesteld resultaat te bereiken met in achtname van gedefinieerde kwaliteitsstandaarden. BESLISSINGSVERMOGEN In staat zijn een standpunt in te nemen of tot een handeling over te gaan, en er ook de verantwoordelijkheid voor op te nemen MAATSCHAPPELIJK BEWUSTZIJN, WEERBAARHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID Verantwoordelijkheidszin hebben voor de eigen gezondheid en welzijn, en dat van anderen; Spontaan een veilige houding aannemen in dagelijkse situaties; Het belang inzien van levenslang leren.

ZIN VOOR SAMENWERKING In staat zijn om gemeenschappelijk aan eenzelfde taak te werken Bereid zijn om het werk te bespreken

LEERBEKWAAMHEID Via geëigende leerprocessen, zijn competenties te verbreden en te verdiepen

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 29 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking De nieuwe ontwikkelingen op gebied van autotechnieken bij te houden In staat zijn om, ondanks moeilijkheden, op een doel gericht te blijven


LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES)

Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen 1

richtlijnen in verband met de veiligheid, gezondheid en milieu naleven.

LEERINHOUDEN 1

Het eigen werk organiseren

het werk binnen de toegemeten tijd uitvoeren.

2

Voorschriften inzake kwaliteit, welzijn en milieu

veilig met materialen, producten, gereedschappen en machines werken.

Veiligheids- en milieuvoorschriften

op basis van een werkopdracht, het eigen werk plannen en dit in kaart brengen. uitvoeringstekeningen lezen. schetsen als communicatiemiddel en daarbij verhoudingen respecteren. de eigen administratie volgens instructies bijhouden. Ontwerpen en detailtekeningen uitvoeren m.b.v. een CAD programma speciale constructies tekenen. 2

het eigen werk evalueren. persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. veiligheidsrichtlijnen toepassen. interne bouwplaatsregels en geldende verordeningen toepassen. hygiënische voorschriften naleven. veiligheidspictogrammen herkennen.

Hygiënische voorschriften Persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen Werkplaatsregels Veiligheidspictogrammen Onderhoudstechnieken

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 31 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Decr. nr.


Volgens opgedragen procedures leveringen in ontvangst nemen;

LEERINHOUDEN 3

Een administratie bijhouden

4

Onderhoudsvoorschriften naleven

De steenverharding op de weg aanbrengen

5

De steenverharding op de weg aanbrengen

de draad waarlangs bestraat zal worden uitzetten;

Uitzettechnieken

hoogte- en naaldstenen plaatsen;

Effentechnieken

het bed van de bestrating effenen;

Plaatsingstechnieken

Nagaan of de geleverde goederen conform is met de bestelbon; Stockwijzigingen volgens instructies noteren en meedelen;

4

Een administratie van de eigen werkzaamheden bijhouden onderhoudsvoorschriften naleven; de werkomgeving ordelijk houden; eigen gereedschappen en machines onderhouden; persoonlijke beschermingsmiddelen onderhouden;

5

kunst- en natuursteen straatstenen in het bed van de bestrating plaatsen; kunst- en natuursteen straatstenen in verband plaatsen; een tegelbestrating uitvoeren; randen afwerken; het bestrate werk aftrillen; een trilplaat hanteren; voegen vullen.

6

grondwerkzaamheden uitvoeren ifv vlakke bestating en natuursteen;

6

Grondwerkzaamheden uitvoeren ifv vlakke bestrating en natuursteen


LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen het baanbed uitgraven; een vlak profiel volgen; de begrippen “geroerde” en “ongeroerde” grond onderscheiden;

7

LEERINHOUDEN Begrippen: geroerde grond, ongeroerde grond, draagkrachtige grond, niet-draagkrachtige grond Uitgraaftechnieken

de begrippen “draagkrachtige” en “niet-draagkrachtige” grond onderscheiden; .funderings- en egalisatielagen uitvoeren; ifv vlakke bestating en 7 natuursteen; het uitgegraven baanbed ophogen met de voorgeschreven materialen; het bed van de bestrating besproeien;

Funderings- en egalisatielagen uitvoeren ifv vlakke bestating en natuursteen;

Materialen technieken

het bed van de bestrating verdichten; de straatlaag aanbrengen; 8

de steenverharding op een vlak baanbed aanbrengen; ifv vlakke bestating en natuursteen;

8

de draad waarlangs bestraat zal worden uitzetten;

Uitzettechnieken

hoogte- en naaldstenen plaatsen;

Effentechnieken

het bed van de bestrating effenen;


kunst- en natuursteen straatstenen in het bed van de bestrating plaatsen;

Afwerkingstechnieken

kunst- en natuursteen straatstenen in verband plaatsen; een tegelbestrating uitvoeren; randen afwerken; het bestrate werk aftrillen; een trilplaat hanteren; voegen vullen.

Steenverharding op een vlak baanbed aanbrengen; ; ifv vlakke bestating en natuursteen;


LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen

LEERINHOUDEN

Bij het uitvoeren van taken erop gericht zijn de werkhouding aan te passen aan de eigen mogelijkheden 9

grondwerkzaamheden uitvoeren; (boordstenen en greppels)

9

voor het stellen van de boordstenen, manueel een sleuf graven;

Risico’s

de uitgezette profielen volgen;

Technieken om volgens een uitgezet profiel te werken

de put waarin de straatkolk zal geplaatst worden uitgraven;

Aanstamptechnieken

mogelijke risico’s bij het graven van sleuven en putten inschatten;

Begrippen: geroerde en ongeroerde grond, draagkrachtige en nietdraagkrachtige grond

de begrippen “geroerde” en “ongeroerde” grond onderscheiden;

Grondwerkzaamheden (boordstenen en greppels)

de begrippen “draagkrachtige” en “niet-draagkrachtige” grond onderscheiden; de grondberm aanstampen; 10

funderingswerken uitvoeren;

10

beschermingen aanbrengen;

Beschermingen

zand-cementmengsels aanbrengen en verdichten;

Zand-cementmengsels

Funderingswerken

zand-cementmengsels volumetrisch kunnen samenstellen; 11

boordstenen plaatsen;

11

de steldraad bevestigen;


Plaatsen van boordstenen

volgens het uitgezette profiel manueel en machinaal boordstenen plaatsen; boordstenen opvoegen; boordstenen aanwerken; 12

greppels en straatkolken plaatsen;

12

de aanslag (afstand bovenkant boordsteen en bovenkant greppel) berekenen;


het functioneren van greppels omschrijven;

Plaatsen van greppels en en straatkolken



LEERINHOUDEN

de breekpunten, rekening houdend met de weghelling, bepalen; greppels aanleggen; straatkolken plaatsen; de wijze van aansluiting van de straatkolk op het afwateringssysteem omschrijven; 13

uitzetttingsvoegen uitvoeren;

13

uitzettingsvoegen voorzien;


Uitvoeren van uitzettingsvoegen

de plaatsen waar een uitzettingsvoeg moet komen bepalen; uitzettingsvoegen dichtgieten. 14

Een torenkraan werkklaar maken(U) in het keuringsverslag nakijken of de wettelijke keuring uitgevoerd werd en indien dat niet het geval is, dat aan de verantwoordelijke melden;

14

Een torenkraan werkklaar maken(U)

Onderdelen en mechanismen nodig voor de installatie van een snelbouwkraan

de te keuren onderdelen en hun bedieningsmechanismen aanwijzen; een keuringsverslag lezen; de dagelijkse visuele controle van een kraan volgens de voorschriften van de handleiding uitvoeren; een handleiding voor een torenkraan raadplegen; de staat van het hijsgereedschap controleren; de kraan volgens de voorziene procedures starten; het instructieboek van de constructeur kunnen raadplegen; de kraan onbelast laten draaien en de goede werking van de onderdelen en van de bediening controleren en storingen melden; een probleem bondig en nauwkeurig verwoorden; een werkopdracht lezen;

Soorten kranen, gebruik en inplanting Onderdelen en mechanismen nodig om met een kraan te kunnen werken Keuringsnormen



LEERINHOUDEN

informeren naar wie opdrachten en seinen mag geven de invloed van obstakels binnen de rij- en werkzone op de werkzaamheden inschatten en problemen signaleren; met andere torenkraanbestuurders en de werfleiding overleggen indien de draaizones van meerdere kranen elkaar overlappen; met andere torenkraanbestuurders communiceren; een windmeter aflezen; situaties herkennen die de uitvoering van een geplande opdracht kunnen belemmeren; informeren naar procedures terzake; in teamverband een snelopbouwkraan installeren en demonteren; de handleiding van de constructeur voor de opbouw en demontage van een snelopbouwkraan kunnen raadplegen. 15

Hijswerkzaamheden met een torenkraan uitvoeren(U) de massa van de last in orde van grootte bepalen;

15

volumes bepalen; beoordelen of de last veilig hijsbaar is;

soortelijke massa van materialen

de hijstabel van de machine raadplegen;

Periodieke controles door erkende organismen

veiligheidsinstructies uitvoeren;

Signalisatietekens

bevestigingspunten van lasten met een eenvoudige vorm bepalen;

werfinrichting

geschikt en gekeurd hijsgereedschap kiezen en aan de hijshaak laten koppelen;

Logische opeenvolging van werkzaamheden op een werf

de hijshaak boven de last brengen; een kraan vanuit de besturingscabine bedienen; een kraan vanop de grond met een besturingskabel bedienen;

Hijswerkzaamheden met een torenkraan uitvoeren(U)

evenwichtsvoorwaarden

soorten hijsgereedschappen en hun toepassingsgebied

Vrije zwenkhoogte Techniek van het hijsen en neerlaten van een last De volgorde van maatregelen om een torenkraan beveiligd achter te laten


LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen een kraan via radiocommunicatie bedienen;

LEERINHOUDEN Omstandigheden waarin de giek moet worden vastgelegd

een kraan op aanwijzingen bedienen; de last in een geleidelijke beheerste beweging tot op lage hoogte hijsen; de hijssnelheid aanpassen; de baan van de verplaatsing bepalen om de last op een veilige en efficiënte manier te kunnen verplaatsen; rekening houdend met andere bouwvakarbeiders en met de voortgang van de verschillend werken op de bouwplaats een last veilig en precies hijsen, verplaatsen en neerlaten; collectieve en persoonlijke veiligheidsvoorschriften bij hijswerk toepassen; communiceren met andere torenkraanbestuurders en met het grondpersoneel; de last laten loskoppelen; de kraan voor de volgende opdracht opnieuw in werkpositie brengen; een kraan en het hijsgereedschap volgens procedure beveiligd achterlaten; 16

Onderhoudswerkzaamheden aan een torenkraan uitvoeren(U)

16

de verantwoordelijke melden welk hijsgereedschap afgekeurd werd;

Onderdelen waaraan zich slijtageverschijnselen kunnen voordoen

het beperkt periodiek onderhoud van een torenkraan volgens de voorschriften van de constructeur uitvoeren;

Herstelgereedschap

slijtageverschijnselen en storingen vaststellen, melden en toelichten eenvoudige defecten herstellen; herstelgereedschap gebruiken; de gegevens van kleine onderhoudswerkzaamheden volgens

Onderhoudswerkzaamheden aan een torenkraan(U)

Wettelijke keuringsprocedures


LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen afspraak bijhouden keuringsverslagen en onderhoudsboek bijhouden de eigen administratie bijhouden

LEERINHOUDEN


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) Decr. nr.


richtlijnen in verband met de veiligheid, gezondheid en milieu naleven.

LEERINHOUDEN 1

Het eigen werk organiseren


2




op basis van een werkopdracht, het eigen werk plannen en dit in kaart brengen. uitvoeringstekeningen lezen. schetsen als communicatiemiddel en daarbij verhoudingen respecteren. de eigen administratie volgens instructies bijhouden. Ontwerpen en detailtekeningen uitvoeren m.b.v. een CAD programma speciale constructies tekenen. 18

het eigen werk evalueren. persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. veiligheidsrichtlijnen toepassen. interne bouwplaatsregels en geldende verordeningen toepassen.


hygiënische voorschriften naleven. veiligheidspictogrammen herkennen. 19

Volgens opgedragen procedures leveringen in ontvangst nemen; Nagaan of de geleverde goederen conform is met de bestelbon; Stockwijzigingen volgens instructies noteren en meedelen; Een administratie van de eigen werkzaamheden bijhouden

3




onderhoudsvoorschriften naleven;

LEERINHOUDEN 4


5

CNC-machines

de werkomgeving ordelijk houden; eigen gereedschappen onderhouden; persoonlijke beschermingsmiddelen onderhouden;

21

Een juiste keuze maken van een machine in functie van de uit voeren Soorten bewerkingen. Opspantechnieken en systemen Een juiste keuze maken uit het aanbod van opspantechnieken en Werking deze op de juiste positie plaatsen. Freeswerktuigen De machine opstarten. Een keuze maken uit de diverse soorten werktuigen ifv de opdracht.

22

Een opdracht samenstellen en uitvoeren ifv de diverse sturingen en sturingsprincipes

6

Sturingen en sturingsprincipes

Punt tot punt Lijnbesturing Baanbesturing 2 –en 3 dimentionale baanbesturing

23

Via een softwarepakket een complex werkstuk ontwerpen en aan de 7 Programmatie CNC alle nodige informatie geven om het werkstuk juist te bewerken. Coördinatensturing Referentiepunten van de machine Programmastructuur



LEERINHOUDEN Invoeren van coördinaten Voedingssnelheid Gereedschapscompensaties

24

In groepsverband een project uitvoeren

8

Praktische oefening


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Decr. nr.


de gereedschappen en materialen selecteren.

1

de benodigde materiaalhoeveelheden bepalen en gebruiksklaar maken.

Materialen, gereedschappen en machines

uitvoeringsplannen lezen en toetsen naar de praktijk. de werkplek inrichten. 2

LEERINHOUDEN Eigen werkzaamheden plannen

Materiaalhoeveelheid bepalen Opmeten en uitzetten Werkplekinrichting


2



het eigen werk evalueren. persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken. veiligheidsrichtlijnen toepassen. interne bouwplaatsregels en geldende verordeningen toepassen.



hygiënische voorschriften naleven. veiligheidspictogrammen herkennen. 3

Volgens opgedragen procedures leveringen in ontvangst nemen; Nagaan of de geleverde goederen conform is met de bestelbon; Stockwijzigingen volgens instructies noteren en meedelen; Een administratie van de eigen werkzaamheden bijhouden

3




platen en kunststofprofielen uitsmetten

LEERINHOUDEN 4

uitsmetten rekening houden met het afsmelten platen en kunststofprofielen coderen een geschikte zaagmachine kiezen en instellen profielen afkorten profielen in verstek zagen panelen verzagen bepalen of reststukken voor hergebruik in aanmerking komen rekening houdend met de verbindingstechniek, het beslag en de te integreren elementen, afwaterings- en drukvereffeningsgleuven frezen en boren

Platen , kunststof –en Aluminiumprofielen voor ramen en deuren (vaste rechthoekige types en draai en draaikip) bewerken

Uitsmetten Coderen Zaagmachines: soorten, toepassingsgebied Afkorten In verstek zagen Panelen verzagen Elementen die geïntegreerd kunnen worden Freestechnieken Freesmachines: soorten en hulpstukken

een geschikte machine, om gleuven uit te frezen, kiezen en instellen

Gleuven

gleuven frezen en boren

Meetgereedschap

verbindingen en uitsparingen controleren

Keuze versterkingen Plaatsen versterkingen

bewerkingen en behandelingen die na het vergaren niet meer uitgevoerd kunnen worden, uitvoeren 5

de in verstek gezaagde profielen lassen of samenstellen

5

de dwarsverbindingen vergaren

Verbindingstechnieken

dichtingsstrips en –profielen monteren

Dwarsverbindingen vergaren

bekledingsmateriaal in het kaderwerk plaatsen

Dichtingsprofielen en –strips

Ramen en deuren in kunststof en aluminium vergaren

Bekledingsmateriaal 6

het beslag volgens richtlijnen van de fabrikant monteren en regelen

6

technische documentatie i.v.m. beslag raadplegen

Soorten beslag

uitvoeringstekeningen voor beslag lezen

Gereedschappen en hulpmiddelen voor beslag

Ramen en deuren in kunststof en aluminium afwerken


LEERPLANDOELSTELLINGEN De leerlingen kunnen uitvoeringstekeningen voor beslag lezen

LEERINHOUDEN Technieken om beslag te regelen Technische documentatie Uitvoeringstekeningen

7

klaargemaakte ramen volgens richtlijnen opslaan en beschermen

7

Verpakkings- en beschermingsmateriaal

8

Technieken en materialen toepassen om ramen en deuren correct te plaatsen.

8

Plaatsen van ramen en deuren


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK TOELICHTING BIJ GEBRUIK VAN HET LEERPLAN In het leerplan zijn een aantal uitbreidingsdoelstellingen opgenomen. Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid door een (U) na de doelstelling. Uitbreidingsdoelstellingen moeten enkel bereikt worden als het niveau van de leerlingen dit toelaat.

DECR. NR.


de basisbegrippen toelichten en situeren

LEERINHOUDEN 1

Herhaling basisbegrippen

De koelkring Natuurkundige begrippen Warmtewisselaars Mollierdiagram 2

de verschillende behandelingssystemen toelichten

2

de verschillende systemen deskundig selecteren

Algemeen

Luchtbehandeling

Ventilatiesystemen Luchtbevochtigers + luchtontvochtigers Luchtreiniging 3

de interne en de externe invloeden bij het bepalen van de koellast situeren en bepalen

3

het hx-diagram toelichten

4

het hx-diagram praktisch gebruiken

Structuur

Bepalen van de koellast

Toenamen van buitenuit de nodige toestellen selecteren uit technische documentatie (cd-rom, Toenamen van binnenuit internet, catalogi,…) Bepalen van de warmtebelasting 4

Het hx-diagram

Verwarmen en bevochtigen


DECR. NR.


LEERINHOUDEN Koelen en bevochtigen Koelen en drogen Mengen van lucht

5

de constructie van luchtkanalen toelichten

5

de begrippen statische en dynamische druk uitleggen

Constructie

luchtkanalen vakkundig dimensioneren

Statische en dynamische druk

Luchtkanalen

Drukverliezen bepalen 6

de verschillende onderdelen van de luchtkanalen situeren en toelichten een verantwoorde keuze maken van de nodige onderdelen

6

Onderdelen van luchtkanalen

Luchtkleppen Roosters Luchtverdeling Luchtbehandelingskasten

7

de verschillende soorten toelichten

7

de ventilatorwetten toelichten

Soorten

de gepaste ventilator deskundig selecteren

Ventilatorwetten

Ventilatoren

Selecteren van gepaste ventilatoren 8

de verschillende soorten verwarmingssystemen situeren en toelichten (U) de warmtetransportsystemen uitleggen (U)

8

Verwarmingstoestellen (U)

Elektrisch Aardgasbranders Stookoliebranders Warmtetransport


PRAKTISCH VAK KOELTECHNIEK

DECR. NR.


LEERINHOUDEN

Een degelijke planning opstellen

1

Een Installatieplan interpreteren

Bewerken van koelleidingen

De bewerkingen aan de verschillende soorten koelleidingen uitvoeren

Verbinden van koelleidingen met hulpstukken

Leidingaanleg en montage

Verbinden van koelleidingen door hardsolderen

Een gasdichte verbinding maken 2

Op de juiste manier omgaan met koelmiddelen

2

De nodige milieuvoorschriften toepassen

Vullen en ledigen

Koelmiddelbehandeling

Gebruik afzuigunit Drukproef en dichtingsproef 3

De basiswerkzaamheden deskundig en in de juiste volgorde uitvoeren

3

Routine handelingen

Aansluiten en afkoppelen van manifold Afzuigen van koelinstallaties Afzuigen van compressorcarter Bijvullen en verwijderen van olie

4

Elektrische toestellen deskundig aansluiten

4

De AREI reglementering toepassen

Schakelkasten

Aansluiten van elektrische toestellen

Ventilatoren Weerstanden Motoren Regeltoestellen 5

Deskundig omgaan met de PLC

5

PLC


DECR. NR.


6

LEERINHOUDEN

De PLC vakkundig aansluiten en programmeren

Aansluiten

Eenvoudige schema’s en/of automatiseringsopdrachten vertalen in een PLC-programma

Eenvoudige programma’s invoeren of aanpasssen

klimatisatieinstallaties deskundig in bedrijf stellen en afregelen

6

Automatiseren van klimatisatieinstallaties In bedrijfstelling en afregeling van klimatisatieinstallaties

Testen en vullen In bedrijfsstelling en afregeling Leegmaken met de afzuigunit Metingen van bedrijfscondities 7

Deskundig omgaan met aircoinstallaties

7

In bedrijf stellen van airconditioning installaties

Met capillair spiltsystemen 8

Storingen op een gestructureerde wijze opsporen

8

Opsporen van storingen

Koeltechnische storingen Elektrische storingen 9

Branders monteren en demonteren (U) Elektrische onderdelen aansluiten (U) Schoorsteenverliezen meten (U) Het rendement bepalen (U)

9

Brandertechniek (U)


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE PLANNEN – VOORBEREIDEN - VEILIGHEID/GEZONDHEID/HYGIËNE Integreren in de opleiding Decr. nr.

LEERPLANDOELSTELLINGEN

LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1 1.1

op basis van een werkopdracht het eigen werk plannen;

1

Plannen – Voorbereiden – veiligheid / gezondheid / hygiëne

1.1

Plannen

1.2

Informatie

1.3

Werkvoorbereiding

1.4

De werkplek inrichten orde en netheid (werkplek)

1.5

Gereedschappen

de stappen voor het opzetten van een werkplan toepassen; hun werk voortdurend evalueren; gereedschappen en machines kiezen, onderhouden en toepassen; de instructies van onderhoudsschema’s raadplegen. 1.2

informatie omtrent de werkopdracht inwinnen en interpreteren; opbouw van matrijzen en machines; terminologie eigen aan de vak toepassen; technische documentatie raadplegen; een werkfiche lezen.

1.3

de voor de opdracht geschikte materialen, producten, onderdelen en het gereedschap herkennen en bepalen; een werkmethode opmaken in functie van hun opdracht.

1.4

de werkplek zo inrichten dat de werkopdracht veilig en vlot kan uitgevoerd worden; de hef-, til- en verplaatsingstechnieken toepassen. de werkplek ordelijk en proper houden

1.5

het gereedschap en de apparatuur werkklaar houden ; het gereedschap controleren;


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen onderhoudsinstructies raadplegen. 1.6

afval volgens instructies sorteren.

1.6

Afval en recyclage

1.7

de richtlijnen inzake welzijn (veiligheid, hygiëne, gezondheid) en milieu uitvoeren;

1.7

veiligheid, hygiëne, gezondheid

het persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken; de risico’s aanduiden en veiligheidsmaatregelen eigen aan de sector toepassen; risico’s aangeven en veiligheidsmaatregelen bij het gebruik van materiaal, gereedschap, machines en producten toepassen;


LASSEN-CONSTRUCTIE Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen 1 1.1

technische tekeningen lezen;

1

Algemeenheden - lasbewerkingen

1.1

Algemeenheden bij het uitvoeren van voorbereidende verspanende bewerkingen

1.2

Algemeenheden bij het meten en controleren

1.3

Algemeenheden bij het onderhouden van machine en gereedschap

1.4

Instellen - afstellen

2

Beklede - elektrodelassen

2.1

plaat-plaat en buis-plaat

een werkmethode opvolgen; werkstukken opspannen; las- en spangereedschappen gebruiken; courante ferro-, non- ferrometalen voorbewerken; verspaningseigenschappen toepassen; de opgegeven maattoleranties tijdens het voorbewerken respecteren; conform de veiligheidsvoorschriften werken; 1.2

meetgereedschappen en kalibers gebruiken; informatiedragers invullen; in functie van meetresultaten, werkstukken beoordelen; rapporteren;

1.3

het dagelijks onderhoud van de werkpost en gereedschappen uitvoeren; de lasuitrusting voorbereiden; fouten aan de machine rapporteren

1.4

de specifieke las-technologische waarden opzoeken, instellen en afstellen;

2 2.1

een duidelijk geformuleerde opdracht uitvoeren, een detailtekening uit een samenstellingstekening herkennen en interpreteren.


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen in diverse standen een lasnaad uitvoeren; instellingen uitvoeren en maatregelen nemen om lasfouten en vervorming te voorkomen; fouten herkennen en de oorzaken nagaan; de veiligheid respecteren. 3 3.1

met laseigenschappen rekening houden;

3

Mig-Mag-Tig

3.1

Technologische aspecten

3.2

plaat- hoek- en buislassen

3.3

Procesbewaking

maatregelen nemen om de elementen die invloed hebben op de lasbaarheid; de diameter van het lastoevoegmetaal bepalen. De stroomsterkte, 3.2

een lasopdracht zelfstandig voorbereiden en uitvoeren de verschillende lasbewerkingen uitvoeren volgens de opgegeven werktekening (binnen de opgegeven maten); de basis las regels toepassen om optimaal te lassen het smeltbad onder controle houden in functie van de opdracht handig omgaan om een kwalitatief en productief verantwoorde Mig/Mag-lasverbindingen te realiseren. wolfram elektrodes aanslijpen; in alle posities lasnaden uitvoeren; lasverbinding uitvoeren op verschillende materiaalsoorten bij onvolkomenheden de lasuitvoering bijsturen.

3.3

tijdens het uitvoeren de controle bewaken; de parameters volgen en bijsturen; de aanvoer, stroomsterkte, polariteit,… eigen aan de lasuitrusting


Decr. nr.


LEERINHOUDEN

De leerlingen kunnen controleren, instellen-afstellen; het lasproces volgen. bij lasfouten herstellingen uitvoeren; 3.4

de kwaliteit van lasverbindingen visueel beoordelen en vergelijken met een standaardlas;

3.4

Controleren, rapporteren en evalueren

3.5

veiligheid

4

Projecten – montagetechnieken

de uitvoering van lasverbindingen visueel beoordelen; onderzoeksmethoden toepassen; het resultaat van de lasnaad evalueren en rapporteren. 3.5

de veiligheidsregels toepassen; pro-actief handelen

4

een project opvolgen van ontwerp tot realisatie montage technieken toepassen in functie van de toepassing en het uit te voeren werk. montagegereedschappen toepassen de montage en/of samenstelling; algemene manuele en machinale repetitieve bewerkingen uitvoeren in functie van de opdracht, taak of project; voeren specifieke bewerkingen uit waarin volgende aspecten kunnen opgenomen worden: zagen, vijlen, knippen, (handmatig) slijpen, plooien, verbinden, snijbranden…; demontage en montage technieken toe met aandacht aan de werkmethoden, technieken en het gebruik van aangepast gereedschap; plaatonderdelen bevestigen door middel van lastechnieken aan de hand van een tekening een buisinstallatie samenstellen en monteren;


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING DECR. NR.


6

eigen werkzaamheden plannen

LEERINHOUDEN 5

Eigen werkzaamheden plannen

•

werkopdrachten begrijpend lezen;

Vaktekenen en schetsen

•

uitvoeringsplannen begrijpend lezen;

Materialen en gereedschappen

•

verklarende uitvoeringstekeningen op schaal maken;

Materiaalhoeveelheden

•

de eigen werkvolgorde en methode bepalen;

Uitvoeringsplannen

•

de benodigde materiaalhoeveelheden bepalen;

•

bouwvaktermen in de context situeren;

•

technische informatie raadplegen;

•

materialen en producten selecteren en omschrijven;

gereedschappen en machines selecteren en omschrijven; een administratie bijhouden •

Structurele onderdelen van gebouwen Meettechnieken Volumedosering Standaard meetmethode

6


7

Organisatie van de eigen werkzaamheden op de werkplek

volgens opgedragen procedures leveringen in ontvangst nemen;

een administratie van de eigen werkzaamheden bijhouden; 7

eigen werkzaamheden op de werkplek organiseren • •

in teamverband het werk uitzetten en merktekens aanbrengen;

Uitzettechnieken

een waterpastoestel, slangwaterpas en horizontaal roterende laser gebruiken;

Opslaan en beschermen van materialen en producten

•

de werkplek inrichten;

Seintekens

•

de nodige materialen, producten en gereedschappen

Werkplekinrichting

Materialen, producten en gereedschappen


DECR. NR.


klaarzetten; •

materiaal en producten volgens richtlijnen op de aangeduide plaats opslaan en beschermen;

•

seintekens en aanwijzingen kunnen geven en opvolgen;

LEERINHOUDEN Opslaan- en beschermtechnieken

vaststellen en beoordelen of de materialen, producten en gereedschappen gebruiksklaar zijn;

8

met voorschriften inzake kwaliteit, welzijn en milieu omgaan

8



•

het werk binnen de toegemeten tijd uitvoeren;

•

het eigen werk evalueren;

•

persoonlijke beschermingsmiddelen gebruiken;

Werkplaatsregels

•

in teamverband collectieve beschermingsmiddelen plaatsen;

Veiligheidspictogrammen

•

veiligheidsrichtlijnen toepassen;

•

veilig met materialen, producten, gereedschappen en machines werken;

•

veiligheidsfiches raadplegen;

•

interne bouwplaatsregels en geldende verordeningen toepassen;

•

courant gebruikte veiligheidspictogrammen herkennen;

hygiënische voorschriften naleven;

Hygiënische voorschriften Persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen

Til- en verplaatsingstechnieken


DECR. NR.


9

10

LEERINHOUDEN


9

Werkomgeving ordelijk houden

Onderhoudstechnieken

Gereedschappen onderhouden

Onderhoudsvoorschriften en -middelen

Tekeningen interpreteren, uitvoeren en modelleren in klei.

10

Sierelementen in witsteen en/of blauwe hardsteen ( eenvoudig beeldhouwwerk )

11

Kopieeroefening

12

Bevestigingstechnieken en plaatsing van natuursteen

13

Trapbekleding in natuursteen

14

Grafmonument in natuursteen

Profielen frezen en zagen.

11

Elementen samenvoegen. Driedimensionaal tekenen.

Onderhoudsvoorschriften

Driepunt- en schaalpasser gebruiken.

12

Modelleren in klei en afgieten in plaaster. Verankeringsstudies verrichten. Zowel oude ( restauratie ), als nieuwe verankeringstechnieken bestuderen en onder begeleiding uitvoeren. Aanbrengen van elastische en niet-elastische voegen.

13

Trap opmeten: - Rechte trap - Verdreven trap - Draaitrap

14

Grafmonument opmeten: - Enkel - Dubbel

15

Lokaal opmeten en m² uitrekenen.

15

Natuursteen tegels

16

Werkduur bepalen:

16

Prijs-, tijd- en hoeveelheidsberekeningen


DECR. NR.


LEERINHOUDEN

- Zagen - Polijsten, slijpen - Plaatsen Uitrekenen van de nodige hoeveelheid. Bestellen van de nodige hoeveelheid

17

Uitsmetten van de natuursteenplaat en/of blok Bestaande toestand evalueren. Werkgang opstellen. Geschikte gereedschap kiezen. Veilig met materiaal, producten, gereedschappen en machines omspringen.

17

Klein restauratieproject


PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie.

Algemeen: 1

De didactische aanwijzingen voor de uitvoering ervan kenmerken zich door een systematisch streven naar inzichtelijk handelen van leerlingen.

2

Om de leerling procesmatig te laten werken is het noodzakelijk dat de leerling over de nodige informatie beschikt. Deze werkwijze houdt in dat de volgorde van de leerinhouden niet bindend is, maar dat moet ingespeeld worden op de behoeften in functie van de specifieke opdrachten.

3

Een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen. De verschillende soorten van doelstellingen zoals cognitieve affectieve en psychomotorische, worden niet afzonderlijk gerubriceerd omdat ze in elkaar verweven zijn, al hebben ze elk hun specifieke eigenheden.

4

Ze geven duidelijk aan wat er in de derde graad dient te worden bereikt.

5

In tegenstelling tot de leerplandoelstellingen, worden de lesdoelstellingen geformuleerd in concreet observeerbaar gedrag (inhouds- en gedragsniveaus).

6

De leerkracht stelt zich bij de opmaak van zijn lesvoorbereiding concreet vragen als; HOE ..., WIE..., WAT..., WANNEER..., ..., zodat het leer- en vormingsproces ( de didactische methode, de leerstof en de media) er goed op afgestemd kunnen worden.

7

Het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren.

8

Fouten van leerlingen worden best individueel aangepakt. Indien blijkt dat een groter aantal leerlingen de handeling verkeerd begrepen heeft, moet deze voor de gehele groep herhaald worden.

9

De leerkracht voorziet korte en afwisselende opdrachten. Dit stimuleert de werklust van de leerlingen. Parallellisme nastreven tussen de technische vakken en praktijk, dat best door dezelfde leerkracht gegeven wordt.

10

In ieder geval moet er tussen beide TV en PV vakken een zeer goede coördinatie zijn. Regelmatig zal in de vakgroep de coördinatie tussen beide vakken geëvalueerd worden om eventueel de jaarplannen bij te sturen.

11

Begrippen in verband met veiligheid, hygiëne, milieu, (welzijn) en onderhoud van gereedschappen en machines komen steeds aan bod bij het behandelen van de specifieke leerinhouden. De juiste lichaamshoudingen zijn tevens aandachtspunten.

12

Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij aspect van zelfevaluatie niet vergeten mag worden.

13

De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen, ze bevatten de principes van aanschouwelijkheid, geleidelijkheid en leerlingenmotivatie.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 58 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking 14

Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden om het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ...

15

Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid, ...

16

Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen.

17

Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ...)

Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk onderwerp besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie.

Algemeen: 1


2


3


4


5


6


7


8


9


10


11


12


13


14




16


17


Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk onderwerp besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie.

Algemeen: 1


2


3


4


5


6


7


8


9


10


11


12


13


14




16


17


Timing Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling. Er is dan ook geen timing voorgesteld omdat deze besproken zal worden in de vakgroep.


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK

NR.

TIMING PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN

IN WEKEN

1

Deze vaardigheden het ganse schooljaar door blijven evalueren

1W

2

Op verschillende tijdstippen tijdens het schooljaar opnieuw evalueren

2W

3

De nodige aandacht besteden aan de milieureglementering

2W

4

Regelmatig toetsen aan het AREI

3W

5

Voldoende aandacht besteden aan de omzetting van schema naar programma

4W

6

Optimale werking van de installaties nastreven (rendement)

4W

7

Aandacht hebben voor het zorgvuldig monteren en demonteren van het materiaal

5W

8

Blokschema’s toepassen voor het systematisch opsporen van defecten

3W

9

Aandacht voor het afregelen (optimaal rendement)

1W


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE Het leerplan is opgesteld op basis van 25 lesweken per schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht gebruikt worden voor uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie. Algemeen: Het toepassen van 3D- CAD voorstellingen is een noodzaak en zal permanent aan bod komen tijdens de uitvoering. Het is de kunst een oefening spitsvondig te maken. Dit vergt veel creativiteit en overleg. Ook tijdens de ontwikkelingsfase zal je hiermee de mogelijke impact op het geheel inschatten. Zorg voor haalbare projecten en oefeningen (ook financieel). Het werk vooraf grondig voorbereiden is een noodzaak bij elke les. De projecten die voorzien worden houden rekening in de eerste plaats met de leerplandoelstellingen en minder met de leerinhouden. Ben je bewust dat oefeningen die 5 of 10 jaar geleden interessant waren kunnen nu als oubollig kunnen overkomen. Hoewel groepswerk en differentiatie sterk aanbevolen wordt, moeten alle leerlingen bij elke fase van de uitwerking van het project betrokken worden. De leerlingen de gereedschappen met zorg laten behandelen. De vijlbewerkingen dienen beperkt te blijven. Het onderhouden van machines en gereedschappen beperkt zich tot het dagelijks onderhoud. Geef de leerlingen de kans om zoveel mogelijk met uitvoeren bezig te zijn. Gebruik tijdens het produceren van meerdere werkstukken verschillende materiaalsoorten. Hierdoor kunnen de specifieke eigenschappen beter aan bod komen. De praktijk blijft gericht op de kennismaking met de diverse aspecten en mogelijkheden van een beroep. In de werkplaats kan men de leerlingen laten schetsen maken van bestaande werkstukken. Metingen uitvoeren op werkstukken in reële omstandigheden. Laat de gereedschappen correct toepassing.

Evaluatie: Gebruik diverse evaluatietechnieken. Oberveer permanente en distilleer hieruit doelgerichte commentaren. Gebruik zelfevaluatie instrumenten om de leerlingen hun werkzaamheden te beoordelen. Evalueer regelmatig en formuleer doelgerichte commentaar en remediering. Bespreek de toetsen samen met de leerlingen. Noteer de evaluatieresultaten in het agenda.

Communicatie: Gebruik het agenda als communicatie middel en noteer er ook positieve commentaren in. Overleg met andere leerkrachten over inhoudelijke aspecten en samenhangen. Informeer ouders, klassenraad,… over de vorderingen van de leerlingen.


Organisatie De bezetting van het machinepark moet optimaal georganiseerd zijn zodat een alle leerlingen de kans krijgen bezig te zijn met hun vak. Het is wenselijk dat praktijk- of labo uren aan en gesloten uren vormen in het lessenrooster (minimaal 2 uur en liefst 4 uur); Integreer de theorielessen in de praktische vakken. Bij demonstraties steeds de juiste handelingen voortonen.

Gebruik van ICT: Maak gebruik van de CAD programma’s om werkstukken aanschouwelijk te maken. Gebruik de computer om een verslag te maken van een praktische toepassing.

Het welzijn: Aandacht besteden aan de gevaren welke verbonden zijn aan het niet correct gebruiken van gereedschappen en materialen (bv. Het gebruik van lijmen). Verwijs naar de impact op het milieu bij de productie en verwerking van materialen. Laat de preventieverantwoordelijke van de school een les geven over de school en het welzijn. Om op pedagogisch verantwoorde en technisch veilige manier het vak te kunnen geven moet de leerlingengroep beperkt blijven (voor de praktische vakken kan men als richtlijn, maximaal 12 leerlingen voor ogen houden) Geef voldoende informatie over de inhouden van het VCA attest. Het belang van de persoonlijke verzorging beklemtonen Laat de leerlingen het belang aanvoelen van een goed ingerichte werkplek, de netheid in de wekruimte en het opruimen na de werktijd.

TIMING: Het is moeilijk aan te geven hoeveel tijd er aan elk hoofdstuk besteed wordt, daar het tempo van de leerlingen afhankelijk is van de inzet, bereidwilligheid van de leerling, zelfstudie, leesvaardigheid, probleemstelling, soort project. Het is aangewezen de timing te bespreken in de vakgroep. De doelstellingen zullen zoveel mogelijk gerealiseerd worden met projecten. Het rapporteren is van groot belang.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING Het leerplan is opgesteld voor 25 lesweken/schooljaar. De overige lestijden moeten door de leerkracht besteed worden aan uitbreidings- en/of verdiepingsitems in functie van de specifieke klassituatie

Algemeen: De didactische aanwijzingen voor de uitvoering ervan kenmerken zich door een systematisch streven naar inzichtelijk handelen van leerlingen. De overeenkomsten tussen technische principes van hydraulische, elektrische, mechanische en pneumatische systemen worden er duidelijk gemaakt. Om de leerling procesmatig te laten werken is het noodzakelijk dat de leerling over de nodige informatie beschikt. Deze werkwijze houdt in dat de volgorde van de leerinhouden niet bindend is, maar dat moet ingespeeld worden op de behoeften in functie van de specifieke opdrachten. Een leerplan is geen handboek, maar een document dat doelstellingen bevat die de leerkracht continu voor ogen moet hebben, zowel bij de redactie van zijn jaarplan als bij de voorbereiding van zijn lessen. De verschillende soorten van doelstellingen zoals cognitieve affectieve en psychomotorische, worden niet afzonderlijk gerubriceerd omdat ze in elkaar verweven zijn, al hebben ze elk hun specifieke eigenheden. Ze geven duidelijk aan wat er in de derde graad dient te worden bereikt. In tegenstelling tot de leerplandoelstellingen, worden de lesdoelstellingen geformuleerd in concreet observeerbaar gedrag (inhouds- en gedragsniveaus). De leerkracht stelt zich bij de opmaak van zijn lesvoorbereiding concreet vragen als; HOE ..., WIE..., WAT..., WANNEER..., ..., zodat het leer- en vormingsproces ( de didactische methode, de leerstof en de media) er goed op afgestemd kunnen worden. Het is belangrijk van in het begin de leerlingen een goede en juiste werkmethode aan te leren. Fouten van leerlingen worden best individueel aangepakt. Indien blijkt dat een groter aantal leerlingen de handeling verkeerd begrepen heeft, moet deze voor de gehele groep herhaald worden. De leerkracht voorziet korte en afwisselende opdrachten. Dit stimuleert de werklust van de leerlingen. Parallellisme nastreven tussen de technische vakken en praktijk, dat best door dezelfde leerkracht gegeven wordt. Begrippen in verband met veiligheid, hygiëne, milieu, (welzijn) en onderhoud van gereedschappen en machines komen steeds aan bod bij het behandelen van de specifieke leerinhouden. De juiste lichaamshoudingen zijn tevens aandachtspunten. Bij het creëren van een onderwijssituatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de evenwichtige opbouw van de opeenvolgende lesfases. Elke lesfase wordt beëindigd met een duidelijke synthese. Na elk afgerond geheel zal een evaluatiefase komen, waarbij aspect van zelfevaluatie niet vergeten mag worden. De gehanteerde werkvormen staan doordacht in functie van de leerinhouden en doelstellingen, ze bevatten de principes van aanschouwelijkheid, geleidelijkheid en leerlingenmotivatie. Het gebruik van de overheadprojector en ICT - toepassingen in de theorielessen versterkt de impact op de klassfeer en laat toe de leerstof beter over te dragen. Ook in de praktijklessen zullen ICT toepassingen aangeboden worden om het opzoeken van informatie, zelfstudiepakketten, ... Elke les dient zinvol en gestructureerd te zijn, met aandacht voor de attitudes zoals: netheid, orde, stiptheid, nauwkeurigheid,... Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen. Het is nuttig via de vakgroepwerking de specifieke problemen te bespreken en deze te notuleren. (realisatie, organisatie, tijdsbesteding, ... )



BEGELEID ZELFGESTUURD LEREN Wat? Met begeleid zelfgestuurd leren bedoelen we het geleidelijk opbouwen van een competentie naar het einde van het secundair onderwijs, waarbij leerlingen meer en meer het leerproces zelf in handen gaan nemen. Zij zullen meer en meer zelfstandig beslissingen leren nemen in verband met leerdoelen, leeractiviteiten en zelfbeoordeling. Dit houdt onder meer in dat: −

de opdrachten meer open worden;

−

er meerdere antwoorden of oplossingen mogelijk zijn;

−

de leerlingen zelf keuzes leren maken en die verantwoorden;

−

de leerlingen zelf leren plannen;

−

er feedback is op proces en product;

−

er gereflecteerd wordt op leerproces en leerproduct.

De leraar is ook coach, begeleider. De impact van de leerlingen op de inhoud, de volgorde, de tijd en de aanpak wordt groter.

Waarom? Begeleid zelfgestuurd leren sluit aan bij enkele pijlers van ons PPGO, o.m. −

leerlingen zelfstandig leren denken over hun handelen en hierbij verantwoorde keuzes leren maken;

−

leerlingen voorbereiden op levenslang leren;

−

het aanleren van onderzoeksmethodes en van technieken om de verworven kennis adequaat te kunnen toepassen.

Vanaf het kleuteronderwijs worden werkvormen gebruikt die de zelfstandigheid van kinderen stimuleren, zoals het gedifferentieerd werken in groepen en het contractwerk. Ook in het voortgezet onderwijs wordt meer en meer de nadruk gelegd op de zelfsturing van het leerproces in welke vorm dan ook. Binnen de vakoverschrijdende eindtermen, meer bepaald “Leren leren”, vinden we aanknopingspunten als: −

keuzebekwaamheid;

−

regulering van het leerproces;

−

attitudes, leerhoudingen, opvattingen over leren.

In onze (informatie)maatschappij wint het opzoeken en beheren van kennis voortdurend aan belang.

Hoe te realiseren? Het is belangrijk dat bij het werken aan de competentie de verschillende actoren hun rol opnemen: −

de leraar als coach, begeleider;

−

de leerling gemotiveerd en aangesproken op zijn “leer”kracht;

−

de school als stimulator van uitdagende en creatieve onderwijsleersituaties.

De eerste stappen in begeleid zelfgestuurd leren zullen afhangen van de doelgroep en van het moment in de leerlijn “Leren leren”, maar eerder dan begeleid zelfgestuurd leren op schoolniveau op te starten is

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 69 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking “klein beginnen” aan te raden. Vanaf het ogenblik dat de leraar zijn leerlingen op min of meer zelfstandige manier laat −

doelen voorop stellen − strategieën kiezen en ontwikkelen − oplossingen voorstellen en uitwerken − stappenplannen of tijdsplannen uitzetten − resultaten bespreken en beoordelen; − reflecteren over contexten, over proces en product, over houdingen en handelingen − verantwoorde conclusies trekken − keuzes maken en die verantwoorden is hij al met een of ander aspect van begeleid zelfgestuurd leren bezig.


ICT Wat? Onder ICT verstaan we het geheel van computers, netwerken, internetverbindingen, software, simulatoren, etc. Telefoon, video, televisie en overhead worden in deze context niet expliciet meegenomen.

Waarom? De recente toevloed van informatie maakt levenslang leren een noodzaak voor iedereen die bij wil blijven. Maatschappelijke en onderwijskundige ontwikkelingen wijzen op het belang van het verwerven van ICT. Enerzijds speelt het in op de vertrouwdheid met de beeldcultuur en de leefwereld van jongeren. Anderzijds moeten jongeren niet alleen in staat zijn om nieuwe media efficiënt te gebruiken, maar is ICT ook een hulpmiddel bij uitstek om de nieuwe onderwijsdoelen te realiseren. Het nastreven van die competentie veronderstelt onderwijsvernieuwing en aangepaste onderwijsleersituaties. Er wordt immers meer en meer belang gehecht aan probleemoplossend denken, het zelfstandig of in groep leren werken, het kunnen omgaan met enorme hoeveelheden aan informatie, ... In bepaalde gevallen maakt ICT deel uit van de vakinhoud en is ze gericht op actieve beheersing van bijvoorbeeld een softwarepakket binnen de lessen informatica. In de meeste andere vakken of bij het nastreven van vakoverschrijdende eindtermen vervult ICT een ondersteunende rol. Door de integratie van ICT kunnen leerlingen immers: −

het leerproces zelf in eigen handen nemen;

−

zelfstandig en actief leren omgaan met les- en informatiemateriaal;

−

op eigen tempo werken en een eigen parcours kiezen (differentiatie en individualisatie).

Hoe te realiseren? In de eerste graad van het SO kunnen leerlingen adequaat of onder begeleiding elektronische informatiebronnen raadplegen. In de tweede en nog meer in de derde graad kunnen de leerlingen “spontaan” gegevens opzoeken, ordenen, selecteren en raadplegen uit diverse informatiebronnen en – kanalen met het oog op de te bereiken doelen. Er bestaan verschillende mogelijkheden om ICT te integreren in het leerproces. Bepaalde programma’s kunnen het inzicht verhogen d.m.v. visualisatie, grafische voorstellingen, simulatie, het opbouwen van schema’s, stilstaande en bewegende beelden, demo, ... Sommige cd-rom’s bieden allerlei informatie interactief aan, echter niet op een lineaire manier. De leerling komt via bepaalde zoekopdrachten en verwerkingstaken zo tot zijn eigen “gestructureerde leerstof”. Databanken en het internet kunnen gebruikt worden om informatie op te zoeken. Wegens het grote aanbod aan informatie is het belangrijk dat de leerlingen op een efficiënte en een kritische wijze leren omgaan met deze informatie. Extra begeleiding in de vorm van studiewijzers of instructiekaarten is een must. Om tot een kwaliteitsvol eindresultaat te komen, kunnen leerlingen de auteur (persoon, organisatie, ...), de context, andere bronnen die de inhoud bevestigen en de onderzoeksmethode toevoegen. Dit zal het voor de leraar gemakkelijker maken om het resultaat en het leerproces te beoordelen. De resultaten van individuele of groepsopdrachten kunnen gekoppeld worden aan een mondelinge presentatie. Het programma “Powerpoint” kan hier ondersteunend werken. Men kan resultaten en/of informatie uitwisselen via e-mail, blackboard, chatten, nieuwsgroepen, discussiefora, ... ICT maakt immers allerlei nieuwe vormen van directe en indirecte communicatie mogelijk. Dit is zeker een meerwaarde omdat ICT zo de mogelijkheid biedt om niet alleen interscolaire projecten op te zetten, maar ook om de communicatie tussen leraar en leerling (uitwisselen van cursusmateriaal, planningsdocumenten, toetsen examenvragen, ...) en leraren onderling (uitwisseling lesmateriaal) te bevorderen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 71 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Sommige programma’s laten toe op graduele niveaus te werken. Ze geven de leerling de nodige feedback en remediëring gedurende het leerproces (= zelfreflectie en -evaluatie).


VOET Wat? Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) zijn minimumdoelstellingen, die -in tegenstelling tot de vakgebonden eindtermen - niet gekoppeld zijn aan een specifiek vak, maar door meerdere vakken of onderwijsprojecten worden nagestreefd. De VOET worden volgens een aantal vakoverschrijdende thema's geordend: leren leren, sociale vaardigheden, opvoeden tot burgerzin, gezondheidseducatie, milieueducatie, muzisch-creatieve vorming en technisch-technologische vorming (alleen voor ASO). De school heeft de maatschappelijke opdracht om de VOET volgens een eigen visie en stappenplan bij de leerlingen na te streven (inspanningsverplichting).

Waarom? Het nastreven van VOET vertrekt vanuit een bredere opvatting van leren op school en beoogt een accentverschuiving van een eerder vakgerichte ordening naar meer totaliteitsonderwijs. Door het aanbieden van realistische, levensnabije en concreet toepasbare aanknopingspunten, worden leerlingen sterker gemotiveerd en wordt een betere basis voor permanent leren gelegd.

VOET vervullen een belangrijke rol bij het bereiken van een voldoende brede en harmonische vorming en behandelen waardevolle leerinhouden, die niet of onvoldoende in de vakken aan bod komen. Een belangrijk aspect is het realiseren van meer samenhang en evenwicht in het onderwijsaanbod. In dit opzicht stimuleren VOET scholen om als een organisatie samen te werken.

De VOET verstevigen de band tussen onderwijs en samenleving, omdat ze tegemoetkomen aan belangrijk geachte maatschappelijke verwachtingen en een antwoord proberen te formuleren op actuele maatschappelijke vragen.

Hoe te realiseren? Het nastreven van VOET is een opdracht voor de hele school, maar individuele leraren kunnen op verschillende wijzen een bijdrage leveren om de VOET te realiseren. Enerzijds door binnen hun eigen vakken verbanden te leggen tussen de vakgebonden doelstellingen en de VOET, anderzijds door thematisch onderwijs (teamgericht benaderen van vakoverschrijdende thema's), door projectmatig werken (klas- of schoolprojecten, intra- en extra-muros), door bijdragen van externen (voordrachten, uitstappen).

Het is een opdracht van de school om via een planmatige en gediversifieerde aanpak de VOET na te streven. Ondersteuning kan gevonden worden in pedagogische studiedagen en nascholingsinititiatieven, in de vakgroepwerking, via voorbeelden van goede school- en klaspraktijk en binnen het aanbod van organisaties en educatieve instellingen.


MINIMALE MATERIËLE VEREISTEN1 PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) Gemeenschappelijke basisuitrusting Bordpassen

Printer

Video

Computer

Diaprojector

Software

Didactische motoren

Didactische panelen hydraulica en pneumatica

Fotoapparaat

Projectiescherm

Wandplaten

Testapparatuur Hydraulische pers

Batterijtester

Injectortester

Stroboscooplamp

Batterijlader

Oliedrukmeter

CO-meter

Multimeter

Druk-onderdrukmeter

Motortester

Lestester

Machines: Ter beschikking op de bouwplaatsen en/of stageoorden

Handgereedschappen Set dopsleutels

Blikschaar

Metaalzaag

Kapbeitel en kantbeitel

Bankhamer

Schraper

Plastic hamer

Schroevendraaiers

Ratelsleutel

Imbussleutels

Set ring- en steeksleutels

Rolmeter

Ombuigtang

Diktemallen

Universele tang

Door- en puntslag

1

Inzake veiligheid is de volgende wetgeving van toepassing: -

Codex ARAB AREI Vlarem.

Deze wetgeving bevat de technische voorschriften die in acht moeten genomen worden m.b.t.: -

de uitrusting en inrichting van de lokalen; de aankoop en het gebruik van toestellen, materiaal en materieel.

Zij schrijven voor dat: -

duidelijke Nederlandstalige handleidingen en een technisch dossier aanwezig moeten zijn; alle gebruikers de werkinstructies en onderhoudsvoorschriften dienen te kennen en correct kunnen toepassen; de collectieve veiligheidsvoorschriften nooit mogen gemanipuleerd worden; de persoonlijke beschermingsmiddelen aanwezig moeten zijn en gedragen worden, daar waar de wetgeving het vereist.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 74 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Zijsnijtang

Mes

Waterpomptang

Schuifmaat

Grijptang

Klemmenkuiser

Circlipstang

Filterklem

Zuigerveerband

Meetklok

Zuigerveerstang

Soldeerbout

Schroefdraadset

Bandijzer

Dichtingsset

Looplamp

Remveertang

Momentsleutel

Micrometer

Riemschijftrekker

Rechte lat

Boren

beitel

waterpas

truweel

voeger

metsersdraad

Uitzetdraad

Gereedschappen Slijpschijf

Grafiteerpistool

Pneumatische sleutel en pistool

Hydraulisch hefwerktuig

Sluitpistool

Pneumatisch smeerapparaat

Bandenblaasapparaat

Rolluik

borduurtang

betonmolen

kruiwagens

heiskabels

schop

spade

Grondstoffen zand

cement

borduren

greppels

klinkers


PV PRAKTIJK HOUT (CNC)2 Schaalmodellen van diverse lesonderwerpen CNC- machine (kan ook extern in een centrum of bevriende school)) Didactische wandplaten Naslagwerken (klasbibliotheek met vaktijdschriften) Multimedia Diverse soorten stalen van bewerkte werkstukken: Frezen Boren Zagen

2








PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM)3 VEILIGHEIDSVOORZIENINGEN draagklemmen platen EHBO-kast gehoorbescherming huidbeschermingshandschoenen (bijv. kleuren) intern oproepsysteem (bijv. telefoon) ladder pictogrammen (bijv. i.v.m. veiligheid) stofmasker trapladdertje veiligheidsbril veiligheidshandschoenen veiligheidsinstructiekaarten van machines veiligheidskaarten van gevaarlijke producten veiligheidsschoenen werkkledij Uitrusting

• uitrekbare montagetafel voorzien van krasvrije draagvlakken; • persluchtinstallatie; • afkortzaagmachine; • lastoestel • ontbramings- en polierapparatuur • handkitpistool; • hoekklemmen; • spanklemmen met krasvrije zooltjes; • borenset metaalboren van 2 t.e.m. 13 mm verspringend per 1/2 mm; • bitsenset; • breekmessen; • bastaardvijl en ronde vijl;

3







BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 77 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking • (accu-)boormachine; • rolmeters; • schuifmaat; • ijzerzaag voor manueel gebruik;


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK4 . 1 gereedschapskoffer per leerling met de basisgereedschappen nodig voor; .het aanleggen van elektrische leidingen .het aansluiten van elektrische toestellen .het aanleggen en verbinden van koelleidingen en toestellen (aanbevolen wordt dat de leerlingen persoonlijk over een koffer met basisgereedschappen zouden beschikken) . een aantal (afhankelijk van het aantal leerlingen en de werkorganisatie)werkstanden met .verdamper(s) . .compressoraggregaat .expansieventiel(automatisch, thermostatisch) .schakelkast met beveiliging .split-systemen (airco’s) voorzien van zowel koeling als warmtepompsystemen .een aantal PLC’s(verschillende merken/systemen gebruiken) .de nodige PC”s om deze PLC”s te programmeren en eventueel te sturen .de noodzakelijke verbruiksmaterialen .het nodige didactisch materiaal elektriciteit/elektronica .een aantal (afhankelijk van het aantal leerlingen en de werkorganisatie)labostanden met .didactische motoren .bijhorende randapparatuur .meetapparatuur .nodige elektrische en elektronische componenten (bvb; elektronishe motorbeveiliging, elektronisch expansieventiel,…)

4 4








PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE5 De uitrusting en de inrichting van de lokalen, inzonderheid de werkplaatsen, de vaklokalen en de laboratoria, dienen te voldoen aan de technische voorschriften inzake arbeidsveiligheid. Door zijn organisatie moeten de werkplaatsen de leerlingen inspireren tot een algemene attitude van netheid, zorg en veiligheid. Daarom zullen deze zo goed mogelijk ingericht moeten zijn.

Machinale bewerkingen: •

ter beschikking zijn van een: -

beugel – cirkel - of lintzaagmachine;

-

universele draaibanken;

-

universele freesmachine;

-

tafel - boormachines;

-

slijpmolen;

Bankwerk en spaanloze vormgeving: •

werkbank + bankschroeven;

•

kapblok/aambeeld;

•

hefboomplaatschaar;

•

guillotineschaar;

Lassen: •

installatie voor het gassmeltlassen en snijbranden;

•

booglasapparatuur (transformatoren en gelijkrichters);

•

bikhamers en staalborstels;

•

droogkast voor elektroden;

•

TIG -lasapparatuur; (richtwaarde: per 5 leerlingen één toestel)

•

individuele bescherming;

•

MIG -MAG installatie; (richtwaarde: per 4 leerlingen één toestel)

•

installatie voor het plasmasnijden;

5 5







BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 80 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking •

rookafzuiging;

•

wettelijke voorzieningen en veiligheidsuitrusting

•

de mogelijkheid om te beschikken over 1 PC met de nodige cad – software en andere vakdidactische software.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING6 Ten geleide Lijsten uitrusting Kaderend in een vakonderdeel- of vakoverschrijdende benadering en daar uitrusting van technische aard bijna nooit vak-beperkt is opgevat wordt deze slechts één maal in het leerplan opgenomen, dus niet per vak of vakonderdeel. Teneinde een degelijk gestructureerde, verantwoorde bestedingsplanning aan de directie te kunnen voorleggen (vakgroepwerking in coördinatie met de bevoegde werkplaatsleider/werkmeester) en in een streven naar het rationeel aanwenden van beschikbare middelen is het opvolgen van de ‘lijsten uitrusting’ noodzakelijk. In een streven naar duidelijkheid werd geopteerd om de uitrusting schematisch en in alfabetische rangorde (ook de items) voor te stellen, zoals vervat in de rubrieken: DIDACTISCHE HULPMIDDELEN GEREEDSCHAPPEN

APPARATUUR

INFRASTRUCTUUR

HANDGEREEDSCHAP

MACHINES

VEILIGHEIDSVOORZIENINGEN

Vanaf de 2de graad wordt het selectief (& fragmentair gespreid over de graden heen) aankopen van persoonlijke benodigdheden door de leerling aanbevolen. Terminologie De invulling van de rubrieken wordt als volgt gedefinieerd: B = Basisuitrusting, waarvan mag worden verwacht dat ze in de afdeling van de school aanwezig is, opgesplitst in drie verschillende benaderingen: 1 B/A ⇒ Basisuitrusting in de Afdeling aanwezig (min. 1exemplaar), gemeenschappelijk aanwendbaar over studierichtingen heen (1ste en/of 2de en/of 3de graad). 2

B/L ⇒ Basisuitrusting waarover de Leerling individueel beschikt.

3

B/S ⇒ Basisuitrusting in de Studierichting aanwezig (min. 1 exemplaar), gemeenschappelijk aanwendbaar door verscheidene leerlingen.

4

E = Extra uitrusting, is niet noodzakelijk in de afdeling van de school aanwezig of in het bezit van de leerling, opgesplitst in vier verschillende benaderingen:

5

E/A ⇒ Extra uitrusting ten behoeve van de Afdeling, doch wordt sterk aanbevolen;

6

E/E ⇒ Extra uitrusting, Extern aanwendbaar (bijv. in ARGO-dienstencentrum of bedrijf … ), indien de school of scholengemeenschap er niet over beschikt.

7

E/L ⇒ Extra uitrusting ten behoeve van de Leerling, doch wordt sterk aanbevolen;

E/U ⇒ Extra Uitrusting die door de studierichting(en) van de afdeling binnen de school aanwendbaar moet zijn.

6 6







BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 82 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Let wel! De items B/A voorzien van een * moeten gelezen worden als B/S: bij een basisoptie in de 1ste graad zonder bovenbouw, zoals opgenomen in de organieke structuur van een autonome middenschool. DIDACTISCHE HULPMIDDELEN

Bordenpasser met zuignappen

B/A

Camcorder

E/A

(video) Computer(s)

E/U

Didactische modellen

B/S

(specifiek voor …) Fotoapparaat

E/A

Mediatheek

E/U

Overheadprojector

B/A

Printer en/of plotter

E/U

Projectiescherm

E/U

Software (CAD-tekenen)

E/U

Software (specifiek didactisch)

E/A

Tekendriehoeken (bordtekeningen ⇒ 30° en 45°)

B/S

Tekengerief

B/L

(conventioneel tekenen) Tekenpennen

E/L

(volgens normering .....) Tekensjablonen

E/L

(letterhoogte .....) Tekentafel

B/L

TV en video

E/U

Vakbibliotheek

B/A

GEREEDSCHAPPENAPPARATUUR

Brander op gas

B/S

Compressor (mobiel)

B/S

Compressor (inclusief smering en wateraftap

B/A

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 83 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Draaitafel (kapwekuitvoeringen)

B/L

Elektrische handboormachine

B/S

Haakse slijper met water (groot draagbaar model)

B/S

Haakse slijper met water (klein draagbaar model)

B/S

Haakse steenzaag (groot draagbaar model)

B/S

Haakse steenzaag (klein draagbaar model)

B/S

Machineklemmen (klemmen voor mallen)

B/S

Mixer voor boormachine

B/S

Pneumatische hamer

B/L

Pneumatische krasnaald

B/S

Pneumatische roterende frees met toebehoren

B/S

Schuurmachine (groot draagbaar model)

B/S

Schuurmachine (klein draagbaar model)

B/S

Schuurmachine (klein draagbaar model)

B/S

Stroomgenerator

B/S

Takel (elektrisch of handbediend)

B/A

HANDGEREEDSCHAP

Afwetsteen (vlakke steen)

B/S

Beitels (kliefbeitel)

B/L

Beitels (beeldhouwbeitelset)

B/L

Beitels 10-15-30mm …

B/L

(holle witsteenbeitels) Beitels 10-20-30-40mm …

B/L

(platte witsteenbeitels) Boren (diamantboren)

B/S

Boren (kroonboren)

B/S

Boren (steenboren)

B/S

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 84 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Bouchardeerbeitel (met plaketten)

B/L

Bouchardeerhamer (met plaketten)

B/A

Breekmes

B/S

Diamantrol of –stift (om slijpstenen te reinigen)

B/A

Droog-diamantschijven (graniet en marmer)

B/S

Dubbele vouwmeter

B/L

Emmer (bouwplaatsemmer)

B/S

Gereedschapskoffer (persoonlijke)

B/L

Hamer (blokhamer)

B/L

Hamer (polyester)

B/L

Hamer (vloerhamer)

B/L

Hamer (zware hamer)

B/L

Handkitpistool

B/S

Handschuurstenen (2480)

B/L

Kattetong (truweelvorm)

B/L

Koevoet

B/S

Krasnaald

B/L

Krasnaald met widiapunt

B/L

Kruiwagen

B/A

Meetlat in inox (groot model)

B/S

Meetlat in inox (klein model)

B/L

Metalen bankschroef

B/A

Mortelschop

B/S

Passer (diktepasser)

B/L

Passer (driepuntspasser)

B/S

Passer (schaalpasser)

B/S

Passer (steekpasser met potlood)

B/S

Passer (steekpasser met widiapunt)

B/S

Passer (stokpasser)

B/S

Plamuurmessen

B/L

Profielfrezen (diamant + carburundum)

B/S

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 85 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Profielkam

B/S

Profielklemmen (muurhaken)

B/L

Regel (rijlat)

B/L

Schaaf (geprofileerde natuurschaven)

B/A

Schaaf (witsteenschaven)

B/L

Schaar

B/S

Schietlood

B/L

Schroevendraaierset (gleufkop)

B/A

Schroevendraaierset (kruiskop/posidriv)

B/A

Sleutelset (inbussleutels/zeskant)

B/A

Sleutelset (potsleutels)

B/A

Sleutelset (steeksleutels)

B/A

Sleutelset (ringsleutels)

B/A

Smetkrijt

B/L

Smetlijn

B/S

Spaarbord (handpalet)

B/S

Spanschroeven

B/L

Spatels

B/L

Staalschaar

E/A

Steenbeitel (baksteen paramentbeitel)

B/A

Steenbeitel 300x18 (met smeedijzeren punt)

B/L

Steenbeitel 200x15 (met widiapunt)

B/L

Steenbeitels met widia (plat – 5,10,25,40,55)

B/L

Steenpotlood

B/L

Stelhouten wiggen

B/L

Tang (tang met verschuifbare bekken/gastang)

B/A

Tang (trektang)

B/S

Tang (universele tang)

B/A

tang/waterpomptang (‘vise-grieppe’)

B/A

Truweel (groot)

B/L

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 86 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Truweel (kattetong)

B/L

Truweel (klein)

B/L

Verlengsnoer

B/S

Vijlen (beeldhouwvijltjes)

B/L

Vijlen (driekant)

B/A

Vijlen (halfrond)

B/A

Vijlen (plat)

B/A

Voegspijkers (voegijzers)

B/L

Waterpas (conventioneel)

B/L

Waterpas (flesjeswaterpas)

B/S

Waterpas ( aanwendbare laser)

B/A

Winkelhaak (bouwhaak)

B/A

Winkelhaak (grote tekenwinkelhaak)

B/A

Winkelhaak (handmodel)

B/L

Winkelhaak (uitschuifbaar handmodel)

B/L

Zaag (handzaag)

B/S

Zaag (metaalzaag)

B/A

Zaag (met hardmetalen tanden)

B/S

Zwaaihaak

B/S

INFRASTRUCTUURONDERHOUD

Berging voor afgewerkte producten

B/A

Brandblusapparaat

B/S

Kleedruimte met wasgelegenheid (kleerkast …)

B/A

Machinezaal

B/A

Magazijn (stapelruimte)

B/A

Onderhoudsmaterieel (borstels)

B/S

Onderhoudsmaterieel (handborstel)

B/L

Onderhoudsmaterieel (stalen borstel)

B/S

Opslagvaten (gips en klei)

B/A

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 87 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Persluchtinstallatie

B/A

Schoolmeubilair (bord, stoelen, …)

B/A

Schragen

B/A

Steenhouwerszitje

B/L

Vaklokaal (technologie en tekenen)

B/A

Waterrecuperatiesysteem

B/A

Werkruimte (monteren en bankwerk)

B/S

Werktafel met arduinen werkblad

B/L

LABO-UITRUSTING

Dia’s + foto’s determinatie

B/A

van/en materiaalmonsters Droogoven

E/A

Loep

B/S

Meetklok

E/U

Micrometer

E/U

Microscoop

E/U

Weegschaal (labomodel)

B/A

MACHINES

Brugzaagmachine met toebehoren

E/E

CNC-frees/boormachine (numeriek gestuurd)

E/E

Elektrische dubbele slijpmolen

B/S

Kolomboormachine met toebehoren

B/S

Marmerzaagmachine met toebehoren

B/A

Polijstdoekmachine op voet met toebehoren

B/S

Schuurmachine + toeb. (verplaatsbaar model)

B/A

Tafel-steenzaagmachine (werfmodel) + toebehoren

B/S

Wandarmpolijstmachine

B/S

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 88 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking met toebehoren

VEILIGHEIDSVOORZIENINGEN EHBO-kast

B/S

Gehoorbescherming

B/L

Hand-palettruck (transpalet)

E/U

Hefijzer (grote hefboom met of zonder wieltjes)

B/A

Huidbeschermingshandschoenen (bijv. kleuren)

B/L

Intern oproepsysteem (bijv. telefoon)

B/A

Kiel (waterdichte uitvoering)

B/S

Kniebeschermers

B/L

Laarzen

B/S

Ladder

B/A

Pictogrammen (bijv. i.v.m. veiligheid)

B/S

Platenhond

B/A

Stofmasker

B/L

Transportwagentje (met kipmogelijkheid)

B/A

Trapladdertje

E/U

Veiligheidsbril

B/L

Veiligheidshandschoenen

B/L

Veiligheidshelm

B/L

Veiligheidsinstructiekaarten van machines

B/S

Veiligheidskaarten van gevaarlijke producten

B/S

Veiligheidsschoenen

B/L

Vorkheftruck

E/E

Werkkledij

B/L

Zaklamp

B/A

Zuignappen met handvat

B/A


EVALUATIE PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt 1

welke de verschillende stappen zijn;

2

welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn;

3

welke fouten kunnen gemaakt worden.

Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester, ...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen. 1

Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …).

2

Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroep vooraf duidelijk heeft bepaald).

3

Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feedback voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport ...).

Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo’n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd. Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal:

+ : doelstelling bereikt - : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal:

+ : doelstelling bereikt ± : doelstelling niet helemaal bereikt


- : doelstelling niet bereikt Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden.

Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. ±

+ (doel bereikt) niveau is voldoende

(doel niet helemaal bereikt)

(doel niet bereikt)

voldoende maar leemten

niveau onvoldoende

voor verbetering vatbaar

onaanvaardbaar niveau

nagenoeg foutloos

aanvaardbare tekorten

schadelijke fouten

nagenoeg correct

aanvaardbaar aantal lichte of onvergeeflijke fouten detailfouten of leerproces fouten zware inbreuken

volledig

kleine tekorten

onvolledig zware tekorten

behoorlijk, zinvol

storingen, fragmentarisch

onlogische uitvoering

kan het en doet het vrijwel altijd, spontaan en zonder aarzelen

kan het en doet het af en toe, kan het niet, doet het niet of zonder overtuiging, wisselvalling nooit, afwijzend en met tegenzin

Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk.

Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren.

Heel goed •

meer dan 80% van de subvaardigheden, subdoelstellingen zijn bereikt

•

(nagenoeg) foutloos, uitstekend,

•

enkel + codes

•

volledig zelfstandig uitgevoerd

•

vlotte uitvoering, met overtuiging, belangstelling, …

Goed •

60 à 80 % van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt

•

veel + en weinig + codes


•

aanvaardbare kwaliteitsverschillen

•

aanvaardbare proces-leerfouten

•

geen schadelijke fouten

•

zichtbare vorderingen

Zwak •


•

alleen een deel van de subdoelen zijn bereikt

•

weinig + en veel + codes

•

veel onnodige leerfouten

•

soms zware schadelijke fouten

•

geen zichtbare vorderingen

Niet goed •

minder dan 50% van de onmisbare vaardigheden of doelstellingen zijn bereikt

•

veel + codes of alleen maar + codes en - codes

veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogisch handelingen Het rapportcijfer Naar het rapport toe moeten alle quotaties (vierpuntenschaal – resultaat van remediëring) omgezet worden naar een cijfer. Ook die omzetting moet overlegd worden binnen de vakwerkgroep. Alle ernstige tekorten (cf. diverse evaluatieschema’s) worden steeds vermeld in de rubriek commentaar, waarbij er steeds een duidelijk geformuleerde remediëring moet voorzien worden (geen algemene opmerkingen).


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt 1


2


3




2


3


Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo’n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd. Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal: + : doelstelling bereikt - : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal: + : doelstelling bereikt ± : doelstelling niet helemaal bereikt - : doelstelling niet bereikt Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 93 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. ±


(doel niet bereikt)

(doel niet helemaal bereikt) voldoende maar leemten

niveau onvoldoende



nagenoeg foutloos


schadelijke fouten

nagenoeg correct


volledig

kleine tekorten


behoorlijk, zinvol





Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren. Heel goed •


•


•

enkel + codes

•


•


Goed •


•


•


•


•


•


BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 94 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Zwak •


•


•


•


•


•


Niet goed •


•


veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogisch handelingen Het rapportcijfer Naar het rapport toe moeten alle quotaties (vierpuntenschaal – resultaat van remediëring) omgezet worden naar een cijfer. Ook die omzetting moet overlegd worden binnen de vakwerkgroep. Alle ernstige tekorten (cf. diverse evaluatieschema’s) worden steeds vermeld in de rubriek commentaar, waarbij er steeds een duidelijk geformuleerde remediëring moet voorzien worden (geen algemene opmerkingen).

.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Jaarplan

Optie: ........................................................................................

Leerkracht: ...........................................................

Onderwijsvorm: .............. Graad: ....................

Schooljaar: ………… / …………..

Vorderingsplan Jaar: .........................

Vak: ..........................................................................................

Leerplannummer: ...........................

Handboek/cursus:...........................................................................

Lestijden/week: ...........

JAARPLAN Week nummer

Nr in leerplan

Leerplandoelstellingen

VORDERINGSPLAN VOET

Gegeven op (datum)

Opmerkingen

95


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt 1


2


3




2


3


Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo’n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd. Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal:

+ : doelstelling bereikt - : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal:

+ : doelstelling bereikt ± : doelstelling niet helemaal bereikt - : doelstelling niet bereikt

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 97 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden.

Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. ±


(doel niet bereikt)

(doel niet helemaal bereikt) voldoende maar leemten

niveau onvoldoende



nagenoeg foutloos


schadelijke fouten

nagenoeg correct


volledig

kleine tekorten


behoorlijk, zinvol





Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk.

Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren.

Heel goed •


•


•

enkel + codes

•


•


Goed •


•


•


•




•


Zwak •


•


•


•


•


•


Niet goed •


•


veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogisch handelingen

Het rapportcijfer Naar het rapport toe moeten alle quotaties (vierpuntenschaal – resultaat van remediëring) omgezet worden naar een cijfer. Ook die omzetting moet overlegd worden binnen de vakwerkgroep. Alle ernstige tekorten (cf. diverse evaluatieschema’s) worden steeds vermeld in de rubriek commentaar, waarbij er steeds een duidelijk geformuleerde remediëring moet voorzien worden (geen algemene opmerkingen).

De evaluatie van de stage gebeurt aan de hand van evaluatiecriteria. De evaluatiecriteria, worden bepaald in functie van de stagedoelstellingen en bestaan enerzijds uit stageactiviteiten en anderzijds uit attitudes. Deze criteria worden voor het begin van de stage vastgelegd door de stagebegeleider in overleg met de stagementor en worden vóór het begin van de stage aan de leerling medegedeeld. Het evaluatiedossier van de leerling omvat: 1

de evaluatieverslagen van de stagementor;

2

het stageschrift van de leerling;

3

de verslagen van de stagebegeleider.

De leerling houdt een verslag bij van zijn stageactiviteiten. Het verslag bevat ook een zelfevaluatie.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Jaarplan

Optie: ........................................................................................

Leerkracht: ...........................................................




Vak: ..........................................................................................

Leerplannummer: ...........................

Handboek/cursus:...........................................................................



Nr in leerplan

VORDERINGSPLAN Te realiseren leerplandoelstellingen

Gegeven op (datum)

Opmerkingen

99


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK Een evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. De evaluatie steunt altijd op een vaardigheids- en werkanalyse die het verloop, de verantwoording en de criteria van de opdracht weergeeft. Proces- en productgericht evalueren kan vier aspecten omvatten: • de denkactiviteit (instructies lezen, aantekeningen maken, …); • de motorische handelingen (bijv. schaven, …); • de vakgebonden attitudes4 (bijv. nauwkeurig werken, scherp waarnemen, …); • de uitvoeringstijd, waarbij gestreefd wordt naar een haalbaarheid voor 90 % van de leerlingen. Bij de evaluatie wordt er in ieder geval rekening mee gehouden dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken, … het moet in zekere mate aanvaardbaar zijn. Belangrijk is de evolutie. Daarom zal de leraar voortdurend de vorderingen van de leerlingen controleren en als het nodig is, zal hij meteen remediërend optreden. Bij het begin van iedere les zal de leraar desnoods aan alle leerlingen afzonderlijk meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt. Van iedere afgewerkte lab-opdracht (of van een afgewerkt deel bij grotere oefeningen) wordt door elke leerling afzonderlijk een verslag gemaakt waarmee rekening gehouden wordt voor de toegekende quotering. In het evaluatieproces kunnen 2 stappen onderscheiden worden: • registreren, • rapporteren.

1 REGISTREREN Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor iedere opdracht een evaluatieschema opgesteld. Zo een schema bevat alle doelstellingen en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke doelstellingen te evalueren. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie worden in vakgroep overlegd. Door middel van het evaluatieschema controleert de leraar in welke mate de leerlingen de lesdoelstellingen bereikten. De mate waarin een doelstelling waarneembaar bereikt werd, kan aangeduid worden d.m.v. een driepuntenschaal: • + : doelstelling bereikt • ± : doelstelling niet helemaal bereikt • - : doelstelling niet bereikt Door samen met de opgave het evaluatieschema ter beschikking te stellen van de leerling, wordt diens bereidheid tot zelfevaluatie sterk aangemoedigd. Vakgebonden attitudes kunnen slechts in de vakevaluatie opgenomen worden indien ze voorkomen in het leerplan, in het studiereglement of in de geformaliseerde schriftelijke evaluatieafspraken.

2 RAPPORTEREN De evaluaties kunnen als volgt gerapporteerd worden: Zeer goed • enkel + codes; • (nagenoeg) foutloos, uitstekend; • volledig zelfstandig uitgevoerd; • vlotte uitvoering, met overtuiging, belangstelling, … Goed • veel + en weinig ± codes; • aanvaardbare kwaliteitsverschillen; • aanvaardbare proces-leerfouten, geen schadelijke fouten; • zichtbare vorderingen. Voldoende • weinig + en veel ± codes; • slechts een deel van de doelen is bereikt; • veel onnodige leerfouten, soms zware schadelijke fouten; • geen zichtbare vorderingen

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 101 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Onvoldoende • veel ± codes of alleen maar ± codes en – codes of alleen maar + codes; • veel schadelijke of onvergeeflijke fouten, onlogische handelingen. Jaarplan Van elke lerares/leraar wordt verwacht dat zij/hij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model. Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega’s binnen eenzelfde vakgroep. De verschillende jaarplannen zullen zodanig gemaakt worden dat er - waar mogelijk - per week een coördinatie is tussen de verschillende vakken. Een overleg tussen de verschillende leraars zal absoluut noodzakelijk zijn! Tijdens het schooljaar zullen de vorderingen door de verschillende collega's samen regelmatig geëvalueerd worden met het doel de verschillende jaarplannen eventueel bij te sturen. De timing is gemaakt voor 25 weken per schooljaar. De resterende tijd kan door de lerares/leraar vrij gebruikt worden voor uitdiepingen en/of uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. De timing en de volgorde van de leerstofonderdelen zijn niet bindend. Indien afgeweken wordt, zal dit in overleg tussen de verschillende collega's gebeuren en zullen – indien nodig – de andere jaarplannen eveneens aangepast worden. Steeds zal erover gewaakt worden dat de noodzakelijke voorkennis aanwezig is.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 102 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Jaarplan

Optie: ........................................................................................

Leerkracht: ...........................................................




Vak: ..........................................................................................

Leerplannummer: ...........................

Handboek/cursus:...........................................................................



Nr in leerplan

VORDERINGSPLAN Te realiseren leerplandoelstellingen

Gegeven op (datum)

Opmerkingen


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt 1


2


3


Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (evaluaties na elke opdracht of deelopdracht) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Elke evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. De evaluatie steunt altijd op een vaardigheids- en werkanalyse die het verloop, de verantwoording en de criteria weergeeft van de opdracht. Proces- en productgericht evalueren kan vier aspecten omvatten: 1

de denkactiviteit (bijvoorbeeld instructies lezen, aantekeningen maken, …).

2

de motorische handelingen (bijvoorbeeld verbindingen maken, …).

3

de praktijk-attitudes (bijvoorbeeld nauwkeurig werken, scherp waarnemen, …).

4

de uitvoeringstijd, waarbij gestreefd wordt naar een haalbaarheid voor 90 % van de leerlingen.

Bij de evaluatie zal er in ieder geval rekening gehouden worden met het feit dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken, moet in zekere mate aanvaardbaar zijn. Belangrijk is de evolutie. Daarom zal de lerares/leraar voortdurend de vorderingen van de leerlingen controleren. Indien nodig zal zij/hij meteen remediërend optreden. Bij het begin van iedere praktijkopdracht zal de lerares/leraar (indien nodig aan alle leerlingen afzonderlijk) meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt. In het evaluatieproces kunnen 3 stappen onderscheiden worden: 1

registreren (door middel van een evaluatieschema),

2

interpreteren (door middel van een vierpuntenschaal),

3

rapporteren.

Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo’n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 104 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een twee-puntenschaal: + : doelstelling bereikt - : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal: + : doelstelling bereikt +/- : doelstelling niet helemaal bereikt - : doelstelling niet bereikt Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden. Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren. Heel goed •

meer dan 80% van de sub-vaardigheden, subdoelstellingen zijn bereikt

•


•

enkel + codes

•


•


Goed •


•

veel + en weinig +/- codes

•


•


•




Zwak •


•


•

weinig + en veel +/- codes

•


•


•


Niet goed •


•

veel +/- codes of alleen maar +/- codes en - codes

•



TOELICHTING BIJ GEBRUIK VAN HET LEERPLAN Men streeft naar een optimale integratie tussen TV en PV . De gebruikte projecten zullen het toelaten gedifferentieerd te werken. Door overleg momenten in te schakelen zullen de ervaringen van de leerlingen uitgewisseld worden Het bezoeken van beurzen en bedrijven is aan te bevelen. In het leerplan zijn een aantal uitbreidingsdoelstellingen opgenomen. Uitbreidingsdoelstellingen worden aangeduid door een (U) na de doelstelling. Uitbreidingsdoelstellingen moeten enkel bereikt worden als het niveau van de leerlingen dit toelaat. Zij kunnen ook gebruikt worden indien een of meerdere lestijden complementaire activiteiten besteed worden aan de specifieke vakspecialiteit.

De vakken TV en PV kunnen al dan niet geïntegreerd worden aangeboden. (De verhouding in totale tijdsbesteding, op jaarbasis, blijft echter behouden.) Het behoort tot de pedagogische vrijheid van de school om in overeenstemming met haar profiel TV en PV geïntegreerd aan te bieden . JAARPLAN Van elke leraar wordt verwacht dat hij/zij in het begin van het schooljaar een jaarplanning maakt. Die planning kan gemaakt worden volgens het bijgevoegd model. Eenvormigheid is een noodzaak voor de verschillende collega's. De verschillende jaarplannen moeten zodanig gemaakt worden dat er - waar mogelijk - per week een coördinatie is tussen de verschillende vakken. Een overleg tussen de verschillende leraars zal absoluut noodzakelijk zijn! Tijdens het schooljaar zullen de vorderingen door de verschillende collega's samen regelmatig geëvalueerd worden met het doel de verschillende jaarplannen eventueel bij te sturen.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 106 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking De timing is gemaakt voor 25 weken per schooljaar. De resterende tijd kan door de lerares/leraar vrij gebruikt worden voor uitdiepingen en/of uitbreidingen. Ook nieuwe ontwikkelingen kunnen hier eventueel aan bod komen. De timing en de volgorde van de leerstofonderdelen zijn niet bindend. Indien afgeweken wordt, moet dit in overleg tussen de verschillende collega's gebeuren en moeten – indien nodig – de andere jaarplannen eveneens aangepast worden. Steeds moet erover gewaakt worden dat de noodzakelijke voorkennis aanwezig is.


PV PRAKTIJK STEEN- EN MARMERBEWERKING Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt • welke de verschillende stappen zijn; •


•


Afhankelijk van het resultaat van feedbackmomenten (evaluaties na elke opdracht of deelopdracht) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Elke evaluatie dient te vertrekken vanuit duidelijke en operationele doelstellingen. Zowel het proces als het product moeten op een zo objectief mogelijke manier geëvalueerd worden. De evaluatie steunt altijd op een vaardigheids- en werkanalyse die het verloop, de verantwoording en de criteria weergeeft van de opdracht. Proces- en productgericht evalueren kan vier aspecten omvatten: • de denkactiviteit (bijvoorbeeld instructies lezen, aantekeningen maken, …). •

de motorische handelingen (bijvoorbeeld verbindingen maken, …).

•

de praktijkattitudes (bijvoorbeeld nauwkeurig werken, scherp waarnemen, …).

•

de uitvoeringstijd, waarbij gestreefd wordt naar een haalbaarheid voor 90 % van de leerlingen.

Bij de evaluatie zal er in ieder geval rekening gehouden worden met het feit dat het om leerlingen gaat. Onnauwkeurig werken, kleine fouten maken, moet in zekere mate aanvaardbaar zijn. Belangrijk is de evolutie. Daarom zal de lerares/leraar voortdurend de vorderingen van de leerlingen controleren. Indien nodig zal zij/hij meteen remediërend optreden. Bij het begin van iedere praktijkopdracht zal de lerares/leraar (indien nodig aan alle leerlingen afzonderlijk) meedelen welke (sub)doelstellingen tijdens die les moeten bereikt of nagestreefd worden: iedere leerling moet bij het begin van iedere les weten wat van hem tijdens die les verwacht wordt. In het evaluatieproces kunnen 3 stappen onderscheiden worden: • registreren (door middel van een evaluatieschema), •

interpreteren (door middel van een vierpuntenschaal),

•

rapporteren.

Registreren Om zo objectief mogelijk te kunnen registreren, wordt voor elke praktijkopdracht (met de daarbij horende gedragsvaardigheden) een evaluatieschema opgesteld. Zo’n schema bevat alle doelstellingen (met de daarbij horende subdoelstellingen) en attitudes die bij de opdracht zullen geëvalueerd worden. Het is niet noodzakelijk om bij alle opdrachten steeds alle mogelijke subdoelstellingen te evalueren. Sommige subdoelstellingen kunnen eventueel weggelaten worden als ze vroeger reeds vaker aan bod kwamen of later ruimschoots aan bod zullen komen. De selectie van de attitudes en de wijze van registratie, wordt in vakgroep overlegd. Bepaalde aspecten zijn objectief meetbaar (bijvoorbeeld een buis op lengte zagen binnen een aangegeven tolerantie), andere aspecten zijn subjectief waarneembaar (bijvoorbeeld een geschikte kleurcombinatie kiezen). De mate waarin een objectief waarneembare doelstelling bereikt werd, kan in het schema aangeduid worden door middel van een tweepuntenschaal: • + : doelstelling bereikt

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 108 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking - : doelstelling niet bereikt Voor niet objectief meetbare doelstellingen wordt geadviseerd om te werken met een drie puntenschaal: • + : doelstelling bereikt •

± : doelstelling niet helemaal bereikt

•

- : doelstelling niet bereikt

Door het evaluatieschema samen met de opgave ter beschikking van de leerling te stellen, kan de zelfevaluatie bij de leerling sterk aangemoedigd worden. Interpreteren Door middel van het evaluatieschema controleert de lerares/leraar bij het einde van iedere les in welke mate de leerlingen de vooropgestelde lesdoelstellingen bereikten. Dit wordt kort met iedere leerling individueel besproken. Aan de registraties in het evaluatieschema kunnen verschillende interpretaties gegeven worden. Enkele voorbeelden: ±


(doel niet helemaal bereikt)

(doel niet bereikt)

voldoende maar leemten

niveau onvoldoende



nagenoeg foutloos


schadelijke fouten

nagenoeg correct


volledig

kleine tekorten


behoorlijk, zinvol





Om eenvormigheid te bekomen in verband met de gebruikte interpretatie, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Rapportering Na iedere les (liefst uiterlijk bij het begin van de volgende les) worden de resultaten van het evaluatieschema omgezet op een vierpuntenschaal. Die quotatie wordt in de agenda van de leerling genoteerd, waarbij uiteraard voldoende aandacht moet besteed worden aan een eventueel noodzakelijke remediëring. De omzetting van de (eventueel gewogen) evaluaties kan op verschillende manieren gebeuren. Om eenvormig te kunnen omzetten, is een overleg binnen de vakgroep absoluut noodzakelijk. Hoe de omzetting zal gebeuren moet in ieder geval vooraf vastgelegd worden. Dit kan bijvoorbeeld als volgt gebeuren. Heel goed •


•


•

enkel + codes

•


•


BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 109 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Goed •


•


•


•


•


•


Zwak •


•


•


•


•


•


Niet goed •


•

veel " codes of alleen maar + codes en - codes

•




BIBLIOGRAFIE PV PRAKTIJK AUTOTECHNIEK (BOUWPLAATSMACHINES) Deze lijst is geenszins volledig en zeker niet limitatief. Het verdient aanbeveling de catalogi van de belangrijkste Belgische en Nederlandse uitgeverijen te raadplegen.

BOEKEN:

JACOBS – VAN TOL UFFEN

,Algemene bouwkunde,

Waltman, Delft

VRIEND J.J.

,Bouwen: Handboek voor de praktijk, deel 1en 2,

Kosmos, Antwerpen

VAN NOORDEN.+ RAVENSTEIN.+ KWANTES.+ KLAVER. + WINTERS. + VAN ZANTEN e.a.

,Bouwkunde,

Spruyt, Van Mantgen en De Does, Leiden

,Inleiding tot de bouwkunde, ,Deel 1 Grondwerken funderingen, ,Deel 2 Steenconstructies, ,Deel 3 Draag- en dekvloeren, ,Deel 4 Kappen en daken, systeembouw,

M. DIETENS

,Constructie van gebouwen,

Story - Scienta, Gent

,Deel 1 Tekst, ,Deel 2 Trappen, rioleringen, daken, vloer- en dakbedekkingen,

STICHTING BOUWRESEARCH

,Het afwerken van wanden en plafonds,

Samson, Brussel

NORA EN EVENS

,Amélioration de l’habitat ancien, La documentation Française, Paris

VAN ZETTEN

,Bevestigingsmiddelen in de bouw,

Agon Elsevier, Brussel

STICHTING BOUWCENTRUM

,Bibliografie over bouwschade,

Bouwcentrum Rotterdam

,Bibliografie over modulair bouwen, ,Bibliografie over vochtproblemen,

VAN VULPEN - F. WEYDE e.a.

,Constructieleer voor metselaars,

Culemborg, Antwerpen

G. BRIGAUX

,La maçonnerie,

Eyrolles, Paris

VAN LOON

,Metselen - Constructieleer,

Malmberg, ’s Hertogenbosch

,Deel 1 en 2 DE NAYER EN SUETENS

,Monumentenzorg,

De Nederlandse Boekhandel,

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 111 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Antwerpen BAKKER J.J.

,Onderhoud, verbetering en herstel van gebouwen,

Kosmos, Antwerpen

BRUGGELING

,Prefabricage in beton,

Elsevier, Brussel

WETENSCHAPPELIJK EN ,Technische voorlichtingsnota’s, TECHNISCH CENTRUM ,Werkorganisatie op de VOOR HET BOUWBEDRIJF bouwplaats - Handleiding voor aannemers,

Lombardstraat 41, 1000 Brussel

,Tijdschrift W.T.C.B., BELGISCH INSTITUUT VOOR NORMALISATIE

Brabançonnelaan 29, 1040 Brussel

,Normbladen,

NATIONALE GROEPERING ,Tijdschrift “Baksteen”, DER KLEI - NIJVERHEID

Visverkopersstraat 13 bus 22, 1000 Brussel

PUBLICATIES VAN HET NATIONAAL ACTIECOMITE VOOR VEILIGHEID EN HYGIENE IN HET BOUWBEDRIJF

Poincarélaan 69-70 , 1070 Brussel

UITGEVERIJ SAMSON

,Gecoördineerde teksten van wetten en besluiten betreffende de arbeidsbescherming,

Philippe de Champagnestraat, 1000 Brussel

N.V. ETERNIT

,Tijdschrift “A.C”,

2920 Kapelle - op - den - Bos

PUBLICATIE VAN HET VERBOND DER CEMENTNIJVERHEID

Trierstraat 96, 1040 Brussel

Benzinemotoren

Uitgeverij VAM ISBN 90 405 2501 3

Elektrische installaties


Auto – elektriciteit


Dieselmotoren a

Uitgeverij VAM ISBN 90 405 2548 X

Dieselmotoren b


Tekennormen

Uitgeverij Belgische vereniging voor werktuigkundigen

Schematekenen en lezen hydraulica

Uitgeverij educaboek ISBN 90 110 2435 4

Hydrauliek

Uitgeverij Spruyt ISBN 90 238 2381 8

Uitgaven FVB

Hydrauliek en pneumatiek voor mobiele voertuigen

Uitgeverij Delta Press ISBN 90 6674 499 5

Autodata koppelingen

Uitgeverij Kluwer ISBN 0 85666 582 7

Onderzoek en testapparatuur Deel 2: onderstellen


Vrachtautotechniek


Luchtdrukremmen


BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 112 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Motoren en trekkers I


Motoren en trekkers II


Remsystemen bedrijfswagens


Hydraulica


Hydraulische en elektro-hydraulische technieken

Uitgeverij Standaard ISBN 90 02 14324 9

Pneumatische en elektropneumatische technieken

Uitgeverij Standaard ISBN 90 02 14325 7

Hydrauliek

Uitgeverij Spruyt ISBN 90 238 2381 8

Afstelgegevens autodata Opdrachtenboek

I

personenwagens

II

bedrijfswagens

III

personenwagens benzine

IV

bedrijfswagens diesel

Uitgeverij VAM Onderzoek en testapparatuur 1. Verbrandingsmotoren

Uitgeverij VAM ISBN 90 405 2517 X

2. Onderstellen


Verlichting


Koeling


Smering


Remsystemen bedrijfswagens


Autodata dieselinjectie

Uitgeverij Kluwer ISBN 0 85666 605 X

Autodata benzine inspuiting


Autodata distributie


Autodata elektronische ontsteking


Autodata storingsdiagnose


Autodata ABS diagnose


Onderhoudsboeken van bouwplaatsmachines

(ATLAS)


PV PRAKTIJK HOUT (CNC) Catalogi van toeleveringsbedrijven

In functie van .....

Constructieve Publicaties Lepelstraat 9/W2 9160 LOKEREN

Bouwwetboek Erkenning van aannemers Modelbrieven voor overheidsopdrachten Registratie van aannemers Wet Breyne

Geuens J. Uitgeverij - Den Gulden Engel

Tekenvademecum

TIJDSCHRIFTEN ‘BIN-Revue’ Belgisch Instituut voor Normalisatie

Brabançonnelaan 29 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 738 01 11

‘Bouwkroniek’

Zennestraat 37 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 513 82 95

‘CAD-CAM magazine’ Belgotronic NV

Hallesesteenweg 47 1640 SINT-GENESIUS-RODE Tel.: 02 / 380 87 39

‘De Vlaamse Schrijnwerker’ FVSB Federatie van Algemene Aannemers van Schrijnwerk en/of Aanverwante beroepen van het Vlaams Gewest van België

Lombardstraat 34-42 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 545 57 05

‘Houtblad’ Het Houtblad BV i.s.m. Centrum Hout

Postbus 1375 1300 BJ ALMERE NEDERLAND Tel.: 0031 / 036 / 532 73 31

‘Houthandel en nijverheid’


‘Houtnieuws’ VUMpress i.s.m. IHVB Interfederaal Houtvoorlichtingsbureau

Gossetlaan 30 1702 GROOT-BIJHAARDEN Tel.: 02 / 481 78 63

‘Ik ga bouwen, opknappen en verbouwen’ Media Office NV

Route d’Ohain 16 1380 LASNE Tel.: 02 / 633 33 22

‘Meubel Echo’

Finstraat 4 1080 BRUSSEL Tel.: 02 / 424 00 64

Koningsstraat 109-111 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 219 28 32

(lokaal 514)


‘Meubihome’

B.I. Trade Mart Atomiumsquare Postbus 613 1020 BRUSSEL Tel.: 02 / 478 47 16

‘NACEBO-INFOR-CONTACT’

Spastraat 8 1040 BRUSSEL Tel.: 02 / 238 06 05

‘Schrijnwerk’ Dobbit Communications NV

Torhoutsesteenweg 226 bus 2 8210 ZEDELGEM Tel.: 050 / 24 04 04

AUDIOVISUELE MIDDELEN Catalogi van toeleveringsbedrijven, en/of uitgeverijen, zie rubriek BOEKEN


Instanties, zie rubriek NUTTIGE ADRESSEN + Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Onderwijs Centrum voor Onderwijsmedia Koningsstraat 38 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 211 45 58

Diareeksen ..... Fims ..... Software ⇒ specifiek didactisch ..... Videofilms .....


PV PRAKTIJK HOUT (PVC/ALUMINIUM) Catalogi van toeleveringsbedrijven


Constructieve Publicaties Lepelstraat 9/W2 9160 LOKEREN

Bouwwetboek Erkenning van aannemers Modelbrieven voor overheidsopdrachten Registratie van aannemers Wet Breyne

Geuens J. Uitgeverij - Den Gulden Engel

Tekenvademecum

TIJDSCHRIFTEN ‘BIN-Revue’ Belgisch Instituut voor Normalisatie

Brabançonnelaan 29 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 738 01 11

‘Bouwkroniek’


‘CAD-CAM magazine’ Belgotronic NV

Hallesesteenweg 47 1640 SINT-GENESIUS-RODE Tel.: 02 / 380 87 39

‘De Vlaamse Schrijnwerker’ FVSB Federatie van Algemene Aannemers van Schrijnwerk en/of Aanverwante beroepen van het Vlaams Gewest van België

Lombardstraat 34-42 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 545 57 05

‘Houtblad’ Het Houtblad BV i.s.m. Centrum Hout

Postbus 1375 1300 BJ ALMERE NEDERLAND Tel.: 0031 / 036 / 532 73 31

‘Houthandel en nijverheid’


‘Houtnieuws’ VUMpress i.s.m. IHVB Interfederaal Houtvoorlichtingsbureau

Gossetlaan 30 1702 GROOT-BIJHAARDEN Tel.: 02 / 481 78 63

‘Ik ga bouwen, opknappen en verbouwen’ Media Office NV

Route d’Ohain 16 1380 LASNE Tel.: 02 / 633 33 22

‘Meubel Echo’

Finstraat 4 1080 BRUSSEL Tel.: 02 / 424 00 64

Koningsstraat 109-111 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 219 28 32

(lokaal 514)

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 116 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking ‘Meubihome’

B.I. Trade Mart Atomiumsquare Postbus 613 1020 BRUSSEL Tel.: 02 / 478 47 16

‘NACEBO-INFOR-CONTACT’

Spastraat 8 1040 BRUSSEL Tel.: 02 / 238 06 05

‘Schrijnwerk’ Dobbit Communications NV

Torhoutsesteenweg 226 bus 2 8210 ZEDELGEM Tel.: 050 / 24 04 04

AUDIOVISUELE MIDDELEN Catalogi van toeleveringsbedrijven, en/of uitgeverijen, zie rubriek BOEKEN


Instanties, zie rubriek NUTTIGE ADRESSEN + Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Departement Onderwijs Centrum voor Onderwijsmedia Koningsstraat 38 1000 BRUSSEL Tel.: 02 / 211 45 58

Diareeksen ..... Fims ..... Software ⇒ specifiek didactisch ..... Videofilms .....

Websites : www.wood-it.be www.bouwsite.be www.bouwprodukt.net www.belgochlor.be www.fedichem.be www.archimet.be www.kunststofkozijnen-gids.nl Een greep uit fabrikantensites: www.aliplast.be www.deceunick.com www.trocal.be www.reynaers.be www.remi-claeys.be www.kommerling.be www.vanbeveren.com


PV PRAKTIJK KOELTECHNIEK J. Hay. Regeltechniek 1, Die Keure

DANFOSS, Automatisering van de commerciële koelinstallaties

DANFOSS, Automatisering van de industriële koelinstallaties

P.C. KOELED, Industrial Refrigeration

THEVENOT, L’histoire du froid

PROF.IR.JONGENBURGER, Kennis der metalen, Delftse Uitgevers Maatschappij

INTERCOM DISTRIBUTIE NOORD, Warmtepompen KTW, SBC (Stichting Bijzondere Cursussen)

P.C.KOELED, Industriële Koeltechniek, De Sikkel

P.C.KOELED, Code van de goede praktijk, De Sikkel

H. LANGASKENS, Centrale verwarmingssystemen, Die Keure

Ing.J.H.BOGAERT, Verwarming – Luchtconditionering voor woongebouwen , Electrabel

N.WESSELINGH, Het koelen van lucht, RCC Koude


PV PRAKTIJK LASSEN-CONSTRUCTIEK Van den driessche

Fysische metaalkunde

Standaard

Philips

Handboek voor fijnmechanische tehnieken

Philips technische bibliotheek

Janssen W. e.a.

Materialenkennis

Standaard

Ros F.

Materialenkennis

Standaard

De Clippeleir

abellenboek voor metaaltechniek

Plantyn

Vercaigne W.

Pneumatische automatisering

Vermeulen Roeselare

Belmans J.

Pneumatische en elektropneumatische technieken

Festo Didactic

Opleidingscursussen

Telemecanique

Handboeken vermogens- en besturingspneumatiek

SBM

Selectie van de Belgische normen

Heidenhain

Digitale uitlezingen

Educatieve software

Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

M.B

Tijdschriften M.B productietechniek

Standaard

Festo Belgium

Energiewerktuigen deel 1 en deel 2 Nijgh & Ditmar educatief

De Vey Mestdagh Drost A. e.a. Alonso M.

Mechanica

Elsevier

De Lepeire e.a.

Theoretische mechanica deel 1 en deel 2

Standaard

Mechanica leerboek

J. Belmans

Wolters Plantyn

90 301 5893

mechanica werkboek en oplossingen

J. Belmans

Wolters Plantyn

90 301 58921

theoretische mechanica W.

De Clippeleer

Wolters Plantyn

90 301 65561

M. Dreezen / M. Lemmens / E. Rutten werkboek 1

90 301 67629

werkboek 2

90 301 67637

eenvoudige mechanica

J. Belmans

mechanica BSO

de Sikkel

Wolters Plantyn

90 301 6069 9 90 260 3473 3

aanvullen met leerboeken derde graad of andere meettechniek en materialenleer

J.Gijbels

Wolters Plantyn

90 301 6730 0

Wolters Plantyn

90 301 6815 3

C. Vermeiren Verspanende technieken

F.Cremers

Evens / Janssens / Milis / Roels / Van Der Steen Werkboek BSO & oplossingen

90 301 7268 1

Werkboek TSO & oplossingen

90 301 7266 5

Vakleer voor plaat en constructiebankwerken Lassen

A. Heling

H.R. Kluiver

STAM

90 11 41305 9

STAM

90 11 114213

Materialenkunde technici

Kenneth G. Budinski

Academic Service

90 395 0150 5

Verspaningstechniek

Heinz Tschätsch

Academic Service

90 395 0465 2

Academic Service

90 395 0482 2

Technieken en machines Machine-onderdelen

Roloff Matek

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 119 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Materialenleer

H.Ingels

mechanische metaalbewerking J. Leenders

Standaard

90 02 16735 0

STAM

90 11 41450 0

H.J.F. Janssen Gereedschapsleer

Heeren / Leenders

STAM

90 11 11306 3

Materialenleer/eigenschappen

A. Quak

educaboek

Mechanische meettechniek

Van In

Boonen Stroobants

Technologie van het lassen

Declerck / Thoen Standaard

Kunststoffen vandaag en morgen

J. Claerbout

Verspaning

H. Ingels

Standaard

90 02 17550 7

Metaal – elektriciteit

J.M.duverger

de Sikkel

90 260 3369 9

Toepassingen materialen

Aanvullen met leerboeken over: Pneumatica – hydraulica – autotechniek-vaktechnieken praktijk Catalogi cd-roms

:wintoms

snijgereedschap

Coro Guide Sandvik S K F lagertechnieken CREMMET frezen

Hugo Byl

WALTER snijgereedschap

Andere Organisaties ter informatie: Veiligheidsinstituut Antwerpen Agoria( Fabrimetal ) regels van goed vakmanschap Instituut voor Normalisatie Documentatie en leerboeken over C N C Videofilms

Kennametal

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 120 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Links naar enkele interessante sites: http://www.tihh.be/tihhosp/links.html#elektr http://werktuigbouw.techniekweb.nl/ http://jersey.uoregon.edu/vlab/ energie – mechanica – thermodynamica - tools http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html#mechanica http://www.phys.uu.nl/~wwwnatdc/lokaal/lokaal.html http://www.meergronden.nl/een/2/natuurkunde/natuurkunde-simulaties.htm#Elektriciteit http://www.phys.hawaii.edu/~teb/java/ntnujava/ http://hyperphysics.phy-astr.gsu.edu/hbase/hframe.html http://www.toyota.nl/technology/engines/ths.html http://www.toyota.nl/technology/engines/dcat.html http://www.psa-peugeot-citroen.com/en/psa_group/visite/ http://www.psa-peugeot-citroen.com/en/psa_group/technological_filesb3.php http://jaguar-racing.com/frame.cgi http://webhome.direct.com/~jadams/electronics/resist_calc.htm http://user.pandora.be/Soulwaxke/honda-ad.html http://home.hetnet.nl/~bisonweide/ns000044.htm http://www.ford.nl http://www.ajv.nl http://www.innerauto.com/main.html http://www.velofilie.nl http://www.springer-3.myweb.nl/tech/versnellingsbak.html http://home.wanadoo.nl/hoewerkthet/tech/batterijaccu.html http://www.beka.cistron.nl http://www.intermediair.nl/Weekblad/kvragen/kvrijden.html


PV PRAKTIJK STEEN- EN MAMERBEWERKING SVB. - Werkboekje voor het vak steenhouwen / per SVB. – Zoetermeer: Stichting Vakopleiding bouwbedrijf, 1957. – 146 p.

KRAUTH, Theodor. – Das Steinhauerbuch / par Theodor KRAUTH et Franz Sales MEYER. – Hannover: Th. Schäfer, 1982. – 335 p. + 108 Tafeln

CNUDDE, Catherine. – Pierres et marbres de Wallonie – Stenen en marmers van Wallonië / per Catherine CNUDDE, Jean-Jacques HAROTIN et Jean-Pierre MAJOT. Bilingue (français, néerlandais). – Bruxelles: Pierres et Marbres de Wallonie asbl, 1988. – 182 p.

WAELKENS, Marc. – Eeuwige steen van Nijl tot Rijn: groeven en prefabricatie / par Marc WAELKENS. – Gemeentekrediet, 1990. – 248 p.

LAMBERTIE, Renée-M.. – L’industrie de la pierre et du marbre / par Renée-M. LAMBERTIE. – Paris: Presses Universitaires de France (PUB), 1965. – 128 p.

TOUSSAINT, C.-J. – Coupe des pierres / par C.-J. TOUSSAINT. – Paris: L. Laget, 1981. – 242 p.

TOUSSAINT, C.-J. – Manuel de la coupe des pierres: atlas / par C.-J. TOUSSAINT. – Paris: L. Laget, 1981. – 60 p.

GERMAIN, Jacques. – Les pierres calcaires à bâtir / par Jacques GERMAIN. – Paris: Eyrolles, 1955. – 88 p.

NOEL, Pierre. – Les carrières françaises de pierre de taille / par Pierre NOEL. – Paris: Société de Diffusion des Techniques du Bâtiment et des Travaux Publics (SDTBTP), 1970. – 264 p.

Karakterisering van steensoorten; vergelijkend onderzoek van waterverstevigende middelen. - BA Zeist: Rijksdienst voor de Monumentenzorg, 1987. – 104 p.

ALADENISE, V. – Taille de la pierre – Technologie / par V. ALADENISE. – Paris: Librairie du Compagnonnage, 1991. – 166 p.

LAURENT, Jean-Marc. – Restauration des façades en pierre de taille / par Jean-Marc LAURENT. – Paris: Eyrolles, 1994. – 138 p.

Steen en marmer uit Wallonië: Technische fiches. – SPRIMONT: Pierres et Marbres de Wallonie asbl, 1992. - 92 p.

Steen en Marmer – DASCOTTE J. – Brussel: Belgische Bond der Verenigingen van Meestersteenhouwers.

BSO – 3e graad – Naamloos jaar (3e leerjaar: 4 lestijden/week) 122 PV Praktijk Autotechniek (bouwplaatsmachines) en/of PV Praktijk Hout (CNC) en/of PV Praktijk Hout (PVC/aluminium) en/of PV Praktijk Koeltechniek en/of PV Praktijk Lassen-constructie en/of PV Praktijk Steen- en marmerbewerking Trimestrieel

Marmer, onyx en hard graniet gebruikt in België (TV 72). – Brussel: WTCB, 1968. – 72 p.

Witte natuursteen (TV 80). – Brussel: WTCB, 1970. – 106 p.

Collage des pierres et des marbres (NIT 148). – Bruxelles: CSTC, 1983. – 40 p.

Het lijmen van steen en marmer (TV 148). – Brussel: WTCB 1983. – 40 p.

Blauwe hardsteen – Petit granit (TV 156). – Brussel: WTCB 1984. – 40 p.

Les roches et les minéraux (NIT 163). – Bruxelles: CSTC, 1986. – 24 p.

Gesteenten en mineralen (YV 163). – Brussel; WTCB, 1986. – 24 p.

De steen van Vinalmont (TV 163 – Bijlage). – Brussel: WTCB, 1963. – 12 p.

De Doornikse steen (TV 163 – Bijlage). – Brussel: WTCB, 1986. – 12 p.

Beheer en berekening van de kostprijs voor ondernemingen van steenhouwerij en marmerbewerking (TV 171). – Brussel: WTCB, 1988. – 100 p.

Onderzoek naar de kwalificatiebehoeften voor natuursteenbewerker – Brussel: Sociaal Economische Raad van Vlaanderen, 1998. – 50 p.

SECUNDAIR ONDERWIJS SPECIFIEK GEDEELTE. Naamloos jaar harde sector

Recommend Documents