Sectoraal examenprofiel 2010-2011: Financiële beroepen INLEIDING Dit sectorale examenprofiel is ontwikkeld binnen de Btg ESB&I in nauwe samenwerking met ECABO en de relevante beroepsgroepen binnen de kaders van het landelijke project Examenprofielen. Voor meer informatie over de achtergronden van het landelijke project wordt verwezen naar het Projectplan 3e fase en het landelijk format 3.0 (WWW.EXAMENPROFIEL.NL) . De beroepsopleiding wordt afgesloten met kwalificerende beoordelingen. Hiermee wordt vastgesteld (1) of de kandidaat beschikt over het vereiste vakmanschap van een beginnend beroepsbeoefenaar zoals vastgelegd in het kwalificatiedossier, (2) of de kandidaat voldoet aan de kwalificatie-eisen op het gebied van leren, loopbaan en burgerschap en (3) of de kandidaat voldoet aan de generieke eisen voor Nederlands en rekenen/wiskunde. Dit sectorale examenprofiel heeft alleen betrekking op de kwalificatie-eisen voor het beroep (1). Het sectorale examenprofiel bevat een nadere uitwerking van de drie thema’s uit het landelijk format examenprofiel, namelijk: betrokkenheid van het beroepenveld (thema 1), inhoud en dekking (thema 2) en kwaliteitsontwikkeling en professionalisering (thema 3). Bij elk thema is in een schema de letterlijke tekst uit het landelijke format weergegeven. Na dit schema volgt de sectorale uitwerking van het betreffende thema. Deze uitwerking geldt voor alle opleidingen binnen de sector. Thema 2 is per opleiding verder uitgewerkt in een overzichtstabel waarin de eisen ten aanzien van de inhoud van de examinering staan beschreven. Voor de volgende opleidingen zijn overzichtstabellen opgenomen. - Financieel administratief medewerker (crebo 93200) - Assistent accountant (crebo 93211) - Bedrijfsadministrateur (crebo 93212) - Salarisadministrateur (crebo 93213)
THEMA 1: BETROKKENHEID VAN HET BEROEPENVELD Thema 1 (landelijk format 3.0) 1.
Onderwijs en beroepenveld maken afspraken over de betrokkenheid van het beroepenveld bij de processen van examinering: ‐ Opstellen en vaststellen van kaders ‐ Construeren van examens ‐ Vaststellen van examens ‐ Uitvoeren van examens ‐ Beoordelen van examens ‐ Vaststellen resultaten ‐ Diplomeren ‐ Evalueren
Ten aanzien van de betrokkenheid van het beroepenveld worden de volgende eisen gesteld. - De kaders en uitgangspunten van de examinering worden besproken met het beroepenveld. - Het beroepenveld is betrokken bij de constructie en/of vaststelling van het examenplan en de exameninstrumenten. - Een deel van de examinering van het beroepsmatig handelen vindt plaats in de beroepspraktijk, waarbij de beoordeling in samenspraak met het beroepenveld wordt uitgevoerd. Het bedrijfsleven draagt zodoende medeverantwoordelijkheid voor facilitering en uitvoering van de beoordeling van de deelnemers in het beroepsonderwijs. - De onderwijsinstelling evalueert minimaal één maal per jaar de inhoud en de wijze van examinering met het (regionale) beroepenveld. Uitkomsten van evaluaties en eventuele verbetermaatregelen worden teruggekoppeld met het betrokken beroepenveld - De onderwijsinstelling is eindverantwoordelijk voor het vaststellen van de resultaten en de diplomering. Het beroepenveld wordt over de werkwijze geïnformeerd. Sectoraal examenprofiel 2010-2011: Financiële beroepen (versie 0.4)
1
THEMA 2: INHOUD EN DEKKING Thema 2 (landelijk format 3.0) 1.
Onderwijs en beroepenveld maken afspraken over de inhoud en de dekking van de examinering op basis van de eisen uit het kwalificatiedossier.
2.
Onderwijs en beroepenveld maken afspraken over de afnamecondities waaronder examinering plaatsvindt.
Het beroepsgerichte deel van het examen is verdeeld in examenonderdelen. Binnen een examenonderdeel wordt de uitvoering van de werkprocessen van een kerntaak beoordeeld, waarin voor zover mogelijk kritieke situaties en de voor de beroepsuitoefening noodzakelijke vakkennis en vaardigheden worden geïntegreerd. Een kritieke situatie is voor een beginnend beroepsbeoefenaar een kenmerkende situatie waarin een relatief groot afbreukrisico aanwezig is of door omstandigheden kan ontstaan. De voor de beroepsuitoefening cruciale vakkennis en vaardigheden worden alleen separaat geëxamineerd als ze niet op het juiste niveau geïntegreerd, tijdens de uitvoering van de werkprocessen, kunnen worden beoordeeld. Per opleiding zijn de eisen ten aanzien van de inhoud van de examinering verder uitgewerkt in een overzichtstabel. De uitwerking is gebaseerd op de beschrijving van kerntaken en werkprocessen in de kwalificatiedossiers (2010-2011) en heeft betrekking op: - De samenhang van werkprocessen tijdens de examinering. - De te examineren kenmerkende kritieke beroepssituaties. - De separaat te examineren vakkennis en vaardigheden.
Toelichting op de overzichtstabellen per opleiding Beroepsmatig handelen - Werkprocessen Werkprocessen worden per kerntaak (bij voorkeur) in samenhang geëxamineerd. In de overzichtstabellen is op basis van arbeidslogica de samenhang tussen de werkprocessen aangegeven. Werkprocessen die onder een stippellijn staan, kunnen of separaat of in samenhang met de overige werkprocessen worden geëxamineerd. De samenhang is representatief voor de beroepsuitoefening en zodanig dat de beoordelaar in voldoende mate integratief gedrag kan beoordelen conform de eisen aan beginnend beroepsbeoefenaarschap. Wanneer in overleg met het (regionale) beroepenveld gekozen wordt voor een andere samenhang zal dit moeten worden verantwoord. Voor het beoordelen van de werkprocessen wordt een toetsvorm ingezet waarbij de kandidaat de werkprocessen conform de aangegeven samenhang uitvoert in de (gesimuleerde) beroepsomgeving. De onderwijsinstelling legt hiervoor de minimale eisen ten aanzien van afnamecondities vast. Indien een werkproces bij uitvoering van het examen in de beroepsomgeving niet volledig of niet op het juiste niveau kan worden uitgevoerd, dient de beheersing van het betreffende werkproces in een andere (gesimuleerde) beroepsomgeving aanvullend te worden getoond. De beoordeling van de werkprocessen vindt plaats op basis van de kwaliteitseisen uit deel C van het kwalificatiedossier (i.c. de prestatie-indicatoren) en richt zich op: 1. het gevolgde proces; 2. de gerealiseerde resultaten (beroepsproducten/diensten). -
Kritieke situaties Bij de uitvoering van de werkprocessen wordt de kandidaat, behalve met de dagelijks voorkomende werkzaamheden, ook geconfronteerd met de aangegeven kritieke situaties.
-
Context De werkprocessen worden uitgevoerd in de aangegeven context; een erkend leerbedrijf en/of een gesimuleerde omgeving.
Sectoraal examenprofiel 2010-2011: Financiële beroepen (versie 0.4)
2
Vakkennis en vaardigheden De in de tabellen aangegeven vakkennis en vaardigheden worden separaat geëxamineerd. De relatie tussen examenonderdelen en vakkennis en vaardigheden is met een raster aangegeven. Indien bepaalde vakkennis of vaardigheden bij verschillende examenonderdelen wordt aangegeven, kan worden volstaan met één toets. Na de overzichtstabellen per opleiding volgt een overzicht van de inhoud van de toetsen voor vakkennis en vaardigheden. Volgtijdelijkheid Volgtijdelijkheid betreft een advies met betrekking tot de volgorde van afname van de verschillende examenonderdelen en/of de volgorde van de verschillende toetsen binnen een examenonderdeel.
THEMA 3: KWALITEITSONTWIKKELING EN PROFESSIONALISERING Thema 3 (landelijk format 3.0) 1.
Onderwijs en beroepenveld maken afspraken over de deskundigheid van betrokkenen bij examinering.
2.
De onderwijsinstelling bespreekt met het beroepenveld hoe de cyclische kwaliteitsontwikkeling, onderzoek, evaluatie en verbetering van de examinering geborgd is.
3.
De processen van examinering van een instelling zijn eenduidig en begrijpelijk beschreven en gecommuniceerd met alle betrokkenen.
Ten aanzien van kwaliteitsontwikkeling en professionalisering worden de volgende eisen gesteld. - Onderwijsinstellingen richten hun examenplan en/of examenhandboek in met inachtneming van de uitwerking van de drie thema’s uit het sectorale examenprofiel. - De onderwijsinstelling bespreekt met het beroepenveld hoe de deskundigheid van betrokkenen bij de examinering is geborgd. - Procedures en beschrijvingen van taken en verantwoordelijkheden van betrokkenen bij de examinering zijn eenduidig vastgelegd en tijdig gecommuniceerd. - De onderwijsinstelling bespreekt met het beroepenveld hoe de cyclische kwaliteitsontwikkeling, onderzoek, evaluatie en verbetering van de examinering is geborgd.
Sectoraal examenprofiel 2010-2011: Financiële beroepen (versie 0.4)
3
Inhoud examinering: Financieel administratief medewerker (crebo: 93200 ) Examenonderdeel
1. Dagboeken
3. Debiteuren- en crediteurenbeheer
4. Kwantiteitenregistraties
1.1. Inkoopboek
3.1. Stamgegevens
4.2. Urenadministratie
1.2. Verkoopboek
3.2. Facturen
4.3. Kwantitatieve gegevens
1.3. Bankboeken
3.3. Betalingstermijnen
1.4. Kasboek
3.4. Inkoopfacturen
Beroepsmatig handelen werkprocessen Werkprocessen worden bij voorkeur per kerntaak in samenhang geëxamineerd. In voorkomende gevallen kan gekozen worden voor separate examinering van werkprocessen.
kritieke situaties
-
hoge werkdruk
-
mondeling contact met debiteur bij invordering
context
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
Examenonderdeel 1
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
Vakkennis en vaardigheden Moderne vreemde taal 1 Rekenvaardigheid Spreadsheetvaardigheid Elementaire kennis bedrijfsadministratie Elementaire kennis bedrijfseconomie Volgtijdelijkheid (advies)
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: Financieel administratief medewerker
4
Inhoud examinering: Assistent-accountant (crebo: 93211) Examenonderdeel
1.
Dagboeken
2.
Periodeafsluitingen en belastingaangiften
3.
Debiteuren- en crediteurenbeheer
4.
Kwantiteitenregistraties
Beroepsmatig handelen werkprocessen Werkprocessen worden bij voorkeur per kerntaak in samenhang geëxamineerd. In voorkomende gevallen kan gekozen worden voor separate examinering van werkprocessen.
1.1. Inkoopboek
2.1. Memoriaal
3.1. Stamgegevens
4.1. Projectadministratie
1.2. Verkoopboek
2.2. Periodeafsluiting
3.5. Debiteurenbeheer
4.2. Urenadministratie
1.3. Bankboeken
2.3. Aangifte omzetbelasting
3.6. Crediteurenbeheer
4.3. Kwantitatieve gegevens
1.4. Kasboek
2.4. Aangifte inkomstenbelasting
4.4. Instructie
kritieke situaties
-
hoge werkdruk
-
hoge werkdruk
context
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
leerbedrijf (accountants- of administratiekantoor) / gesimuleerde beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
Examenonderdeel 1
-
Examenonderdeel 1
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
Vakkennis en vaardigheden Moderne vreemde taal 2 Rekenvaardigheid Spreadsheetvaardigheid Elementaire kennis bedrijfsadministratie Elementaire kennis bedrijfseconomie Kennis bedrijfsadministratie 1 Kennis bedrijfseconomie Fiscale kennis 1 Volgtijdelijkheid (advies)
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: Assistent-accountant
5
Inhoud examinering: Bedrijfsadministrateur (crebo: 93212) Examenonderdeel
1.
Dagboeken
2.
Periodeafsluitingen en belastingaangiften
3.
Debiteuren- en crediteurenbeheer
4.
Kwantiteitenregistraties
Beroepsmatig handelen werkprocessen Werkprocessen worden bij voorkeur per kerntaak in samenhang geëxamineerd. In voorkomende gevallen kan gekozen worden voor separate examinering van werkprocessen.
1.1. Inkoopboek
2.1. Memoriaal
3.1. Stamgegevens
4.1. Projectadministratie
1.2. Verkoopboek
2.2. Periodeafsluiting
3.2. Facturen
4.2. Urenadministratie
1.3. Bankboeken
2.3. Aangifte omzetbelasting
3.3. Betalingstermijnen
4.3. Kwantitatieve gegevens
3.4. Inkoopfacturen
4.4. Instructie
1.4. Kasboek
4.5. Kasbeheer
kritieke situaties
-
hoge werkdruk
-
hoge werkdruk
-
mondeling contact met debiteur bij invordering
context
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
-
Examenonderdeel 1
-
Examenonderdeel 1
-
leerbedrijf / gesimuleerde beroepsomgeving
Vakkennis en vaardigheden Moderne vreemde taal 2 Rekenvaardigheid Spreadsheetvaardigheid Elementaire kennis bedrijfsadministratie Elementaire kennis bedrijfseconomie Kennis bedrijfsadministratie 2 Kennis bedrijfseconomie Fiscale kennis 2 Volgtijdelijkheid (advies)
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: Bedrijfsadministrateur
6
Inhoud examinering: Salarisadministrateur (crebo: 93213 ) Examenonderdeel
2. Periodeafsluitingen / belastingaangiften
3. Debiteuren- en crediteurenbeheer
4. Kwantiteitenregistraties
5. Payroll services
2.1. Memoriaal
3.1. Stamgegevens
4.1. Projectadministratie
5.1. Stamgegevens
1.2. Verkoopboek
3.2. Facturen
4.2. Urenadministratie
5.2. Mutaties
1.3. Bankboeken
3.3. Betalingstermijnen
1.4. Kasboek
3.4. Inkoopfacturen
4.3. Kwantitatieve gegevens
5.3. Lonen, belastingen en afdrachten
4.4. Instructie
5.4. Loonaangifte
4.5. Kasbeheer
5.5. Controles
1.
Dagboeken
Beroepsmatig handelen werkprocessen Werkprocessen worden bij voorkeur per kerntaak in samenhang geëxamineerd. In voorkomende gevallen kan gekozen worden voor separate examinering van werkprocessen.
1.1. Inkoopboek
5.6. Informeert over salarisadministratie kritieke situaties
-
hoge werkdruk
-
hoge werkdruk
-
mondeling contact met debiteur bij invordering
context
-
leerbedrijf / gesim. beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesim. beroepsomgeving
-
leerbedrijf / gesim. beroepsomgeving
-
Examenonderdeel 1
-
Examenonderdeel 1
- hoge werkdruk - mondeling contact met medewerkers/klanten -
leerbedrijf / gesim. beroepsomgeving
- leerbedrijf / gesim. beroepsomgeving
Vakkennis en vaardigheden Moderne vreemde taal 2 Rekenvaardigheid Spreadsheetvaardigheid Elementaire kennis bedrijfsadministratie Elementaire kennis bedrijfseconomie Kennis bedrijfsadministratie 2 Kennis bedrijfseconomie Salaris administratie theorie: Arbeidsrecht Loonheffing Volgtijdelijkheid (advies) . Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: Salarisadministrateur
7
Inhoud examinering: Vakkennis en vaardigheden Financiële beroepen Onderstaand een overzicht van de inhoud van de toetsen voor vakkennis en vaardigheden in de sector Financiële beroepen.
Elementaire kennis bedrijfsadministratie Inhoud - Rekeningstelsel - Grootboek - Boekingen journaliseren: - verkoopboek - inkoopboek - bankboek - kasboek - memoriaal (elementair, voor inzicht) - Balans en resultatenrekening (elementair, voor inzicht) - Elementaire kennis van AO (o.a. functiescheiding) - Kennis van archiveringssystemen en archiveringsvereisten - Wettelijke richtlijnen aangifte omzetbelasting
(FM, AA, BA, SA)
Elementaire kennis bedrijfseconomie Inhoud - Kostensoorten (vast/variabel/direct/indirect) - Eenvoudige kostprijsberekeningen - Break-evenpoint - Afschrijvingen - Vormen van financiering
(FM, AA, BA, SA)
Fiscale kennis 1 (AA) Inhoud - Kennis van wettelijke richtlijnen voor aangifte omzetbelasting (percentages, vrijstelling, heffing, afdracht en intracommunautaire levering) - Kennis van wettelijke richtlijnen voor aangiftes loonheffingenafdracht - Enige kennis van de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting - Kennis van wettelijke richtlijnen voor aangiftes IB, Box 1 en 3; gericht op (kleine) ondernemers
Fiscale kennis 2 (BA) Inhoud - Kennis van wettelijke richtlijnen voor aangifte omzetbelasting (percentages, vrijstelling, heffing, afdracht en intracommunautaire levering) - Kennis van wettelijke richtlijnen voor aangiftes loonheffingenafdracht - Enige kennis van de inkomstenbelasting en de vennootschapsbelasting
Kennis bedrijfsadministratie 1 Inhoud - Memoriaal (incl. mutaties bij vaste activa, voorraden/ voorraadverschillen, privé-boekingen, loonjournaalpost) - Balans en resultatenrekening (functie en verschillende vormen) - Herkennen onvolkomenheden in balans en resultatenrekening - Administratieve organisatie en het belang van interne controle
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: vakkennis en vaardigheden Financiële beroepen
(AA)
8
-
Functie jaarverslaggeving Basisprincipes accountancy regelgeving Kennis van de functie en het dienstenpakket van accountants- en administratiekantoren
Kennis bedrijfsadministratie 2 (BA, SA) Inhoud - Memoriaal (incl. mutaties bij vaste activa, voorraden/ voorraadverschillen, privé-boekingen, loonjournaalpost) - Balans en resultatenrekening (functie en verschillende vormen) - Herkennen onvolkomenheden in balans en resultatenrekening - Administratieve organisatie en het belang van interne controle - Functie jaarverslaggeving
Kennis bedrijfseconomie (AA, BA, SA) Inhoud - Vaststellen vermogensbehoefte - Liquiditeit, berekeningen (eenvoudig, voor inzicht) - Solvabiliteit, berekeningen (eenvoudig, voor inzicht) - Rentabiliteit, berekeningen (eenvoudig, voor inzicht) Opm.: Bij de kengetallen voor liquiditeit, solvabiliteit en rentabiliteit is het van belang om inzicht te hebben in de betekenis van veranderingen in opeenvolgende ratio’s.
Moderne vreemde taal 1 Inhoud - Luisteren A2 - Lezen A2 - Gesprekken voeren A2 - Spreken A1 - Schrijven A2 De inhoud dient gerelateerd te zijn aan de beroepscontext.
(FM)
Moderne vreemde taal 2 Inhoud - Luisteren B1 - Lezen B1 - Gesprekken voeren B1 - Spreken A2 - Schrijven A2 De inhoud dient gerelateerd te zijn aan de beroepscontext.
(AA, BA, SA)
Rekenvaardigheid voor financiële toepassingen (FM, AA, BA, SA) Inhoud - Uitvoeren van boekhoudkundige controles (nalopen van totalen, ontdekken van fouten en bijzonderheden in boekingen en het grootboek) - Omrekenen van valuta - Interestberekeningen - Kortingen en toeslagen - Btw- berekeningen
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: vakkennis en vaardigheden Financiële beroepen
9
Salarisadministratie theorie – Arbeidsrecht (SA) Inhoud - Diverse overeenkomsten tot het verrichten van arbeid - Arbeidsovereenkomst (incl. in dienst-treding en ontslag, tijdelijk, vast, parttime) - Inhoud en functie van CAO’s - Primaire- en secundaire arbeidsvoorwaarden - Uren, overuren en verlof (incl. bijzonder verlof, studieverlof, verlofsparen, ouderschapsverlof, loopbaanonderbreking) - Ziekte en re-integratie - Loonbeslag - Overige wetgeving: Wet Bescherming Persoonsgegevens
Salarisadministratie theorie – Loonheffing Inhoud - Verschillende vormen van loon - Dienstbetrekking en inhoudingsplichtige - Loonheffing en eindheffing - Afdrachtverminderingen, premiekortingen en vrijstellingen - Wettelijke richtlijnen aangifte loonheffingen - Vergoedingen en verstrekkingen - Wetten en uitvoeringsorganisatie sociale zekerheid - Polisadministratie, verzekeringsplicht en uitkeringsdagloon - Pensioen, spaarloon- en levensloopregeling
Spreadsheetvaardigheid voor financiële toepassingen Inhoud - Basiskennis Excel - Importeren financiële gegevens uit Excel - Draaitabellen - Verschillende soorten grafieken - Subtotalen en niveaus - Formules toevoegen
Sectoraal examenprofiel 2010-2011 (versie 0.4) Inhoud examinering: vakkennis en vaardigheden Financiële beroepen
(SA)
(FM, AA, BA, SA)
10
