SCHRIJVEN
25 november 2011
Doel workshop Soorten schrijfproblemen Handvatten om het schrijven te verbeteren
25 november 2011
Definitie van schrijven
Schrijven is het op papier zetten van een boodschap Motorische vaardigheid Communicatiemiddel Expressiemiddel
Schrijven blijft belangrijk, zelfs in het digitale tijdperk
25 november 2011
Kinderen met schrijfproblemen 5 tot 25 % van alle kinderen jongens > meisjes Speciaal basisonderwijs: 60%
25 november 2011
Schrijfprobleem Schrijfbeweging kan niet of beperkt aangeleerd worden Nauwelijks leesbaar handschrift (dysgrafisch schrift) Tempo te traag
25 november 2011
Schrijven is een complexe vaardigheid Verschillende processen: Cognitie Visuele perceptie Motoriek
Schrijven↔lezen
25 november 2011
Soorten schrijfproblemen A. Motorische probleem B. Cognitieve en/of gedragmatige problemen C. Didactische probleem D. Combinatie
25 november 2011
Goed onderzoek naar de oorzaak is belangrijk!!!! Wanneer schrijfproblemen: Overschrijven Dictee/spelling Zelf een tekst bedenken, opstel Langzaam, snel Invloed van liniering/ grootte Weinig / veel tekst
25 november 2011
IQ 71
25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
3 deelbewegingen Ruitenwisserbeweging vanuit de schouder (30 cm) Horizontale bewegingsrichting van uit de pols (+/-5 cm) Verticale bewegingsrichting vanuit de vingers (+/-15 mm)
25 november 2011
Kinderen die groot schrijven hebben vaak problemen met de vingermotoriek Liniering aanpassen (omgeving) Motoriek trainen (kind)
25 november 2011
De oplossing?
Fijne motoriek Ergonomie, linkshandigheid Hulpmiddelen Tekenen/kleuren, voorbereidende schrijfoefeningen Extra aandacht voor schrijven, tips Blokschrift ↔ verbonden schrift Typen 25 november 2011
fijne motoriek Er is een matige relatie tussen fijne motoriek en schrijven. Deze relatie geldt voor: Vingertikken In de hand manipuleren
25 november 2011
Ergonomische aspecten Zithouding Pengreep Papierligging
25 november 2011
Schrijfhouding
Goede houding: ideale uitgangspositie voor de 3 deelbewegingen
25 november 2011
Papierligging Schuin met een hoek van 20 tot 30 graden De hand kan soepel over het papier glijden (ruitenwisserbeweging)
25 november 2011
Linkshandigheid
Andere hellingshoek Potlood iets hoger vasthouden Plaats in de klas belangrijk Een duwende beweging/ vulpen Papierligging is essentieel
25 november 2011
Pengreep Statische 3-puntsgreep: 4-6 jaar Dynamische 3-puntsgreep: 95% van de kinderen ouder dan 6,5 jaar Variatie van een goede 3 puntsgreep: lateraalgreep
25 november 2011
Geen relatie tussen de pengreep en de kwaliteit en kwantiteit van het schrijven De pengreep alleen corrigeren als het leidt tot een beter schrijfresultaat
25 november 2011
Kleuren/tekenen, voorbereidende schrijfoefeningen
Alle 3 de deel- bewegingen, nodig voor het schrijven, worden geoefend Doseren: licht en donker Stoppen en starten Verschillende richtingen Verschillende vormen
25 november 2011
Schrijfmateriaal en hulpmiddelen
25 november 2011
Schrijfmateriaal
Aanbieden van verschillend materiaal → kind leert zijn motoriek aan te passen aan het materiaal
25 november 2011
Soorten schrijfmateriaal
Kleine krijtjes: goede 3-puntsgreep Potlood: geschikt om te leren schrijven Balpen: punt kan wegglijden Viltstift: weinig weerstand op het papier Vulpen: vereist goede coördinatie
25 november 2011
Hulpmiddelen om de pengreep te verbeteren
Het zijn goede hulpmiddelen om een kind een goede pengreep te laten ervaren
Vanaf groep 4 is het lastig om de pengreep te verbeteren
25 november 2011
Hulpmiddelen en schrijfmateriaal blijft een kwestie van uitproberen Leidt een goede pengreep tot beter schrijven? Wat vindt het kind prettig?
25 november 2011
Blokschrift↔ verbondenschrift
De discussie wat beter is, is nog steeds gaande!!
25 november 2011
Blokschrift Eenvoudig
Verbondenschrift Complex
Hetzelfde als leesletter
Afwijkend van de leesletter
Steeds optillen
Vloeiende beweging
Schrijftempo lager
Schrijftempo hoger
Kans op spiegelen
Minder kans op spiegelen
Onduidelijke spaties
Duidelijke spaties
25 november 2011
Wanneer blokschrift? IQ < 70 Problemen in de visuele perceptie Ernstige lees- en spellingsproblemen Kleuterperiode → aanwijzingen voor schrijfproblemen in de toekomst Wisselen van schrift heeft een grote impact Soms de keuze aan het kind laten: als het maar leesbaar is 25 november 2011
Mengvorm van blok- en verbondenschrift
25 november 2011
Typen
Typen kan het schrijven niet vervangen Schrijven ondersteunt lezen beter dan typen Starten als het schrijven geautomatiseerd is Typen vraagt veel vaardigheden!!! Groep 8: typsnelheid = schrijfsnelheid Typeles noodzakelijk Elke dag 10 minuten oefenen
25 november 2011
Typen en schrijfproblemen Eerst werken aan het schrijven. Pas als schrijven niet lukt: typen Veel aandacht voor het leren typen!!!!
25 november 2011
Het schrijven Het schrijven verbetert het beste door het schrijven te oefenen! Een taak- georiënteerde benadering Schrijven gecombineerd met taaltaken heeft een beter resultaat dan alleen schrijftaken
25 november 2011
Opbouw motorische uitvoering Vloeiendheid Constantie Nauwkeurigheid Opvoeren snelheid
25 november 2011
Gevarieerd oefenen. Er is een transfereffect van het oefenen van gelijkvormige letters.
En het liefst zo snel mogelijk woorden oefenen
Voorbeeld; Bel hek heb fel enz 25 november 2011
Instructie tips
Veel aandacht voor goed letterspoor Expliciete visuele aanwijzingen De beweging uit het geheugen uitvoeren
25 november 2011
Onleesbaar handschrift Een onleesbaar handschrift wordt bepaald door een gering aantal letters, vaak complexe letters. Het is belangrijk deze letters op te sporen en extra te gaan oefenen.
25 november 2011
Behandeling
Theorie Kind
Omgeving:
•Oefenen fijne motoriek
Rustige werkplek
•Extra schrijftraining
Activiteit schrijven Taak •Grotere liniering •Meer tijd •Minder schrijfwerk
25 november 2011
samenvattend Goede analyse van het schrijfprobleem!! Hulp bieden daar waar de problemen zijn, vaak op meerdere gebieden!! De oplossing is er niet! Zoeken en uitproberen Een taakgeoriënteerde benadering werkt het beste
25 november 2011
Voorbeelden van kinderen met schrijfproblemen
25 november 2011
Ramon
Groep 4 IQ: 88 Movement ABC 2: 0,1 percentile
25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
Anne groep 4, regulier onderwijs Spraak/ taalprobleem: rugzakje rec 2, oa. auditieve discriminatie IQ: 76 Motoriek: movement- ABC: vooral problemen met de fijne motoriek
25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
Jamie
Groep 5, regulier onderwijs Bekend met ADHD Movement ABC test; problemen met de fijne motoriek Letterprogramma’s niet goed geautomatiseerd Onderzoek schoolbegeleidingsdienst;
Vraagstelling: is er sprake van dyslexie?? Nee IQ: 84 Lezen: achterstand van 1 jaar Spelling: niveau van begin groep 3. Leerrendement 8 % 25 november 2011
25 november 2011
25 november 2011
Kinderrevalidatie Motorische schrijfproblemen en problemen met de lettervorming Individueel of schrijfgroep Onze hulp kan ook worden gevraagd voor een goede analyse van de schrijfproblemen en advies Vragen→ bel of mail ons!
25 november 2011
25 november 2011
