SCHOOLWERKPLAN

2014 - 2016

SCHOOLWERKPLAN

2

Inhoudsopgave Inleiding 1 Verantwoording en doelstellingen 1 1. De schoolcultuur 4 1.1. Welke school willen we worden ? 4 1.2. Hoe kan de school dit ideaalbeeld bereiken ? 4 1.2.1. De opvoeding van de leerlingen ..............................................................................4 1.2.1.1. Weerbaarheid ...........................................................................................................4 1.2.1.2. Eerlijkheid................................................................................................................5 1.2.1.3. Orde en nauwkeurigheid ..........................................................................................5 1.2.1.4. Luisterbereidheid .....................................................................................................5 1.2.1.5. Positieve kritische instelling ....................................................................................5 1.2.1.6. Opinievorming .........................................................................................................6 1.2.1.7. Beleefdheid en deftige houding ...............................................................................6 1.2.2. De vorming van de leerlingen..................................................................................7 1.2.2.1. De humane vorming.................................................................................................7 1.2.2.2. De intellectuele vorming..........................................................................................8 1.3. De relaties tussen directie, leerkrachten, leerlingen, ouders en de regio 10 1.3.1. De relatie directie - leerkrachten............................................................................10 1.3.2. De relatie leerkrachten - leerlingen........................................................................10 1.3.3. De relatie ouders - school ......................................................................................12 1.3.4. De relatie school - gemeente - regio ......................................................................13 2. De schoolorganisatie 14 2.1. Organogram van de school 14 2.2. Het lestijdenpakket 15 2.2.1. Aantal leerlingen ....................................................................................................15 2.2.2. Prioriteiten..............................................................................................................15 2.2.2.1. Prioriteiten in verband met de verdeling van de lestijden in volgorde van belangrijkheid:........................................................................................................................15 2.2.2.2. Prioriteiten in verband met het samenzetten van leerlingen voor bepaalde vakken. 15 2.2.2.3. Richtlijnen over de samenstelling van het lessenrooster .......................................15 2.2.2.4. Bijkomende pedagogische taken............................................................................16 2.3. Samenwerkingsstructuren 16 2.3.1. Interne samenwerkingsstructuren ..........................................................................16 2.3.1.1. Tussen directie en leerkrachten..............................................................................16 2.3.1.2. Samenwerkingsstructuren tussen directie, leerkrachten en ouders........................17 2.3.1.3. Tussenschoolse organisaties ..................................................................................18 2.3.2. Externe samenwerkingsstructuren .........................................................................19 2.3.2.1. De scholengemeenschap en het college van directeurs .........................................19 2.3.2.2. De oudleerlingenbond ............................................................................................19 2.3.2.3. Het LOP .................................................................................................................19 2.3.2.4. Het CLB .................................................................................................................20 2.3.2.5. Contacten met bedrijven ........................................................................................20 2.3.2.6. Extra-muros activiteiten.........................................................................................20 3. De organisatie van de begeleiding 21 1

4.

3.1. De begeleiding van het personeel 21 3.1.1. Prioriteiten bij aanwerving.....................................................................................21 3.1.2. Opvang nieuwe leerkrachten..................................................................................21 3.1.3. Samenwerking tussen de leerkrachten ...................................................................22 3.1.3.1. Gezellige werksfeer ...............................................................................................22 3.1.3.2. Pedagogische - didactische samenwerking............................................................22 3.1.3.3. Samenwerking in crisissituaties.............................................................................22 3.2. De begeleiding van de leerlingen 23 3.2.1. De opvang van nieuwe leerlingen..........................................................................23 3.2.1.1. Bij het begin van het schooljaar.............................................................................23 3.2.1.2. Tijdens het schooljaar ............................................................................................24 3.2.2. Begeleiding van de leerlingen tijdens het schooljaar.............................................24 3.2.2.1. Individuele begeleiding..........................................................................................24 3.2.2.2. Studiebegeleiding...................................................................................................25 3.2.2.3. Begeleiding door het CLB .....................................................................................26 3.3. Het algemeen leefklimaat op school 27 3.4. GOK-plan 27 3.5. Taalbeleid 28 De leeren vormgebieden 30 4.1. Inleiding 30 4.2. De lessentabellen 30 4.3. De leerplannen 30 4.4. Het concretiseren of realiseren van de leerstofdoelstellingen en de leerstofkeuze 30 4.4.1. De leerstofdoelstellingen .......................................................................................30 4.4.2. De leerstofkeuze.....................................................................................................31 4.5. Voorzieningen voor leerlingen die belemmeringen ondervinden in het leeren ontwikkelingsproces 31 4.5.1. Inhaallessen............................................................................................................31 4.5.2. Het CLB .................................................................................................................32 4.5.3. De klastitularis .......................................................................................................32 4.5.4. Een begeleidingsfiche ............................................................................................32 4.5.5. De sociale dienst van de Vriendenkring ................................................................32 4.5.6. Het ‘leren’ leren ............................................. Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.5.7. Avondstudie ................................................... Fout! Bladwijzer niet gedefinieerd. 4.6. Organisatie van het leerproces 33 4.6.1. Het leerproces van een les of het model van de didactische aanpak .....................33 4.6.1.1. De voorbereidingsfase ...........................................................................................33 4.6.1.2. De uitvoeringsfase .................................................................................................33 4.6.1.3. De evaluatiefase .....................................................................................................33 4.6.2. De lesvoorbereiding door de leraar........................................................................33 4.6.2.1. De functies van een les ..........................................................................................33 4.6.2.2. De componenten van een lesvoorbereiding ...........................................................34 4.6.2.3. Een voorbeeld van lesvoorbereiding......................................................................34 4.6.3. Coördinatie tussen vakleraars, klassen, leerjaren en scholen ................................35 4.6.3.1. Tussen vakleraars...................................................................................................35 4.6.3.2. Tussen klassen .......................................................................................................35 4.6.3.3. Tussen leerjaren .....................................................................................................35 2

5.

6.

7.

4.6.3.4. Tussen de scholen ..................................................................................................35 4.6.4. Didactische werkvormen .......................................................................................35 4.6.5. Het ‘leren’ leren .....................................................................................................36 4.6.5.1. Geïntegreerd werken ..............................................................................................37 4.6.5.2. Spreiding van toetsen en taken, evaluatie en remediëring.....................................39 Communicatie 40 5.1. Inleiding 40 5.2. Externe communicatie 40 5.2.1. Tussen inrichtende macht en directie.....................................................................40 5.2.2. Tussen personeel en inspectie................................................................................40 5.2.3. Tussen de school en de buitenwereld.....................................................................41 5.3. Interne communicatie 41 5.3.1. Samenwerking school - ouders ..............................................................................41 5.3.1.1. Het schoolreglement ..............................................................................................41 5.3.1.2. Huisbezoek.............................................................................................................42 5.3.1.3. Spreekuur op school...............................................................................................42 5.3.1.4. Toevallige contacten ..............................................................................................42 5.3.1.5. Persoonlijk schrijven..............................................................................................42 5.3.1.6. Schoolrapport van de leerling ................................................................................42 5.3.1.7. Informatieavonden .................................................................................................42 5.3.1.8. Schoolfeesten .........................................................................................................43 5.3.1.9. Kijkdag - Kijkavond ..............................................................................................43 5.3.1.10. Circulaires ..............................................................................................................43 5.3.1.11. Informatiebrochures ...............................................................................................43 5.3.1.12. De oudercontacten .................................................................................................43 5.3.2. Samenwerking directie - personeel ........................................................................43 5.3.3. Samenwerking tussen leerkrachten onderling .......................................................44 5.3.4. Samenwerking tussen leerkrachten en leerlingen ..................................................44 5.3.5. Samenwerking tussen leerlingen en het CLB ........................................................44 Media en onderwijsmiddelen 45 6.1. Overzicht van media- en onderwijsleermiddelen van de school 45 6.1.1. Inventaris................................................................................................................45 6.1.2. Leerlingenbibliotheek ............................................................................................45 6.1.3. Lerarenbibliotheek .................................................................................................45 6.1.4. Vakgerichte tijdschriften........................................................................................45 6.1.5. Naslagwerken.........................................................................................................45 6.1.6. Sportmateriaal en -accommodatie..........................................................................45 6.1.7. Wetenschappelijke laboratoria en instrumentaria..................................................45 6.1.8. Handboeken ...........................................................................................................45 6.1.9. Computerklas .........................................................................................................45 6.1.10. Internet ...................................................................................................................45 6.1.11. Techniekklassen en ateliers....................................................................................46 6.2. Invoeren van nieuwe middelen 46 6.3. Gebruik van educatieve software 46 6.4. Overzicht van de nodige leermiddelen 46 6.5. ICT en multimediagebruik 46 De evaluatie 47 3

8.

7.1. De vakevaluatie 47 7.1.1. Doel van de evaluatie.............................................................................................47 7.1.2. Aard van de evaluatie.............................................................................................47 7.1.2.1. Het dagelijks werk .................................................................................................47 7.1.2.2. De examens............................................................................................................49 7.1.2.3. Het gebruik van de resultaten van de evaluatie in het onderwijsproces ................50 7.2. De klassenraden 50 7.2.1. De toelatingsklassenraad........................................................................................50 7.2.2. De begeleidende klassenraad .................................................................................51 7.2.2.1. Frequentie ..............................................................................................................51 7.2.2.2. Taken......................................................................................................................51 7.2.2.3. Notulen en dossiers der leerlingen .........................................................................52 7.2.3. De delibererende klassenraad ................................................................................52 7.2.3.1. Soorten attesten......................................................................................................52 7.2.3.2. De eindbeoordeling................................................................................................53 7.2.3.3. Richtlijnen bij de eindbeoordeling.........................................................................53 7.2.3.4. Aanwezigheden op de klassenraad ........................................................................54 7.2.3.5. Proces-verbaal en notulen ......................................................................................54 7.2.3.6. Herexamens............................................................................................................55 7.2.3.7. Andere documenten: het individueel dossier van de leerling ................................55 7.2.3.8. Bezwaar tegen de eindbeslissing ...........................................................................55 Het zakelijk deel 57 8.1. Korte historiek van de school 57 8.1.1. Oprichting ..............................................................................................................57 8.1.2. Ontwikkeling naar de structuur toe........................................................................57 8.1.3. Ontwikkeling naar de infrastructuur toe ................................................................57 8.1.4. Ontwikkeling van het leerlingenaantal zonder de avondschool ............................58 8.1.5. Schoolse instellingen .............................................................................................58 8.1.6. Feestelijkheden ......................................................................................................59 8.1.6.1. Viering 10-jarig bestaan.........................................................................................59 8.1.6.2. Viering 25-jarig bestaan.........................................................................................59 8.1.6.3. Viering 35-jarig bestaan.........................................................................................59 8.1.7. Directies .................................................................................................................60 8.2. Schoolbevolking 60 8.2.1. Ontwikkeling van de schoolbevolking...................................................................60 8.2.2. Verdeling der leerlingen over de verschillende graden en studierichtingen..........60 8.2.3. Sociale herkomst der leerlingen.............................................................................62 8.2.4. Sfeer op school.......................................................................................................62 8.2.5. De rekrutering der leerlingen .................................................................................62 8.3. Schoolpersoneel 62 8.4. Schoolrestaurant 62 8.5. Leerlingenvervoer 63 8.6. Opvang der leerlingen 63 8.7. Verzekeringen van de leerlingen 63 8.7.1. Ongeval tijdens de schoolactiviteiten ....................................................................63 8.7.2. Burgerlijke verantwoordelijkheid ..........................................................................64 8.7.3. Ongeval op de normale weg van en naar de school...............................................64 4

8.8. Studietoelagen 64 8.9. Samenstelling van het bestuur van de instellingen in de school 65 8.9.1. De schoolraad.........................................................................................................65 8.9.2. De vriendenkring ...................................................................................................65 8.9.3. Het pedagogisch college ........................................................................................66 8.9.4. De GOK-raad .........................................................................................................66 8.9.5. De wervingsraad ....................................................................................................66 8.9.6. De oudleerlingenbond ............................................................................................67 8.9.7. Het basiscomité......................................................................................................67 8.9.8. De VZW Hippos ....................................................................................................67 8.9.9. Het oudercomité.....................................................................................................68 8.10. Infrastructuur en ligging van de school 68 8.11. Feestelijkheden 68 9. Kwaliteitscontrole en zelfevaluatie 69 9.1. Het streven naar kwaliteit 69 9.1.1. Het beheren of ontwikkelen van kwaliteit .............................................................69 9.2. Kwaliteit van een school omschrijven 70 9.2.1. Kwaliteit is een “rekbaar” begrip afhankelijk van de doelgroep ...........................70 9.2.1.1. Ouders kwalificeren een goede school door: .........................................................70 9.2.1.2. Kwaliteit in onderwijs wordt uitgedrukt via het CIPO model ...............................70 9.3. Kwaliteit door zelfevaluatie 71 9.3.1. Hoe kunnen verschillen tussen scholen verklaard worden? ..................................71 9.3.1.1. Waaraan zijn deze verschillen tussen scholen dan wel toe te schrijven? ..............71 9.3.1.2. Hoe kunnen we dit weten en op basis van deze gegevens zelfevaluatie starten? ..71 9.4. Kwaliteit op de Martinusschool 72 10. Veiligheid 74 Bijlagen 75

5

Inleiding Verantwoording en doelstellingen 1. Verantwoording Toen de grote politieke partijen in 1989 besloten om de inrichtende macht van het Gemeenschapsonderwijs over te dragen aan een zelfstandig orgaan, de Argo (Autonome Raad van het Gemeenschapsonderwijs), hebben ze een historische stap gezet in de ontwikkeling en organisatie van dit net van het officieel onderwijs. Vanaf 1 april 1991 beschikt het over een raad die autonoom een beleid voert en beschouwd wordt als de centrale inrichtende macht. Daarenboven beschikt elke gemeenschapsschool over veel meer autonomie dan voorheen. Via de schoolraad, de pedagogische colleges, de directies en de leerkrachten kan de school een beleid uitstippelen op korte, halflange of lange termijn. De school moet een profiel uittekenen van wat ze wil, kan en moet nastreven. Dit profiel vind je in het schoolwerkplan. Dit document geeft een visie over hetgeen de schoolraad, het pedagogisch college, de directie en de leerkrachten als doelstellingen vooropstellen. Het schoolwerkplan geeft de ouders en belangstellenden een beeld van de schoolorganisatie, de begeleiding van de leerlingen, de leeren vormingsgebieden, de communicatie met ouders en comités, de leeren hulpmiddelen, de evaluatie van de leerlingen, zakelijke mededelingen, personeelslijsten, adviesorganen en hun functies, het ordereglement en administratieve richtlijnen. Het is de vurige wens van alle betrokkenen dat dit schoolwerkplan een stimulans moge zijn voor de leerkrachten om zich ten volle in te zetten voor de hen toevertrouwde leerlingen. Voor de ouders weze dit document een leidraad die hen wegwijs maakt in de veelomvattende taken van de schoolopvoeding. Voor de schoolraad en de directie weze het een beleidsnota opdat onze school moge uitgroeien tot een leefgemeenschap waar kinderen in een geest van vrijheid en verdraagzaamheid opgevoed worden tot volwaardige medeburgers. Sinds het jaar 2000 wordt het beleid van de gemeenschapsscholen gevoerd door drie niveaus: centraal door de Raad van het Gemeenschapsonderwijs, regionaal door de scholengroep en lokaal door de directie en de schoolraad.

1

2. Doelstellingen 2.1. Het schoolwerkplan heeft drie functies: • het beschrijft het schoolgebeuren in al zijn aspecten. Het geeft informatie, leidt tot bezinning en geeft verantwoording van het pedagogisch handelen; • het geeft richting aan allen die betrokken zijn bij het opvoedingsproces; • het is geen document waarvan de inhoud voor altijd vastligt. Het houdt rekening met de permanente vernieuwing en verbetering van het onderwijs. Aldus kan en moet het voortdurend bijgestuurd worden en het is aan permanente evaluatie onderworpen. 2.2.

Welke doelstellingen tracht onze school te verwezenlijken?

2.2.1. Ze tracht de haar toevertrouwde leerlingen op te voeden tot: • mensen die waarden als rechtvaardigheid, eerlijkheid en menslievendheid hoog in hun vaandel dragen; • burgers die bereid zijn om naar hun medeburgers te luisteren en begrip kunnen opbrengen voor andermans mening; • verdraagzame personen die op school in kennis gesteld worden van de gangbare filosofische, politieke en godsdienstige stromingen. De school zal hierbij indoctrinatie bestrijden en huldigt het neutraliteitsprincipe waarbij wel godsdienstige of humanistische vorming aan bod komt; • mensen die weerbaar zijn tegen de gevaren die de moderne maatschappij bedreigen; • burgers die steeds beleefd zijn tegenover anderen, zowel medeburgers als hun meerderen; • positief kritisch denkende mensen die hun zienswijze op een openhartige manier verdedigen; • wereldburgers die beseffen dat ze leven in een wereld die niet beperkt is tot hun leefgemeenschap maar voortdurend beïnvloed wordt door allerlei vreemde factoren die ze naar waarde leren in te schatten; • mensen bij wie burger- en verantwoordelijkheidszin geen ijdele woorden zijn; • burgers die voldoende gewapend zijn om op een eerlijke, fatsoenlijke en menswaardige wijze door het leven te gaan. 2.2.2. De school stelt zich tevens tot doel de haar toevertrouwde leerlingen te vormen. Hierbij streeft de school ernaar: a. een zo breed mogelijk algemene vorming in al haar aspecten bij te brengen. Deze vorming moet de vereiste kennis en vaardigheden bij de leerlingen uit de A.S.O.-klassen aankweken zodat ze met succes de derde graad van het algemeen vormend onderwijs kunnen voltooien; b. bij de leerlingen uit de professionele afdelingen, naast een algemene vorming, een degelijke technische kennis en voldoende technische vaardigheden aan te kweken. Deze beroepsopleiding moet de leerlingen in staat stellen: • deel te gaan uitmaken van het gespecialiseerd personeel van de multinational in eigen provincie of van de K.M.O’s uit de regio; • zich als zelfstandige te kunnen vestigen om met succes een eigen zaak te kunnen uitbouwen.

2

2.2.3. De school stelt zich tevens tot doel zich jaarlijks te bezinnen over het actueel gebeuren in de school door bijsturing van genomen opties en door het organiseren van tweejaarlijkse conferenties, alleen of in overleg met andere scholen uit de scholengemeenschap Tongeren. Op deze bijeenkomsten bezinnen de leerkrachten en de directie(s) zich over: a. b. c. d. e.

algemene tucht op school; schoolorganisaties; algemene didactiek en pedagogiek zowel algemeen als interdisciplinair; de uitstraling van de school naar de stad en de regio; het onderwijsgebeuren met behulp van inspectieleden, leden van het begeleidingsteam of andere bevoegde personen. Zodoende blijft de school op de hoogte van algemene pedagogische of didactische tendensen. In het verleden werden reeds pedagogische studiedagen ingericht over effectieve communicatie met leerlingen, bestrijding van faalangst, leren leren, verslavingspreventie en leefsleutels.

2.2.4. De school wil ook een uitstraling bekomen door: a. zich te integreren in het sociale, economische en culturele leven van de stad Bilzen en de regio, door deel te nemen aan talrijke gemeentelijke activiteiten en contacten te leggen met de socio- culturele organisaties uit de gemeente en de regio; b. naar buiten te treden en aldus meer weerklank te vinden door middel van: • groots opgezette tentoonstellingen; • een actieve deelname aan culturele en sportieve manifestaties; • steunacties aan lokale, provinciale en nationale projecten; • acties ten voordele van derde wereldlanden; • bezinningsdagen over verslavingspreventie. 2.2.5. De school wil tot slot op een democratische manier haar beleid uitstippelen. Daartoe zal er voortdurend een actieve samenwerking nodig zijn tussen: • de schoolraad en de directie(s) om in onderling overleg het algemeen beleid uit te stippelen en tevens zeggenschap te hebben over het financieel en personeelsbeleid; • De vakgroepen en de directie om zich te bezinnen over pedagogische problemen; • het basisoverlegcomité (BC) en de directie om vooral personeelskwesties te bespreken. Voor een uitgebreide bespreking van deze instellingen verwijzen we naar het hoofdstuk 5: ‘Communicatie’.

3

1. De schoolcultuur 1.1. Welke school willen we worden ? Onze school omvat een heterogene samenstelling van leerlingen, afkomstig zowel uit de middenstand als de arbeidersklasse. Deze samenstelling maakt het opvoedingsproces er niet gemakkelijker op. Het leefmilieu, de sociale achtergrond, de belangstellingsvelden, de familiale leefomstandigheden, de soms negatieve invloeden van buiten uit zijn items waarmee de school dient rekening te houden. Niettemin heeft elk kind recht op onderwijs en opvoeding. De school moet er dus naar streven elk toevertrouwd kind zo optimaal mogelijk te integreren in het opvoedingsproces. Zonder de persoonlijkheid van het kind aan te tasten dient de school de leerlingen voortdurend te begeleiden en bij te sturen waar dit nodig is. Aldus wil de school een leefgemeenschap vormen waarin iedereen gelukkig is en zich thuis voelt zoals op het grote bord tegen de voorgevel van de school is aangebracht: ‘De Martinusschool, onze thuis’. Om deze doelstellingen te kunnen verwezenlijken ijveren alle personeelsleden.

1.2. Hoe kan de school dit ideaalbeeld bereiken ? Om hierin te slagen wil de school speciaal aandacht besteden aan de drie volgende aspecten van het onderwijsgebeuren: 1.2.1. de opvoeding van de leerlingen; 1.2.2. de vorming van de leerlingen; 1.2.3. de relaties met leerkrachten, leerlingen, ouders en de regio.

1.2.1.

De opvoeding van de leerlingen

De eerste taak van de school bestaat erin de leerlingen waarden bij te brengen zoals weerbaarheid, eerlijkheid, orde, nauwkeurigheid, luistervaardigheid, opinievorming waartoe ook een positieve kritische zin, beleefdheid, dienstvaardigheid enz. behoren. We willen enkele waarden die in onze hedendaagse maatschappij niet meer zo vanzelfsprekend zijn nader toelichten.

1.2.1.1.

Weerbaarheid

Onze hedendaagse maatschappij wordt steeds meer en meer door allerlei gevaren bedreigd, waarvan de jeugdigen de eerste slachtoffers worden. Het is de taak van de school de leerlingen te wijzen op de gevaren en vooral de negatieve gevolgen van drugs, alcoholisme en roken. Het is dus nodig dat onze school de nodige aandacht besteedt aan deze en andere problemen zoals criminaliteit, vandalisme en banditisme. Wegens de jachtige wereld waarin we leven is het tevens noodzakelijk bij de leerlingen die hoe langer hoe meer onderhevig zijn aan nervositeit, stress, frustraties en agressie, de ideale leefomstandigheden te creëren om ‘deze kwalen des tijds’ met alle mogelijke middelen te bestrijden. Om de leerlingen weerbaar te maken tegen deze gevaren is het noodzakelijk deze problemen op regelmatige tijdstippen in de lessen godsdienst en/of zedenleer te bespreken of er zelfs conferenties voor de leerkrachten aan te wijden. Hierbij moet vooral de nadruk gelegd worden op de nadelige gevolgen voor de slachtoffers en hun leefgemeenschap.

4

1.2.1.2.

Eerlijkheid

‘Eerlijk duurt het langst’. Men kan zich terecht de vraag stellen of dit aloude spreekwoord het nog wel doet. Corruptie tot in de hoogste regionen van onze maatschappij schijnt het hoe langer hoe meer te halen op eerlijkheid, rechtvaardigheid en oprechtheid. Men beweert wel eens dat kinderen spontaan en eerlijk zijn. Eens volwassen geworden, blijken velen deze waarden met de voeten te treden. Juist daarom is het des te meer nodig dat we onze jeugd op het goede pad houden. Daarom is het de plicht van de school hen erop te wijzen dat oneerlijkheid en leugens niet alleen henzelf schade berokkenen maar ook hun medeleerlingen, ouders en leerkrachten, hetgeen het vertrouwen onderling erg aantast. De school mag niet lichtzinnig over zulke praktijken heenstappen en dient dit streven naar eerlijkheid hoog in haar vaandel te dragen. Daarom is het noodzakelijk dat niet alleen leerlingen maar ook leerkrachten en allen die bij het opvoedingsproces betrokken zijn, eerlijk en rechtvaardig handelen. Om in dit opzet ten volle te kunnen slagen dienen de leerkrachten het voorbeeld te geven. Vooral met betrekking tot de dagelijkse evaluatie in de klas is dit hoogst noodzakelijk, want leerlingen zijn erg gevoelig voor ‘hun cijfers’ en voelen zich maar al te snel benadeeld. Daarom dient de leerkracht, hoe moeilijk dat soms ook is, het voorbeeld te geven door zo objectief mogelijk te oordelen en vooral door zijn evaluatiegegevens steeds te motiveren. Zie hierover meer in het hoofdstuk ‘Evaluatie’ en het studiereglement.

1.2.1.3.

Orde en nauwkeurigheid

De school moet ernaar streven de leerlingen orde en nauwkeurigheid bij te brengen zowel op de speelplaats als in de klas, zowel in zijn of haar kledij als in schriften en taken. De school eist geen schoonschrift maar wel een duidelijk leesbaar geschrift. Hierbij dient ook de leerkracht weerom het voorbeeld te geven: bordschema’s dienen ordelijk, nauwkeurig en inzichtelijk opgesteld te worden, wat de leerlingen in aanzienlijke mate helpt bij het begrijpen van de leerstof. Tevens moeten alle door de leerkracht opgestelde documenten zowel naar inhoud als vorm een voorbeeld zijn van netheid en orde zeker wanneer deze lesdocumenten voor de leerlingen bestemd zijn. Men bereikt dikwijls meer resultaat bij de leerlingen door zelf aan te geven hoe het moet, dan voortdurend en meestal zonder succes open aanmerkingen te maken. Het succesvol verder studeren na de humaniora wordt immers niet alleen bepaald door de inzet en de studie-ijver van de student maar ook door het ordelijk en inzichtelijk opstellen van schema’s en samenvattingen.

1.2.1.4.

Luisterbereidheid

Luisterbereidheid is een belangrijke en levensnoodzakelijke waardenorm voor het latere leven die in de school dient aangekweekt en ontwikkeld te worden. Luisterbereidheid betekent zijn gedachtenwereld spontaan openstellen voor wat anderen (medeleerlingen, ouders, directie en leerkrachten) ons willen bijbrengen. Deze luisterbereidheid verrijkt niet alleen onze ideeën en opvattingen maar dwingt ons tevens tot een zekere zelfbeheersing. Deze waardenorm dient evenwel wederzijds te zijn: leerlingen moeten bereid zijn te luisteren naar wat hun leerkrachten hen willen aanleren, maar ook leerkrachten moeten openstaan voor de sociale en studieproblemen van de leerlingen en pogen in de mate van het mogelijke daaraan een oplossing te geven ten bate van de leerlingen.

1.2.1.5.

Positieve kritische instelling

Indien de school erin slaagt de luisterbereidheid bij de leerlingen aan te kweken, zal het des te gemakkelijker zijn om de leerlingen een positieve kritische instelling bij te brengen.

5

We leven in een maatschappij waarin ook door volwassenen al te lichtzinnig, ondoordacht en ongemotiveerd kritiek wordt gegeven op alles en nog wat. Dit is ongetwijfeld een gevolg van een massamentaliteit die geleidelijk aan gevormd wordt door de media, waarbij de televisie een belangrijk aandeel heeft. Leerlingen zijn zeer gevoelig voor wat er zich op het scherm afspeelt. Ze laten zich bovendien gemakkelijk beïnvloeden door slogans en modeverschijnselen. Leerlingen en volwassenen worden als het ware dagelijks overspoeld door zoveel uiteenlopende en soms erg tegengestelde opvattingen, tendensen en overtuigingen dat ze niet meer kunnen oordelen. Dit heeft dikwijls tot gevolg dat ze, wellicht uit gemakzucht, alle opvattingen - ook de waardevolle verwerpen ofwel alles, omdat het ‘in’ is, slaafs navolgen. Geen van beide houdingen leidt tot persoonlijkheidsvorming. Omdat het voor jongeren soms zeer moeilijk is een juist en gemotiveerd waardeoordeel te vormen, kan de school hierbij een waardevolle bijdrage leveren.

1.2.1.6.

Opinievorming

Als de school erin slaagt de leerlingen een positieve kritische instelling bij te brengen, dan doet ze aan objectieve opinievorming bij de jeugdigen. Dit is in onze maatschappij meer dan nodig, want al te veel jeugdigen krijgen door allerlei invloeden uit hun leefwereld (bijv. massamedia, reclame enz. ) ‘een brainwashing’ zodat hun persoonlijkheid aangetast wordt. Zowel volwassenen als jeugdigen hebben behoefte aan informatie, gaande van alles wat de kennis vermeerdert tot allerlei vormen van amusement. Doch de keuze is zo groot dat we allen een selectie moeten doorvoeren. Het is de taak van de school de leerlingen te leiden bij het verwerven van kennis, opvattingen en tendensen. Leerlingen verwerpen of verdraaien maar al te graag ideeën en opvattingen die in strijd zijn met hun eigen nog niet gevormde waardeoordelen. De school dient evenwel begrip te tonen voor alle mogelijke opvattingen bij de leerlingen. Stapsgewijs dienen de leerkrachten in een sfeer van openheid en verdraagzaamheid de leerlingen te begeleiden door de positieve opvattingen aan te wakkeren en de negatieve af te remmen.

1.2.1.7.

Beleefdheid en deftige houding

Het is één van de doelstellingen van de school de leerlingen waarden als beleefdheid en een deftige houding bij te brengen zowel tegenover elkaar als tegenover directie, leerkrachten, opvoedend hulp- als werkliedenpersoneel. Hierbij moeten de leerkrachten het voorbeeld geven en hun leerlingen behandelen als opgroeiende volwassenen. Leerkrachten dienen leerlingen te wijzen op het nut en de belangrijkheid van deze en andere gedragsregels. Er is immers geen groepsleven mogelijk, zowel in het gezin, op school of later in de maatschappij, indien dit samenleven niet steunt op normen. Daarom dient de school, na overleg met alle betrokkenen, ook in te grijpen indien er zich bij een leerling een asociaal gedrag manifesteert.

6

1.2.2. 1.2.2.1.

De vorming van de leerlingen De humane vorming

Het is bij uitstek de taak van de school de leerlingen maatschappelijk te vormen. Onze jongens en meisjes moeten objectief en positief kritisch voorbereid worden op de vele en complexe vormen van gemeenschapsleven waarmee zij als adolescent te maken hebben en waarin zij als volwassenen actief en zinvol moeten kunnen deelnemen. De onwetendheid van de jongeren over de angst voor en de vlucht uit de sociale relaties hebben bij herhaling geleid tot moeilijkheden en vervreemdingsverschijnselen waarbij het onderwijs zich niet kan veroorloven onverschillig te blijven. Het is een unieke kans voor het Gemeenschapsonderwijs haar vormende taak optimaal aan te wenden om bij leerlingen, naast intellectuele vorming, maatschappelijke kennis zoals burgerzin, mensenkennis, verantwoordelijkheidszin, verdraagzaamheid en mundiale vorming bij te brengen. In een tijd waarin de bestaande staats- en maatschappelijke structuren steeds meer gecontesteerd worden, is het een noodzaak de leerlingen burgerzin bij te brengen: de leerlingen bewust maken dat ze nu als leerlingen in een school maar later ook als volwassenen in de maatschappij niet alleen rechten maar ook plichten hebben tegenover hun medeburgers. Tevens moet de school pogen de leerlingen mensenkennis aan te kweken. Dit kan door de leerlingen inzicht bij te brengen en vertrouwd te maken met de algemene karaktertrekken van mensen; dit is belangrijk om medemensen te leren begrijpen, om hun problemen te leren aanvoelen en eventueel te helpen oplossen. Indien we als school daarin slagen, zal het een stuk gemakkelijker zijn om de leerlingen verantwoordelijkheidszin bij te brengen. Bij het aankweken van deze waarden dient het neutraliteitsprincipe ten volle gerespecteerd te worden. In onze school kunnen alle godsdienstige, filosofische en politieke strekkingen aan bod komen, zolang zij geen afbreuk doen aan de gevestigde waarden die in De Verklaring van de Rechten van de Mens en in De Verklaring van de Rechten van het Kind zijn opgenomen. Onze school is een open school, d.w.z. verdraagzaam tegenover alle filosofische, godsdienstige en politieke opvattingen. Eén van de gevaren die onze maatschappij steeds meer en meer bedreigt, is de toenemende vreemdelingenhaat. Ook hier is het Gemeenschapsonderwijs het best geplaatst om de multiraciale integratie te bevorderen. De jongens en meisjes uit niet -Europese cultuurgemeenschappen dienen zich evenwel aan te passen aan de leefregels van de school en de westerse maatschappij. Er moet een wederzijdse verdraagzaamheid tot stand komen tussen enerzijds leerkrachten en leerlingen en anderzijds tussen de leerlingen onderling. De leerkrachten dienen begrip te tonen voor de specifieke problemen zoals taal, gebruiken en overtuiging van deze vreemde leerlingen en zich in te zetten om hun moeilijkheden te overbruggen en aldus bij te dragen tot hun integratie in onze maatschappij. Anderzijds moeten deze leerlingen zich aanpassen aan de westerse gebruiken voorzover deze geen inbreuk zijn op hun eigen filosofische of godsdienstige overtuiging.

7

1.2.2.2.

De intellectuele vorming

Naast de humane is de intellectuele vorming de belangrijkste doelstelling van de school. De structuur van onze school omvat: a. Algemeen vormend onderwijs tot en met het zesde jaar doorstroming De doelstelling moet zijn de leerlingen een zo breed mogelijk algemene vorming bij te brengen. Deze vorming is erop gericht de leerlingen degelijk voor te bereiden op de determinatiecyclus opdat ze aldus met succes hun humaniorastudies kunnen voltooien. Hoewel de leerlingen, na vier jaar studie, de keuze hebben om het even welke school te nemen voor de derde graad, is er noc wat onze school betreft, een samenwerkingsverband met het atheneum en het technisch atheneum van Tongeren. Welke studiemogelijkheden biedt onze school in het algemeen vormend onderwijs? Eerste graad humaniora (eenheidstype) -1 Aa: eerste gemeenschappelijk leerjaar A (1A Latijn) -1 Ab: eerste gemeenschappelijk leerjaar A (1A moderne, sport of techniek) -1 B: eerste gemeenschappelijk leerjaar B (1B), aanpassingsklas bedoeld voor leerlingen met leermoeilijkheden of leerachterstand voor Nederlands en/of wiskunde. -2 AL: tweede gemeenschappelijk leerjaar Latijn (2A Latijn) -2AM: tweede gemeenschappelijk leerjaar moderne wetenschappen (2A moderne) Tweede graad humaniora (eenheidstype) - 3LA: tweede graad, eerste leerjaar Latijn (3A Latijn) - 3WE: tweede graad, eerste leerjaar wetenschappen (3A wetenschappen) - 3EC: tweede graad, eerste leerjaar economie (3A economie) - 3HW: tweede graad, eerste leerjaar humane wetenschappen (3A humane) - 4LA: tweede graad, tweede leerjaar Latijn (4A Latijn) - 4WE: tweede graad, tweede leerjaar wetenschappen (4A wetenschappen) - 4EC: tweede graad, tweede leerjaar economie (4A economie) - 4HW: tweede graad, tweede leerjaar humane wetenschappen (4A humane) Derde graad humaniora (eenheidstype) - 5 LAWI: derde graad, eerste leerjaar Latijn-wiskunde - 5 LAWE: derde graad, eerste leerjaar Latijn-wetenschappen - 5 LAMT: derde graad, eerste leerjaar Latijn-moderne talen - 5 WIWE: derde graad, eerste leerjaar wiskunde-wetenschappen - 5 HUWE: derde graad, eerste leerjaar humane wetenschappen - 5 WIMT: derde graad, eerste leerjaar wiskunde-moderne talen - 5 MTWE: derde graad, eerste leerjaar moderne talen-wetenschappen - 5 ECMT: derde graad, eerste leerjaar economie-moderne talen - 5 ECWI: derde graad, eerste leerjaar economie-wiskunde - 5 ECWE: derde graad, eerste leerjaar economie-wetenschappen - 5 WEMT: derde graad, eerste leerjaar wetenschappen-moderne talen - 6 LAWI: derde graad, tweede leerjaar Latijn-wiskunde - 6 LAWE: derde graad, tweede leerjaar Latijn-wetenschappen - 6 LAMT: derde graad, tweede leerjaar Latijn-moderne talen - 6 WIWE: derde graad, tweede leerjaar wiskunde-wetenschappen

8

-

6 HUWE: derde graad, tweede leerjaar humane wetenschappen 6 WIMT: derde graad, tweede leerjaar wiskunde-moderne talen 6 MTWE: derde graad, tweede leerjaar moderne talen-wetenschappen 6 ECWI: derde graad, tweede leerjaar economie-wiskunde 6 ECWE: derde graad, tweede leerjaar economie-wetenschappen 6 ECMT: derde graad, tweede leerjaar economie-moderne talen 6 WEMT: derde graad, tweede leerjaar wetenschappen-moderne talen

b. Technisch onderwijs Tweede graad Lichamelijke opvoeding en sport met keuzesport ‘paardrijden’, ‘voetbal’, ‘wielrennen’, ‘omnisport’(eenheidstype), ‘tennis’, ‘turnen’ (tumbling) - 3 LOSP: tweede graad, eerste leerjaar lichamelijke opvoeding-sport (3 LOSP) - 4 LOSP: tweede graad, tweede leerjaar lichamelijke opvoeding-sport (4LOSP) Derde graad Lichamelijke opvoeding en sport met keuzesport ‘paardrijden’, ‘voetbal’, ‘wielrennen’ en ‘omnisport’ (eenheidstype) i.s.m. K.T.A.2 Tongeren. - 5 LOSP: derde graad, eerste leerjaar lichamelijke opvoeding-sport (5 LOSP) - 6 LOSP: derde graad, tweede leerjaar lichamelijke opvoeding-sport (6LOSP) c. Professioneel onderwijs Deze afdelingen streven ernaar gespecialiseerd personeel te vormen voor de KMO’s in eigen regio of de multinationals in de Euregio. De vorming geeft kansen op een tewerkstelling in heel België en zelfs in het buitenland omdat onze studierichtingen voorbereiden op knelpuntberoepen. Onze school biedt de leerlingen volgende studiemogelijkheden in het beroepssecundair onderwijs. Eerste graad - 2B HM : tweede beroepsvoorbereidend jaar hout-metaal - 2B MVV : tweede beroepsvoorbereidend jaar mode-verzorging-voeding - 2B LATU : tweede beroepsvoorbereidend jaar landen tuinbouw, optie dierenverzorging Tweede graad - 3DW: tweede graad, eerste leerjaar duurzaam wonen (3DW) - 3BH: tweede graad, eerste leerjaar hout (3H) - 3BMRP: tweede graad, eerste leerjaar moderealisatie en -presentatie (3MRP) - 3BVV: tweede graad, eerste leerjaar verzorging-voeding (3VV) - 3BPaV: tweede graad, eerste leerjaar paardrijden en -verzorgen (3PaV) - 4DW: tweede graad, tweede leerjaar duurzaam wonen (4DW) - 4BH: tweede graad, tweede leerjaar hout (4H) - 4BMRP: tweede graad, tweede leerjaar moderealisatie en -presentatie (4MRP) - 4BVV: tweede graad, tweede leerjaar verzorging-voeding (4VV) - 4BPaV: tweede graad, tweede leerjaar paardrijden en verzorgen(4PaV) Derde graad - 5 PaV: derde graad, eerste leerjaar paardrijden en verzorgen - 6 PaV: derde graad, tweede leerjaar paardrijden en verzorgen - 7 MR: derde graad, derde leerjaar manegehouder – rijmeester (specialisatiejaar)

9

- 5 HB: derde graad, eerste leerjaar houtbewerking - 6 HB: derde graad, tweede leerjaar houtbewerking - 7 SD:Stijlmeubelen en design: derde graad - 5 VZ: derde graad, eerste leerjaar verzorging - 6 VZ: derde graad, tweede leerjaar verzorging - 7 KZ: derde graad, derde leerjaar kinderzorg - 5 MRV: derde graad, eerste leerjaar moderealisatie en -verkoop - 6 MRV: derde graad, tweede leerjaar moderealisatie en -verkoop - 7 MST: derde graad, derde leerjaar modespecialisatie en trendstudie - 5 DW: derde graad, eerste leerjaar bouw duurzaam wonen - 6 DW: derde graad, tweede leerjaar bouw duurzaam wonen - 7 BEBA: derde graad, derde leerjaar bio-ecologische bouwafwerking

1.3. De relaties tussen directie, leerkrachten, leerlingen, ouders en de regio

1.3.1.

De relatie directie - leerkrachten

Om tot een optimale werking van het dagelijks schoolgebeuren te komen, is een goede verstandhouding tussen directie en leerkrachten noodzakelijk. Hierbij kan een aanmoediging, een ondersteunend woord, een dankwoordje of schouderklopje van de directie soms wonderen verrichten. Het wederzijds vertrouwen tussen directie en leerkrachten is een absolute noodzaak om de verdere uitbouw en bloei van de school te bevorderen. Om de samenwerking optimaal te benutten zijn er: - de informatieve leraarsvergaderingen waarop mededelingen van algemene aard door de directie verstrekt worden en problemen van organisatorische en pedagogische aard besproken worden; -de individuele gesprekken tussen directie en leerkrachten waarbij problemen van persoonlijke aard of van een leerling besproken worden.

1.3.2.

De relatie leerkrachten - leerlingen

Om deze verhouding optimaal te laten functioneren, verkiezen de leerlingen:een klasmonitor of klasmonitrice die de belangen van zijn of haar klas behartigt. Deze persoon is als het ware de democratisch verkozen afgevaardigde die eventuele klasproblemen aankaart bij de klastitularis, de leerlingenbegeleider of de directie; - eventueel een leerlingenraad: deze raad omvat de verkozen klasmonitoren en - monitrices die, wanneer nodig, op geregelde tijdstippen samenkomen om hun belangen te behartigen; - een ombudsman uit het lerarenkorps. De klastitularis is de ombudsman of -vrouw bij uitstek, vermits één persoon onmogelijk alle taken van een ombudsman kan opnemen en/of realiseren. Voor de specifieke tuchtproblemen is er de begeleidingsraad (GOK), samengesteld uit de directie en enkele leerkrachten. Deze raad vergadert als het noodzakelijk is en bespreekt vooral individuele problemen. Deze raad neemt de nodige maatregelen om het normaal verloop van het dagelijks schoolleven te waarborgen. De raad kan maatregelen treffen tegenover leerlingen die zich niet houden aan het school- en tuchtreglement1, maar ze beoogt vooral preventieve doelstellingen. Welke maatregelen kan de begeleidingsraad aan deze leerlingen opleggen?

1

zie bijlage 1: Het schoolreglement

10

• De persoonlijke begeleidingsfiche2 Een leerling die zich niet houdt aan het schoolreglement moet voor een bepaalde duur een begeleidingsfiche meenemen naar de klas waarop elke leraar of lerares bij wie betrokken leerling les heeft, een evaluatie neerschrijft hoe de leerling zich tijdens de les gedragen heeft. De volgende lesdag overhandigt de leerling deze kaart, gehandtekend door een ouder, aan de verantwoordelijke van de raad. Bij een aanhoudend goede evaluatie kan de raad na verloop van tijd deze gedragskaart opheffen. • De strafstudie Bij aanhoudend of buitensporig wangedrag kan aan een leerling een strafstudie opgelegd worden door een leerkracht of door de tuchtraad. Strafstudies worden, indien dit noodzakelijk is, om de veertien dagen, op woensdagnamiddag van 13 tot 16 u, georganiseerd en staan onder toezicht van een leerkracht. De ouders waarvan een kind een strafstudie krijgt opgelegd, worden via de post schriftelijk op de hoogte gebracht. Dit schrijven vermeldt: - de datum en het uur waarop de strafstudie plaats grijpt, - de reden(en) waarom de leerling een strafstudie wordt opgelegd; - de opdracht(en) die de betrokken leerling tijdens de strafstudie dient uit te voeren. Indien de betrokken leerling, zonder voorafgaande schriftelijke mededeling van de ouders, zijn strafstudie niet volbrengt, betekent dit automatisch verdubbeling van de straf en de strafstudie. Wanneer een leerling driemaal strafstudie gekregen heeft, volgt er een dag uitsluiting uit de lessen. Indien de leerling zich verder niet houdt aan de afgesproken reglementering kan de klassenraad beslissen om de leerling te verwijderen of om een begeleidingscontract te verplichten. • De ordestudie Wanneer een leerling niet in orde is met zijn/haar cursussen, als de lessen onvoldoende geleerd worden of de opdrachten niet gemaakt worden, kan een remediërende ordestudie opgelegd worden of verplichte bijlessen. N.B. Elke problematiek wordt zorgvuldig beschreven op een meldingsfiche. De leerkracht geeft daarop tevens een relaas weer van zijn/haar begeleidingsinitiatieven. Voordat een strafstudie uitgeschreven wordt, brengt de leraar of opvoeder telefonisch verslag uit bij de ouders.

2

Zie bijlage 7: De begeleidingsfiche

11

De relatie ouders - school Om de ouders zoveel mogelijk bij het schoolgebeuren te betrekken, zijn er verschillende relatiemogelijkheden voorzien. A. De schoolagenda De schoolagenda is het middel bij uitstek om de ouders op de hoogte te houden van het dagelijks werk van hun kind(eren). Elke leerkracht laat dagelijks elke lesopdracht, elke huistaak of voorbereidingsoefening in de agenda inschrijven. Zodoende kunnen de ouders elke dag controleren welke lessen hun kind(eren) moet(en) leren of welke taken hun zoon of dochter moeten uitvoeren. Aan- en opmerkingen van de leerkrachten over de leervorderingen of leerresultaten (evaluatiegegevens) alsook over het gedrag en de leerijver van hun kinderen vinden de ouders terug in de agenda. De leerling dient met zorg elke les te noteren waarvan het onderwerp door de leerkracht op het bord wordt geschreven. De klastitularis controleert tweemaal in de maand de schoolagenda van de eerstegraadsleerlingen en eenmaal per maand van de tweedegraadsleerlingen. Hierbij let hij op orde, netheid en volledigheid; hij schrijft er een woordelijke evaluatie in en wijst de leerling op onvolkomenheden. Bij elke nazicht tekent hij de agenda. Hij gaat ook na of de ouders elke week de schoolagenda van hun kind tekenen. Afwezigen kunnen steeds hun schoolagenda bijvullen via de informatie op Smartschool. B. De ouder- of contactdagen Minimum driemaal per jaar organiseert de school contactdagen met de ouders. Ze worden hiervan ten minste een week vooraf schriftelijk op de hoogte gebracht. Het tijdstip waarop de ouderavond plaatsgrijpt, moet zodanig gekozen zijn dat het merendeel van de ouders in de mogelijkheid gesteld wordt eraan deel te nemen. Ouders die belet zijn, moet de mogelijkheid geboden worden, zo ze erom vragen, om een onderhoud te hebben met de directie, het CLB of /en de gewenste leerkrachten. Omwille van de specifieke problemen, eigen aan de paardenafdeling, worden voor deze afdeling eventueel afzonderlijke contactavonden georganiseerd. Hierop worden de ouders ingelicht over de werking van deze afdeling zoals onkosten, materiaal, internaat, manege, paardenstalling, taakverdeling der leerlingen enz. Tevens wordt voor het begin van het schooljaar een contactavond georganiseerd voor de ouders van de eerstejaars waarop ze kunnen kennismaken met de leerkrachten en waarop de directie hen inlichtingen van algemene aard meedeelt. Zo de eerstejaars uitsluitend uit het zesde leerjaar van onze school afkomstig zijn, wordt deze contactavond reeds gehouden op het einde van het voorgaande schooljaar bij gelegenheid van de prijsuitreiking van dit leerjaar. C. Huisbezoeken Elke leerling wordt ten minste eenmaal per schooljaar aan huis bezocht, hetzij op het einde van het schooljaar, hetzij na een zeer slecht rapport. Wegens de onvoldoende resultaten van een leerling kan zulk huisbezoek aangeraden worden door de klassenraad en wordt dit bezoek gedaan door de klastitularis. Zulk huisbezoek kan zeer verhelderend zijn wat betreft de oorzaken van mogelijke tekorten. Bovendien kunnen inlichtingen ingewonnen worden over de thuissituatie van de leerling, zijn leef- en werkomstandigheden, de samenstelling van het gezin, eventuele problemen waarmee de leerling geconfronteerd wordt, kortom met een huisbezoek kunnen dikwijls de oorzaken van de minder goede studieresultaten achterhaald worden. Aldus kan een huisbezoek soms bijdragen tot een hernieuwde en hoopvolle start van de leerling.

12

D. Opendeurdagen of talentenavonden Ten minste tweemaal per jaar worden opendeurdagen georganiseerd, één voor de richting paardrijden en één voor de volledige schoolbevolking. De opendeurdag van de paardenhumaniora heeft plaats in de manege. Hierop kunnen ouders en belangstellenden kennis maken met de afdeling in werking. Met de praktijkleraars kunnen de ouders mogelijke problemen van hun kinderen bespreken. Ook belangstellenden kunnen er kennis maken met het gebouw, de binnen- en buitenpiste en de paardenstallen. Voor de algemene opendeurdag tijdens de laatste donderdag vóór de paasvakantie worden alle ouders en hun kinderen uitgenodigd. De ouders kunnen er kennis maken met het dagelijks schoolgebeuren wanneer deze dag in het teken staat van ‘een school-in-werking’. Wanneer de nadruk ligt op ‘tentoonstelling per vak of per groep vakken’ kunnen de ouders er kennis maken met de infrastructuur van de school, de didactische hulpmiddelen per vak, de leerboeken en schriften der leerlingen en kunnen ze eventueel een gesprek voeren met de leerkrachten. Soms kan de klassieke opendeurdag ook vervangen worden door een talentenavond. E. De schoolraad Deze raad kan de relatie tussen ouders en school bevorderen daar in deze raad ook vertegenwoordigers van de ouders zetelen en eventuele problemen i.v.m. dit aspect van het schoolgebeuren kunnen bespreken. F. Het oudercomité Deze vereniging tracht de relatie tussen ouders en school te bevorderen door maandelijks een vergadering te organiseren op de tweede maandag van de maand.

1.3.3.

De relatie school - gemeente - regio

De uitstraling van onze school naar de stad Bilzen en de regio wordt bewerkstelligd door de actieve en veelvuldige deelname van de instelling aan allerlei manifestaties die in de stad of in de regio worden ingericht. Bij deze manifestaties maken we onderscheid tussen activiteiten die de school zelf inricht of waaraan de school deelneemt. Als bewijs dat onze school niet alleen regionaal ,maar zelfs nationaal de publieke aandacht trekt, moge blijken uit de vele jaarlijks terugkerende manifestaties en de eenmalige extra-muros-activiteiten.

13

2. De schoolorganisatie 2.1. Organogram van de school MVD-personeel

HULPOPVOEDEND personeel

portier: Maria Schorpion kokkin: Marie José

secretariaat: personeel: Marleen Jorissen leerlingen: Karen Vanrusselt Hannelore Wouters ICT: Kevin Loverix adm. medewerker: Stijn Billen ICT

veiligheidschef: Leon Bouveroux chauffeurs: 3 personeelsleden keuken: 4 personeelsleden onderhoud: 12 personeelsleden Economaat

Onderwijzend personeel

Huismeester-opvoeder: Krijn Geubbelmans Rekenplichtige: Regina Conings

PEDAGOGISCH COLLEGE: -Marleen Jorissen, voorzitter -Chrétien Hansen + Liesbeth Reynders:TAC -Monique Reynders, secretaris- GOK-raad -Ann Allemand, ped. begel. taalleerkr.

BESTUURSCOLLEGE adj.-directie avondschool D. Lambrechts VERENIGINGEN VZW-Vriendenkring VZW-Hippos oudercomité oudleerlingenbond sportraad club erepersoneel Samenwerkende scholen:

directie secundair E. Vanrusselt SCHOOLRAAD G. Koninckx, voorzitter 8 stemgerechtigde leden

directie basisschool T. Cops BASISOVERLEGCOMITE E. Vanrusselt, voorzitter Afvaardiging overheid - S Wauters: COC - B.Liesens: VSOA - A.Allemand: ACOD

KA Tongeren: dir. S. Roosen KTA2 Tongeren: dir. G. Steegmans

N.B.: het beleid van de school wordt ook besproken in een directieraad die bestaat uit 20 personeelsleden.

14

2.2. Het lestijdenpakket3

2.2.1.

Aantal leerlingen

Bij het begin van het schooljaar wordt door de directie het aantal lestijden berekend die mogen ingericht worden tijdens dit schooljaar. Hierbij steunt men op het aantal regelmatige leerlingen die door de verificateur op 1 februari van het voorbije schooljaar werden geteld. Het aantal in te richten lestijden varieert dus van schooljaar tot schooljaar.

2.2.2.

Prioriteiten

Het lestijdenpakket wordt ingedeeld op basis van volgende uitgangspunten en prioriteiten:

2.2.2.1. Prioriteiten in verband met de verdeling van de lestijden in volgorde van belangrijkheid: -

Vooreerst is het aantal lesuren vastgelegd door de overheid, rekening houdend met het aantal ingeschreven leerlingen in de school. Bovendien tracht men te voorzien in het behoud van het aantal studierichtingen, dit omwille van de stabiliteit van de schoolstructuur en het daarmee samenhangend vertrouwen van het bestaand en toekomstig lerarenkorps. Verder onderzoekt men de noodzaak van een eventuele splitsing in klassen met specifiek vakgerichte leermoeilijkheden. Tevens wordt in de mate van het mogelijke rekening gehouden met de boventalligheden van het personeel. Zonder de traditionele afdelingen te verwaarlozen, spelen de noden ter plaatse, de interesse en de voorkeur der leerlingen een belangrijke rol. Tevens wordt uitgekeken naar weinig voorkomende afdelingen en onderzocht of de oprichting van een nieuwe afdeling opportuun kan zijn in de school, kwestie van ‘een gat in de markt’ te ontdekken. Tevens wordt ernaar gestreefd de ontplooiing van het kind maximaal te betrachten en het een zo breed mogelijke waaier van toekomstmogelijkheden aan te bieden.

2.2.2.2. Prioriteiten in verband met het samenzetten van leerlingen voor bepaalde vakken. -

Eerst schenkt men aandacht aan mogelijke veiligheidsaspecten voor leerkrachten en leerlingen. Het profiel van de leerling bepaalt mede de vorm van samenzetting. Ten slotte heeft het profiel van de leerkracht ook een invloed op het al dan niet samenzetten van leerlingen, b.v. de wijze van tucht houden.

2.2.2.3. -

3

Richtlijnen over de samenstelling van het lessenrooster

De verdeling van de vakken op de meest pedagogische wijze voor de leerling. De continuïteit van de ambtsverrichtingen speelt een voorname rol. De ruimte om zoveel mogelijk het vaklokaal te gebruiken. De mogelijkheid om vervangingen te laten gebeuren o. l. v. een vakleraar.

Zie bijlage 2: Lestijdenpakket

15

2.2.2.4.

Bijkomende pedagogische taken

Zonder afbreuk te doen aan de hierboven opgesomde prioriteiten zal in de mate van het mogelijke en afhankelijk van de behoeften een aantal lestijden voorzien worden voor: a. huiswerkklas voor de leerlingen van de eerste graad. Dit blijkt elk jaar voor de meeste leerlingen een noodzaak te zijn. Deze lessen worden verstrekt door leerkrachten die door de directie hiervoor worden aangezocht. Daar de leerlingen van het eerste jaar nooit het achtste lesuur les hebben, worden deze lesuren dan ingericht. Aldus kunnen deze leerlingen, na schriftelijke toestemming van hun ouders, beter begeleid worden hoe ze moeten studeren. Deze lesuren bieden de leerlingen de mogelijkheid om met meer succes hun middelbare studies aan te vatten. b. allerlei pedagogische taken. De directie kan occasioneel beroep doen op leerkrachten om allerlei pedagogische taken, te verrichten zoals b.v. bijwerken en actualiseren van het schoolwerkplan, inhaallessen enz.

2.3. Samenwerkingsstructuren

2.3.1. 2.3.1.1.

Interne samenwerkingsstructuren Tussen directie en leerkrachten

De leraarsvergaderingen worden driemaal per jaar gehouden o.l.v. de directie en grijpen meestal na de lesuren in de leraarskamer of in het schoolrestaurant plaats. Bij deze vergaderingen wordt door de directie een aanwezigheidslijst voorgelegd waarbij de leerkrachten deze moeten tekenen. Deze bijeenkomsten hebben tot doel: - mededelingen van algemeen organisatorische aard te verstrekken b.v. schoolfeesten, uitstappen, wervingsactie, planning schoolfeest, samenwerkingsverbanden enz.; - pedagogische problemen bespreken zoals tucht bij leerlingen, plichten der leerkrachten, eindtermen en ontwikkelingsdoelen enz. De klassenraden die o.l.v. de directie of zijn plaatsvervanger eveneens doorgaan in de leraarskamer na de lesuren. Tijdens de klassenraden worden alle mogelijke gegevens verzameld over de studie-ijver, het gedrag, de gezinssituatie, kortom alle gegevens die de studieresultaten gunstig of ongunstig kunnen beïnvloeden. Deze inlichtingen worden besproken en in het verslag (zie proces-verbaal en notulen) genoteerd door de klastitularis. Over mogelijke oorzaken van het falen of onvoldoende presteren van de leerling worden de ouders en leerlingen ingelicht via - het CLB dat afspraken maakt om een onderhoud met leerling en/of ouders; - de directie: gesprek met ouders en/of leerkrachten; - de klastitularis via rapport, telefoon, brief of huisbezoek; - de vakleraar: inhaallessen enz. Indien, na aanwending van deze middelen, blijkt dat er geen merkbare verbetering optreedt in het gedrag, de studie-ijver en de studieresultaten van de leerling, wordt de remediëring gewijzigd. De conferenties De school organiseert tijdens de eerste trimester van elk schooljaar een tweetal pedagogische studiedagen waarvan

16

- één studiedag ingericht wordt voor de leerkrachten van het secundair al dan niet in samenwerking met de leerkrachten van de basisschool. Dit hangt af van de agendapunten: hebben deze betrekking op de ganse school of zijn ze enkel bedoeld voor het secundair; - één studiedag voor de scholengemeenschap Bilzen-Tongeren met de bedoeling meer eenheid en samenwerking tussen beide gemeenschappen tot stand te brengen. Deze conferentie kan handelen over allerlei didactische en pedagogische problemen zoals bespreking van de jaarplannen, de didactische hulpmiddelen, de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. Ook actuele problemen zoals drugpreventie, pesten op school enz. kunnen aan bod komen. Meer concreet hebben zulke conferenties tot doel: - de samenwerking tussen de leerkrachten te bevorderen; - de infrastructuur en de materiële voorzieningen beter te leren kennen; - het bespreken van de didactische hulpmiddelen en de pedagogische methodes; - het op elkaar afstemmen van de leerboeken, de leerprogramma’s, de evaluatiesystemen. De vakwerkgroepen4 Wanneer het nodig is, worden er occasioneel vakvergaderingen belegd om coördinatie binnen bepaalde vakken of vakgroepen te bekomen. Deze coördinatie kan betrekking hebben op: - de concretisering van het leerplan; - het opstellen van de jaar- en vorderingsplannen; - de didactische werkvormen en de uitrusting der vaklokalen; - het gebruik van een eenvormig evaluatiesysteem van de leerlingen; - het organiseren van pedagogische vakuitstappen en studiereizen.

2.3.1.2.

Samenwerkingsstructuren tussen directie, leerkrachten en ouders

De schoolagenda is het geschiktste middel om het dagelijks contact tussen vakleraar en ouders te bestendigen. De schoolagenda dient dan ook wekelijks door de ouders te worden getekend. De klastitularis dient om de veertien dagen (eerste graad) en om de maand (tweede graad) de agenda te controleren op orde, netheid en volledigheid (zijn alle lessen en huistaken correct ingevuld?). Om aan deze voorwaarden te kunnen voldoen, zijn er per klas 1 of 2 modelagenda's: de leerlingen van deze agenda’s laten elk lesuur het in te schrijven lesonderwerp of huistaak door de vakleraar paraferen. De oudercontacten gebeuren driemaal per schooljaar: - de laatste vrijdag voor de herfstvakantie (eind oktober); - de laatste donderdag voor de paasvakantie (maart-april); - de laatste schooldag voor de grote vakantie, samen met de proclamatie. De informele contacten met ouders worden ook belegd tijdens - de restaurantdagen die de vriendenkring organiseert; - de opendeurdag voor de afdeling paardrijden (derde zondag van oktober); - de jaarlijkse opendeuravond (maart-april)). Tevens worden ouders telefonisch of per brief uitgenodigd om een onderhoud met directie of bepaalde leerkrachten wanneer zo een onderhoud nodig blijkt te zijn wegens gedrags- of studieproblemen van hun kind(eren).

4

Zie bijlage 4: Vakgroepwerking

17

De klastitularis. Deze leerkracht is de geschikte persoon tot wie de leerlingen zich kunnen wenden in verband met problemen van persoonlijke aard maar ook tussen leerlingen onderling of verhoudingen tussen leerlingen en leerkrachten. Deze vertrouwenspersoon zal steeds zoeken naar een bevredigende oplossing voor de persoon in kwestie of voor de betrokken partijen.

2.3.1.3.

Tussenschoolse organisaties

De VZW-Hippos vergadert telkens als infrastructurele of beheersproblemen rijzen in de richting paardrijden en verzorgen. In overleg met directies, leerkrachten en ouders zorgen zij voor de instandhouding en uitbreiding van de materiële voorzieningen van deze specifieke richting. De VZW-Hippos is samengesteld uit personeelsleden en ere-leerkrachten van MS Bilzen en KTA2 Tongeren. Zij beheren het stalgeld van de leerlingen paardrijden en zorgen voor stalling, voeder, inentingen enz. Elk jaar organiseren zij een opendeurdag op de laatste zondag van april en coördineren zij de selectiewedstrijden van SVS. Tevens bekostigen zij gastdocenten en komen zij financieel tussen in de jaarlijkse extra muros activiteiten. Daarenboven spreiden zij de tussenkomsten van de ouders indien familiale problemen dit noodzakelijk maken. Zij betalen zelfs vaak didactische uitrustingen als de school in financiële nood geraakt. Zonder de VZW-Hippos kan de richting Paardrijden en verzorgen onmogelijk op een behoorlijke wijze ‘gerund’ worden. De statuten5 van deze vzw vindt u achteraan terug. De Vriendenkring vergadert normaal vijfmaal per schooljaar. Begin januari houdt ze haar jaarlijkse statutaire vergadering met bestuursverkiezing, uitbreiding of schrapping van leden. Eventueel bespreekt ze haar statuten en maakt de penningmeester een eindafrekening van de inkomsten en uitgaven van het voorbije burgerlijk jaar. Vier vergaderingen worden gewijd aan de planning, de vastlegging der data en de organisatie van de feesten. Tevens evalueert ze telkens de voorbije organisatie. De Vriendenkring is samengesteld uit leerkrachten en mensen uit de sociale, culturele en economische sector die zorgen voor de nodige uitstraling van de school die ze met hart en ziel verdedigen. De functies van de vriendenkring zijn van vierderlei aard: 1. financieel komt ze tussen in het boekenfonds, bij schoolreizen, het leerlingenvervoer, materiële didactische noden en bij de nieuwjaarsreceptie; 2. sociaal brengt een afvaardiging bezoek aan zieke leerkrachten en bekostigt ze indien nodig de vooren naschoolse opvang; 3. cultureel bekostigt ze of komt tussen bij toneelvoorstellingen of andere culturele activiteiten. De vriendenkring is ook aangesloten bij de plaatselijke cultuurraad van Bilzen; 4. politiek tracht ze via vrienden bepaalde materiële of pedagogische problemen op te lossen. In het zakelijk deel vindt u de statuten6 van onze Vriendenkring. De schoolraad volgt het algemeen model van het werkingsreglement der schoolraden zoals het verwoord is in de normatieve omzendbrief van de Argo, kaderblad. Tot de bevoegdheden van de schoolraad behoren het advies of overlegrecht over de algemene en pedagogische organisatie van de school, het materieel en financieel beheer en het personeelsbeleid. In het organogram op de eerste bladzijde van de schoolorganisatie vindt u de samenstelling van onze schoolraad. 5

Zie bijlage 16: Statuten vzw Hippos

6

Zie bijlage 17: Statuten vzw vriendenkring

18

Het basiscomité is een overlegorgaan waarin de leden van het bestuurs- en onderwijzend personeel en het opvoedend hulppersoneel vertegenwoordigd zijn. Tot de bevoegdheden van dit comité behoren: 1. het vooraf overleg plegen over de regelingen die betrekking hebben op de arbeidsduur en de organisatie van het werk, o.m. het organiseren van de toezichten, het opleggen van pedagogische taken, het uitwerken van een stelsel van vervangingen, het opstellen van het lessenrooster, de verdeling van het lestijdenpakket, het gebruik van het urenkrediet en het bepalen van de keuze van de opties; 2. de maatregelen van inwendige orde en de richtlijnen die betrekking hebben op het vastleggen van de data van de klassenraden, het organiseren van ouderavonden, het inrichten van geïntegreerde werkweken, het organiseren van de werving en de inschrijving van leerlingen en het vastleggen van de data van de facultatieve vrije dagen; 3. de organisatie van het onthaal van nieuwe personeelsleden en leerlingen; 4. de maatregelen van inwendige orde en richtlijnen betreffende aangelegenheden die de personeelsleden aanbelangen zowel in het kader van hun administratief statuut als in het kader van hun bezoldigingsregeling, o.m. het bepalen van de boventalligheid en de terbeschikkingstellingen. Het basiscomité is samengesteld uit de directie en een afvaardiging van de vakbonden en van de overheid, aangevuld met technici.

2.3.2.

Externe samenwerkingsstructuren

2.3.2.1.

De scholengemeenschap en het college van directeurs

omvat de directies van de scholengemeenschap Bilzen/Tongeren. De directieraad bespreekt programmatie- en rationalisatievoorstellen, reaffectaties en wedertewerkstellingen binnen deze scholen alsook zaken die de scholen aanbelangt.

2.3.2.2.

De oudleerlingenbond

heeft tot doel: - de afgestudeerden aan de school regelmatig in een gezellige en aangename sfeer samen te brengen en aldus de vriendschapsbanden, die tijdens hun studiejaren aan onze school ontstaan zijn, blijvend in stand te houden; - het contact tussen school en oudleerlingen te onderhouden en zelfs aan te zwengelen, de uitstraling van de school te bevorderen; - door hun activiteiten een financiële bijdrage te leveren die onder de vorm van didactische hulpmiddelen de school ten goede komt.

2.3.2.3.

Het LOP 7

Het LOP probeert alle leerlingen gelijke kansen te bieden om te leren en zich te ontwikkelen. Tegelijkertijd tracht het LOP elke vorm van uitsluiting, discriminatie en sociale scheiding tegen te gaan. Ook verzamelt het LOP alle onderwijsverstrekkers uit de regio én een breed gamma van lokale organisaties die van zeer nabij geconfronteerd worden met (on)gelijke kansen binnen het onderwijs. Het LOP heeft daarenboven een onderzoeksopdracht: de lokale situatie van de gelijke onderwijskansen wordt in beeld gebracht en ontleed in een omgevingsanalyse. 7

Zie bijlage 20: Het Lokaal Overlegplatform

19

Het LOP heeft een adviesopdracht: zowel op lokaal, provinciaal als gewestelijk vlak kan het LOP de stuwende kracht zijn achter veranderingen en evoluties en advies uitbrengen op alle niveaus. Maar het heeft ook een bemiddelende rol: in het kader van de doorverwijzing van een leerling treedt de bemiddelingscel in werking en zoekt mee naar de beste oplossing voor de leerling in kwestie. Ten slotte heeft het LOP een ondersteunende rol: naast het doorgeven van goede praktijkvoorbeelden kan het ook instrumenten ontwikkelen om het inschrijvingsrecht mee helpen te realiseren.

2.3.2.4.

Het CLB

(centrum leerlingenbegeleiding). De begeleiding gebeurt door het CLB van het Gemeenschapsonderwijs, Sacramentstraat 73, 3700 Tongeren. Dit CLB heeft een vestigingsplaats in onze school waar een dokter, een psycholoog, een verpleegster en een sociaal assistent op geregelde tijdstippen aanwezig zijn. De medewerkers zijn: - psycholoog Vanessa Teti; zij is op dinsdagvoormiddag en donderdag aanwezig of na afspraak; - verpleegster Katleen Swinnen: zij is op donderdag en vrijdag aanwezig. Voor de activiteiten van het CLB verwijzen we naar hoofdstuk 3: De organisatie van de begeleiding.

2.3.2.5.

Contacten met bedrijven

De school onderhoudt goede contacten met het bedrijfsleven uit de omgeving zoals uit volgende voorbeelden blijkt: - de stagebegeleiding van de leerlingen in de praktijkvakken in bedrijven zoals voor de afdelingen hout en metaal, mode en verzorging. Tijdens deze stages nemen de leerlingen actief deel aan het bedrijfsleven; - de bedrijfsbezoeken die op geregelde tijdstippen worden georganiseerd voor de leerlingen uit hoger vermelde afdelingen; - de geïntegreerde proeven in de beroepsafdelingen, waarbij de praktische eindproeven mede gejureerd worden door beleidsmensen uit de industrie en de middenstand.

2.3.2.6.

Extra-muros activiteiten

- Voor de leerlingen van het eerste leerjaar wordt jaarlijks na de paasvakantie een geïntegreerde werkweek aan zee georganiseerd in Nieuwpoort met o.a. bezoeken aan de dierentuin te Antwerpen, het historische Brugge, de haven van Zeebrugge, de vismijn in Nieuwpoort, het Koning Albertmonument in Nieuwpoort, het Koninklijk domein van prins Karel in Raversijde enz. Hierbij moeten de leerlingen allerlei opdrachten uitvoeren en in hun werkboekje invullen. - De tweedejaars gaan jaarlijks op bosklas waarbij de bestemming van jaar tot jaar kan wisselen. Meestal is de bestemming de Ardennen. Ook hier worden pedagogische uitstappen gepland waarbij de leerlingen opdrachten moeten uitvoeren. - De 3de , 4de, 5de en 6de jaars gaan jaarlijks op pedagogische uitstap naar een buitenlandse stad. Deze reis heeft tot doel de leerlingen cultuurhistorische kennis bij te brengen en aldus een concrete bijdrage te leveren bij de studie van Frans, Engels, Duits, geschiedenis, ... - De klassen doen jaarlijks uitstappen naar diverse tentoonstellingen in verband met hun vak zoals het Voedingssalon in Brussel, het ideale huis, de landbouwtentoonstelling enz. - De afdeling paardrijden neemt meermaals per schooljaar deel aan jumping- en dressuurwedstrijden en doet tevens een jaarlijkse didactische uitstap naar een hippisch centrum in binnen- of buitenland. - Meermaals per jaar nemen de leerlingen deel aan toneel- of filmvoorstellingen in Bilzen of Hasselt. - Occasioneel worden er ook vakuitstappen georganiseerd door de vakleraars.

20

3. De organisatie van de begeleiding 3.1. De begeleiding van het personeel

3.1.1.

Prioriteiten bij aanwerving

De directie huldigt het principe dat bij aanwerving van nieuwe leerkrachten de oud-leerlingen van de school voorrang hebben op leerkrachten, vreemd aan de school. Dit biedt het voordeel dat de school niet alleen aan tewerkstelling doet voor de oud-leerlingen maar bovendien leerkrachten aanwerft die reeds vertrouwd zijn met de school, wat de integratie ten goede komt. Daarnaast hebben oud-leerlingen uit Groot-Bilzen voorkeur op kandidaten buiten Groot-Bilzen. Dit biedt het voordeel dat deze leerkrachten zich op termijn kunnen integreren in de Bilzerse leefgemeenschap en zich engageren in Bilzerse verenigingen.

3.1.2.

Opvang nieuwe leerkrachten

- De nieuwe leerkracht heeft vooreerst een onderhoud met de directie of de voorzitter van het pedagogisch college die 1. de nodige onderrichtingen geeft om het ambt naar behoren te kunnen uitoefenen; 2. de nodige leerprogramma’s verschaft om de lessen te kunnen voorbereiden; 3. de brochure ‘De historiek van de school’ verschaft om het verleden van de school te kennen; 4. een exemplaar van het schoolwerkplan ter inzage krijgt om te weten welke plichten een leerkracht heeft. - De leerkracht ontvangt op het secretariaat de nodige formulieren die hij/zij moet invullen voor het ministerie van onderwijs. - De leerkracht wordt voorgesteld aan de collega’s in de leraarskamer. - Hij /zij wordt rondgeleid in de school door een lid van het administratief personeel die de nieuwe leerkracht de leslokalen, de eetzaal, leraarskamer, sporthal, werkplaatsen enz. toont en aanduidt welke documenten (lijsten aanwezigheden leerlingen, omzendbrieven, kaderblad, interne mededelingen enz.) in de leraarskamer aanwezig zijn. - De nieuwe leerkracht heeft indien dit nog mogelijk is een onderhoud met zijn of haar voorganger die hem/haar de nodige onderrichtingen en inlichtingen geeft om het ambt naar behoren te kunnen verderzetten. Dit onderhoud op school of elders handelt over alle aspecten (handboeken, leermiddelen, leerstof, evaluatie, inrichting vaklokaal enz.) van de opdracht zodat de nieuwe leerkracht met kennis van zaken en in optimale omstandigheden kan starten. - De nieuwe leerkracht krijgt alleszins ondersteuning van zijn vakcollega’s betreffende de leerstof, de didactische hulpmiddelen, de evaluatie enz. Zij zijn als het ware zijn of haar tutoren (tutorschap).

21

3.1.3. 3.1.3.1.

Samenwerking tussen de leerkrachten Gezellige werksfeer

Er heerst een gezellige sfeer en goede samenwerking niet alleen tussen de leerkrachten van het secundair onderwijs, maar tevens met deze van de basisschool. Deze werksfeer wordt gecreëerd door: 1. de regelmatige aanwezigheid in de leraarskamer van de directies die met de leerkrachten een ‘babbel’ komen slaan, wat de samenhorigheid ten goede komt; 2. het aanbrengen per maand van de namen van de jarige leerkrachten op het bord in de leraarskamer door de directie. De jarige leerkracht biedt de collega’s een gebakje of snoepje aan wat de gezellige sfeer bevordert; 3. het gezamenlijke gebruik van de leraarskamer door de leerkrachten van middelbaar en lager onderwijs hetgeen uitwisseling van gedachten bevordert; 4. de jaarlijkse nieuwjaarsreceptie in het restaurant van de school op de eerste of tweede vrijdag van januari. Hierop worden alle leerkrachten met echtgeno(o)t(e), verloofde of vriend van zowel het lager, middelbaar en avondonderwijs op uitgenodigd. Tevens worden erop uitgenodigd het administratief en opvoedend personeel, het onderhouds- en werkliedenpersoneel, de leden van de lokale raad, van de vriendenkring, de VZW-Hippos, het oudercomité en de oudleerlingenbond alsook de gepensioneerde leerkrachten. Na de gebruikelijke toespraken van directies en de voorzitters van Schoolraad en Vriendenkring is er gezellig samenzijn met drank, toastjes en muziek tussen de ‘grote schoolfamilie’. Dit is elk jaar ‘een hoogdag voor de vriendschap’ waar allen die betrokken zijn of waren met de Martinusschool, reikhalzend naar uitkijken; 5. bij langdurige ziekte van een leerkracht gaat een afvaardiging deze eventueel een bezoek brengen; bij overlijden van een leerkracht wordt de uitvaartdienst bijgewoond door een klas leerlingen met verscheidene leerkrachten; bij overlijden van een familielid van een leerkracht gaat steeds een afvaardiging naar de uitvaartdienst waarbij telkens een rouwkrans van de school wordt neergelegd.

3.1.3.2.

Pedagogische - didactische samenwerking

Op pedagogisch-didactisch vlak heeft de directie de leerkrachten volgens hun vakdiscipline ingedeeld in groepjes die elk onder de leiding staan van een decaan die ten minste driemaal per schooljaar vergaderen. Elke groep vergadert dan (meestal tijdens de conferentiedagen) over allerlei pedagogische en didactische onderwerpen zoals handboeken, didactisch materieel, veiligheid, aankoop en gebruik van machines, de wijze van evalueren, de jaarplannen, pedagogische methodes enz. Voor elk vak wordt een vakmap aangelegd die de documenten bevat, die gevraagd worden door de inspectie. Voor een pedagogische studiedag, ingericht door de begeleidingsdienst van het ministerie, wordt ten minste één vakleerkracht afgevaardigd. Deze licht zijn/haar collega’s in over de onderwerpen die tijdens de studiedag aan bod kwamen. Nascholing wordt door de directie aangemoedigd zodat de vakleerkrachten op de hoogte blijven van de vooruitgang van het wetenschappelijk onderzoek en van de pedagogische en didactische richtlijnen over hun vak(ken). Hierbij verwijzen we naar het nascholingsplan in de bijlage.

3.1.3.3.

Samenwerking in crisissituaties

Een leerkracht kan overhoop liggen met de directie of een of meerdere collega’s. Hij/zij kan ze links laten liggen al dan niet met een groet en daarmee basta. Collega’s kunnen kliekjes vormen zoals de ouderen, de jongeren, de vrouwen, de mannen. Directie en leerkrachten trachten zulke situaties te voorkomen door:

22

- elkaar niet tegen te werken maar elkaar te steunen; - ervoor te zorgen dat elkeen zijn werk in een goede sfeer kan verrichten; - samen ‘één ploeg’ te vormen die eenzelfde visie, groepsgeest en groepstucht heeft. Onder de leiding van de directie moeten de leerkrachten ‘solidair verantwoordelijk’ zijn voor de opvoeding van de leerlingen. Dus in openheid met elkaar. De directie tracht deze samenwerking te bevorderen door een collega die moeilijkheden veroorzaakt 1. niet te zoeken: geen ‘jacht’ op zulke collega’s, bij éénmalige tekortkomingen; 2. niet moeilijk te doen door hen onmiddellijk op hun plichten te wijzen; 3. deze moeilijkheden te ‘zien’: men kan iets door de vingers zien maar toch laten merken dat men ‘het gezien heeft’; 4. moeilijkheden ‘signaleren’: geen struisvogelpolitiek, geen systeem ‘paraplu’, niet alles aan het klokzeel hangen maar de hogere overheid inlichten; 5. moeilijkheden ‘signaleren’: ‘gouverner, c'est prévoir’. In de school schenkt de directie vertrouwen aan de leerkrachten. Er bestaan geen Gestapo-methodes. Dit werkt de groepsgeest in de hand waardoor een enkeling, een opposant, een betweter geen kans krijgt. Daar de dialoog veel oplost, komen crisissituaties zeer weinig of niet voor.

3.2. De begeleiding van de leerlingen

3.2.1. 3.2.1.1.

De opvang van nieuwe leerlingen Bij het begin van het schooljaar

Tijdens de voormiddag van de eerste schooldag worden de leerlingen begeleid door hun klastitularis. De leerlingen van het eerste jaar worden begeleid door mevrouw Van Mulders, de heer Landeloos en enkele andere leerkrachten. 1. Deze heten de leerlingen welkom en creëren een sfeer waardoor de leerlingen zich onmiddellijk ‘thuis’ voelen in hun nieuwe school. 2. De titularis verschaft hen de nodige richtlijnen in verband met het dagelijks lesverloop, de dagindeling (lessenrooster), de leervakken, hun leerkrachten en bespreekt het schoolreglement (gedragsregels) voor de leerlingen. 3. Hij/zij laat de nodige formulieren (persoonlijke gegevens van de leerlingen, keuze godsdienst/ zedenleer, CLB-formulier, vervoer, vroegere leerresultaten enz.) invullen en controleert ze op correctheid en leesbaarheid. 4. De leerlingen stellen zich aan elkaar voor zodat ze al vlug met elkaar vertrouwd zijn. 5. De leerkracht doet een rondgang in de school zodat de leerlingen vlug vertrouwd geraken met de infrastructuur van de school. 6. De titularis verschaft inlichtingen over de mogelijkheid om voor de eerstejaars de cursus ‘leren leren’ te volgen tijdens het achtste lesuur. 7. Hij/zij bespreekt de functies van de klastitularis die regelmatig (om de veertien dagen voor eerstejaars en maandelijks voor de overige klassen) controleert op netheid, volledigheid en taalfouten. 8. De titularis laat in een later stadium maar tijdens de eerste schoolmaand de leerlingen een klassemonitor/-monitrice en hulpmonitor/-monitrice verkiezen die volgende taken hebben: - melden aan de titularis of ombudsman van interne problemen in de klas; - ophalen van formulieren; - zorgen voor de werkverdeling binnen de klas om cursussen van zieke leerlingen bij te werken; - opdrachten van klastitularis of leerkracht uitvoeren.

23

De monitor/monitrice en hulpmonitor/hulpmonitrice moeten een voorbeeldig gedrag vertonen en verantwoordelijkheidsbesef hebben.

3.2.1.2.

Tijdens het schooljaar

Leerlingen die zich tijdens het schooljaar op onze school aanmelden, moeten eerst bij de directie komen, die tracht te achterhalen waarom ze van school willen veranderen. Na dit onderhoud beslist de directie of de leerling aanvaard wordt. Bij positieve evaluatie krijgt de leerling op het secretariaat de nodige formulieren (zie hierboven) om in te vullen. Een lid van het secretariaat begeleidt de leerling naar de klas waar hij voorgesteld wordt aan de medeleerlingen. Elke vakleerkracht begeleidt de leerling en ziet er vooral op toe of de nieuwe leerling zich goed aanpast aan de nieuwe leersituatie. De leerkrachten kijken vooral goed toe of de leerling niet opnieuw vervalt in zijn vroegere leeren gedragsproblemen waardoor hij misschien een slechte invloed op de medeleerlingen kan uitoefenen.

3.2.2. 3.2.2.1.

Begeleiding van de leerlingen tijdens het schooljaar Individuele begeleiding

Daar de Martinusschool een landelijke school is en het aantal leerlingen rond 400 varieert, kent elke leerkracht de leerlingen met zijn/haar voornaam, hetgeen een vertrouwensband schept. De individuele begeleiding omvat volgende facetten: - elke klastitularis brengt ten minste eenmaal per schooljaar een huisbezoek waardoor deze de gezinssituatie van de leerling beter leert kennen en eventueel problemen ontdekt die men anders misschien niet zou te weten komen; - elke vakleraar kan, indien er zich studieproblemen voordoen, een onderhoud met de ouders aanvragen, hetzij op school, hetzij bij de ouders; - ouders kunnen steeds op alle momenten contact opnemen met de school via directie of secretariaat. Telefoonnummers van directie, leerkrachten worden steeds aan alle leerlingen meegedeeld; - bij de directie kunnen leerlingen steeds terecht zonder voorafgaande afspraak en bij hoogdringendheid zelfs tijdens de lesuren; - bij de klastitularis kan elke leerling terecht voor allerlei vragen, inlichtingen of problemen; - de GOK-raad o.l.v. mevrouw Monique Reynders, volgt elke dag de leerlingen die omwille van tuchtproblemen een gedragsfiche krijgen of waarvoor de leerkracht een meldingsfiche8 heeft ingevuld; - bij ziekte of ongeval van een leerling wordt deze door een lid van het opvoedend hulppersoneel begeleid en geholpen: • bij ongesteldheid beschikt de zieke leerling over een zetel om te kunnen herstellen; • indien noodzakelijk wordt de leerling naar het ziekenhuis gebracht; • het formulier voor de verzekeringsmaatschappij Ethias wordt op het secretariaat ingevuld; • ouders of familieleden worden telefonisch op de hoogte gebracht; • internen van de paardenafdeling kunnen eventueel bij de portier overnachten; • indien mogelijk worden zieke leerlingen door een personeelslid naar huis gebracht. - De zorgleerlingen krijgen een aangepast contract9, waarin per schooljaar compenserende maatregelen voor bepaalde vakken worden vastgelegd; 8

Zie bijlage 6: De meldingsfiche

9

Zie bijlage 8: Dyslexiecontract

24

- Toezicht op leerlingen Bij het begin van het schooljaar wordt een toezichtsrooster geafficheerd in de leraarskamer. Deze wordt aangepast tijdens de examenperioden. In beide gevallen wordt er rekening gehouden met de lesopdracht van elke leerkracht in die zin dat zijn lesopdracht aansluit bij zijn of haar toezichten. Op zulke toezichtsrooster, dat opgesteld wordt door de directie, is er toezicht voorzien tijdens elke speeltijd door 2 leerkrachten, ‘s morgens, ‘s middags en ‘s avonds aan de fietsenrekken en aan de poort. Tevens is er toezicht voorzien bij de begeleiding van de internen naar en van de manege (meestal met de schoolbus). ‘s Middags begeleidt elke leerkracht zijn leerlingen naar het schoolrestaurant waar ze onder toezicht staan van een opvoeder en de huismeester-rekenplichtige. - Afwezigheden en spijbelen Om spijbelen te voorkomen bellen de ouders vóór 10 uur naar de school om de afwezigheid van hun kind te melden. De afwezigheden van leerlingen worden elk lesuur door de leerkracht met lesopdracht in zijn agenda genoteerd. Bovendien worden afwezigheden tweemaal per dag (vooren namiddag) door een lid van het ondersteunend personeel in elke klas gecontroleerd en opgetekend. Deze afwezigheden worden daarna in de computer aangevuld. Voor elke afwezigheid om welke reden ook dient een doktersattest bij ziekte of een briefje van de ouders ingediend te worden bij het terugkeren op school. Bij twijfel tracht een opvoeder telefonisch contact te nemen met de ouders. Spijbelen wordt bestraft met één of meer strafstudies.

3.2.2.2.

Studiebegeleiding

- Vooreerst is er voor de eerstejaars de mogelijkheid de cursus ‘leren leren’ te volgen volgens de Lotusmethode. - Elke vakleraar begeleidt de leerlingen met studieproblemen door per leerling na te gaan waar het probleem zich situeert: gebrek aan inzet, onvoldoende studie, geen efficiënte studiemethode, hiaten in de leerstof enz. De leerkracht tracht de zwakke punten te remediëren door de juiste studiemethode aan te leren, inhaallessen te organiseren, extra taken op te leggen, enz. - Tijdens de begeleidende klassenraden worden leerlingen met tekorten uitvoerig besproken. Hierbij probeert men de oorzaken van hun zwakke resultaten te achterhalen. Door analyse van de zwakke punten kan men meestal een remediëring vooropstellen. Alle gegevens worden door de klastitularis in het individueel dossier van de leerling opgeschreven. - Leerlingen die tekorten hebben voor meerdere vakken, eigen aan de afdeling, kunnen door de klassenraad geadviseerd worden van afdeling of van studierichting te veranderen. Dit gemotiveerd advies wordt via brief of rapport aan de ouders meegedeeld. De ouders en de leerling zijn natuurlijk vrij dit advies te aanvaarden of te verwerpen. - Leerlingen die langdurig afwezig zijn, worden door de klastitularis en de medeleerlingen geholpen: titularis en monitor zorgen voor het bijhouden van schriften, cursussen en taken door het opstellen van een werkverdeling. Bij terugkeer op school kan de leerling, zo hij problemen ondervindt bij het verwerken van de leerstof, beroep doen op de vakleerkrachten. Zij kunnen, naargelang de aard van de achterstand, overgaan tot inhaallessen, extra huistaken enz. Deze wijze van werken wordt goed onthaald en geapprecieerd door goede leerlingen maar heeft weinig resultaat bij ongemotiveerde leerlingen. Alle leerkrachten zijn bereid zich in te zetten om studieachterstand weg te werken zolang zij ervaren dat hun inspanningen resultaat opleveren. - Leerlingen die einde schooljaar een attest B (uitsluiting voor bepaalde studierichtingen) of C (niet geslaagd) bekomen, krijgen een uitvoerig verslag waarom tot dit attest besloten werd. Leerlingen die herexamens hebben, krijgen een formulier mee in hun rapport waarop de vakken vermeld staan waarvoor herexamen dient afgelegd te worden, de duidelijke omschrijving welke leerstof moet gestudeerd worden en de data en uren van de herexamens.

25

N.B.: Herexamens worden slechts in uitzonderlijke gevallen toegestaan. - Op vraag van ouders of leerling kan de vakleraar zelfs een huisbezoek brengen en de nodige uitleg verschaffen.

3.2.2.3.

Begeleiding door het CLB

Taken Het CLB van de Vlaamse Gemeenschap, gevestigd te Tongeren, Sacramentsstraat 70, heeft ook een vestigingsplaats in de Martinusschool te Bilzen. Het personeel verblijft ook op vastgestelde tijdstippen in onze school (zie hoofdstuk 2, art. 2.3.2.3.). Het centrum beweegt zich op vier begeleidingsdomeinen: 1. studie- en beroepskeuzebegeleiding: hierbij ondersteunt het CLB elke leerling in het proces dat hij doorloopt om te komen tot een actuele, persoonlijke studiekeuze en maakt hierbij gebruik van de Uniforme Informatheek, hetgeen een onafhankelijke en objectieve benadering garandeert; 2. begeleiding van leerproblemen met de leerlingen van 1B als prioritaire doelgroep. De taak van het CLB beperkt zich tot het opnemen van een verantwoordelijkheid met betrekking tot het diagnosticeren van leerproblemen en het ondersteunen van het beslissingsmoment dat hierop volgt. Het CLB kan in dat kader ook attesteringsopdrachten uitvoeren o.a. het inschrijven voor buitengewoon onderwijs; 3. begeleiding van gedrags-, opvoedings- en integratieproblemen. Hierbij richt het centrum zich prioritair en vooral preventief op de spijbelaars en op de buitengezet-op-school-leerlingen. Bovendien kan het centrum zich richten op andere risicogroepen zoals kanker, aids, druggebruik, relatievorming, migranten, beroepsonderwijs en jongeren met leerproblemen;(zie ook LOP) 4. de verplichte medische onderzoeken en het nemen van profylactische maatregelen. Dit houdt in het permanent toezicht op de vaccinatiestatus bij leerlingen, het verstrekken van adviezen aan ouders en school i.v.m. preventieve gezondheidszorg zoals hygiëne, voeding, schoolmaaltijden, veiligheid, gezondheidsvoorlichting, het verstrekken van informatie i.v.m. relatiebekwaamheid en seksualiteitsbeleving. Welke activiteiten en projecten organiseert het CLB in onze school? 1. Informeren van de ouders in september over de mogelijkheden die het CLB biedt aan de ouders en de leerlingen zoals het recht op begeleiding maar ook de mogelijkheid om dit te weigeren en de wet op het medisch schooltoezicht. 2. Overleg met de schoolverantwoordelijken over het begeleidingscontract. Dit gebeurt ook in september /oktober. 3. Systematische deelname van een lid van het CLB aan info-avonden, ouderavonden, klassenraden. 4. Uitvoeren van de wetten op het medisch schooltoezicht; selectieve onderzoeken MST, aidspreventie, profilaxie tetanus. 5. Administratieve samenstelling van klassen, actualiseren van dossiers, aanvraag gegevens van nieuwe leerlingen, overmaken van gegevens over schoolverlaters, overmaken van medische dossiers, bijzondere attesten zoals attest L.O. en B.O. 6. Begeleiding van leerlingen die het secundair onderwijs aanvangen: aanleg basisdossier, studiekeuzebegeleiding of heroriëntering. 7. Begeleiding van leerlingen wiens schoolrendement wordt geremd door het milieu, persoonlijke problemen, schoolse of medisch-fysische aangelegenheden. 8. Begeleiding van de studiekeuze op vraag door middel van persoonlijke vragen, opvang of een vragenlijst. 9. Medewerking verlenen aan projecten zoals ‘drugspreventie’ in samenwerking met de sociale dienst van de gemeente Bilzen.

26

3.3. Het algemeen leefklimaat op school Op het einde van elk schooljaar houdt de directie een enquête bij de leerlingen. Deze vragenlijst peilt niet alleen naar hun studiekeuze voor het volgend schooljaar maar ook hoe ze het voorbije schooljaar ervaren hebben wat betreft het leefklimaat op school, de verhouding leerkrachten-leerlingen-directie, de werksfeer, de tucht op school enz. Uit deze enquête blijkt dat de overgrote meerderheid der leerlingen zich ‘thuis’ voelen op school en bijgevolg graag naar school komen. Zij appreciëren de gemoedelijke sfeer, het aangenaam en gezellig leefklimaat, de vertrouwelijke omgang van leerkrachten met leerlingen, de aanhoudende bezorgdheid van de directie en het streng optreden bij zware overtredingen. Opvallend hierbij zijn de getuigenissen van de oudleerlingen die verder studeren aan een hogeschool of universiteit. Uitspraken als ‘Ik zou nog in deze school willen zijn!’ of ‘Fijn dat we hier ook de derde graad kunnen doen!’ of ‘Hier was het goed vertoeven, begrijpende directie, toffe maar strenge leerkrachten’, zijn legio. Dat de oud-leerlingenbond zo floreert, kan de voorgaande uitspraken alleen maar bevestigen. Viermaal per schooljaar komen ze samen in hun oude school waar ze niet aarzelen om de handen uit de mouwen te steken. Ze organiseren immers elk schooljaar een kienavond in het schoolrestaurant. Ze houden een reünie voor oud-leerlingen, houden een kerst-, paas- of boekenmarkt en organiseren tijdens de opendeurdag een Vlaamse kermis. Van de opbrengst van die activiteiten schenkt de bond jaarlijks tijdens de nieuwjaarsreceptie didactisch materiaal aan afwisselend het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs. Zo maakt deze oudleerlingenbond zich nog erg verdienstelijk voor de Martinusschool. Tevens schenkt de oudleerlingenbond een bedrag aan het oudercomité om gastsprekers te betalen of om informele vergaderingen te organiseren.

3.4. GOK-plan Het decreet Gelijke Onderwijskansen (GOK) zag het levenslicht in september 2002. Dit geïntegreerd ondersteuningaanbod wil alle kinderen dezelfde optimale mogelijkheden bieden om te leren en zich te ontwikkelen. Dit decreet wil tegelijk uitsluiting, sociale scheiding en discriminatie tegengaan en heeft daarom speciale aandacht voor kinderen uit kansarme milieus. Het beleid Gelijke Onderwijskansen bestaat uit drie onderdelen: • • •

Inschrijvingsrecht (GOK I): het recht op inschrijving van een kind in een school naar keuze en de wijze waarop dit recht wordt verzekerd. Zorg (GOK II): een geïntegreerd ondersteuningsaanbod dat de scholen toelaat een zorgbrede werking te ontwikkelen gericht op kansarme kinderen. Maatwerk in samenspraak (GOK III , IV, V)

Werken aan Gelijke Onderwijskansen is een belangrijke opdracht voor onze school. Kansen bieden aan elke leerling om tot maximale ontplooiing te komen, ongeacht zijn of haar herkomst of geslacht, behoort tot een van de grootste uitdagingen van ons onderwijs. Onderwijs dat aan alle leerlingen gelijke kansen tot maximale ontplooiing biedt is onderwijs: • dat vertrekt van welomschreven, zinvolle, en relevante doelstellingen die voor alle leerlingen worden nagestreefd; •

•

waarin de leerervaringen en leeractiviteiten van leerlingen centraal staan: leerlingen motiveren tot het aangaan van intense leeractiviteiten, en hen opvolgen en ondersteunen om die leerervaringen uit te diepen is de cruciale taak van de leerkracht; waarin in alle lessen, doorheen het curriculum, mogelijkheden worden gecreëerd voor alle leerlingen om tot actief leren, zelfexploratie en reflectie te komen;

27

• • • •

•

• • • •

dat ruimte laat voor het eigen initiatief van de leerlingen, en hun eigen inbreng; dat vertrekt van diversiteit, en deze diversiteit uitbuit om rijke leerervaringen te laten ontstaan; dat een bonte waaier aan werkvormen gebruikt om de leerkracht en de leerlingen, en de leerlingen onderling tot intense en samen geconstrueerde interactie te komen; dat systematisch oog heeft voor hoe leerlingen, en met name kwetsbare leerlingen, op het onderwijsaanbod reageren, en via gerichte differentiatie, ondersteunende maatregelen, en zo nodig ook gepaste remediëring, kwetsbare leerlingen extra hulp biedt; waarin breed wordt geëvalueerd, d.w.z. waarin niet alleen technische deelvaardigheden en cognitieve ontwikkeling worden getoetst, maar waarin ook socio-emotionele en affectieve aspecten van het leerling-zijn, en naast het leerproduct ook het leerproces, worden opgevolgd; waarin die brede evaluatie dient om het onderwijs verder op punt te stellen en het nog meer op maat van de individuele leerling te schaven; waarin schoolteamleden samen met elkaar werken, overleggen, hun expertise bundelen om een krachtdadig pedagogisch project uit te bouwen; waarin de school constructief interageert met de ouders, en kan rekenen op de constructieve inbreng van ondersteunende instanties en alle rechtstreeks betrokkenen; waarin elke leerling telt, elke leerling zichzelf kan zijn en zichzelf kan worden.

Om aan gelijke onderwijskansen te werken werden er 6 thema’s vastgelegd: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

preventie en remediëring van ontwikkelings- en leerachterstanden taalbeleid omgaan met diversiteit socio-emotionele ontwikkeling voor basis en 1ste graad secundair onderwijs doorstroming en oriëntering leerlingen- en ouderparticipatie

Deze 6 thema’s worden in elke nieuwe GOK-cyclus verder uitgewerkt. De concrete uitwerking vind je in ons GOK-plan10.

3.5. Taalbeleid “Taalbeleid is de weloverwogen wijze waarop de school omgaat met het gebruiken en onderwijzen van verschillende talen op school, om het verwerven en verwerken van de leerstof te bevorderen. (…) Daartoe wordt de op school benodigde taalvaardigheid gericht ontwikkeld (…) en worden de talige eisen in alle lessen afgestemd op het taalvaardigheidsniveau van de leerlingen.” M. Hajer en T. Meestringa: “Schooltaal als struikelblok”, Bussum, Een taalbeleid is een aspect van de optimalisering van het onderwijzen in een veranderende maatschappelijke context. Onze emancipatorische aanpak (cf. het Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs) wil ingaan op die maatschappelijke context. Taal is een voorwaarde om sociaal te kunnen functioneren. Daarnaast hebben sommige leerlingen bij het begin van het secundair onderwijs problemen met de schoolse taalvaardigheid. Dit kan niet alleen een probleem zijn voor meertalige allochtone 10

Zie bijlage 9: GOK-plan

28

leerlingen, maar evenzeer voor taalzwakke autochtone leerlingen. De schooltaal die gebruikt wordt om kennis bij te brengen en om vaardigheden en attitudes te ontwikkelen, is complexer dan de dagelijkse omgangs(thuis)taal van de leerlingen. Het voeren van een taalbeleid op school kan helpen deze spiraal te doorbreken. Een taalbeleid is dus veeleer een proces dan een welomschreven actie. De school reflecteert over de manier waarop er met taal en taaldiversiteit omgegaan wordt. In die zin worden er afspraken gemaakt tussen alle schoolbetrokkenen. Aan alle leerlingen dient de kans geboden te worden de leerplandoelstellingen te halen. Toch beoogt een goed taalbeleid meer dan het bevorderen van de vakgebonden materies (kennis en vaardigheden). Een goed taalbeleid draagt ook bij tot de vakoverschrijdende vorming van de leerlingen. Het voeren van een taalbeleid is een hefboom tot schoolverbetering. In zijn finale vorm is het een beleid dat steunt op een systematische en gezamenlijke inspanning van het volledige schoolteam. Het hele proces is erop gericht de leeromstandigheden zodanig te veranderen dat de onderwijsdoelen op een effectieve manier bereikt worden. Deze verhoogde effectiviteit wenst de school te bereiken door het welbevinden van de leerlingen te verhogen en tegelijkertijd de thuis- en schoolcultuur op elkaar af te stemmen. Elke leerling, ongeacht de taal- of sociaal-culturele achtergrond, moet zich op school goed voelen. Het taalbeleid is een facet van de schoolcultuur en weerspiegelt de zorgbreedte van de school. Ook hier is het bijhouden en doorspelen van informatie rond de evolutie van de leerling op het gebied van taalvaardigheid belangrijk. De leerlingen hebben recht op ondersteuning! Wetenschappelijk onderzoek bracht in de jaren 60 en 70 aan het licht dat er een reëel verband bestaat tussen het taalgebruik en het leerrendement van leerlingen. Dat impliceert dat ook leraren van niet-taalvakken zich bewust moeten worden van de talige processen waarmee leerlingen informatie en inzicht verwerven. Een wiskundevraagstuk begrijpen is voor veel leerlingen in de eerste plaats een taalprobleem. De in de lessen Nederlands aangeleerde strategieën en vaardigheden op de verwerkingsniveaus “kopiëren, beschrijven, structureren, beoordelen” hebben een hoge transferwaarde bij het omgaan met teksten en taken voor andere vakken. In het dagelijks leven praten leerlingen onder elkaar als gelijken om iets mee te delen of aan de weet te komen. In de klas praat een ongelijke gesprekspartner (de leraar) over leerstof die vaak een uitgestelde relevantie heeft en stelt daar pseudo-informatieve vragen over. Complexe schoolboekteksten, vakjargon, voor diverse interpretaties vatbare formuleringen van toetsvragen enz. verdiepen de kloof tussen wat de school van leerlingen verwacht en de (talige) voorkennis die zij van thuis meebrengen. Daarom zet de school een taalbeleid11 op met volgende objectieven: • •

11

schoolresultaten verbeteren door taal als struikelblok bij het leren weg te nemen; komen tot een gezamenlijke taalaanpak op basis van afspraken tussen Nederlands en de andere vakken.

Zie bijlage 10: Taalbeleid

29

4. De leeren vormgebieden 4.1. Inleiding De eindtermen en ontwikkelingsdoelen, die door de overheid worden opgelegd, en de leerplanpakketten die door GO!-centraal zijn opgemaakt, bepalen de meeste leerdoelen en leerinhouden. Omzendbrieven geven richtlijnen over de tijdsverdeling. Meestal laten leerplannen en omzendbrieven de school en de leerkracht voldoende ruimte, onder meer door de keuze van werkvormen en leermiddelen, voor een eigen invulling. Dit stelt de school in de gelegenheid eigen klemtonen te leggen en in te spelen op nieuwe ontwikkelingen.

4.2. De lessentabellen Voor een volledig overzicht van de lessentabellen van onze richtingen kan je in de bijlage12 kijken.

4.3. De leerplannen Voor de leerplannen van de hierboven vermelde leervakken verwijzen we naar de leerkrachten die over de leerplannen van de door hen te onderwijzen vakken beschikken alsook naar de website van het GO! (www.g-o.be).

4.4. Het concretiseren of realiseren van de leerplandoelstellingen en de leerstofkeuze

4.4.1.

De leerplandoelstellingen

Wanneer men een activiteit vooropstelt, zal deze slechts optimaal kunnen slagen wanneer er een planning is. Zulke planning begint met het vastleggen en formuleren van de doelstellingen. In de didactiek kent men drie niveaus doelstellingen. - De algemene doelen zijn alle doelstellingen die een bepaalde graad van algemene reikwijdte hebben, die verder gaat dan het lesniveau b.v. de basiswetten van de elektriciteit beheersen. - Leerplandoelen zijn vertalingen van die algemene doelen zoals ze in de leerplannen terug te vinden zijn. Vaak overkoepelt een leerplandoel één of meer lessen, b.v. De wet van Ohm kunnen toepassen. - Leerdoelen zijn specifiek lesdoelstellingen die betrekking hebben op één les of een lessenreeks, b.v. de weerstand in een eenvoudige stroomkring kunnen bepalen. Een leerplandoel zal dus verscheidene leerdoelen omvatten. Een vorming van de persoonlijkheid van de leerling vereist enige kennis van de structuur van de persoonlijkheid. Het is logisch dat elke leraar zich hiermee vertrouwd moet maken. Bij de persoonlijkheid van elke leerling onderscheiden we drie domeinen waarmee de leerkracht dient rekening te houden bij de formulering van zijn leerdoelen. - Het cognitieve domein omvat alle activiteiten die betrekking hebben op het denken, het verstand, het intellect van de leerling. - Het affectieve domein bevat de activiteiten die verwijzen naar de dynamismen, de drijfkrachten die ons gedrag in een bepaalde richting sturen. Het affectieve is de motor van ons gedrag en bepaalt ons karakter. Enkele verschijningsvormen in ons gedrag zijn: belangstelling, instelling, houding, behoefte, verlangen, motief, wil enz. 12

Zie bijlage 12: Lessentabellen

30

-

Het psychomotorische domein is dit aspect van de persoonlijkheid dat neerkomt op de beheersing van motorische en lichamelijke vaardigheden b.v. een correcte uitspraak, aangepaste bewegingen, het juist hanteren van materiaal, machines, instrumenten enz.

Bij het formuleren van de doelstellingen dient de leerkracht volgende principes voor ogen te houden. - Een doelstelling wordt het best in leerlinggedrag geformuleerd. Dit betekent dat de leerling precies moet weten wat van hem/haar verwacht wordt. Bij de opdracht moet dus duidelijk omschreven zijn wat de leerling moet doen als hij het doel bereikt heeft. - Een doelstelling moet operationeel zijn. De doelstelling moet ondubbelzinnig en op waarneembare wijze aangeven aan welk eindgedrag een leerling moet beantwoorden wanneer hij het gestelde doel bereikt heeft. De doelstelling verwijst naar een observeerbaar gedrag of een observeerbare handeling van de leerling. - Een doelstelling moet concreet zijn. Een doelstelling is concreet als de inhoud, de leerstof waarop het eindgedrag betrekking heeft, nauwkeurig en ondubbelzinnig beschreven is. Met deze richtlijnen voor ogen streeft de school de leerstofdoelen na volgens de richtlijnen van de pedagogische adviseurs van Argo. Daarbij tracht ze de leerlingen voor te bereiden op een geslaagd maatschappelijk leven door constant aandacht te besteden aan de opvoeding van het kind. Het leefklimaat op school moet ‘een thuis’ bieden aan haar jongeren.

4.4.2.

De leerstofkeuze

In de huidige didactiek is het noodzakelijk de leerinhouden te selecteren in functie van de doelstellingen. Een dergelijke werkwijze gaat in tegen het al te slaafs navolgen van allerlei boeken en traditionele inhouden. De waarom-vraag gaat vooraf aan de wat-vraag. De leerstofkeuze wordt tevens bepaald door het leerplan van elk vak. Daarbij stelt de leraar een jaarplan op en kiest in afspraak met de collega’s de volgorde van de thema’s in functie van de actualiteit, de noodzakelijke vakkenintegratie en de belangstelling van de leerlingen. Zo zal b.v. een leraar chemie overleg plegen met de leraar fysica om na te gaan op welk ogenblik de leerlingen onderwezen worden over elektrische ladingen. Verder wordt er contact genomen met collega’s die les geven in een lagere en/of hogere graad om de beginsituatie te kennen en de vereisten van een hoger leerjaar.

4.5. Voorzieningen voor leerlingen die belemmeringen ondervinden in het leeren ontwikkelingsproces De school voorziet een aantal middelen om leerlingen met problemen van welke aard ook te begeleiden.

4.5.1.

Inhaallessen

kunnen steeds in samenspraak met de leerkracht ingericht worden voor leerlingen die - een bepaalde tijd wegens ziekte afwezig zijn geweest; - om welke reden ook een leerachterstand hebben opgelopen; - een onderdeel van de leerstof niet begrepen hebben; - door school- of klasverandering een bepaald onderdeel van de leerstof niet gehad hebben; - leerachterstanden kunnen ook opgevangen worden door binnenklasdifferentiatie, herhalingsopgaven, extra taken.

31

4.5.2.

Het CLB

Leerlingen kunnen ook terecht bij de leden van het CLB: - bij de psycholoog voor studie- of familiale problemen; - bij de verpleegster of de dokter voor lichamelijke problemen.

4.5.3.

De klastitularis

Bij de klastitularis kan elke leerling met vragen van welke aard dan ook terecht. Ook bij de directie kan elke leerling of ouder terecht in verband met familiale, tucht - of studieproblemen.

4.5.4.

Een begeleidingsfiche

wordt op vraag van de directie of een leerkracht aangelegd voor leerlingen die problemen veroorzaken. Wie een fiche krijgt, haalt deze bij het begin der lessen af op het secretariaat. Elke leerkracht dient na het lesuur een evaluatie van zijn of haar gedrag op de fiche13 neer te schrijven. Deze evaluatie heeft betrekking op gedrag, medewerking, orde enz. van de leerling. Nadien overhandigt de leerling de fiche aan de h. Jos Dieu, voorzitter van de GOK-raad. Deze oordeelt, al dan niet in samenspraak met de directie, of een sanctie nodig is. Zo de leerling zich gedurende een week behoorlijk gedraagt en aan de eisen van het reglement voldoet, kan de fiche opgeheven worden. Dit neemt niet weg dat bij eventuele klacht de fiche opnieuw kan ingevoerd worden.

4.5.5.

De sociale dienst van de Vriendenkring

Voor bijzonder financieel zwakke ouders bestaat er de sociale dienst van de Vriendenkring die financieel tussenkomt bij - de aankoop van werkboeken; - het abonnement van de leerling voor het busvervoer; - de huur van leerboeken die de vriendenkring aankoopt; - de organisatie van bepaalde activiteiten of studie-uitstappen.

4.5.6.

De huiswerkklas

Voor de leerlingen die het lager onderwijs beëindigd hebben, vormt de overgang naar het middelbaar onderwijs een hele aanpassing. Daarom wordt voor deze leerlingen een extra lesuur ( een achtste lesuur) ingelast waarin de leerlingen wordt aangeleerd hoe ze moeten studeren. Hierbij wordt de Lotusmethode gebruikt. Deze methode wordt uitgelegd in rubriek 4.6.5. De avondstudie is voorzien voor de leerlingen van de eerste graad. Tijdens dit studie-uur kunnen de leerlingen onder toezicht van de GOK-leerkracht huistaken maken en lessen leren.

4.5.7.

De seminaries

Om het welbevinden van de studenten te verhogen en de talentontwikkeling te stimuleren, biedt de Martinusschool in de vrije ruimte (of complementaire activiteiten) een uitgebreid gamma aan van keuzeprojecten. Dagelijks worden deze lessen aangeboden tijdens de 2 laatste lesuren.

13

Zie bijlage 7: De begeleidingsfiche

32

4.6. Organisatie van het leerproces Bij de planning van het leerproces dienen we onderscheid te maken tussen het leerproces van een les, van een dag en /of week en het leerproces van een schooljaar.

4.6.1.

Het leerproces van een les of het model van de didactische aanpak

Zoals in vele wetenschappen gebeurt, maakt ook het onderwijs gebruik van modellen die belangrijke hulpmiddelen zijn bij de analyse van structuren. Het doel ervan is een geleidelijk inzicht te verwerven in de inhoud en de toepasbaarheid van dit didactisch model. Hierin onderscheiden we volgende fasen:

4.6.1.1. -

De voorbereidingsfase

Bepalen van de doelstellingen: hierbij moet de leerkracht zich laten leiden door de vraag wat moet of kan worden bereikt bij de leerlingen. Vaststellen van de beginsituatie: hierbij moet de leerkracht rekening houden met het ontwikkelingsniveau van de leerlingen, met hun voorkennis, de aanwezige leermogelijkheden en de eventuele leerbelemmeringen. De leraar moet deze beginsituatie onderzoeken. Kiezen en ordenen van de leerstof gebeurt in functie van de leerlingen, de beschikbare tijd en de beschikbare hulpmiddelen. Bepalen van de methodische aanpak. Men kiest een bepaalde leerstof en men voorziet de activiteiten van de leraar en de leerlingen. In deze fase kiest de leraar de meest geëigende methoden om het doel te bereiken: groepswerk, een leer- of klassengesprek enz. Kiezen van de hulpmiddelen: het didactisch materiaal kan bestaan uit prenten, platen, transparanten, computerprogramma’s enz. Bepalen van de evaluatiewijze waarbij men moet nagaan of de leerlingen de gestelde doelen hebben bereikt. Het gaat hier om vragen, taken en opdrachten die zowel mondeling als schriftelijk onder diverse varianten worden opgesteld.

4.6.1.2.

De uitvoeringsfase

Een goede voorbereiding garandeert niet noodzakelijk een geslaagde les. De les moet immers nog door de leraar worden ‘aangebracht’. Hierbij spelen heel wat persoonlijkheidseigenschappen een rol. Ook kunnen er onverwachte situaties te voorschijn komen, waarop de leerkracht gepast moet reageren. De uitvoeringsfase houdt dus hoofdzakelijk het optreden, het voorkomen van de leraar, zijn reacties, tussenkomsten en zijn persoonlijkheidskenmerken in.

4.6.1.3.

De evaluatiefase

Uit de gegeven les moet de leerkracht de nodige conclusies trekken. Hij moet een bezinningsmoment inlassen en zo nodig de nodige wijzigingen aanbrengen voor de volgende les. Op die manier biedt de evaluatie van een les waardevolle gegevens over de beginsituatie van de volgende les. Of anders uitgedrukt er moet een voldoende samenhang zijn tussen de verschillende fasen om een behoorlijk resultaat te bekomen na een les of lessencyclus.

4.6.2. 4.6.2.1.

De lesvoorbereiding door de leraar De functies van een les

Het voorbereiden van lessen is een belangrijke aangelegenheid. Hierbij moet de leerkracht zich de vraag stellen welke functie een les moet vervullen. Tot die belangrijkste functies behoren:

33

-

de leerlingen oriënteren in een vak, onderwerp, thema enz. Hierbij dient de leerkracht de leerlingen te motiveren en hen het belang van het onderwerp te doen inzien. de leerlingen nieuwe kennis en vaardigheden laten verwerven en verwerken. De leerstof wordt inzichtelijk door de leerlingen verwerkt via taken en oefeningen. de leerlingen controleren op hun beheersingsniveau en hen informeren over hun vorderingen. Hierbij is informatie over hun fouten zeer belangrijk en vooral hoe zij die fouten kunnen verbeteren. Een les kan bestaan uit herhalen, remediëren en verrijken. Wanneer sommige leerlingen bijkomende hulp nodig hebben, kan de les remediëring voorzien, terwijl verder gevorderde leerlingen uitbreidingsopdrachten uitvoeren.

4.6.2.2.

De componenten van een lesvoorbereiding

1. Doelstellingen zijn voor de leraar een middel om de leerlingen te informeren over de bedoelingen en de inhoud van het leren, om voor hen aangepaste leersituaties te ontwerpen waarbij geschikt leeren oefenmateriaal gehanteerd wordt en om evaluatie en feedbackmogelijkheden te voorzien. Voor de leerlingen geven doelstellingen helderheid en duidelijkheid over wat moet worden bereikt. Bij een lesvoorbereiding wordt onderscheid gemaakt tussen hoofddoelstellingen en leerdoelen. De hoofddoelstelling formuleert waartoe de leerling bekwaam moet zijn na een les(senreeks), terwijl leerdoelen de opeenvolgende taken bevat die nodig zijn om de hoofddoelstelling te bereiken. 2. Leersituaties Om de gestelde leerdoelen te bereiken moet de leerkracht de aangepaste leersituaties ontwerpen. Hierbij zal hij zich de volgende vragen stellen: - Op welke wijze zal ik de leerlingen groeperen? Zal hij ze klassikaal, in groepjes of individueel laten werken? Deze groepering hangt af van de mate waarin gedifferentieerd moet worden. Zo staat het werken in groepjes in dienst van sociale doelen (b.v. uitwisseling van informatie enz. ) terwijl het individueel werken in dienst staat van de zelfstandigheidsontplooiing (b.v. memoriseren, experimenteren, observeren enz.) - Welke onderwijs- en leeractiviteiten zal ik ontwikkelen? Opdat de leerlingen de leerdoelen kunnen realiseren, moet de leerkracht de gepaste werkvormen aanbieden. Hierbij onderscheidt men: - aanbiedende werkvormen zijn gericht op kennisdoelen: • via de leraar: doceren, illustratieve demonstratie, excursie enz. • via materiaal: bestudeertaken, leerpakket, beeldmateriaal enz. - probleemstellende werkvormen zijn gericht op inzicht, toepassing en probleemoplossing: • via de leraar: gesprek, practicum, groepsdiscussie, rollenspel enz. • via materiaal: taken, praktijkproblemen. - Welke media zal ik inschakelen? Per leerdoel is het nuttig te vermelden welk didactisch materiaal wordt gebruikt. Hiertoe behoren het leerboek, het werkboek, naslagwerken, audiovisuele media, folders, bord enz. 3. Feedback Bij elke doelstelling moet de leerkracht een zelfcontrole voorzien zoals vergelijking met modelantwoorden, met informatiebronnen of door controle door een medeleerling.

4.6.2.3.

Een voorbeeld van lesvoorbereiding

Voor een voorbeeld van een lesvoorbereiding kan je in de bijlage14 kijken. 14

Zie bijlage 13: Voorbeeld lesvoorbereiding

34

4.6.3. 4.6.3.1.

Coördinatie tussen vakleraars, klassen, leerjaren en scholen Tussen vakleraars

In de school zijn de leerkrachten opgedeeld in groepen onder de leiding van decanen. De vakleraars van de literaire vakken (talen, geschiedenis) van de wetenschappelijke vakken (wiskunde, wetenschappen) de praktijkvakken (hout, metaal) enz. vergaderen op geregelde tijdstippen en behandelen onderwerpen in verband met de aankoop van handboeken, de manier van werken, de te behandelen leerstof enz.

4.6.3.2.

Tussen klassen

Opdat voor de leerlingen het leerproces in optimale omstandigheden zou kunnen verlopen, dient er een continuïteit te zijn in de opeenvolgende klassen. Om hierin te slagen moeten de leerkrachten onderling afspraken maken over de leerstof (een jaarplan opstellen), de gebruikte terminologie, de handboeken, de wijze van evalueren enz.

4.6.3.3.

Tussen leerjaren

Vooral de overgang van basis naar secundair onderwijs vormt voor vele leerlingen een moeilijke hindernis zodat het noodzakelijk is dat er geregeld coördinatie is tussen de leerkrachten van het basis en secundair onderwijs. Om deze toenadering te verwezenlijken heeft de school enkele waardevolle maatregelen genomen: De leraarskamer is gemeenschappelijk voor de leerkrachten basis en secundair onderwijs. Eenmaal per schooljaar wordt er een conferentiedag georganiseerd met de basisschool. Om de continuïteit tussen de klassen van SO te bevorderen nemen alle leerkrachten van het SO aan de klassenraden deel, ook al geven ze geen les in de te bespreken klas.

4.6.3.4.

Tussen de scholen

Eenmaal per schooljaar wordt er een conferentiedag georganiseerd met K.T.A. en K.A. Tongeren. Tijdens deze contactdagen, die afwisselend in Bilzen en Tongeren doorgaan, worden er allerlei onderwerpen besproken zoals de minimumeisen per vak, de pedagogische aanpak b.v. de examenvragen, de jaarplannen, de leer-en werkboeken enz. Ook algemene actuele problemen worden er besproken zoals het drugprobleem.

4.6.4.

Didactische werkvormen

Didactische werkvormen zijn activiteiten die door leraar of door leerlingen of door beiden worden uitgevoerd om de doelstellingen zo efficiënt mogelijk na te streven en te bereiken. De werkvormen moeten gekozen worden in functie van de doelstellingen die men vooropstelt. Het komt er eigenlijk op aan de juiste werkvormen te kiezen die het meest geschikt zijn om een lesonderwerp te behandelen. De leerkracht beschikt over een ganse gamma van didactische werkvormen. Ter informatie sommen we de meest voorkomende en bruikbare werkvormen op. - Aanbiedende werkvormen zoals doceren, demonstratie, vertellen. - Gespreksvormen: klas- of leergesprek, groepsdiscussie. - Groepswerk: didactisch groepswerk, rollenspel-simulatiespel. - Individualiserende werkvormen: leeropdracht, practicum, zelfstudiepakket, geprogrammeerde instructie, leercontract. - Strategieën: klassikaal geprogrammeerde instructie, projectmethode, excursie, huistaken. Wie de voordelen van elke werkvorm wil kennen, verwijzen we naar het werk van Standaert en Troch, ‘Leren en onderwijzen’, hfst. 5, blz. 121-218, Leuven, 1995.

35

4.6.5.

Het ‘leren’ leren

De overgang van basis- naar secundair onderwijs schept voor vele leerlingen heel wat problemen, niet alleen met de leerstof maar ook met een nieuw werkritme. Deze leerproblemen wijzen dikwijls op een gebrekkige studiemethode. Wie studeert zonder inzicht, overzicht of planning komt vroeg of laat in de problemen. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen richt de school voor de eerstejaars SO. een lesuur ‘leren’ leren in waarin een praktisch hanteerbare studiemethode op een systematische wijze wordt bijgebracht en ingeoefend. De studiemethoden die hierbij gevolgd wordt is de Lotusmethode15, het Leermonster en de OVUR-methode16. De doelstellingen van deze methode zijn: - sneller en doelmatiger kunnen studeren, - zelf een planning kunnen opstellen binnen een bepaald tijdschema, - een degelijke zelfcontrole kunnen uitvoeren: inzicht in de vorderingen van kennis en vaardigheden, - een studiemethode ontwikkelen om later meer complexe studietechnieken te kunnen hanteren zoals groepswerk, fichesysteem aanleggen, bibliografie samenstellen, verslagen maken enz. De gebruikte methode omvat volgende elementen: a. Lezen • Oriënterend lezen waarbij men tot doel heeft een beeld van het geheel te bekomen door nadruk te leggen op en aandacht te besteden aan de titel, illustraties die de tekst verduidelijken en de structuur van de tekst: indeling in alinea’s, signaalwoorden, onderstreping, kleurgebruik enz. • Doorlezen: de samenhang zoeken tussen sleutelwoorden d.m.v. schema’s; deze stellen de hoofdlijnen voor in een overzichtelijke structuur. Dit is van belang om goed te kunnen onthouden. Hierbij moet de leerling verbanden leggen: b.v. relaties zoeken: oorzaak-gevolg, rangschikking, tegenstelling enz. • Reproduceren door de verworven informatie op te slaan in het geheugen. b.Opzoeken Om een tekst voldoende te begrijpen, moet men in staat zijn de ‘onbegrepen begrippen’ op te zoeken. Daarbij dient de leerling te weten welke informatiebronnen er bestaan en hoe men deze moet raadplegen. Daarom moet de leerkracht het specifiek gebruik aanleren van een woordenboek, encyclopedie, atlas, handboeken, naslagwerken, bibliotheek enz. c. Trefwoorden vinden Nadat de tekst werd gelezen, moet de inhoud worden aangepakt. Meestal kan deze niet in zijn geheel worden verwerkt. Hierbij gaat men methodisch te werk: • structuur van de tekst vinden, • kerngedachte per alinea zoeken, • trefwoorden onderstrepen, • wat is belangrijk en wat niet?, • aantekeningen maken met behulp van symbolen en afkortingen.

15

LOTUS: lezen, opzoeken, trefwoorden vinden, uitdiepen, schematiseren

16

OVUR: oriënteren, voorbereiden, uitvoeren, reflecteren

36

d. Uitdiepen De leerstof kan alleen maar grondig geleerd worden als men deze uitdiept door het stellen van vragen. Daardoor doet de leerkracht beroep op de voorkennis van de leerling en krijgt deze meer inzicht in de opbouw van de tekst. Leerlingen moeten tevens aangemoedigd worden om ook denkvragen te formuleren waarbij de nodige verbanden moeten gelegd worden om het antwoord te vinden. e. Schematiseren Van de leerstof moet de leerling een plan of schema opstellen, hetgeen hij dan verwerkt door het gestructureerde te studeren en nadien te controleren. Basiskennis zal altijd een vereiste blijven maar tegelijkertijd moet deze ook als oefenmateriaal worden beschouwd om studievaardigheden aan te kweken. Anderzijds mag de parate kennis niet verwaarloosd worden ten voordele van de studievaardigheidstraining. Men moet immers beroep doen op een groeiende voorkennis om nieuwe relaties te kunnen leggen.

4.6.5.1.

Geïntegreerd werken

De Martinusschool hecht zeer veel belang aan de algemene vorming van de leerlingen. Daarom wordt het lessenpatroon slechts sporadisch onderbroken voor het organiseren van geïntegreerd werken. Het projectonderwijs wordt bewust gemeden omdat de school wenst dat zelfs de leerlingen in het beroepsonderwijs voldoende algemene kennis vergaren om als zelfstandig ondernemer te kunnen slagen. Wel wordt constant gewerkt aan de nodige correlatie tussen de vakken en bieden tal van excursies een aantal pedagogische en didactische mogelijkheden. Voor elke excursie moet de betrokken leerkracht een formulier invullen waarop de datum en de tijdsduur van de excursie vermeld wordt alsook welke argumenten de excursie onderbouwen. Tevens wordt vermeld of het lessenpatroon doorbroken wordt en of de activiteit binnen of buiten de school plaatsvindt. Welke pedagogisch-didactische mogelijkheden bieden excursies? • Verbreden van de belangstelling bij de leerlingen b.v. bezoek computercentrum kan interesse voor wiskunde opwekken. • Concretiseren van de leerstof: bij excursies kunnen toepassingen worden aangeboden die onmogelijk in de school kunnen worden gebracht. • Mogelijkheden voor sociale vorming: de organisatie van een excursie loopt via allerlei sociale contacten zodat er bij de leerlingen sociale relaties kunnen groeien. • Integreren van vakken: bij een bezoek aan een tentoonstelling kunnen verschillende vakken geïntegreerd worden: talen, geschiedenis, aardrijkskunde enz. • Grotere binding van de school met de maatschappij. Welke excursies organiseerde de school in het verleden? a. Buiten het gangbare lestijdenpakket Eerste graad: Zeeklassen voor 1A en 1B gedurende drie dagen; algemene ontwikkeling vooral op wetenschappelijk (biologie, aardrijkskunde), cultureel (geschiedenis)en sociaal vlak (samenleven gedurende een week). Bosklassen voor 2A en 2B gedurende drie dagen; doel: idem als voor zeeklassen. Mundiale vorming: einde eerste trimester (één dag). Tweede + derde graad: Culturele uitstappen gedurende drie à vier dagen naar een buitenlandse stad. Voordrachten over drankmisbruik, drugs, tienerzwangerschappen enz. (einde eerste trimester) Afdeling paardrijden: Kerstjumping in Mechelen uitstappen naar het buitenland

37

Interscholenwedstrijden stijlrijden en dressuur op woensdagnamiddag Deelname aan TV-uitzendingen Alle klassen: Sportactiviteiten op woensdagnamiddag in samenwerking met Gemeentelijke Sportdienst van Bilzen en andere scholen van Bilzen.

38

b. Binnen het gangbare lestijdenpakket • Uitstappen in de natuur: praktische toepassingen van lessen natuurwetenschappen, biologie en aardrijkskunde. • Bezoeken aan moskee en bijwonen van een protestantse dienst, hetgeen de integratie tussen de godsdiensten en de verdraagzaamheid tussen leerlingen bevordert (Godsdienst-zedenleer). • Bezoeken aan de sportbeurs (lichamelijke opvoeding). • Bezoek aan Batibouw te Brussel (leerlingen hout- en metaalbewerking). • Bezoek aan het voedingssalon te Brussel (leerlingen personenzorg). • Bezoek modemuseum Hasselt en etalages bestuderen( leerlingen mode). • Film- en toneelvoorstellingen in Kimpel Bilzen of Kinepolis Hasselt (ASO, maar ook BSO). • Demonstraties i.v.m. hygiëne, make-up en voorbehoedsmiddelen (meisjes BSO). • Schaatsen, fitness en zwemmen tijdens de lesuren L.O. • Stagedagen voor leerlingen van derde graad in een bedrijf, ziekenhuis, bejaardenhuis, kinderdagverblijf, kleuterklas, confectie- of kledingzaak …

4.6.5.2.

Spreiding van toetsen en taken, evaluatie en remediëring

Taken en toetsen worden zoveel mogelijk gespreid en vooraf aan de leerlingen meegedeeld en in de schoolagenda genoteerd. Herhalingstoetsen worden gehouden na afhandeling van een hoofdstuk of groter geheel en na samenspraak met andere collega’s, dit om te voorkomen dat leerlingen meerdere grote herhalingstoetsen op één dag zouden hebben. Taken en toetsen worden eveneens in de klas besproken en klassikaal of individueel verbeterd. De ouders worden via de schoolagenda op de hoogte gebracht van deze evaluatiegegevens. Daarin is een speciaal blad voor de evaluatiegegevens per week voorzien, dat door de ouders dient getekend te worden. Voorafgaand aan de examens( 2x per jaar) wordt een herhalingsweek ingelast waarbij de leerkrachten de hoofdzaken van de behandelde leerstof overlopen, accenten leggen, hoofd-van bijzaken onderscheiden, kortom de leerlingen voorbereiden op het examen. Liefst géén herhalingsvragen! De directie stelt een examenrooster op dat twee weken op voorhand wordt geafficheerd en door de leerkrachten aan de leerlingen wordt meegedeeld. De klastitularis controleert of de leerlingen de vakken correct op de juiste dag hebben ingeschreven. Indien pedagogische of didactische motieven dit vereisen, kan het examenrooster op vraag van de leerkracht of de leerlingen gewijzigd worden. Na de examenperiode worden de examens met de leerlingen mondeling of schriftelijk besproken. Hierbij treedt de leerkracht remediërend op door de leerlingen inzicht bij te brengen waarom ze foutief geantwoord hebben. Tweemaal per schooljaar, na een rapportperiode, worden er oudercontacten georganiseerd waarop de ouders het rapport van hun kind ontvangen en eventuele studie-of gedragsproblemen met de directie, een CLB-medewerker en de leerkrachten kunnen bespreken.

39

5. Communicatie 5.1. Inleiding De school is een complex netwerk op het vlak van de communicatie. Denken we maar aan de doorstroming van de informatie van de inrichtende macht naar de directie, van de inspectie naar de directie en het schoolteam, van de directie naar het schoolteam, van de directie en het schoolteam naar de ouders, van het pedagogisch college naar de lokale schoolraad enz.. De manier waarop de communicatiekanalen opgebouwd en gehanteerd worden door de dragers en de ontvangers van de boodschap, is van essentieel belang voor de inschatting van de heersende sfeer en de professionele cultuur op de school. De school is een organisatie met een dienstverlenend karakter. Zij houdt zich voornamelijk bezig met de vorming van toekomstige volwassenen. Vermits het hier handelt over mensen of individuen is het duidelijk dat de school onderworpen is aan een aantal algemene kenmerken die van invloed zijn op de houding van de omgeving of externe doelgroepen ten opzichte van de school. Om de relatie van de school met haar omgeving beter te begrijpen, is het noodzakelijk na te gaan welke uitdagingen zich gedurende de laatste jaren aangeboden hebben vanuit die omgeving. Vanuit de omgeving komen we dan terecht in de school zelf. De omgeving dringt al bepaalde karakterstellingen op aan de school. Deze stellingen worden dan nog eens uit elkaar gerafeld door de interne doelgroepen. Deze kunnen we onderverdelen in: - de leerlingen, - de ouders, - het personeel, - de inrichtende macht. Allen hebben een welbepaalde relationele verhouding met elkaar om bepaalde doeleinden te bereiken. Daarom bezit de school als organisatie dan ook een welbepaalde hiërarchie die de taken ordent, verdeelt en coördineert. Het is soms moeilijk om bepaalde terreinen volledig af te bakenen. De reden hiervoor is duidelijk: het geheel handelt over veranderingen en processen in relaties tussen mensen. Het is dus geen stilstaand water, maar een kokende zee. Het is ook niet gemakkelijk om bepaalde personen onder te brengen bij een bepaalde doelgroep. Bij de communicatie tussen deze verschillende doelgroepen maken we een onderscheid tussen externe en interne communicatie.

5.2. Externe communicatie

5.2.1.

Tussen inrichtende macht en directie

Deze gebeurt via omzendbrieven waarbij het beleid en de structuur van het gemeenschaps-onderwijs bepaald wordt. Deze omzendbrieven vind je op www.g-o.be.

5.2.2.

Tussen personeel en pedagogische begeleidingsdienst

Gedurende het schooljaar worden herhaaldelijk studiedagen en post-universitaire cursussen georganiseerd waarbij de personeelsleden op de hoogte worden gehouden over de vernieuwingen in het onderwijs in het algemeen en de wijzigingen van de leerinhouden per leervak afzonderlijk met de

40

nadruk op de pedagogische aanpak. Deze worden geruime tijd op voorhand aangekondigd, ofwel persoonlijk overhandigd, ofwel via de map interne dienstregeling.

5.2.3.

Tussen de school en de buitenwereld

In de loop van het schooljaar worden studiereizen ingericht waarbij de leerlingen in contact gebracht worden met de leefwereld buiten de schoolomgeving. Dit gebeurt door het inrichten van studiereizen zoals: - culturele uitstappen naar Londen en Parijs; - bos- en zeeklassen; - bezoeken aan tentoonstellingen; - bedrijfsbezoeken. Geregeld biedt de school haar hulp aan bij de organisatie van nationale en internationale jumpings. Tijdens deze organisaties wordt dikwijls een infostand opgericht. De leerlingen van de paardenhumaniora nemen jaarlijks deel aan de interscholencompetitie jumping en dressuur met als hoogtepunt de kerstjumping te Mechelen. Herhaaldelijk wordt onze paardenhumaniora in het daglicht geplaatst door artikels in kranten en tijdschriften alsook in uitzendingen van een aantal TV-programma’s op de Vlaamse zenders. Geregeld worden reclameadvertenties geplaatst in regionale reclamebladen. In de loop van de maand mei wordt ieder jaar een reclameblaadje huis aan huis besteld waarin de volledige structuur en mogelijkheden van onze school worden weergegeven.

5.3. Interne communicatie

5.3.1.

Samenwerking school - ouders

De middelen om de vooropgezette doelen in dit verband te bereiken kunnen zich richten tot individuele ouders, andere tot ouders als groep of tot bepaalde subgroepen; sommige contacten betreffen informatie over individuele leerlingen, andere betreffen bepaalde leerlingengroepen of informatie over bepaalde aspecten van de schoolwerking; sommige zijn gericht op het geven van informatie, andere op het krijgen van informatie of beide; het kan gaan om toevallige contacten, eenmalige contacten, incidentele samenwerking of systematische participatie; sommige hebben betrekking op de onderwijsfunctie, andere op de secundaire diensten of beide.

5.3.1.1.

Het schoolreglement

Dit staat afgedrukt in de schoolagenda van de leerlingen. Het wordt tijdens de eerste schoolweek ondertekend door de ouders zodat zij op de hoogte zijn van de vigerende reglementen op school. De engagementsverklaring beschrijft bijvoorbeeld de vereiste samenwerking tussen ouders en school. Het schoolreglement bevat een orde-, studie- en tuchtreglement. U vindt dit reglement in bijlage.

41

5.3.1.2.

Huisbezoek

Traditioneel wordt hierbij gedacht aan bezoeken van leraren bij ouders van mogelijke nieuwe leerlingen. Dit gebeurt vanaf de paasvakantie tot het einde van het schooljaar. Een huisbezoek kan echter ook nuttig zijn om ouders en huidige leerlingen te benaderen in hun eigen milieu, met hen te praten over de algemene gang van zaken op school, het opvoedingsproject, de studierichtingen, de vorderingen van het kind. Zowel voor het geven als voor het krijgen van informatie zijn deze bezoeken interessant, op voorwaarde dat ze in een rustige en open sfeer kunnen verlopen. Tijdens de beginperiode van de grote vakantie bezoekt daarom ieder klastitularis alle leerlingen van zijn klas. Deze bezoeken worden degelijk voorbereid en de ouders worden met de nodige tact benaderd.

5.3.1.3.

Spreekuur op school

Ouders hebben de mogelijkheid te praten met de directie, de leraren, de CLB-medewerkers of andere personeelsleden, ook zonder aanmelding. Op sommige ouders maakt dit nogal een officiële indruk, wat hen afgeschrikt; dit willen we voorkomen door een gepaste opvang.

5.3.1.4.

Toevallige contacten

Deze spontane vorm van contact is één van de beste vormen om ouderparticipatie uit te bouwen. Het komt er dan op aan ouders te laten voelen dat ze welkom zijn, dat ze verder mogen dan de poort. Dit veronderstelt tevens dat leraren, ondersteunend personeel en directie bereikbaar zijn en de bereidheid hebben de ouders ook daadwerkelijk te woord te staan of te beluisteren. Hierbij praten alle personeelsleden met de ouders vanuit een gelijkgestemde visie.

5.3.1.5.

Persoonlijk schrijven en/of e-mails

Schriftelijke, individuele contacten met ouders zijn de minst gelukkige weg tot relatieopbouw. Zij moeten ten hoogste gezien worden als een middel tot andere meer persoonlijke vormen van contact. Wanneer er iets misgaat met een leerling gebeurt dit meestal telefonisch door de directie. Mededelingen in de schoolagenda van de leerling, zowel vanwege de ouders als vanwege de school kunnen als een persoonlijk schrijven gezien worden. Via het e-mailadres van de school [email protected] kan eveneens gecommuniceerd worden.

5.3.1.6.

Schoolrapport van de leerling

Dit is eveneens een schriftelijk contactmiddel tussen de ouders en de school. De schoolrapporten geven de ouders informatie over de vorderingen van hun kind, zowel op gebied van leerprestaties als wat de studiehouding, het gedrag en andere attitudes betreft. Op de leerlingenrapporten is er ruimte voorzien voor een woordevaluatie door de vakleraren, de klastitularis en de klassenraad. De ouders hebben de gelegenheid het rapport af te halen en het met de leraren te bespreken. Tevens vind je dagelijks de schoolresultaten terug op smartschool “SKORE”.

5.3.1.7.

Informatieavonden

Op het einde van het schooljaar wordt een introductieavond gehouden voor de ouders en leerlingen van het 6de leerjaar van de basisschool die deels gericht is op het geven van zakelijke informatie, deels op discussie en samenspraak. Er wordt de kans gegeven tot het stellen en beantwoorden van vragen. Deze avond wordt geleid door de directie en heeft steeds een groot succes.

42

5.3.1.8.

Schoolfeesten

Deze worden eveneens georganiseerd onder de vorm van een mosselfeest, pasta- of kienavond. Deze activiteiten vormen een ideale gelegenheid om spontane contacten tussen ouders en school mogelijk te maken.

5.3.1.9.

Kijkdag - Kijkavond

Bij deze gelegenheid krijgt voorlichting aan de ouders - of een breder publiek - ruime kansen omdat de aandacht niet gericht is op de prestaties van het individuele kind. De infrastructuur van de school, werkstukken van kinderen, gebruikte materialen, didactische middelen, werkmethoden en de doelstellingen van de school worden gedemonstreerd aan de ouders. Telkens is er een infostand waar de ouders alle informatie kunnen bekomen omtrent de werking en studiemogelijkheden binnen onze school.

5.3.1.10. Circulaires Ze zijn het aangewezen middel om alle ouders informatie te verstrekken over onderwijs-ondersteunende activiteiten, binnen- en buitenschoolse activiteiten, de examenregeling, om wijzigingen mee te delen enz.

5.3.1.11. Informatiebrochures Deze hebben tot doel meer uitgebreide en fundamentele informatie te geven, bijvoorbeeld over het studieaanbod op de school, het pedagogisch project en het studiekeuzeproces van de leerling.

5.3.1.12. De oudercontacten Zij hebben als doel in twee richtingen goede informatie te verkrijgen betreffende een individuele leerling: de leraar van de ouders, de ouders van de leraar. Voor een aantal ouders is dit het enige contact dat ze met de school hebben. Ze zijn een ideale gelegenheid om ouders ten aanzien van de school een positieve ervaring te bezorgen. Tijdens het schooljaar zijn er drie ouderavonden voorzien die samenvallen met het einde van een rapportperiode. Ze worden gehouden in de eetzaal van de school waar alle leerkrachten bereikbaar zijn.

5.3.2.

Samenwerking directie - personeel

De term personeel omvat het geheel van mensen die elk op hun eigen niveau werken om de vooropgestelde doelstellingen van de school te bereiken. Om het schoolteam effectief te laten werken is een schoolleider (directie) nodig die over een team van leraren beschikt. Hij vormt de schakel tussen leerlingen, ouders, publieke opinie en zichzelf. Daarnaast heeft hij een team van ondersteunend personeel zoals een conciërge, onderhoudstechnici en administratieve krachten. Van het personeel spelen de leraren een niet te onderschatten rol, zij bepalen de beeldvorming van de school. De samenwerking tussen directie en leraren is bepalend voor de motivatie en de arbeidsvoldoening. De participatie van de leraren in het schoolbeleid is een belangrijk hulpmiddel om de motivatie te verhogen. Tot de communicatiemiddelen tussen directie en leerkrachten behoren: - het informatiebord in de leraarskamer, maar vooral de berichten op smartschool; - de map interne dienstregeling; - een 3-tal algemene vergaderingen per schooljaar; - individueel contact; - conferentiedagen (2 per jaar).

43

De participatie van het personeel in het beleid van de school gebeurt via de vakgroepen en directieraad, met een vertegenwoordiging van leerkrachten uit alle afdelingen, en het basisoverlegcomité waarin de afgevaardigden van de erkende vakbonden zetelen. De directieraad kan eveneens adviezen richten naar de lokale schoolraad.

5.3.3.

Samenwerking tussen leerkrachten onderling

Voor een school is een collegiale opstelling voor de goede gang van zaken van levensbelang. Een eenzijdige negatieve kijk en een onbehaaglijke werksfeer van kankeren en zagen werken nefast. Er moet vermeden worden dat taken worden doorgeschoven naar de meest kwetsbare of meest gewillige, of dat iemand te veel hooi op de vork neemt. De groep kan proberen er aandacht voor te hebben dat niemand in zijn talenten wordt onderschat, noch met te veel wordt belast. Taakomvang en taakbelasting moeten onderling bespreekbaar zijn. Men moet de moed en de assertiviteit hebben om bij collega’s en directie problemen aan te kaarten, zonder valse schaamte of terughoudendheid. Zulke gesprekken kunnen genezend werken. Tijdens de klassenraad worden afspraken gemaakt zodanig dat al het werk niet voor de klastitularis is. Zo kunnen vakgerichte problemen het best opgelost worden samen met de desbetreffende leraar. De meeste contacten onderling worden gelegd in de leraarskamer tijdens de recreatie en de vrije uren van de leerkrachten. Leerkrachten van eenzelfde discipline zijn verenigd in vakwerkgroepen waarbinnen er overleg is over de didactische aanpak, te gebruiken handboeken en afspraken gemaakt worden i.v.m. praktische problemen zoals b.v. de verdeling van de lokalen. Ook tijdens de conferentiedagen is er gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen over specifieke onderwijsthema’s. De eerste conferentiedag wordt samen met de collega’s van het KTA2 te Tongeren gehouden in het kader van de samenwerkingsverbanden tussen scholen onderling. Tijdens de algemene vergaderingen wordt er regelmatig tussen collega’s van gedachten gewisseld.

5.3.4.

Samenwerking tussen leerkrachten en leerlingen

Vooral tijdens de lessen hebben de leerlingen een rechtstreeks contact met hun leerkrachten. Hier worden duidelijke afspraken gemaakt met het doel de leerlingen zo optimaal mogelijk te laten functioneren en zich te ontplooien. De relatie leerkracht - leerling zal hieromtrent zeer bepalend zijn. Vooral de introverte leerlingen hebben het hierbij moeilijk. Een aangenaam lesklimaat kan voor hen een ruggensteun zijn en een stimulans om zich te uiten. Voor hun grieven kunnen ze daarbuiten nog altijd terecht bij de ombudsman of de ideeënbus bij de directie. Specifieke, persoonlijke en familiale problemen zijn langs deze weg bespreekbaar. Zie ook het scenario voor de leerlingenraad17.

5.3.5.

Samenwerking tussen leerlingen en het CLB

Het CLB-centrum staat in voor de fysische en psychische begeleiding, alsook het volgen van de studieloopbaan van de leerlingen. Meermaals in de week is een vertegenwoordiger in onze school aanwezig om een gesprek met een leerling zelf te voeren, eventueel langs de directie, klastitularis of ombudsman om. Een gesprek met de ouders kan gebeuren via een afspraak.

17

Zie bijlage 14: Scenario leerlingenraad

44

6. Media en onderwijsmiddelen 6.1. Overzicht van media- en onderwijsleermiddelen van de school

6.1.1.

Inventaris

de media- en onderwijsmiddelen zijn geïnventariseerd door de econoom en liggen ter inzage op school.

6.1.2.

Leerlingenbibliotheek en virtuele klassen

Er bestaan voor de taalvakken leerlingenbibliotheken die onder toezicht van de leerkracht en met behulp van de leerlingen beheerd worden. Deze bibliotheken bevinden zich in de taalklassen en zijn aangepast aan het niveau van de leerlingen. De recente informatie vindt men in de roze mappen op smartschool: de virtuele klassen, beheerd door de pedagogische begeleidingsdienst van het GO!

6.1.3.

Lerarenbibliotheek

in de leraarskamer zijn enkele werken ter beschikking. Ook in de mediatheek kan men bronnen raadplegen.

6.1.4.

Vakgerichte tijdschriften

kunnen besteld worden bij de econoom.

6.1.5.

Naslagwerken

woordenboeken, encyclopedieën, atlassen e.d. kunnen gebruikt worden tijdens het uitdiepen van de lessen. Ze liggen ter beschikking in de verschillende vaklokalen. Er wordt ook naar gestreefd om in ieder lokaal een verbinding met het internet te realiseren.

6.1.6.

Sportmateriaal en -accommodatie

tijdens de lessen lichamelijke opvoeding wordt gebruikt gemaakt van de beschikbare accommodatie. Naast de polyvalente zaal op school, worden de lessen l.o. gegeven in de sporthal van de school en van de Kimpel

6.1.7.

Wetenschappelijke laboratoria en instrumentaria

wetenschappelijke instrumenten worden door de leerlingen gebruikt tijdens de desbetreffende vakken. Dit gebeurt onder de deskundige leiding van de betrokken vakleerkracht.

6.1.8.

Handboeken

handboeken worden door de school tegen een matige vergoeding ter beschikking gesteld van de leerlingen of van de klas.

6.1.9.

Computerklas

aangepaste computerklassen staan ter beschikking voor de lessen informatica. Het zijn ook vaklokalen voor de derde graad, waardoor zij constant kunnen gebruik maken van deze media. De lokalen 33, 34, 29 en 27 beschikken over een volledige ICT-infrastructuur.

6.1.10.

Internet

is aanwezig in hogervernoemde lokalen evenals in het leraarslokaal en het secretariaat.

45

6.1.11.

Techniekklassen en ateliers

voor de technische en praktische vakken (technologische opvoeding, kleding, hout, verzorging, voeding, mode, paardrijden…) zijn lokalen en werkplaatsen met alle nodige werktuigen en instrumenten volledig ingericht. voor de lessen technologische opvoeding wordt gebruik gemaakt van een speciaal daartoe ingericht en uitgeruste lokalen, namelijk lokaal 27, evenals de praktijkklas PJ en lokaal HR.

6.2. Invoeren van nieuwe middelen Binnen de budgettaire en infrastructurele mogelijkheden wordt getracht optimaal te voorzien in media en onderwijsmiddelen. De wensen en voorstellen van de leerkrachten en het personeel vormen het voornaamste uitgangspunt. Daarom wordt jaarlijks een oproep gedaan om aanvragen in te dienen. Er wordt getracht in te gaan op alle aanvragen, maar infrastructurele en voornamelijk budgettaire beperkingen nopen vaak tot het bepalen van prioriteiten. Die worden jaarlijks vastgelegd door de directie na overleg met de econoom en de betrokken partijen. Niets belet de leerkrachten ook tijdens het schooljaar bepaalde wensen te uiten, die zoveel mogelijk zullen worden ingevolgd.

6.3. Gebruik van educatieve software De personeelsleden van de Martinusschool gebruiken vooral educatieve ondersteuning van REN Vlaanderen, Eduweb, Lerarendirect, Klascement, smartschool, …

6.4. Overzicht van de nodige leermiddelen Elk leerplan geeft een overzicht van de noodzakelijke leermiddelen. Daarbij worden ook uitgeverijen bezocht en beurzen van nieuwe handboeken.

6.5. ICT en multimediagebruik De school heeft een visie uitgeschreven in verband met ICT en multimediagebruik. Deze kunt u raadplegen in bijlage. Verder werkt de Martinusschool samen met het CVO Zuid-Limburg om haar ICTinfrastructuur op peil te houden. Wij baseren ons verder op teksten van de Onderwijsminister en inspectie, evenals op de richtlijnen van de PBD van het GO!

46

7. De evaluatie 7.1. De vakevaluatie

7.1.1.

Doel van de evaluatie

De evaluatie vormt het sluitstuk van het onderwijsproces en verschaft informatie over: - de leervorderingen van de leerlingen voor elk onderwezen vak; - de differentiatie in de evaluatie: elke leerkracht draagt er zorg voor dat elke leerling zowel mondeling als schriftelijk wordt geëvalueerd; de A,B,C-methode (zie bijlage) - de efficiëntie en het resultaat van het onderwijsproces; - de vakvaardigheden van de leerlingen; - de attitudes der leerlingen zoals inzet, werklust, concentratie enz.; - de permanente observatie van de leerlingen zoals taakaanvaarding, doorzetting, sociale vaardigheden, evolutie in het leergedrag, doe-activiteiten enz.; - de remediëring.

7.1.2. 7.1.2.1.

Aard van de evaluatie Het dagelijks werk

De elementen die elke leerkracht hanteert om het dagelijks werk van de leerlingen te evalueren, zijn natuurlijk afhankelijk van de specifieke kenmerken van elk leervak. Het is vanzelfsprekend dat de elementen die in aanmerking komen om b.v. muzikale opvoeding bij de leerlingen te evalueren, niet identiek dezelfde zijn als bij wiskunde of Nederlands. Nochtans zijn er een aantal basisprincipes die elke leerkracht moet in acht nemen bij het evalueren van de hem of haar toevertrouwde leerlingen. De frequentie van de evaluatie De vakevaluatie beoogt het beoordelen van de leervorderingen van de leerlingen. Dat vergt een aanpak die steeds in functie van het concrete leerlingenpubliek en de concrete leraarsopdracht dient te worden ingeschat. De aanpak kan dus verschillen voor een leraar die een vak met slechts één lesuur per week in een klas onderwijst en een leraar die over 3 tot 4 lesuren per week en per klas beschikt. Voor leervakken met één lesuur per week dienen ten minste 3 evaluatiecijfers per rapportbeurt toegekend te worden. Van deze evaluatiecijfers dient de leerkracht het gemiddelde te maken om een rapportcijfer toe te kennen. Het is onaanvaardbaar en onverantwoord dat een rapportcijfer wordt toegekend op basis van één overhoring. Dit is nooit te verantwoorden ten opzichte van de leerlingen want dan is het rapportcijfer de resultante van een momentopname van het kennen en kunnen der leerlingen. Het rapportcijfer moet integendeel het resultaat en de weerspiegeling zijn van zowel de studievorderingen als de vaardigheden van de leerlingen gespreid over meerdere weken, ja zelfs maanden. Voor leervakken met meer dan één lesuur per week moeten ten minste vier of meer evaluatiecijfers voor handen zijn. Het aantal is afhankelijk van het aantal lestijden per week.

47

De evaluatieaanpak zal ook verschillend zijn naargelang de afdeling en het leerjaar. In de eerste graad van het algemeen vormend onderwijs zal men naast kennis en kunde ook veel aandacht besteden aan het evalueren van attitudes zoals actieve medewerking, orde en netheid, stiptheid en andere doe-activiteiten. Met al deze gegevens moet de leerkracht op het einde van een rapportperiode op objectieve wijze een rapportcijfer toekennen dat beantwoordt aan de dagelijkse prestaties van de leerling. In de tweede graad van het A.S.O. zal de leerkracht meer de nadruk leggen op ken- en kunelementen en minder op attitudes zonder evenwel deze totaal buiten beschouwing te laten. In het beroepsonderwijs zal de leerkracht meer rekening houden met de dagelijkse doe-activiteiten zowel in de klas als thuis. Bij deze leerlingen dient de nadruk gelegd te worden op de vaardigheidsontwikkeling en de attitudevorming. De leerkracht moet de leerlingen in staat stellen tot het verwerven van de vakgebonden ontwikkelingsdoelen zoals die geformuleerd zijn in de betrokken vakleerplannen. De bezinning over de evaluatieaanpak Afhankelijk van het vak dient elke leerkracht zich te bezinnen over de elementen die voor evaluatie in aanmerking kunnen en /of moeten komen. Hij moet dus de evaluatiemiddelen vastleggen die voor het meten van de leervorderingen en de vaardigheden worden aangewend. Deze middelen kunnen zijn: - mondelinge en schriftelijke toetsen; - herhalingstoetsen; - permanente observatie van de doe-activiteiten van elke leerling zoals medewerking, inzet, belangstelling, behulpzaamheid, doorzetting, drang naar inzicht enz.; - het uitvoeren van opdrachten zoals klastaken, huistaken, voorbereidingen enz.; - orde en netheid in werkboeken, schriften, huistaken enz.; - stiptheid in de uitvoering van de opgelegde taken. In het belang van de leerlingen is het ook noodzakelijk dat elke leerkracht duidelijke afspraken maakt met de leerlingen betreffende: 1. de frequentie van de evaluatiebeurten; 2. de planning van de herhalingstoetsen die steeds aan de leerlingen vooraf moeten aangekondigd en ingeschreven worden in de schoolagenda van de leerling; 3. wat geëvalueerd wordt: leerstof, orde, netheid enz.; 4. hoe de leerkracht evalueert: steeds aangeven hoeveel punten aan elke vraag maximaal worden toegekend. Het evaluatiecijfer van elke mondelinge overhoring wordt in de agenda van de leerling genoteerd en door de ouders ter kennisname getekend. De schriftelijke overhoringen worden aan de leerlingen na verbetering terugbezorgd. De leerkracht bespreekt met de leerlingen de antwoorden en de tekortkomingen. Zo nodig herneemt de leerkracht de niet begrepen leerstof en tracht waar nodig te remediëren. Naargelang de onderrichtingen van de vakinspectie bewaart de leerkracht of de leerling de schriftelijke overhoringen. Steeds wordt het evaluatiecijfer in de schoolagenda ingeschreven en ter kennisname door de ouders getekend. Het is ook van belang in de mate van het mogelijke een positieve evaluatie op het rapport te formuleren. Dit is niet alleen in de ASO-klassen maar vooral in de BSO-klassen aan te raden. De positieve elementen, hoe klein ook, die een leerling in zijn gedrag manifesteert, worden aldus beloond. Al wat de leerling positief doet, is winst en moet als dusdanig geëvalueerd worden. Aldus kan de leerkracht door een positieve remediëring de leerling aansporen tot een meer positieve inzet en studie. Leerlingen zijn immers gevoelig voor positieve en concrete commentaar. In het beroepsonderwijs dient die evaluatie vooral gericht te zijn op inzet, werklust, concentratie, sociaal gedrag, zorg, stiptheid, taakaanvaarding enz.

48

Elke leerkracht is verantwoordelijk voor de te bewaren vakdocumenten voor dagelijks werk. Volgens de specifieke vakonderrichtingen (zie leerplannen) zal hij die documenten gedurende één trimester bewaren en ze dan gebundeld inleveren op het secretariaat. De leerkracht zal de documenten per leervak en per klas bundelen met daarop de volgende inlichtingen: - het schooljaar met aanduiding van 1ste, 2de of 3de trimester, - het leervak met leervakonderdeel b.v. Nederlands: opstellen, stijloefeningen; - de klas b.v. 2de j. ASO Latijn - moderne; - de naam van de leerkracht met datum en handtekening.

7.1.2.2.

De examens

De frequentie van de examens In de Martinusschool worden er tweemaal examens georganiseerd: 1. in de maand december, voorafgaand aan de kerstvakantie. De examenduur bedraagt maximum tien lesdagen. De week voor de examens wordt besteed als een herhalingsweek: de leerkracht bespreekt de structuren van de behandelde leerstof, de onderlinge samenhang, maakt onderscheid tussen hoofden bijzaken, legt klemtonen en beantwoordt eventuele tekortkomingen die hij of zij vaststelt tijdens de herhalingsweek. Herhalingsvragen worden vermeden om inzicht te kunnen toetsen. Na de examenperiode bespreekt de leerkracht met de leerlingen de examenvragen: hij lost samen met de leerlingen de vragen op, bespreekt de tekortkomingen en tracht inzicht te verwerven in deze tekortkomingen. Elke leerling krijgt ook inzage in zijn geëvalueerd examenkopie. 2. in de maand juni, voorafgaand aan de grote vakantie. Ook hier wordt een herhalingsweek georganiseerd zoals in december. De duur van elk examen De duur van het schriftelijk examen wordt bepaald naar rato van het aantal lestijden per week. Dit betekent: twee lestijden voor leervakken met 1 of 2 lestijden per week, vier lestijden voor leervakken met 3 of meer lestijden per week. Het inrichtingshoofd bepaalt, na advies van het pedagogisch college, het tijdstip en de duur van de examenperioden en stelt het examenrooster voor alle klassen op. Dit rooster wordt tijdig (ten minste twee weken op voorhand) geafficheerd in de leraarskamer en aan de leerlingen medegedeeld. De klastitularis controleert of elke leerling stipt en correct elk examen op het juiste tijdstip heeft ingevuld. Leerlingen moeten tijdens de examens tot 11u30 op school blijven. Ze mogen dan, na schriftelijke toestemming van de leerkracht met wie ze examen hebben, de school verlaten. Het is echter vanzelfsprekend dat leerlingen die op dat ogenblik hun examen nog niet beëindigd hebben, verder mogen werken tot ze hun examen voltooid hebben. Tijdens de examenperiode hebben de leerlingen tijdens de namiddag de nodige tijd om het examen of de examens van de volgende dag voor te bereiden. Leerlingen die dat wensen, kunnen op school onder toezicht blijven studeren, na schriftelijke toestemming van hun ouders. Het opstellen van de examenvragen Elke leerkracht stelt volgens de voorschriften zoals die in het leerplan worden vooropgesteld, de examenvragen op. Het is aan te raden variatie in de examenvragen te brengen d.w.z. niet alleen open vragen stellen die enkel de kennis der leerlingen testen maar ook de aangeleerde vaardigheden toetsen. Bij het opstellen van de examenvragen zal elke leerkracht volgende richtlijnen in acht nemen: 1. De examenvragen moeten in een duidelijk en voor de leerlingen verstaanbare taal opgesteld zijn. 2. Ze moeten tevens gedrukt worden met een typemachine of op computer opgesteld worden. 3. Bij elke vraag moet vermeld worden op hoeveel punten ze geëvalueerd wordt.

49

Het bewaren van de examenkopijen Na verbetering en bespreking van de examens met de leerlingen worden de examenkopijen gebundeld per klas en per vak en op het secretariaat in bewaring gegeven. Deze bundels worden afgegeven na het examen in december, na het examen in juni. Op het bandje van deze examenbundels dient de leerkracht de volgende gegevens te vermelden: 1. het schooljaar met vermelding examen 1 of 2 (uitzonderlijk herexamens); 2. het vak en de klas; 3. naam en handtekening van de leerkracht en datum van afgifte. Elke leerkracht voegt tevens bij de examenkopijen van de leerlingen een formulier met de modelantwoorden op de gestelde vragen.

7.1.2.3.

Het gebruik van de resultaten van de evaluatie in het onderwijsproces

Het evalueren van leerlingen krijgt zijn volle waarde wanneer de resultaten ervan in het onderwijsproces van de leraar worden verwerkt. Dit kan onder meer gebeuren op volgende wijze: Ten aanzien van de leerlingen: - het bijwerken van leertekorten voor leerlingen die ervoor in aanmerking komen zoals leerlingen die een minimum aan studie-inzet en aanleg tonen; - het verbeteren en begeleiden van de studiemethode; - het begeleiden van leerlingen in de begeleidingsklassenraden. Ten aanzien van de ouders: - informeren van de ouders over de studievorderingen via agenda, brief, ouderavond enz.; - basisinformatie verschaffen voor het voorbereiden van de oudercontacten. Ten aanzien van de leraar: - de leraar kan door studie van de evaluatieresultaten zijn onderwijsproces analyseren en er de verdiensten en tekortkomingen van detecteren. Dit kan gebeuren door het maken van klasgemiddelden, het maken van vraaggemiddelden en het toetsen van de waarde van de evaluatie-instrumenten.

7.2. De klassenraden De klassenraad kan met drie functies worden belast en wordt naargelang het geval aangeduid als toelatingsklassenraad, ook kortweg toelatingsraad genoemd, begeleidende en delibererende klassenraad.

7.2.1.

De toelatingsklassenraad

Binnen het raam van de reglementaire toelatings- en overgangsvoorwaarden dient in bepaalde gevallen een beroep gedaan op de toelatings(klassen)raad. Onder toelatingsvoorwaarden wordt de inschrijving van een leerling in een bepaald leerjaar en een bepaalde onderwijsvorm verstaan terwijl overgangsvoorwaarden meestal betrekking hebben op studieveranderingen in het loop van het schooljaar. In beide gevallen zijn er criteria vastgelegd waarmee de toelatingsraad dient rekening te houden zoals vooropleiding, leeftijd, advies van het C.L.B., de ouders of ministeriële beslissingen. De toelatingsraad is samengesteld uit de directie en de leerkrachten van het leerjaar waarvoor de leerling opteert.

50

7.2.2. 7.2.2.1.

De begeleidende klassenraad Frequentie

De leerlingen van de Martinusschool krijgen vijfmaal een rapport uitgereikt waarvan viermaal een rapport voor dagelijks werk en tweemaal voor de examens. Deze rapporten worden op volgende tijdstippen uitgereikt: - eerste rapport voor dagelijks werk: week voor de herfstvakantie (oudercontact); - eerste rapport voor de examens ASO en TSO, en tweede rapport DW voor BSO: week voor kerstvakantie; - tweede rapport voor dagelijks werk ASO en TSO, en derde rapport voor BSO: week voor krokusvakantie; - derde rapport voor dagelijks werk ASO en TSO, en vierde rapport voor BSO: week voor paasvakantie (oudercontact); - vierde rapport voor dagelijks werk en tweede rapport examen voor ASO en TSO; en vijfde rapport DW voor BSO: einde schooljaar met proclamatie en oudercontact. Voorafgaand aan de eerste en tweede rapportbeurt dagelijks werk en de eerste rapportbeurt examens worden er telkens begeleidende klassenraden georganiseerd.

7.2.2.2.

Taken

Deze klassenraden worden voorgezeten door het inrichtingshoofd of haar plaatsvervanger en gaan steeds door op maandag- en dinsdagavond na het beëindigen van de lessen in de leraarskamer. De begeleidende klassenraad: - analyseert de leerresultaten van elke leerling die één of meer tekorten heeft voor de onderwezen leervakken. De klassenraad tracht door bespreking en onderling overleg de oorzaken van de tekorten te achterhalen. Hierbij kunnen allerlei tekorten een rol spelen zoals te weinig studie, gebrek aan basiskennis, gebrekkig inzicht, een verkeerde studiemethode enz. Ook kunnen familiale problemen aan de grondslag liggen van het minder goed presteren. - bespreekt de attitudes van elke leerling die vaktekorten heeft. Heeft de leerling voldoende aandacht, studie-inzet, belangstelling, orde, netheid en motivatie? Werkt de leerling actief mee in de klas of is hij of zij eerder passief? - stelt eventuele leermoeilijkheden vast bij bepaalde leerlingen en formuleert de meest adequate begeleiding en remediëring. Dit kan b.v. door het organiseren van inhaallessen of bijkomende begeleidende huistaken. - kent tevens, wanneer het een klassenraad is die gewijd aan de bespreking van de evaluatiegegevens voor dagelijks werk, een cijfer voor gedrag en studie-ijver toe. Een leerling die voldoende studie-ijver betoont, krijgt een 8 op 10 evenals de leerling die zich voorbeeldig gedraagt. Leerlingen die een uitzonderlijk voorbeeldig gedrag en studie-ijver vertonen, kunnen, op voorstel van de klassenraad, een 9 op 10 bekomen. In overleg met de leden van de klassenraad kunnen leerlingen die geen voorbeeldig gedrag vertonen en gebrek aan studie-ijver hebben, een evaluatiecijfer tussen 1 en 7 bekomen naargelang de aard van hun gedrag en studieijver. - kan tuchtmaatregelen voorstellen aan de directie. Deze tuchtmaatregelen kunnen zijn: o de tijdelijke verwijdering uit de klas, b.v. één dag; de leerling moet dan strafwerk maken onder toezicht van een leerkracht of studiemeester; o de tijdelijke uitsluiting uit de school, b.v. één week; tijdens die periode krijgt de leerling huistaken opgelegd die hij of zij moet voorleggen aan de directie bij de terugkeer op school;

51

o de definitieve verwijdering uit de school. In dat geval zal de directie in samenspraak met de leerkrachten een omstandig verslag opstellen waarin de redenen worden aangegeven waarom de leerling van school wordt verwijderd. Voor de tuchtproblemen wordt elk schooljaar een zuivere lei gebruikt om de leerlingen niet blijvend te confronteren met hun fouten, zodat ze niet in een negatieve vicieuze cirkel verzeilen.

7.2.2.3.

Notulen en dossiers der leerlingen

Van elke klassenraad maakt de klastitularis: - een proces-verbaal, vermeldend: o de datum en het begin- en einduur van de klassenraad; o de voorzitter van de klassenraad of zijn plaatsvervanger; o de namen van de aanwezige leerkrachten die in het besproken leerjaar lesgeven; o de namen van de afwezige en verontschuldigde leerkrachten en eventueel de reden van hun afwezigheid; o de naam van de afgevaardigde van het P.M.S.; o de lijst van de besproken leerlingen; o de handtekeningen van de voorzitter, de klastitularis en twee leerkrachten. - een verslag van elke besproken leerling, bevattend: o de vakken waarvoor de leerling een onvoldoende heeft; o de onvolkomenheden in gedrag en studie-ijver; o de eventuele leermoeilijkheden; o een eventuele remediëring om deze tekortkomingen te verhelpen. - een omstandig verslag op het rapport van de leerling, onder de rubriek ‘commentaar van de klassenraad’, in te vullen door de klastitularis. Dit verslag wordt door de klassenraad gezamenlijk geformuleerd. Het is de taak van de klastitularis de rapporten van zijn of haar klas tijdig klaar te maken en te tekenen. Alle evaluatiegegevens op het rapport worden met de computer geprogrammeerd. De klastitularis kijkt er ook nauwlettend op toe dat er geen spelfouten in het commentaar voorkomen. Elke commentaar moet bovendien in een duidelijk verstaanbare taal en in een correcte zinsbouw opgesteld zijn. De klastitularis is ook de aangewezen persoon om te controleren of elke collega, die een onvoldoende cijfer heeft ingevuld, de nodige commentaar bij dit onvoldoende cijfer heeft neergeschreven en indien nodig een remediëring vooropstelt. Daarbij controleert de klastitularis de schoolagenda van de leerling en is zij/hij de eerste hulpverlener bij studieproblemen of gedragsstoornissen.

7.2.3.

De delibererende klassenraad

Deze heeft plaats gedurende één dag van de laatste week van het schooljaar en wordt bepaald door het inrichtingshoofd.

7.2.3.1.

Soorten attesten

De taak van de delibererende klassenraad is tot een eindbeoordeling voor elke regelmatige leerling te komen. Deze eindbeoordeling houdt in dat aan elke regelmatige leerling een van de volgende attesten wordt toegekend:

52

het attest A: dit wordt toegekend aan elke leerling die met vrucht het leerjaar beëindigd heeft en bijgevolg mag overgaan naar een hoger leerjaar; het attest B: dit wordt toegekend aan elke leerling die naar een volgend leerjaar mag overgaan, behalve voor de studierichtingen of onderwijsvormen die op het rapport vermeld worden b.v. wie in het tweede leerjaar ASO Latijn heeft gevolgd en een attest B bekomt met clausulering voor Latijn, mag overgaan naar een derde leerjaar ASO, maar met uitsluiting van Latijn; het attest C: dit wordt toegekend aan de leerlingen die hun leerjaar niet met vrucht gevolgd hebben.

7.2.3.2.

De eindbeoordeling

Om tot een eindbeoordeling te komen, moet de klassenraad rekening houden met volgende elementen: De resultaten van 4 rapportbeurten dagelijks werk en 2 rapportbeurten examens. Elke vakleraar maakt een optelling van de hierboven vermelde elementen. Hierbij zal hij rekening houden met de volgende verhouding: 50% dagelijks werk en 50% examens. Voorbeeld: Een leerling bekomt 21/40 voor D.W. en 117/200 voor de 2 examens. Na herleiding van 21/40 tot 26,25/50 voor D.W. en 117: 4 of 29,25/50 voor examen komt deze leerling tot een eindtotaal van 26,25+29,25 = 55,5/100 of afgerond naar boven 56/100. Voor de klassen zonder examens, wordt een optelsom van de 5 rapporten DW herleid tot 100. De eventuele vrijstellingen. Een leerkracht kan, steunend op de positieve vorderingen van de leerling in de loop van het schooljaar en steunend op een miniem tekort, een leerling van dit tekort vrijstellen. Deze leerling wordt dan als geslaagd beschouwd voor dit vak waarvoor hij of zij vrijstelling bekomen heeft. Men dient er echter rekening mee te houden dat zulke vrijstelling slechts eenmaal kan toegekend worden aan dezelfde leerling. Indien diezelfde leerling in een volgend leerjaar weerom niet slaagt voor het vak waarvoor hij of zij tijdens het vorig schooljaar vrijstelling bekomen heeft, dan moet deze leerling remediëringsopdrachten krijgen. De resultaten van de geïntegreerde proef in de 2de en 3de jaars van de 2de en 3de graad beroepsonderwijs (=6 MRP, 6OH, 6 Hout, 6 Pa, 6DuWo en 7MaR). De beslissingen, vaststellingen en adviezen van de begeleidende klassenraden in de loop van het schooljaar.

7.2.3.3.

Richtlijnen bij de eindbeoordeling

In onze school worden de volgende richtlijnen gehanteerd bij de formulering van de eindbeoordeling: Uitzonderlijk als een leerling héél veel afwezig geweest is of zijn/haar studiekeuze laat gewijzigd heeft kunnen herexamens opgelegd worden. Deze regel moet evenwel soepel gehanteerd worden zowel in het ASO maar vooral in het BSO. Elke leerkracht zal voor de klassenraadsleden verantwoorden waarom hij of zij een herexamen vraagt. Steunend op de resultaten van zowel dagelijks werk als examens zal de betrokken leerkracht oordelen of dit herexamen betrekking heeft op de ganse leerstof of op bepaalde zwakke onderdelen ervan. In geval van herexamens wordt de eindbeslissing uitgesteld tot eind augustus (zie verder). Vakantietaken. Een leerkracht kan, na motivering, een vakantietaak aan de leerling opleggen. Deze vakantietaak moet dan wel zinvol zijn en betrekking hebben op die onderdelen van de leerstof waarin betrokken leerling tekorten vertoont. Meer dan vier zware vaktekorten betekent niet automatisch overzitten. In de ASO-klassen wordt als algemene regel vooropgesteld dat een leerling die meer dan vier zware vaktekorten heeft, het gevolgd leerjaar moet overzitten een C-attest krijgt of verplicht wordt om remediëringsopdrachten te volgen in het komende schooljaar. Indien door een of meerdere leerkrachten gemotiveerde redenen worden aangebracht om van deze regel af te wijken, dan kan de klassenraad beslissen tot deliberatie.

53

Het is vanzelfsprekend dat deze richtlijnen soepel dienen geïnterpreteerd te worden. Vooral in de BSOklassen mag men niet te strak deze richtlijnen toepassen. Men dient naast de zuiver cognitieve kennis ook rekening te houden met niet-cognitieve elementen zoals de doe-activiteiten die bij de praktijkvakken erg belangrijk zijn. Bij de eindbeoordeling moet de klassenraad steeds pogen om tot een algemene consensus te komen. Is dit niet het geval dan kan de voorzitter van de delibererende klassenraad een stemming vragen. In geval tot een stemming wordt overgegaan, waarbij de voorzitter telkens meestemt, en het resultaat is een staking (= een gelijk aantal pro en contra), dan is de stem van de voorzitter doorslaggevend. De beslissing van de klassenraad is bindend. De beraadslagingen over de leerlingen zijn vertrouwelijk en alle leden zijn tot geheimhouding verplicht.

7.2.3.4.

Aanwezigheden op de klassenraad

Een delibererende klassenraad kan slechts geldig vergaderen onder het voorzitterschap van de directeur of zijn afgevaardigde indien alle leraars die in een bepaald leerjaar of onderwijsvorm aan de leerling onderwijs verstrekken, aanwezig zijn, behoudens in geval van: - gewettigde afwezigheid; - bewezen overmacht: b.v. een leraar die in diverse scholen fungeert, kan onmogelijk alle delibererende klassenraadsvergaderingen bijwonen. Wel kan de directeur aan het gewettigd afwezig lid vragen een geschreven verslag uit te brengen over de te bespreken leerlingen. De voorzitter kan ook tot de delibererende klassenraad volgende personen uitnodigen: - een lid van het technisch personeel van het begeleidend C.L.B.-centrum; - raadgevende personen die deel uitmaken van de jury bij de geïntegreerde proef in de 2de en 3de jaars van de 3de graad van de BSO-klassen en die niet tot de onderwijsinstelling behoren. In beide gevallen hebben deze personen enkel een raadgevende stem. Geen enkel lid van de klassenraad mag deelnemen aan enige beslissing betreffende een bloed- of aanverwant tot en met de vierde graad of betreffende een leerling aan wie hij privé-lessen of een schriftelijke cursus heeft gegeven.

7.2.3.5.

Proces-verbaal en notulen

Van de beslissingen van de delibererende klassenraad wordt een proces-verbaal opgemaakt en worden er notulen gehouden. Het proces-verbaal per klas bevat de lijst van de geslaagde en niet geslaagde leerlingen. De notulen bevatten een synthese van de elementen die tot de beslissing hebben geleid, waaronder eventueel het resultaat van de stemming, met opgave van datum van deliberatie, instelling, leerjaar, schooljaar, beslissing... Ook wordt de samenstelling van de klassenraad, met vermelding van de respectieve vakopdrachten en van de aanwezige en afwezige leden, aangegeven. De aanwezige leden plaatsen hun handtekening na hun naam. Bij de afwezigen wordt de aard van de gewettigdheid opgegeven. Zowel het proces-verbaal als de notulen worden door de voorzitter als drie leden van de raad getekend. Het is belangrijk dat deze documenten volledig en nauwkeurig worden opgesteld, vermits ze een essentieel element zijn om te voldoen aan de verplichting tot motivering van de genomen beslissing. Wanneer een van beide niet bestaat of onjuist of onvolledig is opgesteld, is de beslissing van de klassenraad bij een eventuele klachtenprocedure aanvechtbaar. De processen-verbaal en de notulen dienen gedurende dertig jaar bewaard te blijven.

54

7.2.3.6.

Herexamens in uitzonderlijke omstandigheden

De delibererende klassenraad kan oordelen dat er gegronde redenen bestaan om het besluitvormingsproces langer te laten duren dan tot het einde van het schooljaar. Zoals reeds werd aangegeven kan de klassenraad beslissen dat er bijkomende proeven moeten worden afgelegd; de vakleraar legt de inhoud van deze proeven vast. Dit kan o.m. het geval zijn: a.voor leerlingen die te weinig konden geëvalueerd worden wegens veelvuldige afwezigheden; b.voor leerlingen die om een ernstige reden niet of niet volledig hebben kunnen deelnemen aan één of meer examens; de afwezigheid moet door een attest gewettigd worden; c.voor leerlingen van wie de resultaten van één of meer examens in de laatste reeks ongunstig werden beïnvloed door een duidelijk omschreven persoonlijk voorval. De directie bepaalt het tijdstip en de duur van de herexamens. Deze gaan meestal door tijdens de eerste drie dagen van de laatste week van juni of augustus. Voor leerlingen die verscheidene herexamens hebben, is een verantwoorde spreiding over de drie dagen aangewezen. Het examenrooster zal in functie van zulke spreiding opgesteld worden. Na de herexamens zal de delibererende klassenraad een definitieve eindbeslissing nemen over de leerlingen die herexamens hadden. Ook van deze klassenraad worden een proces-verbaal en notulen opgesteld.

7.2.3.7.

Andere documenten: het individueel dossier van de leerling

Het individueel dossier van de leerling is een hulpmiddel om de leerlingen gaandeweg in hun opvoeding en ontwikkeling beter te kunnen begeleiden. Het individueel dossier moet bevatten: a.de administratieve identificatie van de leerling; b.keuzeformulieren godsdienst/niet -confessionele zedenleer; c.oriënteringsattesten; d.de gevolgde lessentabellen; e.het studieverloop; f.vaststellingen, adviezen en beslissingen van de klassenraden, waarvoor de klastitularis verantwoordelijk is. Het individueel dossier kan bevatten: a.gegevens verstrekt door het CLB-centrum; b.gegevens verstrekt door de laatst bezochte instellingen; c.psycho-pedagogische informatie over de leerling; d.het begeleidingsdossier op de GOK-locatie.

7.2.3.8.

Bezwaar tegen de eindbeslissing

Als de ouders de beslissing van de delibererende klassenraad niet aanvaarden, kunnen zij ten laatste op de derde werkdag na de uitreiking van het rapport hun bezwaren bekend maken. Dit kan via een persoonlijk onderhoud met een afgevaardigde van de lokale schoolraad of de voorzitter van de delibererende klassenraad of zijn afgevaardigde. a.Tijdens bovenvermeld onderhoud krijgen de ouders inzage van het leerlingdossier en worden de elementen aangegeven die geleid hebben tot de genomen beslissing. Er zijn drie mogelijkheden: • de ouders zijn ervan overtuigd dat de klassenraad de juiste beslissing genomen heeft en dan is de betwisting van de baan. • de schooloverheid meent dat de ouders redenen aanbrengen die het overwegen waard zijn. In dit geval roept zij de delibererende klassenraad zo spoedig mogelijk opnieuw bijeen en wordt de

55

aangevochten beslissing opnieuw overwogen. Die klassenraad kan dan ofwel zijn beslissing herzien en dan is het probleem opgelost ofwel zijn beslissing handhaven en dan blijft het probleem bestaan. De klassenraad zal, ongeacht het resultaat van de deliberatie, dit resultaat schriftelijk en gemotiveerd aan de ouders meedelen. • de schooloverheid meent dat de aangebrachte elementen geen nieuwe bijeenkomst van de delibererende klassenraad noodzakelijk maken, hetgeen gemotiveerd aan de ouders wordt meegedeeld. Wanneer de ouders het daarmee oneens zijn en de genomen beslissing onjuist blijven vinden, blijft de betwisting bestaan. b.De ouders kunnen binnen een termijn van drie werkdagen nadat dit gebleken is, via de directie schriftelijk beroep instellen bij de beroepscommissie. De beroepscommissie bestaat uit: - de directeur, - drie personeelsleden aangewezen door de lokale schoolraad en die geen deel uitmaken van de delibererende klassenraad die de betwiste beslissing nam, - een personeelslid aangewezen door de Centrale Raad.De beroepscommissie beraadslaagt geldig wanneer ten minste 3 leden aanwezig zijn en kan, in het belang van het onderzoek, om het even wie horen. De beroepscommissie motiveert haar adviezen en maakt ze over aan de lokale schoolraad. Deze beslist of de delibererende klassenraad al dan niet opnieuw moet samenkomen. Moet hij niet opnieuw samenkomen, dan deelt de lokale schoolraad dit onmiddellijk schriftelijk en gemotiveerd aan de ouders mee. Moet hij wel opnieuw samenkomen, dan moet hij een definitieve beslissing nemen uiterlijk op 15 september. Deze beslissing wordt schriftelijk en gemotiveerd aan de ouders meegedeeld.

56

8. Het zakelijk deel 8.1. Korte historiek van de school

8.1.1.

Oprichting

Zoals beschreven wordt in de brochure ‘C. Wijnen, Historiek van 50 jaar GO! in Bilzen’, sloegen in 1955 enkele idealisten de handen in elkaar om na te gaan of er in Bilzen en omgeving voldoende ouders waren die belangstelling toonden en bereid waren hun kinderen aan dit onderwijs toe te vertrouwen. Na een positieve rondvraag gaf de toenmalige minister Leo Collard gunstig advies. In mei 1955 werd het ministerieel besluit tot oprichting van een officiële school in Bilzen door de koning bekrachtigd. Ondanks hevig verzet van de plaatselijke bevolking en de gemeentelijke overheid werden de opslag- en stelplaatsen van de N.M.B.S. door het Ministerie van Onderwijs aangekocht. In enkele maanden werd ‘de oude tramstatie’ omgetoverd tot een schoolgebouw.

8.1.2.

Ontwikkeling naar de structuur toe

Op 1 september 1955 startte de school met 147 leerlingen. Datzelfde schooljaar eindigde met 152 leerlingen: 40 in de kleuterklas, 56 in het lager en evenveel in het middelbaar onderwijs. Het basisonderwijs omvatte drie graadklassen en het middelbaar telde vijf klassen: eerste jaar Latijnmoderne, tweede moderne, eerste familiale voor meisjes en eerste en tweede technische voor jongens(A3). In 1956 werd de Avondschool voor sociale promotie opgericht en ze startte met 35 leerlingen. In 1980 bereikte ze de kaap van 300 leerlingen. In 1957 werd onder het beheer van R.M.S. Bilzen de lagere school van Lanaken opgericht. Deze werd in 1959 uitgebreid tot een autonome middelbare school. In 1962 werd in Bilzen de beroepsafdeling voor jongens met een metaal- en houtafdeling opgericht. In 1973 werd het Vernieuwd Secundair Onderwijs(VSO) ingevoerd. Dit bleef in gebruik tot de geleidelijke invoering van het eenheidstype vanaf het schooljaar 1989-1990. In 1975 werd de lagere school autonoom. In 1988 werd het Gemeenschapsonderwijs opgericht met eigen inrichtende machten. Op 1 september 1990 startte de paardenafdeling, op dat ogenblik en ook nu nog uniek in Vlaanderen in het Gemeenschapsonderwijs. Tevens werd vanuit Bilzen het internaat Tungri opgestart. Intussen verkregen de avondleergangen voor technisch onderwijs ook vestigingen in Lanaken en Tongeren.

8.1.3.

Ontwikkeling naar de infrastructuur toe

In 1955 startte de school in de stelplaatsen van ‘de oude tramstatie’. In 1962 voldeden deze gebouwen niet meer om het toenemend aantal leerlingen te huisvesten. Men huurde niet alleen een burgerhuis maar tevens werden vier paviljoenen als klaslokalen en twee mobiele wagons als werkplaatsen ingericht. In 1963 werd de start gegeven voor de werken aan de nieuwbouw voor het middelbaar onderwijs. Vanaf 1965 beschikt het PMS over een eigen consultatiekabinet in de school. In dat jaar werd tevens het tienjarig bestaan gevierd met de inhuldiging van de nieuwbouw. In 1966 werd de volledige schoolrestaurantdienst ingericht met de mogelijkheid voor leerlingen en leerkrachten om een warm middagmaal te gebruiken. In 1973 werd voor de allerkleinsten de fröbelblok opgericht met vier klaslokalen en een verwarmde en overdekte speelplaats.

57

In 1986 werden de sporthal en de pre-industriële blok voor de beroepsafdelingen metaal- en houtbewerking in gebruik genomen. In 1988 startte men met de nieuwbouw voor het lager onderwijs, waarvan tevens de leraarskamers, de mediatheek, de bibliotheek en de eetzaal door het middelbaar onderwijs worden gebruikt. Op 1 september 1990 startte de paardenafdeling, op dat ogenblik en ook nu nog uniek in Vlaanderen in het Gemeenschapsonderwijs. Tevens werd vanuit Bilzen het internaat Tungri opnieuw in gebruik genomen dat 2 jaar voordien gesloten werd. Intussen verkregen de avondleergangen voor technisch onderwijs ook vestigingen in Lanaken en Tongeren. In 1992 organiseerde MSGO Bilzen de derde graad BSO paardrijden ism KTA2 Tongeren In 2002 ontstond een zesjarige structuur in samenwerking met het Atheneum Tongeren.

8.1.4.

Ontwikkeling van het leerlingenaantal zonder de avondschool

1955-56: 1960-61: 1965-66: 1970-71: 1975-76: 1979-80: 1985-86: 1986-87: 1987-88: 1988-89: 1989-90: 1990-91

8.1.5.

147 283 480 523 690 622 514 445 371 354 384 414

1991-92: 1992-93: 1993-94: 1994-95: 1995-96: 1996-97: 1997-98: 1998-99: 1999-00: 2000-01: 2001-02: 2002-03:

455 456 477 505 514 526 536 537 557 565 570 594

2003-2004: 2004-2005: 2005-2006: 2006-2007: 2007-2008: 2008-2009: 2009-2010: 2010-2011: 2011-2012: 2012-2013: 2013-2014: 2014-2015:

644 641 626 614 617 623 625 626 635 638 640 641

Schoolse instellingen

1955: Oprichting van de VZW-Vriendenkring die tot doel heeft, door het organiseren van allerlei feestelijkheden, de nodige financiële middelen bijeen te brengen voor de aankoop van de nodige leerboeken, voor de gedeeltelijke bekostiging van het schoolvervoer der leerlingen en voor het ondersteunen van allerlei pedagogische en culturele manifestaties. De voorzitters van de vriendenkring: -

de Heer Victor Voets, notaris te Bilzen (1955-1965); de Heer Jozef Rochus, inspecteur der openbare bibliotheken (1966-1989); de Heer Manu Mercken, horlogemaker (vanaf 1990).

1957: Door het ministerieel besluit van 18 juni 1957 werd in de RMS een schoolraad opgericht waarvan de provinciegouverneur de voorzitter was. De raad bestond uit een waarnemend voorzitter (Jozef Rochus), een secretaris (de directie) en negen leden, waarvan drie leden afkomstig waren uit de gemeenteraad, drie ouders van leerlingen en drie inwoners uit de regio. 1968: Oud-leerling en leraar Laurent Stulens richtte de Oudleerlingenbond op. De huidige erg actieve bond staat onder de leiding van oud-leerling en huidig Vlaams volksvertegenwoordiger Guy Swennen en organiseert elk jaar een drietal activiteiten (kienavond, reünie van oud-leerlingen en Vlaamse kermis tijdens het schoolfeest) waarvan de opbrengst bestemd is voor een pedagogisch project voor afwisselend het kleuter-, lager- en middelbaar onderwijs.

58

1971: De Oudervereniging, opgericht op 28 mei 1971, heeft meermaals een actieve inbreng gehad bij de organisatie van feestelijkheden. Omwille van de specifieke problemen van de paardenafdeling werd in 1990 een oudercomité voor deze afdeling opgericht. Na de start van deze richting werd de ondersteuning overgenomen door VZW Hippos. 1973: Het Comité voor Associatief Beheer, waarin alle geledingen van de school (Vriendenkring, personeel, ouders en leerlingen) vertegenwoordigd waren, werd in dat jaar door directeur Leijssen opgericht. 1989: De oprichting van het Gemeenschapsonderwijs vereiste de installatie van een lokale schoolraad. Deze plaatselijke inrichtende macht werd geleid door mevr. Nicole Swennen – Van de Wiele, advocaat, in samenwerking met mevr. Elisabeth Vanrusselt. 1991: Door de oprichting van de Argo werden in elke Gemeenschapsschool een drietal raden opgericht: De Lokale Raad, Het Pedagogisch College en het Basisoverlegcomité (zie verder). 1992: De oprichting van de VZW-Hippos was noodzakelijk om een specifieke infrastructuur te kunnen voorzien voor de richting paardrijden. Via persoonlijke leningen bracht een aantal leerkrachten en vrienden van de school een startkapitaal bijeen om een hippisch centrum te bouwen. Vandaag de dag beschikt de school daardoor over 102 paardenstallen, twee overdekte rijpistes van 20 bij 40m en 20 bij 80, één buitenpiste van 62 bij 62, een uitgestrekte graspiste, een strohal en 4 uitgeruste zadelkamers. 2000: Vanaf het millennium werd het GO! hervormd. De regionale inrichtende macht SZL13 wordt momenteel geleid door dhr. Christian Lemache, met als algemeen directeur dhr. Tony Schurmans.

8.1.6.

Feestelijkheden

In haar meer dan 40-jarig bestaan heeft de school viermaal feest gevierd.

8.1.6.1.

Viering 10-jarig bestaan

Drie comités bereidden deze viering voor. Op 26 juni 1965 werd om 10 u een grootse optocht gehouden door de straten van Bilzen, waarna op de ruime speelplaats een academische zitting plaats greep. Deze viering viel ook samen met de inhuldiging van de nieuwbouw voor de middelbare afdeling. Na de receptie zaten personaliteiten, genodigden en personeel aan het banket dat doorging in de ruime gang van het nu afgebroken oude tramstation. ‘s Avonds vond in de feesttent het lustrumbal plaats, opgeluisterd door de betreurde zanger Louis Neefs.

8.1.6.2.


Een uitgebreid feestcomité bereidde de viering voor die doorging op 30 mei 1980. Weerom trok een feeststoet met meer dan 1000 leerlingen door de straten van Bilzen, gevolgd door een academische zitting op de speelplaats, een receptie en banket in het restaurant Bevershof, uitgebaat door een oudleerling van de school. ‘s Anderendaags had het jubileumbal plaats in de feestzaal van de school.

8.1.6.3.


Daar de tweede fase van de nieuwbouw, bestemd voor het lager onderwijs, in 1989 klaar was, besloot men deze viering te koppelen aan de inhuldiging van deze gebouwen. Het feest werd al ingezet op vrijdagnamiddag 19 mei toen alle leerlingen op de Bilzerse Grote Markt gelijktijdig een ballonnetje lieten opstijgen. Op zaterdagnamiddag 20 mei werden directies en leraren ontvangen op het stadhuis. Om 16.30 u had in de sporthal een academische zitting plaats die muzikaal omlijst werd door de

59

Harmonie van het Rijksonderwijs en het kinderkoor van de school. Tevens brachten de leerlingen een massasspektakel met als thema: ‘Een vredige Europese gemeenschap’. De viering eindigde met een grootse receptie, vuurwerk en een banket met een ludieke redevoering van C. Wijnen over de verschillende directeurs van de school.

8.1.6.4.


Het gouden jubileum werd op 4 februari 2005 ingezet met een academische zetting en een wervelende show, die de creatieve talenten van onze leerkrachten toonde. Decors, kostuums, maskers, script en regie werden door onze leerkrachten verzorgd. Na deze voorstelling werden de genodigden begeleid naar een receptie, waar “de Martinusband” zorgde voor de muzikale omlijsting. Er werd ook een jubileumboek uitgegeven met de hoogtepunten en de historiek van de school.

8.1.6.5


Op 3 oktober 2014 werd het diamanten jubileum gevierd met een academische zitting in het schoolrestaurant. Hierop werden alle personaliteiten uitgenodigd die ooit aan de opbouw van ons kersvers Atheneum meegewerkt hebben. Het betreft zowel gemeentelijke instanties als ruiterfederaties, vertegenwoordigers van vakbonden en Vlaamse onderwijsadministratie, afgevaardigden van het GO… opmerkelijk was dat alle bestuursleden van de inrichtende macht van Scholengroep 13 Zuid-Limburg aanwezig waren, evenals een grote groep ere-personeel en pioniers van onze campus.. Het ontstaan van een volwaardig Atheneum in Bilzen bleek voor deze laatste groep de kers op de taart van jarenlange inzet voor het officiëel onderwijs in deze regio.

8.1.7.

Directies

1955 - 1960: de Heer Roger Creytens 1960 - 1961: de Heren J. Ickmans en M. Van Espen (a.i.) 1961 - 1966: de Heer Adriaan Vandenboer 1966 - 1975: de Heer Jan Leijssen 1975 - 1978: de Heer Marcel Van Espen (a.i.) 1978 - 1982: de Heer Roger Liesenborghs 1982 - 1986: de Heer Roger Coenen 1986 - 1988: Mevrouw Elisa Golsteyn (eind 1987 vervangen door E. Vanrusselt) Vanaf 1988: Mevrouw Elisabeth Vanrusselt

8.2. Schoolbevolking

8.2.1.

Ontwikkeling van de schoolbevolking

Na een daling van de schoolbevolking in de jaren tachtig is met de komst van de directrice Mevr. Vanrusselt en met de oprichting van de afdeling paardrijden, vanaf de beginjaren negentig het aantal leerlingen weerom gestegen. We mogen zelfs spreken van een spectaculaire stijging daar in vijf jaar het leerlingenaantal bijna verdubbeld is.

8.2.2. Verdeling der leerlingen over de verschillende graden en studierichtingen Voor het schooljaar 2014-2015 bedraagt het leerlingenaantal 410 leerlingen. Deze leerlingen zijn als volgt verdeeld over de verschillende graden en leerjaren. - eerste graad: 1e en 2de leerjaar A:

60

1B en 2de j beroepsvoorbereidend: - 2 en 3 graad ASO, 3de, 4de, 5de en 6de leerjaar: - 2de en 3de graad TSO, 3de, 4de, 5de en 6de leerjaar: - 2de en 3de graad BSO, 3de, 4de, 5de, 6de en 7dejaar, de

de

61

Sociale herkomst der leerlingen De herkomst der leerlingen is vooral te situeren in de arbeidersklasse, de zelfstandigen, de bedienden en uit de kaderfuncties. De leerlingen zijn vooral afkomstig uit de regio Bilzen met uitzondering van de afdeling paardrijden waarvan de leerlingen afkomstig zijn zowel uit de Vlaamse en Waalse provincies als uit Nederland. Opvallend hierbij is tevens dat in deze afdeling de leerlingen hoofdzakelijk afkomstig zijn uit de groep der zelfstandigen..

8.2.3.

Sfeer op school

Wegens de enorme betrokkenheid van de directie en de meerderheid der personeelsleden bij het dagelijks schoolgebeuren voelen de leerlingen zich ‘thuis’ op school en heerst er een aangename sfeer. Deze sfeer wordt voorzeker bevorderd door de individuele opvang der leerlingen die met de voornaam genoemd worden en ten minste eenmaal per jaar thuis bezocht worden. Ze kunnen steeds terecht bij de directie zonder voorafgaande afspraak. Bij ongesteldheid kunnen ze uitrusten en bij ziekte kunnen ze terecht bij de portier wanneer hun ouders niet thuis zijn. Tijdens de speeltijden verzacht mooie muziek de zeden. Over het algemeen zijn de leerlingen zeer gedisciplineerd en weten zich gewaardeerd en gerespecteerd door zowel de directie als het onderwijzend - en opvoedend personeel.

8.2.4.

De rekrutering der leerlingen

Als gevolg van de zeer goede samenwerking tussen de directies en leerkrachten van het lager- en middelbaar onderwijs, is de instroom van de leerlingen van het zesde leerjaar uit de eigen basisschool meer dan 90%. De ouders vertrouwen hun kinderen toe aan het middelbaar onderwijs omdat ze geloven in de kwaliteit van het verstrekte onderwijs en de positieve sfeer tussen leerlingen en leerkrachten uit beide scholen. Daardoor worden ook leerlingen aangetrokken die afkomstig zijn uit andere gemeentelijke of vrije scholen uit de regio van Bilzen. Als voorbeeld nemen we de instroom van de eerstejaars tijdens het schooljaar 1996-97: 66,5 % afkomstig uit het Gemeenschapsonderwijs en 33,5% uit andere scholen. Als we het totaal aantal leerlingen in aanmerking nemen, komen we zelfs tot een fifty-fifty verhouding tussen leerlingen afkomstig uit het Gemeenschapsonderwijs en de andere netten.

8.3. Schoolpersoneel Het schoolteam is tamelijk stabiel omdat het merendeel der leerkrachten vast benoemd is. Enkele gepensioneerden worden door tijdelijke leerkrachten vervangen. U vindt een lijst van de personeelsleden in het schoolreglement (p. 43-45) in de bijlage.

8.4. Schoolrestaurant In een ultramodern en ruim schoolrestaurant kunnen de leerlingen gedurende vier dagen (maandag, dinsdag, donderdag en vrijdag) terecht voor het nemen van: - een volledig middagmaal met soep, hoofdgerecht en dessert (prijs: € 4), - soep voor leerlingen die dit wensen en hun lunchpakket meebrengen (prijs: € 0,50), - drank: water wordt gratis ter beschikking gesteld; frisdranken kan men bekomen aan € 1. De verkoop van drank- en eetbonnetjes gebeurt elke maandagmorgen tijdens het eerste lesuur. De rekenplichtige-econoom bezoekt elke klas. Is de maandag een vrije dag dan gebeurt de verkoop op de eerstvolgende schooldag op dezelfde wijze als op maandag. Leerlingen die ‘s maandags te laat komen, kunnen tijdens de voormiddagspeeltijd of om 12 u aan de ingang van de eetzaal steeds terecht voor de aankoop van bonnetjes. De leerlingen worden wel aangeraden enkele bonnetjes in reserve te kopen voor het geval ze wegens ziekte of een andere gegronde reden ‘s maandags afwezig zijn. Het toezicht in het

62

restaurant gebeurt door de econoom-rekenplichtige en een studiemeester. Voor wat de tucht en de orde in het restaurant betreft, verwijzen we naar het schoolreglement.

8.5. Leerlingenvervoer De school beschikt over twee autobussen van de Vlaamse Gemeenschap en één voertuig van een autobusuitbater. Ritten, opstapplaatsen en uurregeling van de bussen, zie bijlage. Tijdens deze ritten die ‘s morgens om 7.20 u en ‘s avonds om 15.45u aan de school vertrekken, is er steeds toezicht door leden van het schoolpersoneel. De leerlingen die van één van deze ritten wensen gebruik te maken, delen dit mee bij hun inschrijving of tijdens de eerste dag van het schooljaar. Voor elk abonnement dient men de prijs van het lijnbusvervoer te betalen. Nochtans betaalt de leerling slechts de prijs van een BuzzyPazz, ongeacht het aantal kilometer verplaatsing, omdat de Vriendenkring van de school het verschil bijlegt. Het verschuldigd bedrag dient voor de 20ste van de maanden september, januari en april betaald te worden aan het personeelslid dat zich bezig houdt met de schoolabonnementen. Wie een schoolabonnement voor lijnbus of trein wenst, dient tijdig een ingevuld schoolattest op het secretariaat te vragen. Men moet er wel rekening mee houden dat een aanvraag voor het begin van het schooljaar tenminste twee weken op voorhand ingediend moet worden. Voor de juiste uurregeling van opstapplaatsen bij deze ritten verwijzen we naar de bijlagen18.

8.6. Opvang der leerlingen ‘s Morgens worden de leerlingen tot de school toegelaten vanaf 8.30 u en in de manege vanaf 7.20u en staan zij onder toezicht van een leerkracht. De leerlingen die geen les meer hebben na 15.20 u kunnen naar huis of hebben de mogelijkheid om tot 16.20 u te studeren. Tijdens de examenperioden kunnen de leerlingen die dat wensen, na aanvraag door de ouders, tijdens de namiddag op school studeren.

8.7. Verzekeringen van de leerlingen Alle leerlingen van het Gemeenschapsonderwijs zijn op kosten van het GO! verzekerd bij de verzekeringsmaatschappij Ethias tegen eventuele ongevallen die zich in schoolverband kunnen voordoen. De waarborg dekt het hele schoolleven: dit betekent niet alleen de lessen, maaltijden, speeltijden, sportactiviteiten, schoolfeesten enz. die zich in de school zelf situeren, maar ook alle activiteiten die buiten de school worden ingericht zoals schoolreizen, feestelijkheden, sportwedstrijden, jumpings enz. Adres van Ethias: Prins-Bisschopssingel 73, 3500 Hasselt, tel. 011/29.21.11.

8.7.1.

Ongeval tijdens de schoolactiviteiten

Bij lichamelijk letsel worden medische en farmaceutische onkosten, die uit een ongeval kunnen voortvloeien, vergoed: dokter, apotheker, hospitalisatie enz. , eventuele nabehandeling inbegrepen. De slachtoffers zijn vrij in de keuze van een dokter, apotheker of ziekenhuis. Nadat de ouders de onkosten betaald hebben, leveren ze daarvan een bewijs af op het ziekenfonds. Daarna kunnen zij het remgeld terugvorderen van de verzekering via een bewijs van het ziekenfonds, dat samen met hun bankrekeningnummer wordt afgegeven op school.

18

Zie bijlage 19: Opstapplaatsen en uurregeling der schoolbussen

63

8.7.2.

Burgerlijke verantwoordelijkheid

In de verzekering is ook de burgerlijke aansprakelijkheid begrepen die aan de verzekerde kan worden opgelegd uit hoofde van materiële schade die bij een ongeval veroorzaakt wordt, m.a.w. schade aangebracht aan derden door de schuld van leerlingen of personeelsleden. Als derden worden beschouwd de leerlingen onder elkaar en de personeelsleden t. o. v. de leerlingen

8.7.3.

Ongeval op de normale weg van en naar de school

De verzekering dekt eveneens ongevallen overkomen op de normale weg van de school naar huis en omgekeerd. Voor deze ongevallen genieten de leerlingen enkel terugbetaling van de behandelingskosten en eventuele brilschade. Er dient op gewezen dat het slachtoffer het bewijs moet leveren (aan de hand van getuigenissen en vaststellingen door politie of rijkswacht) dat het ongeval gebeurd is op de normale weg van en naar school en op een normaal uur voor of na schooltijd. De burgerlijke verantwoordelijkheid tegenover derden is echter niet verzekerd. Indien een leerling een ongeval aan derden zou veroorzaken op de weg naar school, berust de aansprakelijkheid bij de leerling zelf. In dat geval zullen de ouders de aangerichte schade dienen te vergoeden. Het wordt de ouders dan ook ten stelligste aangeraden hun verantwoordelijkheid tegenover derden te laten dekken door een polis burgerlijke aansprakelijkheid (de zgn. familiale verzekering). Deze polis vult dus de schoolverzekering aan. Ouders die niet over zo’n verzekeringspolis beschikken, kunnen, indien zij dat wensen, deze aansprakelijkheid laten dekken in het kader van een gezamenlijke polis door de school afgesloten bij Ethias, mits betaling van een jaarpremie.

8.8. Studietoelagen Aanvragen tot het bekomen van een studietoelage dienen elk schooljaar te gebeuren voor 1 oktober van dat schooljaar. Een leerling kan slechts recht hebben op een studietoelage als hij of zij het vorige schooljaar met succes doorlopen heeft. Bovendien mogen de ouders niet meer dan een bepaald maximum inkomen hebben. Wie denkt recht te hebben op een studietoelage, kan de aanvraagformulieren op het secretariaat afhalen of ze desnoods ook daar laten invullen, daar de gevraagde inlichtingen vrij uitgebreid zijn

64

8.9. Samenstelling van het bestuur van de instellingen in de school

8.9.1.

De schoolraad

De schoolraad, waarvan het inrichtingshoofd automatisch deel uitmaakt. Om de vijf jaar worden er drie leden rechtstreeks door de ouders verkozen alsook drie leerkrachten die op hun beurt leden coöpteren. U vindt deze samenstelling eveneens in het schoolreglement (p. 47) in de bijlage19. - De huidige samenstelling van de schoolraad: - Voorzitter: Geert Koninckx; - Mevr. Elisabeth Vanrusselt, directrice middelbaar onderwijs a. Afgevaardigden van het onderwijzend personeel: Mevr. Caroline Roosen, lerares geschiedenis-project algemene vakken Mevr. Marleen Thijs, lerares natuurwetenschappen, biologie en chemie Mevr. Marie-Jeanne Martens, lerares T.O. en kleding De taken van de schoolraad omvatten advies geven over de algemene en pedagogische organisatie, het materieel en financieel beheer en het personeelsbeleid.

8.9.2.

De vriendenkring

De Vriendenkring werd als VZW opgericht op 22 december 1959. De statuten verschenen in het Belgisch Staatsblad op 31 december 1959 onder het nummer 5193. De huidige samenstelling: De voorzitter: De h. Manu Mercken, uurwerkmaker Penningmeester: De h. Geert Koninkx, gepensioneerd onderwijzer, secretaris Ondervoorzitter: De h.Hendrik Nijssen, gepensioneerd leraar Ere-secretaris: De h. Joseph Motten, gepensioneerd leraar Secretaris: De h. Jaak Raison Commissaris: dhr. Mathieu Motten, ingenieur Leden : Mevr. Elisabeth Vanrusselt, directrice SO., Mevr. Tilly Cops, directrice BaO, Mevr. Agnes Castermans, gepensioneerde, Mevr. Christiane Jorissen, lerares, Mevr. Frieda Thijs, lerares, Mevr. Maria Schorpion, portier, De h. Emile Daniëls, gepensioneerde, Mevr. Maria Daniels, Mevr. Sandra Laruelle, De h. René Stulens, gepensioneerde, De h. Jos Jorissen, leraar. De h. François Boonen, De h. Krijn Geubbelmans, De h. Bert Liesens, De h. Marc Mercelis

19

Zie bijlage 1: Het schoolreglement

65

8.9.3.

Het pedagogisch college

Het pedagogisch college werd in 1990 opgericht en heeft als taken: - advies verstrekken over de gedragsregels, - prioriteiten leggen in verband met didactische middelen, - begeleiden van de vakverantwoordelijke personeelsleden, - bespreken van de ambtsverrichtingen en toezichtroosters onderzoeken, - motiveren van personeelsleden en coördineren van vakvergaderingen, - contact verzorgen tussen directie en lerarenkorps, - opstellen en actualiseren van het schoolwerkplan. Samenstelling van het bestuur: - mevr. Marleen Jorissen, mentor, directiesecretaris; - dhr. Chretien Hansen en mevr. Liesbeth Reynders, TAC; - mevr Monique Reynders, GOK; - mevr. Ann Allemand, taalbeleid.

8.9.4.

De GOK-raad

De taken van de GOK-raad: - opvolgen van de problemen bij leerkrachten, - begeleiden van de leerlingen met problemen, - bespreken van eventuele begeleidingsmaatregelen met de betrokken leerlingen, leerkrachten en/of directie, - contacten met ouders over het opvolgen van het schoolreglement, - samenstelling van het dossier en de organisatie van de strafstudies op woensdagnamiddag, - ombudsman tussen de leerling en directie, - voorstellen van eventuele uitsluiting, - controleren van afwezigheden tijdens strafstudies en van opgegeven strafwerk. Samenstelling van de GOK-raad: - mevr. Kristel Stinkens - mevr. Monique Reynders - dhr. Ruben Vanrusselt

8.9.5.

De wervingsraad

Deze raad houdt zich bezig met - het opvragen van adressen van 12-jarigen uit de regio en triëren van deze adressen per gemeente en straat; - het opzoeken van specifieke gegevens over de toekomstige leerlingen; - het klaarmaken van de wervingsmappen en het organiseren van een leraarsvergadering ter voorbereiding van de wervingsactiviteiten; - het verdelen van de wervingstaken en het controleren van deze taken; - het organiseren van een infodag voor het zesde leerjaar op einde van het schooljaar; - het organiseren van de huisbezoeken door de klastitularis; - het tijdig ter beschikking stellen van de infoboekjes voor de huisbezoeken; - het evalueren van de werving samen met de directie. Samenstelling van het bestuur: - voorzitter: mevr. Marleen Jorissen; - mevr. Karen Vanrusselt; - mevr. Maria Schorpion.

66

8.9.6.

De oudleerlingenbond

Deze bond organiseert elk schooljaar een drietal activiteiten om gelden bijeen te brengen die elk jaar besteed worden aan een pedagogisch project zoals didactische hulpmiddelen die om de drie jaar geschonken worden aan het kleuter-, lager en middelbaar onderwijs. De drie activiteiten zijn een kienavond, een reünie met de oud-leerlingen en een Vlaamse kermis tijdens de open schooldag. De samenstelling van het huidige bestuur: - voorzitter: de h. Guy Swennen, advocaat en Vlaams volksvertegenwoordiger - ondervoorzitter: mevr. Alexia Schils - secretaris: mevr. Carine Crals - penningmeesters: mevr. Alexia Schils, Carine Crals en Ann Theunissen - coördinatoren: mevr. Hilde Philips en Miet Daniëls - leden: Mevr. Marie-Josee Janssen, David Stulens, Rita Steegmans, Gigi Vandebroeck en de h. Gino Baldoni.

8.9.7.

Het basiscomité

De directie moet vooraf overleg plegen met dit comité over o.m. het organiseren van het toezicht, het opleggen van pedagogische taken en het stelsel der vervangingen, het opstellen van het lessenrooster, de verdeling van het lestijdenpakket, het gebruik van het urenkrediet en het bepalen van de keuze van de opties. Ook zaken van inwendige orde moeten aan dit comité voorgelegd worden alvorens ze van kracht gaan zoals het vastleggen van de data der klassenraden, het organiseren van ouderavonden, het vastleggen van de data der facultatieve vrije dagen enz. Samenstelling van het comité: - Afgevaardigden van de overheid: Directeur Elisabeth Vanrusselt Vakverantwoordelijker Ingrid Hayen TAC Liesbeth Reynders en Chretien Hansen Personeelssecretaris Marleen Jorissen Leerlingensecretaris Karen Vanrusselt Econoom Krijn Geubbelmans - Afgevaardigden van de vakbonden: ACOD: Ann Allemand (MS) en Paul Luc Jansen (KTA) C.O.C.: Sigrid Wauters (MS) en Rita Nulens (KTA) VSOA: Bert Liesen (MS), en Els Dexters (KA) - Leerkrachten: Ria Beunckens, Kristof Nijs, Katleen Vissers

8.9.8.

De VZW Hippos

Zoals uit de statuten blijkt20 werd op 7 juli 1992 een VZW opgericht om een infrastructuur voor de afdeling paardrijden te realiseren en te beheren. De beheerraad is als volgt samengesteld: - voorzitter, de h. Chrétien Hansen - adjunct-voorzitter: de h. Gerrit Leën - penningmeester: de h. Willy Thijs 20

Zie bijlage 16: Statuten vzw Hippos

67

-

8.9.9.

secretaris: de h. Jos Dieu en Kevin Loverix commissarissen: de h. Guy Wauters, mevr. Liesbeth Reynders, dhr. Jos Jorissen afgevaardigde MS Bilzen: Elisabeth Vanrusselt

Het oudercomité

werd opnieuw opgericht in september 1998. U vindt de leden van het oudercomité in het schoolreglement (p. 46) in de bijlage21.

8.10. Infrastructuur en ligging van de school De school heeft twee vestigingsplaatsen: de campus Martinus, gelegen in het centrum van de stad Bilzen en de campus Hippos aan de rand van Bilzen in het recreatiecentrum. De campus Martinus, waarvan in bijlage de plattegrond, omvat de klaslokalen voor kleuter- en basisonderwijs, voor middelbaar- en avondonderwijs, een eetzaal, een sporthal en de werkplaatsen voor metaal- en houtbewerking. In 1992 werd er door enkele leraars een ruitersportcentrum gefinancierd en gebouwd met een waarde van minimum 20 miljoen. De piste is 80 m lang en 20 m breed. het gebouw omvat verder nog 5 zadelkamers, sanitair, een leraarskamer, een klaslokaal, een opslagplaats en 82 paardenstallen. Buiten werd een gedraineerde piste van 65 op 65 m aangelegd ter waarde van 5 miljoen BEF. Het hele terrein is groter dan 2 ha, bevindt zich in de Vrankrijkstraat in Bilzen en werd door de planificatiecommissie goedgekeurd als een officiële vestiging van de Martinusschool.

8.11. Feestelijkheden Jaarlijks organiseert de vriendenkring i.s.m. de school twee restaurantdagen (oktober en december) een kienavond (februari) en een schoolfeest (mei of juni) waarvan de opbrengsten ten goede komen aan de leerlingen via het boekenfonds, een tegemoetkoming in de busabonnementen der leerlingen, pedagogische uitstappen, geïntegreerde werkweken zoals bos- en zeeklassen voor resp. de tweede- en eerstejaars enz. Om een optimale verstandhouding te bewerken tussen alle personeelsleden van zowel lager, middelbaar en avondonderwijs alsook de gepensioneerden, wordt elk jaar op de eerste vrijdag van januari een nieuwjaarsreceptie georganiseerd waarop de voorzitters van de vriendenkring en de lokale raad en de directies hun nieuwjaarswensen uitspreken. Bij die gelegenheid worden de gepensioneerden van het voorbije jaar in de bloemetjes gezet en krijgen uit dankbaarheid voor bewezen diensten een geschenk aangeboden. Sinds 1990 bestaat er ook een gepensioneerdenbond die maandelijks een activiteit organiseert onder de leiding van de h. Jozef Motten en mevr. Alice Loenders.

21

Zie bijlage 1: Het schoolreglement

68

9. Kwaliteitscontrole en zelfevaluatie 9.1. Het streven naar kwaliteit Het internationaal debat binnen de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) en het International School Improvement Project (ISIP) over kwaliteit van scholen, heeft ertoe geleid dat in Vlaanderen een bijna uniek systeem is ontstaan. De meeste van de ons omringende landen stemmen de controle van het onderwijs af op vergelijkbare eindexamens, al of niet ondersteund door een externe inspectie en met een mogelijke ranking van scholen als gevolg. In Vlaanderen worden eindtermen en ontwikkelingsdoelen als te controleren bakens uitgezet. De netten of scholen kunnen deze eindtermen vertalen in leerplannen. Sinds het decreet van 17 juli 1991 bestaat de rol van de inspectie er dan ook in om de realisatie van de eindtermen via de leerplannen te controleren en na te gaan of alle decretale verplichtingen in de school worden nageleefd. Hierdoor werd de begeleiding netgebonden materie. Daarbij wordt uitgegaan van het feit dat de school in staat moet zijn haar lot in eigen handen te nemen. De relatief autonome school beschikt over voldoende beleidsvoerend vermogen om proactief de interne en externe uitdagingen aan te pakken. In deze visie wordt de schoolorganisatie als een systeem gezien. Het uitgangspunt in Vlaanderen is de “relatief autonome school” die in staat is zelf haar “organisatieontwikkeling" (O.O) te sturen en daarvoor kan steunen op een centraal georganiseerde professionele maar netgebonden begeleiding. Deze ondersteuning omvat een breed spectrum aan activiteiten gaande van o.a. het verstrekken van raadgevingen, het begeleiden van (schoolgebonden) nascholingsactiviteiten (klasvrije dagen), het opstellen van een begeleidingsplan. Het is binnen dit kader dat deze tekst dan ook dient te worden gesitueerd, in het bijzonder als ondersteuning van scholen die willen starten met zelfevaluatie of die het proces van organisatieontwikkeling willen onderhouden, al of niet met ondersteuning van de pedagogische begeleidingsdienst.

9.1.1.

Het beheren of ontwikkelen van kwaliteit

Wanneer men als doel de kwaliteitsverbetering van de schoolorganisatie beoogt, en een organisatie als een systeem gaat beschouwen, dan is het evident dat dit systeem zich in hoofdzaak richt op het primaire proces – in casu het onderwijs – maar dat de context van dit gebeuren verder reikt dan enkel pedagogische aspecten. Leiderschapstijl, omgevings- en contextvariabelen, structuur, persoonlijke en teamaspiraties, visie, … zijn elementen die op het systeem inwerken en dus invloed uitoefenen op de kwaliteit van het verstrekte onderwijs. Wanneer we kwaliteit omschrijven als “het geheel van kenmerken en eigenschappen van een product of dienst die van belang zijn voor het voldoen aan gestelde eisen of vanzelfsprekende behoeften”, houdt dit ook in dat de veelheid aan taken een veelheid aan contacten betekent met mensen of organisaties die telkens andere behoeften, verwachtingen of eisen hebben. Kwalitatief goed onderwijs wordt immers sterk afhankelijk gesteld van de doelgroep waarop het zich richt. De leraar die vooral zijn doelgroepen – de leerlingen van zijn klas en hun ouders – voor ogen heeft, zal andere kwaliteitskenmerken nastreven dan zijn directeur die de school als organisatorische eenheid centraal stelt. Organisatieontwikkeling wordt soms voorgesteld als een vector met: -een aangrijpingspunt (wat is onze huidige situatie?), -een richting (waar willen we naartoe), -een zin (welke visie hebben we op onderwijs?). Deze drie elementen verschillen van organisatie tot organisatie omdat ze afhankelijk zijn van een aantal interne of externe factoren die het proces kwalitatief zullen(kunnen) beïnvloeden. De methodologische aanpak van organisatieontwikkeling steunt op drie interne capaciteiten

69

-diagnose, vormen van (zelf)beeld en (zelf)evaluatie, -weerbaarheid van de school (beleidsvoerend en innoverend vermogen), -professionaliteit van de participanten (uitgebreid = gericht op het doel van de school en het team >< beperkt = gericht op de eigen klas en het eigen vak).

9.2. Kwaliteit van een school omschrijven

9.2.1. 9.2.1.1.

Kwaliteit is een “rekbaar” begrip afhankelijk van de doelgroep Ouders kwalificeren een goede school door:

de sfeer die er heerst (in termen van onderwijsproduct) de begeleiding van leerlingen (in termen van service) het “soort” leerlingen dat er gaat (sociaal-economische achtergrond, etnische samenstelling, ...) Wetenschappelijk onderzoek (OESO) toont aan dat effectieve en/of performerende scholen zich kenmerken door: -een energieke directie die de klemtoon legt op pedagogische aspecten eenduidigheid van doelstellingen -leerkrachten die hun vertrouwen in het vermogen van hun leerlingen beklemtonen -positieve schoolse waarden (en gewoonten) een optimaal tijdsgebruik orde en tucht en een gunstig en veilig werkklimaat -klare en duidelijke reglementen, een administratieve efficiëntie -een regelmatige evaluatie van de leerlingenvorderingen, die gebruikt wordt om het onderwijs te reguleren.

9.2.1.2.

Kwaliteit in onderwijs wordt uitgedrukt via het CIPO model

Contextvariabelen -stimulans tot presteren uitgaande van het beleid -impact van de onderwijsconsumenten (ouders, bedrijfsleven, afnemende scholen) -demografische kenmerken van de school (samenstelling schoolpopulatie) -onderwijsvormen niveau en soort Inputvariabelen -steun ouders -ervaring van de leerkracht -uitgaven per leerling Procesvariabelen -op microniveau (klas)effectieve leertijd (time on task)gestructureerd onderwijs,gelegenheid om te leren (opportunity) hoge verwachtingen van leerkrachten t.a.v.vooruitgang lln,permanent evalueren van vooruitgang, gebruik van bekrachtigingstechnieken -op mesoniveau (school)prestatiegericht beleid, onderwijskundig leiderschap,gezamenlijke planning leerkrachten, kwaliteit van curriculum ordelijke atmosfeer. De inspectie maakt tevens van gebruik van het CIPO-model voor het beoordelen van de kwaliteit van een school. Het verslag van onze school vind je in de bijlagen22.

22

Zie bijlage 21: Schooldoorlichting

70

9.3. Kwaliteit door zelfevaluatie

9.3.1.

Hoe kunnen verschillen tussen scholen verklaard worden?

· In termen van leerlingenprestaties? · In termen van beeldvorming? Het beeld dat mensen van de kwaliteit van een school hebben, is niet altijd eenduidig en objectief. Dikwijls zijn de kwaliteitskenmerken vervat in de discussie over de school in termen van: soort leerlingen, prestaties bij verdere studies, samenhorigheidsgevoel (er sociaal bij horen), ... Beeldvorming is zeer subjectief en moeilijk objectiveerbaar.

9.3.1.1.

Waaraan zijn deze verschillen tussen scholen dan wel toe te schrijven?

Het antwoord is even duidelijk als eenvoudig: “Een effectieve school creëert optimale condities zodat elke leerling de kans krijgt zich maximaal te realiseren”. Dit betekent dat een effectieve school niet wordt gemeten in functie van prestatie, maar in functie van meerwaarde. De meerwaarde wordt gezien als het verschil tussen input en output, in relatie met omgevingsvariabelen. Deze meerwaarde slaat dus noch op beeldvorming, noch op leerlingenprestaties in enge zin.

9.3.1.2. Hoe kunnen we dit weten en op basis van deze gegevens zelfevaluatie starten? Belangrijk binnen elk ontwikkelingsproces is te weten wat de beginsituatie is, wat men wil bereiken en hoe men dit kan bereiken, rekening houdend met de context waarin de school fungeert. Even belangrijk is te weten waar men op een bepaald ogenblik staat en eventueel hoe men zich dient aan te passen. Dit is het model van zelfevaluatie. Steunend op een aantal ervaringen is het mogelijk de sterke en de zwakke punten op te sommen en te bekijken zowel vanuit een extern als vanuit een intern oogpunt. Op deze manier kunnen we een sterkte/zwakte-analyse maken van de kwaliteitskenmerken van de school in het licht van bijvoorbeeld de onderdelen van het SWP en deze eventueel relateren aan het CIPO-model zoals dit door de inspectie wordt gehanteerd. We doen dit vanuit verschillende gezichtspunten en vragen (eventueel) de mening van het personeel, van de ouders, van de leerlingen en oud-leerlingen, van externen, ... Dit kan tevens vanuit verschillende perspectieven: imago, communicatie, leiderschapstijl, interne doelgerichtheid, evaluatiebeleid, leerlingengerichtheid, … Onderstaand model geeft ter verduidelijking de relatie aan tussen het schoolwerkplan en de CIPO-indicatoren. Schoolcultuur lokale invulling van het pedagogisch project van het Gemeenschapsonderwijs samenhang tussen alle onderdelen - enz. (eindtermen - leerplannen) Schoolorganisatie aanbod - verdeling van lestijdenpakket opleiding en profiel van het personeel – organogram - situering in de omgeving instroom en uitstroom - enz. Input - context – proces - structuuraanbod - inwoners - bereikbaarheid lessentabellen - bestuurlijke en juridische gegevens - menselijk potentieel - enz. Organisatie begeleiding Proces leerlingenbegeleiding en zorgbreedte – nascholingsbeleid -volgsysteem en begeleidingsdossier - differentiatie en remediëring - preventie relatie externe en interne begeleiding enz. Leer- en vormingsgebieden Proces (klas) onderwijsleerproces - welke leerinhouden basisvorming - - leren leren in de les -

71

vakoverschrijdend kennis/vaardigheden – didactische werkvormen - kansen - vakoverschrijdend werken enz. Communicatie Proces (school) overlegkanalen (PC, leerlingenraad, onderwijskundig beleid en werkgroepen) doorstroming van organogram - communicatiebeleid schoolraad - leerkrachten - schoolreglement communicatie met ouders - CLB Media en leermiddelen leermiddelen - computerapparatuur Proces (school) uitgaven per leerling - stimulans tot presteren vanwege externen Evaluatie Proces (klas-school) evaluatiebeleid: producten functie en inhoud van evaluatie procesevaluatie afspraken rond taken en vooraf vastgelegde eisen en normen toetsen - detecteren van - rapportage probleemsituaties - rapportage zelfevaluatie Zakelijk deel Input - proces wisseling personeel - infrastructuur inventaris leermiddelen - veiligheid leerlingenvervoer - schoolrestaurant en onderhoud - prioriteiten

9.4. Kwaliteit op de Martinusschool Een school dient voldoende eenheid van visie (eensgezindheid) te bezitten ten aanzien van opvoeding en waarden die men wenst na te streven. Samenhorigheid en wij-gevoel zijn daarbij belangrijk. Een school moet een beleidsvormend vermogen hebben. Dit houdt in dat de school een gezamenlijk schoolconcept moet kunnen omzetten in een voldoende eenduidig beleid dat van tijd tot tijd kan worden geëvalueerd en worden bijgesteld. De school dient zich extern te profileren ten opzichte van andere onderwijsinstellingen en naar de samenleving toe. De school moet het vermogen uitbouwen contacten te leggen met ouders, leerlingen, omgeving en toekomstige werkgevers. De school moet kunnen functioneren als een onderneming. Dit omvat het voeren van een gericht beleid en het verkrijgen van de nodige voorzieningen, middelen en het werven van leerlingen. De school moet sociaal-cultureel voldoende sterk staan om neigingen te vermijden tot oneerlijke concurrentie met andere scholen, tot machtsblokvorming of tot onderwerping aan arbeidsgevers of geldgevers. De school zal in samenwerking met anderen zorg moeten dragen voor de opleiding en professionalisering van leerkrachten conform haar eigen visie.23 Om de kwaliteit van onze school te kunnen meten gebruiken we zelfevaluatieve instrumenten: • Enquêtes bij leerlingen24, ouders en personeel • Functiebeschrijvingen met een zelfevaluerend karakter

23

Zie bijlage 3: Nascholingsplan

24

Zie bijlage 15: Conclusie enquête leerlingenraad

72

• • • •

GOK-analyses en evaluatie op basis van zelfevaluatie PISA-onderzoeken Parallelle toetsen voor scholen PBD-instrumenten (map zelfevaluatie GO!)

De doorlichtingsverslagen worden als een externe kwaliteitsmeting beschouwd. Zij vormen de basis van ons onderwijsbeleid.

73

10. Veiligheid Velen zullen zich nog herinneren dat einde van de zeventiger jaren de discussie gevoerd werd of het ARAB wel van toepassing was in scholen. Deze discussie werd toen afgesloten toen een jurist artikel 28 van het ARAB eens goed las en vaststelde dat heel deze discussie geen grond had omdat het duidelijk was dat het ARAB van toepassing was zonder enige twijfel. In het nieuwe artikel 28 ter omzetting van de kaderrichtlijn is dan duidelijk gesteld dat onderwijsinstellingen vallen onder de wetgeving op de arbeidsbescherming en de Wet Welzijn Werknemers van 1996 bevestigt dit. Inmiddels werd echter ook vastgesteld dat een onderwijsinstelling niet enkel kan weten wat zij moet doen of nalaten alleen op basis van een nauwgezet uitpluizen van de Welzijnswet, de Codex en het ARAB. Deze regelgeving is natuurlijk belangrijk, maar de algemene voorzichtigheidsplicht op basis van de artikels 1382 e.v. van het Burgerlijk Wetboek en de artikels 418 e.v. van het Strafwetboek is al even belangrijk voor de scholen. Immers, vele zaken die specifiek zijn voor scholen worden niet behandeld door de reglementering van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg en eigenlijk ook niet door de onderwijsregelgeving. Dit neemt niet weg dat de regelgeving van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg ook voor de scholen vandaag zeer leerzaam is, en wat meer is vaak kan omgezet worden in pedagogische en didactische principes. Het eerste deel van deze brochure handelt dan ook over aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid met inbegrip van elementen betreffende de taken van de hiërarchische lijn. Naast de toezichtverplichting van werkgever en hiërarchische lijn is er echter in het onderwijs nog de specifieke toezichtverantwoordelijkheid (artikel 1384 Burgerlijk Wetboek). In het eerste deel wordt daarom ook ingegaan op wat een behoorlijk toezicht is en op wat een behoorlijke organisatie is van scolaire, extrascolaire en parascolaire activiteiten. De Onderwijsinspectie doet nu doorlichtingen van scholen en gebruikt daarbij voor het aspect veiligheid vragenlijsten ter beoordeling van het veiligheidszorgsysteem van de school. Voor kenners van het veiligheidsmilieu zal het overigens wel duidelijk zijn dat deze vragenlijst afkomstig is uit het bedrijfsveiligheidsmilieu en op een zinnige wijze voor het onderwijs aangepast werd. Dit laatste is gebeurd met medewerking van vele preventieadviseurs van scholen. In deze vragenlijst wordt ook gevraagd naar een beleidsverklaring veiligheid, gezondheid, hygiëne en milieu. Een beleidsverklaring is meer dan een affiche, het is de bekroning van een veiligheidsbeleid of het sluitstuk van een dynamische risicobeheersingssysteem. Zeer belangrijk hierbij zijn de taken van de hiërarchische lijn, het intern noodplan, het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan. Uit dit deel, waarin veel gewoon overgenomen is uit de regelgeving, blijkt dat deze zonder veel problemen door de onderwijsinstellingen kan uitgevoerd worden. Een globaal preventieplan moet gemaakt worden per school. In bijlage wordt een opsomming gegeven van de zaken die speciaal voor scholen belangrijk zijn en dit deel kan dus gebruikt worden naast de documenten die nu her en der opduiken betreffende het globaal preventieplan. Een onderwijsinstelling heeft heel wat opdrachten inzake veiligheidszorg en veiligheidsopvoeding en of zij deze goed behartigt, komt onder meer tot uiting wanneer zij leerlingen of studenten op stage stuurt naar een instelling of onderneming. De werkgever die stagiairs onthaalt, heeft heel wat verplichtingen, maar deze verplichtingen kunnen niet los gezien worden van de taak van de school. Tenslotte gebeuren de meeste ongevallen in de sportlessen, daarom bevat de bijlage25 een groot deel veiligheidsvoorschriften voor de lessen lichamelijke opvoeding.

25

Zie bijlage 22: Veiligheid en welzijn

74

Bijlagen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22.

Het schoolreglement ..............................................................................................1 Lestijdenpakket ....................................................................................................98 Nascholingsplan .................................................................................................102 Vakgroepwerking...............................................................................................133 Directieraad........................................................................................................135 De meldingsfiche ...............................................................................................137 De begeleidingsfiche..........................................................................................139 Dyslexiecontract ................................................................................................142 GOK-plan...........................................................................................................145 Taalbeleid .......................................................................................................162 CLB-beleidsplan ............................................................................................166 Lessentabellen ................................................................................................226 Voorbeeld lesvoorbereiding ...........................................................................259 Scenario leerlingenraad ..................................................................................262 Conclusie enquête leerlingenraad ..................................................................264 Statuten vzw Hippos ......................................................................................266 Statuten vzw vriendenkring............................................................................271 Plattegrond van de schoolgebouwen ..............................................................276 De opstapplaatsen en uurregeling der schoolbussen......................................278 Het Lokaal Overlegplatform ..........................................................................280 Schooldoorlichting .........................................................................................283 VEILIGHEID & WELZIJN...........................................................................287

75

1. Het schoolreglement

Schoolreglement voor het secundair onderwijs

ATHENEUM BILZEN Schooljaar 2014-2015

Inhoud Deel 1 Algemene informatie.......................................................................................................6 1 schoolbestuur 7 2 Pedagogisch project 8 3 Actief pluralisme 8 4 Samenstelling van de scholengemeenschap 8 5 Het begeleidend centrum voor leerlingenbegeleiding 9 6 Algemene klachtenprocedure 9 7 Inschrijving en leerplicht 12 7.1 Inschrijving ...................................................................................................................12 7.2 Voorrangsregeling voor broers en zussen (of kinderen van eenzelfde leefentiteit)......12 7.3 Weigering tot inschrijven ..............................................................................................12 7.4 Screening onderwijstaal ................................................................................................12 7.5 Gegevensdoorstroming .................................................................................................13 7.6 Voortzetting van de studies...........................................................................................13 7.7 Veranderen van studierichting ......................................................................................13 Deel 2 Decretaal verplichte informatie en regelgeving ............................................................14 1 Participatie 15 2 Studiereglement 15 2.1 Organisatie van de lesspreiding, vakantie- en verlofregeling en openstelling van de school 15 2.2 Ons studieaanbod ..........................................................................................................16 2.3 Lesbijwoning in een andere school ...............................................................................16 2.4 Begeleiding en evaluatie – Waarover en hoe oordelen je leraren? ...............................17 2.4.1 Wat evalueren wij? ................................................................................................17 2.4.2 Hoe evalueren wij? ................................................................................................19 2.4.3 Hoe rapporteren wij?.............................................................................................20 2.4.4 De bevindingen van de begeleidende klassenraad ...............................................20 2.4.5 Hoe komt de delibererende klassenraad tot een eindbeslissing: .........................21 2.5 Beroepsprocedure tegen de beslissing van de delibererende klassenraad ....................22 2.5.1 Bezwaar..................................................................................................................23 2.5.2 Beroep....................................................................................................................23 2.5.3 Beslissing van de beroepscommissie .....................................................................24 2.5.4 Annulatieberoep ....................................................................................................25 3 Leefregels 26 3.1 Ordemaatregelen ...........................................................................................................26 3.2 Bewarende maatregel ....................................................................................................27 3.3 Tuchtmaatregelen ..........................................................................................................27 3.3.1 Soorten...................................................................................................................27

3.3.2 Regels .....................................................................................................................28 4 Beroepsprocedure bij definitieve uitsluiting 29 4.1 Opstarten van het beroep...............................................................................................29 4.2 Beroepscommissie.........................................................................................................29 4.3 Annulatieberoep ............................................................................................................30 5 Afwezigheden 30 5.1 Gewettigde afwezigheid................................................................................................30 5.1.1 Afwezigheid om medische redenen ......................................................................30 5.1.2 Afwezigheid wegens het volgen van de lessen in het deeltijds beroepsonderwijs...................................................................................................................32 5.1.3 Afwezigheden om levensbeschouwelijke redenen ...............................................32 5.1.4 Afwezigheden als gevolg van een topsportconvenant..........................................32 5.1.5 Afwezigheden als gevolg van uitsluiting als tuchtmaatregel.................................33 5.1.6 Van rechtswege gewettigde afwezigheden op basis van diverse redenen...........33 5.1.7 Afwezigheden om diverse redenen mits akkoord van de school..........................33 5.1.8 Afwezigheden tijdens extra – murosactiviteiten...................................................35 5.2 Anti-spijbelbeleid..........................................................................................................35 6 Onderwijs voor zieke kinderen– tijdelijk onderwijs aan huis 36 7 Engagementsverklaring 37 8 Bijdrageregeling 38 9 Rookbeleid 39 10 Reclame en sponsoring 39 Deel 3 Afspraken en informatie................................................................................................40 1 Kledij, orde, veiligheid, hygiëne 41 2 Privacywetgeving en gebruik van beeldmateriaal 41 3 Ziekte, ongeval en medicatie 41 4 Gebruik van gsm en andere technologische apparatuur 42 5 Aandachtspunten 43 Deel 4 Bijlagen .........................................................................................................................44 Bijlage 1: CLB en rechten en plichten van ouders en leerlingen 45 Bijlage 2: Onderwijzend personeel 52 Bijlage 3: AMVD-personeel 54 Bijlage 4: Het oudercomité55 Bijlage 5: De schoolraad 56 Bijlage 6: A, B, C-niveaus 57 Bijlage 7: Vakantie- en verlofregeling 2014-2015 59 Bijlage 8: Bijdrageregeling 60 Bijlage 9: Stageregeling 61 Bijlage 10: Rookverbod 65 Bijlage 11: Gedragsregels voor leerlingen 66 Bijlage 11.1: Gedragsfiche paardenhumaniora 82 Bijlage 11.2: Contract pensionpaarden 84

Bijlage 11.4: Specifieke informatie over evaluatie 87 Bijlage 11.5: Akkoord Specifiek reglement Paardenhumaniora 88 Bijlage 12: Begeleiding bij je studies 90 Bijlage 13: Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs (PPGO) Bijlage 14: Ziekte, ongeval en medicatie 95 Bijlage 15: Organogram van onze school 96 Bijlage 16: Pedagogisch project en schoolreglement vanaf september 2014

92

97

Aandacht Het schoolreglement regelt de relaties tussen de school en de ouders en de leerlingen. Waar sprake is van ‘de ouders’, bedoelen we ook de meerderjarige leerling (die autonoom kan optreden) of de personen die de minderjarige leerling in rechte of in feite onder hun bewaring hebben. Door het schoolreglement te ondertekenen, verbinden de ouders zich ertoe de bepalingen van het schoolreglement te respecteren. De school moet ouders informeren over wijzigingen aan het schoolreglement. De ouders moeten zich schriftelijk met de wijzigingen akkoord verklaren. Gaan ze er niet mee akkoord, dan eindigt de inschrijving op 31 augustus van het lopende schooljaar. Een wijziging aan het schoolreglement treedt normaal gezien slechts effectief in werking op 1 september van het daaropvolgende schooljaar. Wijzigingen die het gevolg zijn van nieuwe regelgeving kunnen echter wel in de loop van het schooljaar in werking treden. Bij het verzamelen van gegevens over de leerling respecteert de school de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Bij de aanvang van het schooljaar, en dit uiterlijk binnen de 8 kalenderdagen te rekenen vanaf de eerste schooldag van september, mag de keuze van levensbeschouwelijk vak gewijzigd worden. Wie van deze mogelijkheid gebruik wil maken dient, via een speciaal aanvraagformulier, een nieuw keuzeformulier aan te vragen bij de directeur of zijn afgevaardigde, en dit keuzeformulier uiterlijk binnen de 8 kalenderdagen te rekenen vanaf de eerste schooldag van september terug bij de directeur in te leveren. Dit schoolreglement bevindt zich ook op onze website www.martinusschool.be.

• Algemene informatie

o schoolbestuur Uittreksel uit het Bijzonder decreet betreffende het gemeenschapsonderwijs: “Het Gemeenschapsonderwijs is een openbare instelling met rechtspersoonlijkheid. Met uitsluiting van ieder ander orgaan zijn de scholengroepen en de Raad van het Gemeenschapsonderwijs de inrichtende macht van het Gemeenschapsonderwijs.” (cf. artikel 3 en 4 van het Bijzonder decreet betreffende het gemeenschapsonderwijs van 14 juli 1998; BS 30 september 1998). Het Gemeenschapsonderwijs is de rechtspersoon. De scholengroep is een bestuursniveau en zijn raad van bestuur een orgaan van het Gemeenschapsonderwijs, hierna genoemd GO! onderwijs van de Vlaamse gemeenschap (GO!). Het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap wordt geleid en beheerd op drie niveaus die elkaar aanvullen, maar elk hun eigen bevoegdheden hebben. Op het lokale niveau worden de scholen bestuurd door een directeur, bijgestaan door een adviserende schoolraad die verplicht wordt samengesteld (zie verder “Samenstelling van de schoolraad”). Op het tussenniveau zijn er 28 scholengroepen met heel wat bevoegdheden. Zij worden bestuurd door een algemene vergadering, een raad van bestuur, een algemeen directeur en een college van directeurs. Onze school behoort tot

Scholengroep 13 Zuid-Limburg Ambiorixstraat 51 3700 Tongeren

Op het centrale niveau zijn de Raad en de afgevaardigd bestuurder van het GO! bevoegd. Adres: GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap Huis van het GO Willebroekkaai 36 1000 BRUSSEL Telefoon: (02)790 92 00 Fax: (02)790 92 01 E-mail: [email protected] Website: http://www.g-o.be Ons schoolteam bestaat uit: - de directeur - de beheerder - het onderwijzend personeel - het meesters-, vak- en dienstpersoneel

- het ondersteunend personeel - opvoeders - administratief medewerkers

o Pedagogisch project Ons doel is leerlingen optimale ontwikkelingskansen bieden en ze begeleiden zodat zij kunnen opgroeien tot gelukkige, zelfstandige, verdraagzame, creatieve en positief kritische jongeren. Hoe wij dat doen, wordt bepaald door het pedagogisch project van het GO! onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap (PPGO!). Daarin zijn de grote principes van onze onderwijsvisie en -strategie vastgelegd. Binnen dit kader ontwikkelt onze school haar eigen schoolwerkplan. Het PPGO! heeft een pluralistische grondslag. Het beantwoordt aan de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en vooral aan het Verdrag over de Rechten van het Kind (dat op 20 november 1989 in New York werd aangenomen). Het PPGO! streeft de totale ontwikkeling van de persoon na en heeft daarbij oog voor de optimale ontwikkeling van elke individuele leerling. Ons pedagogisch project opteert voor een dynamisch mensen maatschappijbeeld en beoogt de vorming van vrije mensen. Bij het begeleiden van jongeren in hun ontwikkeling leggen wij de klemtoon én op de mens als individu én op de mens als gemeenschapswezen. Om onze doelstellingen te bereiken, stemmen wij onze beleidsvisie af op ons pedagogisch project. De scholen van het GO! zijn democratisch. Alle belanghebbenden moeten zich uitgenodigd voelen om betrokken te zijn bij het beleid en bij de uitvoering van de beleidsbeslissingen. Informatie, coördinatie en inspraak zijn drie fundamentele begrippen in de beleidsvisie van het GO! in het algemeen en van onze school in het bijzonder. De integrale tekst van het PPGO! vind je op www.g-o.be.

o Actief pluralisme Om ons pedagogisch project te kunnen realiseren is het in onze school niet toegelaten levensbeschouwelijke kentekens te dragen. Het verbod geldt voor alle zichtbare levensbeschouwelijke kentekens. Het verbod is van toepassing tijdens alle onderwijsactiviteiten, zowel binnen als buiten de schoolmuren. Enkel tijdens het levensbeschouwelijk vak mogen de aanwezige leerlingen zichtbaar levensbeschouwelijke kentekens dragen. De school controleert de naleving van dit verbod en kan bij vaststelling van overtreding een sanctie opleggen overeenkomstig het orde- en tuchtreglement.

o Samenstelling van de scholengemeenschap Onze school behoort tot scholengemeenschap 111997.

Volgende scholen behoren toe aan deze scholengemeenschap •

Campus Tichelrij Sint-Truiden Middenschool 1 Koninklijk Atheneum

•

Campus Speelhof Sint-Truiden Middenschool 2 Borgloon Koninklijk Technisch Atheneum Sint-Truiden

•

Campus Plinius Tongeren met vestigingsplaats Bilzen

•

Campus Ambiorix KA Tongeren met vestigingsplaatsen Bilzen en Borgloon

•

Martinusschool Bilzen met vestigingsplaats Tongeren

•

KTA ALicebourg Lanaken

•

BUSO Zonnegroen Zoutleeuw

•

BUSO SIBBO Tongeren

o Het begeleidend centrum voor leerlingenbegeleiding Onze school werkt samen met onderstaand centrum voor leerlingenbegeleiding of CLB (voor meer info – zie bijlage 1):

ADRES CLB: het personeel van het Centrum voor Leerlingenbegeleiding: CLB Sint-Martinusstraat 3 3740 Bilzen Centrale zetel: CLB Tongeren – Sint-Truiden: Sacramentstraat 73 3700 Tongeren De leden van de Pedagogische Begeleidingsdienst van RAGO Brussel http://www.go-clb.be/

o Algemene klachtenprocedure Welke klachten kan je indienen?

Je klachten kunnen gaan over de werking van de school of over een concrete handeling of beslissing van een personeelslid van de school. Waar kan je met je klacht terecht? Heb je een klacht over de werking van de school of over een concrete handeling of beslissing van een personeelslid, dan kan je die melden aan de directeur. Je moet altijd eerst proberen om er rechtstreeks met de directeur over te praten en een oplossing te zoeken. Kom je na dit overleg niet tot een akkoord of gaat de klacht over het optreden van de directeur zelf, dan kan je een klacht indienen bij de algemeen directeur van de scholengroep Dhr. Schurmans Antoine – Ambiorixstraat 51 te 3700 TONGEREN.

Als je uiteindelijk niet tevreden bent over de wijze waarop je behandeld werd of over het resultaat van de klachtenbehandeling, kan je een klacht indienen bij de Vlaamse Ombudsdienst, Leuvenseweg 86, 1000 Brussel (0800-240 50). Wie klachten heeft in verband met discriminatie en racisme kan terecht bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en voor Racismebestrijding op het telefoonnummer 0800/17364. Meer informatie vind je op http://www.diversiteit.be. Klachten die betrekking hebben op de principes van zorgvuldig bestuur kan je indienen bij de Commissie Zorgvuldig Bestuur. Zorgvuldig bestuur betekent dat scholen in hun dagelijkse werking een aantal principes moeten respecteren: -

beheersing onderwijskosten;

-

eerlijke concurrentie;

-

verbod op politieke activiteiten;

-

beperkingen op handelsactiviteiten;

-

beginselen betreffende reclame en sponsoring.

Voor meer informatie kan je terecht bij het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming (AGODI), Secretariaat-generaal, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel (02 553 65 56). Via e-mail: [email protected]. Als een school weigert je kind in te schrijven, kan je klacht indienen bij de Commissie betreffende leerlingenrechten. Meer informatie vind je bij het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap, Departement Onderwijs, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel (02 553 88 66 voor het secundair onderwijs). Hoe dien je een klacht in? - Je kan je klacht melden via telefoon, brief, e-mail of fax. - Opdat je klacht kan behandeld worden, mogen de volgende gegevens niet ontbreken: o je naam, adres en telefoonnummer; o wat er gebeurd is en wanneer het gebeurd is; o in welke school het gebeurd is als je een klacht indient bij de scholengroep.

De klachtenprocedure is niet van toepassing op: -

een algemene klacht over regelgeving

-

een klacht over feiten waarover eerder een klacht is ingediend en die al werd behandeld

-

een algemene klacht over het (al dan niet) gevoerde beleid

-

een klacht over feiten die langer dan één jaar voor het indienen van de klacht hebben plaatsgevonden

-

een kennelijk ongegronde klacht

-

een klacht waarvoor je geen belang kan aantonen

-

een klacht over feiten of handelingen waarvoor je de georganiseerde administratieve beroepsmogelijkheid nog niet hebt benut, bijvoorbeeld bij een definitieve uitsluiting (cfr. infra). Klachten over het verloop van de georganiseerde administratieve beroepsmogelijkheid zijn wel mogelijk, bijvoorbeeld te lange behandeltermijnen, geen antwoord op briefwisseling, onvoldoende informatieverstrekking.

-

een klacht over een feit dat het voorwerp uitmaakt van een gerechtelijke procedure

-

een anonieme klacht

Hoe verloopt de behandeling van je klacht door de scholengroep? Binnen een termijn van 10 kalenderdagen bevestigt de directeur of algemeen directeur jou de ontvangst van je klacht. Als je klacht niet wordt behandeld, word je daarvan met vermelding van de reden, schriftelijk op de hoogte gebracht. Als je klacht wel wordt behandeld, dan volgt er een onderzoek naar de gegrondheid van de klacht. Je wordt op de hoogte gebracht van het resultaat van dit onderzoek. Je klacht wordt afgehandeld binnen een termijn van 45 kalenderdagen vanaf het ogenblik waarop ze de school of scholengroep bereikt. Als je een klacht indient tegen een bepaalde beslissing, betekent dit niet dat deze beslissing wordt uitgesteld.

o Inschrijving en leerplicht Inschrijving Om in onze school ingeschreven te worden, dien je te voldoen aan de toelatingsvoorwaarden. Voldoe je aan de toelatings- of overgangsvoorwaarden, dan heb je het statuut van regelmatige leerling en heb je recht op het behalen van een officieel studiebewijs. Als je niet voldoet aan de toelatings- of overgangsvoorwaarden, dan kan je ingeschreven worden als vrije leerling. Dit statuut geeft je geen recht op een officieel studiebewijs. Eens je in onze school GO! Martinusschool bent ingeschreven, blijf je ingeschreven voor de hele duur van je schoolloopbaan, tenzij: - je in de loop van een schooljaar definitief uit de school wordt uitgesloten; - je (als niet-leerplichtige leerling) omwille van veelvuldige problematische afwezigheden wordt uitgeschreven; - of je zelf een andere school kiest. Indien je in de loop van het schooljaar definitief uitgesloten werd uit een andere school, kan ook onze school jou weigeren volgens de criteria en de procedure die binnen ons lokaal overlegplatform (LOP) zijn vastgelegd.

Voorrangsregeling voor broers en zussen (of kinderen van eenzelfde leefentiteit) Broers en zussen (of kinderen van eenzelfde leefentiteit) van al ingeschreven leerlingen in onze school, hebben inschrijvingsvoorrang op alle andere nieuwe leerlingen bij de inschrijving voor het daaropvolgende schooljaar. De ouders worden voorafgaand aan de inschrijvingsperiode in kennis gesteld van de periode waarin zij aanspraak kunnen maken op de voorrangsregeling voor broers en zussen (of kinderen van eenzelfde leefentiteit) en op welke wijze dit moet gebeuren.

Weigering tot inschrijven De school kan weigeren om een leerling die definitief uitgesloten werd, het lopende, het volgende en het daaropvolgende schooljaar in te schrijven in de school.

Screening onderwijstaal Elke leerling die voor het eerst instapt in het voltijds gewoon secundair onderwijs, ongeacht de school of het structuuronderdeel, moet door de school nadat de inschrijving heeft plaats gevonden, worden

gescreend op zijn niveau van de onderwijstaal teneinde de nodige maatregelen te nemen indien zich specifieke noden zouden voordoen.

Gegevensdoorstroming Gegevens met betrekking tot de onderwijsloopbaan van de leerling stromen automatisch door tussen scholen in het belang van de leerling. Ouders of meerderjarige leerlingen kunnen inzage krijgen in de over te dragen gegevens, indien ze er expliciet om verzoeken en hebben het recht om toelichting te krijgen. Een kopie van de gegevens kan verkregen worden tegen vergoeding. Ouders of meerderjarige leerlingen kunnen zich na inzage verzetten tegen deze gegevensoverdracht, behalve indien de regelgeving de overdracht verplicht stelt.

Voortzetting van de studies Jaarlijks vragen wij je om schriftelijk te bevestigen in welk structuuronderdeel[1] je school zal lopen. Daardoor kunnen wij de verdeling van de leerlingen over de verschillende klasgroepen beter organiseren en het schooljaar optimaal voorbereiden en plannen.

Veranderen van studierichting In de loop van het schooljaar kan je enkel veranderen van studierichting vóór een bepaalde wettelijk vastgelegde datum. Uitzonderlijk kan de klassenraad hierop een afwijking toestaan. Indien de school voor het structuuronderdeel van jouw keuze een maximumcapaciteit heeft vastgelegd en deze is bereikt, dan kan je niet veranderen naar die studierichting.

ste

Een structuuronderdeel kan zijn: een 1 leerjaar A, een eerste leerjaar B, een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers, de ste ste een basisoptie van het 2 leerjaar van de 1 graad, een beroepenveld in het beroepsvoorbereidend leerjaar van de 1 de de de graad, een studierichting van de 2 , 3 of 4 graad. [1]

• Decretaal verplichte informatie en regelgeving

o Participatie Wij hechten veel belang aan de participatie van alle personen die bij de school betrokken zijn. Daarom is er voor iedere geleding een participatieorgaan. -

Het basisoverlegcomité: een adviesorgaan dat bevoegd is voor syndicale aangelegenheden en is samengesteld uit het personeel van onze school.

-

De leerlingenraad (of leerlingenforum/leerlingenparlement): Onze leerlingenraad is samengesteld uit vertegenwoordigers van elke klas. Begin schooljaar worden de vertegenwoordigers verkozen, voorzitter en secretaris aangeduid.

-

De vriendenkring: Vriendenkring Martinusschool Bilzen -

Op het lokale niveau worden de scholen bestuurd door een directeur, bijgestaan door de schoolraad die verplicht wordt samengesteld.

In bijlage 5 vindt u de schoolraad die samengesteld is uit: −

3 leden verkozen door en uit het personeel;

−

2 leden gecoöpteerd uit de lokale sociale, economische en culturele milieus;

−

3 leden verkozen door en uit de ouders;

−

de directeur van de school.

Het mandaat van de schoolraad duurt vier jaar.

o Studiereglement Organisatie van de lesspreiding, vakantie- en verlofregeling en openstelling van de school Dagindeling/aanwezigheid op school: Eerste lesuur: 8u40-9u30 Tweede lesuur: 9u30-10u20 Speeltijd VM: 10u20-10u30 Derde lesuur: 10u30-11u20 Vierde lesuur: 11u20-12u10 Middagpauze: 12u10-12u50 Vijfde lesuur: 12u50-13u40 Zesde lesuur: 13u40-14u30 Speeltijd NM: 14u30-14u40 Zevende lesuur: 14u40-15u30 Achtste lesuur: 15u30-16u20

Vakantieregeling: zie bijlage 7. • Te laat komen: Als een leerling in het secundair onderwijs te laat komt, kunnen de ouders om verantwoording gevraagd worden. Telaatkomers melden zich steeds op het secretariaat. Het moedwillig te laat komen zal dan ook bestraft worden. De ouders engageren zich om ervoor te zorgen dat hun kind op tijd op school aankomt. • Opendeuravonden: 1 à 2 maal per jaar dienen de leerlingen ’s avonds naar school te komen tijdens de opendeuravonden.

Ons studieaanbod Ons studieaanbod kan u vinden in onze informatiebrochure of op onze website www.martinusschool.be. Bij de inschrijving krijgt u tevens een brochure. Organogram van de school vindt u in bijlage 14.

Lesbijwoning in een andere school Lesbijwoning in een andere school. Tussen onze school, KA en KTA Tongeren bestaat er een samenwerking aangaande de lesverstrekking op een andere locatie. De mogelijkheid wordt voorzien dat enkele leerlingen of zelfs alle leerlingen van een klasgroep gedurende een deel of het geheel van het schooljaar bepaalde lessen volgen in een andere school voor voltijds gewoon secundair onderwijs. Het betreft met name: - beschikbaarheid van specifieke of meer moderne didactische apparatuur; - aanwezigheid van bijzondere expertise of knowhow in een bepaald vakgebied; - verzekerde lesverstrekking bij afwezigheid van eigen leraar (door ziekte, bedrijfsstage ...); - keuzeverruiming voor leerlingen binnen het complementair vakkenpakket; - "proeven" van andere opleiding met het oog op eventuele heroriëntering; - faciliteren van geheel of gedeeltelijk schoolbegeleide vormen van werkplekleren. Enkel het schoolreglement waar je bent ingeschreven, is op jou van toepassing en uitsluitend de school waar je bent ingeschreven, is bevoegd en verantwoordelijk voor je evaluatie en studiebekrachtiging. Krijg je les in een vestigingsplaats, dan maken je leraars deel uit van de bevoegde klassenraad met stemrecht. Krijg je les in een andere school, dan kunnen je leraars hun advies meegeven aan de bevoegde klassenraad. Je lesbijwoning in een andere school wordt gelijk gesteld met een extra-murosactviteit. Uiteraard wordt van jou verwacht dat je tijdens jouw lesbijwoning in een andere school de leefregels en afspraken respecteert die daar gelden.

De derde graad ASO, TSO en BSO van Campus Martinus Bilzen werd ingericht als een officiële vestigingsplaats van KA en KTA Tongeren. De pedagogische bevoegdheden gebeuren o.l.v. Elisabeth Vanrusselt. De administratieve bevoegdheden behoorden tot de directeurs van KA en KTA Tongeren.

Vanaf 1 september 2013 kunnen alle bevoegdheden ressorteren onder de directie van Campus Martinus Bilzen, na goedkeuring van de herstructureringsaanvraag van de SGEM 111997.

Begeleiding en evaluatie – Waarover en hoe oordelen je leraren? De leraren van je studierichting begeleiden en helpen je om de doelen van de verschillende vakken te bereiken - en ook de schooleigen doelen (bv. leerattitudes) die eventueel gesteld worden. Zij zullen aangeven wat ze van jou verwachten, hoe je die doelen kan bereiken, waar en hoe je bijkomende hulp kan krijgen. Wij zullen jou geregeld informeren over je vorderingen op basis van toetsgegevens, taken, observaties van je leergedrag. De leerlingen engageren zich om deel te nemen aan elke vorm van individuele leerlingenbegeleiding die de school aanbiedt. Van de ouders wordt hiertegenover een positief engagement verwacht. In het belang van de leerling engageren de ouders zich er toe om aanwezig te zijn op het oudercontact. •

Wat evalueren wij? 1. De leerling vindt de doelen die nagestreefd worden voor de verschillende vakken in de eindtermen en leerplannen van het Gemeenschapsonderwijs. 2. In het schoolwerkplan vindt de leerling informatie over de schooleigen doelen (o.m. de leerattitudes). Dit schoolwerkplan vindt u op de website bij leerlingenbegeleiding. 3. Het product (de resultaten op toetsen, taken, …) en het proces (het reflecteren van de leerling over zijn leren, het oordelen door de leraar over het leerproces) worden gebruikt als informatiebron waarover geoordeeld wordt en beslissingen genomen. Product en Proces worden geëvalueerd volgens de A, B en C-niveaus. (zie bijlage 6) 4. Vakattitudes krijgen een vaste plaats binnen de evaluatie: ASO: 20%, TSO: 30%, BSO: 40%.

5. Evaluatie van het dagelijks werk: a) Om na te gaan of de leerstof geregeld ingestudeerd en begrepen wordt, hebben leerkrachten een aantal mogelijkheden zoals: • luisteren naar antwoorden op vragen die tijdens de les gesteld worden (dus tijdens een klasgesprek) en de antwoorden beoordelen. • korte overhoringen of toetsen houden bij het begin of op het einde van de les. Deze overhoringen kunnen aangekondigd of niet aangekondigd zijn. • herhalingstoetsen houden. • oefeningen en (huis)taken opleggen.

Leerkrachten kunnen voor hun vak of deelvak een afsprakennota door jou en je ouders laten ondertekenen om zo de evaluatie nog doorzichtiger te maken. Attentie: wie om welke reden ook aan een overhoring niet deelnemen kan, een oefening tijdens de les of een persoonlijke taak niet maken kan, mag verplicht worden de oefening, de taak of de overhoring achteraf in te halen. b) Leerkrachten kunnen ook de algemene studiehouding en de leerattitude evalueren tijdens de klassenraden. Voorbeelden hiervan zijn de aandacht, de taakaanvaarding, de wijze waarop de agenda ingevuld wordt, waarop schriften verzorgd worden…

• Dit alles wordt viermaal per jaar door iedere leerkracht omgezet in een cijfer van 1 tot 10. • Daarbij wordt het cijfer 5 als nipt voldoende beschouwd. • Het cijfer wordt op het rapport vermeld onder dagelijks werk: studiehouding en gedrag. Vier tekorten leiden tot een ordestudie!

Om geen misverstanden te laten ontstaan, leggen wij nog heel even de nadruk op enkele punten, want het al dan niet naleven van deze verplichtingen heeft zijn weerslag op je cijfers! Agenda • Vermeld hierin ordelijk al je schoolse opdrachten: lessen, huistaken enzovoort. Schrijf de taken, de vaardigheden die je je eigen moet maken en de leerstof die je moet beheersen op de datum waarop je taken moet inleveren, de leerstof moet hebben verwerkt en de vaardigheden moet hebben verworven. Als je afwezig was, kan je de agenda op smartschool raadplegen. • Ook je leerkrachten kunnen resultaten en nota's in je agenda optekenen. • Iedere week moet één van je ouders je agenda ondertekenen, want zij moeten weten wat je voor je studies en wat je op school gedaan hebt . • Geef je agenda af aan de directeur, de leerkracht of een lid van het ondersteunend personeel wanneer hij dit vraagt. Schriften en andere nota’s. Vul ze steeds netjes, nauwgezet en volledig in. Taken en oefeningen. Maak taken en oefeningen zorgvuldig en geef ze af op de afgesproken dag. Was je afwezig, lever dan de taak of oefening in op de dag dat je terugkomt. (Dit geldt natuurlijk niet voor een langere periode van gewettigde afwezigheid.) In bepaalde leerjaren van het technisch, het beroeps- en het kunstsecundair onderwijs wordt een beoordeling gegeven van stages en van de geïntegreerde proef. Wanneer de delibererende klassenraad over de studieresultaten van een leerling beslist, zal de beoordeling van de geïntegreerde proef (door een jury die een advies hierover formuleert) een wezenlijk onderdeel van de beslissing uitmaken. In de derde graad van het ASO wordt ook de onderzoekscompetentie beoordeeld.

•

Hoe evalueren wij?

1. 2. 3. 4. 5. 6.

De leraren winnen informatie in over de leervorderingen (gekoppeld aan de doelen) van de leerlingen via taken, toetsen, uitgevoerde huisopdrachten,… Er is een regelmaat of frequentie in het inwinnen van informatie. Via klasafspraken wordt verwezen naar het bereiken van de vooraf opgegeven doelstellingen wat kennis en vaardigheden betreft. Via evaluatiegegevens op het rapport wordt verwezen naar het bereiken van de vooraf opgegeven attitudinale doelstellingen. Subvakken worden opgenomen als afzonderlijke onderdelen van dit vak. Mogelijkheid tot herexamens bestaat in uitzonderlijke omstandigheden: • in geval van ziekte, langdurige afwezigheid, spieken; • voor leerlingen die in de loop van het schooljaar van studierichting veranderd zijn; • in uitzonderlijke omstandigheden na beraadslaging door de klassenraad; • als de klassenraad oordeelt over te weinig gegevens te beschikken… 7. Remediëringstaken: zie bijlage 12. 8. Rapporten en deliberatie:

Het rapport is de neerslag van al de bevindingen, het resultaat van een voortdurende evaluatie van zowel de individuele leerkracht als van het leerkrachtenteam. De vakken of deelvakken die worden geëvalueerd, worden op het rapport vermeld. Vooral op basis hiervan wordt op het einde van het schooljaar een eindbeslissing genomen. Ook deze eindbeslissing wordt in het rapport vermeld. Deliberatie: Advies. Ter voorbereiding van de delibererende klassenraad wordt door de betrokken leraars voor elk vak of deelvak een advies geformuleerd. Zij kunnen: • adviseren dat een leerling voor hun (deel)vak ofwel voldoet, ofwel niet voldoet. • vragen dat de delibererende klassenraad over de resultaten zou beraadslagen. Bij het formuleren van hun advies houden zij rekening met: • de behaalde resultaten zoals ze op het rapport staan; • de evolutie van de resultaten zoals ze terug te vinden is in de verslagen van de begeleidende klassenraad; • andere belangrijke elementen zoals eventueel, in bijzondere gevallen, medische, sociale en familiale redenen. Het advies is niet het resultaat van een mathematische optelling. Beraadslaging. De delibererende klassenraad is als enig orgaan bevoegd. De klassenraad zal overgaan tot beraadslaging als: • er één advies "voldoet niet" geformuleerd wordt, • er één vraag is om beraadslaging. Tijdens deze beraadslaging houdt de delibererende klassenraad rekening met de gegevens vermeld in bovenvernoemd advies. De eindbeslissing is niet het resultaat van een mathematische optelling van de cijfers van alle vakken of deelvakken op het rapport. De beslissing van de delibererende klassenraad wordt aan de ouders meegedeeld via het rapport. Eindbeslissing. De eindbeslissing wordt genomen door al de betrokken leerkrachten onder leiding van de directeur of zijn afgevaardigde. Deze vergadering heet de ‘delibererende klassenraad’, omdat zij officieel bevoegd is om: • adviezen te geven voor verdere studies of andere mogelijkheden.

• te beslissen over het toekennen van een attest (A, B of C), getuigschriften of diploma’s. De toekenning wordt gemotiveerd. Voor een A-attest vormen de punten de motivering. Voor een B- of C-attest wordt u de motivering schriftelijk meegedeeld. Uitstel. De delibererende klassenraad kan op de vergadering in juni in uitzonderlijke gevallen zijn beslissing uitstellen tot uiterlijk 1 september. Hij kan in uitzonderlijke gevallen één of meer bijkomende proeven laten afleggen. Als dit gebeurt, overhandigt de school zo vlug mogelijk na de examenperiode van juni volgende documenten: • een overzicht van de leerstof waarvoor een bijkomende proef afgelegd moet worden; • een formulier met dag, datum en uur waarop de vakleraar voor de bijkomende proef in de school aanwezig zal zijn om aanvullende informatie te geven over de leerstof voor deze proef; • een formulier waarop dag, datum, uur en plaats van de bijkomende proef vermeld staan. Na de bijkomende proef komt de delibererende klassenraad opnieuw bijeen om dan een attest A, B of C en een studiegetuigschrift of een diploma toe te kennen.

•

Hoe rapporteren wij?

Het rapport is de neerslag van al de bevindingen en het resultaat van een voortdurende evaluatie van zowel de individuele leerkracht als van het lerarenteam. De vakken die worden geëvalueerd, worden op het rapport vermeld. Vooral op basis hiervan wordt op het einde van het schooljaar een eindbeslissing genomen. Ook deze eindbeslissing wordt in het rapport vermeld. De evaluatie dagelijks werk gebeurt viermaal per schooljaar (op 10 punten). Dit cijfer per vak is het eindresultaat na evaluatie van kennis, vaardigheden en vakattitudes gedurende de betrokken rapportperiode. De verhouding evaluatie kennis-vaardigheden-attitudes wordt vooraf vastgelegd: ASO 80% kennis en vaardigheden en 20% vakattituden, TSO 70% kennis en vaardigheden en 30% vakattituden, BSO 60% kennis en vaardigheden en 40% vakattituden. Tweemaal per jaar worden er examens georganiseerd met de bedoeling na te gaan of grote delen van de leerstof verwerkt kunnen worden. Examens worden op het rapport op 100 gequoteerd. Tijdens deze examens wordt het halve dagsysteem toegepast. Leerlingen mogen, mits schriftelijke toestemming van de ouders, de school verlaten na het examen. (vanaf 11u30) De ouders en de leerlingen kunnen de evaluatiecijfers, inclusief de vakcommentaren en de voorgestelde remediëringen en adviezen per vak raadplegen in de agenda of via Smartschool/Skore. Bij elk evaluatiecijfer wordt er, indien de leerkracht het nodig acht, commentaar genoteerd alsook een specifieke remediëring. Wanneer het evaluatiecijfer onvoldoende is, wordt er steeds commentaar en/of remediëring genoteerd. Dit vergemakkelijkt de opvolging van de leerresultaten voor de ouders en de leerling en versnelt op deze wijze het bijsturingsproces.

•

De bevindingen van de begeleidende klassenraad

Klassenraad Om jou deskundig te begeleiden, komen je leraren op geregelde tijdstippen in het schooljaar samen onder de leiding van onze directeur of zijn afgevaardigde. Zij vormen dan samen de ‘begeleidende klassenraad’. Zij bespreken dan jouw kennis en vaardigheden, leerattitudes, gedrag en evolutie. Remediëren Als de begeleidende klassenraad vaststelt dat je een bepaalde achterstand hebt opgelopen, dan kan hij meedelen hoe je die kunt wegwerken. Hetzelfde kan gebeuren in verband met je leerattitudes en je gedrag. Remediëring kan worden aangeboden in de vorm van inhaallessen, extra oefeningen en taken, … Dit wordt meegedeeld aan leerlingen en ouders via Skore, de papieren versie van het rapport of via brief. De school verwacht dat de leerlingen op dit aanbod ingaan en dat de ouders hun kinderen hierin aanmoedigen. Communicatie met de ouders Naast het rapporteren over de vakresultaten, worden belangrijke vaststellingen van de begeleidende klassenraad aan je ouders gemeld ofwel via een mededeling op je rapport, ofwel via je agenda of via een brief.

•

Hoe komt de delibererende klassenraad tot een eindbeslissing:

Heel het schooljaar door word je door je leraren en de begeleidende klassenraad gevolgd en geëvalueerd.

Daarna neemt de delibererende klassenraad een eindbeslissing over jouw resultaten van het afgelopen schooljaar waarvoor je bent ingeschreven. Deze beslissing wordt in beginsel genomen uiterlijk op 30 juni van het betrokken schooljaar. Niettemin kan die termijn voor uitzonderlijke én individuele gevallen worden verlengd tot "uiterlijk de eerste schooldag van het daaropvolgend schooljaar". Het behoort tot de autonome bevoegdheid van de delibererende klassenraad om te oordelen of je aan een bijkomende proef moeten onderworpen worden vooraleer een definitieve beslissing kan genomen worden. Deze bijkomende evaluatie kan gebeuren op basis van herexamens, vakantiewerk of -lectuur, enz. Indien daarentegen de eindbeslissing wel uiterlijk 30 juni is genomen, dan kan je vanuit het oogpunt van evaluatie nadien niet met extra opdrachten worden belast, tenzij het vaardigheden betreft die moeten ingeoefend worden. Deze beslissing mondt uit in de studiebekrachtiging. Je kan een studiebekrachtiging enkel krijgen wanneer je als regelmatige leerling in onze school bent ingeschreven. Ben je een vrije leerling, dan krijg je slechts een attest van lesbijwoning. Oriënteringsattest A: je hebt het leerjaar met vrucht beëindigd, dus met succes afgerond, en je wordt tot het volgende leerjaar toegelaten. Oriënteringsattest B: je hebt het leerjaar met vrucht beëindigd en je wordt tot het volgende leerjaar toegelaten, behalve in bepaalde leerjaren/onderwijsvormen/studierichtingen. Wij

zullen je ouders schriftelijk op de hoogte brengen van de elementen die geleid hebben tot deze beslissing; we zullen hen daarbij ook herinneren aan de mogelijkheden om tegen deze beslissing in beroep te gaan – de bepalingen hierover vind je ook in dit schoolreglement. Oriënteringsattest C: je hebt het leerjaar niet met vrucht beëindigd. Wij zullen je ouders schriftelijk uitleggen waarom die beslissing genomen werd; we zullen hen daarbij ook herinneren aan de mogelijkheden om tegen deze beslissing in beroep te gaan – de bepalingen hierover vind je ook in dit schoolreglement. De school reikt ook een oriënteringsattest C uit wanneer je het leerjaar/onderwijsvorm/studierichting slechts gedurende een deel van het schooljaar in onze school hebt gevolgd.

Tijdens deze beraadslaging houdt de delibererende klassenraad rekening met de gegevens vermeld in bovenvernoemd advies. De eindbeslissing is niet het resultaat van een mathematische optelling van de cijfers van alle vakken op het rapport. Om te bepalen of een leerling voor een vak geslaagd is of niet, worden bij de deliberatie einde schooljaar de volgende verhoudingen gehanteerd tussen dagelijks werk en de examens: 1ste graad:

50% examen 50% dagelijks werk

2de graad:

50% examen 50% dagelijks werk

3de graad ASO en TSO:

60% examen (ex. 1:40% - ex.2: 60%) 40% dagelijks werk

Evaluatie via examens of proeven: - TWEEMAAL PER JAAR WORDEN EXAMENS GEORGANISEERD MET DE BEDOELING NA TE GAAN OF GROTE DELEN VAN DE LEERSTOF VERWERKT KUNNEN WORDEN. - EXAMENS WORDEN BEOORDEELD OP 100.

Beroepsprocedure tegen de beslissing van de delibererende klassenraad Onze school hanteert, na gemotiveerde beslissing van de raad van bestuur, als afwijkingsmogelijkheid het systeem van evaluatie hanteert waarbij de delibererende klassenraad in de eerste, de tweede respectievelijk de derde graad wordt uitgesteld tot het einde van het tweede leerjaar van het structuuronderdeel en de graad in kwestie (zie 1.4.5). Onderstaande beroepsprocedure blijft gelden.

Indien de leerling echter vóór het einde van de graad overstapt naar een structuuronderdeel van dezelfde of een andere school waar niet wordt gebruikgemaakt van deze afwijkingsmogelijkheid en indien de leerling al in het tweede leerjaar van de graad in kwestie zit, dan kan de raad van bestuur, rekening houdend met het principe van de redelijkheid, evenwel zelf de termijnen bepalen die inherent zijn aan die procedure. De effectief gehanteerde termijnen moeten hieronder worden aangegeven.

Als leerling heb je altijd het recht om je verbeterde schriftelijke kopijen en de opgaven van toetsen, proeven en examens in te kijken.

•

Bezwaar

De beslissing van de delibererende klassenraad om een oriënteringsattest B of C toe te kennen, kan door je ouders worden betwist. Binnen een termijn van drie dagen, zaterdag, zondag, wettelijke en reglementaire feestdagen niet meegerekend, volgend op de dag waarop je rapport wordt uitgereikt, kunnen je ouders die deze beslissing betwisten, een persoonlijk onderhoud aanvragen met de directeur of zijn afgevaardigde om hun bezwaren kenbaar te maken. Het overleg vindt plaats binnen een termijn van 3 dagen (zaterdag, zondag, wettelijke en reglementaire feestdagen niet meegerekend) volgend op de dag waarop het is aangevraagd. De datum van het gesprek wordt je ouders schriftelijk meegedeeld. Tijdens het gesprek kunnen je ouders het dossier inkijken en worden de elementen aangegeven die hebben geleid tot de genomen beslissing. Van dit overleg wordt een schriftelijke neerslag gemaakt. Na het gesprek zijn de volgende scenario’s mogelijk: - De directeur of zijn afgevaardigde beslist om de klassenraad opnieuw te laten samenkomen. De klassenraad kan, nadat al dan niet aan de leerling bijkomende proeven of opdrachten werden opgelegd, beslissen om het oorspronkelijk evaluatieresultaat te bevestigen of door een ander evaluatieresultaat te vervangen.

-

De directeur of zijn afgevaardigde beslist om de klassenraad niet opnieuw te laten samenkomen. Je ouders nemen de beslissing om de klassenraad niet opnieuw te laten samenkomen, dan wel de beslissing van de klassenraad die opnieuw is samengekomen in ontvangst te nemen. Bij het niet in ontvangst nemen op de voorziene datum door je ouders, wordt de beslissing geacht te zijn ontvangen.

•

Beroep

Tegen eindbeslissingen inzake leerlingenevaluatie die worden betwist, kunnen je ouders beroep instellen. Je ouders kunnen schriftelijk (gedateerd en ondertekend; met omschrijving van de feiten en het voorwerp van beroep en motivering van de ingeroepen bezwaren) beroep instellen bij de algemeen directeur binnen een termijn van drie dagen, zaterdag, zondag, wettelijke en reglementaire feestdagen niet meegerekend, na de in ontvangst name van de beslissing om de klassenraad niet

opnieuw te laten samenkomen, dan wel de beslissing van de klassenraad die opnieuw is samengekomen. Het is wel belangrijk te weten dat de beroepsprocedure pas kan worden opgestart als je ouders gebruik hebben gemaakt van hun recht op overleg met de directeur of zijn afgevaardigde, zoals hierboven onder punt 2.5.1. beschreven. De algemeen directeur stelt de beroepscommissie samen. Deze bestaat uit: •

interne leden De leden van de klassenraad, waaronder alleszins de voorzitter van de klassenraad die de betwiste evaluatiebeslissing heeft genomen, maken in ieder geval deel uit van de beroepscommissie. Hieraan kan een lid van de raad van bestuur of de algemeen directeur worden toegevoegd.

externe leden: Dit zijn personen die extern zijn aan het schoolbestuur en aan de school waar de betwiste evaluatiebeslissing is genomen. Dit kan een directeur of een leerkracht van een andere school van de scholengroep zijn, een lid van de ouderraad, de leerlingenraad, een lid van de schoolraad met uitzondering van de geleding personeel van de school waar de betwiste evaluatiebeslissing is genomen, … Een lid dat vanuit zijn hoedanigheden intern is, wordt geacht een intern lid te zijn. De voorzitter van de beroepscommissie wordt door de algemeen directeur aangeduid onder de externe leden. •

•

Beslissing van de beroepscommissie

Elk lid van de beroepscommissie is stemgerechtigd. Bij de stemming is het aantal stemgerechtigde interne leden gelijk aan het aantal stemgerechtigde externe leden. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter van de beroepscommissie doorslaggevend. De beroepscommissie hoort jou en je ouders. Ook de leden van de klassenraad kunnen worden gehoord. De behandeling van het beroep door de beroepscommissie leidt tot: - de gemotiveerde afwijzing van het beroep op grond van onontvankelijkheid wegens laattijdige indiening of het niet voldoen aan de vormvereisten; - de bevestiging van het oorspronkelijk evaluatieresultaat, na al dan niet bijkomende proeven of opdrachten te hebben opgelegd; - de vervanging door een ander evaluatieresultaat. De algemeen directeur aanvaardt de verantwoordelijkheid voor de beslissing van de beroepscommissie. Elk lid van de beroepscommissie is aan discretieplicht onderworpen. Het resultaat van het beroep wordt aan de betrokken personen schriftelijk en gemotiveerd ter kennis gebracht hetzij uiterlijk op 15 september, hetzij – doch uitsluitend voor een opleiding die op 31 januari eindigt – uiterlijk op 15 maart daaropvolgend met vermelding van de verdere beroepsmogelijkheid.

Binnen het GO! zelf is er na deze procedure geen verder beroep meer mogelijk. Zolang de beroepsprocedure loopt, heeft de leerling het recht om in de school verder onderwijs te volgen alsof er geen nadelige beslissing was genomen.

•

Annulatieberoep

Als de beroepsprocedure binnen het GO! is uitgeput, kunnen je ouders bij de Raad van State een annulatieberoep of een verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging indienen. Zij hebben hiervoor zestig kalenderdagen de tijd vanaf het moment dat zij kennis namen van de beslissing van de beroepscommissie. Deze procedure heeft geen opschortende werking. De betwiste beslissing kan dus onmiddellijk uitgevoerd worden.

o Leefregels Ordemaatregelen

Als een leerling het ordentelijk verstrekken van het onderwijs of de goede werking van de school hindert, zullen wij hem/haar aanzetten tot beter en aangepast gedrag. Principe. Als principe geldt dat de leerling de gevolgen van zijn daden draagt: -

Wie een taak zonder reden niet afgeeft, krijgt een gepaste sanctie;

-

Wie iets opzettelijk of door verregaande onachtzaamheid beschadigt, moet het vergoeden of herstellen;

-

Wie iets besmeurt, moet het reinigen; wie afval achterlaat, moet het opruimen…

Telaatkomers. Te laat in de les zijn stoort de les. Voorkom dit door tijdig thuis te vertrekken. Als je toch te laat komt, meld je dan op het secretariaat voor je naar de klas gaat. De volgende ordemaatregelen zijn mogelijk: Ordemaatregelen die zowel de directeur als alle onderwijzende en opvoedende personeelsleden kunnen nemen. een waarschuwing

mondeling (met vermelding in de schoolagenda).

een vermaning

nota in de agenda. Elke aanmerking of straftaak wordt door je ouders getekend.

een straftaak

extra schriftelijke taak; wordt via de agenda aan je ouders gemeld

Tijdelijke verwijdering tot het einde van de les/studie (voor maximum één lesdag, uit de les/studie eventueel herhaald maar niet aansluitend). Ondertussen krijg je een straf of een taak. We brengen jouw ouders op de hoogte van je tijdelijke verwijdering uit de les/studie. Ordemaatregelen die enkel de directeur kan nemen, eventueel op advies van de begeleidende klassenraad

een begeleidingsovereenkomst

een strafstudie

•

als je herhaaldelijk in de fout gaat, krijg je een contract waarin omschreven wordt wat uitdrukkelijk van jou wordt verwacht en wat de gevolgen zijn als je de afspraken niet nakomt. Het contract heeft een beperkte duur, wordt geregeld geëvalueerd en kan leiden tot een tuchtprocedure. schriftelijk meegedeeld aan je ouders

• •

je moet de strafstudie buiten de lesuren uitzitten schriftelijk meegedeeld aan je ouders

•

Tegen een ordemaatregel kan geen beroep worden aangetekend.

Bewarende maatregel Preventieve schorsing Als de feiten zo’n omvang aannemen dat we er zelfs aan denken om je definitief uit de school te verwijderen, kan de directeur je preventief schorsen, d.w.z. je voorlopig uit de school sluiten. Deze bewarende maatregel geldt maximaal 10 opeenvolgende lesdagen. Het schoolbestuur kan beslissen om de desbetreffende periode éénmalig met 10 opeenvolgende lesdagen te verlengen indien door externe factoren het tuchtonderzoek niet kan worden afgerond binnen deze periodeDe schorsing kan onmiddellijk uitwerking hebben en wordt aan de betrokken persoon ter kennis gebracht. De school bepaalt of de aanwezigheid van de leerling verplicht is of niet. Indien de ouders vragen om opvang en de school acht dit niet haalbaar, motiveert zij dit en deelt zij dit schriftelijk mee aan de ouders.

Tuchtmaatregelen De directeur of zijn afgevaardigde kan een tuchtmaatregel nemen als het gedrag werkelijk een gevaar vormt voor het ordentelijk verstrekken van het onderwijs en/of de verwezenlijking van het eigen opvoedingsproject van onze school in het gedrang brengt. De directeur of zijn afgevaardigde zal slechts tuchtmaatregelen nemen als de ordemaatregelen geen effect hebben of bij zeer ernstige overtredingen. Hieronder vallen onder meer overtredingen zoals opzettelijk slagen en verwondingen toebrengen, opzettelijk essentiële veiligheidsregels overtreden, opzettelijk en blijvend de lessen en activiteiten storen, zware schade toebrengen, drugs dealen of diefstal plegen.

•

Soorten

De tuchtmaatregelen zijn:

•

Een tijdelijke uitsluiting uit alle lessen voor een minimale duur van één lesdag en voor een maximale duur van 15 opeenvolgende lesdagen. De directeur of zijn afgevaardigde spreekt deze maatregel uit na voorafgaand advies van de klassenraad. Tijdens deze tijdelijke uitsluiting word je naar huis gestuurd, tenzij je ouders erom verzoeken je toch op school te houden en wij op dat verzoek ingaan. Als wij je toch op school houden, word je verplicht tot een vervangende opdracht, een schrijfstraf of studie. Wij mogen voorwaarden aan de opvang koppelen en zullen met jou of met je ouders hierover afspraken maken. Afwezigheden wegens tijdelijke uitsluiting als tuchtmaatregel worden van rechtswege als gewettigd beschouwd.

•

Een definitieve uitsluiting uit de school. De directeur of zijn afgevaardigde spreekt deze maatregel uit na voorafgaand advies van de klassenraad, waarin ook het CLB is vertegenwoordigd. Een definitieve uitsluiting gaat in hetzij onmiddellijk na de schriftelijke kennisgeving, hetzij op 31 augustus van het lopend schooljaar (hetzij op 31 januari van dat schooljaar indien je opleiding Sen-Se of hoger beroepsonderwijs dan eindigt). Als je vóór 30 juni definitief wordt uitgesloten, blijf je in onze school ingeschreven tot aan je inschrijving in een andere school. Je uitsluiting op zich doet geen afbreuk aan je statuut als regelmatige leerling. Samen met het begeleidende CLB zullen wij jou actief helpen zoeken naar een andere school waarbij maximaal wordt rekening gehouden met de keuze van hetzelfde onderwijsnet, dezelfde opleiding en de bereikbaarheid. Ben je niet meer leerplichtig en word je voor 30 juni definitief uitgesloten, dan kan de school je uitschrijven vanaf de 10de lesdag volgend op de dag dat de definitieve uitsluiting ingaat. Bij manifeste onwil om op het aanbod van verandering van school in te gaan, kan de school jou uitschrijven. Hou er ook rekening mee dat indien je uit de school uitgesloten werd, je het lopende, het volgende schooljaar én het daaropvolgende schooljaar geweigerd kan worden als je je opnieuw wenst in te schrijven in de school. Dit geldt ook voor de school of scholen waar onze school mee samenwerkt, voor zover de controversiële handelingen zich in die andere school hebben voorgedaan.

• Regels Wanneer de directeur een tuchtmaatregel neemt, respecteert hij/zij in ieder geval de volgende regels:

•

De intentie tot een tuchtmaatregel wordt aan je ouders schriftelijk ter kennis gebracht.

•

Samen met je ouders word je, eventueel bijgestaan door een vertrouwenspersoon, vooraf uitgenodigd voor een gesprek over de problemen.

•

Je ouders en hun vertrouwenspersoon hebben recht tot inzage van het tuchtdossier. In dit tuchtdossier wordt het advies van de klassenraad opgenomen.

•

De tuchtstraf moet pedagogisch verantwoord zijn en in overeenstemming zijn met de ernst van de feiten.

•

Je ouders worden vóór het ingaan van de tuchtmaatregel schriftelijk op de hoogte gebracht van de genomen beslissing en van de datum waarop de maatregel ingaat.

•

De beslissing wordt schriftelijk gemotiveerd. Er wordt aangegeven waarom je gedrag werkelijk een gevaar vormt voor de opdracht van de school om ordentelijk onderwijs te verstrekken en/of om haar opvoedingsproject te verwezenlijken. Bij definitieve uitsluiting wordt schriftelijk verwezen naar de mogelijkheid tot beroep met overeenkomstige procedure.

•

Het tuchtdossier en de tuchtmaatregelen zijn niet overdraagbaar van de ene school naar de andere school.

•

Er wordt nooit overgegaan tot collectieve uitsluitingen.

o Beroepsprocedure bij definitieve uitsluiting Alleen tegen definitieve uitsluiting als tuchtmaatregel kan in beroep worden gegaan.

Opstarten van het beroep •

De ouders moeten het beroep schriftelijk (gedateerd en ondertekend; met omschrijving van de feiten en van het voorwerp van beroep en motivering van de ingeroepen bezwaren) indienen bij de algemeen directeur uiterlijk binnen drie dagen (zaterdag, zondag, wettelijke en reglementaire feestdagen niet meegerekend) na de schriftelijke kennisgeving van de definitieve uitsluiting. De ouders doen dit het best via een aangetekende zending; op die manier kunnen zij bewijzen dat zij het beroep tijdig hebben ingediend.

•

Het beroep schort de uitvoering van de beslissing tot definitieve uitsluiting niet op.

Beroepscommissie De algemeen directeur duidt de beroepscommissie aan en roept deze zo vlug mogelijk samen. De beroepscommissie bestaat uit: •

interne leden De leden van de school waar de betwiste beslissing tot definitieve uitsluiting is genomen, met uitzonderling van de directeur of zijn afgevaardigde die de beslissing heeft genomen. Hieraan kan een lid van de raad van bestuur of de algemeen directeur worden toegevoegd.

externe leden: Dit zijn personen die extern zijn aan het schoolbestuur en aan de school waar de beslissing is genomen. Dit kan een directeur of een leerkracht van een andere school van de scholengroep zijn, een lid van de ouderraad, een lid van de schoolraad met uitzondering van de geleding personeel… Een lid dat intern is, kan nooit behoren tot de geleding van de externen. De voorzitter van de beroepscommissie wordt door de algemeen directeur aangeduid onder de externe leden. •

Elk lid is stemgerechtigd. Elk lid van de beroepscommissie is aan discretieplicht onderworpen. Bij stemming moet er tussen de interne en de externe leden pariteit zijn. Bij staking van stemmen is de stem van de voorzitter van de beroepscommissie doorslaggevend. De beroepscommissie hoort de betrokken personen en de leerling in kwestie

•

De behandeling van het beroep door de beroepscommissie leidt tot: - de gemotiveerde afwijzing van het beroep op grond van onontvankelijkheid wegens laattijdige indiening of het niet voldoen aan de vormvereisten - de bevestiging van de definitieve uitsluiting; - de vernietiging van de definitieve uitsluiting. De algemeen directeur aanvaardt de verantwoordelijkheid voor deze beslissing van de beroepscommissie.

•

•

Het resultaat van het beroep wordt aan de ouders schriftelijk en gemotiveerd ter kennis gebracht uiterlijk 21 kalenderdagen -vakantieperiodes niet meegerekend- nadat het beroep werd ingediend. De directeur ontvangt hiervan een afschrift. Bij overschrijding van deze vervaltermijn wordt de omstreden definitieve uitsluiting van rechtswege vernietigd.

•

Binnen het GO! is er geen verder beroep meer mogelijk tegen de in beroep genomen beslissing.

Annulatieberoep Als de hierboven beschreven beroepsprocedure uitgeput is, kunnen je ouders een annulatieberoep of een verzoek tot schorsing van de tenuitvoerlegging bij de Raad van State indienen. Zij hebben hiervoor zestig kalenderdagen de tijd vanaf het moment dat zij kennis namen van de beslissing van de beroepscommissie, overeenkomstig Titel 1, Hoofdstuk 1 van het besluit van Regent van 23 augustus 1948. De procedure heeft geen opschortende werking. De betwiste beslissing kan dus onmiddellijk uitgevoerd worden.

o Afwezigheden Gewettigde afwezigheid Als leerplichtige leerling kan je om verschillende redenen gewettigd afwezig zijn.

•

Afwezigheid om medische redenen

a) Verklaring door de ouders Als de afwezigheid wegens ziekte niet langer duurt dan drie opeenvolgende kalenderdagen, volstaat een verklaring ondertekend en gedateerd door je ouders. Een dergelijke verklaring kan je echter hoogstens viermaal per schooljaar afgeven.

b) Medisch attest Een medisch attest is vereist:

• •

• • •

als de afwezigheid wegens ziekte langer duurt dan drie opeenvolgende kalenderdagen (ook bij verlenging); als je al viermaal in hetzelfde schooljaar een verklaring hebt ingediend voor een ziekteperiode van drie of minder kalenderdagen; voor afwezigheid wegens ziekte tijdens examenperiodes; als je ziek ben tijdens andere evaluatiemomenten dan examenperiodes Als je ziek bent in de week onmiddellijk vóór of onmiddellijk na de herfst-, de kerst-, de krokus-, de paas- of de zomervakantie (ook indien die vakantieperiodes, via afwijking, op een ander tijdstip worden georganiseerd).

Alle afwezigheden om medische redenen moeten gewettigd worden:

• •

als je terug op school komt; door het attest onmiddellijk aan de school te bezorgen als het gaat om een periode van meer dan tien opeenvolgende lesdagen.

Het medisch attest is pas rechtsgeldig als het:

•

uitgereikt wordt door een in België of een in het buitenland gevestigde (voor artsen in Nederland, zie hieronder) geneesheer, geneesheer-specialist, psychiater, orthodontist, tandarts of door de administratieve diensten van een in België of een in het buitenland gevestigd ziekenhuis of van een erkend labo; duidelijk ingevuld, ondertekend en gedateerd is; de relevante identificatiegegevens vermeldt zoals de naam, het adres, telefoonnummer en RIZIV-nummer (voor België) of het vergelijkbaar erkenningsnummer (voor het buitenland) van de verstrekker; aangeeft welke gevolgen de ziekte kan hebben voor bepaalde lessen; de begin- en de einddatum van de ziekteperiode aangeeft, met eventueel vermelding van voor- of namiddag.

• •

• •

Eenzelfde medische behandeling met verschillende afwezigheden tot gevolg:

Een arts in Nederland kan deontologisch geen medisch attest uitreiken. Als je toch daar in behandeling bent, dan zal deze arts een verklaring moeten invullen die samen met de CLB-arts is opgesteld. • hiervoor volstaat één medisch attest dat de verschillende afwezigheden zo gedetailleerd mogelijk vermeldt. Voor bepaalde chronische ziektebeelden die tot verschillende afwezigheden leiden zonder dat een doktersconsultatie noodzakelijk is, kan één medisch attest volstaan na samenspraak met de CLB-arts. Als je dan effectief om die reden afwezig bent, volstaat een attest van je ouders.

c) Het medisch attest voor de lessen Lichamelijke Opvoeding en sportactiviteiten op school[2] Uniform medisch attest • Als je niet kan deelnemen aan deze lessen, moet de huisarts jou voor wie niet dit attest meegeven, zodat wij kunnen uitmaken wat je in deze deelneemt aan de lessen wel en niet kan. lessen Lichamelijke • Ben je langdurig afwezig in deze lessen, dan moet je Opvoeding. behandelende arts een specifiek formulier invullen: daarin vraagt het CLB aan de arts om je toestand te herevalueren.

•

Afwezigheid wegens het volgen van de lessen in het deeltijds beroepsonderwijs

Er wordt een attest van • regelmatige lesbijwoning opgemaakt wanneer:

•

Afwezigheden om levensbeschouwelijke redenen

Als je vrijgesteld bent • van de verplichting om les te volgen in een • van de erkende godsdiensten of de niet-confessionele zedenleer:

•

je de lessen volgde in het deeltijds beroepssecundair onderwijs of een in het kader van de deeltijdse leerplicht erkende vorming en tussen 1 september en uiterlijk 15 november overgaat naar het voltijds secundair onderwijs.

moet je de vrijgekomen lestijden besteden aan de studie van je eigen levensbeschouwing; mag je tijdens deze lestijden niet van school wegblijven.

Afwezigheden als gevolg van een topsportconvenant

Als de selectiecommissie in het kader van een topsportconvenant jou voor het betrokken schooljaar een topsportstatuut A of B heeft toegekend, dan mag je een maximum aantal halve lesdagen per schooljaar afwezig zijn om te kunnen deelnemen aan tornooien, intensieve trainingsperiodes of stages onder verantwoordelijkheid van de betrokken sportfederatie. Wekelijkse trainingen komen niet in aanmerking. De afwezigheid wordt vastgelegd en door de betrokken sportfederatie ten aanzien van de school geattesteerd. • leerlingen met A-statuut ingeschreven in een studierichting ASO of TSO met component topsport: 130; • leerlingen met A-statuut ingeschreven in de eerste graad van een school met topsport (eerste leerjaar of basisoptie topsport): 90; • leerlingen met B-statuut al dan niet ingeschreven in een studierichting ASO of TSO met [2]

Als je om medische redenen bepaalde oefeningen of het geheel van het vak Lichamelijke Opvoeding niet kan volgen, staat het de school vrij om bijvoorbeeld - als zij dat wenst - op zijn minst te zorgen voor een theoretische benadering van de cursus. Lichamelijke Opvoeding behoort nu eenmaal tot de basisvorming.

component topsport en leerlingen met A-statuut ingeschreven in een andere studierichting dan een studierichting met component topsport (al dan niet topsportschool): 40; leerlingen met B-statuut ingeschreven in de eerste graad van een school al dan niet met topsport en leerlingen met een A-statuut ingeschreven in de eerste graad van een school zonder topsport: 40.

•

•

Afwezigheden als gevolg van uitsluiting als tuchtmaatregel

De afwezigheid wordt gewettigd wanneer:

•

je het recht op lesbijwoning verliest hetzij door een tijdelijke uitsluiting, hetzij door een definitieve uitsluiting als tuchtmaatregel (voorafgaand aan de inschrijving in een andere school). De school is niet verplicht om je op te vangen.

Van rechtswege gewettigde afwezigheden op basis van diverse redenen

Mits je op school (naargelang het geval) een verklaring van de betrokken personen afgeeft of een officieel document dat de reden van je afwezigheid opgeeft, ben je van rechtswege gewettigd afwezig om de volgende redenen:

•

• • • • •

• •

•

om een begrafenis- of huwelijksplechtigheid bij te wonen van een bloed- of aanverwant of van een persoon die onder hetzelfde dak woont; om een familieraad bij te wonen; om gevolg te geven aan een oproeping of dagvaarding voor een rechtbank; omdat de instelling door overmacht onbereikbaar of ontoegankelijk is; omdat je onderworpen bent aan maatregelen in het kader van de bijzondere jeugdzorg of de jeugdbescherming; om feestdagen te beleven inherent aan je door de Grondwet erkende levensbeschouwing. Je ouders moeten de school vooraf verwittigen en verklaren dat je de feestdag effectief mee zal beleven; om proeven af te leggen voor de examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap voor het voltijds secundair onderwijs; om deel te nemen aan activiteiten voor de leerlingen die zetelen in de raad van bestuur en de algemene vergadering van de Vlaamse Scholierenkoepel v.z.w.

Afwezigheden om diverse redenen mits akkoord van de school

Alleen na akkoord van de school en mits je (naargelang het geval) een verklaring van de betrokken personen of een officieel document afgeeft, kan je om de volgende redenen afwezig zijn.

• •

bij laattijdige inschrijving in de school; bij afwezigheden die verband houden met het gedurende een bepaalde periode van het schooljaar niet volgen van het lesprogramma, bv.: - bij het overlijden van een bloed- of aanverwant tot en met de tweede graad; - na je individuele selectie voor een culturele of sportieve manifestatie;

Alvorens te beslissen, zal de school rekening houden met jouw belang als leerling, maar ook met het belang van de schoolgemeenschap.

•

•

•

•

•

•

- om deel te nemen aan een time-out programma; - om je ouders te vergezellen op een buitenlandse reis die ze om professionele redenen moeten maken; - als je in een leerjaar zit waarin je normaal een diploma secundair onderwijs zal behalen: om tijdelijk opleidingsonderdelen hoger onderwijs te volgen; - om deel te nemen aan een (buitenlandse) gestructureerde individuele leerlingenmobiliteit (Comeniusprogramma). bij afwezigheden die verband houden met het niet volgen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma: de school kan onder strikt bepaalde voorwaarden vrijstellingen verlenen; bij afwezigheden die verband houden met het vrijstellen van het volgen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma en de verplichte vervanging door een alternatief programma: de school kan je vrij stellen van het volgen van bepaalde programmaonderdelen van om het even welk structuuronderdeel mits je al eerder geslaagd bent in het secundair onderwijs voor diezelfde programmaonderdelen en mits de toelatingsklassenraad een gunstige beslissing neemt na kennisname van het advies van de delibererende klassenraad van het voorafgaand schooljaar; bij afwezigheden die verband houden met het vrijstellen van het volgen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma gedurende een deel of heel het schooljaar omwille van specifieke onderwijsbehoeften en de verplichte vervanging door een alternatief programma; bij afwezigheden die verband houden met het vrijstellen van het volgen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma en de verplichte vervanging door een alternatief programma als specifieke maatregel voor zieke leerlingen; Bij afwezigheden die verband houden met het vrijstellen van het volgen van bepaalde onderdelen van het lesprogramma gedurende een deel of heel het schooljaar omwille van uitzonderlijke artistieke of sportieve talenten van de leerling; bij afwezigheden die verband houden met revalidatie binnen of buiten de school tijdens de lesuren uitgevoerd door schoolexterne hulpverleners die hiertoe bij de wet gemachtigd zijn, bij behandeling na ziekte of ongeval of bij behandeling van een stoornis.

•

Afwezigheden tijdens extra – murosactiviteiten

Afwezigheid tijdens extramurosactiviteiten.

•

•

•

•

•

•

Het uitgangspunt is dat alle leerlingen van de doelgroep aan de extra-murosactiviteiten deelnemen (Uitzondering: deelname aan een (buitenlandse) gestructureerde individuele leerlingenmobiliteit (Comenius-programma)). Alle onderwijsactiviteiten die plaatsvinden buiten een vestigingsplaats van de school waar de leerling is ingeschreven, zijn extra-murosactiviteiten: o lessen die gevolgd worden in een andere school of vormingsinstelling, observatieactiviteiten en bedrijfsbezoeken; o alle binnen- of buitenlandse schooluitstappen of daaraan verwante activiteiten. Je hebt het recht om niet deel te nemen aan meerdaagse extramurosactiviteiten, op voorwaarde dat jouw ouders - of jijzelf als je meerderjarig bent - deze weigering vóór de betrokken activiteit schriftelijk en op gemotiveerde wijze kenbaar maken aan de directeur. Ook als je niet over de nodige reisdocumenten kan beschikken, heb je het recht niet deel te nemen aan een buitenlandse extra-murosactiviteit. Als je niet deelneemt, zal de school jou aangepaste pedagogische opdrachten geven aansluitend bij de extramurosactiviteit; je bent verplicht die uit te voeren. Aanwezigheid op school is vereist. Studie-uitstappen, gezamenlijke bezoeken aan theater- of filmvoorstellingen en musea enz. worden tot de normale schoolactiviteiten gerekend. De extra-murosactiviteit wordt gedekt door de schoolpolis.

Anti-spijbelbeleid Ongewettigd afwezig blijven van school helpt niet om problemen op te lossen. Als je ergens mee zit, zal de school je samen met het CLB helpen om een oplossing te vinden. Wanneer de school vaststelt dat je spijbelt, neemt zij contact op met je ouders. Blijf je verder spijbelen, dan contacteert de school, in ieder geval na tien halve lesdagen ongewettigde afwezigheid, het CLB en wordt er een begeleidingsdossier opgemaakt. Regelmatig te laat komen of medische attesten inleveren waarmee zichtbaar werd geknoeid, valt ook onder ongewettigde afwezigheid. Problematische afwezigheden kunnen er ook toe leiden dat je schooltoelage wordt ingetrokken. Het aantal problematische afwezigheden die je in de loop van het schooljaar hebt opgebouwd wordt overgedragen bij schoolverandering. Verzet is niet mogelijk.

o Onderwijs voor zieke kinderen– tijdelijk onderwijs aan huis Als leerling heb je recht op onderwijs aan huis wanneer je een relatief lange periode of herhaaldelijk tijdens het schooljaar afwezig bent wegens ziekte of ongeval, zodat je tijdelijk onmogelijk of minder dan halftijds de lessen op school kan volgen. Uiterlijk vanaf de schoolweek die volgt op de week waarin wij je aanvraag ontvangen, organiseert de school onderwijs aan huis (indien bij ontvangst van de aanvraag alle voorwaarden zijn vervuld). Je moet aan onderstaande voorwaarden voldoen om voor tijdelijk onderwijs aan huis in aanmerking te komen: −

Je bent een regelmatige leerling in het secundair onderwijs, maar je zit niet in de voorbereidende leerjaren op het hoger onderwijs van de derde graad ASO en KSO, de Se-n-Se TSO en KSO, de vierde graad BSO en verpleegkunde HBO; je zit niet in het deeltijds beroepssecundair onderwijs;

−

als je niet chronisch ziek bent:

−

-

Je bent meer dan 21 kalenderdagen ononderbroken afwezig wegens ziekte of ongeval (als je eventueel van school verandert, loopt deze wachttijd gewoon door). Als je de lessen opnieuw op school bijwoont, maar binnen een termijn van 3 maanden weer afwezig bent wegens ziekte of ongeval, geldt er geen wachttijd, maar gaat het tijdelijk onderwijs aan huis onmiddellijk in. Bij het vaststellen van de 21 kalenderdagen worden vakantieperiodes meegeteld. De 21 kalenderdagen kunnen ook geheel of gedeeltelijk in het vorige schooljaar doorlopen zijn. Bij het vaststellen van de termijn van 3 maanden bij herval in ziekte, worden vakantieperiodes niet meegeteld.

-

Je ouders moeten een schriftelijke aanvraag indienen bij de directeur van onze school. Bij die aanvraag hoort een medisch attest te zitten waaruit blijkt dat je onmogelijk halftijds of meer naar school kan maar wel onderwijs mag krijgen. Tijdelijk onderwijs aan huis kan dus ook als je wél gedeeltelijk de lessen op school kan bijwonen, zij het minder dan halftijds (= minder dan 5 halve lesdagen).

-

Als je afwezigheid wegens ziekte langer duurt dan voorzien, moeten je ouders een nieuwe aanvraag + medisch attest indienen.

Als je chronisch ziek bent, d.w.z. voor je ziekte is een continue of repetitieve behandeling van minstens 6 maanden noodzakelijk (bv. nierpatiënt, astmapatiënt): -

Als je afwezig bent door een chronische ziekte, ben je vaak afwezig zonder dat dit verlet 21 ononderbroken kalenderdagen duurt. Ook dan heb je recht op tijdelijk onderwijs aan huis, a rato van 4 wekelijkse lesuren per opgebouwde schijf van 9 halve schooldagen afwezigheid. Deze 9 halve schooldagen afwezigheid hoeven niet aaneensluitend te zijn.

-

Je ouders moeten een schriftelijke aanvraag indienen bij de directeur van onze school. Als het om een eerste aanvraag in het schooljaar gaat, moet er een attest van een geneesheer-specialist bij zijn. Het attest moet het chronisch ziektebeeld bevestigen en vermelden dat je onderwijs mag krijgen. Als je in hetzelfde schooljaar weer afwezig bent door dezelfde chronische ziekte, is er wel een nieuwe aanvraag nodig, maar geen nieuw medisch attest. Hetzelfde geldt als je afwezigheid verlengd wordt.

−

De afstand tussen de school en de plaats waar je verblijft bedraagt maximaal 10 km.

−

Als de afstand tussen de school en de plaats waar je verblijft meer dan 10 km bedraagt, kunnen wij op vrijwillige basis tijdelijk onderwijs aan huis organiseren. Wij zullen dan zelf een afstandsregeling treffen die ervoor zorgt dat elke leerling gelijk behandeld wordt.

Als uw kind opgenomen is in een ziekenhuis of preventorium waaraan een ziekenhuisschool verbonden is of opgenomen is in een K-dienst ( "dienst met onderwijsbehoefte" in de kinderpsychiatrie): −

wordt de thuisschool tijdelijk ontslagen van de verplichting om onderwijs aan huis te organiseren;

−

als uw kind tussen twee behandelingen of tijdens een herstelperiode na de opname niet naar school kan, zal de thuisschool aansluitend onderwijs aan huis organiseren, indien aan alle voorwaarden voldaan is (zie hierboven).

Als zwangere leerling heb je recht op moederschapsverlof van maximaal één week vóór de vermoedelijke bevallingsdatum en maximaal negen weken na de effectieve bevalling. Je blijft het statuut van regelmatige leerling behouden en hebt recht op tijdelijk onderwijs aan huis, voor zover je aan de voorwaarden voldoet.

o Engagementsverklaring Dit is een geheel van wederzijdse engagementen die de school en je ouders aangaan. Het gaat over engagementen in verband met hun aanwezigheid op het oudercontact, jouw voldoende aanwezigheid op school, jouw individuele begeleiding als leerling en de houding tegenover de Nederlandse taal, onze onderwijstaal. Wanneer je ouders het schoolreglement ondertekenen, gaan ze ermee akkoord om hier constructief aan mee te werken. Ook onze school engageert zich ten aanzien van deze thema’s.

1e engagement: oudercontact We organiseren geregeld oudercontacten op school die we al van bij het begin van het schooljaar aankondigen. We verwachten van je ouders dat ze zich engageren om op het oudercontact aanwezig te zijn. Voor ons is dit immers een belangrijk moment om hen te informeren. Kunnen je ouders niet op het oudercontact aanwezig zijn, dan engageert onze school zich om naar een andere mogelijkheid te zoeken en een oplossing te bedenken. 2e engagement: voldoende aanwezigheid Je ouders engageren zich om ervoor te zorgen dat je (tijdig) op school bent of dat je ons tijdig contacteert als je om één of andere reden niet aanwezig kan zijn. De school engageert zich om samen met je ouders te zoeken naar oplossingen bij problematische afwezigheden (zie onderdeel ‘anti-spijbelbeleid’). 3e engagement: individuele leerlingbegeleiding We engageren ons om in overleg met je ouders jouw individuele begeleiding uit te tekenen. We zullen je ouders duidelijk informeren over wat de school aanbiedt en wat de school van je verwacht. Wij verwachten dat je ouders ingaan op onze vraag tot overleg om actief mee te werken aan de vormen van individuele leerlingbegeleiding die de school aanbiedt en om de gemaakte afspraken na te leven. We verwachten ook dat je ouders met ons contact opnemen als ze vragen hebben of zich zorgen maken over jou en engageren ons ertoe om daarover samen in gesprek te gaan.

4e engagement: engagement ten opzichte van de onderwijstaal Onze school erkent en respecteert de anderstaligheid van sommige ouders en leerlingen. We stellen alles in het werk voor een goede communicatie met de ouders. Voor ons is de boodschap belangrijker dan de vorm. Je hebt gekozen voor Nederlandstalig onderwijs. Onze school verwacht dan ook een positief engagement tegenover deze onderwijstaal. Onze school van haar kant kan bijvoorbeeld anderstalige ouders en leerlingen begeleiden naar naschoolse en buitenschoolse Nederlandstalige activiteiten en/of initiatieven.

o Bijdrageregeling Onze school kan niet voor alle kosten instaan. Voor bepaalde activiteiten waaraan je deelneemt, zijn wij genoodzaakt een minimale bijdrage aan je ouders te vragen. Als bijlage volgt een lijst van de ouderbijdragen die onze school tijdens het schooljaar kan aanrekenen.

Nieuwe spreiding van het schoolgeld27 1. September: werkboeken, veiligheidskledij, … Te betalen aan de verschillende leerkrachten. Indien dit niet betaald wordt, krijgen de leerlingen de werkboeken of kledij niet mee ASO: ong. 200,00 à 250,00 EURO TSO: ong. 200,00 EURO BSO: ong. 100,00 EURO 2. Oktober: technisch materiaal, verbruiksgoederen, huur sportaccommodaties, … Te betalen aan de school IBAN BE30 0682 3316 7011 (BIC: GKCCBEBB) TSO: 100,00 EURO BSO: 100,00 EURO (uitgezonderd studierichtingen mode en paardrijden) 3. November: huur handboeken, agenda, kopieën, zwemgeld (inclusief 1 LO-T-Shirt per jaar) Te betalen aan de school IBAN BE30 0682 3316 7011 (BIC: GKCCBEBB) ASO, TSO, BSO: 100,00 EURO Stappenplan bij wanbetaling 1. In oktober krijgt u de eerste factuur van de school samen met eventuele openstaande rekeningen van vorig schooljaar 2. In november krijgt u de tweede factuur van de school samen met een eventuele rappel van de eerste factuur 3. Begin februari krijgt u een tweede rappel van de openstaande rekeningen met vermelding van de aanmaningskosten van 50,00 EURO voor toekomstige aangetekende zendingen 4. Begin april krijgt u een derde rappel, er wordt dossier voor wanbetaling geopend 5. Begin juni krijgt u een aangetekende zending met de openstaande kosten en een nieuwe factuur met 50,00 EURO aanmaningskosten, het dossier wordt aangevuld 6. Begin juli krijgt u een aangetekende herinnering voor een totaal van alle facturen, het dossier wordt aangevuld 7. In augustus wordt het dossier doorgegeven aan de Financiële Overheidsdienst Financiën (FOD). Het FOD zal zelf een aantal brieven sturen alvorens zij een deurwaarder inschakelen. In geval van vragen en opmerkingen kan je terecht bij Dhr. Geubbelmans. Exclusief: stalgeld en verzorging van de paarden; uniform; extra cursussen zoals EHBO, VTS, … ; studie- en schoolreizen; aankoop stoffen; werkstukken specialisatiejaren.

27

o Rookbeleid Er geldt een algemeen rookverbod: • In gesloten ruimten: altijd; • In de buitenlucht op het schoolterrein: tussen 6.30u en 18.30u; • Tijdens extra-murosactiviteiten: tussen 6.30u en 18.30u. Ook elektronische sigaretten vallen onder het rookverbod. De school controleert de naleving van dit verbod en kan bij vaststelling van overtreding een sanctie opleggen overeenkomstig het orde- en tuchtreglement.

o Reclame en sponsoring Reclame zijn mededelingen die tot doel hebben de verkoop te bevorderen. Sponsoring houdt een bijdrage in die tot doel heeft de bekendheid te verhogen. Reclame en sponsoring door derden zijn toegestaan binnen onze school, voor zover ze niet onverenigbaar zijn met de onderwijskundige en pedagogische taken van de school en voor zover ze de geloofwaardigheid, betrouwbaarheid, objectiviteit en onafhankelijkheid van onze school niet schaden. Elke aanvraag tot reclame en sponsoring zal worden voorgelegd aan de schoolraad die hierover zal adviseren.

• Afspraken en informatie

o Kledij, orde, veiligheid, hygiëne Onze school waardeert persoonlijke smaak en overtuiging, maar het mag geenszins de bedoeling zijn om te provoceren, de goede zeden te schenden of de vrijheid van anderen te belemmeren. Noch de eigen veiligheid of gezondheid, noch die van anderen mag in het gedrang komen. In sommige lessen is, ter wille van de hygiëne en/of de veiligheid, aangepaste kledij noodzakelijk. Soms zullen haarnetjes, badmutsen of beschermkledij aangewezen of zelfs verplicht zijn. Anderzijds zal de directeur of de betrokken leerkracht, naargelang de situatie, het dragen van hoofddeksels, sieraden, losse kledij, sjaaltjes e.d. verbieden als de hygiëne en/of de veiligheid dit vereisen. Bijvoorbeeld in de lessen Lichamelijke Opvoeding en praktijkvakken, bij sport en zwemmen. Om de neutraliteit te bewaren worden in onze school geen tekens van een filosofische, levensbeschouwelijke of ideologische strekking gedragen, zoals bvb: kruisjes, hoofddoeken, tekens van politieke strekking,….

o Privacywetgeving en gebruik van beeldmateriaal De school of een televisieploeg maakt foto’s, video- en televisieopnames van leerlingen tijdens verschillende evenementen in de loop van het schooljaar. Die gebruiken we voor onze schoolwebsite en we illustreren er onze publicaties mee. De school heeft daarvoor jouw toestemming nodig. De ondertekening van het schoolreglement geeft ons uw akkoord daarvoor. Je kan je altijd verzetten tegen het gebruik van beeldmateriaal en een gegeven toestemming kan je altijd herroepen met een gewoon schrijven, gericht aan de directie.

o Ziekte, ongeval en medicatie Op onze school wordt geen medicatie aan de leerlingen toegediend. De school of de leerkracht kan niet op eigen initiatief medicatie verstrekken. Als een leerling tijdens de schooluren medicatie moet nemen, kan dit enkel op doktersvoorschrift. Bovendien moet de school dit eerst duidelijk afspreken met de ouders en de leerling. Het schoolpersoneel kan op geen enkel ogenblik verantwoordelijk gesteld worden als een leerling na het correct nemen van voorgeschreven medicatie bijwerkingen ondervindt . Aan de ouder/behandelende arts wordt gevraagd om de verklaring als bijlage in te vullen en te ondertekenen. Wanneer een leerling op school pijn krijgt of onwel wordt, contacteren wij de ouders conform de procedure. Bij dringende gevallen worden de hulpdiensten rechtstreeks gecontacteerd. Besmettelijke ziekten moeten zo vlug mogelijk gemeld worden aan het CLB of de directeur, dit geldt voor volgende infecties: • Bof (dikoor)

• • • • • • • • • • • • • • • • •

Buikgriep/voedselinfecties (vanaf 2 of meer gevallen (binnen een week) in een (klas)groep) Buiktyfus Hepatitis A Hepatitis B Hersenvliesontsteking (meningitis) Infectie met EHEC (enterohemorragische Escherichia coli, verwekker van een zeer ernstige vorm van buikgriep) Infectie met Shigella (verwekker van een zeer ernstige vorm van buikgriep) Kinderverlamming (polio) Kinkhoest (pertussis) Krentenbaard (impetigo) Kroep (difterie) Mazelen Roodvonk (scarlatina) Schimmelinfecties Schurft (scabiës) Tuberculose Windpokken (varicella, waterpokken)

o Gebruik van gsm en andere technologische apparatuur In de klas mogen de leerlingen geen gebruik maken van gsm en andere technologische apparatuur. Het verhindert immers het ordentelijk lesgeven. Gebruikt de leerling toch een gsm of andere technologische apparatuur in de klas dan moet hij die aan de leerkracht afgeven, die het toestel tot op het einde van de schooltijd (van de voormiddag/namiddag) in bewaring houdt. Weigert de leerling het toestel af te geven, kan er een ordemaatregel worden genomen (bv. de leerling wordt tijdelijk uit de klas verwijderd) of kan er zelfs een tuchtprocedure worden opgestart.

In de klas of op het schooldomein mogen de leerlingen geen foto’s maken en niet filmen, tenzij de betrokken personen (bv. de leerkracht, de medeleerling, …) hun uitdrukkelijke toestemming hiervoor hebben gegeven. Is er geen toestemming gevraagd, dan moet de betrokken persoon gebruik maken van zijn recht tot verzet tegen de verwerking van persoonlijke gegevens. Het gaat immers om een geautomatiseerde verwerking van gegevens waarvoor er aangifte moet worden gedaan bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer. Weigert de leerling de beelden van het internet te verwijderen, dan kan de betrokken persoon een gerechtelijke procedure instellen bij de voorzitter van de Rechtbank van eerste aanleg ofwel klacht neerleggen bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer.

o Aandachtspunten 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

16.

17.

18.

19. 20. 21.

22.

23. 24. 25.

Persoonlijke bezittingen die niet nodig zijn voor de studies worden thuis bewaard. De school draagt geen verantwoordelijkheid bij diefstal. Gebruik van drugs en alcohol is verboden op school. Preventieve testen en/of urinecontroles kunnen opgelegd worden bij verdachte handelingen. Roken is verboden! Gebruik van GSM, iPod, mp3 of walkman is op school verboden! Inspraak van ouders en leerlingen: zie regelingen in dit schoolreglement. Spieken wordt bestraft met een nul voor de vraag of vragen die konden afgeschreven worden. Schoolgerief dient netjes en ordelijk te zijn. Beschadigingen van didactisch materiaal en infrastructuur worden vergoed, evenals beschadigde handboeken of bibliotheekboeken. Leerboeken worden gehuurd. Het gebruik van de klasbibliotheek is gratis. Leerlingen volgen de richtlijnen i.v.m. brandveiligheid. Diefstal en andere vergrijpen kunnen bestraft worden met definitieve uitsluiting en alleszins met het vergoeden van de benadeelde, gecombineerd met een sanctie. Bijschoolse activiteiten en opendeurdagen worden verplicht bijgewoond. Te laat komen wordt bestraft met een opstel na 3 verwittigingen in de schoolagenda. Bij blijvende overtredingen kunnen strafstudies of verplichte studie-uren opgelegd worden. Pesten wordt beschouwd als een zware overtreding. Een pestcontract wordt opgesteld gecombineerd met een aangepaste tuchtstraf. In de sporthal en de werkhuizen volgen de leerlingen het specifiek reglement opgesteld door de vakwerkgroep. (bijlage 11) In bijlage vindt u het ICT-gebruikerscontract. De school mag foto’s of video-opnames van de leerlingen gebruiken voor het schoolkrantje, een TV- of radio-uitzending of de website van de school, indien de ouders dit niet verbieden vóór het begin van het schooljaar. Piercings en tatoeages mogen niet zichtbaar gedragen worden, evenals tekens van een godsdienstige, filosofische, ideologische of politieke overtuiging. Afbeeldingen van verboden middelen of asociaal gedrag draagt men evenmin op school. Elke maandagmorgen gedurende het eerste lesuur gaat Dhr. Geubbelmans de klassen rond voor de verkoop van maaltijden drankbonnetjes. Ook tijdens elke voormiddagspeeltijd kunnen de leerlingen bonnetjes verkrijgen bij Dhr. Geubbelmans. Gezondheidsbeleid: de school wil actief kennis, vaardigheden en attitudes bijbrengen die gericht zijn op een gezonde levensstijl. (aandacht voor gezonde voeding, samenstelling lunchpakket, snoep op school, frisdank) Vanzelfsprekend dient iedereen respectvol en begripvol te handelen t.o.v. elkaar. Eerbied voor de natuur, voor de school en schoolomgeving, voor het schoolmateriaal en voor het eigen materiaal is ook noodzakelijk. Gedrag en houding in de klas, in het toilet, op de speelplaats,…worden voorgeschreven in de reglementen. De school dient leerlingen op te leiden tot succesvolle burgers. Daarom sanctioneert onze school naar het voorbeeld van maatschappelijke organisaties (bvb. Politie). Je mag je eigen mening vertolken op een niet-kwetsende en aanvaardbare wijze. Je gedraagt je behoorlijk t.o.v. leeftijdsgenoten, leerkrachten, bezoekers,… Daarbij besteed je aandacht aan een beleefd en correct taalgebruik. In groep verplaatst men zich ordentelijk. In de schoolbrochure vind je info over verzekeringen. Informatie over schooltoelagen kan je op het secretariaat vinden.

Deel 4 Bijlagen Bijlage 1: CLB en rechten en plichten van ouders en leerlingen Bijlage 2: onderwijzend personeel Bijlage 3: AMVD – personeel Bijlage 4: oudercomité Bijlage 5: schoolraad Bijlage 6: A, B, C-niveaus Bijlage 7: vakantie- en verlofregeling Bijlage 8: bijdrageregeling Bijlage 9: stageregeling Bijlage 10: rookverbod Bijlage 11: gedragsregels voor leerlingen, tuchtreglement, huishoudelijk manegereglement, veiligheidsregels en gedragsregels in de werkplaatsen, richtlijnen voor de les lichamelijke opvoeding Bijlage 12: begeleiding bij je studies Bijlage 13: pedagogisch project Bijlage 14: organogram van Campus Martinus Bijlage 15: bewijs kennisname pedagogisch project en schoolreglement

Volgende bijlagen dienen terug afgegeven te worden en/of vindt u in een andere bundel: Inlichtingsformulieren, huur schoolboeken, info ziekenhuis, ICT-reglement, toelating school verlaten (blauwe kaarten), toestemming gebruik beeldmateriaal, ziekte en toedienen medicatie, medische fiche, bewijs kennisname PPGO en schoolreglement.

Bijlage 1: CLB en rechten en plichten van ouders en leerlingen (BERICHTGEVING aan de ouders en aan de leerlingen van 12 jaar en ouder) Wat doet een centrum voor leerlingenbegeleiding? De centra voor leerlingenbegeleiding (CLB’s) begeleiden de leerlingen en de deelnemers aan de erkende vormingen. De begeleiding kan ook indirect via en in samenwerking met de ouders en de school verlopen. Zij zijn immers de eerste verantwoordelijken. Waar nodig wordt eveneens samengewerkt met andere diensten, instellingen of voorzieningen. Bij het vervullen van zijn opdracht stelt het CLB het belang van de leerling centraal. Het CLB werkt raadgevend en begeleidend, waarbij de begeleiding van het CLB waar mogelijk preventief is en waar nodig remediërend. Het CLB werkt multidisciplinair. De begeleiding van de leerlingen door het CLB situeert zich op de volgende domeinen:

het leren en studeren; de onderwijsloopbaan; de preventieve gezondheidszorg; het psychisch en sociaal functioneren.

Het CLB werkt gratis, discreet en onafhankelijk. Alle personeelsleden moeten het beroepsgeheim respecteren. Bijzondere doelgroepen Het CLB begeleidt prioritair en intensief die leerlingen die in hun ontwikkeling en leerproces bedreigd worden. Het CLB besteedt daarbij bijzondere aandacht aan die leerlingen die door hun sociale achtergrond en leefsituatie leerbedreigd zijn, d.w.z. bedreigd worden in hun ontwikkeling en in hun leerproces. Een gerichte samenwerking met de school, ouders en leerlingen moet leiden tot het versterken van de draagkracht van leerkrachten in het opvangen van leerlingen en leerlingensignalen en de uitbouw van een adequate vorm van leerlingenbegeleidingsstructuur. Het CLB sensibiliseert en ondersteunt de school bij haar acties op het vlak van onderwijsvoorrangsbeleid, zorgverbreding en andere projecten die als doel hebben groepen van leerlingen die leerbedreigd zijn door hun sociale achtergrond en/of hun leefsituatie maximale kansen te bieden binnen het onderwijs. Hiertoe werkt het CLB uitdrukkelijk samen met de ouders, de leerlingen en hun maatschappelijke omgeving. Samenwerking school-CLB

Het CLB en de school stellen gezamenlijk een beleidsplan of beleidscontract op dat de samenwerking regelt voor de duur van drie jaar. Deze wordt geconcretiseerd in een afsprakennota. Het beleidsplan of beleidscontract vermeldt onder meer:

de wijze waarop het CLB en de school de rechten en de plichten invullen; de concrete samenwerking tussen school en CLB; de elementen van het verzekerd aanbod waarop de school niet zal ingaan; de wijze waarop het CLB de informatie die het verzameld heeft bij de uitvoering van zijn opdracht en die relevant is voor de algemene werking van de school, aan de school bezorgt; de wijze waarop de school en het CLB elkaar informatie bezorgen die relevant is voor de leerlingenbegeleiding.

Het CLB heeft recht op de relevante informatie die over de leerlingen in de school aanwezig is en de school heeft recht op de relevante informatie over de leerlingen in begeleiding. Bij dit alles wordt rekening gehouden met het beroepsgeheim, de deontologie en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer. Als een leerling van school verandert, behoudt het CLB zijn bevoegdheid en verantwoordelijkheid ten aanzien van die leerling tot de leerling is ingeschreven in een school die door een ander CLB wordt bediend. Als een leerling voor een bepaalde periode niet ingeschreven is in de school, behoudt het CLB zijn bevoegdheid en verantwoordelijkheid ten aanzien van die leerling tot het einde van de periode van niet- inschrijving. Begeleiding op vraag en verplichte begeleiding – mogelijkheden tot verzet Leerlinggebonden aanbod als vraagsturing Het CLB werkt vraaggestuurd (op verzoek van de leerling, de ouders of de school), behalve voor de begeleiding die verplicht is. Het CLB kan zelf voorstellen tot begeleiding formuleren. Het CLB gaat in op elk verzoek van de ouder of de leerling dat betrekking heeft op het begeleidingsaanbod met het oog op het verhogen van de slaagkansen en het beperken en het voorkomen van risicogedrag van leerlingen. Het CLB stelt zijn deskundigheid ter beschikking om minstens signalen bij leerlingen, ouders en hun omgeving te herkennen en te duiden en de eerste opvang te verzorgen van leerlingen en ouders, hen preventief of remediërend te begeleiden en zo nodig adequaat door te verwijzen. Als een school aan het CLB vraagt om een leerling te begeleiden, beperkt het CLB zich tot een aanbod tot begeleiding. Het CLB zet in dat geval de begeleiding alleen voort als de leerling hiermee instemt, op voorwaarde dat hij in staat is tot een redelijke beoordeling van zijn belangen. Leerlingen van 12 jaar of ouder worden geacht hiertoe in staat te zijn. Zoniet wordt de begeleiding alleen voortgezet mits de ouders ermee instemmen. Schoolondersteuning als verzekerd aanbod De regering verplicht het CLB tot het voorstellen van vormen van begeleiding voor deelgroepen van leerlingen, ouders en scholen. Het staat hen vrij om al dan niet op dit verzekerd aanbod in te gaan.

Informatieverstrekking

Preventieve gezondheidszorg

Het CLB neemt initiatieven om de gezondheid, groei en ontwikkeling van de leerlingen te bevorderen, te bewaken en te behouden. Het CLB organiseert algemene, bijzondere en gerichte consulten om systematisch en vroegtijdig stoornissen op te sporen op het vlak van gezondheid, groei en ontwikkeling zodat de leerling of de ouders tijdig deze stoornissen kunnen laten behandelen. Wij bevelen de aanwezigheid van de ouders bij het algemene consult bij leerlingen uit het tweede jaar kleuteronderwijs of, voor het buitengewoon onderwijs, het kalenderjaar waarin de kleuter vijf jaar wordt, ten zeerste aan. Het CLB kan bij individuele leerlingen een medisch onderzoek uitvoeren: 1° als vorm van nazorg na een algemeen, een gericht of een bijzonder consult; 2° op verzoek van de leerling, de school of de ouders; 3° op eigen initiatief. Het CLB neemt ten aanzien van de leerlingen maatregelen om het ontstaan van sommige besmettelijke ziekten te beletten, onder meer door vaccinaties. Het CLB neemt ten aanzien van de leerlingen en het schoolpersoneel profylactische maatregelen om het verspreiden van besmettelijke ziekten tegen te gaan. Vaccinaties Het CLB gaat minstens naar aanleiding van de algemene en gerichte consulten de vaccinatiestaat na van alle begeleide leerlingen. De meerderjarige leerling of de ouders, de voogd of de persoon die de minderjarige leerling onder zijn hoede heeft, wordt schriftelijk geïnformeerd door het CLB over de aard en de bedoeling van de aangeboden vaccinatie. Het CLB dient de vaccinatie toe nadat het hiervoor van de meerderjarige leerling of de ouders, de voogd of de persoon die de minderjarige leerling onder zijn hoede heeft de schriftelijke toestemming gekregen heeft. Deze toestemming kan worden gegeven voor meerdere vaccinaties tegelijk, maar is niet langer dan twee jaar geldig. Het CLB houdt van iedere begeleide leerling de vaccinatietoestand bij. De beschikbare vaccinatiegegevens worden op verzoek en minstens in het schooljaar van toediening schriftelijk meegedeeld aan de meerderjarige leerling of de ouders, de voogd of de persoon die de minderjarige leerling onder zijn hoede heeft. Op verzoek worden de beschikbare gegevens tevens meegedeeld aan de behandelend arts. Bijzondere consulten De bijzondere consulten (medische onderzoeken, individueel of collectief georganiseerd voor leerlingen uit het buitengewoon onderwijs en het deeltijds beroepssecundair onderwijs evenals, onder de voorwaarden door de regering bepaald, voor andere leerlingen) behoren tot het verzekerd aanbod.

Verplichte begeleiding Preventieve gezondheidszorg •

Algemene en gerichte consulten, profylactische maatregelen

De leerlingen, de ouders en de scholen zijn verplicht om mee te werken aan de algemene consulten (periodieke algemene leeftijdsspecifieke medische onderzoeken, collectief georganiseerd voor alle leerlingen), de gerichte consulten (collectief georganiseerde medische onderzoeken, gericht op bepaalde gezondheidsaspecten van een welomschreven doelgroep van leerlingen) en de profylactische maatregelen. Wanneer bij leerlingen een besmettelijke ziekte wordt vastgesteld, zijn de ouders verplicht de arts van het CLB hierover in te lichten. Het CLB zal via de school de nodige stappen zetten om verspreiding hiervan te voorkomen of te beperken. Het zal de bevoegde instanties hiervan op de hoogte brengen. •

Verzet tegen het uitvoeren van een algemeen of gericht consult door een bepaalde arts van het CLB

De ouders of de leerling vanaf 12 jaar kunnen zich verzetten tegen het uitvoeren van een algemeen of gericht consult door een bepaalde arts van het CLB. Het verzet wordt schriftelijk meegedeeld aan de directeur van het CLB via een aangetekende brief of tegen afgifte van een ontvangstbewijs. Het verzet is getekend en gedateerd. In dit geval wordt het consult uitgevoerd door ofwel een andere arts van hetzelfde CLB ofwel door een arts van een CLB naar keuze, ofwel door een arts die niet tot een CLB behoort, maar wel in het bezit is van het hiertoe door de regering bepaalde bekwaamheidsbewijs. De persoon die verzet heeft aangetekend is verplicht de consulten te laten uitvoeren binnen een termijn van negentig dagen, met ingang van de datum waarop de aangetekende brief werd verzonden of met ingang van de datum die op het ontvangstbewijs werd vermeld. Indien het algemeen of het gericht consult niet wordt uitgevoerd door een arts van het CLB dat de school begeleidt, bezorgt de arts van het ander CLB of de arts die niet tot een CLB behoort, de bevindingen aan een arts van het CLB waarbij de school is aangesloten. De arts die de consulten heeft uitgevoerd, bezorgt binnen vijftien dagen na datum van elk consult het verslag van dat consult aan de arts van het CLB die de school van de betrokken leerling begeleidt. De kosten voor een consult dat niet wordt uitgevoerd door een arts van het CLB, zijn ten laste van de betrokken leerlingen en hun ouders. Begeleiding in het kader van de controle op de leerplicht Het CLB begeleidt leerplichtige jongeren die, behoudens ingeval van huisonderwijs, niet zijn ingeschreven in een school of voor de leerplicht erkende vorming, of die zijn ingeschreven maar die deze school niet regelmatig bezoeken. Deze begeleiding heeft tot doel de minderjarige met leerplichtproblemen opnieuw in te schakelen in het onderwijsproces zodat hij opnieuw voldoet aan de bepalingen inzake leerplicht. Een instemming van de betrokken

leerling of zijn ouders is dan niet vereist. Als de betrokken leerling of zijn ouders niet ingaan op de initiatieven van het CLB, meldt het CLB dit aan de bevoegde instantie. Multidisciplinair dossier Het CLB legt voor elke leerling voor wie een begeleiding wordt gestart, één multidisciplinair dossier aan. Het dossier bevat o.a. volgende gegevens: administratieve gegevens, registratie van de medische consulten, vaccinatiegegevens, gegevens over de leerplichtbegeleiding en andere gegevens van de begeleiding van leerlingen. De directeur van het centrum is verantwoordelijk voor de verwerking van de gegevens van het multidisciplinair dossier, met uitzondering van de persoonsgegevens die de gezondheid betreffen. De verantwoordelijkheid voor het verwerken van persoonsgegevens die de gezondheid betreffen valt onder de bevoegdheid van een beroepsbeoefenaar die in het centrum werkt. Toegankelijkheid van de gegevens van het multidisciplinair dossier voor de CLBpersoneelsleden Elke CLB-medewerker heeft, als hij betrokken is bij de begeleiding van de leerling in kwestie, toegang tot alle gegevens. In het belang van de leerling, de ouders of ter vrijwaring van de rechten van derden kunnen in volgende gevallen de gegevens ontoegankelijk gemaakt worden voor de CLB-personeelsleden die betrokken zijn bij de begeleiding van een bepaalde leerling:

Op vraag van de bekwame minderjarige leerling Op vraag van de bekwame meerderjarige leerling Op verzoek van de ouders, in eigen naam of namens de niet-bekwame minder- of meerderjarige leerling Ambtshalve, in uitzonderlijke gevallen die moeten worden gemotiveerd.

Raadpleging van de gegevens uit het multidisciplinair dossier Leerlingen en hun ouders hebben recht op toegang tot de gegevens van het multidisciplinair dossier die henzelf betreffen. Deze toegang kan in principe door rechtstreekse inzage van het dossier onder begeleiding van een CLB medewerker. Er zijn wettelijk een aantal uitzonderingen op het recht op toegang tot bepaalde gegevens in het dossier. Vb: gegevens die door derden worden aangeleverd en als vertrouwelijk worden bestempeld zijn niet toegankelijk. Voor meer informatie kan u terecht bij het CLB dat de school van de leerling begeleidt. Overdracht van gegevens uit het multidisciplinair dossier Bij schoolverandering draagt de directeur van het centrum het dossier over aan het centrum dat de leerling begeleidt. De bekwame minder- of meerderjarige leerling en/of zijn ouders in eigen naam of namens de niet-bekwame minder- of meerderjarige leerling, kunnen verzet

aantekenen tegen de overdracht van het dossier. Een leerling vanaf 12 jaar wordt vermoed bekwaam te zijn. Dit verzet moet schriftelijk ingediend worden binnen een termijn van 10 dagen na de mededeling waarin de ouders of de leerling op de hoogte worden gebracht van de geplande overdracht. Het verzet kan geen betrekking hebben op de overdracht van identificatiegegevens, de vaccinatiegegevens, de gegevens in het kader van de verplichte begeleiding van leerlingen met leerplichtproblemen, de vaccinatiegegevens, de gegevens in het kader van de algemene, de gerichte en de bijzondere consulten en de medische onderzoeken. Het CLB en de CLB-medewerkers mogen enkel in het belang van de leerling gegevens uit het multidisciplinair dossier bezorgen aan de volgende derden: 1° het betrokken schoolpersoneel voor wat betreft de gegevens die nodig zijn om hun taak naar behoren te kunnen vervullen 2° aan anderen om een verplichting na te komen die opgelegd wordt krachtens een wettelijke verplichting, of op gemotiveerd verzoek of na schriftelijke toestemming van de bekwame minder- of meerderjarige leerling of de ouders in eigen naam of in naam van de niet bekwame minder- of meerderjarige leerling. Vernietiging van de gegevens uit het multidisciplinair dossier De multidisciplinaire dossiers worden door het centrum bewaard tot ten minste tien jaar na de datum van het laatst uitgevoerde consult of vaccinatie. Daarna start de directeur de geëigende procedure tot vernietiging (behalve voor de dossiers die volgens procedure worden opgevraagd door en overgedragen aan het Rijksarchief), maar niet voor de betrokkene de leeftijd van 25 jaar heeft bereikt. In afwijking van het eerste lid, worden gegevens van leerlingen die hun studieloopbaan beëindigd hebben in het buitengewoon onderwijs, bewaard tot op het ogenblik dat betrokkene de leeftijd van 30 jaar bereikt. Informatieplicht van het CLB inzake het multidisciplinair dossier De directeur draagt er zorg voor dat betrokken leerling en de ouders op gepaste wijze worden geïnformeerd over de dossiergegevens. Als er betwisting mocht zijn over de bescherming van de persoonlijke levenssfeer kan men zich wenden tot: Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer Hoogstraat 139 – 1000 Brussel Tel.: 02/213.85.40 Klachtenprocedure Voor klachten over het CLB waar het beroepsgeheim van de CLB-personeelsleden niet in het geding is, gelden dezelfde bepalingen als deze die gelden voor de school. Deze zijn opgenomen in de zogenaamde “algemene klachtenprocedure” van het schoolreglement.

Indien u een klacht heeft over het CLB en het beroepsgeheim van de CLB-personeelsleden is wél in het geding, dan geldt de volgende procedure. Klachten over de werking van het CLB of over een concrete handeling of beslissing van een personeelslid, dienen kort na de feiten gemeld te worden aan de directeur van het CLB en met hem te worden besproken. Wordt na overleg met de directeur niet tot een akkoord gekomen, dan kan men schriftelijk klacht indienen bij de directeur van het CLB. Binnen een termijn van 10 kalenderdagen zendt de directeur de klager een ontvangstbevestiging waarbij hij informatie verstrekt inzake de behandeling van de klacht. Indien de klacht afgewezen wordt brengt hij de klager hiervan op de hoogte en wordt dit gemotiveerd. De directeur start een onderzoek naar de gegrondheid van de klacht. Na het onderzoek stuurt hij de klager een brief met een samenvatting van het onderzoek en zijn gemotiveerde bevindingen inzake de klacht. De directeur behandelt de klacht binnen een termijn van 45 kalenderdagen na ontvangst van de klacht. Deze klachtenprocedure schorst de beslissingen waartegen klacht ingediend wordt niet op.

Contactgegevens Het CLB is gesloten van 15 juli tot en met 15 augustus, op zaterdagen en zondagen en op de wettelijke en decretale feestdagen. De CLB’s zijn gesloten tijdens de kerstvakantie en de paasvakantie, uitgezonderd de eerste maandag en de tweede vrijdag van de kerstvakantie. Indien deze openingsdagen respectievelijk gelijk vallen met 25 of 26 december of met 1 of 2 januari, dan worden ze verplaatst naar de datum binnen de kerstvakantie die hierbij het dichtste aansluit. Directeur: Paul Van Genechten Email: [email protected]

0478/ 25 21 57

Het CLB kan na 17 uur worden geconsulteerd op de centrale zetel. ADRES CLB: Sint-Martinusstraat 3 3740 Bilzen

Tel.: 089/50 49 12

Centrale zetel CLB: Tongeren - Sint-Truiden: Sacramentstraat 73 3700 Tongeren Website: http://www.go-clb.be/

Het CLB-team staat steeds open voor uw vragen, wensen om een toelichting en/of bemerkingen.

Bijlage 2: Onderwijzend personeel de heer mevrouw de heer mevrouw mevrouw mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw de heer de heer mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw mevrouw mevrouw de heer de heer mevrouw de heer De heer mevrouw mevrouw de heer de heer de heer de heer de heer mevrouw mevrouw mevrouw mevrouw de heer de heer de heer de heer mevrouw mevrouw

Aerts Allemand Appermans Bachiri Baeten Baeten Beunckens Billen Bollen Brepoels Caberg Caliskan Coppin Dello Dewaelheyns Dexters Dreessen Fabry Gathy Gerets Geubbelmans Gielen Hansen Hansen Hauben Hayen Henno Hermans Hollanders Jans Jansen Jorissen Jorissen Jorissen Jorissen Lambrichts Leën Liesens Loverix Lowet Martens

Ben Ann Mario Nadia Carmen Helga Ria Stijn Vicky Gabriëlle Philippe Murat Muriel Ilse Dirk Els Liesbeth Lindsy Dominique Johan Krijn Hilde Chrétien Philippe Nicole Ingrid Roel Aaron Stefan Patrick Paul Katja Kirsten Marleen Sofie Geert Gerrit Bert Kevin Karolien Margriet

0479/346703 0474/272589 012/452083 0479/936324 0499/106885 0499/321566 089/416171 0473/964542 0485/522509 089/491827 011/315173 0477/671238 0479/866051 0472/768142 011/487099 0479/206452 0486/476023 0495/437539 011/223878 0476/784666 0485/234496 0478/745048 0485/762814 0488/347824 012/238079 0496/331045 012/263457 0479/457758 0475/602182 012/231326 012/451182 012/452956 012/237454 089/418293 0477/986652 0495/858871 012/454689 0479/814882 0475/326565 012/671930 0477/173523

mevrouw de heer mevrouw de heer mevrouw de heer de heer de heer mevrouw mevrouw mevrouw de heer De heer mevrouw de heer mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw mevrouw De heer mevrouw mevrouw de heer mevrouw mevrouw

Martens Michiels Mulleners Nijs Nulens Oosterbosch Otte Peters Put Reynders Reynders Roemers Roemers Roosen Rost Schreiber Sdao Sillen Smeets Stinkens Thevissen Thijs Vandersmissen Van Mulders Vanrusselt Vanrusselt Vanrusselt Verlinden Vissers Vliegen Vreven Wauters Wilmots Wouters Wouters Zarioh

Maria Chrétien Sonja Kristof Rita Ronnie Willem Bart Inge Liesbeth Monique Guy Yannick Caroline Ludwig Miriam Maria Frank Stefanie Kristel Katrien Marleen Guy Christine Elisabeth Karen Ruben Debby Katleen Lize Sander Sigrid Sabine Guy Hannelore Nahima

089/491505 012/393718 0497/506697 012/457675 011/375388 0471/835843 011/816802 0477/131324 011/223878 011/252300 012/238505 012/235988 0468/176423 089/412259 0474/477993 0495/543528 089/514065 0473/790225 013/523113 012/233147 0495/225111 012/672535 012/230245 089/415404 089/511565 0479/337328 0475/949748 0477/970614 0495/367706 0477/659483 012/458649 011/376569 089/514627 089/514627 0487/549925

Bijlage 3: AMVD-personeel 1. Bernard Paul 2. Boi Palmerio 3. Boudou Hanan 4. Bosch Arlette 5. Bouveroux Leon 6. Cloesen Egide 7. Colson Heidi 8. De Schepper Jessika 9. Hermans Linda 10. Janssen Marie Josee 11. Loisen Renilde 12. Princen Maggy 13. Princen Marijke 14. Schorpion Maria 15. Swinnen Agnes 16. Theunissen Carine 17. Vuurstaek Veronique

Bijlage 4: Het oudercomité

1. Beckx Corine 2. Broux Sabrina 3. Cops Tilly 4. Houbrechts Sandra 5. Juvyns Annick 6. Laporte Marleen 7. Maesen Daniella 8. Noelmans Cindy 9. Roosen Caroline 10. Stulens David 11. Vandebosch Nadia 12. Van der Wijst Kristel 13. Vanrusselt Elisabeth 14. Wauters Sigrid

Dell 18, 3740 Bilzen Brugstraat 44/3, 3740 Bilzen Koorstraat 24, 3510 Kermt Paardskerkhofstraat 37, 3740 Bilzen Leeuwerikstraat 1, 3740 Bilzen Sint-Antoniusstraat 4A, 3740 Bilzen Zuurbeemdlaan 9, 3740 Bilzen Nieuwstraat 3, 3740 Bilzen Rooi 14, 3740 Bilzen Tweevoetjesweg 12/6, 3740 Bilzen Stationslaan 35/12, 3740 Bilzen Pasweg 35, 3740 Bilzen Martenslindestraat 59, 3740 Bilzen Heukelom-Dorp 44, 3770 Riemst

Bijlage 5: De schoolraad

De schoolraad, waarvan het inrichtingshoofd automatisch deel uitmaakt, wordt om de vijf jaar samengesteld. Er worden drie leden rechtstreeks door de ouders verkozen alsook drie personeelsleden die op hun beurt twee leden coöpteren. -

Directeur middelbaar onderwijs, mevr. Elisabeth Vanrusselt

-

Afgevaardigden van het onderwijzend personeel: Mevr. Caroline Roosen, lerares geschiedenis Mevr. Marleen Thijs, lerares wetenschappen Mevr. Marie-Jeanne Martens, lerares T.O. en Mode

-

Afgevaardigden van de ouders: Mevr. Kristien Vanalme Dhr. Philippe Croux Dhr. David Stulens

-

Gecoöpteerde leden: Mevr. Carine De Bock Dhr. Geert Koninckx, voorzitter

Bijlage 6: A, B, C-niveaus Tijdens de controle vanwege de inspectie van het departement onderwijs, hebben wij als school de hoogste quotering gekregen voor leerwinst en welbevinden van het kind. Nochtans stellen wij vast dat de meeste ouders wel op de hoogte zijn van de inspanningen die onze school levert ten bate van de leerling met leerachterstand, maar niet bekend zijn met de specifieke methodieken voor méér- of hoogbegaafden. Om deze binnenklasdifferentiatie te verduidelijken zullen we in de toekomst werken met A, B en C-niveaus. In de rapporten vindt U vanaf de eerste examenperiode en de tweede evaluatie dagelijks werk, een cijfer, gevolgd door het A, B of C-niveau en de betrokken commentaar.

Wat betekenen deze niveaus ? A

Hoogste niveau dat vooral kan behaald worden via extra taken en/of inzichtelijk werk. Dit niveau is nodig voor leerlingen die in het ASO een zware studierichting willen volgen in de 2de en 3de graad, zoals Latijn-wiskunde, Latijn-wetenschappen, Wiskundewetenschappen, Wiskunde-moderne talen… Onze doelstelling is genoeg inzicht en werklust verwerven om universitaire studies te kunnen aanvatten.

B

Gemiddeld ASO-niveau, om eender welke richting te kunnen aanvatten in ASO en TSO. De voornaamste doelstelling is voldoende basiskennis en inzicht verwerven om hoger onderwijs aan te kunnen

C

Minimumniveau om te kunnen slagen in de eerste graad A met een A- of B-attest.

Hoe bereik je deze niveaus ? A

De leerling lost alle gestelde vragen op en maakt alle extra taken (A,B,C). De toetsen bevatten minstens 30% inzichtsvragen.

B

De leerling lost 80% van de gestelde vragen op. Naargelang het vak wordt eveneens het extra B-gedeelte verwerkt. Bijvoorbeeld : Als je een toets krijgt met 10 vragen, kan je 10/10 behalen als je 8 antwoorden juist hebt opgelost.

C

De leerling kiest 60% van de gestelde vragen en/of verwerkt enkel het C-gedeelte (= basiskennis minimum). Als je een toets krijgt met 10 vragen, kan je 10/10 behalen als je 6 vragen juist hebt opgelost.

Opmerking : Voor bepaalde vakken zoals geschiedenis, werd reeds de hele leerstof herwerkt volgens A, B of C-niveau. In de werkstructuur wordt dus al duidelijk op welke wijze geëvalueerd wordt. Bijvoorbeeld : Alle leerlingen krijgen dezelfde minimumbasistoets, maar de A en B-leerlingen moeten een uitbreidingsmodule verwerken. De klasgemiddelden verschijnen niet meer op het rapport omdat de leerlingen verdeeld worden over de 3 niveaus. Tijdens de eerste rapportperiode worden de leerlingen geobserveerd en wordt het niveau per vak toegekend op basis van intelligentie of bekwaamheid. Leerlingen die voldoende bekwaam zijn maar te weinig studeren, kunnen door de leerkracht, in samenspraak met de ouders, verplicht worden om A of B-niveaus te verwerken. Wij hopen dat U hierbij voldoende geïnformeerd werd over ons intern ‘kangoeroesysteem’ (= term die gebruikt wordt in de klasjes voor hoog-begaafden). Onze voornaamste doelstelling is immers ‘een goede school’ te zijn voor ieder kind en ook tegemoet te komen aan de noden van kinderen meteen hogere intelligentie.

Bijlage 7: Vakantie- en verlofregeling 2014-2015 1. Hervatting der lessen: maandag 1 september 2014 om 9u 2. Herfstvakantie: van maandag 27 oktober tot en met zondag 2 november 2014 dinsdag 11 november (Wapenstilstand) 3. Wintervakantie: van maandag 22 december tot en met zondag 4 januari 2015 4. Krokusvakantie: van maandag 16 februari tot en met zondag 22 februari 2015 5. Lentevakantie: van maandag 6 april tot 2015 tot en met zondag 19 april 2015 6. Vrije dagen van het derde trimester: vrijdag 1 mei 2015 (Feest van de arbeid) donderdag 14 mei 2015 en vrijdag 15 mei 2015 (Hemelvaart) maandag 25 mei 2015 (Pinkstermaandag) 7. Facultatieve dag: maandag 10 november 2014 8. Kindvrije dagen: woensdag 8 oktober 2014, vrijdag 19 december 2014, vrijdag 3 april 2015 9. Proclamatie: vrijdag 26 juni 2015 10. Examenperiodes: dinsdag 2 december 2014 t/m dinsdag 16 december 2014, dinsdag 9 juni 2015 t/m dinsdag 23 juni 2015 11. Ouderavonden: vrijdag 24 oktober 2014, donderdag 18 december 2014, donderdag 2 april 2015, maandag 29 juni 2015 12. Schoolreis: maandag 29 juni 2015 Einde schooljaar: dinsdag 30 juni 2015

Bijlage 8: Bijdrageregeling Geachte ouder Aangezien we gemerkt hebben dat er in het verleden problemen waren met het betalen van de schoolkosten, hebben we de werkwijze voor de betalingen vanaf schooljaar 2014-2015 gewijzigd zodanig dat er een betere spreiding van de kosten is. Nieuwe spreiding van het schoolgeld28 1. September: werkboeken, veiligheidskledij, … Te betalen aan de verschillende leerkrachten. Indien dit niet betaald wordt, krijgen de leerlingen de werkboeken of kledij niet mee ASO: ong. 200,00 à 250,00 EURO TSO: ong. 200,00 EURO BSO: ong. 100,00 EURO 2. Oktober: technisch materiaal, verbruiksgoederen, huur sportaccommodaties, … Te betalen aan de school IBAN BE30 0682 3316 7011 (BIC: GKCCBEBB) TSO: 100,00 EURO BSO: 100,00 EURO (uitgezonderd studierichtingen mode en paardrijden) 3. November: huur handboeken, agenda, kopieën, zwemgeld (inclusief 1 LO-T-Shirt per jaar) Te betalen aan de school IBAN BE30 0682 3316 7011 (BIC: GKCCBEBB) ASO, TSO, BSO: 100,00 EURO Stappenplan bij wanbetaling 1. In oktober krijgt u de eerste factuur van de school samen met eventuele openstaande rekeningen van vorig schooljaar 2. In november krijgt u de tweede factuur van de school samen met een eventuele rappel van de eerste factuur 3. Begin februari krijgt u een tweede rappel van de openstaande rekeningen met vermelding van de aanmaningskosten van 50,00 EURO voor toekomstige aangetekende zendingen 4. Begin april krijgt u een derde rappel, er wordt dossier voor wanbetaling geopend 5. Begin juni krijgt u een aangetekende zending met de openstaande kosten en een nieuwe factuur met 50,00 EURO aanmaningskosten, het dossier wordt aangevuld 6. Begin juli krijgt u een aangetekende herinnering voor een totaal van alle facturen, het dossier wordt aangevuld 7. In augustus wordt het dossier doorgegeven aan de Financiële Overheidsdienst Financiën (FOD). Het FOD zal zelf een aantal brieven sturen alvorens zij een deurwaarder inschakelen.

Exclusief: stalgeld en verzorging van de paarden; uniform; extra cursussen zoals EHBO, VTS, … ; studie- en schoolreizen; aankoop stoffen; werkstukken specialisatiejaren.

28

Bijlage 9: Stageregeling STAGEREGLEMENT

Artikel 1. Tenzij anders vermeld, is dit reglement van toepassing : -

op alle leerlingen van het voltijds secundair onderwijs, met inbegrip van de leerlingen van het Se-n-Se, en op alle cursisten van de opleiding verpleegkunde van het hoger beroepsonderwijs (*) die een stageperiode volbrengen in het kader van hun schoolopleiding ;

-

op alle leerlingen van het Se-n-Se, en op alle cursisten van de opleiding verpleegkunde van het hoger beroepsonderwijs die, al dan niet volledig tijdens de bezoldigde arbeidstijd, een stageperiode volbrengen in het kader van hun schoolopleiding ;

-

op de directeurs van deze scholen ;

-

op de stagegevers.

Art. 2. De leerling-stagiair blijft onderworpen aan het gezag van de directeur van de school of zijn afgevaardigde. Art. 3. De leerling-stagiair voert stipt doch enkel de in de stageactiviteitenlijst voorgeschreven opdrachten uit onder leiding en toezicht van de stagementor (**). Hij heeft het recht de uitvoering te weigeren van taken die niet in de stageactiviteitenlijst voorzien zijn of die zijn fysische of psychische mogelijkheden te boven gaan of die strijdig zijn met onderhavig reglement. Hij maakt hiervan omstandig melding in zijn stageschrift. Bij betwistingen terzake is het oordeel van de stagebegeleider doorslaggevend. De leerlingstagiair mag steeds contact opnemen met de stagebegeleider. Art. 4. De stageprestaties van de leerling-stagiair worden niet bezoldigd. Eventueel mogen de aan de leerlingenstage verbonden kosten terugbetaald worden. Art. 5. § 1. De leerling-stagiair volgt de werktijden van de stageverlenende organisatie. § 2. Hij begeeft zich naar de stageplaats op de gestelde dagen en binnen de gestelde uren, overeenkomstig de leerlingenstageovereenkomst. § 3. Hij verwittigt de directeur van de onderwijsinstelling onmiddellijk van de feiten die de afwezigheid op de stageplaats kunnen rechtvaardigen. De directeur van de onderwijsinstelling brengt de stagegever hiervan onmiddellijk op de hoogte. Andere dan de door de directeur van de onderwijsinstelling gemelde afwezigheden worden zo vlug mogelijk door de stagegever aan de directeur van de onderwijsinstelling meegedeeld.

Art. 6. De leerling-stagiair dient zich welvoeglijk en voorkomend te gedragen tegenover de stagegever en zijn werknemers. Art. 7. § 1. De stagegever zal de leerling-stagiair het nodige materiaal en materieel ter beschikking stellen en laten gebruiken overeenkomstig de modaliteiten van onderhavig reglement. § 2. Indien het gebruik van bepaalde agentia of uitvoeren van bepaalde werkzaamheden of handelingen op bepaalde plaatsen niet kan worden toegelaten, zal dit blijken uit de risicoanalyse. De stageactiviteitenlijst moet derhalve opgesteld worden aan de hand van de inhoud van de risicoanalyse. § 3. De leerling-stagiair is verplicht het hem overeenkomstig dit artikel toevertrouwde materieel en ongebruikte materiaal in goede staat terug te geven. Hij is niet verantwoordelijk voor de beschadigingen of de sleet toe te schrijven aan het regelmatig gebruik van het materieel. Hij is evenmin verantwoordelijk voor het gebrekkig werk te wijten aan zijn onhandigheid of onervarenheid. De in deze paragraaf bedoelde schadegevallen zijn ten laste van de stagegever. § 4. De wettige vertegenwoordigers van de minderjarige leerling-stagiair of de meerderjarige leerling-stagiair zelf, zijn aansprakelijk voor de schade ontstaan uit zijn daartoe opzettelijk gestelde daden. De overtreding van het stagereglement wordt met opzet gelijkgesteld. De directeur van de onderwijsinstelling dient onmiddellijk in kennis te worden gesteld van deze schade. § 5. Voor andere dan de in de paragrafen 3 en 4 vermelde beschadigingen door toedoen van de leerling-stagiair veroorzaakt, dient een verzekering gesloten te worden vóór de aanvang van de stageperiode en waarvan de kosten gedragen worden door de onderwijsinstelling. De directeur van de onderwijsinstelling dient onmiddellijk in kennis te worden gesteld van deze schade. Art. 8. De leerling-stagiair houdt een stageschrift bij dat hij op regelmatige tijdstippen laat viseren door de stagementor en de stagebegeleider. Art. 9. De leerling-stagiair en de stagebegeleider zijn gehouden het beroepsgeheim eigen aan de sector waarin de leerlingenstage wordt volbracht, te eerbiedigen en zich te onthouden van enigerlei handeling die de goede naam of de bedrijvigheid van de stagegever zou kunnen schaden ; deze verplichting duurt voort na de stageperiode. Art. 10. § 1. De stagegever of de stagementor staat in voor het onthaal van de leerling-stagiair op de stageplaats. § 2. De leerling-stagiair is verplicht het arbeidsreglement en de voorschriften eigen aan de onderneming en/of sector na te leven. De stagegever of de stagementor ziet hierop nauwgezet toe.

Art. 11. § 1. De stagegever is aansprakelijk ingevolge overtredingen van zijnentwege van het stagereglement. § 2. De stagegever dient de in de sector vigerende bepalingen inzake arbeidsduur te respecteren in hoofde van de leerling-stagiair. Art. 12. De stagegever dient aan de stagebegeleider vrije toegang te verlenen tot de stageplaats, teneinde de activiteiten van de leerling-stagiairs te plannen, te organiseren, te begeleiden en te bespreken. Hij zal de stagebegeleider op de overeengekomen wijze de inlichtingen verstrekken die noodzakelijk zijn voor de evaluatie van de leerling-stagiairs en de stageorganisatie in het algemeen. Art. 13. De stagegever heeft het recht om : 1° te informeren naar de reden van afwezigheid van de leerling-stagiair op de stageplaats ; 2° een stagementor naar zijn keuze aan te stellen ; 3° de leerlingenstageovereenkomst te verbreken : -

indien de leerling-stagiair opzettelijk zware schade veroorzaakt of herhaald onwettig afwezig is of zware inbreuken pleegt tegen het stagereglement of wangedrag vertoont ;

-

bij overmacht ;

-

bij onvoldoende begeleiding door de school.

Een verbreking is slechts geldig indien zij gemotiveerd en schriftelijk gebeurt. Art. 14. De directeur van de onderwijsinstelling dient één of meer stagebegeleiders aan te duiden, belast met een grondige voorbereiding van en een adequate begeleiding en toezicht op de leerlingenstages. Art. 15. De directeur van de onderwijsinstelling dient onmiddellijk in kennis te worden gesteld van arbeidsongevallen overkomen aan de leerling-stagiair. Wat de toepassing van de arbeidsongevallenwet betreft treedt de inrichtende macht van de onderwijsinstelling immers op als werkgever, onder meer wat het afsluiten van een arbeidsongevallenverzekering betreft tot dekking van de risico’s van de leerlingenstages. Wat de toepassing van de wet welzijn op het werk, de Codex en het ARAB (onder meer het aangeven van ernstige en zeer ernstige arbeidsongevallen) betreft, treedt daarentegen de stagegever als werkgever op. Art. 16. § 1. De directeur van de onderwijsinstelling kan, op eigen initiatief of op vraag van de stagebegeleider, de leerlingenstageovereenkomst opschorten : -

bij zware inbreuken van de stagegever tegen het stagereglement ;

-

wanneer de fysische of geestelijke gezondheid van de leerling-stagiair gevaar loopt ;

-

wanneer de leerlingenstage inefficiënt of onnuttig is ;

-

bij onvoldoende begeleiding door de stageverlenende organisatie.

§ 2. De directeur van de onderwijsinstelling beslist, na de opschorting, over het al dan niet verbreken van de leerlingenstageovereenkomst. Een verbreking is slechts geldig indien zij gemotiveerd en schriftelijk gebeurt. Art. 17. De leerling-stagiair kan de leerlingenstageovereenkomst niet eigenmachtig verbreken. Art. 18. De stagegever mag alle nuttige inlichtingen betreffende de leerling-stagiair inwinnen bij de stagebegeleider. Art. 19. In geval van staking, technische of economische werkloosheid, of overmacht, dient de stagegever de leerling-stagiair terug te sturen naar de school. Hij meldt dit onmiddellijk aan de directeur van de onderwijsinstelling. ------------------------------(*) voor het vervolg van het stagereglement worden deze cursisten gevat door het begrip "leerling-stagiair" ; (**) voor de studierichtingen verzorging, kinderzorg, thuis- en bejaardenzorg/zorgkundige en verpleegkunde vermelden : "de stagementor of de stagebegeleider" ;

Bijlage 10: Rookverbod De afspraken in verband met het rookverbod, de controle op het naleven ervan en de mogelijke sancties bij overtreding zijn een verplicht onderdeel van het schoolreglement (Decreet van 6 juni 2008 houdende het instellen van een rookverbod in onderwijsinstellingen en CLB’s). Er geldt een algemeen rookverbod: binnen het leerplichtonderwijs (kleuter/lager/secundair) én de centra voor leerlingenbegeleiding binnen de gebouwen geldt altijd, overal en voor iedereen een rookverbod. Ook ouders, derden of bv. een aannemer die werken komt uitvoeren, vallen onder dit rookverbod. Rooklokalen zijn verboden. binnen de campus: het rookverbod geldt overal en voor iedereen tussen 6.30 u. en 18.30 u. (campus = het volledige schooldomein zoals bekend bij het kadaster) Dus ook cursisten die in de schoolgebouwen avondles volgen: in het gebouw verboden, op de speelplaats ook tot 18.30 u. extra muros: het rookverbod geldt overal en voor iedereen tussen 6.30 u. en 18.30 u. Bijvoorbeeld op schoolreis wordt er door niemand gerookt, maar dit kan men uiteraard niet afdwingen van derden (binnen het schooldomein wel). Uitzondering: leerlingen op een stageplaats vallen onder het reglement van de locatie waar ze zich bevinden. Een leerling die stage loopt waar tijdens pauzes op de parking gerookt mag worden, mag dat dus volgens het decreet. Informatie hierover wordt gegeven via affiches, borden in de school. Het naleven van dit rookverbod wordt streng gecontroleerd. Controle op het naleven en mogelijke sancties: 1ste maal: de leerling krijgt een waarschuwing. 2de maal: de leerling schrijft een opstel van 4 bladzijden over de gevaren van het roken. 3de maal: de leerling krijgt een strafstudie Blijvende overtredingen kunnen leiden tot uitsluiting en melding bij de politie.

Bijlage 11: Gedragsregels voor leerlingen A. Algemeen 1. Elke leerling is tussen 8.30 uur en 16.25 uur aan het gezag van de directie, het opvoedkundig personeel en elke leerkracht (zowel van kleuter-, basis- als middelbaar onderwijs) onderworpen. 2. Elke leerling die tijdens de lesuren buiten de school een leerkracht ontmoet, mag ter verantwoording aangesproken worden. 3. De leerlingen dragen een behoorlijke kledij en haartooi, aangepast aan de schoolomstandigheden. Hierbij dient tevens de neutraliteit gerespecteerd te worden. 4. Voorwerpen, vreemd aan les of school (bv. walkman), mogen niet meegebracht worden. 5. Roken op school is niet toegestaan. 6. Tijdens de lesuren mogen de leerlingen de klas niet verlaten, tenzij met schriftelijke toestemming van de betrokken leerkracht of in een noodgeval. 7. Tijdens de pauzes bevinden de leerlingen zich niet in de gangen of een leslokaal, tenzij met toestemming van een toezichthoudende leerkracht. 8. Leerlingen dienen de leerkrachten en al het andere personeel alsook hun medeleerlingen in beleefde en verzorgde taal aan te spreken. 9. Elke klas kiest een monitor en een hulpmonitor onder begeleiding van de klastitularis: een leerling die als afgevaardigde van de klas in bepaalde omstandigheden het woord voert of de leiding op zich neemt, de tucht bewaart waar dat nodig blijkt en de modelagenda aanbiedt aan elke leraar. 10. Tijdens het studie-uur is de leerling verplicht opdrachten van het toezichthoudend personeelslid uit te voeren. 11. Bezit of gebruik van verboden genotsmiddelen leidt tot definitieve uitsluiting. 12. GSM’s moeten steeds uitgeschakeld zijn en dienen enkel om ouders te bereiken op weg naar en van de school.

B. Op weg naar en van de school 1. De leerlingen volgen de veiligste en kortste weg. 2. Ze gedragen zich onderweg volgens de regels der beleefdheid. 3. Ze troepen niet samen op straathoeken, bij het station of in het ziekenhuis. 4. Ze begeven zich onmiddellijk naar het sportplein via de ingang aan de fietsenstalling. 5. Tijdens de lesuren evenals om 12.10 uur wordt steeds de hoofdingang van de school gebruikt aan het secretariaat.

C. Aankomst op school 1. De leerlingen worden vanaf 8.30 uur op het sportplein toegelaten. 2. Fietsen worden dadelijk in de fietsenstalling geplaatst. 3. De leerlingen dienen de ingangen vrij te laten en blijven dus niet voor de poort

wachten. 4. Wie te laat komt, moet zich bij het secretariaat melden. Er wordt een nota ingeschreven in de schoolagenda, die thuis ter ondertekening voorgelegd wordt en ter controle aangeboden wordt nadat de ouders een geschreven verklaring voor het te laat komen gegeven hebben. Herhaaldelijk te laat komen leidt tot een sanctie. De telaatkomer begeeft zich zo snel mogelijk naar de klas.

D. Speelplaats 1. Ruw spel of het lastig vallen van andere leerlingen is ten stelligste verboden. 2. De leerlingen mogen niet op de grond of de boekenrekken zitten. 3. Zij mogen ook geen schade aanrichten aan de infrastructuur. Eventuele schade moet vergoed worden. 4. Zich ophouden in de omgeving van de fietsenrekken is verboden. 5. De leerlingen houden het sportplein netjes en werpen papier en etensresten in de voorziene vuilnisbakken. 6. Gebruik van de toiletten: de toezichter opent en sluit de toiletten. - De leerlingen komen zo vlug mogelijk weer naar buiten. - Het toilet is geen speelplaats of verwarmingslokaal. - Bij het wassen van de handen wordt er niet met water gemorst; achteraf wordt de kraan weer dichtgedraaid. Het lokaal ook netjes houden. - Wacht buiten het lokaal als het te druk is. 7. De leerlingen moeten in rij aanschuiven aan het winkeltje. Na het belsignaal wordt er niets meer gekocht of verbruikt. 8. Tijdens alle speeltijden wordt enkel het geasfalteerde gedeelte van het sportplein gebruikt als speelplaats.

E. Belsignaal 1. Bij het belsignaal stoppen de leerlingen onmiddellijk alle spel. Ze nemen hun boekentas en dragen ze in de hand. 2. De leerlingen stellen zich op in een ordelijke rij. 3. Ze roepen of wenken niet meer naar leerlingen in een andere rij. 4. De rij beweegt zich ordelijk en rustig. Alle leerlingen volgen elkaar op normale afstand, zonder elkaar te hinderen. 5. Alleen in uitzonderlijke omstandigheden en slechts na toestemming van de begeleidende leerkracht mag een leerling de rij verlaten. Indien dat nodig zou zijn, mag hij/zij de orde in andere rijen niet verstoren door er tussenin of in tegengestelde richting te lopen. 6. Bij afwezigheid van een leerkracht begeven de leerlingen zich onmiddellijk in rij naar de studiezaal. Indien de opvoeder of toezichthoudende leerkracht niet ter plaatse zou zijn, verwittigt één leerling onmiddellijk het secretariaat van de school. De andere leerlingen nemen rustig plaats en beginnen dadelijk te studeren. Lawaai maken is verboden!

F. Voor het klaslokaal

1. De leerlingen wachten ordelijk. 2. Overjassen worden buiten het lokaal aan de kapstokken opgehangen. De leerlingen letten erop dat geen geld in de jassen achterblijft. Om diefstal te vermijden wordt aangeraden dure merkkledij thuis te laten. 3. Na een teken van de leerkracht stappen de leerlingen rustig het lokaal binnen.

G. In de klas 1. De leerlingen zitten op de plaats door de leerkracht aangewezen. 2. De leerlingen zitten gewoonlijk per twee, van vooraan te beginnen. Tafels en stoelen mogen niet verplaatst worden, tenzij ze achteraf teruggezet worden. 3. De leerlingen gaan niet zitten vóór de leerkracht daartoe de toestemming geeft. 4. Alle leerlingen nemen onmiddellijk hun agenda en andere benodigdheden. 5. Alle leerlingen werken mee in de les. Ze moeten steeds bereid zijn te antwoorden en de nodige boeken en schriften bij zich te hebben. Een vergeten taak wordt in de volgende les door de leerling zelf aangeboden. 6. Tijdens de lessen wordt er niet gesnoept of gegeten of gedronken, behalve een slok water mits toelating van de leerkracht. 7. Opzettelijk beschadigen van banken, stoelen en tafels door er op te tekenen of te krassen zal zeer streng bestraft worden. 8. Resten en afval worden na de les in de papiermand gedeponeerd en dus niet achtergelaten in de bank of op de vloer geworpen.

H. Leerlingen op het secretariaat 1. Leerlingen mogen alleen tijdens de pauzes naar het secretariaat komen. 2. Alleen de persoon die iets te vragen heeft, komt naar het secretariaat. 3. Na aankloppen wacht de leerling op de toestemming om binnen te gaan. 4. Bij te grote drukte of ander bezoek wacht de leerling zijn beurt af op de speelplaats. In de gang wacht max. één persoon.

I. Eetzaal 1. Alle leerlingen dienen tijdens de middagpauze in de eetzaal aanwezig te zijn, behalve de leerlingen van de derde graad en degenen die woonachtig zijn in het centrum van Bilzen mits schriftelijke toestemming. 2. In het begin van het schooljaar kiest de leerling voor boterhammen of voor warm middagmaal. Deze keuze blijft het hele schooljaar van toepassing. 3. Aan tafel wordt steeds dezelfde plaats ingenomen. - Neem van het voorziene voedsel een normale portie en geef dan de schotel door. - Eet met manieren. - Het keukenpersoneel wordt beleefd aangesproken.

- Een tweede portie wordt gevraagd door de hand op te steken. - Houd de tafels netjes; bij een ongelukje wordt de toestemming gevraagd om schoon te maken. 4. De eetzaal wordt slechts verlaten na een teken van de toezichthouder.

J. Wisselen van lokalen 1. Bij het einde van de les wachten de leerlingen op het teken van de leerkracht om de les te beëindigen en het lokaal te verlaten. 2. De leerlingen nemen hun kleding voor het lokaal en vormen een rij. 3. Ze vertrekken na een teken door de leerkracht, die eventueel ook de leerlingen begeleidt. 4. De leerlingen stappen weer per twee in een gesloten ordelijke rij. 5. Die rij neemt slechts de rechterhelft van de gang of trap in beslag. 6. De volledige klas begeeft zich snel en rechtstreeks (d.w.z. zonder oponthoud aan de toiletten) naar het volgend leslokaal.

K. Het verlaten van de school 1. Leerlingen mogen slechts na uitdrukkelijke toestemming van de directie de school voor het einduur verlaten. 2. Die toestemming kan gegeven worden om thuis middag gaan te eten, om de bus te halen, om een bepaalde afspraak na te komen, e.d. 3. De leerling legt daartoe een door de ouders geschreven aanvraag voor, liefst in de schoolagenda. 4. Als de student de school verlaat om 15.30 uur gebruikt hij/zij steeds de uitgang aan de fietsenstalling. SPECIFIEKE RICHTLIJNEN VOOR DE LESSEN LICHAMELIJKE OPVOEDING EN PRAKTIJKVAKKEN WORDEN GEGEVEN DOOR DE VAKLEERKRACHTEN !

LEEFREGELS 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Je komt op tijd. Je gedraagt je rustig en je bent beleefd tegenover personeelsleden en medeleerlingen. Hierbij spreek je steeds behoorlijk Nederlands. Bij het belsignaal wacht je op de afgesproken plaats. Je gaat rustig samen met je klasgroep en je leraar naar je lokaal. Je brengt je agenda altijd mee naar school. Je geeft die onmiddellijk af als er om gevraagd wordt. Je hebt het nodige materiaal bij je. Je draagt zorg voor je eigen materiaal, dat van anderen en dat van de school. Je verlaat het lokaal pas als je daarvoor de toestemming hebt. Je eet enkel tijdens de pauzes, een slokje water mag als je het vraagt aan je leerkracht. Afval gooi je in de vuilnisbakken. Je rookt niet op school of in de buurt van het schooldomein. Je gsm, i-pod, mp3, mp4…worden op school uitgeschakeld. Je wettigt elke afwezigheid.

Het spreekt voor zich dat wat verboden is door de wet ook op school niet toegelaten is! Vanzelfsprekend gelden alle regels van het schoolreglement!

Hierbij verklaar ik mij akkoord met de gegeven richtlijnen. Handtekening ouders of voogden,

Het tuchtreglement 1. Algemeen 1. Onbeleefd gedrag t.o.v. een personeelslid wordt steeds bestraft met een opstel van 1 tot 4 bladzijden naargelang de feiten. 2. Spijbelen wordt steeds bestraft met een strafstudie. 3. Leerlingen met een onbehoorlijke kledij of haartooi worden naar de directie verwezen, die eventueel kan beslissen de leerling naar huis te sturen. Omwille van de neutraliteit worden geen symbolen of kledingstukken gedragen die naar bepaalde godsdiensten of politieke overtuigingen verwijzen. 4. Voorwerpen, vreemd aan de school, worden afgenomen en tot het einde van het schooljaar in bewaring gegeven. Gevaarlijke voorwerpen worden nooit teruggegeven. Eventueel gebruik ervan wordt bestraft met een strafstudie of een uitsluiting. 5. Sigaretten of andere genotsmiddelen worden steeds afgenomen. Wanneer leerlingen betrapt worden met roken, maken zij een opstel van 4 bladzijden over de gevaren van het roken. Bij hardnekkige overtredingen volgt er een strafstudie of een uitsluiting. 6. Leerlingen die de klas zonder toestemming verlaten, moeten straf schrijven tot het einde van het lesuur.

2. Weg van en naar school 1. Leerlingen die niet de kortste weg volgen, zijn niet verzekerd. 2. Ongepaste houdingen op weg naar school of naar huis worden bestraft met een opstel van 1 tot 4 bladzijden naargelang de ernst van de feiten. 3. Leerlingen kunnen door elk personeelslid doorgestuurd worden naar school of naar huis. Bij weigering van een verzoek wordt de leerling gestraft met een opstel van 1 tot 4 bladzijden naargelang de feiten.

3. Aankomst op school 1. Opzettelijk beschadigen van fietsen leidt tot betaling van de opgelopen schade en een strafstudie. 2. Te laat komen zonder geldige reden wordt bij 3 overtredingen gestraft met een opstel en bij 9 overtredingen met een strafstudie. Wanneer een leerling zich in de klas aanbiedt zonder nota, zal de leerkracht een bijkomend strafwerk opleggen.

Opmerking: straffen vanaf 3 bladzijden schrijfwerk worden in de schoolagenda genoteerd.

4. Speelplaats = sportplein 1. Ruw spel en elkaar verwijten wordt een eerste maal bestraft met een opstel van 2 bladzijden. 2. Vechten leidt onvermijdelijk tot een strafstudie voor beide betrokkenen. Steeds moeten beiden elkaar verontschuldigingen aanbieden in het bijzijn van een lid van de leerlingenbegeleiding. Dit kan ook door een schriftelijke opdracht. 3. Leerlingen die op de grond zitten of op de banken liggen worden bestraft met een opstel van 1 tot 4 bladzijden naargelang de ernst van de feiten.

4. Aanwezigheid aan de fietsenstalling tijdens de speeltijd of de lesuren wordt bestraft met een opstel, zelfs indien er niets gebeurd is. 5. Leerlingen die de speelplaats bevuilen, kunnen verplicht worden om de hele week de koer op te ruimen tijdens de speeltijden. 6. Ongeoorloofd verblijf in de toiletten wordt bestraft met het poetsen van de W. C.’s op woensdagnamiddag. 7. Leerlingen die niet in de rij aanschuiven aan de winkel, worden door de toezichter weggestuurd. 8. Snoep en drank die verbruikt worden na het belsignaal, worden afgenomen zonder teruggave.

5. Belsignaal 1. Alle overtredingen tegen de regels vermeld in het schoolreglement onder ‘belsignaal’, worden bestraft met een extra opdracht van de vakleerkracht. Deze opdracht wordt genoteerd in de schoolagenda en de resultaten tellen mee voor het dagelijks werk op het rapport. Indien de leerling de agenda niet bij heeft, vermeldt de leerkracht de opdracht op een apart blad, dat door de ouders of de voogd moet getekend worden en bij de volgende les aangeboden wordt aan de vakleraar. Herhaaldelijk opzettelijk vergeten van de schoolagenda leidt tot een opstel van 4 bladzijden over het nut van de agenda. 2. Het bevuilen van banken heeft voor gevolg dat de leerling verplicht wordt een halve dag te komen poetsen.

6. Refter 1. Afwezigheid in de refter zonder voorafgaandelijke toestemming, zoals spijbelen, wordt bestraft met een strafstudie. 2. Opzettelijk bevuilen van de eetzaal leidt tot het onmiddellijk poetsen van eventueel de hele eetzaal. Indien de leerling daardoor de volgende les niet kan bijwonen, riskeert hij of zij een nul te krijgen op medewerking of op een eventuele schriftelijke toets.

7. Wisselen van lokalen 1. Tijdens het wisselen van lokalen kunnen leerlingen ter verantwoording geroepen en gestraft worden door elk personeelslid van de school, zowel leraars als opvoeders en zelfs onderhoudspersoneel. 2. Lawaai maken in de gangen, negeren van op- of aanmerkingen van leerkrachten, snoepen in de gangen, bevuilen van de vloer en de muren, verpakkingen op de grond smijten enz. worden bestraft met een opstel van 2 bladzijden. 3. Herhalingen van hogervermelde overtredingen kunnen leiden tot een strafstudie.

DE SCHOOL IS EEN SPIEGEL VAN DE MAATSCHAPPIJ.

Richtlijnen voor de les lichamelijke opvoeding Kledij Tijdens de lessen lichamelijke opvoeding is het om hygiënische redenen verplicht om aangepaste kledij mee te brengen: • T-shirt met het logo van de school (7 €), te verkrijgen bij Maria tijdens de kleine speeltijd aan het winkeltje. • Donkerblauwe of zwarte sportbroek/short. • Sport- of turnpantoffels die geen strepen achter laten op de sportvloer (Sport- of turnpantoffels hebben geen dikke zolen of hakken !!!). • Alle kledij, zowel het T-shirt als de short, moet getekend zijn! Opmerking Leerkrachten en directie merken dat veel kinderen deze regels niet volgen en weigeren om sportkledij mee te brengen. Daarom gelden volgende afspraken: - Je bent STEEDS verplicht om deel te nemen aan de les L.O., ongeacht je kledij in orde is of niet. - Wanneer je niet in orde bent met kledij of dergelijke, worden er punten van je attitudecijfer afgetrokken. De kledij en sportschoenen kunnen op school gelaten worden in aparte kastjes, op eigen risico. Het is mogelijk dat je dit kastje moet delen met iemand anders. De leerkracht is niet verantwoordelijk voor diefstal. Laat waardevolle dingen thuis.

Tijdens de les L.O.: • • • •

worden lange haren samengebonden; moeten alle juwelen uit; mag er niet gegeten of gedronken worden; waardevolle spullen moet je in 1 van de 4 voorziene kastjes deponeren. Dit kastje wordt door jou leerkracht afgesloten alvorens de les LO start.

Na de les L.O.: • • • •

iedereen krijgt 5 minuten om zich om te kleden. indien je wenst te douchen, geef je dit door aan je leerkracht alvorens de les start. na de les wordt er GEEN gebruik gemaakt stijltangen, make-up, enz…. blijft iedereen in de kleedkamer tot de bel gaat

Vrijstellingen Indien je niet kan deelnemen aan de les: moet je als het maar voor 1 les is, een nota in je agenda hebben staan, geschreven door 1 van je ouders of voogd met een handtekening van hen. Deze nota moet geschreven staan onderaan de blz. van de dag dat je LO hebt. Zo’n nota kan je maximaal 3x gebruiken en dit voor 3 verschillende letsels! vanaf de 2de dat je niet kan deelnemen door hetzelfde letsel, geldt een doktersattest! • als je een letsel hebt dat meerdere weken zal duren moet je aan de dokter een aangepast LO-attest laten invullen met de vermelding: de oefeningen die je wel en die je niet mag doen. Alle dokters kennen dit attest !!! De doktersattesten worden aan de leerkracht LO afgegeven. •

Taken Indien je niet kan meedoen, om welke reden dan ook, voorziet de leerkracht een alternatieve opdracht. Dit kan ofwel een praktische of theoretische zijn. Een praktische opdracht kan een hulpopdracht tijdens de les zijn, een puntentelling,…. De theoretische opdracht kan een verslag/opdracht zijn die je schrijft. De leerling voorziet zelf pen en papier. Er zal een takenmap voorzien zijn voor de leerlingen die niet kunnen deelnemen aan de les LO. In deze takenmap zitten verschillende verslagen/opdrachten voor de leerlingen. Hieruit wordt er door de leerkracht één taak of verslag uitgekozen. Zwemmen Als je minder dan de helft deelneemt aan de zwemlessen zonder een wettig attest, volgt er automatisch een herexamen omdat de leerkracht niet over voldoende evaluaties beschikt. Kledij: - meisjes: verplicht zwempak ( dus géén bikini) - jongens: korte short tot boven de knie ( dus géén onderbroek en géén boxershort) leerlingen TSO: meisjes dragen verplichte een zwempak, de jongens verplicht een strakke short.

Veiligheidsregels, gedragsregels in de werkplaatsen 1. Gebruik enkel elektrisch gereedschap voorzien van een degelijke aarding, (uitgezonderd de toestellen met dubbele isolering). 2. Pruts nooit aan elektrisch gereedschap,noch verwissel de hulpstukken terwijl het op het net is aangesloten. De motor kan onverwachts starten. 3. Gebruik steeds goed geslepen boren en zaagbladen, aangepast aan het materiaal van het werkstuk. De kans op breken of afschampen is kleiner. 4. Klem het werkstuk in een bankschroef of spanschroef, zodat het niet kan meedraaien of weggeslingerd worden. 5. Draag geen vingerringen, armbanden, kettingen of oorringen tijdens het werk aan gevaarlijke draaiende machines. 6. Draag steeds een veiligheidsbril bij het boren, slijpen, kappen, draaien en afbikken. Wegflitsende hete koelolie,splinters en metaalkrullen kunnen de ogen kwetsen. 7. Verhinder de afkoeling van de motor der draagbare elektrische toestellen niet met de handen. Laat de motor bij eventuele verhitting onbelast draaien, zodat de meedraaiende ventilator hem sneller afkoelt. 8. Slijp niet op met olie of vet besmeurde werkstukken. Je kan gemakkelijk het evenwicht verliezen. 9. Duw steeds het gereedschap van je lichaam weg zodat je niet kan getroffen worden bij het afschampen. 10. Werk steeds aan de slijpstenen met de kleinst mogelijke afstand tussen het support en de slijpsteen om het klemmen van het werkstuk te voorkomen. 11. Houd bij het in gebruik nemen van nieuwe slijpstenen steeds rekening met de maximum toegelaten snelheid van de slijpsteen.Gebruik nooit onjuist geëquilibreerde slijpstenen of stenen met zichtbare of hoorbare fouten. 12. Bij het schuren van vreemde houtsoorten (kambala, teak) kan een masker en/of een goede ventilatie noodzakelijk zijn. 13. Vermijd loshangende kleren en lange haren. Ze kunnen meegesleurd worden door onbeschermde draaiende machineonderdelen. Haarnetten zijn wettelijk verplicht. 14. Werp nooit met elektrische gereedschappen en behandel ze niet ruw. Een onzichtbaar defect aan de aarding of isolatie kan levensgevaarlijk zijn. 15. Orde en netheid is een absolute vereiste. Berg het gereedschap steeds ordelijk weg zodat het niet kan vallen. Orde + netheid = veiligheid + rendement. 16. Trek of ruk nooit een elektrisch snoer over een scherp voorwerp en leg het nooit waar het kan getroffen worden door vallende scherpe voorwerpen, olie of scheikundige stoffen. 17. Zorg er bij gebruik van elektrische verlengsnoeren steeds voor dat deze uit de doorgangen blijven en niet op de vloer rondslingeren. Het gebruik van haspels of het ophangen aan glijbanen is een goede oplossing. 18. Controleer geregeld de toestand van de elektrische machines om eventuele defecten te ontdekken. Alle defecten moeten onmiddellijk vakkundig hersteld worden. 19. Onderhoud het gereedschap door het geregeld te reinigen met niet-ontvlambare en niet- toxische producten. 20. Volg steeds de gebruiksaanwijzingen van de constructeur. 21. Vluchtige brandbare stoffen en oliën steeds buiten de werklokalen bewaren in daartoe speciaa1 opgerichte vuurvaste bergplaatsen met kuipbodem. 22. Scherm gevaarlijke machineonderdelen af. Verf deze afschermingen langs binnen geel, zodat het onmiddellijk opvalt wanneer een afscherming openstaat of weggenomen werd. 23. Steek handwerktuigen als schroevendraaiers en scherpe voorwerpen nooit in de zakken van je werkkledij, daar ze ernstige kwetsuren kunnen veroorzaken. 24. Laat zelfs de kleinste kwetsuur onmiddellijk verzorgen.

25. Werp nooit vreemde voorwerpen op de vloer en in de doorgangen. 26. Gebruik steeds gepast gereedschap. 27. Verwijder nooit spanen en metaalkrullen met de hand. Gebruik hiervoor een spaanhaak met gesloten handvat en handschermkap in zacht materiaal. 28. Zet bij het aanzetten van een machine zonder gevolg de schakelaar onmiddellijk weer af: de motor kan op twee fasen staan en daardoor verbranden. 29. Laat nooit een sleutel op de klauwplaat steken, daar die kan weggeslingerd worden. 30. Houd de machines en werktuigen steeds in orde, gebruik ze op een vakkundige manier en meld onmiddellijk alle schade en storingen. 31. Wanneer er iemand geëlektrocuteerd wordt, moet de hoofdschakelaar zo vlug mogelijk afgezet worden. De minste aarzeling kan de dood tot gevolg hebben. Tracht de geëlektrocuteerde niet weg te trekken vóór de stroom is uitgeschakeld. Pas zo nodig kunstmatige ademhaling toe. 32. Werk nooit aan leidingen of toestellen die onder stroom staan. Levensgevaar! 33. Laat nooit gereedschappen boven op een ladder liggen. Ze kunnen er afvallen en iemand kwetsen. 34. Werk nooit boven op een ladder zonder waarschuwing voor gevaar van vallende voorwerpen of vuil op de begane grond. 35. Gebruik nooit beschadigde elektriciteitskabels of stekkers. Levensgevaar! 36. Wanneer je geen opdracht krijgt van een daartoe bevoegd persoon, mag je geen zekeringen vervangen: er kan kortsluiting zijn. Deze moet eerst opgespoord worden voor je er weer een veroorzaakt. 37. Gebruik steeds een passende schroevendraaier. Uitglijden veroorzaakt meestal snijwonden. 38. Laat nooit planken met spijkers onbeheerd liggen. Gevaar voor verwondingen. 39. Speel of stoei nooit in de werkplaats.Een ongeluk is vlug gebeurd. 40. Wanneer men aan elektrische leidingen werkt, dient men een bordje aan de schakelaar te hangen. 41. Na gebruik dien je de machines schoon te maken. Laat dit niet voor je opvolger. 42. In geval van brand: zie reglement van de brandveiligheid.

Huishoudelijk manegereglement 1. Houding en gedrag in de manege 1. Uit respect voor de leerkrachten, medeleerlingen en het paard is STILTE in de gangen, stallen en zadelkamers een absolute vereiste. 2. In de gangen wordt er niet gelopen. 3. Roken is verboden! 4. Tijdens de lesuren wordt er niet getelefoneerd. 5. Niemand verlaat de manege zonder schriftelijke toestemming van een leerkracht. 6. Leerlingen komen slechts in de leraarskamer op uitdrukkelijke vraag van een leerkracht. 7. Leerlingen die niet aan het werk zijn, wonen de lessen bij en voeren de opdrachten van de betrokken leerkracht uit. 8. Tijdens de lesuren draagt iedereen het schooluniform: • Driepunthelm • Blauwe T-shirt, polo, sweater, polar of jas met het logo van de school. • Donkergrijze rijbroek • Zwarte lederen of rubberen rijlaarsen of zwarte rijlaarsjes met bijhorende zwarte chaps zonder fantasieën 9. De leerlingen kleden zich om voor ze naar school gaan. 10. De leerlingen staan steeds in voor de orde en de netheid in de zadelkamers, kasten, gangen en opslagruimten. 11. Normaal gebruikt elke leerling zijn of haar paard, maar als de leraar opdracht geeft een ander paard te rijden of te longeren, volgt de leerling de gegeven instructies. 12. De leraars bepalen welke leerlingen zorgen voor de paarden van de afwezige medeleerlingen indien mogelijk in samenspraak met de afwezige leerling. 13. Leerlingen die tijdens de lesuren deelnemen aan wedstrijden, dienen een inschrijvingsbewijs en een schriftelijke toestemming van de directie voor te leggen vooraleer ze de school of de manege verlaten. 14. Leerlingen die ‘s namiddags les hebben in de manege, mogen die verlaten om 16.40; de internen wachten binnen op de bus. Op vrijdag kunnen de leerlingen afgehaald worden vanaf 16u30. 15. De weg tussen de school en de Paardenhumaniora wordt afgelegd per fiets of te voet. De leerlingen gebruiken hun eigen fiets. Deze fietsen worden in de fietsenberging geplaatst en zijn steeds gesloten. De fietsen moeten in orde zijn volgens het verkeersreglement. 16. In bijlage 1 vindt u de gedragsfiche met omschrijving van de meest voorkomende overtredingen. Hardnekkige en blijvende overtredingen kunnen uiteindelijk leiden tot definitieve uitsluiting.

Tijdens de lesuren zijn geen ouders of buitenstaanders aanwezig in de manege of de stallen! 2. Stallen en gangen 1. Elke eigenaar die een paard plaatst in de Paardenhumaniora, moet een contract in drievoud ondertekenen, dat de belangen tussen de eigenaar, de gebruiker en de VZW Hippos regelt. Deze documenten moeten ingeleverd worden bij TAC en/of beheerder van de VZW. (bijlage 2) 2. Een kopie van het vaccinatiebewijs en een bewijs dat het paard gechipt is, moet afgegeven worden aan de TAC en/of beheerder van de VZW. 3. Stallen worden enkel toegewezen door de beheerder; het stallen van paarden zonder toestemming, wordt beschouwd als inbraak. De dieren kunnen op kosten van de inbreker weggehaald worden.

4. Een ziek paard wordt steeds behandeld vooraleer het mee naar de manege gebracht wordt. Bij besmettingsgevaar kan het paard naar huis gestuurd worden. 5. Alleen de TAC oordeelt over het gebruik van het soort strooimiddel: stro of houtkrullen. Ook duidt hij aan welke paarden zo nodig over een stal met een raam moeten beschikken omwille van gezondheidsredenen. 6. Wanneer een stal voor een korte periode (tijdens een weekend) komt leeg te staan, wordt het strooimiddel tegen de kanten opgehoopt. 7. Wanneer een stal voor een langere periode niet meer gebruikt wordt (b.v. de kerstvakantie) wordt hij door de gebruiker volledig en grondig proper gemaakt (vloer, muren, eet- en drinkbak, traliewerk). 8. De leraars beslissen in overleg met elkaar en met de eigenaar van het paard welk en hoeveel voeder mag gegeven worden. 9. Voedingssupplementen moeten door de eigenaar zelfbewaard worden. De leerling draagt zelf de verantwoordelijkheid voor de tijdsduur en de hoeveelheid ervan. Dit alles gebeurt uiteraard in overleg met de TAC/leerkrachten van de Paardenhumaniora. 10. Voordat een paard de stal verlaat, worden de hoeven uitgekrabd. Na het verlaten van de stal wordt de staldeur onmiddellijk dichtgeschoven. Er worden geen paarden in de stal gebonden. 11. In de gangen geleidt men het paard steeds te voet en aan de hand. 12. Wie een paard met een halster leidt, gebruikt steeds touw. 13. Gangen en poetsruimten worden steeds proper gehouden. 14. Wanneer een paard gang of poetsruimte bevuilt, worden vuil of uitwerpselen onmiddellijk door de gebruiker van het paard verwijderd. 15. Om veiligheidsoverwegingen is het verboden de gangen met flesjes te betreden. Ook andere glazen of scherpe voorwerpen dienen uit de gangen en stallen gemeden te worden.

3. De piste/rijbaanreglement 1. Voor het betreden van de piste vraagt men steeds ‘Poort vrij’? Men wacht op een positief antwoord vanwege de gebruikers van de piste alvorens binnen te gaan. Ditzelfde geldt bij het verlaten van de piste. 2. Bij het open afstijgen stelt men zich op de middenlijn op, het hoofd van het paard richting uitgang. Hier worden ook de stijgbeugels opgetrokken of afgelaten en de teugels over het hoofd van het paard gedaan. 3. Het paard dient stil te staan alvorens op of af te stijgen. Lukt dit niet, dan vraagt men om hulp. 4. Tussen twee paarden wordt een paardlengte afstand gerespecteerd, d.w.z. ongeveer 2,5 m. 5. In de piste wordt ‘het rechtsverkeer’ gehanteerd.

6. 7. 8.

9.

Uitzondering: Bij het ‘uit de cirkel van hand veranderen’ kiest men de kortste weg naar de hoefslag. Dus van linker- naar rechterhand: links kruisen! Het van hand veranderen ‘door’ de cirkel dient te beginnen aan de open zijde van de grote volte. Een hogere gangaard heeft altijd voorrang op een lagere. Indien een ruiter problemen heeft met zijn harnachement of dit moet aanpassen, stelt hij zich op in het midden van een grote cirkel. Na het rijden of longeren worden steeds de hoeven van de paarden uitgekrabd in de gang aan de ingang van de rijbaan. Het zand uit de hoeven wordt onmiddellijk terug in de piste geborsteld. Er wordt nooit gereden zonder correcte uitrusting van ruiter en paard, ook niet tijdens de diensten. Dit betekent voor de ruiter: correct schooluniform, laarzen en

hoofdbescherming en voor ‘t paard: correct aangebracht harnachement en steeds beenbeschermers. 10. Paarden worden nooit gelongeerd zonder hoofdstel, zadel of longeersingel, opbindteugels en beenbeschermers, tenzij redenen van medische aard dit verhinderen. 11. Omwille van de veiligheid is het strikt verboden een paard vrij te laten in de piste.

4. De diensten 1. Uren: - ‘s morgens: 7.30 - 8.25 u (voederdienst: 7.00-7.30) - ’s avonds: 17.00-17.45 - woensdagnamiddag: 13.00 -16.30 u (enkel strafdiensten en vooraf ingeschreven op lijst: bijlessen en vrij rijden) - zaterdag: 8.00 -16.00 u - zondag: 8.00 – 12.00 u - vakantieperioden: 8.00 u - 12.00 u

Deze uurregeling geldt voor iedereen en dient dan ook strikt opgevolgd te worden. Uitzonderingen worden slechts toegestaan in geval van ziekte. 2. Een leerling die door ziekte niet kan aanwezig zijn op zijn dienst, zorgt voor een vervanger en brengt de eerstvolgende schooldag een medisch attest binnen op school en in de manege. 3. Wie nalaat zijn dienst uit te voeren en geen geldig doktersattest ter beschikking stelt, krijgt onmiddellijk 2 inhaaldiensten die volgen op de niet uitgevoerde dienst. Deze inhaaldiensten worden aangeduid door de Mevr. Reynders of Mijnh. Hansen. Indien de leerling nalaat één van deze inhaaldiensten uit te voeren, volgt een uitsluiting van ruiter en paard. 4. Gemiddeld zullen de leerlingen eenmaal per maand weekenddienst hebben. De interne leerlingen kunnen op vrijdagavond overnachten op het internaat, mits vergoeding. Er is afgesproken dat de eerste vrijdagavond van elke maand gereserveerd wordt voor de jongens. Dit betekent dat de 2de,3de& 4de (5de) vrijdag voorbehouden wordt voor de meisjes. Tijdens de diensten vervullen de leerlingen strikt de hen opgelegde taken. 5. Indien de leerling zijn/haar paard tijdens de verlofperioden mee naar huis neemt, hoeft hij/zij geen dienst te doen. 6. Tijdens de diensturen is er mogelijkheid tot bijles: zaterdag de ganse dag. De bijles wordt steeds besproken met de betrokken leerkracht. 7. De leerlingen met dienst zorgen voor stevig schoeisel (geen sportschoenen!). 8. Scheren van paarden gebeurt tijdens de lessen grooming. 9. Je mag niet zonder toezicht paardrijden, en zeker geen oefeningen uitvoeren, die nog niet voldoende aangeleerd werd tijdens de rijlessen. 10. Woensdagnamiddag zijn alle toegelaten leerlingen verplicht aanwezig van 13.00 tot 16.30u. Er worden taken opgelegd door de leerkrachten. Leerlingen die zich niet gedragen of taken niet uitvoeren, zullen 3 woensdagnamiddagen uitgesloten worden door de verantwoordelijke leerkracht.

5. Vrij rijden en wandelen 1. Vrij rijden kan tijdens de diensturen, mits toestemming van de aanwezige leerkracht. 2. Wandelen kan tijdens de diensturen, vanaf 16 jaar met eigen paard, mits schriftelijke toestemming van de ouders en gunstig advies van de leerkrachten. Er wordt nooit alleen gewandeld.

6. Respect voor het materiaal en de infrastructuur 1. Elke leerling krijgt een kast toegewezen die kan gesloten worden. De leerling die zijn kast beschadigt, dient de herstellingen zelf te betalen. Iedereen is verantwoordelijk voor de eigen kast en sleutel. 2. Elke leerling beschikt over een volledige uitrusting voor het verzorgen en berijden van zijn/haar paard: Eigen zadel Wit/grijs zadeldeken Eigen hoofdstel met eenvoudige trens Vier witte/grijze bandages Halster en touw Longeertouw Poetsgerief (roskam, zachte en harde borstel, manenkam, staartborstel, elastiekjes, schaar, hoevenkrabber, spons, handdoek, emmer) 3. Spullen die op de vloer in de gangen en de poetsruimten blijven liggen, worden onteigend en bewaard in het lokaaltje voor gevonden voorwerpen. Er wordt door de leerkracht een opmerking gemaakt op de gedragsfiche van de betrokken leerling. (Gedragsfiche: bijlage 1) 4. Om eventuele discussies i.v.m. eigendom van materiaal te vermijden, dienen de leerlingen al hun materiaal te merken.

7. Brengen en ophalen van paarden 1. 2.

Vrijdagavond: tussen 16.30-17.45 Zaterdag: binnen vakantieperiode: tussen 8.00-12.00 Zaterdag: buiten vakantieperiode: tussen 8.00-16.00 3. Zondag: tussen 8.00-12.00 Zondag: voor een schooldag van 19.00-21.00

8. Wedstrijden 1. Vanaf de derde graad (5PaV, 6PaV, 7MR) zijn de leerlingen verplicht 5 wedstrijden naar keuze te rijden. 2. In overleg met de praktijkleerkrachten worden leerlingen geselecteerd om aan de wedstrijden van de Jeugdcup (dressuur en springen). 9. VZW Hippos 1. De betaling van het stalgeld gebeurt op rekening van VZW Hippos IBAN: BE41 0682 1651 2010 BIC: GKCCBEBB 2. Het stalgeld bedraagt 275,00 euro per maand ( incl. BTW). Er worden 10 maanden per schooljaar aangerekend. 3. Indien ouders en leerlingen vragen om het paard mee naar huis te nemen tijdens de vakantieperioden, hebben zij recht op één zak voeder per week vakantie. De verblijfkosten worden echter niet verminderd.

Bijlage 11.1: Gedragsfiche paardenhumaiora Bijlage 11.2: Contract pensionpaarden

Bijlage 11.3: Wettelijke verplichting i.v.m. identificatie en gezondheid van het paard, die moeten ingeleverd worden bij elke wijziging van het paard Bijlage 11.4: Specifieke informatie over evaluatie Bijlage 11.5: Akkoord specifiek reglement Paardenhumaniora

Bijlage 11.1: Gedragsfiche paardenhumaniora

Attitude Springen zonder toezicht van lkr Longeren zonder hoofdstel/beenbeschermers (uitgezonderd medische redenen) Staldeur open Hoeven niet uitkrabben Te paard in de gang Paard leiden zonder touw Paard in de wei zetten zonder halster Halster aan de muur laten hangen Lawaai in de gangen, piste, zadelkamer Poetsplaats, parking of gangen vuil achterlaten (mest, haren,…) Dekens niet opgevouwen aan staldeur of op poetsplaats Stal niet proper bij begin vakantie Niet in uniform Lange haren los tijdens de lesuren Pet op tijdens de lesuren

Datum/lkr/opm

Gedrag (met sanctie uit schoolreglement) Algemeen Gedrag Bevuilen zadelkasten/zadelkamer GSM-gebruik zonder toestemming Gebruik MP3-speler, iPod,…

Lawaai in gangen, piste, zadelkamer Onbeleefd gedrag tov personeelslid Spijbelen Onbehoorlijke kledij of haartooi Voorwerpen vreemd aan school meebrengen

Sigaretten of andere genotsmiddelen meebrengen Roken

De klas verlaten zonder toestemming Weg van en naar school Ongepaste houdingen op de weg naar school of naar huis Weigering van een verzoek door een personeelslid dat

Datum/Lkr/Opm

Sanctie Halve dag poetsen (extra dienst) 1ste keer: GSM bij TAC tot einde dag 2de keer: GSM bij TAC tot einde week 3de keer: GSM bij TAC tot einde maand

Opstel van 1 tot 4 blz naargelang de feiten Strafstudie Verwijzing naar directie/TAC Deze voorwerpen worden tot het einde van het schooljaar in bewaring genomen. Gevaarlijke voorwerpen worden nooit terug gegeven. Eventueel gebruik ervan wordt bestraft met strafstudie of een uitsluiting. Deze worden steeds afgenomen Opstel van 4 blz over de gevaren van roken. Bij hardnekkige overtredingen volgt een strafstudie of een uitsluiting Straf schrijven tot het einde van het lesuur Opstel van 1 tot 4 blz naargelang de feiten Opstel van 1 tot 4 blz naargelang de feiten

de leerling doorstuurt naar school of naar huis Aankomst op school Opzettelijke beschadigingen van fietsen Te laat komen zonder geldige reden

Betaling van de opgelopen schade en een strafstudie Nota in de agenda plaatsen Na 3 overtredingen: opstel Na 6 overtredingen: strafstudie

Bijlage 11.2: Contract pensionpaarden CONTRACT PENSIONPAARDEN Tussen VZW Hippos vertegenwoordigd door C. Hansen, bestuurder, vrankrijk 2e, 3740 Bilzen en de heer /mevrouw ………………………………..eigenaar van het paard ……………………………………… dat gestald is in de Paardenhumiora en gebruikt door ……………………………………… om de lessen te volgen van de afdeling ‘Paardrijden en verzorgen’, ‘Manegehouder-Rijmeester’ van de Martinusschool Bilzen is overeengekomen wat volgt:

Art 1. Het stamboekpapier of Equipas met alle vaccinaties en bewijs dat het paard gechipt is, moet door de leerling bewaard worden als het paard er gestald wordt. Art 2. Het paard wordt gestald in een box die door Mijnh. Hansen wordt toegewezen. Art 3. Het paard krijgt tweemaal per dag krachtvoeder. De hoeveelheid wordt aangepast aan zijn behoefte. Daarnaast krijgen ze nog kuilgras. De leerling is verantwoordelijk voor de voederbak. De hoeveelheid krachtvoeder is in samenspraak met de TAC. Art 4. De paarden staan op stro. Het opstrooien van de stal gebeurt door de leerling van de school, dagelijks van maandag tot en met vrijdag. Tijdens vrije dagen en vakanties, behalve juli en augustus, kunnen de leerlingen hun paard in de Paardenhumaniora. laten. Voor de verzorging van de paarden worden deze studenten belast met 2 diensten per vakantieweek. ze staan dan zelf in voor de verzorging van het paard in afspraak met de teeltoverste of bevoegde leerkracht. Paarden die niet op stro mogen staan, wat met een verklaring van de dierenarts moet bevestigd worden, kunnen een schavelingen krijgen, mits betaling van een meerprijs van € 25,00 per maand. Art. 5. Het paard wordt enkel gebruikt door de leerling van de school. Mits toestemming van de eigenaar mag iemand anders het paard gebruiken.

Art. 6 Er mogen nooit paarden vrij lopen in de pistes of er gelongeerd worden. Art. 7 De VZW Hippos verbindt zich ertoe erover te waken dat het paard in goede gezondheid verkeert. Daarom is men verplicht een vaccinatie- en ontwormingsschema te volgen, zie bijlage 5. Bij twijfel aan de gezondheid van het paard verwittigen de leerkrachten de eigenaar of gebruiker zo vlug mogelijk. Zijn deze niet bereikbaar dan roept de verantwoordelijke, indien hij dat nodig acht, de dierenarts op kosten van de eigenaar of gebruiker van het paard. Art. 8 Alle kosten ( dierenarts, inentingen en ontwormingen, vitamines of hoefverzorging) aan het paard, met uitzondering van voeder en een proper gestrooide stal zijn ten laste van de eigenaar of gebruiker bovenop de vaste stalkosten. Art. 9 De verantwoordelijke van de school behandelt de paarden met zorg maar is niet verantwoordelijk voor ziekten, gebreken, verwondingen of eventueel de dood die kan voorkomen tijdens de stalling. Wil men hiervoor verzekerd zijn, dan moet men zelf een verzekering afsluiten. Daarnaast is het verplicht een verzekering ‘burgerlijke aansprakelijkheid’ te nemen voor schade veroorzaakt aan derden, dit door de eigenaar of gebruiker bij eigenaarspaarden. Art.10 De kostprijs voor het stallen van een eigenaarspaard bedraagt 275,00 euro/maand (incl. BTW) te betalen aan de VZW Hippos. Er worden 10 maanden per schooljaar aangerekend (niet juli en augustus). Het stalgeld dient per maand betaald te worden.. Wie de 3 voorafgaande maanden niet betaald heeft, kan zijn paard niet meer in de Paardenhumaniora stallen tot de betaling gebeurd is. Art.11 Het contract vervalt automatisch op het einde van het schooljaar. Art.13 Bijzondere bepalingen: Een waarborg van 275,00 euro, betaald bij de inschrijving op de rekening van VZW Hippos, wordt op het einde van de studies terug betaald, na aftrek van kosten, aan de betaler op basis van een eenvoudige schriftelijke aanvraag (per brief of via email).

Handtekening De eigenaar-gebruiker

Handtekening Bestuurder VZW Hippos, C. Hansen

Bijlage 11.3: Wettelijke verplichting i.v.m. de gezondheid van het paard die moeten ingeleverd worden bij elke wijziging van paard

Beste leerling/ouder, Er zijn een aantal wettelijke verplichtingen aangaande de identificatie en de gezondheid van het paard. Zo zal elk paard een chipcontrole op school moeten ondergaan. Bovendien moet elk paard ook vergezeld worden van het stamboekdocument. Een aantal heel belangrijke en veel voorkomende ziektes, zoals tetanus (klem), influenza (griep), rhinopneumonie en worminfecties, kunnen evenwel voorkomen worden door preventieve maatregelen. Een goede preventie gaat gepaard met een strikt vaccinatie- en ontwormingsprogramma. In samenspraak met de directie en leerkrachten van de richting Paardrijden en -verzorgen, is er een vaccinatie- en ontwormingsschema opgemaakt, met aanduiding van de geraamde kostprijs om het volgende jaar een voldoende en medisch verantwoorde preventie te voorzien. Er wordt verwacht dat de paarden die in de paardenhumaniora opgestald worden degelijk ingeënt zijn tegen griep, klem en rhinopneumonie. Het is daarom belangrijk dat het vaccinatieboekje de paarden vergezelt. Wanneer de vaccinaties onvoldoende zijn, worden deze in de paardenhumaniora toegediend, volgens onderstaand schema. Ontwormingen worden voor iedereen op school gedaan volgens onderstaand schema, zodat alle paarden op hetzelfde ogenblik behandeld worden, wat de infectiedruk op de paardenhumaniora sterk vermindert. Datum

Behandeling

Begin september

Ontwormen: equimax: werkzaam tegen o.a. bloedwormen en ook tegen lintwormen Vaccinatie tegen tetanus – influenza en rhinopneumonie (niet verplicht voor paarden die al werden ingeënt) (internationaal vaccinatiebewijs vereist) Herhalingsvaccinatie tegen tetanus- influenza en rhinopneumonie (voor paarden die voorheen nog nooit werden ingeënt) Ontwormen: eraquell (bloedwormen) Ontwormen: eraquell (bloedwormen)

Half september

Half oktober

Na de kerstvak. Begin april

Eventuele kostprijs in euro Btw incl. 23,79 18,15 20,57 18,15 20,57 13,83 13,83

Bijlage 11.4: Specifieke informatie over evaluatie Algemene informatie: zie schoolreglement. OVUR: Oriënteren – Verkennen – Uitvoeren – Reflecteren De praktijk paardrijden zal beoordeeld worden aan de hand van procesevaluatie en productevaluatie. Voor de productevaluatie volgen we volgende evaluatiecriteria per periode en per niveaugroep. Tijdens de eindexamens van de derde graad wordt rekening gehouden met de gekozen discipline voor de rijvaardigheidsproef voor Instructeur B.

1. Evaluatiecriteria dressuur Kerst

Juni

3C

A-brevet

B-brevet

3B

B-brevet

E5

E5

Initiator

Initiator

A6

A6

Instructeur B

Instructeur B

L7

L7

Trainer B

6B

Trainer B

M3

6A

M3

Trainer A

3A en 4C 4B 4A en 5C 5B 5A en 6C

2. Evaluatiecriteria springen Kerst

Juni

Kerst

Juni

3C

60

70

3B

70

80

3A en 4C

80

90

4B

90

100 (Initiator)

100 (Initiator)

110 (Instructeur B)

110 (Instructeur B)

115

115

120 (Trainer B)

6B

120 (Trainer B)

125

6A

125

130 (Trainer A)

4A en 5C 5B 5A en 6C

Bijlage 11.5: Akkoord Specifiek reglement Paardenhumaniora

Reglement richting

‘Paardrijden en verzorgen’ ‘Manegehouder–rijmeester’

De ouders/voogd van …………………………………………………………………………………... Leerling(e) van klas: ………………. Bevestigen hierbij het schoolreglement van de afdeling ‘Paardrijden en verzorgen’ en Manegehouder – Rijmeester te hebben gelezen en verklaren zich akkoord met de inhoud ervan en zullen zich eraan houden en ernaar handelen. Hij/zij rijdt tijdens de praktijklessen en praktijkexamens met een

Sponsorpaard (1)

Een eigen paard (1): naam van het paard: ………………………………………….

Wijzigingen in verband met bovenvermelde inlichtingen dienen schriftelijk aangevraagd te worden aan de TAC. Na goedkeuring zal een nieuw exemplaar ter ondertekening aan de ouders worden voorgelegd.

Handtekening leerling(e)

(1) Schrappen wat niet past.

Handtekening ouders/voogd

Bijlage 12: Begeleiding bij je studies Algemeen De klastitularis: Eén van je leraars is je klastitularis. Bij je klastitularis kan je in de loop van het schooljaar altijd terecht met je vragen en je problemen in verband met je studies of je persoonlijke situatie. Hij kan bemiddelen in probleemsituaties met de directie, opvoeders of vakleraars. Hij kan, in samenspraak met de adjunct-directeur, specifieke remediale hulp (zie verder) inschakelen voor individuele leerlingen van je klas of voor je gehele klas. De vakleraar: Ook bij je vakleraars kun je steeds terecht voor bijkomende hulp in verband met hun leervak. Indien nodig zullen ze op eigen initiatief of na afspraak met de begeleidende klassenraad voor de nodige vakremediëring zorgen. Het is duidelijk dat je zelf aan de geboden hulp met de nodige inzet moet meewerken en dat je de gemaakte afspraken moet nakomen. De ondersteunende taak: Een ondersteunende taak kan bestaan uit een aantal extra oefeningen die bij de actuele leerstof horen. De taak heeft dan ook de bedoeling het verwerken van de leerstof van dat ogenblik te “ondersteunen”. Als de leerkracht oordeelt dat de leerling de leerstof niet voldoende onder de knie heeft en het gevaar bestaat dat de leerling achterop geraakt, dan kàn de leerkracht extra oefeningen opgeven of aanduiden (in het handboek, op extra bladen, …). De remediëringstaak: Een remediëringstaak is bedoeld als studiehulp voor een leerling die sommige vaardigheden of leerstofonderdelen onvoldoende beheerst. De taak kan bestaan uit het maken van extra oefeningen of werkopdrachten en/of het opnieuw instuderen van de leerstof. De leerling voert deze opdracht zelfstandig uit. Iedere vakleerkracht kan op eender welk ogenblik in het schooljaar een remediëringstaak opleggen. Daarnaast kan de klassenraad een remediëringstaak verplichten: als de klassenraad bij de bespreking van de rapportcijfers (Kerstexamen en eindexamen) een tekort vaststelt op een hoofd- of richtingvak, dan volgt er automatisch een remediëringstaak voor dat vak. De klastitularis verwittigt voor welk vak de leerling een remediëringstaak moet maken. Inleveren van de taak / afleggen van de test / bijkomende remediëringsopdrachten De leraar van het vak waarvoor de leerling een remediëringstaak moet maken, zorgt voor een nauwkeurige omschrijving van de opdracht en bespreekt met de leerling: de datum waarop de extra oefeningen of werkopdrachten ingeleverd worden en / of de dag waarop de leerling eventueel een test aflegt over de geremediëerde leerstof. de data waarop de leerling verwacht wordt om eventueel bijkomende remediëringsopdrachten of ordestudies te maken.

Beoordeling

De remediëringstaak wordt niet alleen beoordeeld op correctheid, maar evenzeer op nauwgezetheid, inzet, respecteren van de timing, … Het resultaat wordt door de vakleerkracht meegedeeld. Deliberatie Het resultaat op remediëringstaken en ondersteunende taken is een belangrijk element bij de einddeliberatie: bij een positieve evolutie kan de klassenraad overwegen een jaartekort te delibereren. Het remediëringsaanbod houdt een bindende afspraak tussen de leerkracht(en) en jezelf in: je moet bereid zijn de nodige inspanningen te doen en met inzet aan de remediëring mee te werken.

Bijlage 13: Pedagogisch Project van het Gemeenschapsonderwijs (PPGO) De algemene grondslag Het PPGO is het basisdocument waarin de grondbeginselen, de waarden en de algemene doelstellingen van het Gemeenschapsonderwijs zijn opgenomen. Het PPGO is een referentiekader waarbinnen leerlingen begeleid worden in hun persoonlijke ontplooiing enerzijds en in hun ontwikkeling naar samenleven in diversiteit en harmonie anderzijds. Daarbij is het wezenlijk dat de leerlingen bewust en kritisch nadenken over hun handelen en op grond daarvan verantwoorde keuzes maken. Daaruit blijkt dat het Gemeenschapsonderwijs naast onderwijs ook de opvoeding van de gehele persoonlijkheid van de leerlingen beoogt.

Basisbeginselen Met het PPGO wil het Gemeenschapsonderwijs elk individu kansen bieden op een optimale ontwikkeling; een ontwikkeling die niet leidt tot nivellering en standaardisering, maar gedifferentieerd is naar ieders talent en competenties. Hierbij krijgen de leerlingen aangepaste pedagogisch-didactische begeleiding. Het PPGO streeft de totale ontwikkeling van de persoon na de verwerving van kennis en inzicht, de ontwikkeling van vaardigheden en attitudes, met bijzondere aandacht voor een kritische en creatieve ingesteldheid ten aanzien van mens, natuur en samenleving. Iedere mens is uniek. In elk onderwijs- en opvoedingssituatie moet dus de individuele eigenheid van iedere leerling tot haar recht komen. Dit betekent onder meer gelijke ontwikkelingskansen voor gelijkbegaafde. Het houdt enerzijds in dat milieuachterstanden of handicaps worden gemilderd of weggewerkt door aangepaste hulpverlening, en anderzijds dat wordt ingespeeld op de specifieke behoeften van meerbegaafde en talentvolle jongeren. In dit kader – het streven naar kansengelijkheid en het waarborgen van een maximale ontplooiing van capaciteiten – stelt het Gemeenschapsonderwijs alles in het werk opdat elke leerling een zo hoog mogelijk niveau bereikt volgens zijn talenten en interesses. M.a.w. het Gemeenschapsonderwijs tracht een maximale vooruitgang (d.i. leerwinst) te realiseren bij zijn leerlingen. De leerling is niet alleen een individu, maar ook een gemeenschapswezen. Ook aan dat aspect hecht het Gemeenschapsonderwijs grote waarde. Een harmonische wisselwerking tussen individu en gemeenschap is onontbeerlijk; de individuele persoon moet in de samenleving ontplooiingskansen krijgen. Dit is slechts haalbaar, als de vorming van het individu ‘totaal’ is, d.w.z. als ze zowel wetenschappelijke en technologische, sociaal-culturele en ethische componenten omvat; een gezond evenwicht tussen die verschillende componenten is een must. Steunende op die totale vorming zullen de jongeren het doel en de zin van hun handelen leren inzien en zich ten opzichte van zichzelf en van het maatschappelijk gebeuren met kritisch inzicht kunnen opstellen; ze zullen van jongs af leren in vrijheid verantwoordelijkheid te dragen. Het Gemeenschapsonderwijs voedt op tot sociaal engagement, verantwoord gebruik van de ruimte, wereldsolidariteit, verdraagzaamheid en brede belangstelling voor het culturele gebeuren hier en elders. Het PPGO staat voor een dynamisch mensen maatschappijbeeld en het beoogt de vorming van vrije mensen, die:

• • • • • •

•

een fundamenteel zelfvertrouwen hebben, dat steunt op authenticiteit en integriteit; een open geest hebben, zonder vooroordelen, met belangstelling en respect voor ieders mening; mondig zijn, zodat ze hun ideeën helder en juist kunnen vertolken; bereid zijn tot levenslang en levensbreed leren; getuigen van intellectuele, emotionele, esthetische en ethische bewogenheid; zich betrokken weten bij de sociale werkelijkheid en de maatschappelijke ongelijkheden: opkomen voor de eerbiediging van de Rechten van de Mens en zijn fundamentele vrijheden, voor sociale rechtvaardigheid en voor democratische instellingen; de gelijkwaardigheid van mensen en de emancipatie van elk individu niet enkel als principe huldigen, maar zich ook inspannen om ze te verwezenlijken.

Neutraliteit naar actief pluralisme Het gemeenschapsonderwijs is gehouden tot neutraliteit. Dat houdt in: de eerbiediging van de filosofische, ideologische en godsdienstige opvattingen van de leerlingen en hun ouders. ‘Neutraal’ wordt door de grondwetgever niet opgevat als ‘waardevrij’ of ‘vrijblijvend’. Het Gemeenschapsonderwijs in niet gebonden aan een levensbeschouwelijke ‘richting’. Het is evenmin verbonden met een ideologische groep. Mensen van alle overtuigingen zijn welkom in het Gemeenschapsonderwijs en hun eigenheid wordt er gerespecteerd. Het Gemeenschapsonderwijs beschouwt het actief omgaan met deze diversiteit als een meerwaarde en als een pijler van zijn onderwijs. Via dit actief pluralisme beklemtoont het Gemeenschapsonderwijs dat de mensheid, ondanks alle verschillen, verbonden is door gemeenschappelijke waarden en doelen.

Concrete toepassingen Het PPGO • komt op democratische wijze tot stand. Alle actoren uit het Gemeenschapsonderwijs worden uitgenodigd een bijdrage te leveren tot zijn realisatie. Dat veronderstelt: inkijk (informatie van alle betrokkenen); inzicht (door coördinatie) via overlegstructuren; inspraak (door communicatie) door echte participatiemogelijkheden in alle geledingen van het Gemeenschapsonderwijs. Dit is de ondergrond van de beleidsvisie in het Gemeenschapsonderwijs: door directe democratische deelneming aan het beleid een proces op gang brengen waardoor het engagement in de uitvoering van de beleidsbeslissingen wordt opgewekt; • wil alle betrokkenen bij het Gemeenschapsonderwijs aanzetten tot reflectie op de maatschappelijke realiteit enerzijds en de dagelijkse onderwijspraktijk anderzijds; • vindt zijn concrete vertaling in het schoolwerkplan, het schoolreglement en de schoolcultuur in het algemeen; • heeft een dynamisch karakter: het kan worden aangepast als gevolg van een wijzigende context (maatschappelijke ontwikkelingen, nieuwe wetenschappelijke inzichten, veranderende pedagogische behoeften enz.).

Bijlage 14: Ziekte, ongeval en medicatie Bilzen, 1 september 2014 Beste ouder(s) Het schoolreglement bepaalt dat er geen medicatie kan toegediend worden aan leerlingen. Het personeel kan wel de inname van medicatie begeleiden als een leerling omwille van een chronische ziekte of een door een arts vastgestelde ziekte medicatie moet innemen. We maken graag de volgende afspraken met u: • Vermijd zoveel mogelijk dat er medicatie op school moet worden toegediend; • Is dit toch absoluut nodig, dan vragen wij u om onderstaand attest door de behandelende arts te laten invullen en ons te bezorgen; • Het schoolpersoneel kan op geen enkel ogenblik verantwoordelijk gesteld worden voor bijwerkingen die de leerling kan ondervinden nadat de medicatie correct op school is toegediend. Met vriendelijke groet, E. Vanrusselt directeur Attest van de behandelende arts, te overhandigen aan de leerkracht/school Naam van de leerling:

………………………………………………………

Naam van de medicatie:

………………………………………………………

Dosis:

………………………………………………………

Toedieningswijze:

………………………………………………………

Tijdstip van toediening: Periode van toediening:

………………………………………………………… van .................. tot ………………

Bewaringswijze van het geneesmiddel:

…………………………………………….

Tijdstip van toediening op school:……………………………………………………… Stempel en handtekening arts

Handtekening ouder(s)

Bijlage 15: Organogram van onze school

STUDIE-AANBOD CAMPUS MARTINUS BILZEN Derde graad ASO (16-18j) Latijn-wiskunde Latijn-wetenschappen Latijn-moderne talen Moderne talen-wiskunde Moderne talen-wetenschappen Wiskunde-wetenschappen Economie-wiskunde Economie-moderne talen Economie-wetenschappen Humane wetenschappen Derde graad TSO (16-18j) Lichamelijke Opvoeding en Sport met keuzesport voetbal, paardrijden, turnen, tennis, dans, wielrennen

Tweede graad ASO (14-16j) Latijnwetenschappen Economie Humane wetenschappen Seminaries

Tweede graad TSO (14-16j) Lichamelijke opvoeding en sport met keuzesport voetbal, dans, paardrijden, turnen, tennis, wielrennen

Eerste graad ASO (12-14j) Latijn Moderne wetenschappen – sport – techniek Seminaries naar keuze in de vrije ruimte

Derde graad BSO (16-19j) 7e specialisatiejaar Manegehouder en rijmeester BSO Paardrijden en –verzorgen 7e specialisatiejaar Bio-ecologische bouwafwerking BSO Duurzaam Wonen 7e specialisatiejaar Stijl- en designmeubelen BSO Hout 7e specialisatiejaar Modespecialisatie en trendstudie BSO Moderealisatie en verkoop 7e specialisatiejaar Kinderzorg BSO Organisatiehulp Tweede graad BSO (14-16j) Hout Duurzaam wonen Moderealisatie en presentatie Verzorging - voeding Paardrijden en -verzorgen Seminaries sport: voetbal, wielrennen, omnisport, tennis, turnen

Eerste graad BSO (12-14j) Hout-metaal Land- en tuinbouw Mode - verzorging - voeding

SECUNDAIR ONDERWIJS MARTINUS Lager onderwijs (6-12j) Kleuterschool (2,5-6j) BASISSCHOOL MARTINUS

Bijlage 16: Pedagogisch project en schoolreglement vanaf september 2014

Ondergetekenden (naam ouder(s)) ____________________________________________ ____________________________________________ en (naam van de leerling(e)), ____________________________________________ uit klas _____________________________________ van school ___________________________________ Bevestigen hierbij het schoolreglement voor het schooljaar 2014-2015 en het pedagogisch project in papieren versie ontvangen te hebben en te ondertekenen voor akkoord. te __________________________________________ op (datum)___________________________________

Handtekening(en)

De leerling(e) __________________________________ De ouder(s)

____________________________________ ____________________________________

______

2. Lestijdenpakket

98

Vestiging MS Bilzen

Leerlingenaantallen per vestiging 2014-2015 Lln. van KA Bilzen

1A + 2A

Aantal

Coëff.

Lln.

Uren

1-25 26-50 51-100 101→

2,25 1,95 1,8 1,6

25 25 16

56,25 48,75 28,8 0

66 1B + BVJ

1-25 26-50 51-100 101→

3,05 2,75 2,6 2,45

25 22

2 gr.ASO

3 gr.ASO

Uren

Lln. van KTA Tongeren Lln.

0 0 0 0

76,25 60,5 0 0

Uren 0 0 0 0

0 0 0 0 0

0

0 0 0 0 0

1-25

1,9

25

47,5

0

0

26-50

1,7

12

20,4

0

0

51-100

1,6

0

0

0

101→

1,45

0

0

0

37 de

Lln .

0

47 de

Lln. van KA Tongeren

1-25

1,9

26-50

1,7

28

0 53,2

7

0

0 13,3

0

0

0

51-100

1,6

0

0

0

101→

1,45

0

0

0

28

7

0

de

2 gr. TSO Admin. & distributie Sport Chemie Industriële technieken Land- & tuinbouw Paramed. opleidingen Personenzorg Voeding Hotel Kleding & confectie Elektriciteit Decoratieve technieken Grafische technieken Optiek Orthopedische technieken Tandtechnieken Verzorgingstechnieken Hout & bouw Metaal Textiel Glastechnieken de Verhoging 2 gr. TSO

1-25

2,05 2,05 2,15 2,15 2,15 2,15 2,15 2,15 2,25 2,25 2,35 2,45 2,45 2,55 2,55 2,55 2,55 2,65 2,65 2,65 2,75 0,5

25

0 69,7 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 12,5

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

9

34

26-75

0,3

2,7

0

0

76-150

0,1

0

0

0

151 →

0

0

0

0

99

34

0

0

de

3 gr. TSO Admin. & distributie Sport Chemie Industriële technieken Land- & tuinbouw Paramed. opleidingen Perzonenzorg Voeding Hotel Kleding & confectie Elektriciteit Decoratieve technieken Grafische technieken Optiek Orthopedische technieken Tandtechnieken Verzorgingstechnieken Hout & bouw Metaal Textiel Glastechnieken de Verhogingen 3 gr. TSO

1-25

2,05 2,05 2,15 2,15 2,15 2,15 2,15 2,15 2,25 2,25 2,35 2,45 2,45 2,55 2,55 2,55 2,55 2,65 2,65 2,65 2,75 0,5

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

15

15

0 30,75 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 7,5

26-75

0,3

0

0

0

76-150

0,1

0

0

0

151 →

0

0

0

0

0

0

15

de

2 gr. BSO Administratie & distributie Land- & tuinbouw Personenzorg Decoratieve technieken Elektriciteit Hotel Kleding en confectie Verzorgingstechnieken Grafische technieken Glasverwerking Goud-juwelen Hout & bouw Marmerbewerking Metaal + duurzaam wonen Textiel de Verhogingen 2 gr.BSO

1-25

2,45 2,55 2,55 2,65 2,65 2,65 2,75 2,75 2,85 3,05 3,05 3,05 3,05 3,05 3,05 0,6

26-75

0,3

76-150

0,15

151 →

0

25

0 63,75 51 0 0 0 22 0 0 0 0 9,15 0 30,5 0 15

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

41

12,3

0

0

0

0

0

25 20

8

3 10

0 66

0 0

0 0

de

3 gr. BSO Administratie & distributie Land- & tuinbouw Personenzorg

2,45 2,55 2,55

32 23

0 81,6 58,65

0 0 0

9

0 0 22,95

100

Decoratieve technieken Elektriciteit Hotel Kleding en confectie Verzorgingstechnieken Grafische technieken Glasverwerking Goud-juwelen Hout & bouw Marmerbewerking Metaal+duurzaam wonen Textiel de Verhogingen 3 gr.BSO

1-25

2,65 2,65 2,65 2,75 2,75 2,85 3,05 3,05 3,05 3,05 3,05 3,05 0,6

25

0 0 0 38,5 0 0 0 0 30,5 0 70,15 0 15

26-75

0,3

50

15

0

0

76-150

0,15

27

4,05

0

0

151 →

0

LEERLINGENAANTALLEN TOTAAL lesup

1073,6

96,57%

14

10 23

0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

9

0

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5,4

0

102

0

9

380

7

24

993,7

13,3

66,6

959,62

12,84

64,32

Lesuren G/Z

Controle leerlingenaantallen MS Martinus Bilzen KA Ambiorix Tongeren KTA Plinius Tongeren

380 7 24

101

3. Nascholingsplan

102

Het nascholingsplan van de Martinusschool te Bilzen

Meerjarenplan 20102010-2016 Meerjarenplan 20062006-2010 103

Het nascholingsplan van de Martinusschool te Bilzen Doel en nut van ons NSP Het NSP past in het schoolwerkplan en getuigt van een schoolvisie op kwaliteit Wie de kwaliteit van zijn onderwijs voortdurend wil verbeteren, onderzoekt en evalueert permanent de situatie van waaruit hij vertrekt. Voor de school als organisatie en voor de individuele leerkrachten is dit dan ook de grondslag van o.a. het schoolwerkplan (SWP). In ons SWP gaan wij na welke de heersende schoolcultuur is om op basis daarvan een nieuwe, idealere situatie uit te tekenen. Om van de huidige naar een toekomstige situatie te evolueren worden actieplannen opgesteld. Een voorbeeld van zo een actieplan is het NSP. Het NSP kan dus als een onderdeel van het SWP worden beschouwd. Het wordt jaarlijks aangepast en bevat idealiter zelf ook een algemene situering, met acties op lange en korte termijn. Het geeft aan welke de behoeften aan nascholing er zijn en welke accenten er dienen gelegd worden om daadwerkelijk nascholing te laten volgen of te organiseren. Daar koppelt het voor concrete personen of doelgroepen initiatieven aan vast voor het lopende schooljaar. Voor elk van deze initiatieven zal het NSP ook vermelden hoe de nascholing (die door één of meer personeelsleden uit de instelling zal worden gevolgd) geëvalueerd en in de school geïmplementeerd zal worden. Het volgen of organiseren van nascholingsactiviteiten kan dus niet vrijblijvend gebeuren. De ideeën en nieuwe inzichten moeten wel degelijk in het schoolgebeuren toegepast worden. Het volgen van een nascholing kan dan ook niet beschouwd worden als een losstaande gebeurtenis, maar kadert binnen ons globaal beleid. Het NSP heeft als doel de professionaliteit van de leraar te verhogen en het pedagogisch beleid van de school te verbeteren Het NSP is complementair aan begeleiding. Begeleiding door directie en PBD is gericht op specifieke, meestal individuele noden (opvolging nieuw leerplan, begeleiding jonge leraar …). Ze is afhankelijk van de individuele, interindividuele en schoolcapaciteit. Nascholing kadert in een bredere beleidsoptie om de kwaliteit van de school en het onderwijs te verhogen en kan volgende aspecten omvatten (de voorbeelden zijn ter illustratie en niet limitatief): Op niveau van de leerkracht:: uitbouw van professionaliteit (vergadertechniek), veranderingen in vakinhouden en vakdidactiek (nieuwe visie op het vak), nieuwe en aangepaste methodieken (alternatieve

werkvormen), leerlinggerichte aspecten (evaluatie, begeleiding, ICT-gebruik, zelfgestuurd leren), …. Op niveau van de school: aanvangsbegeleiding: opvang van beginnende leerkrachten uitbouw van een efficiënte schoolteamwerking via gezamenlijke aanpak en doelgerichtheid, personeelsbeleid, samenhang, zelfevaluatie, gelijke kansenbeleid, evaluatiebeleid, welzijn en welbevinden, ICT-beleid, uitwerking projecten (GWP, GIP, stage ….), vakoverschrijdende eindtermen, klasmanagement, leerplanrealisatie. N.B. Afhankelijk van de doelgerichtheid hanteert de inspectie de onderverdeling: vakspecifieke nascholing en pedagogisch didactische nascholing.

Het NSP is een administratieve verplichting Onze school is sinds 1 september 1996 wettelijk verplicht om een nascholingsbeleid te voeren en ontvangt hiervoor jaarlijks een apart budget. Deze “gekleurde gelden” mogen 104

uitsluitend voor nascholing van personeel gebruikt worden. De school moet dit kunnen aantonen en verantwoorden. De besteding kan gaan naar inschrijvingsgelden, verplaatsingsonkosten of andere onkosten. De school dient dan ook jaarlijks, op voorstel van de directeur, een NSP op te stellen. Dit plan wordt goedgekeurd door het lokaal overlegcomité (LOC). In het NSP worden de behoeften aan nascholing vastgesteld. De vaststelling van de noden kan resulteren in een prioriteitenplan op korte en lange termijn. Om het nascholingsbeleid op te stellen is het belangrijk dat de leraren, maar vooral de vakwerkgroepen, hun nascholingsbehoeften tijdig doorgeven. Deze manier van werken aan het NSP kan gezien worden als een vorm van zelfevaluatie. Door het nascholingsbeleid in vraag te stellen, door na te gaan welke de behoeften zijn van zowel leraren, leerlingen als ouders en door het beleid op regelmatige tijd te evalueren en bij te sturen, doet de school aan kwaliteitsbewaking. De school past zich op deze manier aan aan de wensen en verwachtingen van haar omgeving, echter zonder daarvoor afstand te doen van eigenheid en opdracht. Tijdens de schooldoorlichtingen treft de inspectie reeds een aantal scholen aan met een nascholingsbeleid dat, zoals het hoort, gedragen wordt door een globale visie. De school beschikt in deze gevallen over een NSP. Ze kiest een aantal aandachtspunten en legt vast waaraan het nascholingsbudget zal worden besteed. Sommige scholen slagen erin de organisatorische problemen die voortvloeien uit het volgen van nascholing tijdens de lesuren op te lossen. Daartegenover staat dat sommige directies een maximale aanwezigheid op school prioritair stellen. Dit alles heeft tot gevolg dat nascholing buiten de lesuren procentueel toeneemt en de school bij het opstellen van de lessenroosters meer en meer gebruik maakt van de voorkennis betreffende de nascholingdata. Voor de meeste scholen is het budget ontoereikend. De meeste scholen betalen de door leraren gemaakte kosten integraal terug op basis van een treinticket 2de klas. Individuele leerkrachten die aan zelfstudie doen rond bepaalde (pedagogische) onderwerpen is in zekere zin ook een bepaalde manier van nascholing, maar deze vorm van nascholing wordt niet erkend door de inspectie.

105

Realisatie van ons NSP Beginsituatie behoefteonderzoek bij leerkrachten behoefteonderzoek bij vakgroepen of teams evaluatieformulier nascholing Tenslotte geeft de bibliografie een lijst van websites waar meer informatie over dit onderwerp kan teruggevonden worden.

Het stappenplan In totaal kunnen 4 stappen onderscheiden worden: Het NSP motiveren en concretiseren aan de hand van inventarisatie Het vastleggen van keuze(s) en via planning komen tot acties Verspreiding van informatie en evaluatie Bijsturing

Stap 1: Het NSP motiveren en concretiseren aan de hand van een inventarisatie Tijdens de eerste stap wordt vastgesteld welke noden de school ervaart. We toetsen daarvoor enerzijds de opleidingsbehoeften van de school aan de aanwezige kennis en vaardigheden van de personeelsleden. Anderzijds kan uit de dagdagelijkse werking worden afgeleid waar noden zich afspelen. Deze inventarisatiefase kan uit volgende onderdelen bestaan: Facultatief: analyse van de beginsituatie (wat doen we goed?): een inventarisatie van de reeds aanwezige kennis en vaardigheden. Noodzakelijk: een inventarisatie van de opleidingsbehoeften (wat kunnen of zullen we beter moeten doen of moeten we aan werken?). Deze inventarisering gebeurt zowel vanuit het perspectief van de organisatie als vanuit het perspectief van doelgroepen en individuele medewerkers. Facultatief kunnen deze noden worden getoetst aan een aantal voorafgaande criteria rekening houdend met vooraf bepaalde prioriteiten zoals het beleidsplan van de scholengroep, lokale omstandigheden, schoolcultuur, … .

Een aantal vuistregels! Organisatie De analyse van de beginsituatie kan volgende elementen omvatten Evaluatie van de uitwerking en vooral de realisatie van prioriteiten en/of klemtonen van vorig jaar (de school kan eventueel een lijst toevoegen van de reeds gerealiseerde nascholing, inclusief evaluatieresultaten en elementen van bijsturing); De meerwaarde op niveau van de klas en de leraar: (wat vinden leraren/ vakgroepen belangrijk en waarom? wat vinden leerlingen ervan?) (zie bijlage 1 en 2: behoefteonderzoek bij leerkrachten en vakgroepen); De meerwaarde op niveau van de school (leerwinst, hoger professioneel handelen, uitgebreide professionaliteit, verhogen beleidsvoerend vermogen van de school, welbevinden leerlingen, ouders en leerkrachten). Opsporen van de algemene en vakspecifieke nascholingsbehoeften kan steunen op: • doorlichtingsverslag 106

• • • • • • • • • • •

SWP zelfevaluatie functioneringsgesprekken resultaten en/of overleg van vakwerkgroepen bevraging van leerkrachten (leerlingen, ouders?) (zie bijlage) overleg tijdens lerarenvergadering overleg met andere overlegorganenen externe tendensen leerplannen recente ontwikkelingen in het vakgebied klemtonen die vanuit algemene vaststellingen komen (vb ICT)

... Het vastleggen van voorafgaande prioriteiten kan rekening houden met: • door de overheid opgelegde of voorgestelde initiatieven of maatschappelijke ontwikkelingen (GOK, taalbeleid); • het inkaderen van het NSP in: - het SWP en het PPGO - het beleidsplan van de scholengroep ... Belangrijke opmerkingen Bij de analyse en de inventarisering is het uitermate belangrijk rekening te houden met een aantal schoolspecifieke criteria, bijvoorbeeld: • de mate waarin de keuze wordt gedragen door het team of door een grote meerderheid van het team; • de analyse van de doelgroepen: wie heeft praktisch belang bij deze nascholing; voor wie is deze nascholing bestemd; heeft deze doelgroep wel nood aan deze nascholing; • organisatorische en praktische bedenkingen: budgettering, realisatie binnen de uren of de opdracht, overdraagbaar naar andere leden of groepen; • aard en kwaliteit van de aangeboden nascholing : zijn er referenties over de kwaliteit van de opleiding (referenties lesgevers of nascholingsorganisatie, gebruik van werkvormen); • minimaal lesverlies en de eventuele vervanging door een collega; doorstromen van informatie en transfer; vroegere ervaringen; ...

Concrete uitwerking (eventuele uitgangspunten) Rekening houdend met maatschappelijke en pedagogische ontwikkelingen wordt aan de leerkrachten gevraagd dat ze in de toekomst aandacht zouden hebben voor volgende ontwikkelingen binnen hun taak of opdracht: • Op klas of vakniveau Didactiek binnen het vakgebied Agogische vaardigheden Leerlingenbegeleiding 107

Evaluatie en remediering Zelfgestuurd en zelfstandig leren Vakgroepwerking …… • Binnen de schoolorganisatie Teamwerking ( vakgroepoverschrijdende teamwerking) Horizontale en verticale samenhang Communicatie Vergadertechniek Didactische werkvormen en multimedia (GWP, …) Beginnende leerkrachten • Binnen het schoolbeleid Verschillende beleidsvormen (leerlingenbegeleiding, leerlingenevaluatie, ...) Kwaliteitszorg Profilering/imago ... Op basis van deze informatie kan hen gevraagd worden de lijst in bijlage in te vullen. Deze lijst kan worden ingevuld ofwel individueel ofwel in vakgroep. Een combinatie is eveneens mogelijk: eerst individueel als huiswerk en nadien bespreking binnen de vakgroep.

Stap 2 : Vastleggen van keuze en via planning komen tot acties Op basis van deze analyse of inventaris maakt onze school (directie, stuurgroep, pedagogisch college …) een keuze welke ontwikkelingsdoelen we op korte termijn en welke op lange termijn willen verwezenlijken? Na de keuze voor korte- en lange termijndoelen wordt de fase van planontwikkeling ingezet. Het meerjaren-NSP én het jaarlijkse NSP worden gemaakt: • Het meerjaren-NSP legt de scholingsthema's en prioriteiten vast voor de komende drie tot vijf schooljaren en stelt de criteria en faciliteiten vast. • Nadat in het meerjaren-NSP is vastgelegd wat de school op langere termijn wil bereiken, wordt in het jaarlijks NSP een overzicht gegeven van de accenten die de school het komende schooljaar wil leggen. De volgende stap is het uitvoeren van deze planning , meer bepaald het volgen van de nascholingen, het opdoen van kennis en ervaring, het verwerven en verwerken van informatie zowel individueel in de klas als binnen de diverse geledingen van de school (vakgroepen, stuurgroepen, projecten …). Dit geldt voor kleine noden die op korte termijn kunnen opgelost worden. Voor andere noden zijn oplossingen nodig op langere termijn. Het gaat dan over het uitwerken van een planning (stappenplan), het opzetten van een beleid en het implementeren van dit beleid binnen de schoolorganisatie. Dit impliceert een aanpak in fasen met een timing, het inhuren of aantrekken van schoolgerichte nascholing en of begeleiding, het uitstippelen van een implementatie en het evalueren en bijsturen van de doelstellingen op basis van de bekomen resultaten.

Concrete uitwerking: Prioriteiten vastgelegd op basis van schooldoorlichting en bevraging leerkrachten. • Leerlingenbegeleiding de organisatie van een leerlingengericht beleid en implementatie ervan de integratie van de principes van “leren leren“ in de klaspraktijk

108

vakoverschrijdende eindtermen implementatie van het G.O.K. – decreet omgaan met socio-emotionele problemen op school •

Onderwijskundig beleid

de implementatie van de eindtermen 1ste en 2de graad taalbeleid op school zorgverbreding vakdidactische en inhoudelijke nascholing teambuilding •

Management

opvolging schooldoorlichting zelfevaluatie op school preventiebeleid verdere opleiding (nieuwe) leden van ondersteunend personeel ( SOLAr toepassingen, onderwijswetgeving, reglementering asielzoekers) •

Vakinhoudelijk

actualisering vakinhouden toepassing ICT in het vak Alle informatie i.v.m. nascholing die de school bereikt, wordt geordend en voor iedereen beschikbaar gesteld in de lerarenkamer.

STAP1 : Inventarisering van nascholingsnoden Op basis van de inventarisering van de noden en rekening houdend met een aantal randvoorwaarden werd onderstaande prioriteitslijst vastgelegd: Prioriteit 1

2

Doelstelling (en)

beoogd (meetbaar?) resultaat

VOET/VOOD en gebruik Gekozen actiepunt endoorlichting van multimedia voorbereiden en coördinatie coördineren verwezenlijken Leerstoornissen herkennen

Leerkrachten kennen de

concretisering nascholing Directie en personeel volgen nascholing ivm VOET/VOOD, en ICT- gebruik Van Mulders Christine, Rost Ludwig GOK-coördinator Monique Reynders volgt

109

een hele reeks nascholingen rond meeste leerstoornissen en dyslexie, dyscalculie, NLD, ASS… gebruiken de ondersteunende Billen Stijn, Hayen Ingrid (ASS) maatregelen Veiligheid waarborgen Bedrijfshulp en veiligheid 1Leerkrachten volgen de EHBOinfrastructuur verbeteren cursus van het Rode Kruis en Krijn Opmaken van een interventieplan Geubbelmans volgt een preventiecursus. Leerkrachten worden Nascholingen volgen ifv humane Vakgerichte nascholingen volgen ivm voorbereid op vernieuwingen wetenschappen, lichamelijke opvoeding nieuwe leerplannen, en kunnen actuele en sport, paardrijden, organisatiehulp, studierichtingen strategieën en didactisch hout-bouw, duurzaam-wonen materiaal gebruiken Begeleiding jonge Nieuwe leerkrachten worden Vakgerichte PBD-nascholingen leerkrachten begeleid door de PBD volgen Actuele leermiddelen Zoveel mogelijk nieuwe Kennismakingsdagen van de verschillende gebruiken handboeken, handleidingen en uitgeverijen volgen en presentexemplaren bestellen software verzamelen GOK-analyse en GOK-coördinatoren zijn op de Monique Reynders volgt alle aangeboden plannen opstellen hoogte van de GOK-nascholingen doorlichtingsinstrumenten Stijn Billen, Kevin Loverix en Continuïteit van het Nieuwe opvoeders en Hannelore Wouters volgen de nascholingen voor het ondersteunend personeel van de personeel- en administratieve medewerkers werkstations op de departement onderwijs leerlingensecretariaat opleiden waarborgen Opvolging van de directie Nascholing van het GO! Opleiding Ingrid Hayen volgt de opleiding directeur Directie secundair onderwijs Actualisering Nieuwe Elisabeth Vanrusselt, directeur , en Ludwig onderwijsbeleid onderwijsontwikkelingen opvolgen Rost volgen de nascholingen Reeks van GO4 talent Taalbeleid opvolgen Ons taalbeleid mag zich niet Allemand Ann, Wilmots Sabine, beperken tot het vak Nederlands, maar moet Dreessen Liesbeth daarnaast ook de knelpunten van de andere taalvakken opvolgen, zelfs de taalproblematiek in alle vakken bijsturen Teambuilding De schooloverstijgende Elk jaar wordt één schooloverstijgende MS Bilzen, vakgroepwerking bevorderen activiteit georganiseerd tussen ale KA en KTA Tongeren door gezamenlijke studiedagen personeelsleden van de drie scholen. Telkens wordt ook de locatie gewijzigd en aangepast in functie van de vooropgestelde doelen. Schooloverstijgende vakgroepen bespreken de actiepunten uit de doorlichtingsverslagen Communicatie Via smartschool LVS, Alle opleidingen in verband met smartschool Verzekeren Jaarplannen gekoppeld aan volgen Kevin Loverix en Stijn Billen VOET + Skore invoeren. Actiepunten van de doorlichting bespreken. Leren evalueren. Herexamens beperken B en C attesten motiveren leerplanmotivatie en begeleiden

3 4

5 6 7 8

9 10 11

12

13

14

Internetgebruik waarborgen

Draadloos netwerk voor alle klassen

Wireless seminar en ICTpraktijkdagen volgen: Stijn Billen

STAP 2 : Middelen 110

Om dit te realiseren beschikt de school over volgende middelen opgebouwd tijdens de vorige jaren en rekening houdend met het budget dat dit jaar wordt vooropgesteld op basis van het aantal ambten: Schooljaar

Budget voorzien

Uitgaven

2006-2007 2007-2008 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012

9820 8653 6084 4535.16 3398.28 3534.28

5476 6902 6451 6477.96 5535.02 2227.68

Rest

beschikbaar

4255 1751 -366 -2309.63 -4446.57 -3139.77

111

STAP 3 : Actieplan binnen NSP Op basis van de beleidsprioriteiten en rekening houdend met de inventarisering en de beginsituatie wil de school volgende concrete acties ondernemen en voorziet daarvoor volgende bedragen: prior

1

2

3

Doelgroep

Selectie en bevorderingsambten

Ondersteunend personeel

Leerkrachten + GOK-team

4

MVD-personeel

5

Schooloverstijgende studiedagen

Organisatie+ tijdsbesteding

Thema + motivatie Opleiding en opvolging doorlichtingsverslagen en onderwijsontwikkelingen, management, zelfevaluatie, veiligheid en welbevinden

Één of meerdaagse cursussen

Implementatie Edison en gebruik van sola-r, evenals leerlingenbegeleiding

Cyclus opleidng schoolsecretariaten

Actualisering leerplannen, vakken, leermiddelen, ICTtoepassingen, onderwijsstrategieën, werkvormen, taalbeleid, EHBO, welbevinden, leerlingenbegeleiding, GOK-plan

Meestal avonden, namiddagen en dagcursussen

Preventie en opleiding in gebruik voedingsmiddelen en onderhoudsmateriaal

Opleidingen van een halve dag georganiseerd dor de preventie-adviseur van SGR 13

Teambuilding campusscholen en vestigingen

Elke tweede week van februari

voorziene kostprijs NAS-GO! Nascholingscheques aanvragen Door de werkstations gratis ingericht, alleen verplaatsing Meestal gratis door PBD-GO! Wel verplaatsingsonkosten

Gratis door het GO! En SGR13 ingericht Ongeveer € 500 Per dag

Stap 3: Verspreiding van informatie en evaluatie Als de nascholingsactiviteiten hebben plaatsgevonden, begint de transfer- en evaluatiefase. Scholing alleen zal weinig bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs indien ze enkel ten goede komt van diegenen die de nascholing hebben gevolgd. De school (directie, vakwerkgroep) gaat na in hoeverre hetgeen tijdens de scholing is geleerd ook daadwerkelijk in de praktijk wordt toegepast (transfer en multiplicatie). Ook wordt nagegaan of die toepassing voldoet aan de verwachtingen (evaluatie) en of er eventueel geen bijsturing nodig is. Dit gebeurt steeds tijdens de vergaderingen van de vakwerkgroep. Daarenboven vult elke deelnemer aan een nascholing vanaf het scholjaar 2009-2010 een evaluatieformulier in (zie bijlage 3). Concrete uitwerking Ieder nageschoold teamlid heeft als opdracht de collega’s op de hoogte te brengen van de gevolgde nascholing. Hoe deze verspreiding gebeurt, is deels afhankelijk van de gevolgde nascholing. Het kan zijn dat de nascholing gericht is op de individuele leraar, op de vakgroep, op een specifieke deelgroep, op de school/team of op bepaalde projecten. Mogelijke acties voor de verspreiding van nascholing zijn: de bespreking van de nascholing tijdens een vakwerkgroepvergadering ; het vermenigvuldigen en verspreiden van de syllabus, teksten, notities,…;

112

mondeling verslag bij collega’s tijdens leraarsvergadering; verslaggeving bij directie; opzetten van een interne nascholing. Op basis van de evaluatieformulieren (zie bijlage 3) van de personeelsleden die deelgenomen hebben aan een nascholing kan een inventaris worden opgemaakt. Alle behaalde attesten van gevolgde nascholingen worden in de vakmap gerangschikt. Hiervan wordt ook een kopie gegeven aan de personeelsverantwoordelijke Marleen Jorissen, die deze attesten ook in een map bewaart. Krijn Geubbelmans geeft aan haar eveneens financiële plannen en overzichten Deze inventaris kan als volgt opgedeeld worden:

Nascholingsattesten 2006-2016 Datum 2/10/2006 2/10/2006 2/10/2006 2/10/2006 4/10/2006 6/10/2006 14/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 25/10/2006 3/12/2006 3/12/2006 5/12/2006 4/01/2007 20/01/2007 23/01/2007 23/01/2007 31/01/2007 31/01/2007 15/03/2007 20/03/2007 20/04/2007 27/04/2007 14/05/2007 12/06/2007 21/09/2007 3/10/2007 11/10/2007

persoon Put Inge Thijs Marleen Dreessen Liesbeth Allemand Ann Jorissen Kirsten Stinkens Kristel Rost Ludwig Thijs Marleen Dreessen Liesbeth Vliegen Lize Billen Stijn Geubelmans Krijn Put Inge Vanrusselt Karen Van Mulders Christine Allemand Ann Billen Stijn Wouters Guy Wouters Guy Rost Ludwig Rost Ludwig Vanrusselt Karen Billen Stijn Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Hansen Chretien Wouters Guy Rost Ludwig Jorissen Kirsten Peters Bart Lowet Karolien Stinkens Kristel Lowet Karolien

17/10/2007 Rost Ludwig 14/11/2007 Lowet Karolien

onderwerp Begeleiding Gon-leerling(ASS) in het gewoon onderwijs Begeleiding Gon-leerling(ASS) in het gewoon onderwijs Begeleiding Gon-leerling(ASS) in het gewoon onderwijs Begeleiding Gon-leerling(ASS) in het gewoon onderwijs Easy Tapping Therapeut Werken aan de onderzoekscompetentie Latijn/Grieks Infodag exclusief voor leraren Industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Vorming industriële hulpverlener Impress: OpenOffice.org Draw: OpenOffice Impress: OpenOffice.org Draw: OpenOffice Netwerk bedrijfsleven/onderwijs hout: bedrijfsbezoek Norbord-Genk Tentoonstelling: 'Dit is onze geschiedenis. 50 jaar Europees avontuur!' Goden, een handleiding. De religieuze beleving.' Elektronisch communiceren via Edison Elektronisch communiceren via Edison Opleiding: Didactische competentie algemeen verkort Psycho-pedagogische competentie verkort Hot stone massage: Workshop Goederenstromen in het technisch onderwijs Woodwop: Toepassen programmebesturing XYZ bewerking en aspecten C-as De doelgroep van het nieuwe leerplan PEGO - SO I Bijscholing danskriebels SVS Apotheose Inleidende studiedag jonge leraren economie en handel onderzoekscompetentie in de 2de graad Latijne en Grieks Didactische aanpak en evaluatie Extreem rechtse bewegingen tijdens de jaren 1930 en vandaag: continuïteit en discontinuïteit Studiedag voor leerkrachten Rooms-Katholieke Godsdienst

113

22/11/2007 Hansen Chretien 8/12/2007 Jorissen Kirsten 10/01/2008 ? 19/01/2008 21/01/2008 22/01/2008 22/01/2008 24/01/2008 28/01/2008 29/01/2008 13/02/2008 21/02/2008 23/02/2008 25/02/2008 7/03/2008 11/03/2008 12/03/2008 17/03/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 14/04/2008 24/04/2008 24/04/2008 30/04/2008 30/04/2008 7/05/2008

Rost Ludwig Lowet Karolien Wouters Hannelore Henno Roel Dello Ilse Reynders Liesbeth Beunkens Ria Wouters Hannelore Lowet Karolien Rost Ludwig Wouters Guy Reynders Liesbeth Dello Ilse Lowet Karolien Stinkens Kristel Dello Ilse Jorissen Katja Wouters Hannelore Vissers Katleen Billen Stijn Wilmots Sabine Put Inge Nulens Rita Wouters Guy Henno Roel Lowet Karolien Lowet Karolien Rost Ludwig Nulens Rita Wouters Hannelore Vissers Katleen

29/05/2008 Lowet Karolien 30/05/2008 Reynders Liesbeth 4/06/2008 27/08/2008 3/10/2008 25/10/2008 4/11/2008

Wouters Hannelore Lowet Karolien Wouters Hannelore Wouters Hannelore Nijs Kristof

19/11/2008 19/11/2008 24/11/2008 27/11/2008 3/12/2008 3/12/2008 28/01/2009

Lowet Karolien Martens Griet Wilmots Sabine Gerits Evi Billen Stijn Wouters Guy Nulens Rita

10/02/2009 Geubelmans Krijn

Functioneringsgesprekken en evaluatie personeelsleden Voetbal: Sportmedisch bekeken VCA, hoe breng ik het aan mijn leerlingen Tentoonstelling Van Gilgamesj tot Zenobia. Oudheden uit het Nabije Oosten en Iran Studiedag: "Wij christenen, van verhaal tot belijdenis" Kennismakingssessie WATHOE-leren leren 1e graad ASO Kennismakingssessie WATHOE-leren leren 1e graad ASO BSO dagen: Uitkijk van plantyn Basisvorming veiligheid niveau III Studiedag: Implementering van het nieuwe leerplan PEGO - SO I. 1A Leraar Nederlands voor anderstaligen(NT2) Bedrijvendag voor leraars Met Klasse naar Breendonk' Autocad 2007 Veiligheid, milieu en gezondheid Studiedag: "SOS puber" Studiedag: Het hermeneutisch communicatief model De nieuwe leerplannen Latijn Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Debat: Omgaan met eenzaamheid Begeleiding nieuwe leraren economie en handel - studiedag 3 Een leerlijn van de onderzoekscompetentie Humane Wetenschappen Studiedag: Verzorging 2e graad BSO huishoudkunde Close combat-Mix fight-free fight Depressie bij kinderen. Kan dat? Leerplanvoorsteling 3e graad+nieuwe omzendbrief bedrijfsbeheer en aanpassingen aan de leerplannen Trainer B Jumping (VTS-BLOSO) Bijscholing voor leerkrachten Lichamelijke Opvoeding uit het secundair en buitengewoon onderwijs Studienamiddag Bedrijfsbeheer 2008 Aandacht voor gender in het basis- en secundair onderwijs Bijscholing Hoger Redder ICT & regionale beeldvorming Seminarie: Hoe houden we de koopkracht van de euro in stand? De uitdaging van het Europees monetair beleid Stemhygiëne en spreektechniek voor leraars Google Earth: Toepassingen in de lessen aarderijkskunde Moderne vreemde talen: De nieuwe visietekst Flitsende presentaties met Open Office.org Flitsende presentaties met Open Office.org Berina Infodag Met vereende (leer)krachten. Een taalbeleid voor de hele school

114

10/02/2009 17/02/2009 17/02/2009 17/02/2009 17/02/2009 5/03/2009 11/03/2009 11/03/2009 11/03/2009 17/03/2009 17/03/2009 19/03/2009 19/03/2009 24/03/2009 25/03/2009 25/03/2009 3/04/2009 22/04/2009 22/04/2009 29/04/2009 29/04/2009 29/04/2009 29/04/2009

Allemand Ann Lowet Karolien Liesens Bert Henno Roel Wouters Hannelore Dello Ilse Wouters Guy Dexters Els Lowet Karolien Allemand Ann Geubelmans Krijn Vissers Katleen Wouters Hannelore Hansen Chretien Broux Pascal Nijs Kristof Wouters Hannelore Nijs Kristof Broux Pascal Wouters Hannelore Henno Roel Lowet Karolien Wouters Guy

29/04/2009 Lowet Karolien

Met vereende (leer)krachten. Een taalbeleid voor de hele school Jongeren op het internet Jongeren op het internet Jongeren op het internet Jongeren op het internet Voorstelling PAV Isoleren Smartboard Infosessie Smartboard Infosessie Schooltaalvaardigheid bevorderen via teksten in de 1e graad Schooltaalvaardigheid bevorderen via teksten in de 1e graad Oosterse vechtsport Oosterse vechtsport Nationale eventing - Officiëlen BSO-dag Weg met Europa of met Europa op weg? Shaiatsu bij paarden Van In-Taalvakdagen Van In-Taalvakdagen Hooggevoeligheid bij kinderen Hooggevoeligheid bij kinderen Hooggevoeligheid bij kinderen Hooggevoeligheid bij kinderen Studienamiddag "Een wandeling door het duurzaamheidsdoolhof - Casestudie Colruyt"

30/04/2009 6/05/2009 6/05/2009 6/05/2009

Islamonderwijs in het secundair-Didactische aanpak voor het leerplan ICT in projectwerking ICT in projectwerking ICT in projectwerking

Sebahittin Yilmaz Broux Pascal Wouters Hannelore Lowet Karolien

7/05/2009 Lowet Karolien

Wegcode voor wegkapiteins-begeleding van groepen fietsers in het verkeer

7/05/2009 Vissers Katleen

Wegcode voor wegkapiteins-begeleding van groepen fietsers in het verkeer Studiedag: Bijbels geïnspireerd en gestoffeerd godsdienst onderricht + voorstelling vakdossier

12/05/2009 Fastré Ann 13/05/2009 14/05/2009 25/05/2009 28/05/2009 3/06/2009 8/06/2009 9/06/2009

Lowet Karolien Lowet Karolien Wouters Hannelore Wouters Hannelore Dexters Els Wouters Hannelore Wouters Hannelore

23/03/2009 Rost Ludwig

Omgaan met diversiteit in het onderwijs - Alle talenten aanspreken Hoe maak ik mijn leerlingen wegwijs in windows vista Indiensttreding, Bekwaamheidsbewijzen en Nuttige ervaring TBSOB en Verloven-deel 1 Cofep: Startersdag voor oefenfirma's Elektronische communicatie Verloven deel 2 Nascholing voor leerkrachten Lichamelijke Opvoeding uit het secundair onderwijs Secundair onderwjs - leerplancommisie PV Praktische oefeningen en TV Agrarische technieken Studiedag: 'Ons hedendaags geloven in historisch perspectief/Weten waar je vandaan komt'

19/10/2009 Hayen Ingrid 19/10/2009 Henno Roel

Infonamiddag ASS Aanpak van leerlingen met ASS

9/06/2009 Vissers Katleen 15/06/2009 Reynders Liesbeth

115

24/10/2009 26/11/2009 4/12/2009 12/12/2009 25/01/2010 25/01/2010 27/01/2010 9/02/2010 24/02/2010 24/02/2010 3/03/2010 3/03/2010 4/03/2010 8/03/2010 8/03/2010 8/03/2010 8/03/2010 8/03/2010 8/03/2010 16/03/2010 17/03/2010 17/03/2010 17/03/2010 18/03/2010 18/03/2010 19/03/2010 22/03/2010 22/03/2010 24/03/2010 24/03/2010 24/03/2010 26/03/2010 26/03/2010 2/04/2010 2/04/2010 3/04/2010 22/04/2010 26/04/2010 26/04/2010 26/04/2010 26/04/2010 26/04/2010 27/04/2010 29/04/2010 29/04/2010 3/05/2010 3/05/2010 3/05/2010 5/05/2010 5/05/2010 5/05/2010

Henno Roel Geubbelmans Krijn Nijs Kristof Henno Roel Feyen An Nijs Kristof Nijs Kristof Reynders Liesbeth Dreessen Liesbeth Jorissen Katja Jorissen Katja Rasir Marlène Feyen An Feyen An Hayen Ingrid Henno Roel Liesens Bert Nijs Kristof Vissers Katleen Feyen An Loverix Kevin Peeters Dirk Wouters Guy Van Mulders Christine Vissers Katleen Van Mulders Christine Beunckens Ria Rost Ludwig Loverix Kevin Vissers Katleen Wouters Hannelore Vanrusselt Elisabeth Vleugels Hanna Billen Stijn Loverix Kevin Rost Ludwig Wilmots Sabine Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Jorissen Kirsten Wilmots Sabine Caliskan Murat Yilmaz Sebahittin Billen Stijn Geubbelmans Krijn Loverix Kevin Loverix Kevin Rasir Marlène Wilmots Sabine

Sportletsels van knie, heup en schouder Het opmaken van een interventieplan Conflicthantering en begeleidershouding Van amateursport tot topsport Een vrijzinnige les aardrijkskunde, eindwerken, active werkvormen, leerlijnen Geschiedenis: taalbeleid in de lessen geschiedenis preventie Competenties Duits en Engels actuele thema's binnen de leerplannen Antigon studiedag Frans lezing: het geheim van optimisme Veilig surfen op het internet Veilig surfen op internet Veilig surfen op het internet Veilig surfen op het internet Veulig surfen op het internet Veilig surfen op het internet De toekomst van levensbeschouwelijke vakken nieuwe uitgaven en leermiddelen leerlingenproeven toegepaste wetenschappen Machineveiligheid in het onderwijs Voet, stapsgewijs nieuwe leerplannen AV sport vorming van attitudes, Evaluatie en rapportering ICT en AN ICT en AN voeding en -suppelementen voeding - en supplementen voeding en -supplementen cursus welzijn op het werk conferentie rondom het kind Gernis zorgdossier Gernis Zorgdossier studiereis Auschwitz-Birkenau Infosessie terranova Eerstehulpverlening onderwijs AED Onderwijs Reanimeren en defibrilleren - Bevolking Eerste Hulp (Basiscursus) Helper (vervolgcursus) Leerplannen aardrijkskunde omgaan met probleemgedrag in de school Islam : omgaan met probleemgedrag in de school Smartschool Smartschool Smartschool Frans 1ste graad Frans 1ste graad Frans 1ste graad

116

5/05/2010 6/05/2010 14/05/2010 18/05/2010 19/05/2010 19/05/2010 19/05/2010 2/06/2010 4/06/2010 8/06/2010 21/06/2010 23/06/2010 23/06/2010 31/08/2010 8/09/2010 15/09/2010 30/09/2010 30/09/2010 9/10/2010 13/10/2010 13/10/2010 14/10/2010 15/10/2010 16/10/2010 16/10/2010 21/10/2010 25/10/2010 27/10/2010 28/10/2010 23/11/2010 18/12/2010 12/01/2011 25/01/2011 25/01/2011 31/01/2011 1/02/2011 1/02/2011 7/02/2011 7/02/2011 16/02/2011 24/02/2011 24/02/2011 2/03/2011 14/03/2011 24/03/2011 25/03/2011 6/04/2011 22/04/2011 27/04/2011 28/04/2011 11/05/2011 18/05/2011 25/05/2011

Wilmots Sabine Nulens Rita Nijs Kristof Dreessen Liesbeth Henno Roel Liesens Bert Wilmots Sabine Vissers Katleen Vanrusselt Elisabeth Billen Stijn Vissers Katleen Geubbelmans Krijn Loverix Kevin Wouters Hannelore Loverix Kevin Liesens Bert Henno Roel Liesens Bert Nijs Kristof Loverix Kevin Lowet Karolien Henno Roel Rost Ludwig Henno Roel Vissers Katleen Hansen Chrétien Nulens Rita Rost Ludwig Vissers Katleen Rost Ludwig Hansen Chrétien Wouters Guy Hayen Ingrid Martens Maria Nijs Kristof Billen Stijn Loverix Kevin Billen Stijn Loverix Kevin Rost Ludwig Loverix Kevin Wouters Hannelore Stinkens Kristel Liesens Bert Wouters Guy Vissers Katleen Jorissen Katja Nijs Kristof Roosen Caroline Caliskan Murat Lowet Karolien Lowet Karolien Hayen Ingrid

Taalvakdag Vak techniek Opleidingsweekend monitoren Communiceren en opvoeden in het facebook tijdperk Nieuwe werkstructuren NW voor 1B Natuurwetenschappen 1B Aardrijkskunde 1B Conditietraining, Acrogym en Piramides Eindbeslissingen en de motivering ervan : een heet hangijzer. Schoolpakketten informatica Verdedigingssporten inTSO LOSP Smartschool Smartschool Bijscholingsgetuigschrift Redder Schoolpakketten informatica Leerplanimplementatie NW 1ste graad Wat is duurzaam bouwen. Leerplanimplementatie en evaluatie in NW Onderzoekscompetentie wetenschappen Unizo-Ondernemingszin voor iedereen UNIZO - Ondernemingszin voor iedereen Biomassaproject : Biopower Tongeren bvba Maak mij wat wijs Bouwteam Spelen en sporten met ADHD Tago studiedag Implementatie nieuwe leerplannen Techniek Psychische stoornissen anno 2010 Van algemene naar concrete leerlijnen LO ICCS: praktische informatie Dag van de trainer Welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk Visie op de praktische realisatie van de GIP Visie op de praktische realisatie van de geïntegreerde proef aardrijkskunde : weerkaarten Infosessie SKORE voorjaar 2011 Infosessie SKORE voorjaar 2011 ICT praktijkdag ICT praktijkdag De toekomst van wetenschappelijke vrijheid Het Belang van Bilzen Het Belang van Bilzen Actie! Activerende werkvormen in de klas Gezonde voeding voor paarden Duurzaam bouwen en wonen Praktische realisatie van de GIP in studiegebied sport Lecture de Nicolas Ancion Opleidingswekend voor monitoren en logistiekers Het nieuwe leerplan geschiedenis B-stroom Moslimjongeren en opvoeding in een multiculturele context Digitale borden Startersdag Unizo BSO Personenzorg rond GIP

117

25/05/2011 25/05/2011 7/06/2011 15/06/2011 29/08/2011 29/08/2011 7/09/2011 7/09/2011 23/09/2011 1/10/2011 6/10/2011 19/10/2011 16/11/2011 17/11/2011 18/11/2011 18/11/2011 24/11/2011 10/01/2012 10/01/2012 10/01/2012 17/01/2012 26/01/2012 26/01/2012 26/01/2012 26/01/2012 3/02/2012 17/02/2012 7/03/2012 7/03/2012 8/03/2012 15/03/2012 15/03/2012 21/03/2012 21/03/2012 22/03/2012 26/03/2012 29/03/2012 29/03/2012 19/04/2012 23/04/2012 25/04/2012 3/05/2012 3/05/2012 3/05/2012 8/05/2012 11/05/2012 11/05/2012 15/05/2012 22/05/2012 23/05/2012 24/05/2012 27/08/2012 24/09/2012

Hayen Ingrid Mulleners Sonja Rost Ludwig Vissers Katleen Peters Bart Wouters Hannelore Vanrusselt Karen Wouters Hannelore Wilmots Sabine Nijs Kristof Rost Ludwig Coppin Muriel Hermans Aaron Vissers Katleen Rost Ludwig Wilmots Sabine Rost Ludwig Billen Stijn Billen Stijn Loverix Kevin Rost Ludwig Billen Stijn Billen Stijn Loverix Kevin Loverix Kevin Rost Ludwig Rost Ludwig Gerets Johan Loverix Kevin Loverix Kevin Loverix Kevin Loverix Kevin Gerets Johan Stinkens Kristel Loverix Kevin Hansen Chrétien Geubbelmans Krijn Loverix Kevin Loverix Kevin Loverix Kevin Nijs Kristof Henno Roel Loverix Kevin Rost Ludwig Caliskan Murat Hermans Aaron Rost Ludwig Gerets Johan Beunckens Ria Wilmots Sabine Rost Ludwig Peters Bart Hollanders Stefan

BSO Personenzorg rond GIP BSO Personenzorg rond GIP Appreciative Inquiry GIP in TSO LOSP Bijscholing redder Bijscholing redder Lokaal Overleg Opvoedingsondersteuning Lokaal Overleg Opvoedingsondersteuning Leerplanimplementatie aardr.-wet. 1ste graad Wegwijzers voor Aardr. - Kosmografie Competenties vs talenten Examineren van examens paardrijden Theologische interpretaties bij CD Diploma Judge Tumbling World Championships Birmingham Schouwtoneel van kwantumfysica Je, tu, il... passé composé Talentgericht werken met jongeren ICT-praktijkdag ICT-praktijkdag ICT-praktijkdag Talentgericht werken sessie 1 Seminarie wireless netwerk Wireless seminar Seminarie wireless netwerk Wireless Seminar Klaar voor hoger onderwijs? Talentgericht werken sessie 2 Juridische problemen in het secundair onderwijs Juridische problemen in het secundair onderwijs Verlofstelsels in het onderwijs Elektronische communicatie met het werkstation Administratieve verwerking van een arbeidsongeval Dans, voetbal en rugby Oude teksten, moderne lit. theorieen : een ontmoeting Ziekteverlof en bevallingsrust Noodzakelijke vaardigheden TAC Infodag contactpersonen Genk 2012 Infodag contactpersonen preventie Bekwaamheidsbewijzen en nuttige ervaring in het gewoon SO Boerenverstand/ kleur bekennen Van In-dag Energie besparen=KOSTEN BESPAREN Indiensttredingen in het onderwijs SO en DKO Activerende werkvormen in cult.wet. Nieuwe leerplan Islam Woord van God in mensentaal Masterclass De kracht van je stem Het nieuwe leerplan Engels van A tot Z Introductie nieuwe leerplan + competenties Nieuwe leerplan Frans van A tot Z Talentgerichte aanpak op school Bijscholingsgetuigschrift redder Oplossingsgericht coachen

118

9/10/2012 18/10/2012 18/10/2012 22/10/2012 24/10/2012 1/11/2012

22/11/2012

Rost Ludwig Rost Ludwig Stinkens Kristel Smeets Stefanie Bollen Vicky Gerets Johan Van Mulders Christine Billen Stijn Loverix Kevin Rost Ludwig Van Mulders Christine

13/12/2012 22/12/2012 23/12/2012 24/01/2013 4/02/2013 4/02/2013 27/02/2013 2/03/2013 6/03/2013 13/03/2013 13/03/2013 20/03/2013 20/03/2013 19/04/2013 23/04/2013 24/04/2013 25/04/2013 26/04/2013 6/05/2013 7/05/2013 7/05/2013 15/05/2013 22/05/2013 22/05/2013 23/05/2013 25/05/2013 29/05/2013 21/09/2013 9/10/2013 9/10/2013 10/10/2013 16/10/2013 16/10/2013 17/10/2013

Vanrusselt Nijs Mulleners Geubbelmans Billen Loverix Nijs Nijs Rost Nijs Stinkens Jorissen Rost Reynders Nijs Stinkens Stinkens Nijs Vissers Beunckens Rost Hayen Jorissen Wouters Nijs Rost Nulens Rost Martens Nulens Beunckens Martens Nulens Wilmots

8/11/2012 13/11/2012 13/11/2012 16/11/2012

Vormgeven talentenworkshops Chocolade: van lelijk boontje tot lekker stuk Het verder leven van de oudheid in kunst en cultuur Leerplanimplementatie Nederlands 2de graad Uni-form Blessurepreventie en krachttrainig Abraham/Ibrahim Diploma van hulpverlener Diploma van hulpverlener Talent gezien in de klas?! Hersenen en geest

Elisabeth Kristof Sonja Krijn Stijn Kevin Kristof Kristof Ludwig Kristof Kristel Sofie Ludwig Liesbeth Kristof Kristel Kristel Kristof Katleen Ria Ludwig Ingrid Sofie Wouter Kristof Ludwig Rita Ludwig Maria Rita Ria Maria Rita Sabine

De hervorming van het secundair onderwijs. Echografie van sterren dankzij asteroseismologie Info kinderopvang ICT-praktijkdag ICT praktijkdag Taaldag Nederlands 2013 ICT in lessen aardrijkskunde Binnenklasdifferentiatie Nieuwe uitgaven en leermiddelen Museumdidactiek voor leraren klassieke talen Dans en gedurfde balsporten De toekomst van persoonlijke vrijheid Spelen en sporten met ADHD Veilig slapen Schemerjongeren: schaduw en licht. ADHD-ASS: werkelijkheid of mythe? Opleidingsweekend vrijwilligers vakantiekampen Moeilijk hanteerbaar gedrag bij kinderen met ASS Studiedag Leerplan SO2-ASO/TSO Leerplan SO2-ASO/TSO Netwerkdag OH Ik voel me super bij ons op school! Ik voel me SUPER bij ons op school! Kinderen... De baas? Lezing 'World Book of Happiness' van Leo Bormans Leren Leren Schrijvers van contouren Technisch textiel Technisch textiel Trein der Duizend Technisch textiel : doeken voor techn. textiel Technisch textiel : doeken voor techn. textiel Vreemde-talendidactiek

119

23/10/2013 23/10/2013 6/11/2013 12/11/2013 27/11/2013 27/11/2013 27/11/2013 15/01/2014 16/01/2014 22/01/2014 3/02/2014 4/02/2014 6/02/2014 6/02/2014 6/02/2014 8/02/2014 8/02/2014 25/02/2014 25/02/2014 25/02/2014 25/02/2014 13/03/2014 15/03/2014 20/03/2014 27/03/2014 1/04/2014 2/04/2014 22/04/2014 23/04/2014 23/04/2014 23/04/2014 23/04/2014 25/04/2014 28/04/2014 28/04/2014 29/04/2014 30/04/2014 30/04/2014 8/05/2014 8/05/2014 13/05/2014 15/05/2014 21/05/2014 1/10/2014 16/10/2014 4/11/2014

Martens Nulens Stinkens Caliskan Jorissen Nijs Vreven Bachiri Rost Jorissen Bachiri Jorissen Bachiri Baeten Smeets Allemand Smeets Bachiri Baeten Beunckens Jorissen Bachiri Vissers Jorissen Nijs Jorissen Bachiri Gielen Bachiri Baeten Smeets Stinkens Bachiri Loverix Vanrusselt Vissers Martens Nulens Jorissen Vissers Vliegen Nijs Wouters Martens Nijs Van Mulders

Maria Rita Kristel Murat Marlène Kristof Sander Nadia Ludwig Sofie Nadia Sofie Nadia Carmen Stefanie Ann Stefanie Nadia Carmen Ria Sofie Nadia Katleen Sofie Kristof Sofie Nadia Hilde Nadia Carmen Stefanie Kristel Nadia Kevin Elisabeth Katleen Maria Rita Sofie Katleen Lize Kristof Hannelore Maria Kristof Christine

Technisch textiel: finishen, coaten, lamineren Technisch textiel: finishen, coaten, lamineren Latijn leren(d) lezen Interculturaliteit Have wedding in Europe Have wedding in Europe Have wedding in Europe Netwerk GOK - SO Activerende werkvormen in gedr. en Cultuurwetenschappen Didactiek Interactief Gebruik van de KIK-OV-koffer Veilig Online Oplossingsgericht werken met jongeren Oplossingsgericht werken met jongeren Oplossingsgericht werken met jongeren Taaldag 2014 Taaldag 2014 Waarom we 2 oren hebben en slechts één mond Waarom we 2 oren hebben en slechts één mond Waarom we twee oren hebben en slechts één mond. Atletiek : springen Kleine blusmiddelen Gezond sporten Zelfverdediging Het nieuwe leerplan geschiedenis derde graad Schaatsen PAV: ontwerpen van uitdagende leeromgevingen Van OVUR tot onderzoekscompetenties Verwen je stem en gebruik ze goed Verwen je stem en gebruik ze goed Verwen je stem en gebruik ze goed Zijn er nog vragen? Efficiënte en motiverende evaluatie. Techniek in de vingers De VOET op school: waar staan we nu? De VOET op school: waar staan we nu? Een goed leven met autisme Kleur en stijl Kleur en stijl Ski/Snowboard Ski/Snowboard Nieuwe leerplannen PAV 3de graad Leerplanimplementatie Nederlands 3de graad Rijvaardigheidstraining Drapage en Moulage Vlot op de pot Godly Play

120

12/11/2014 22/11/2014 26/11/2014 8/12/2014 10/12/2014

Vreven Nijs Vreven Beunckens Wouters

Sander Kristof Sander Ria Guy

Oog op film 9 Misconcepties binnen het thema kosmografie Comenius ontmoetingsavond Veerkracht Train-the-trainer VCA... Hoe begin ik eraan?

121

Stap 4. Bijsturing Nadat alle fasen zijn doorlopen, is het zinvol om eens terug te kijken. We gaan na hoe het nascholingsbeleid en -plan tot stand zijn gekomen en of voor het volgend schooljaar bijstellingen nodig zijn. Deze bijsturing is tweevoudig. Ze heeft betrekking op het NSP voor het volgende jaar, maar kan eventueel ook terugslaan op het lopende jaar indien de nascholing niet het verwachte resultaat heeft opgeleverd. Wanneer dit laatste reeds in het lopende jaar wordt opgemerkt, kunnen dan reeds aanpassingen of bijsturingen plaatsvinden. Het systematisch uitvoeren van de verschillende stappen biedt ook de mogelijkheid om het meerjarenplan bij te stellen of aan te passen. Is er nog meer scholing nodig omdat de vaardigheden onvoldoende zijn? Dienen andere personen betrokken te worden? Zijn de vooropgestelde doelen onvoldoende bereikt? Zijn er andere behoeften naar voor gekomen? Deze vragen sluiten aan op de eerste stap. Het proces kan weer herstart worden.

Schematische voorstelling van stappenplan

122

Bijlagen Bijlage 1. Behoefteonderzoek bij leerkrachten Naam leerkracht: .................................................................................... Datum invulling …………………. Vraag 1: Heeft u persoonlijk behoefte aan nascholing in het komende schooljaar? ja/nee (Indien nee geantwoord, gaat U verder met vraag 8) Vraag 2: Indien ja bij vraag 1, over welk thema? vakinhouden nieuwe leermiddelen ICT didactische onderwerpen of werkvormen leerlingenzorg of leerlingenbegeleiding pedagogische onderwerpen (specifieer) onderwijsvernieuwing onderwijs aan bepaalde doelgroepen (welke) omgaan met (leer)problemen kwaliteitszorg functiegerichte nascholing anders, nl. ............................... Vraag 3: Welke soort nascholing wilt u? informatie/voorlichting scholing/training uitwisseling advies of begeleiding PBD anders, nl. ............................... Vraag 4: Op grond van welke overweging(en) wilt u deelnemen aan nascholing (motivatie)? promotiecriteria loopbaanplanning vergroten vakbekwaamheid nieuwe ontwikkelingen in de school nieuwe taken in de school anders, nl. ............................... Toelichting: ............................... Vraag 5: Aan welke eisen moet de nascholing voldoen? Vraag 6: Heeft u een voorkeur voor een organisatie of project, die de nascholing moet gaan verzorgen? (zie documentatiemappen) ja/nee (Indien ja, graag aangeven welke instelling en waarom.) Toelichting: ............................... Vraag 7: Heeft u bezwaar tegen een bepaald tijdstip waarop de cursus georganiseerd wordt? nee ja onder schooltijd na schooltijd in de avonduren Toelichting/nadere omschrijving: ...............................

123

Bijlage 2: Behoefteonderzoek bij vakgroepen of teams Naam vakgroep ............................... Vraag 1: Is er behoefte aan nascholing in vakgroepverband in het komende schooljaar? ja/nee

Vraag 2: Indien ja bij vraag 1, hieronder kort en helder inhoud en doel omschrijven: Vraag 3: Welke soort nascholing wil de vakgroep? (Geef omvang en de nodige tijdsinvestering aan.) Vraag 4: Hoeveel leerkrachten zullen deelnemen? Aantal: ............................... Vraag 5: Op grond van welke overwegingen wil het team deelnemen aan deze nascholing (motivatie)? n.a.v. het SWP n.a.v. prioriteiten nascholing n.a.v. een inspectieverslag n.a.v. zelfevaluatie n.a.v. studiedagen n.a.v. initiatieven PBD of pedagogisch adviseur n.a.v. externe ontwikkelingen in het vakgebied n.a.v. externe ontwikkelingen in de schoolomgeving n.a.v. initiatieven vanuit vakverenigingen anders, nl. ............................... Toelichting: ............................... Vraag 6: Aan welke eisen moet de nascholing voldoen? Vraag 7: Heeft de vakgroep een voorkeur voor een nascholingsproject (zie documentenmap) of organisatie? ja/nee (Indien ja, graag aangeven welke instelling en waarom.) Vraag 8: Op welke manier zullen de leden van de vakgroep (het lid van de vakgroep) de opgedane ervaring overdragen naar de volledige vakgroep of naar het schoolteam?

124

Bijlage 3: Evaluatieformulier nascholing Naam : Aard van de nascholing : O vakgericht ( vak : ……………. ) O themagericht Titel of onderwerp :

I.

Datum : Plaats : Inrichter : O Pedagogische begeleidingsdienst O NAS O Andere : Opmerkingen :

Inhoudelijk 1.

Was de inhoud zinvol ? O ja O neen Waarom ?

2.

Werden uw verwachtingen ingelost? O ja O neen Waarom?

3.

Relevantie: kunt u de verworven kennis of ervaring aanwenden In uw onderwijspraktijk, uw lessen of als lid van het schoolteam? O ja O neen Waarom en hoe ga je de verworven nascholing concreet toepassen?

4.

Effectiviteit: omschrijf kort één concreet punt dat u als resultaat van deze nascholing kunt toepassen in uw onderwijspraktijk of binnen het schoolteam (m.a.w. duid de belangrijkste meerwaarde aan voor u)

5.

Beantwoordde deze nascholing aan de vooropgestelde prioriteiten?

6.

Welke suggesties of verbeteringen heeft u m.b.t. de door u gevolgde nascholing (methodiek, cursusmateriaal, ...)?

125

II.

Hoe en wanneer gebeurt de informatieoverdracht?

Breng dit evaluatieformulier ingevuld binnen op het directiesecretariaat (binnen de 3 werkdagen na de nascholing.) Onderrichtingen voor de leraar Elke inschrijving waarvoor een (gedeeltelijke) tussenkomst gevraagd wordt, moet vooraf goedgekeurd worden door de directie. Voor elke collega worden de kosten voor nascholing rechtstreeks gedragen door het budget nascholing. Indien de collega eerst zelf betaalt, dan wordt dit bedrag na voorlegging van het betalings- en het aanwezigheidsbewijs teruggestort op de rekening van betrokkene. Men dient de aanwezigheid te staven o.a. door het inleveren van het evaluatieformulier, zoniet kan het eventueel door de school betaalde bedrag worden teruggevorderd. De kosten, die voor terugbetaling in aanmerking komen, omvatten : o de inschrijvingskosten en vervoerskosten o de syllabus of ander mogelijk didactisch materiaal dat inherent deel uitmaakt van de gevolgde nascholing. Materiaal dat de deelnemer wenst aan te kopen voor louter “zelfstudie“ wordt niet terugbetaald. Kosten voor de lunch worden niet terugbetaald, tenzij ze deel uitmaken van de globale inschrijvingskosten en het aandeel van de lunch hierin niet te bepalen is. Reiskosten worden terugbetaald. Als basis wordt een treinticket “heen en weer” genomen, te rekenen vanaf de woonplaats of vanaf de school, naargelang wat het goedkoopste is voor de school. Personeelsleden die de verplaatsing per wagen wensen te maken, worden geadviseerd zoveel mogelijk in groep te reizen teneinde de kosten te drukken.

126

Bibliografie Maken van een NSP http://www.gent.be/gent/onderwijs/pbd/basis/documenten/modelnaschoplan.doc http://www.avs.nl/beleid_pers/naschool_plan.htm http://www.onwijs.nl/directie/bestanden/nascholingverkort.doc http://www.skpo.nl/personeel/skpogids/3.7._nascholingsbeleid_.pdf

Vragen over nascholing: http://www.ond.vlaanderen.be/nascholing/faq_algemeen.htm http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?function=detail&nr=9730

Situatie in Nederland http://www.minocw.nl/arbeidsmarkt/babo61/pagina_14.html

Onderzoek NSP http://www.psy.kuleuven.ac.be/cobv/Nederlands/archief/arch-1999-jan.PDF

127

Bijlagen Bijlage 1. Behoefteonderzoek bij leerkrachten Naam leerkracht: .................................................................................... Datum invulling …………………. Vraag 1: Heeft u persoonlijk behoefte aan nascholing in het komende schooljaar? (Indien nee geantwoord, gaat U verder met vraag 8)

ja/nee

Vraag 2: Indien ja bij vraag 1, over welk thema? vakinhouden nieuwe leermiddelen ICT didactische onderwerpen of werkvormen leerlingenzorg of leerlingenbegeleiding pedagogische onderwerpen (specifieer) onderwijsvernieuwing onderwijs aan bepaalde doelgroepen (welke) omgaan met (leer)problemen kwaliteitszorg functiegerichte nascholing anders, nl. ............................... Vraag 3: Welke soort nascholing wilt u? informatie/voorlichting scholing/training uitwisseling advies of begeleiding PBD anders, nl. ............................... Vraag 4: Op grond van welke overweging(en) wilt u deelnemen aan nascholing (motivatie)? promotiecriteria loopbaanplanning vergroten vakbekwaamheid nieuwe ontwikkelingen in de school nieuwe taken in de school anders, nl. ............................... Toelichting: ............................... Vraag 5: Aan welke eisen moet de nascholing voldoen? Vraag 6: Heeft u een voorkeur voor een organisatie of project, die de nascholing moet gaan verzorgen? (zie documentatiemappen) ja/nee (Indien ja, graag aangeven welke instelling en waarom.) Toelichting: ............................... Vraag 7: Heeft u bezwaar tegen een bepaald tijdstip waarop de cursus georganiseerd wordt? nee ja onder schooltijd na schooltijd in de avonduren Toelichting/nadere omschrijving: ............................... 128

Bijlage 2: Behoefteonderzoek bij vakgroepen of teams Naam vakgroep ............................... Vraag 1: Is er behoefte aan nascholing in vakgroepverband in het komende schooljaar? ja/nee

Vraag 2: Indien ja bij vraag 1, hieronder kort en helder inhoud en doel omschrijven: Vraag 3: Welke soort nascholing wil de vakgroep? (Geef omvang en de nodige tijdsinvestering aan.) Vraag 4: Hoeveel leerkrachten zullen deelnemen? Aantal: ............................... Vraag 5: Op grond van welke overwegingen wil het team deelnemen aan deze nascholing (motivatie)? n.a.v. het SWP n.a.v. prioriteiten nascholing n.a.v. een inspectieverslag n.a.v. zelfevaluatie n.a.v. studiedagen n.a.v. initiatieven PBD of pedagogisch adviseur n.a.v. externe ontwikkelingen in het vakgebied n.a.v. externe ontwikkelingen in de schoolomgeving n.a.v. initiatieven vanuit vakverenigingen anders, nl. ............................... Toelichting: ............................... Vraag 6: Aan welke eisen moet de nascholing voldoen? Vraag 7: Heeft de vakgroep een voorkeur voor een nascholingsproject (zie documentenmap) of organisatie? ja/nee (Indien ja, graag aangeven welke instelling en waarom.) Vraag 8: Op welke manier zullen de leden van de vakgroep (het lid van de vakgroep) de opgedane ervaring overdragen naar de volledige vakgroep of naar het schoolteam?

129

Bijlage 3: Evaluatieformulier nascholing Naam : Aard van de nascholing : O vakgericht ( vak : ……………. ) O themagericht Titel of onderwerp :

I.

Datum : Plaats : Inrichter : O Pedagogische begeleidingsdienst O NAS O Andere : Opmerkingen :

Inhoudelijk 7.

Was de inhoud zinvol ? O ja O neen Waarom ?

8.

Werden uw verwachtingen ingelost? O ja O neen Waarom?

9.

Relevantie: kunt u de verworven kennis of ervaring aanwenden In uw onderwijspraktijk, uw lessen of als lid van het schoolteam? O ja O neen Waarom en hoe ga je de verworven nascholing concreet toepassen?

10.

Effectiviteit: omschrijf kort één concreet punt dat u als resultaat van deze nascholing kunt toepassen in uw onderwijspraktijk of binnen het schoolteam (m.a.w. duid de belangrijkste meerwaarde aan voor u)

11.

Beantwoordde deze nascholing aan de vooropgestelde prioriteiten?

12.

Welke suggesties of verbeteringen heeft u m.b.t. de door u gevolgde nascholing (methodiek, cursusmateriaal, ...)?

130

II.

Hoe en wanneer gebeurt de informatieoverdracht?

Breng dit evaluatieformulier ingevuld binnen op het directiesecretariaat (binnen de 3 werkdagen na de nascholing.) Onderrichtingen voor de leraar Elke inschrijving waarvoor een (gedeeltelijke) tussenkomst gevraagd wordt, moet vooraf goedgekeurd worden door de directie. Voor elke collega worden de kosten voor nascholing rechtstreeks gedragen door het budget nascholing. Indien de collega eerst zelf betaalt, dan wordt dit bedrag na voorlegging van het betalings- en het aanwezigheidsbewijs teruggestort op de rekening van betrokkene. Men dient de aanwezigheid te staven o.a. door het inleveren van het evaluatieformulier, zoniet kan het eventueel door de school betaalde bedrag worden teruggevorderd. De kosten, die voor terugbetaling in aanmerking komen, omvatten : o de inschrijvingskosten en vervoerskosten o de syllabus of ander mogelijk didactisch materiaal dat inherent deel uitmaakt van de gevolgde nascholing. Materiaal dat de deelnemer wenst aan te kopen voor louter “zelfstudie“ wordt niet terugbetaald. Kosten voor de lunch worden niet terugbetaald, tenzij ze deel uitmaken van de globale inschrijvingskosten en het aandeel van de lunch hierin niet te bepalen is. Reiskosten worden terugbetaald. Als basis wordt een treinticket “heen en weer” genomen, te rekenen vanaf de woonplaats of vanaf de school, naargelang wat het goedkoopste is voor de school. Personeelsleden die de verplaatsing per wagen wensen te maken, worden geadviseerd zoveel mogelijk in groep te reizen teneinde de kosten te drukken.

131

Bibliografie Maken van een NSP http://www.gent.be/gent/onderwijs/pbd/basis/documenten/modelnaschoplan.doc http://www.avs.nl/beleid_pers/naschool_plan.htm http://www.onwijs.nl/directie/bestanden/nascholingverkort.doc http://www.skpo.nl/personeel/skpogids/3.7._nascholingsbeleid_.pdf

Vragen over nascholing: http://www.ond.vlaanderen.be/nascholing/faq_algemeen.htm http://www.klasse.be/archieven/archieven.taf?function=detail&nr=9730

Situatie in Nederland http://www.minocw.nl/arbeidsmarkt/babo61/pagina_14.html

Onderzoek NSP http://www.psy.kuleuven.ac.be/cobv/Nederlands/archief/arch-1999-jan.PDF

132

4. Vakgroepwerking

133

ATHENEUM MARTINUS BILZEN Secundair onderwijs ASO-TSO-BSO St.-Martinusstraat 3

Gelieve elke leerkracht van de groep een specifieke taak te geven tijdens de vergadering, zodat alle agendapunten behandeld worden.

VAKMAP VAKGROEP: ………………………………………………

Voorzitter:……………………..

Secretaris: …………………………

Leden:…………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………... Tijdsbepaling vakgroepwerking: bvb wiskunde 7de lesuur 3de dinsdag van de maand Fysica 7de lesuur 2de dinsdag van de maand Chemie 7de lesuur 1ste dinsdag van de maand Economie 7de lesuur 4de dinsdag van de maand Agendapunten: 1. Lesroosters met vermelding van gebruikte lokalen 2. Klasafspraken voor elk vak en leerjaar + algemene afspr. 3. Leerlijnen en gebruikte leerplannen per vak en graad 4. Vakoverschrijdende initiatieven en studiereizen 5. Eventueel stage-afspraken en stage-activiteiten 6. Lijst van gevolgde nascholingen per vak en leerkracht 7. Meldingsfiches leerlingenbegeleiding + leertips per vak Beschrijving toepassing Lotus-methode per vak 8. Evaluatie-afspraken in functie van de eindtermen: schoolreglement, leerplan, schoolwerkplan, GO-info 9. GOK-doelstellingen en initiatieven, bijlessen… 10. Functiebeschrijvingen personeelsleden 11. Verslagen vakgroepwerking per schooljaar

134

5. Directieraad

135

DIRECTIERAAD Beste collega’s, Naar aanleiding van de vaststelling dat ik nood heb aan bijkomend overleg, heb ik een directieteam samengesteld waarmee ik op geregelde tijdstippen kan overleg plegen. Tijdens de laatste algemene vergadering heb ik vastgesteld dat niet iedereen constant betrokkenheid toonde. Gelet op de groot aantal aanwezige leerkrachten is het geen sinecure om steeds iedereen te doen opletten. Daarom heb ik een aantal “trekpaarden” uitgezocht, die samen met mij het beleid kunnen bepalen. Dit betekent echter niet dat de overige personeelsleden minder gewaardeerd zijn of ontheven worden van verantwoordelijke taken binnen de vakwerkgroepen. Een doorgedreven inzet en krachtenbundeling zal immers noodzakelijk ziin.. Daarom reken ik op teamgeest en samenwerking vanwege alle collega’s! DIRECTIERAAD :

1.PAV-PO-MO: Put Inge 2.GESCH-AARDR-CULT-GEDR: Rost Ludwig 3.CHEM-FYS-TNW: Thijs Marleen 4.WISK: Wauters Sigrid 5.ECON-INFO: Lowet Karolien 4.HOUT-METAAL-DUWO: Henno Roel 5.VOED-VZ-OH-MODE: Hayen Ingrid 6.TAALBELEID: Allemand Ann 7.GOKBELEID: Reynders Monique 8.PAARDRIJDEN: Reynders Liesbeth 9.RKG-PG-NCZ-ISLAM en VOET: Van Mulders Christine 10.SPORT: Vissers Katleen 11.INFRASTRUCTUUR-ICT: Billen Stijn 12.FINANCIEN: Geubbelmans Krijn 13.PERSONEEL: Jorissen Marleen en Loverix Kevin 14.LEERLINGEN: Vanrusselt Karen 15.TAC/TA: Hansen Chretien en Reynders Liesbeth 16.DIRECTEUR: E.Vanrusselt

Intensief vergaderen met 20 personen zal beter verlopen dan met 80 personeelsleden, hé. Bij de opstelling van deze directieraad werd rekening gehouden met uw gezondheid, eventuele mentale of fysieke overbelasting binnen en/of buiten de school, bestaande verantwoordelijkheid in vakwerkgroepen en engagement van bepaalde collega’s. Elisabeth Vanrusselt, directeur

136

6. De meldingsfiche

137

MELDINGSFICHE Naam leerkracht:________________ Naam leerling:___________________ Klas:____________________________ Datum: …/…/… Beschrijving probleemsituatie:

Begeleiding door de leerkracht:

Resultaat van de begeleiding door de leerkracht:

Resultaat van telefonisch onderhoud met de ouders:

Eventuele verdere begeleiding: duid aan o preventie – remediëring: mevr. M. Reynders, mevr. I. Hayen o taalvaardigheid: mevr. Allemand o socio-emotionele onwikkeling: mevr. M. Reynders, mevr. I. Hayen o directie: mevr. E. Vanrusselt o secretariaat: mej. K. Vanrusselt, mej. H. Wouters o TAC: dhr. C. Hansen o CLB: mevr. K. Swinnen, mevr. V. Teti o andere: Verslag verdere begeleiding: Datum:

Eventuele doorverwijzing naar externe instantie: datum: naam: adres: 138

7. De begeleidingsfiche

139

Martinusschool Bilzen

Begeleidingsfiche

Geachte ouder / opvoeder, Uw zoon/dochter heeft naar aanleiding van ongewenst gedrag of slechte studieresultaten een begeleidingsfiche gekregen, waarop de vakleerkracht ieder lesuur een beoordeling geeft. Gelieve dagelijks deze fiche te tekenen en eventueel van commentaar te voorzien. De begeleidingsfiche dient de volgende schooldag aan de leerlingenbegeleider afgegeven te worden tijdens de namiddagspeeltijd. Bij één onvoldoende wordt er een schrijftaak van 10 regels gegeven die de volgende schooldag moet worden afgegeven. Bij twee onvoldoendes op eenzelfde dag volgt een strafstudie. Indien er 10 opeenvolgende lesdagen geen onvoldoende behaald wordt kan de begeleidingsfiche wegvallen. Wij hopen op uw bereidwillige medewerking. NAAM: VAK LEERKRACHT

KLAS: DATUM: BEOORDELING COMMENTAAR verplicht bij onvoldoende gedrag en inzet

1

≠ ≠ ≠ ≠

UITSTEKEND ZEER GOED GOED BIJNA GOED

≠

ONVOLDOENDE:

2

≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠ ≠

UITSTEKEND ZEER GOED GOED BIJNA GOED UITSTEKEND ZEER GOED GOED BIJNA GOED UITSTEKEND ZEER GOED GOED BIJNA GOED

≠

ONVOLDOENDE:

≠

ONVOLDOENDE:

≠

ONVOLDOENDE:

≠ UITSTEKEND ≠ ZEER GOED ≠ GOED ≠ BIJNA GOED ≠ UITSTEKEND 6 ≠ ZEER GOED ≠ GOED ≠ BIJNA GOED SPEELTIJD : GEHANDTEKENDE FICHE AFGEVEN! ≠ UITSTEKEND 7 ≠ ZEER GOED ≠ GOED ≠ BIJNA GOED ≠ UITSTEKEND 8 ≠ ZEER GOED ≠ GOED ≠ BIJNA GOED

≠

ONVOLDOENDE:

≠

ONVOLDOENDE:

≠

≠ UUR: ONVOLDOENDE:

≠

ONVOLDOENDE:

3

4

PARAAF

REFTER MIDDAGPAUZE

5

Commentaar van de ouder / opvoeder:

Handtekening ouder / opvoeder: 140

Begeleidingsopdracht voor de leerling die zich niet houdt aan de afspraken.

1. Schrijftaken 1.1. Tijdens de les Storen (praten, hardop opmerkingen maken, storend geluid maken, gooien, GSM, …) Hoe stoor ik de les? Waarom mag ik de les niet storen? Wat ga ik er aan doen? Niet opletten in de les, spelen, niet stilzitten 1.2. Ten opzichte van de andere leerlingen Storen (duwen in de rij, plagen, uitdagen, bemoeien met andere leerlingen, …) Wat heb ik fout gedaan? Hoe ga ik dat vermijden in de toekomst? Pesten, ruzie maken, racistische opmerkingen Wie heb ik gepest en waarom? Hoe ga ik ervoor zorgen dat dit niet meer gebeurt? Respect voor medeleerlingen en leerkrachten (vb bij eigen mening, opvattingen, opmerkingen aanvaarden, …) Wat is er fout aan mijn gedrag? Waarom hoort dat niet? 1.3. In het algemeen Onbeleefd gedrag/houding (op tijd komen, eten in de klas, kauwgom, slapen, arrogant, tegenspreken, vinger niet opsteken, niet luisteren, ongepaste zithouding, …) Wat is er verkeerd aan mijn gedrag? Waarom hoort dat niet? Niet in orde met materiaal (taken niet op tijd, agenda niet in orde, …), les niet geleerd, weigeren om opdrachten uit te voeren,lui, niet meewerken, niet zelfstandig werken Wat is niet in orde? Waarom is het belangrijk dat ik in orde ben met mijn materiaal? Ongehoord gedrag (bedreigen van anderen, wapenbezit, diefstal, …) Wat is er verkeerd aan mijn gedrag? Waarom hoort dat niet? Wat ga ik er aan doen?

2. Werktaken De leerlingbegeleider kan een werktaak opleggen die de schrijftaak vervangt. Voorbeelden van werktaken zijn: speelplaats opruimen (na schooltijd), schoolrestaurant helpen kuisen (tijdens de middagpauze), …

141

8. Dyslexiecontract

142

Martinusschool

BLANCO

Gemeenschapsonderwijs St.-Martinusstraat 3 3740 Bilzen DYSLEXIE DYSORTHOGRAFIE Afspraken en begeleidende maatregelen Overeenkomst geldig van ………. tot en met ……….. De klassenraad heeft na een intensief onderzoek of in samenwerking met het CLB aan de hand van een gemotiveerd verslag “dyslexie en/of disorthografie” en een onderhoud met de leerling, de volgende afspraken en ondersteunende maatregelen genomen.. NAAM LEERLING………………………………………………………………………… Ondersteunende maatregelen:

Beheersingsclausule Er wordt overeengekomen dat ………………………………………………(naam) de tegemoetkomingen van de school weet te appreciëren door er zorg voor te dragen dat de schoolse resultaten op een behoorlijk niveau liggen. Dit houdt in dat .………………… …………… (naam) zich dagelijks inzet om zijn/haar opdrachten tijdig tot een goed einde te brengen en de toetsen en de lessen voor de volgende dagen voor te bereiden. Na 3 schriftelijke en gedateerde mededelingen waarin de klassenraad zijn ontevredenheid uitdrukt, kan de school terugkomen op de ondersteunende maatregelen. Additionele begeleiding (schoolextern/schoolintern): De leraren worden er van op de hoogte gebracht dat voor……………………………(naam) op dit ogenblik aan het probleem gewerkt wordt door:………………………………………(begeleiding) Het opleggen van taken met het oog op het ‘verbeteren’ van de lees- en schrijfprestaties gebeurt best niet op initiatief van een individuele leerkracht. Zo wordt het veelvuldig overschrijven afgeraden omdat dit weinig effect heeft. Deze maatregelen worden voor akkoord ondertekend door de directeur, de betrokken klastitularis, de ouders en de leerling. Directeur:

Klastitularis:

Ouders: Leerling:

143

Martinusschool

VOORBEELDEXEMPLAAR

Gemeenschapsonderwijs St.-Martinusstraat 3 3740 Bilzen DYSLEXIE DYSCALCULIE Afspraken en begeleidende maatregelen Overeenkomst geldig van 01/09/2008 tot en met 30/06/2009. De klassenraad heeft, na een intensief onderzoek of in samenwerking met het CLB aan de hand van een gemotiveerd verslag “dyslexie en/of dyscalculie” en een onderhoud met de leerling, de volgende afspraken en ondersteunende maatregelen genomen: NAAM LEERLING : XXXXXXXXXXXXXXX Ondersteunende maatregelen: -

XXXXXXXXX moet enkel luidop voorlezen in de les na voorbereiding. Een dictee mag voorbereid worden. Er wordt voldoende tijd gegeven voor examens en toetsen bij alle vakken, vooral bij meerkeuzevragen (soms kan voorlezen noodzakelijk zijn). Vragen bij toetsen en examens worden voorgelezen al dan niet op verzoek van de leerling en mondeling toegelicht door de leerkracht, die zal controleren of de vragen en instructies begrepen zijn. Spelfouten worden niet aangerekend bij andere vakken dan Nederlands. Spelfouten worden niet betrokken in de beoordeling van stelopdrachten, woordenschat en inhoudsvragen voor Nederlands, Engels en Frans. XXXXXXXXX mag steeds vooraan in de klas plaatsnemen.

Beheersingsclausule Er wordt overeengekomen dat XXXXXXXXX de tegemoetkomingen van de school weet te appreciëren door er zorg voor te dragen dat de schoolse resultaten op een behoorlijk niveau liggen. Dit houdt in dat zich XXXXXXXXX dagelijks inzet om haar opdrachten tijdig tot een goed einde te brengen en de toetsen en de lessen voor de volgende dagen voor te bereiden. Na 3 schriftelijke en gedateerde mededelingen waarin de klassenraad zijn ontevredenheid uitdrukt, kan de school terugkomen op de ondersteunende maatregelen. Additionele begeleiding (schoolextern/schoolintern): De leraren worden er van op de hoogte gebracht dat met XXXXXXXXX op dit ogenblik aan het probleem gewerkt wordt door Mevr. Allemand. Het opleggen van taken met het oog op het ‘verbeteren’ van de lees- en schrijfprestaties gebeurt best niet op initiatief van een individuele leerkracht. Zo wordt het veelvuldig overschrijven afgeraden omdat dit weinig effect heeft. Deze maatregelen worden voor akkoord ondertekend door de directeur, de betrokken klastitularis, de ouders en de leerling. Directeur:

Klastitularis:

Ouders:

Leerling:

144

9. GOK-plan

145

Wat LEERKRACHTENNIVEAU Doelstelling :Instrumenten hanteren om op een systematische wijze de ontwikkeling en/of leerwinst van de leerlingen op te volgen(1ste graad) Van alle leerlingen wordt op regelmatige basis bijgehouden hoe ze zich ontwikkelen in de groep en in de klas, op alle domeinen van de ontwikkeling. De leerkracht krijgt een precies beeld van wat er leeft en welke (leer)noden er zijn.

Wanneer

Hoe

Voor wie

Door wie

Wie volgt op

aanvang 2009-2010

aanpassen aan de leerplannen ontwikkelen op A3 formaat verdelen in de klassen aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, Nederlands, PAV werkblaadjes ontwikkelen

1ste en 2de gr. ASO BSO TSO

Mevr. Mevr. Allemand Allemand Mevr. Brepoels Mevr. Brepoels

Stappenplan ontwikkelen; aanpassen aan de leerplannen ontwikkelen op A3 formaat verdelen in de klassen aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, Nederlands, PAV



3de graad

Wilmots

Wilmots

ASO TSO

Roosen

Roosen

Liessens

Liessens

Thijs

Thijs

Evalua tie

Actie 1 Lezen in alle vakken

Gebaseerd op Lezen in alle vakken van CED: een stappenplan lezen ontwikkelen en leren gebruiken om leesteksten in alle vakken op een juiste manier te verwerken

Wilmots

Wilmots

Roosen

Roosen

Liessens

Liessens

Thijs, Dello Put, Dreesen

Thijs, Dello Put, Dreesen

Actie 2 Vragen in alle vakken

Gebaseerd op Vragen in alle vakken van CED: een stappenplan vragen beantwoorden gebruiken bij het maken van toetsen, taken, opdrachten, examens

2010-2011

146

werkblaadjes ontwikkelen

Put

Put

opmerking: stappenplan wordt in de vakantie gemaakt en uitgedeeld op AV aanvang 2009-2010 en de werkblaadjes worden in de loop van het schooljaar ontwikkeld.(Mevr. Allemand, dhr. Nijs) Actie 3 Kleine goktest voor leerkrachten bevraging in te vullen op internet

02/2009

map interne dienstregeling

voor het zelfstandig oefenen

aanvang 2009-2010 uitwerking gans

van vaardigheden.

schooljaar

De fiches worden overhandigd aan de vakleerkrachten en zij beslissen wanneer ze de fiches integreren in hun les afhankelijk van de leerplannen

alle leerkrachte n

leerkrachten

2de gr.

Rost

Rost

ASO TSO

Allemand

Allemand

3de graad

Dreesen

Dreesen

ASO TSO

Nijs

Nijs

LEERLINGENNIVEAU Doelstelling : de ontwikkeling en /of de leerwinst bij elke leerling verhogen(1ste graad) Actie 4 Handig zelfstandig

Handig zelfstandig: 75 fiches

Voor de vakken Nederlands, humane, seminarie en wiskunde geschiedenis, aardrijkskunde,

Gathy Gathy Roosen Roosen Dexters/Gielen Dexters/Gielen

opmerking: op de AV begin 2009-2010 worden de fiches aan de vakleerkrachten overhandigd. De vakleerkrachten verwerken deze fiches tot bruikbare instrumenten voor hun vak. Actie 5: kranten in de klas

147

Gratis kranten worden telkens

2008-2009

gedurende 2 weken geleverd in

2009-2010 verspreid over

verschillende klassen

schooljaar

De leerkrachten vullen werkboekjes in, maken online kranten en doen interactieve opdrachten rond actualiteit


De betrokken lkrn motiveren delln om deel te nemen


aan buitenschoolse taalbevorderende activiteiten Extra begeleiding en voorbereiding + bespreking achteraf

Allemand

Allemand

Nijs

Nijs

Put, Dello

Put, Dello

Allemand

Allemand

Nijs

Nijs

3de graad

Put, Dello

Put, Dello

ASO TSO

Brepoels

Brepoels

Dreesen

Dreesen

Reynders

Reynders

3de graad ASO TSO BSO

opmerking: werkboekjes en oplossingen in bijlage LEERLINGENNIVEAU Doelstelling :de motivatie voor ontwikkeling en leren bij de leerlingen verhogen(2de en 3de graad) Actie 6: taalbevorderende activiteiten

Poëziewedstrijd De Kimpel

2008-2009

Groot Nederlands Dictee Davidsfonds Spellingwedstrijd Bieb Bilzen

2009-2010 verspreid over

Schrijfwedstrijd Junior Journalist

schooljaar

Toneelvoorstellingen Vertelfestival Alden Biesen Meters en peters 2de jaar opmerking: zie vakdossier Nederlands

Actie 7 Remediëring

Huiswerkklas

2008-2009 2009-2010

Studiebegeleiding en controle van de agenda's en

1ste jaar

148

schriften opmerking:op maandag, dinsdag en donderdag van 15u20 tot 16u10.

Leren leren met Leerbeest

sep/09

Leren leren met Breintrein

1ste graad ASO

2009-2010

2009-2010

inhoud van Leerbeest verwerken tot tips bij het leren leren memoriseringstips mindmapping strategie

Klastitularis

Klastitularis

ouders

2de graad

Klastitularis

ASO TSO

ouders

Klastitularis

Actie 8 Bijles wiskunde en wetenschappen voor de leerlingen 2de en 3de graad.

Bijles gegeven door D. Peeters

iedere donderdag

op initiatief van leerkracht

7de lesuur

of leerling

8ste lesuur lokaal 33 iedere vrijdag 5de lesuur lokaal 29

Kenbaar gemaakt dmv brief in de leraarskamer.

studiezaal

leerlingen 2de en D. Peeters 3de graad ASO in een wetenschappelijk e richting

directie

LEERLINGENNIVEAU Doelstelling : de studieloopbaan van de leerlingen optimaliseren (2de en 3de graad) Actie 9 Project arbeidsoriëntatie voor leerlingen 3de graad van ASO en TSO - studiekeuzebegeleiding

Klassikale infosessie

03/2009

zie bijgevoegde bundel 1+2

leerlingen 3de gr.

H. Gielen

149

L. Dreesen E. Dexters K. Jorissen L. Vliegen C. Louwet

Stageplaats melden

dag na paasvakant leerlingen ie gebruik formulier 3de gr. (20/04/200 9) melding stageplaats bundel 3

bovenvermeld e leerkrachten

04/05/2009 bundel 4

leerlingen 3de gr.

Stage 3-daagse

18/05 19/05

op de door de leerling gekozen plaats

leerlingen 3de gr.

Stagebezoek

tijdens 3daagse

leerkracht gaat op stagebezoek bundel 5

leerlingen 3de gr.

Bundel 4 invullen en afgeven

na de stage 3daagse

aan de betrokken leerkracht afgeven

leerlingen 3de gr.

in overleg met andere

leerkrachte leerkrachten n 3de 3de

leerkrachten

graad

graad

leerling geeft mondeling toelichting over stageverloop

leerlingen 3de gr.

leerkrachten 3de

Bespreking stage met leerling

in de loop van de volgende weken na de collegiale bespreking

stagepl. heeft helpt lk

Gedetailleerde info

Bespreking van de stagebundels

indien ll geen

leerkrachten

leerlingen 3de graad


leerkrachten


leerkrachten 3de graad

graad

150

Actie 10 Studie-informatiedagen voor ASO en TSO SID-IN

uitdelen boekje door CLB

na de kerstvakant ie

leerlingen maken voortaak

na de kerstvakant scholen + richtingen ie opzoeken 6A + 6T

Busreservering

leerkrachten H. Gielen

informatiedag

29/01/2009 Limburghal te Genk

inleveren verslag

begin februari

bevindingen over opgezochte richtingen

bespreking leerkrachten 3de gr.

2de trimester

Is de keuze realistisch? Is de keuze haalbaar?

6A + 6T

leerlingen 3de gr.

LEERLINGENNIVEAU Actie 11 Rotary-meeloopdag

leerling schrijft in

voor paasvakant ie

leerling maakt kennis met beroep

tijdens paasvakant ie

Actie 12 XIOS-bezoek

kennismaking met 19/05/2009 studierichtingen na ASO/TSO

leerlingen 3de gr.

leerlingen 3de gr.

151

LEERKRACHTENNIVEAU Actie 13 oudleerlingendag

Master/bachelor opleiding oudleerlingen komen ervaringen i.v.m. verder studeren door geven

uiteenzetting door 20/05/2009 H. Gielen en L. Dreesen 20/05/2009

Doelstelling : vormen van flexibele klasorganisatie hanteren(1ste, 2de en 3de graad) De leerkracht past de klasorganisatie op een soepele wijze aan om beter te kunnen inspelen op de verschillen tussen leerlingen op het vlak van verschillen tussen de leerlingen op het vlak van ontwikkelingsniveau, tempo, interesses en bijzondere noden. Met een open klasgeest creëert ze volop kansen tot

initiatief van leerlingen.

bevraging aan leerkrachte n af te geven voor 2/06/2009 aan GOKleerkracht

SCHOOLNIVEAU doelstelling: voeren van een professionaliseringsbeleid(2de en 3de graad) We hebben duidelijk zicht op de deskundigheid die aanwezig is in het team en de mogelijke lacunes daarin. Bij het stimuleren van alle teamleden om zich voortdurend verder te bekwamen, houdt de schoolleiding ook rekening met de (school)noden. Actie 14 nascholingen

Evalueren en doorstromen: brede evaluatie die het leren van jongeren

21/01/2010 Nascholing door en mevr. Gerits 23/02/2010 mevr. Jorissen

152

Kirsten, mevr. Roosen, mevr. Put, mevr. Fastré en mevr. Allemand

stimuleert.

Projectwerk: hoe en waarom ?!

Heterogeniteit als bron van leren. Hoe diversiteit in de klas benutten?

Babbels met effect? Voortgangsgesprekken voeren met leerlingen

Jongeren leren reflecteren

Signaaldag toekomst van 'Leren thuis leren'

18/03/2010 Nascholing door en dhr. Nijs K., 27/04/2010 mevr. Jurez

2+3de graad

26/01/2010 Nascholing voor en mevr. Gathy 2/03/2010 en mevr. Vaes

2+3de graad

29/09/2009 Nascholing voor en mevr. Hauben 20/10/2009 en dhr. Janssen

2+3de graad

11/O1/201 0

Nascholing voor 3de graad dhr. Nijs K. en ASO mevr. Jorissen Katja TSO

nascholing door 18/06/2009 mevr. Reynders provinciehu is Hasselt

153

Taalvaardigheid Wat Wanneer Hoe LEERKRACHTENNIVEAU Doelstelling : Instrumenten hanteren om het taalvaardigheidniveau van de leerlingen te bepalen. We zijn in staat de vorderingen van de leerlingen op het vlak van luisteren, spreken,lezen en schrijven in kaart te brengen aan de hand van diverse evaluatievormen en op basis hiervan het onderwijs steeds aan te passen aan de noden van de leerlingen.

Voor wie

Door wie

Wie volgt op

1ste jaar ASO

Mevr. Allemand

Mevr. Allemand

2de jaar ASO

Mevr. Allemand

Mevr. Allemand

Evaluatie

Actie 1 Analyse met TAS-toets en TIST-toets

Afname TAS-toets lezen en luisteren

1ste + 2de week

Leestekst waarin de overbodige woorden sep/08 geschrapt moeten worden Luistertoets met blinde kaarten

Uit de luistertoets is gebleken dat de lln zich geen volledig lesuur kunnen concentreren, dat de kennis van aardrijkskunde te beperkt is en dat het onderwerp achterhaald is; en niet aansluit bij hun leefwereld. 2009-2010

Afname TIST-toets lezen en luisteren en schrijven

Zelfde toets maar zonder luistertekst!

1ste + 2de luisteroefeningen, week leesteksep/08 sten en schrijfoefening

De luisteroefeningen zijn te gemakkelijk en de schrijfoefening is moeilijk voor bepaalde lln omdat ze het vak fysica nog niet hebben gehad. Daarom zal dit onderdeel pas op het einde van het schooljaar worden afgenomen.

2009-2010 zelfde toets maar

154

schrijfoefen ing op het einde van het schooljaar. Actie 2 Het Posterproject van CED-groep (dit is een door de Nederlandse overheid erkende instelling die zich bezighoudt met taalbeleid en taalvaardigheid.

1ste + 2de meerkeuzevragen en week invulteksten september ivm schooltaalwoorden 2009 Doelstelling Een interactieve aanpak hanteren om leerlingen hun taalvaardigheid te laten opbouwen We scheppen mogelijkheden om de leerlingen hun taalvaardigheid op een actieve wijze te laten ontwikkelen vanuit betekenisvolle opdrachten en activiteiten waarbij ze taal op commutatieve wijze moeten gebruiken. De leerkracht laat de leerlingen daarvoor systematisch samenwerken. Instaptoets

1ste graad ASO BSO


Actie 3 Bronnenboek TSO BSO

Steunpunt GOK publiceert online lessen, didactische tips, interactieve werkvormen

2008-2009

raadplegen en bestuderen van bruikbare lessen

om de motivatie te verhogen, functionele geletterdheid verhogen en aanbrengen van probleemoplossende vaardigheden

2009-2010

Bronnenboek integreren in de lessen

2de en 3de gr. betrokken lkn BSO TSO

Actie 4 Sesam

Reeks ontwikkeld door

2009-2010

Taken klassikaal uitvoeren

1ste graad

Brepoels

Brepoels

155

Steunpunt om de taalvaardigheid te vermeerderen in klas met taalachterstand

2010-2011

BSO

Nascholing volgen, 22/01/2009 GOK-team inlichten, directie en 10/02/2009 bespreken met betrokken leerkrachten

ASO TSO BSO

Nascholing volgen, 18/02/2009 GOK-team inlichten, directie en 17/03/2009 bespreken met betrokken leerkrachten

1ste, 2de graad ASO TSO BSO

Nascholing volgen, 22/04/2009 GOK-team inlichten, directie en bespreken met betrokken leerkrachten

1ste, 2de graad ASO TSO BSO

Actie 5 Bundels nascholing Handen, voeten en co + Leugenaar

SCHOOLNIVEAU Doelstelling : voeren van een professionaliseringsbeleid We hebben duidelijk zicht op de deskundigheid die aanwezig is in het team en de mogelijke lacunes daarin. Bij het stimuleren van alle teamleden om zich voortdurend verder te bekwamen, houdt de schoolleiding ook rekening met de (school)noden. Actie 6: Nascholingen

Taalbeleid op maat van school (Steunpunt GOK)

Schooltaalvaardigheid bevorderen door lezen

Taalvakdagen bij Van In: Taalbeschouwing op een andere boeiende manier en NT2-methode

Allemand

Allemand

Wilmots

Reynders

Geubbelmans

3de graad

Allemand

Allemand

Geubbelmans

Reynders

Allemand

Allemand

Dreesen

Dreesen

Nijs Broux

Nijs Broux

156

Gelaarsd, gespoord en geletterd

10/02/2010 Nascholing te volgen en door mevr.

Van lln in de B-stroom en het

9/03/2010

BSO succesrijke lezers en leerders maken

Talige lessen en toch geen taallessen. Schooltaalvaardigheid en schooltaalcompetenties ontwikkelen in de niettaalvakken.

Van lezen word je sterk. Schooltaalvaardigheid bevorderen via teksten en de 1ste graad (A enB) en in de 2de graad ASO.TSO

Dello + dhr. Jans P. Via vakwerkgroepen bespreken met alle lkn

1ste graad B 2+3de gr. BSO

01/02/2010 Nascholing te volgen en door mevr. 5/03/2010 Lowet en dhr. Henno

2+3de gr. BSO,TSO

08/03/2010 Nascholing te volgen en door mevr. 31/03/2010 Vliegen

2 gr. BSO,TSO

1ste + 2de week september 2009

1ste graad ASO BSO

LEERLNGENNIVEAU Doelstelling : Het aantal leerlingen met een voldoende taalvaardigheid (luisteren en spreken, schrijven en begrijpend lezen in functionele contexten) vermeerderen We streven ernaar dat alle leerlingen de vaardigheidsdoelstellingen behalen zoals die vermeld zijn in de eindtermen/ontwikkelingsdoelen Nederlands. Actie 7 Het Posterproject van CED-groep (dit is een door de Nederlandse overheid erkende instelling die zich bezighoudt met taalbeleid en taalvaardigheid.

Instaptoets

meerkeuzevragen en invulteksten ivm schooltaalwoorden


157

Posterproject 35 weken worden telkens 10 nieuwe woorden op een poster

gedurende gans het schooljaar

aangeboden in de klas Nederlands

Verwerking: woorden klassikaal bespreken en op het einde van de week

1ste graad ASO

Mevr. Allemand

Mevr. Allemand

evalueren met invultoets

35 weken worden telkens 10 klas

gedurende gans het schooljaar

1ste graad BSO

Nederlands op A3 formaat

woorden klassikaal bespreken en op het einde van de week

met eenvoudige voor-

evalueren met invultoets

nieuwe woorden aangeboden in de

Mevr. Brepoels Mevr. Brepoels

beeldzinnen Actie 8 Lezen in alle vakken

Gebaseerd op lezen in alle vakken van CED: een stappenplan lezen

aanvang 2009-2010

aanpassen aan de leerplannen ontwikkelen op A3 formaat verdelen in de klassen aardrijkskunde, geschiedenis, biologie, Nederlands, PAV werkblaadjes ontwikkelen

1ste en 2de Mevr. gr. Allemand ASO BSO Mevr. Brepoels TSO Wilmots

Mevr. Allemand Mevr. Brepoels Wilmots

Roosen

Roosen

Liessens

Liessens

Thijs Put, Dello

Thijs Put,Dello

158

PREVENTIE EN REMEDIËRING VAN STUDIE- EN GEDRAGSPROBLEMEN 2de EN 3de GRAAD SCHOOLNIVEAU Wat Wanneer Doelstelling 1: de motivatie voor leren bij de leerlingen verhogen

Hoe

Voor wie

Door wie

Wie volgt op

leerlingen 2de en 3de graad ASO in een wetenschappelijke richting

D. Peeters

directie

alle leerkrachten

leerkrachten

leerlingen 3de gr.

H. Gielen L. Dreesen E. Dexters K. Jorissen L. Vliegen

Evaluatie

Actie 1 Bijles wiskunde en wetenschappen voor de leerlingen 2de en 3de graad. Bijles gegeven door D. Peeters op initiatief van leerkracht of leerling

iedere donderdag 7de lesuur 8ste lesuur iedere vrijdag 5de lesuur

studiezaal lokaal 33 lokaal 29

LEERKRACHTENNIVEAU Actie 2 Kleine goktest voor leerkrachten bevraging in te vullen op

02/2009

map interne dienstregeling

internet LEERLINGENNIVEAU Doelstelling 2: de studieloopbaan van de leerlingen optimaliseren

Actie 3 Project arbeidsorientatie voor leerlingen 3de graad van ASO en TSO - studiekeuzebegeleiding Klassikale infosessie

03/2009

zie bijgevoegde bundel 1+2

159

C. Louwet

Stageplaats melden

dag na paasvakantie

bovenver melde

leerligen 3de gr.

(20/04/2009)

gebruik formulier melding stageplaats bundel 3

Gedetailleerde info

04/05/2009

bundel 4

leerlingen 3de gr.

leerkrachten

Stage 3-daagse

18/05 - 19/05

op de door de leerling gekozen plaats

leerlingen 3de gr.


Stagebezoek

tijdens 3-daagse

leerkracht gaat op stagebezoek bundel 5

leerlingen 3de gr.

leerkrachten

Bundel 4 invullen en afgeven

na de stage 3daagse

aan de betrokken leerkracht afgeven

leerlingen 3de gr.




leerlingen 3de gr.

leerkrachten 3de

Bespreking van de stagebundels

Bespreking stage met leerling

in de loop van de volgende weken na de collegiale bespreking

in overleg met andere leerkrachten leerling geeft mondeling toelichting over stageverloop

leerkracht en

indien leerling geen stagepl. heeft helpt leerkracht


leerkracht en 3de graad

graad

Actie 4 Studie-informatiedagen voor ASO en TSO

leerlingen maken voortaak Busreservering

?

?

leerkracht en

leerlingen 3de gr. H. Gielen

160

informatiedag

29/01/2009

Grenslandhallen Hasselt

uitdelen boekje

?

?

inleveren verslag

?

?

bespreking leerkrachten 3de gr.

?

LEERLINGENNIVEAU Actie 5 Rotary-meeloopdag leerling schrijft in

voor paasvakantie

leerling maakt kennis met beroep

tijdens paasvakantie

Actie 6 XIOS-bezoek

19/05/2009

leerlingen 3de gr.

Is de keuze realistisch? Is de keuze haalbaar?

kennismaking met studierichleerlingen 3de gr. tingen na ASO/TSO

leerlingen 3de gr.

leerlingen 3de gr.

LEERKRACHTENNIVEAU Actie 7 oudleerlingendag Master/bachelor opleiding

20/05/2009

uiteenzetting door H. Gielen en L. Dreesen

oudleerlingen komen ervaringen 20/05/2009 i.v.m verder studeren door geven Doelstelling 3: vormen van flexibele klasorganisatie hanteren bevraging van de leerkrachten aan de hand van bijgevoegde brief Doelstelling 4: voeren van een professionaliseringsbeleid

161

10. Taalbeleid

162

VISIE TAALBELEID (TALENBELEID) WAT IS TAALBELEID OF TALENBELEID? ‘Taalbeleid is een beleid inzake het taalgebruik bij de communicatie en de instructie op school.’ (www.ond.vlaanderen.be/talenbeleid/begrippen) ‘Taalbeleid is de weloverwogen wijze waarop de school omgaat met het gebruiken en onderwijzen van verschillende talen op school, om het verwerven en verwerken van de leerstof te bevorderen. (…) Daartoe wordt de op school benodigde taalvaardigheid gericht ontwikkeld.(…) en worden de talige eisen in alle lessen afgestemd op het taalvaardigheidsniveau van de leerlingen.’ (M. HAJER en T. MEESTRINGA, Schooltaal als struikelblok, 1995) ‘Een taalbeleid voeren impliceert een structurele en strategische poging van een heel schoolteam om de onderwijspraktijk aan te passen aan de (taal)leerbehoeften van de leerlingen met het oog op het verbeteren van de onderwijsresultaten van deze leerlingen.’ (naar TEUNISSEN, 1997)

WAAROM EEN TAALBELEID OPSTARTEN? Onze leerlingen verschillen enorm in taalvaardigheid. We zien ook dat er een duidelijk verschil is tussen de verschillende onderwijsvormen binnen onze school (ASO, TSO, BSO). Leraren in alle vakken en in alle onderwijsvormen en -richtingen hebben te maken met deze verscheidenheid in taalvaardigheid. Door een taalbeleid uit te bouwen, hopen we ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk leerlingen hun schoolcurriculum behalen. Ook de omgeving en de maatschappij waarin ze elke dag functioneren, vragen om taalvaardige en sociaalvaardige jongeren. We zullen trachten om de taalvaardigheid te verhogen. We starten natuurlijk in eerste instantie op niveau van de klas, binnen de eigen lespraktijk. Maar gaandeweg is het de bedoeling dat alle collega’s, vakgroepen en directie dit taalbeleid mee uitbouwen en vormgeven.

163

WIE ZIJN DE PARTNERS VAN HET TAALBELEID? Belangrijke partners zijn in de eerste plaats de directie en het directieteam. Zij moeten achter de visie van het taalbeleid staan en een klimaat creëren (o.a. via het schoolwerkplan) waarin de leerlingen optimaal beïnvloed worden op vlak van taalvaardigheid, en hiervoor de nodige begeleiding krijgen. Voorts is het belangrijk dat alle leraren beseffen dat zij ook een leraar taal zijn. Wanneer leraars zich bewust zijn van hun eigen taal, kunnen zij de leerlingen helpen hun talige mogelijkheden te exploreren. Het ondersteunend personeel (o.a. het secretariaatspersoneel) tracht eveneens een verzorgde taal te hanteren wanneer zij in contact treden met leerlingen, ouders en externen. Natuurlijk mogen we de leerlingen niet uit het oog verliezen. Zij krijgen de kans om actief deel te nemen aan het taalbeleid van onze school. Zij mogen ook hun steentje bijdragen in de realisatie en planning van het taalbeleid.

EEN TAALBELEIDSPLAN Om de leerlingen vlotter de leerplandoelen van het schoolcurriculum te helpen bereiken wordt een taalbeleid binnen onze school gehanteerd. Hoe gaan we dit trachten te realiseren? Hieronder volgt een opsomming van een aantal actiepunten waaraan wij willen werken binnen het taalbeleid. Gaandeweg zullen deze acties aangepast en uitgebreid worden. *Alle leraren hanteren het Standaardnederlands. *Alle leraren gaan na of de leerlingen de instructietaal begrijpen en grijpen in wanneer dit niet het geval is. Indien gewenst wordt extra oefenmateriaal aangeboden. *Vakoverschrijdende afspraken maken leerstofonderdelen (rekening houdend seminarie,stage,…)

over met

formuleringen, organisatie, timing van projectweek, de geïntegreerde proef,

*Voldoende aandacht geven aan de beheersing van het vakjargon door het aanleren van leesstrategieën in alle vakken en het toepassen van leesstrategieën; overzichtelijk bordgebruik;een verklarende lijst met vaktaal opstellen;helder taalgebruik in de klas en bij het opstellen van cursussen; het visueel ondersteunen van lessen; actief en coöperatief leren in te voeren; dezelfde grammaticale terminologie te gebruiken binnen de taalvakken… *Leerlingen bewuster maken van het belang van een correct mondeling en schriftelijk taalgebruik onder andere door meer spreekkansen te geven via actieve werkvormen; een correcte schriftelijke taal te honoreren;… *Remediëring van individuele leerlingen (o.a. via bijlessen,GOK, dyslexiecontracten…).

164

*Vakoverschrijdende eindtermen zoals ‘leren leren’ in huiswerkklas, in de eerste graad ASO via Leermonster (een boekje rond leren leren, planning, studiemethode). De OVUR-strategie toepassen in alle graden, voornamelijk in taalvakken. De Lotusstudiemethode in alle vakken gebruiken. Mindmapping in de 2de graad integreren. *Vakoverschrijdende eindtermen zoals ‘muzisch-creatieve vorming’ en ‘burgerzin’, culturele vorming implementeren in het taalbeleid door: vrij podium, toneel en vertelfestival, (jeugd)boekenprojecten, poëziewedstrijden, deelname aan taal- en schrijfwedstrijden, schoolkrantje met leerlingenparticipatie, leerlingenparlement … *Tot slot een taalbeleid voeren dat waakt over de school die een voorbeeldfunctie vervult. Aandacht hebben voor de gesproken taal (Het Standaardnederlands) en de geschreven taal in documenten die voor interne en/of externe communicatie bedoeld zijn (lay-out, gebruik van BIN-normen).

165

11. CLB-beleidsplan

166

“LEERLINGENBEGELEIDING, ZORGSYSTEEM EN SAMENWERKING MET HET CLB” & HET BELEIDSPLAN CLB 2009-2011

SGR 13

28.09.09 Bij de aanvang van het vierde CLB beleidsplan (2009-2011) lijkt het zinvol om bestaande, vigerende manieren van samenwerking onder de loep te nemen en te toetsen aan recente inzichten en ontwikkelingen op vlak van zorg en leerlingenbegeleiding. Aan de hand van uiteenlopende ervaringen zoals in de CPB/sgr13 is het m.i. aangewezen om na al die jaren een integraal systeem van - brede basis - zorg of van interne leerlingenbegeleiding ( = nomenclatuur van het secundair onderwijs) te presenteren (of tenminste een aanzet ertoe) waarin ook het Bu(S)O en/of de leerzorgniveaus hun rol in opnemen. We streven er eveneens naar om een dergelijk systeem te koppelen aan de bevoegdheid van het CvD/CPB op vlak van het pedagogisch beleid: de studieoriëntatie en CLB afspraken (cf.BDGO) De overgangen bij de scharniermomenten blijven immers om aandacht vragen zoals LO-SO,… De CLB werking verwerft op die manier eveneens een positie zoals gewild door de regelgever: die van gezamenlijke verantwoordelijkheid en waar nodig van onafhankelijkheid. Gewoonlijk worden zorg en zorgmodellen gekoppeld aan het basisonderwijs en komt het secundair onderwijs (SO) moeilijker in het verhaal ervan voor ( om uiteenlopende redenen en ook uit met alle begrip). Omdat dit document beweert integraal te zijn en bedoeld voor alle onderwijsvormen, is een min of meer gemeenschappelijk bezit van begrippen en concepten echter aangewezen. We hopen dat de lezing van het document er toe bijdraagt. We durven het SO aanbevelen om ten minste de p. 4-12, 19-20, 27, 51-52,53-59 door te nemen. Afgezien hiervan zijn onderdelen of tekstgedeelten (overheen het gehele doc.), als ze betrekking hebben op het secundair onderwijs op vlak van zorg/leerlingenbegeleiding, in het cursief blauw weergegeven Indien u de tekst afdrukt in wit zwart vallen de gedeelten in blauw cursief op door hun cursieve vorm. Vandaar. Het verdient natuurlijk aanbeveling om het geheel niet uit het oog te verliezen.

167

Dit beleidsdocument vervangt het gene dat de scholen ontvingen in juni in aanloop naar het clb beleidsplan 2009-2011 en door een aantal scholen ook in het kader van doorlichting gebruikt kon worden. Reacties worden met veel graagte ontvangen en besproken via elke communicatie -en/of overlegvorm zoals de sgm, het cvd, de cpb… Paul Vangenechten CLB.go. zl [email protected]

168

Inhoud 1.DE MAATSCHAPPELIJKE EN ONDERWIJSKUNDIGE HERKOMST VAN HET DECREET CLB (1998)

p.4

2.ZORGBELEID, - SYSTEEM OOK IN HET SECUNDAIR ONDERWIJS

p.12

3.UITSPRAKEN OVER HET LEERLINGENGERICHT BELEID SO

p.32

4.HET BVR DAT DE CLB OPERATIONELE DOELSTELLINGEN VASTLEGT (JULI 2009) p.41 5.HET CLB BELEIDSPLAN

p.51

6. HET BEROEPSGEHEIM VAN HET CLB & HET AMBTSGEHEIM VAN DE LERAAR ( pro memento) (bron: de Permanente Ondersteuningscel van de CLB / POC)

p.53-59

169

1. DE HERKOMST VAN HET DECREET CLB HET DECREET CLB IS GOEDGEKEURD IN 98 (BS) EN UITGEVOERD VANAF 01.09.00 MET EEN BIJSTURING dmv EEN BVR DAT DE OPERATIONELE DOELSTELLINGEN VAN HET CLB VASTLEGT (JULI 2009) -DE BELEIDSMATIGE VERANTWOORDING (

DOOR DE VLAAMSE REGERING ) ERVAN IS TE HERLEIDEN TOT TWEE BELANGRIJKE MAATSCHAPPELIJKE EN ONDERWIJSKUNDIGE BEWEGINGEN DIE VANAF DE JAREN 90 DOMINANT ( HARDNEKKIG ) BLEKEN TE ZIJN EN WAARAAN OA HET DCLB GEKOPPELD WERD.

1.DE CLIËNT MET EEN

HULPVRAAG DIENT AANGEPAST, RESPECTVOL ANTWOORD TE KRIJGEN OP ZIJN VRAAG ZO OOK DE JONGERE(N) IN DE LEERTIJD (=BELEID VAN ZORGZAAMHEID, cf. HET ZORGZAME VL (1996)

• •

•

Vanaf 97 tot nu decreet op kwaliteitsbeleid in welzijn (97, rev. O3) (= cliëntgerichtheid) integrale jeugdhulp ( IJH )(O2) met modulering van aanbod ( = waar en hoe vind ik wat? ) & regioplan (08) decreet rechtspositie minderjarigen(DRM)(grens =12 jaar in welzijn,ook voor CLB)

-

gaandeweg vergroting van het Vlaams aanbod : opvoedingswinkels, Vaph, wachtlijsten voor gehandicapten (=ROG (07), uitbreiding Bijzondere Jeugdzorg BJZ(06 ) crisisnetwerk (07) thuisbegeleiding, netwerken …. - maar : aanbodstekort voor problematische jongeren ( psychiatrische diagnose, multiproblemgezinnen…) (cf. vaak compenserende rol van CLB ) en ongelijkmatige spreiding van welzijnsaanbod in VL ( landelijke gebieden versus centrumsteden ) - Er wordt veel en succesvol geïnvesteerd in contextuele hulp (outreachment) -youth at risk ( jongeren uit gesloten instellingen) -eigen kracht conferentie ( gezinsondersteuning ) -time out ( bij dreigende tuchtmaatregel ) -hergo (herstel gericht groepsoverleg)……

•

decreet CLB (98)

= cliëntgerichtheid: vraaggestuurde werking, subsidiariteit,emancipatorisch handelen, multidisciplinariteit, welbevinden van leerlingen, onafhankelijkheid van manier van werken, prioritair belang van leerlingen, IVRK , deontologie ( zie website : ond.vlaanderen/clb) = 4 domeinen: onderwijsloopbaan, leren & studeren psycho-sociaal functioneren preventieve gezondheidszorg( medische consulten,vaccinaties, profylaxe)

170

= werkingbeginselen sturen de methodische manier van begeleiding zoals bij vraagsturing: - Onthaal ( een luisterend oor ervaren als cliënt ) - Vraagverheldering ( beter inzien wat er aan de hand is ) - Aanbodverheldering ( weten wat te doen staat (na instemming ) - Uitvoering ( aan de slag kunnen gaan ) - Evaluatie ( tevredenheid). Het BVR 2009 schrijft voor als kernactiviteiten : onthaal, vraagverheldering, informatie en advies, diagnose, handelingsgericht advies. =Begeleidingsmethodieken als vraaggestuurde begeleiding, handelingsgerichte diagnostiek,werken , consultatieve leerlingenbegeleiding …ondersteunen deze cliëntgerichte stappen. De lakmoesproef is dat de cliënt (leraar, ouder, leerling) er versterkt uit komt of in termen van kerntaak, dat de leerling beter van wordt van begeleiding (=verhoogd welbevinden, cf.decreet CLB, art 5). = kwaliteitszorg : tevredenheidmeting bij de cliënt klachtenprocedure beraad (centrumraad) = zelf evaluatie in het kader van kwaliteitsbeleid…. Het decreet CLB benadrukt de eerste verantwoordelijkheid van de school (wel eens de eerste lijn genoemd) en de afstemming van het clb eraan = gezamenlijke verantwoordelijkheid : “WAT BINDT IS STERKER DAN WAT DEELT “ en daarom het belang van een zorgmodel dat deze afstemming concreet voorstelt en activeert. opmerkingen -BuO blijft geregeld bij decreet • uitgesproken toename van buo leerlingen en gon • BuO = vooral kansarme leerlingen (type 1 & 8) • in afwachting(?) = leerzorg ( diagnostiek en indicatiestelling = CLB) -fenomeen van overbevraging van CLB wb het aantal & de aard van de vragen -vele andere CLB opdrachten( bv. bijkomende kinderbijslag, Vlaph…).

171

2.ALLE JONGEREN IN DE LEERTIJD

DIENEN GELIJKE KANSEN TE HEBBEN IN ONDERWIJS EN RECHT OP EEN GEZONDE ONTWIKKELING ( = BELEID VAN MAATSCHAPPELIJKE NOODZAAK & ENGAGEMENT (cf. HET LERENDE VL, 96)

jaren 90 : onderwijsvoorrangsbeleid, zorgverbreding, schoolopbouwwerk, PMS, OKAN…. vanaf 2000 -decreet GOK ( indicatoren,inschrijving…) -LOP ( lokaal beleid, zie websites van LOP gemeentes ) -brede school( integraal jeugdbeleid =meer dan jeugdhulp ) -kleuterparticipatie -leerlingenparticipatie -POT ( persoonlijk ontwikkelingstraject ), talentontwikkeling -diversiteit -FLOB ( flankerend onderwijsbeleid) -opvoedingsondersteuning ( info, advies, interventie ) -sinds enkele jaren meer en meer geïntegreerde lokale acties van onderwijs en andere sectoren in het kader van GOK (FLOB, brede school,brede evaluatie,port folio…) Decreet CLB = beleid van de VL regering is onder de vorm van strategische doelstellingen in het decreet CLB weergegeven via •

het verzekerd aanbod van het CLB aan de school (=engagement) waarop de school in gaat of niet (en verantwoordt waarom niet) =/= weergegeven in operationele doelen

•

kansarmoede netwerken info over onderwijs in VL en welzijn risicoleerlingen prioritaire werking en doelgroepen (bv. BuO =Handeling planning) buitengewoon onderwijs: zinvolle verwijzing vaccinaties schoolondersteuning

de verplichte begeleiding door het CLB (= maatschappelijke noodzaak) = weergegeven in operationele doelen bv. problematische afwezigheid, vaccinatiegraad)

leerplicht consulten ( preventieve gezondheidszorg )

172

10

JAAR LATER : CLB ANNO 09

aanwijsbare tevredenheid van de cliënten over CLB (onderzoek van de KUL, O7) =de zachte O : luisterbereidheid, zoeken naar oplossingen (cf. cliëntgerichtheid)... = jongeren kennen CLB (meer dan andere sectoren voor Jeugdwelzijn) = scholierenkoepel : belang van bereikbaarheid en toegankelijkheid van en vertrouwen in CLB (juni 06) =de minister wilde een nieuw clb profiel met daarin voor de cliënt heldere verwachtingen tav CLB vermoedelijk gekoppeld aan leerzorg maar de minister wilde ook vernieuwde aandacht van CLB voor studiekeuzebegeleiding (task force) = de harde O* in relatie met

kansarmoede talentontwikkeling minder ongekwalificeerde uitstromers …….

*O = output ( bereikte resultaten van doelstellingen, bv. alle lln minstens in leesniveau 3 na LO2, minder C attesten …. = outcome ( - maatschappelijke - effecten zoals minder uitstroom van leerlingen zonder kwalificatie ) Wat is de Output? Op gebied van leerprestaties (eindtermen). Op gebied van studievoortgang (leervertraging, BOS-leerlingen, spijbelaars). Op gebied van doorstroming in het vervolgonderwijs of aansluiting op de arbeidsmarkt Op gebied van tevredenheid van de leerlingen, het schoolteam, de externe partners Welke effecten beoogt men? Hoe meet men de resultaten? Het nieuwe BVR beschrijft de operationele doelen van de CLB met registratie verplichting (cf. infra) nl -leerlingengebonden aanbod -schoolondersteuning -preventieve gezondheidszorg -registratie

173

HET CLB BELEIDSPLAN & DE ACTIEVE ROL VAN DE SCHOOLDIRECTEUR •

bovenbestuurlijk : sgr

Het CvD geeft advies aan de RvB over de organisatie van en taakafspraken met het CLB . In het GO! word het beschouwd als geldend voor alle scholen van de sgr en opgenomen in het beleidsplan bv. het stappenplan luizen, het organogram van het clb, de clb teams, de organisatie van de consulten, het pestbeleid, ….. •

de ( uw) school: afsprakennota

Een goede samenwerking van de school met het CLB is afhankelijk van een aantal voorwaarden die als concrete afspraken in het beleidsplan worden opgenomen -

van de kant van de school bv. coördinatie, lokaal voor clb…

-

van de kant van het CLB bv. bereikbaarheid, team, contactpersoon, volume, tijd…

174

DE SAMENWERKING TUSSEN ONDERWIJS EN CLB WORDT AANGESTUURD door:

(BU)BAO • • • • • • • • • •

decreet BaO BVR tijdelijk project zorg CLB-BaO (tot 31.08.06) (hertekening landschap BaO (zorg) GOK-decreet (+ kleuterparticipatie (zorg +), flankerend onderwijs) resolutie leerstoornissen (1998) GON revalidatie tijdens de uren KB. BuO /decreet BuO leerplicht decreet rechtspositie minderjarigen IVRK……

decreet BaO

- art 8: kerntaak gew. BaO: • gew. Bao is zodanig georganiseerd dat een omgeving gecreëerd wordt waarin lln een ononderbroken leerproces kunnen doormaken; de ped-did.omgeving wordt aangepast aan de voortgang in de ontw. van de lln. (bao = adaptief onderwijs) • BaO. is verantw. voor ond. aan alle lln …, moet door blijvende aandacht en verbreding van zorg zoveel mogelijk lln. blijvend begeleiden. (bao = retentief onderwijs) - art 9: kerntaak BuO: • voor lln aangepast ond., opv., verzorging en therapie (tijdelijk of permanent)…, waarvan tot. persoonlijkheidsontw. niet of onvoldoende kan verzekerd worden door gew.ond. (bubao = garanderend onderwijs) - art 28: bij eerste inschrijving ll.: schriftelijke info aan ouders over het begeleidende CLB - art 46: BuO/ HP in samenspraak met CLB - art 47 : SWP (schoolwerkplan) 4°: voorzieningen in ond. voor lln met handicap of die leerbedreigd zijn (HP) 5°: zorgbeleid - art 62°: erkenning van school 10°: beleidsplan (met CLB) 11°: univ.verkl rechten van het kind (zie ook DCLB!)

175

- art 134: GOK (cf. CLB) - art 153 quinquies: zorg + puntenenveloppe septies: zorgbeleid = relatie met CLB (zie toelichting dep.ond.: meerwaarde CLB = diagnostiek, methodieken, netwerken) - art 179: sancties (oa. niet naleven HP) -

beslissingsrecht van ouders tav CLB adviezen: attest BuO, verlengde KO, vervroegde LO..

BVR tijdelijk project zorg CLB-BaO (tot 31.08.06)

referentie: hertekening landschap BaO (‘03), art 46 GOK-decreet

rol van CLB: - weigering en doorverwijzing (LOP) - CLB-GOK werking: thema’s/cluster (recent: kleuterparticipatie, flankerend onderwijs,brede schoolbeweging,ouderparticipatie ...) resolutie leerstoornissen (‘98)

gemotiveerd verslag bij dyslexie door CLB GON

integratieplan (overleg met CLB) revalidatie tijdens de uren

advies van het CLB KB/BuO (1970/1980)

CLB = rechtspersoon voor attestering BuO(attest + inschrijv.protocol)

176

SECUNDAIR ONDERWIJS -

Structuur en organisatie van het voltijds secundair onderwijs - klassenraden, overgangsbepalingen, keuzemomenten - adviesbevoegdheid van CLB - binnen lestijdenpakket: interne begeleiding o cel LLB o projectmatige werking en beleid, bijv: zelfstandig leren (cf. het studiehuis) SID-in beroepenoriëntatie leren leren HERGO (‘herstelgericht groepsoverleg’) leerlingenparticipatie (participatiedecreet) dyslexiebeleid peer-werking autisme methodenklas (vb. freinet)

-

decreet GOK : SO - doelgroepleerlingen 1° graad (weigering en verwijzing leerlingen) + betrokkenheid aan GOK thema’s/cluster) - doelgroepleerlingen 2° graad -

-

KB/BuO: CLB attestering/heroriëntering

-

GON : regelgeving: integratieplan en evaluatie

-

resolutie leerstoornissen (1998) : gemotiveerd verslag: CLB

-

decreet inspectie en begeleiding: handelingsplan BuO en betrokkenheid CLB

-

decreet clb en bvr/clb/od (2009)

177

2. ZORGBELEID, LEERLINGENBEGELEIDING EN DE SAMENWERKING SCHOOL – CLB -het zorgsysteem vraagt om de handvatten van een zorgmodel -het zorgmodel als een zorgcontinuum -zorg is een systeem van niveaus van preventie ( belang van preventieve basiszorg ) -de schoolfoto: een zorg-school ≠ een probleemschool ! -concrete werkingsprincipes (zorgmodel van clb.go.zl) -niveaus van preventie en hun relatie met de leerzorgniveaus(lzn) -zorg en het secundair onderwijs -zorg en jeugdhulp -aandachtspunten …(incluis BVR operationele clb doelen)

p.10

p.12 p.15 p.16

Bijlagen -handelingsgericht werken -de VLOR conferentie over leerlingenbegeleiding -de leerzorgniveaus (lzn) -het GO! beleidvoerend vermogen & lzn -het clb zorg-model van hardnekkigheid -aanbevelingen en conclusies: onderzoek op clb decreet(VLOR)

p.17 p.18 p.22 p.23 p.24 p.27-28

178

HET ZORGSYSTEEM, LEERLINGENBEGELEIDING EN DE SAMENWERKING SCHOOL - CLB VEREISEN OP BELEIDSMATIG VLAK EEN ZORGMODEL.

Aan het zorgsysteem ( of voor een school SO: de interne leerlingenbegeleiding) zijn nogal wat actoren betrokken: bestuur, pedagogische begeleiding (PBD), directeur, leraars, gokcoördinator(en) (GOK-co), interne leerlingenbegeleider(s),vertrouwensleraar(s),… & het CLB ( en ouders en leerlingen !) in een bepaalde omvang en verhouding tot elkaar (en daarom een systeem). Deze blijkt uit processen als verwachtingen en betekenisgeving, coördinatie, overleg, besluitvorming, toezicht op voortgang… Het pedagogisch project van de school en het onderwijsnet, de visie op onderwijs en zorg, het zorgbeleid … zijn hierbij de richtsnoeren en het bindcement. Wij vinden daarom - en we staan hier in niet alleen - dat een zorgmodel de bijdragen van de verschillende actoren in hun onderlinge afstemming op een meer zichtbare manier weer geeft, zodanig dat het geheel beheersbaar is voor allen. Goede afspraken - principieel vanuit een onderwijskundig perspectief - maken daarom het verschil. De directeur van de school en het bestuur spelen op beleidsmatig vlak hierbij een doorslaggevende rol (denk aan: “de neuzen in dezelfde richting”). ZORGMODELLEN WORDEN GEWOONLIJK BESCHREVEN ONDER DE VORM VAN ZORGCONTINUA. Zorg heeft in de hoogste mate te maken met het nemen van beslissingen over de toewijzing aan of de taakverdeling volgens een bepaald zorgniveau, geordend volgens het principe als van het ‘lager naar het hoger’ of van ‘het dichter bij naar het verder af’ niveau op een continuüm. De vraag is ( en blijft) hierbij hoe de zorgcontinua samenhangen en/of in elkaar overgaan. De leerling(en) dienen immers beter van te worden van het systeem(= effectiviteit). Wanneer wordt een leerling bijvoorbeeld overgenomen door een “hoger” niveau van het continuüm? De naadloosheid van zorg is een belangrijke perceptie voor de leerling (en) en zijn ouder(s) Zorg mag immers niet leiden tot de uitzonderingspositie van de leerling of sommige leerlingen omdat de segregatie van leerlingen of groepen van leerlingen (GOK) met al de bijhorende processen (zoals lage verwachtingen) vaak om de hoek loert. De veronderstelling dat zorg/leerlingenbegeleiding enkel of in hoofdzaak van toepassing is op de zgn. probleemleerlingen wordt onder uit gehaald door dergelijke modellen van graduele zorg, precies omdat ze starten vanuit de preventieve (proactieve) basiszorg voor alle leerlingen. HET ZORGMODEL VAN HET CLB ZUID-LIMBURG GO, MET ZIJN NIVEAUS VAN ZORGPREVENTIE, is in principe een bruikbare werkwijze gebleken om zorginspanningen te ordenen en te actualiseren waar nodig en in de nabije toekomst te koppelen aan de leerzorgniveaus en de taken van het clb zoals geregeld door het besluit van de Vlaamse regering, april 2009 ! (leerzorgniveaus: p.22) Hardnekkigheid, in de zin van (uitblijvende) effecten verschaft hierbij een houvast, een leidraad voor het nemen van beslissingen over - vervolg- maatregelen. Het betreffende zorgmodel is benoemd als het zorgmodel van de hardnekkigheid’ (zie voor een uitvoerige beschrijving op website clbgozl).

EEN SCHOOLFOTO BRENGT VOOR ELK ZORGNIVEAU DE ZORGINSPANNINGEN IN KAART . Kenschetsend voor het CLB.ZL model is dat het zich leent om voor elk zorgniveau methoden en middelen te groeperen. Instructie modellen, werk -en groeperingvormen, toetsen, leerlingvolgsystemen, observaties, remediëring, handelingplanning, zelf evaluaties zijn inzetbare methoden om problemen te voorkomen, te definiëren en aan te pakken. Ze leveren bij wijze van spreken informatie aan over de hardnekkigheid en verantwoorden de toeleiding naar en/of de inschakeling van de gokco, de interne begeleiding (SO), het leerzorg niveau…

179

In de memorie van toelichting over leerzorg zijn voorbeelden opgenomen om de beslissing van toewijzing aan een leerzorgniveau te laten afhangen van de looptijd van een handelingsplan en zijn effectmeting.In elk zorgniveau blijft het onderwijskundige perspectief op de voorgrond: de zorgleerlingen zijn leerlingen van de klas en hun behoeften blijven dominant. Zorg is immers geen uitbesteding van zorg (tenzij in bepaalde omstandigheden zoals psychiatrie, verontrusting….). Goed onderwijs is leerlingengericht onderwijs (= de onderwijsbehoeften van de leerlingen staan centraal), altijd. Goed onderwijs kleurt zorg, altijd. Een zorgzame school is daarom geen zgn. problemen - school. We voeren hier geen vergelijkende bespreking te gronde, maar wijzen er( met genoegen) op dat de CONCRETE WERKINGSPRINCIPES van het clb zorgmodel ook terug te vinden zijn in HET VLOR-MODEL zoals gepresenteerd op de VLOR conferentie over leerlingenbegeleiding en zorg

(zie website VLOR: conferentie leerlingenbegeleiding 23 maart 2009) (zie .18)

De link tussen leerlingenbegeleiding en zorgcontinua zien wij hierin eerst en vooral graag bevestigd. Het VLOR-model brengt immers de relatie in kaart tussen de brede, primaire groepsgerichte preventieve acties in de klas/school en de leerlingengebonden (smalle) zorgaanpak (= diagnostiek, remediëring en ook de buitenschoolse ondersteuning van leerlingen en waar nodig van de ouders) als de basisvoorwaarde van een totaal (ecologisch) onderwijskundig zorgsysteem. In het handelingsgericht werken/diagnostiek voeren onderwijskundige principes, naast de syste- matiek van uitvoering, daarom altijd de bovenhand (zie p.18 ). Wij vinden eveneens terug dat zorgmodellen gradueel zijn opgebouwd van breed naar smal, in termen van niveaus of zorgcontinua, en dat hogere niveaus niet zonder de lagere kunnen (sic). Het CLB kan op elk niveau schoolgebonden ondersteuning bieden onder de vorm van het verzekerd aanbod zoals bij GOK acties als studiekeuze…visieontwikkeling op zorg en van de handelingsgerichte leerlingengebonden begeleiding … Het beleidsplan legt de afspraken vast. - NIVEAU KLASSENKLIMAAT ( HET ONDERWIJSKUNDIGE PERSPECTIEF VOOROP: LEERWINST + ZIN IN LEREN = WELBEVINDEN ( HET …EN….EN….VERHAAL ) - PRIMAIRE PREVENTIE = GEMEENSCHAPPELIJK CURRICULUM OF DE PREVENTIEVE BASISZORG ( ZORGCO, GOKCO = KLASSIKALE ONDERSTEUNING) LZN I - SECUNDAIRE PREVENTIE = LEERLINGENGEBONDEN HULP ZOALS REMEDIËRING = GOKCO, CLB (HANDELINGSPLAN HGW ) + NETWERK ( BVB. OCMW …) LZN I -TERTIAIRE PREVENTIE 3 = INDIVIDUELE MAATREGELEN = CLB: GEMOTIVEERD VERSLAG ( HANDELINGS GERICHTE DIAGNOSTIEK ) + ATTESTERINGEN VOOR NIET RECHTSTREEKS TOEGANKELIJK HULP (NRTH) ALS BUO, VAPH +NETWERK LZN II (GEWOON OND,GEMOT.VERSLAG ) LZN III ( BUO,INSCHRIJV.) LZN IV ( WELZIJN…) - QUARTAIRE PREVENTIE = VERPLICHTE HULP ( NRTH ) = BV. COMITÉ BIJZONDER JEUGDZORG + NETWERK

De Pedagogische Begeleiding (PBD) zien wij in de rol van systeembegeleiding en de ondersteuning van nascholing.

180

ZORGMODELLEN

GEVEN DE INDRUK OP HET LIJF GESCHREVEN TE ZIJN VAN HET BASISONDERWIJS EN NIET OF MINDER VAN TOEPASSING TE ZIJN OP HET SECUNDAIR ONDERWIJS.

De decretaal verankerde zorgcoördinatie in het basisonderwijs (‘decreet basisonderwijs,de herte kening van het landschap basisonderwijs,2003) en de gangbare zorgvoorbeelden - zo ook in de conferentie over leerlingenbegeleiding van de VLOR -waar naar verwezen in dit document, dragen hier ogenschijnlijk toe bij. De VLOR conferentie zet nochtans de deur open naar het secundair onderwijs om mee te gaan in de geformuleerde aanbevelingen van het zorgmodel = de preventieve basiszorg (groepsgericht) en de gradueel aangepaste leerlingengebonden begeleiding. De groepering -en werkvormen en de leerlingengebonden overlegvormen (de klassenraden) van het secundair onderwijs zijn in hoge mate specifiek gebonden aan de onderwijsorganisatie zodat vergelijk met het basisonderwijs er vaak tegen aan loopt en vandaar wel eens misverstanden creëert tussen het basis -en secundair onderwijs. De klassenraad van het secundair onderwijs is bijvoorbeeld geen multidisciplinair overleg (MDO) en ook geen cel leerlingenbegeleiding. Veel zo niet alles hangt af van de betekenis en de investering die scholen willen besteden aan de organisatie van een zorgsysteem. Het schooltype of schoolcultuur speelt hierin ongetwijfeld een rol. We verwijzen hier enkel naar de gangbare indeling in het (eerder) leerling-gerichte, het regelgerichte, het leerstofgerichte type en we gaan er vanuit dat in het GO! het leerling gerichte concept van onderwijs eerder dominant is. PREVENTIEVE BASISZORG verwerft ( al dan niet via GOK ) zijn plaats onder de vorm van bijvoorbeeld vakoverschrijdende eindtermen (VOET) als leren leren,studiekeuzebegeleiding zoals in het kader van SID IN, van taalstimulering, van groepsgewijze inhaallessen maar ook van een pestbeleid, leerlingenparticipatie, ouderbetrokkenheid … Een uitdagende, interactieve leeromgeving, de afspraken en engagementen ( of inspanningverplichting en resultaatverbintenis ) op spoor gezet tijdens de belangrijke onthaalperiode in het SO … zijn altijd motiverende (zgn. proactieve ) voorwaarden voor alle leerlingen maar vallen in de feiten onder de gespreide toepassing van de verschillende leraars van een klas of richting. Het basisonderwijs kent klassen met één leraar en haar eigen klassenmanagement, haar werk en groeperingvormen waarvan geweten is dat ze van belang zijn in het ervaren van en het omgaan met verschillen, cf. coöperatieve werkvormen. INTERNE SYSTEMEN die de leerlingen gebonden begeleiding op zich nemen zoals al dan niet op vrijwillige basis of op de omkadering geformeerd, vinden eveneens meer en meer ingang in het secundair onderwijs (zoals de pedagogisch begeleider, vertrouwensleraar, interne begeleider…) Naar vorm nemen zij in een zorgcontinuum hun plaats in. Opleidingen voor de interne begeleiding en vormingen zoals omgaan met dyslexie en autisme, met socio- emotionele problemen, moeilijke klassen….. wijzen immers op de noodzaak om aan sommige leerlingen of groepen specifieke begeleiding te kunnen bieden in de school. In de feiten is het vergelijk met het basisonderwijs echter vaak uit evenwicht niet alleen omwille van de organisatorische implicaties zoals geschetst maar ook omdat de interne leerlingenbegeleiding vaak als een sanctionerende instantie gepercipieerd en/of ervaren wordt vanuit het perspectief van de leerlingen ( dit is echter geen regel !!).

181

Leerlingenbegeleiding wil echter altijd de oorspronkelijke relatie die een leerling met zijn omgeving heeft, herstellen en/of versterken. De uitkomst ervan is daarom altijd motiverend, zelfs als een tussenkomst sanctionerend wil zijn of aangewezen is. De dubbele stoel waarop de interne leerlingenbegeleider vaak zit (les geven en remediëren,sanctioneren) is daarom een gekende valkuil. Veel niet zo alles hangt af van de communicatie hierover en de manier van toe-leiden van leerlingen naar de interne begeleiding. Het CLB dient in dit systeem zijn positie te bewaken in de eigenlijke zin van onafhankelijkheid èn van het primaat van de belangen van de leerlingen (cf.de advocaat van de leerlingen).

Leerlingenbegeleiding is in het decreet CLB immers uitdrukkelijk geconcipieerd als vrijwillige hulpverlening: de garantie van een rechtstreeks toegankelijke instantie van jeugdhulp. Interne begeleiding valt vaak onder de toeleiding, min of meer de verplichting. Veel niet zo alles hangt daarom af van de functie van de begeleiding in het systeem en zoals gezegd van de communicatie. De evenwichtsoefening tussen CLB (vrijwillig behalve bij leerplicht, toepassing van het decreet Rechtspositie van minderjarigen, beroepsgeheim) en de interne begeleiding (toeleiding, ambtsgeheim,..) is daarom soms wankel. Het inschakelen van vrij te kiezen vertrouwensleraars biedt enig soelaas maar botst vaak tegen de realiteit van de school zoals het soort van schoolgebouw, het leerlingendossier, de ligging van het lokaal, hoe triviaal ook maar van belang. Een school als systeem dient te tonen dat zij signalen kan herkennen en/of opvangen van haar leerlingen met de garantie dat de signalen op een gepaste manier afgehandeld worden via de vrijwilligheid, via de discretie, via de mogelijke toeleiding naar CLB. =garantie van discretie. Wij weten natuurlijk dat niks simpel is. Het is geen toeval dat de Nederlandse vereniging van leerlingenbegeleiders(nvl) in 2008 een congres had onder de boekdelen sprekende titel ‘Waar bemoeit u zich mee?(een gekend fenomeen bij verontrusting, meldingsplicht, schuldig verzuim). Om uit complexe impasses te geraken is de CEL LEERLINGENBEGELEIDING daarom in het secundair onderwijs het geschikte platform om de interne begeleiding te organiseren en te matchen aan het CLB tot een onderlinge afstemming. De kern van ons pleidooi en in vele van onze scholen al ingeburgerd. We suggereren om in de nabije toekomst hierover ervaringen maar ook nascholingbehoeften uit te wisselen en uit te werken samen met het CLB. Wij pleiten daarom voor regelmatige & vaste overlegmomenten: leerlingengebonden en/of beleidsmatig zoals in het kader van GOK, van initiatieven zoals pestbeleid, leren leren…maar ook voor een regelmatige procesevaluatie (de manier van toeleiding naar clb, de evaluatie door de leerlingen van de interne begeleiding en CLB, het gebruik van voortraject…). Het is geen toeval dat wij het clb (lokaal) in de scholen positioneren als‘ de silent room’ ‘het huis van vertrouwen’ ’de plaats waar je terecht kan met je vragen’… Het organiseren van een onthaalperiode -de overgang van LO naar SO blijft immers een breuklijn voor vele leerlingen (zeker voor kansarmen)-,het tijdig herkennen van en reageren op verontrustende signalen van leerlingen,het consequent invullen en aanhouden van aangepaste maatregelen zoals bij dyslexie (=een recht), de organisatie van het leerlingengebonden overleg, het gebruik van een leerlingvolgsysteem ( al jaren op de wacht), het inschakelen van vertrouwensleerlingen (peer tutoring), buddy-systeem, de projectmatige vakoverschrijdende werking zoals in het kader van gezondheidszorg, de leerlingenparticipatie, het open leercentrum , de evaluatievormen en competentie ontwikkeling, studiekeuzebegeleiding, de procedure van leerplichtcontrole, GON….

182

wijzen allen op de groeiende en aanwijsbare beleidsmatige engagementen van het secundair onderwijs. Zowel de preventieve basiszorg als de specifieke ( leerlinggebonden) zgn. curatieve begeleiding naast de klassiekers als bijwerklessen, inhaalklassen voor taal, leren leren… en de vele acties die onze scholen ondernemen om de leerlingen te betrekken aan het ( hun! ) verplicht onderwijs (cf. GWP, projectwerk, groepscohesie…) zijn hiervoor met andere woorden indicatief.

We steunen maw begeleidingsystemen in het secundair onderwijs bij voorkeur opgebouwd volgens de kenmerken van het zorgmodel zoals hier voorgesteld. Breed altijd, smal waar nodig maar wel mogelijk en dit alles in een goede afstemming met het CLB op een continuüm van zorg. Publicaties als het Handboek leerlingenbegeleiding, tijdschriften als ‘bij de Les (nvl)’, de gok ondersteuning van het departement onderwijs…. geven handvatten aan de school die (preventieve ) inspanningen wil leveren op vlak van zorg. . Maar de organisatie van het secundair onderwijs levert op haar beurt echter ook hardnekkige artefacten aan zoals de cascade, de kwalificatie en de uitstroom. GOK is precies in leven geroepen om maatschappelijke - of herkomstkenmerken te compenseren via onderwijskundige maatregelen en via het regionaal overleg van het LOP. Maar de onderwijsorganisatie, de studiekeuze en het studieaanbod, de evaluatievormen blijven het onderwijseffect (O) (en de segregatie) van vele jongeren in de leertijd bepalen (en de ongelijkheid in stand houden …(cf. recente pisa onderzoeken en het outcome onderzoek op aanwijsbare verschillen tussen uitstromers in Vlaanderen). Het decreet op kwaliteitszorg in het onderwijs, het CIPO model van inspectie (ook voor CLB van toepassing), de monitoring van onderwijsgegevens op in -en outcome, het beleidvoerend vermogen, GOK …liggen in elkaars verlengde om de hardnekkigheid van herkomstkenmerken voor een succesvolle onderwijsloopbaan op een uitdagende manier te compenseren. Het LOP speelt hierin een rol zoals geweten met volle aandacht voor ouderparticipatie, brede school beweging al dan niet in relatie met opbouwwerk, kansenbeleid - of kansenbanken. Het CLB tracht de beleidsmatige initiatieven als van GOK te ondersteunen en is altijd de aangewezen partner bij de begeleiding van leerlingen met indicaties op vlak van leerstoornissen, ingrijpende ervaringen, dominant contextuele kenmerken of meer algemeen van vragen op vlak van leren en studeren, psychosociale functioneren, onderwijsloopbaan en preventieve gezondheid. Het BVR op operationele doelen van CLB legt de nadruk op onderwijsloopbaanbegeleiding door het CLB. We nemen daarom deze rol dan ook op. Het CLB als het huis van vertrouwen en waar nodig de advocaat van de leerlingen, het mission statement van de CLB ten volle (zie op ond.vlaanderen/clb/mission statement) maar altijd met de garantie van vakmanschap. CLB werking heeft daarom altijd een link met het schoolbeleid (zie voorbeelden van beleidvoerend vermogen en de relatie met clb werking, p.25). Deze relatie is vaak ingewikkeld omwille van de dubbele stoel waarop het clb zit ( leerlingengebonden en schoolgerelateerde acties). In het zorgmodel clb.zl wordt daarom ook uitdrukkelijk de mogelijke rol van de PBD opgenomen. Wordt vervolgd.

183

MAAR ER IS MEER DAT ONZE AANDACHT EN INZET VEREIST. De aanwijsbare toename van kansarmoede (GOK), niet enkel in de zin van beperkte financiële draagkracht -hoe belangrijk ook- of van anderstalige, etnische herkomst- hoe aanwijsbaar ooken het (in bijvoorbeeld semi stedelijke gebieden) beperkte welzijnsaanbod dwingen in de feiten het CLB vaak tot intensieve methodieken van compensatie (zoals GON, BuO) en/of van aanklamping. Bij verontrusting laat het CLB de leerling(en) en de ouder(s) immers niet los als er bijvoorbeeld een lange wachttijd is in welzijn. In het kader van integrale jeugdhulp (IJH) zijn daarom initiatieven genomen of aangescherpt: o het lokaal cliëntoverleg (LCO) onder supervisie van het OCMW = de familiale, materiële (maar niet betuttelende) ondersteuning (cf. de financiële draagkracht van een gezin mag de talenten van kinderen immers niet beperken in hun ontwikkeling) o de opkomst van opvoedingsondersteuning via het lokale overleg, via opvoedingswinkel o de zgn. outreaching als de “eigen kracht conferentie” (EKC = werken met de familie zelf), o het regionale netwerkteam (intersectorale afstemming) op vlak van dossierbehandeling waarin de kinderpsychiatrie, de geestelijke gezondheidszorg, het comité bijzondere jeugdzorg, K&G, CAW (JAC), VAPH o de samenwerking met thuisbegeleidingsdiensten als CKG(centra voor kind en gezinsondersteuning Het CLB is betrokken aan dergelijke initiatieven met alle aandacht voor de rechtspositie van de minderjarigen. Een jongere van 12 jaar wordt immers verondersteld handelingsbekwaam zijn zoals vastgelegd in het “decreet rechtspositie minderjarigen (drm)” van juli 2006 op vlak van -de aanleg en inhoud van het leerling-dossier -de registratie:verwerking van de leerling-gegevens -toegang tot het leerling-dossier: inzagerecht -beroepsgeheim ook na het afsluiten van begeleiding -bewaartermijn van het dossier -klachtenprocedure -instemming over het verwerven van info bij derden Het LOP is opgericht om de segregerende impact van herkomst bespreekbaar te maken (cf. omgevingsanalyse) en in acties om te zetten op schoolniveau (participatie, flankerend onderwijs, instapbeleid, leerplicht-afspraken, …). Het CLB participeert aan het overleg en de uitvoering. We hechten bijvoorbeeld en zeker in het kader van GOK veel belang aan studiekeuzebegeleiding van LO 6, SO 5,6 aan TOS (techniek op school), aan studiekeuze bij scharniermomenten… . Onze hoofdbekommernis blijft doorheen dit alles het welbevinden van de leerlingen:de kerntaak van onderwijs en CLB. Wat onderwijs en CLB bindt, is daarom sterker dan wat deelt (= het principe van gezamenlijke verantwoordelijkheid weliswaar met respect voor de onafhankelijk heid van het CLB en voor het belang van de leerlingen bij beslissingen). We streven er bovendien naar om onze nascholingen zo goed mogelijk af te stemmen op de behoeften die we ervaren in onze samenwerking. We mogen bij dit alles dus niet vergeten dat een recent besluit van de Vlaamse regering de operationele doelstellingen van de CLB regelt (het zogenaamde nieuwe CLB-profiel). In dit besluit wordt de rol bevestigd van CLB op vlak van de preventieve gezondheidszorg en onderwijsloopbaanbegeleiding en wordt het accent gelegd op de diagnostiek van en de

184

kortlopende begeleiding voor elk begeleidingsdomein (uitgedrukt in looptijd onder de vorm van het aantal werkdagen). Het departement onderwijs heeft op zich opgenomen om hierover voldoende te communiceren met de scholen.

AANDACHTSPUNTEN IN HET CLB BELEIDSPLAN AFSPRAKENNOTA )

( SPECIFIEK VOOR DE SCHOOL = DE

De thema’s van de afsprakennota die de kwaliteitsvolle samenwerking met het CLB vorm geven zijn ( niet limitatief ): visiebepaling, regelmatige ( liefst selectieve) KR, meldingsfiches, actuele leerlingendossiers van de school, gegevens van volgsystemen, procedure van leerlingengebonden overleg -en toeleiding naar CLB, prioritaire groepen zoals KO en LO 1 & LO 2, BuO …, ( =aanbeveling van de VLOR!), procedure van leerplichtcontrole, de procedure terugverwijzing BuO, de verplichtingen van het clb dossierbeheer wegens toenemend toezicht, privacy beleid, decreet rechtspositie van minderjarigen, ambtsgeheim en beroepsgeheim, in -en uitstroom beleid (GOK..), bekendmaking van clb werking, samen met o o o o o o o o

de organisatie van consulten, vaccinaties,… de GOK acties en LOP het expliciete overleg en de taakafspraken met de gokco en interne begeleider de clb projecten als onderwijsloopbaanbegeleiding, gezondheidsbeleid, sociale competentie, dyslexiebeleid, infoverstrekking over zorg, welzijn, onderwijs … de afspraken rond de operationele CLB doelstellingen uit het BVR de koppeling aan LOP acties ( flob, participatie van ouders en leerlingen…) het netwerkbeheer en de coördinatie ervan ….

tegen de achtergrond van CIPO en inspectie (!!!), CLB werking wordt eveneens afgetoetst aan output gegevens van de school(en). Hardnekkigheid geeft de -onderwijskundige- handvatten om vorm en voortgang (!) te geven aan het zorgbeleid en het te verwachten leerzorgkader (!). Tot daar onze stelling (en die van de VLOR). In de nabije toekomst zullen we het zorgmodel koppelen aan de leerzorgniveaus en zijn clusters.

185

BIJLAGEN DE KENMERKEN VAN HANDELINGSGERICHT WERKEN onderwijsbehoeften staan centraal constructief samenwerken transactioneel referentiekader doelgericht werken positieve kenmerken zijn belangrijk systematisch en transparant

186

Nieuwe perspectieven voor leerlingenbegeleiding Prof. Karine Verschueren K.U.Leuven

Conferentie Leerlingenbegeleiding, Vlaamse Onderwijs Raad, 23 maart 2009

Modellen van leerlingenbegeleiding

CLB (en externe hulpverlening)

Zorgcontinua

overgang school/curriculum op maat individuele hulp buitenschools individuele hulp buiten de klas extra hulp in de klas of verhoogde zorg goed onderwijs of preventieve basiszorg Cf. De Laet; Rauws; …

School (en ped.begeleiding)

187

Bemerkingen • elk niveau: grote investering van alle partners om kwaliteitsvol uit te bouwen • hogere niveaus kunnen ook niet zonder lagere • op meerdere niveaus tegelijk werken • zorgniveau ~ ernst van problematiek en doorlopen traject, maar ook draagkracht en expertise leerkrachten, wensen en mogelijkheden ouders, … • individuele diagnostiek en begeleiding ook op lagere zorgniveaus • toepassing op secundair onderwijs

let op ! bemerking = toepassing op secundair onderwijs !!!

‘Goede preventieve basiszorg’ enkele aandachtspunten •

« Preventie omvat alle gewone maatregelen die een zorgbrede school voor haar leerlingen neemt. Er is een zorgplan en de school volgt haar leerlingen systematisch op.» (Conceptnota leerzorg, 30 maart 2007)

•

Leerkrachten en interne begeleiders: goede, systematische, snelle signalering overleg CLB

•

Preventie is nog veel meer: gericht en systematisch verminderen van risicofactoren en versterken van beschermende factoren door groepsgerichte aanpak met oog op voorkomen van problemen en stimuleren van een positieve ontwikkeling op school (‘pro-actieve basiszorg’)

188

‘Goede preventieve basiszorg’ enkele aandachtspunten • universeel – selectief – geïndiceerd • databank effectieve jeugdinterventies Nederlandse taalgebied op www.jeugdinterventies.nl • kostelijk, maar hoge kosteneffectiviteit aangetoond voor diverse programma’s Washington State Institute for Public Policy (2004). Benefits and costs of prevention and early intervention programs for youth. (onderzoeksrapport) http://www.wsipp.wa.gov/rptfiles/04-07-3901.pdf

Individuele maatregelen vanuit oogpunt leerling • Differentiatie: meer of aangepaste instructie, meer inoefentijd, … • Remediëring: in de klas maar ook in de taakklas (ook op leerzorgniveau I !) • Compensatie, dispensatie, … ingebed in vorige maatregelen (niet in plaats van) • Individueel curriculum/handelingsplan

189

Individuele maatregelen vanuit oogpunt leerling • Versterken vaardigheden (sociale, emotionele, loopbaan, …) of probleemoplossingsproces ondersteunen • Aanpassen of ondersteunen van omgeving (leerkrachten, peers, gezin, …) en/of interactie met omgeving • …

Individuele maatregelen taken leerlingenbegeleiders • Diagnostisch handelen: – In kaart brengen van relevante kenmerken van kind + omgeving – Niet alleen in functie van classificatie van stoornissen! – Met oog op handelen of ondersteunen van beslissingen over maatregelen – Model van handelingsgerichte diagnostiek! Implementatie = prioritair

190

191

BELEID VOEREND VERMOGEN & LEERZORGNIVEAU (LZN) Drie fundamentele krachtlijnen GO! gezamenlijk verantwoordelijkheid : LEERLINGEN, OUDER(S)

SCHOOL, CLB , PBD,

Niveau bestuur: beleidsmatig concretiseren Niveau school: praktisch vorm geven •

DE GO! SCHOOL HAALT HET BESTE UIT ZICHZELF OM HET BESTE UIT HAAR LEERLINGEN TE HALEN ( HOE WAS JE DAG VANDAAG ? …..)

leerwinst & zin in leren = welbevinden, uitdagend onderwijs, hoge verwachtingen, instructie & methodische leerlijnen, klassenklimaat & basisveiligheid, taalvaardigheid, interactieve werkvormen, convergente groeperingvormen, kinderrechten, leefregels, peer-tutoring, gezondheidbevordering, totale ontwikkeling(voet), participatie, brede & open school, ouder participatie, vermijden van segregatie & cascade (GOK), studiekeuze: LO-SO, SO, SO-HO, zelfsturing, werkhouding, leren leren, talentontwikkeling, techniek BaO (TOS), omgaan met verschillen, coöperatieve werkvormen, pestbeleid, open communicatie leerlingen / leerlingen-lkr,….. CLB: afstemming en ondersteuning: schoolteamondersteuning…… LZN I : wat goed is voor alle leerlingen, is zeker (preventieve basiszorg: gemeenschappelijk curriculum)

•

goed voor leerlingen met specifieke zorgvragen

DE GO! SCHOOL MAAKT WAAR WAT ZE BELOOFT

( DE LAMP BRANDT IN DE KLAS /SCHOOL)

een school van/voor de leerlingen,leerlingvolgsystemen, inschrijfbeleid & engagement verklaring, ouders, organisatie van zorg en GOK, interne begeleiding, vakwerkgroepen en consequent onderwijsgedrag, brede evaluatie, omzichtige labeling, ondersteunende maatregelen zoals bij beperktheid ( bv. dyslexie), CLB: afstemming en ondersteuning: handelingsgericht werken, diagnostiek, netwerken … LZN II gemotiveerd verslag ( ik ben dyslectisch, nou en..) •

DE GO! SCHOOL GEEFT NIET OP, OOK NIET BIJ HARDNEKKIGHEID ( DON’T BLAME THE BRAIN)

individuele handelingsplanning & hardnekkigheid, contextueel denken, netwerken, vermijden van uitzonderingpositie, rol van BuO, GON, ouders,…. CLB: afstemming en ondersteuning: handelingsgerichte diagnostiek, netwerken… LZN III : inschaling & individueel curriculum gewoon LZN IV : inschaling & buitengewoon onderwijs

onderwijs

GO! : GOED ONDERWIJS paul vangenechten clb.go.zl. (redactie juni 2009)

192

ONDERWIJS EN LEERLINGENBEGELEIDING

preventie --- pro-actie

Het en ………………………………………………………….. en ……………………………………………….……… verhaal leerkracht-gestuurd (actie) + leerling-gestuurd onderwijs (transactie) opbrengst = vorderingen opbrengst = betekenis - instructie, frontaal - open curriculum - curriculum - ervaringsgericht, ontwikkelingsgericht - leertijd - bevrijdingsprocessen, verbondenheid - … - … prototype = effectief onderwijs (leerwinst) prototype = methode-onderwijs ( proceswinst) = leerling-gericht onderwijs(interactie) -

hoge verwachtingen taalvaardigheid, methodische leerlijnen leesstrategieën waakzaamheid (= LVS) zorgzaamheid streefdoelen uitdagende taken differentiërende werkvormen (BHV model) coöperatieve werkvormen interactieve instructievormen werkhouding,studievaardigheden maatregelen dyslexie, gemotiveerd verslag … = eerder productgericht

-

leerlingen. participatie leefwereld, leefregels, soc. competentie motiverend onderwijs (basisbehoeften) basisveiligheid ouderparticipatie vertrouwensleraars onthaal projectwerking … gezondheidsbevordering peerwerking mentorwerking studiekeuzebegeleiding (TOS…) (zelfstandig) leren leren zelfsturing … = eerder procesgericht

= beleidsmatig (school)gedragen (SWP) 193

ZORG / GOKMODEL : INSPANNINGEN, EFFECTEN EN SAMENWERKING MET CLB

signalen van achterstand (tempo, foutenlast) primaire preventie -

uitbreiding leertijd, inhaallessen pre-teaching (bijv. bij de GOK-lkr) groeperingsvormen / differentiatiecriteria (vb. tempo) enkelvoudig handelingsplan (indiv./groepsgewijze)

-

intensieve differentiatie (cf. doelen, cf. art 47, DBaO) analyse/diagnostiek (taakgericht) taakgerichte leerhulp/herinstructie/remediëring handelingsplan: meervoudig HP

-

MDO

LVS,

secundaire preventie

(≠ leerwinst) tertiaire preventie -

categoriale diagnostiek (labeling:clustering en leerzorg) verklaringsgerichte diagnostiek handelingsgerichte diagnostiek indicatiestelling (GON, attest BuO, Leerzorgniveau …) protocol dyslexie / STICORDI complex HP

-

Vaph

- … quartaire preventie -

+ =

CABO

signalen van welbevinden leraar (+ zorg) -

=

motiverende gespreksvormen basisbehoeften (interventies) versterking basisveiligheid klassengesprek heterogene groepswerking

leraar + zorg + CLB (+ zorgproject + PBD) -

groepscohesie, peerwerking, succeservaring (GOK) functioneringsgesprek (indiv./groep) gedragskaart/werkhouding pestbeleid spijbelaanpak

achter/ na de hardnekkigheid (de zin in leren ≠ intact) = CLB + zorg + netwerk -

stoornis: benoeming, co-morbiditeit … opvoedingsondersteuning, ocmw psycho-educatie mentorenwerking netwerken (RTH), LCO KPC, … Vaph, MPI BJZ en LPC

= vrijwillige hulpverlening = CLB + netwerk NRTH -

POS, MOF, residentiële hulp, ingrijpende hulp

= (vaak) verplichte hulp Het zorg-model van de hardnekkigheid in schema (clb.go.zl) 194

CLB-METHODIEK

leerwinst - planmatig handelen - context (onderwijskundig perspectief) -

de herkomst van de vraag bepaalt de actie de minder ingrijpende interventie is dominant benoeming (labeling)= na de hardnekkigheid het onderwijskundig perspectief gaat altijd vooraf de kijk is breed (transactionele referentie) …

(de lamp brandt in de klas/school)

+

zin in leren - oorspronkelijke relatie van de ll(n) = motiverend - emancipatorisch-betrokkenheid (cliëntperspectief) -

acceptatie van advies door de vraagsteller voortraject = verantwoordelijkheid leraar/school omzichtige benoeming van gedrag als stoornis de leerling blijft een leerling (in de klas, de groep…) - de rol van de leraar is cruciaal - …

(de leraar doet de lamp branden)

195

CLB-DECREET: TUSSEN WENS EN REALISATIE

OBPWO 05.01

CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN VAN HET ONDERZOEK OP HET DECREET CLB (DE CLB BELEIDSPLANNEN) (bron : VLOR,conferentie leerlingenbegeleiding,maart 2009)

CLB en scholen en andere actoren

Meeste aspecten van het decreet zijn wenselijk realiseerbaar MAAR… slechts 2/10 CLB-medewerkers vinden het decreet als globale opdracht realiseerbaar •

Nood aan uitklaring van begrippen, opdrachten, relatie tot andere actoren

•

Geen detaillisme maar zinvolle toelichtingen CLB-profiel: een stap in de goede richting

•

CLB is in werking afhankelijk van andere actoren

•

CLB-werking heeft impact op andere actoren

•

Bijkomende opdrachten nood aan een omvattend decreet leerlingenbegeleiding

•

Verzorgde doorstroming van informatie vernieuwingen wijzigingen verduidelijkingen binnen en buiten CLB

•

Webstek departement

•

Schooldirect ….

•

Bijzondere aandacht Samenwerking: school CLB Is model 1e / 2e LIJN adequaat? Uitklaring op beleidsniveau maar ook / vooral op lokaal niveau

•

Aanhoudende melding van ‘overbelasting’ Nood aan objectieve meting van de werkbelasting Meer aandacht voor vastleggen van prioriteiten en zich daaraan houden: management, begrenzen, meer realistische ‘vraagsturing’ o.a. lacunes in zorg voor prioritaire groepen, bereikbaarheid, scholenondersteuning

•

Performant informaticasysteem, inclusief TESTAFNAME

•

Zichtbaarheid en bereikbaarheid van CLB voor de leerlingen en de ouders

Communicatiebeleid 196

Bekendheid (ook bij moeilijk bereikbare groepen) Imago Beheersbare instroom in functie van ongewenste neveneffecten

•

Multidisciplinair ‘samen’ werken

•

Generalisten versus expertise in eigen discipline?

•

Ankerfiguur

•

Opbouw van expertise in functie van het werkingsbeleid, gebaseerd op vraagsturing en op uitbouw van aanbod: tastbaar rendement

•

Expertise van de interne leerlingenzorg

197

4. SEC.OND.: EEN REEKS VAN UITSPRAKEN IVM LEERLINGEN- GERICHT BELEID -Het belang van onthaal, van interactieve werkvormen, heterogene groeperingvormen; praten met leerlingen niet over leerlingen zoals via leerlingen parlement, periodieke klassengesprek. Belang van sociale vaardigheden,inclusie, omgaan met verschillen, geen uitzonderingspositie voor sommige - leerlingen, leefregels vast leggen, zero tolerance voor pesten…. Bespreekbaar houden van drugbeleid,regels…. Cf. kleuteronderwijs moet doorlopen tot in het lager onderwijs, het lager onderwijs moet doorlopen tot in secundair onderwijs en het secundair onderwijs moet doorlopen tot in het hoger onderwijs. Onderwijs is altijd leerlingengericht, leerlingen ervaren altijd dat hun onderwijskundige behoeften in de focus staan: =vertrouwen in de onderwijsomgeving(via de ervaring van beschikbaarheid van de leraar(s), zelfvertrouwen (competent gedrag) via succeservaring, autonomie (via zelfstandigheid) zijn de fundamentele onderwijskundige behoeften van leerlingen:zij gaan graag naar school en leren elke dag bij met plezier(=goed onderwijs) -engagementsverklaring altijd in evenwicht met inspanningsverplichting van leerlingen (=transactie:elkaar betekenis geven: zelfevaluatie via leerlingen???) -geen c attesten in de onderbouw, verantwoorde adviezen bij heroriëntering, leerlingen betrekken bij de evaluatie -(harde?)T richtingen in de TSO SCHOLEN , B richtingen zijn niet langer de cascade voor kansarmoede (oproep voor de nijverheidsschool…?) -vertrouwensleraars, de relatie met clb en hun positionering in de school(ambtsgeheim versus beroepsgeheim) -interne begeleiding is niet sanctionerend wel motiverend (zelfs als er een sanctie is) -buiten gooien vermijden (geen BOS) -buddy systeem, inhaallessen altijd mogelijk,wie zwak(ker) begint moet niet zwak eindigen of weggaan -verschillen zijn er, omgaan met verschillen is de kerntaak van het Sec.Ond. maar niet in het stramien van dispatching(= wie zwak is wordt verwijderd of gedreven naar B stroom ) -talenten hebben niets te maken met herkomst; inzet loont, niet de herkomst,goed onderwijs is altijd motiverend zeker bij resistentie als dyslexie… -het clb als advocaat van de leerling,het huis van vertrouwen,discrete toeleiding naar clb is garantie -verwijzing naar buitengewoon onderwijs is via een traject,=/=ad hoc!!! BUO in belang van de leerlingen waar nodig (en zeker geen mechaniek van segregatie), -kansarmoede niet langer ver-buo-en ( onze buo scholen zijn scholen voor kansarmen geworden, zijn niet voldoende orthodidactisch,orthopedagogisch….), differentiatie op kenmerken van kansarmoede is een slag in het water,de “betere” kansarmen groeien uit boven het groepsniveau en vervelen zich,worden moeilijk…(niet altijd natuurlijk) -evaluatie niet enkel op prestaties maar op talenten (port folio van competenties samen stellen) -leerstoornissen zijn realiteit en geen mythe die tot versimpeling mag leiden, zoals elke trage lezer = dyslexie =krijgt aangepaste maatregelen;trage lezers hebben weliswaar recht op hulp maar enkel onderzoek kan uitwijzen of het om dyslexie gaat of niet en wat te doen aan maatregelen! (zie BVR.OD.CLB:diagnose en L&S:maatregelen)

-SO scholen zouden een volgsysteem moeten hebben dat de alertheid en de aanpak scherper maakt: een cel leerlingenbegeleiding is de draaischijf=vaste overlegmomenten van vertrouw de leraars en CLB gedekt door het resp. ambts -en beroepsgeheim en het decreet rechtspositie minderjarigen vanaf 12 jaar -constant waken over de ervaring door jongeren van een uitdagende leeromgeving, (verveling is de dood ),inzicht in jeugdcultuur scherp houden, pestbeleid ook onder toezicht van peers,…. -studiekeuze is een permanent proces doorheen SO (door of samen met CLB) 198

-inschrijfbeleid,trajectbeleid,uitstroombeleid = onderbouw van vertrouwen -studiekeuze niet te vroeg ? (gevaar van beschotten op jonge leeftijd) Opmerking : specialisaties hard maken bijv. voorbereiding op HO studies is een garantie -GO is breed en open niet enkel bij het begin maar ook doorheen het SO en niet van breed en open naar smal en dicht hoe hoger ge gaat;ouders,peers,omgeving betrekken -liefst geen gegoochel met B attesten,C attesten en uitgestelde beslissingen…wel brede evaluatie, port folio’s…. -dit alles in een reeks van goede, concrete afspraken met het clb en zijn takenpakket zoals aangepast in een nieuw BVR op operationele doelen

Paul Vangenechten clb.go.zl 15.09.09

199

VRAGENLIJST OVER DE LEERLINGENBEGELEIDING OP SCHOOL SO (bron PPD-SO,1999) De school neemt deel aan netoverschrijdende platforms waarin overlegd wordt over drugsgebruik, spijbelen, risicojongeren, … Er zijn op school voldoende (BPT-)uren vrijgemaakt voor officiële leerlingenbegeleiding. Leerlingen kunnen gebruikmaken van kanalen bestemd om de communicatie tussen hen te bevorderen (bijv. mededelingenbord, krantje, …). De CLB-medewerker is een bekende vertrouwensfiguur voor de leerlingen. Van de klassentitularis wordt verwacht dat die zich actief inzet voor een veilig klassenklimaat (bijv. klasuur, klasdag, …). Bij conflicten tussen leerlingen worden andere leerlingen gevraagd oms als bemiddelaar op te treden. De 'Leefregels' van de school zijn beperkt tot wat noodzakelijk, redelijk en haalbaar is. Tijdens de middagpauze of na de schooluren zijn er ontspannende activiteiten waar de leerlingen mee zorg voor dragen. De school stopt veel energie in pogingen om contacten te leggen met ouders van leerlingen met problemen. Leerlingen nemen actief deel aan het onthaal van nieuwe leerlingen. De leraren krijgen concrete richtlijnen over hoe ze tewerk moeten gaan bij pesten, faalangst, conflicten, … Een uitstappenbeleid zorgt voor een gelijke verdeling van extra- muros activiteiten over alle afdelingen. De 'Leefregels' van de school zijn opgesteld in een heldere en eenvoudige taal voor leerlingen en ouders. Vrijwillige 'groene' leraren zorgen voor een sfeer van zorg en bereikbaarheid. Er zijn op school uitgeschreven stappenplannen voor crisissituaties (geweld, drugs, sterfgeval, …). Oudere leerlingen stellen zich verantwoordelijk voor jongere leerlingen ( 'petekindsysteem'). De leerlingen werken gedurende hun hele verblijf in de school aan hun 'keuzedossier'. De meeste leraren bieden zich spontaan aan voor extra-activiteiten. De 'Cel Leerlingenbegeleiding' (leerlingenbegeleiders, directie + CLB) overlegt wekelijks. De leerlingenraad wordt in de watten gelegd: toegewijde begeleider, lokaal, infrastructuur, bijscholing, … Er is een grote solidariteit onder de leraren: collega's met problemen worden sterk ondersteund. De werking van de vakwerkgroepen wordt sterk gestructureerd: vergaderdata, agenda, verslag, opvolging, …

200

De procedures en stappenplannen van de school bij de aanpak van problemen, zijn duidelijk voor leraren en leerlingen. Een toetsen- en/of huiswerkbeleid zorgt voor een redelijke spreiding van het werk van de leerlingen thuis en helpt hen om hun werk te plannen. Organogrammen, brochures, (schriftelijke) mededelingen, … maken de taakverdeling inzake leerlingenbegeleiding duidelijk. Gedragscontracten bieden daadwerkelijk hulp aan leerlingen om het gewenste gedrag te bereiken. Voor de begeleiding van uitstappen met leerlingen wordt ook een beroep gedaan op oudere leerlingen. Leerlingen worden betrokken bij de studiebegeleiding van medeleerlingen ('tutors'). De CLB-medewerker wordt ook door leraren in vertrouwen genomen. Het leerlingensecretariaat is bemand voor en na de lesuren en tijdens de pauzes, zodat leerlingen er dan terechtkunnen. Nascholing wordt aangemoedigd, zowel vakinhoudelijk als vakoverschrijdend; voor de vervangingen is er een oplossing. Risico-klassen' krijgen vanaf het begin extra zorg: een uitgekiend lesrooster, een ervaren klastitularis, toegewijde leraren, … Leerlingen kunnen zich engageren om zich formeel op te stellen als vertrouwenspersonen ('vertrouwensleerlingen'). De leerlingen krijgen af en toe de kans om hun niet-schoolse talenten te tonen (bijv. 'free podium', 100-dagenviering, …). Voor pestproblemen wordt gebruikgemaakt van een meldsysteem en van een zorgvuldige begeleidingsstrategie. Leraren weten hoe ze moeten omgaan met vertrouwelijke informatie (ambtsgeheim versus meldingsplicht). Met leerlingen die verschillende uren geen les hebben, worden leerrijke, ontspannende, sportieve of culturele activiteiten ondernomen. Ouders (en andere bezoekers) worden op een hartelijke manier op school verwelkomd. Er worden in de loop van het jaar diverse soorten avondactiviteiten georganiseerd voor ouders. Leraren besteden aandacht aan sociale vaardigheden tijdens de lessen, eventueel met behulp van bestaande lessenpakketten. Leraren zorgen spontaan voor een eerste opvang van leerlingen en verwijzen pas in tweede instantie door. De draaglast wordt rechtvaardig verdeeld over de personeelsleden: ambtsverdelingen, toezichten, permanenties, deelname aan werkgroepen, … De begeleidende klassenraden verlopen professioneel, inclusief de voorbereiding en opvolging ervan. Tijdens georganiseerde activiteiten mogen de leerlingen hun schoolse talenten tonen aan elkaar, ouders en externen. 201

Op het CLB wordt een beroep gedaan als 'coach' bij de aanpak van faalangst, pesten, conflicten, enz. De leerlingen worden betrokken bij de inrichting van de school (lokalen, speelplaats, gangen, …). Sommige personen op school hebben persoonlijke contacten met het CBJ, de jeugdbrigade van de politie, het JAC, het CGGZ, … Leerlingen kunnen zich formeel engageren om mee te zorgen voor de naleving van de leefregels ('stewards'). Leerlingen (en ouders) nemen zelf initiatieven voor sociale acties (bijv. lesmarathon). Bij samen zettingen van groepen wordt rekening gehouden met de effecten op de leerlingen. De leraren krijgen concrete richtlijnen om leerlingen positief te sturen en om zinnige rapportcommentaren te schrijven. Op vaak voorkomende overtredingen wordt gereageerd met preventieve acties gericht naar alle leerlingen (bijv. maandelijkse actiepunten). De leerlingen hebben inspraak in sommige aspecten van de schoolorganisatie: de Leefregels, het lessenrooster, het examenrooster, de organisatie van de GWP, … De 'missie' van de school komt geregeld aan bod tijdens vergaderingen: de taak van de leraar als 'begeleider' staat daarin centraal. Jonge en nieuwe leraren worden automatisch in een begeleidingssysteem opgenomen. De 'Leefregels' van de school zijn op het einde van het jaar vatbaar voor herziening door leerlingen, personeel en ouders. Problemen die gemeld worden tijdens de begeleidende klassenraden, worden later goed opgevolgd. Leraren krijgen concrete richtlijnen om 'Leren leren' en 'Omgaan met faalangst' te integreren in hun vak. De leerlingen krijgen zelf verantwoordelijkheid voor een aantal activiteiten (winkeltje, muziek op de speelplaats, …). De formulieren om problemen te melden en op te volgen, zijn gebruiksvriendelijk en nuttig.

202

o

GOK

SO

WENKEN TEN AANZIEN VAN LEERLINGEN MET LEERPROBLEMEN …maar eigenlijk ten bate van alle leerlingen, niet alleen degenen van wie een leerstoornis al of niet is geattesteerd of van anderstalige leerlingen, al of niet van allochtone origine…: 1. controleer steeds of de opdracht goed begrepen is (dit is een van de hoofdoorzaken van falen); laat een leerling (niet steeds de zelfde) de opdracht herhalen 2. maak uw documenten in een goed leesbaar lettertype (Verdana aanbevolen) en een voldoende groot formaat (14 of zelfs 16) 3. vermijd om leerstof of toetsen te dicteren, waarbij leerlingen zelf moeten opschrijven; geef na uw instructie het geprinte document 4. geef leerlingen met een leerstoornis of anderstalige leerlingen iets meer tijd bij een toets of examen; of gebruik een systeem van differentiatie (zie verder) 5. vervang boekbesprekingen door bespreking van kortere teksten (of bespreking van een film of documentaire) 6. geef in de mate van het mogelijke mondelinge examens; zeker zorgen voor voldoende toelichting van schriftelijke examens (tijd voor voorzien) 7. wanneer een tekst ter bespreking gegeven wordt op het examen, maak de tekst bij voorbaat over aan de leerlingen (zonder de vraagstelling; enige oriëntatie naar de vraagstelling is mogelijk)

203

BINNENKLASDIFFERENTIATIE : HOE DOE IK HET?

SO

1. Een traditionele opstelling van stoelen en banken kan aangepast zijn aan instructie (andere opstellingen evenzeer!), maar nooit aan een gedifferentieerde aanpak; bij groepswerk maak je eilandjes, voor communicatie onder de leerlingen gebruik je bijv. een U-vorm (ook geschikt voor instructie) 2. Bij binnenklasdifferentiatie moet je denken aan leerlingen die “achter” zijn, maar ook aan degenen die “voor” zijn ( leerlingen moeten uitgedaagd worden op hun niveau, er moet leerwinst worden gerealiseerd ) 3. Een eerste mogelijkheid is gebruik maken van de mogelijkheden van het OLC: als je instructie wil geven aan een deel van de klas, in functie van de noden, stuur je het andere deel naar het OLC met een aangepaste taak 4. De leerlingen inpassen in begeleid zelfstandig leren. Je maakt een studiewijzer op met 1°) de minimum-opdrachten ( die in principe door iedereen kunnen worden ingevuld), die als basisnorm gelden voor evaluatie; 2°) uitbreidingsopdrachten die “bonus-punten” opleveren 5. Gebruik maken van portfolio-evaluatie. Laat een portfolio maken met 1°) minimumopdrachten (gelden als basisnorm voor de evaluatie); 2°) uitbreidingsmogelijkheden (op basis van een opdracht); 3°) een vrije ruimte, in het kader van het onderwerp door de leerlingen vrij in te vullen. 2°) en 3°) dienen voor “bonus-punten” 6. Benut regelmatig groepswerk voor oefeningen en toepassingen. Maak groepen die verschillen in verworven kennis en vaardigheid en geef ze verschillende opdrachten, in functie van hun mogelijkheden ( uitdagen op hun niveau!); laat eventueel ruimte voor het “er bovenop” maken van een moeilijker taak, die mee kan verrekend worden als “bonus”. Evalueer volgens de methode die we dikwijls besproken hebben. 7. Bij het bespreken van teksten, differentieer door “getrapte” werkwijze . Een basisdeel in vetjes bijv. (moet door iedereen gemaakt worden), een uitbreidingsdeel in cursief en een extra-deel in gewone karakters (weer werken met “bonus-punten”). Dit is slechts een voorlopige greep uit de mogelijkheden! Indien je op een of ander onderdeel de pedalen kwijt bent, uitleg komen vragen bij de directie. OLC = open leercentrum ( zelfstandig leren , studiehuis concept)

204

DIDACTISCHE WERKVORMEN SO

Het variëren van didactische werkvormen is een opdracht voor elke leerkracht (anders wordt die een zaag, voelen leerlingen zich een plank en gaan ze zich ook als dusdanig gedragen). - Werkvormen ten behoeve van kennismaking - Werkvormen ten behoeve van peiling van beginsituatie - Werkvormen ter bevordering van motivatie - Werkvormen ten behoeve van de verwerving van kennis - Werkvormen ten behoeve van vorming van meningen, houdingen - Werkvormen ten behoeve van verwerving van vaardigheden De meeste van deze werkvormen laten elke leerling toe een inbreng te hebben, ongeacht hun “niveau”!

205

De Vlaamse Regering, Gelet op de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen, artikel 20; Gelet op het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding, artikel 2, 31°, 9, 10, 18, 19, 20, 25 en 30; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 18 december 1998 houdende de oprichting van een tijdelijke stuurgroep ter ondersteuning van de PMS-centra en de MST-equipes bij hun omvorming tot centra voor leerlingenbegeleiding, gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 17 maart 2000 tot bepaling van sommige opdrachten van de centra voor leerlingenbegeleiding; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 28 augustus 2000 tot bepaling van sommige opdrachten van de centra voor leerlingenbegeleiding; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 28 augustus 2000 tot vaststelling van de operationele doelstellingen voor de begeleiding van jongeren met leerplichtproblemen in de centra voor leerlingenbegeleiding; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 15 december 2000 betreffende informatiseringstoelagen voor de centra voor leerlingenbegeleiding; Gelet op het besluit van de Vlaamse Regering van 12 januari 2001 betreffende het tijdelijk project voor de informatisering van de centra voor leerlingenbegeleiding; Gelet op het advies van de Inspectie van Financiën, gegeven op 26 maart 2008; Gelet op advies 46.709/1 van de Raad van State, gegeven op 4 juni 2009, met toepassing van artikel 84, § 1, eerste lid, 1°, van de wetten op de Raad van State, gecoördineerd op 12 januari 1973; Op voorstel van de Vlaamse minister van Werk, Onderwijs en Vorming en de Vlaamse minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin; Na beraadslaging,

206

BESLUIT VAN DE VLAAMSE REGERING TOT VASTSTELLING VAN DE OPERATIONELE DOELSTELLINGEN VAN DE CENTRA VOOR LEERLINGENBEGELEIDING goedkeuringsdatum : 03 JULI 2009 publicatiedatum : B.S.03/09/2009 HOOFDSTUK I. - Inleidende bepalingen Artikel 1. De operationele doelstellingen, zoals vermeld in artikelen 14, 28 tot en met 36, 46 en 47 van dit besluit, behoren tot het verplicht aanbod van de centra voor leerlingenbegeleiding. Met toepassing van artikel 9, § 1, tweede lid van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding zijn de overige operationele doelstellingen vormen van begeleiding die de centra verplicht aanbieden aan leerlingen, ouders en scholen waarbij het deze leerlingen, ouders of scholen vrij staat om al dan niet op dit aanbod in te gaan. Art. 2. Het aanbod, vermeld in dit besluit, bevindt zich binnen de vier begeleidingsdomeinen, vermeld in artikel 5, § 2, van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. Art. 3. In dit besluit wordt verstaan onder : 1° cliënt : een leerling, een ouder of een opvoedingsverantwoordelijke; 2° doorlooptijd : de tijdspanne waarbinnen een traject wordt afgerond; 3° draaischijffunctie : coördinatie door het centrum van de leerlingenbegeleiding tussen het centrum de school en de schoolexterne diensten die een relevant aanbod bezitten in zake leerlingenbegeleiding of hulpverlening met het oog op proactieve en preventieve acties, of doorverwijzingen en met het oog op de optimalisering van de leerlingenbegeleiding; 4° handelingsgericht advies : advies dat tot stand komt op basis van de principes van het handelingsgericht werken of handelingsgerichte diagnostiek; 5° kernactiviteit : een algemeen aangeduide hulpactiviteit, gericht op een bepaald doel; 6° netwerkpartner : een partner in de externe hulp- en dienstverleningssector of gezondheidssector die deel uitmaakt van het aanwijsbaar netwerk van het CLB; 7° opvoedingsverantwoordelijken : de natuurlijke personen, anders dan de ouders, die de minderjarige op duurzame wijze in feite onder hun bewaring hebben of bij wie de minderjarige geplaatst is door bemiddeling of ten laste van de openbare overheid; 8° personen uit de leefomgeving : de natuurlijke personen, met uitzondering van de ouders en de opvoedingsverantwoordelijken, die bij de minderjarige inwonen of met de minderjarige een bijzondere affectieve band hebben, evenals de natuurlijke personen die in de buurt van de minderjarige wonen of met wie de minderjarige geregeld contact heeft, onder meer bij het schoolgaan of tijdens de vrijetijdsbesteding; 9° traject : een opeenvolging van kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, die worden ingezet bij een leerlinggebonden aanbod. HOOFDSTUK II. - Leerlinggebonden aanbod Afdeling I. - Algemene bepalingen Art. 4. Het leerlinggebonden aanbod sluit aan bij de strategische doelstellingen, vermeld in artikelen 17, 19, 22 en 24 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. Art. 5. Om de strategische doelstellingen, vermeld in artikel 4, te realiseren, bestaat het leerlinggebonden aanbod uit de volgende mogelijke kernactiviteiten : 1° onthaal : het eerste contact met de cliënt, de school of een netwerkpartner en het beluisteren van het aanmeldingssignaal; indien nodig aansluiting bieden met al dan niet zelf aangeboden vraagverheldering of andere vormen van hulp; 2° vraagverheldering : samen met de cliënt, de school of een netwerkpartner de problemen inventariseren, systematisch in kaart brengen en ontrafelen; oplossingsalternatieven verkennen en die toetsen aan een mogelijk aanbod; 3° het verstrekken van informatie en advies : a) het informeren en handelingsgericht advies geven over keuzemogelijkheden en gedragsalternatieven en eventueel het aanraden van bepaalde hulp aan de cliënt of aan personen uit de leefomgeving; b) het verstrekken van een handelingsgericht advies aan leerkrachten om hun draagkracht te versterken bij de opvang van leerlingen met zorgvragen; 4° diagnose : een op systematische wijze opgebouwd, geobjectiveerd en gedetailleerd beeld van de problematiek en de onderwijsnoden van een leerling. Het centrum neemt zowel verhelderende, onderkennende als indicerende diagnostische vraagstellingen op en maakt bij de analyse hiervan gebruik van wetenschappelijk verantwoorde methoden en, waar die voorhanden zijn, van vastgelegde standaarden. Het centrum werkt waar nodig samen met externen. De diagnostiek resulteert in een advies aan de betrokkenen. Bij leerlingen met een specifieke onderwijsgerelateerde behoefte wordt een advies gegeven over ondersteunende maatregelen in onderwijs, al of niet geformaliseerd zoals bepaald in de onderwijsregelgeving; 5° kortdurende begeleiding : het bieden van een multidisciplinaire en professionele ondersteuning, in eerste instantie gefocust op het samen met de cliënt zoeken naar antwoorden en oplossingen voor de problematische situatie. De kortdurende begeleiding bestaat uit een aanbod van twee tot acht sessies; 6° samenwerken met netwerk : het centrum werkt samen met relevante netwerkpartners in functie van de begeleiding van de leerling en de ondersteuning van ouders, de school of personen uit de leefomgeving. Het centrum kan van het aantal sessies, vermeld in het eerste lid, 5° afwijken in het belang van leerlingen die door hun persoonlijke kenmerken, sociale achtergrond of leefsituatie leerbedreigd zijn. Art. 6.

207

Het leerlinggebonden aanbod vertrekt steeds vanuit een zorgvraag die betrekking heeft op het welbevinden van de leerling met het oog op het vrijwaren of versterken van zijn leerproces of de onderwijsloopbaan nu of in de toekomst. Het leerlinggebonden aanbod heeft altijd betrekking op een of meer geïdentificeerde leerlingen. De cliënt, het schoolpersoneel en personen uit de leefomgeving kunnen van dat aanbod gebruik maken bij een zorgvraag over één of meer geïdentificeerde leerlingen. Het centrum neemt initiatieven om het leerlinggebonden aanbod naar inhoud en methodiek aan te passen voor leerlingen die door hun persoonlijke kenmerken, sociale achtergrond of leefsituatie bedreigd zijn in hun ontwikkeling. Art. 7. De kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, eerste lid, 3° tot en met 5° worden steeds voorafgegaan door de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, eerste lid, 1° en 2°. Art. 8. De doorlooptijd van het traject, te beginnen vanaf het onthaal, varieert. De maximale doorlooptijd bedraagt : 1° tien werkdagen voor een traject dat leidt tot vraagverheldering, informatie of advies; 2° veertig werkdagen voor een traject dat leidt tot een diagnose; 3° vijftig werkdagen voor een traject dat leidt tot een diagnose met geformaliseerd advies. In noodsituaties stelt het centrum alles in het werk om de doorlooptijd in te korten en snel te reageren. Onder noodsituatie wordt verstaan : een acuut beleefde, ernstige zorgvraag die niet op voorhand kon worden ingeschat en waarin onmiddellijke hulp moet worden geboden. Het centrum kan van de doorlooptijd afwijken in het belang van leerlingen die door hun persoonlijke kenmerken, sociale achtergrond of leefsituatie leerbedreigd zijn of indien de samenwerking met de netwerkpartner dit vereist. Art. 9. Voor alle zorgvragen binnen het begeleidingsdomein leren en studeren biedt het centrum de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, eerste lid, 1° tot en met 4° en 6°, aan. Het centrum besteedt daarbij bijzondere aandacht aan het kleuteronderwijs en de aanvang van de lagere school bij het werken aan leeren ontwikkelingsmoeilijkheden. Art. 10. Voor alle zorgvragen binnen het begeleidingsdomein onderwijsloopbaan biedt het centrum de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, 1° tot en met 4° en 6°, aan. Daarbij besteedt het centrum bijzondere aandacht aan de keuzeprocessen in de onderwijsloopbaan ter voorbereiding van de overgang : 1° van het basisonderwijs naar het secundair onderwijs; 2° van de eerste graad naar de tweede graad van het secundair onderwijs; 3° van de tweede graad naar de derde graad van het secundair onderwijs; 4° van de derde graad van het secundair onderwijs naar het hoger onderwijs; 5° van het buitengewoon onderwijs naar het gewoon onderwijs; 6° van het gewoon onderwijs naar het buitengewoon onderwijs; 7° van het voltijds onderwijs naar de deeltijdse leersystemen; 8° van de deeltijdse leersystemen naar het voltijds onderwijs. In afwijking van het eerste lid biedt het centrum bij zorgvragen over problematische keuzes de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, 1° tot en met 6°, aan. Het centrum biedt de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, 1° tot en met 3°, actief aan voor alle anderstalige nieuwkomers met het oog op de instap in het onderwijs en studiekeuze. Art. 11. Voor alle zorgvragen binnen het begeleidingsdomein preventieve gezondheidszorg biedt het centrum de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, 1° tot en met 4° en 6°, aan. Art. 12. Met behoud van de toepassing van artikel 6, eerste lid, biedt het centrum voor alle zorgvragen binnen het begeleidingsdomein psychisch en sociaal functioneren de kernactiviteiten, vermeld in artikel 5, 1° tot en met 6°, aan. Het centrum besteedt daarbij bijzondere aandacht aan het eerste leerjaar B, het beroepsvoorbereidend leerjaar, het beroepsonderwijs en de deeltijdse leersystemen met het oog op de vermindering van risicogedrag en een zinvolle beleving van de school door de leerlingen.

De kortdurende begeleiding, vermeld in het eerste lid, wordt altijd uitgevoerd als aanvulling op het beleid en de inspanningen van de school, als het gaat over gedrag dat kan resulteren in orde- en tuchtmaatregelen. Art. 13. Als een leerling, in overleg met de school, de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken en waar mogelijk de leerling zelf, in het kader van een traject, als vermeld in artikel 9 tot en met 12, wordt verwezen naar externe hulpverlening : 1° zorgt het centrum voor de voortgangscontrole van de leerling met het oog op het functioneren op school; 2° levert het centrum de gegevens aan waarop het zich gebaseerd heeft voor de verwijzing. Afdeling II. - Leerlinggebonden aanbod bij afwezigheidsproblemen Art. 14. § 1. Het centrum start, samen met de school, na melding door en overleg met de school, verplicht een traject op voor : 1° elke leerling die door de frequentie en de aard van zijn afwezigheden zijn schoolloopbaan in het gedrang brengt, ongeacht de gehanteerde wettigingen; 2° elke minderjarige leerling die meer dan tien halve lesdagen per schooljaar afwezig is, voor zover de school die afwezigheden als problematisch of ongewettigd registreert; 3° elke leerling die afwezig is wegens schorsing of wegens tijdelijke uitsluiting als tuchtmaatregel; 4° elke leerling die afwezig is wegens definitieve uitsluiting als tuchtmaatregel. § 2. Het traject, vermeld in § 1, 1°, heeft als doel te voorkomen dat de afwezigheden resulteren in een schoolse achterstand voor de betrokken leerling.

208

§ 3. Het traject, vermeld in § 1, 2°, heeft als doel te voorkomen dat de minderjarige leerling niet meer voldoet aan de reglementering inzake de leerplicht. Als de leerling dreigt niet te voldoen aan wet van 29 juni 1983 betreffende de leerplicht, en als hij of zijn ouders herhaaldelijk niet ingaan op het hulpaanbod dat door het centrum samen met en op initiatief van de school werd gestart, dan kan het centrum dit in overleg met de school melden aan de bevoegde ambtenaar van het Agentschap voor Onderwijsdiensten. § 4. Het traject, vermeld in § 1, 4°, heeft onder meer als doel de leerling en zijn ouders bij te staan bij het noodgedwongen zoeken naar een andere instelling of onderwijsvorm. Art. 15. Aanvullend op de inspanningen van de school start het centrum een traject op voor leerlingen van het kleuteronderwijs van wie de ontwikkeling en het leerproces ernstig bedreigd worden door hun beperkte aanwezigheid. HOOFDSTUK III. - Schoolondersteuning Art. 16. De schoolondersteuning door de centra sluit aan bij de strategische doelstellingen, vermeld in artikel 16, 17, 23 en 24 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. Art. 17. De samenwerking tussen de actoren inzake leerlingenbegeleiding, waaronder de school, het schoolpersoneel, de ouders, de leerlingen, de pedagogische begeleidingsdienst en het centrum, moet leiden tot : 1° de versterking van de deskundigheid van leerkrachten bij het opvangen van leerlingen en inzake signaaldetectie; 2° de uitbouw van een adequate vorm van leerlingenbegeleiding of zorgbeleid op school. Op het vlak van schoolondersteuning onderneemt het centrum aanvullend op de inspanningen van de school, vanuit zijn deskundigheid, de nodige acties om schoolinterne leerlingenbegeleiding te ondersteunen en te helpen optimaliseren. Het centrum vertrekt daarbij steeds vanuit de analyse van zijn bevindingen over leerlingen en hun concrete problemen. De school kan het centrum betrekken voor de ondersteuning bij verbetertrajecten Art. 18. Om de strategische doelstellingen te realiseren, biedt elk centrum aan de scholen waarmee het een beleidscontract of een beleidsplan heeft afgesloten, ondersteuning aan die betrekking heeft op : 1° informatieverstrekking als vermeld in art. 16 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding; 2° de draaischijffunctie van het centrum tussen de school en een aanwijsbaar netwerk; 3° participatie in overleg met betrekking tot leerlingenbegeleiding of zorgbeleid, georganiseerd door de school; 4° participatie aan projecten op school gericht op het beleid rond prioritaire doelgroepen. Art. 19. In het kader van de informatieverstrekking over het onderwijsaanbod en de aansluiting op de arbeidsmarkt, vermeld in artikel 18, 1°, organiseert het centrum, in samenwerking met de school, acties rond studie- en beroepskeuze en participeert het actief in de uitvoering ervan. Het centrum doet dit op volledige en neutrale wijze en dit voor alle leerlingen van : 1° het laatste jaar van het basisonderwijs; 2° het tweede jaar van de eerste graad secundair onderwijs; 3° het tweede jaar van de derde graad secundair onderwijs. Art. 20. In het kader van draaischijffunctie van het centrum tussen de school en een aanwijsbaar netwerk, vermeld in artikel 18, 2° coördineert het centrum, met het oog op proactieve en preventieve acties of doorverwijzingen, de samenwerking tussen : 1° het centrum; 2° de school; 3° andere dan in 1° bepaalde voorzieningen binnen de integrale jeugdhulp; 4° andere schoolexterne diensten die een relevant aanbod bezitten inzake leerlingenbegeleiding of de aanpak van afwezigheidsproblemen. Het centrum toetst samen met de school het aanbod van externe diensten die relevant kunnen zijn voor de leerlingenbegeleiding, of de aanpak van afwezigheidsproblemen. Het centrum ondersteunt de school bij de implementatie van het schoolexterne aanbod. Art. 21. In het kader van de draaischijffunctie van het centrum tussen de school en een aanwijsbaar netwerk, vermeld in artikel 18, 2°, werkt het centrum bij de uitvoering van zijn opdrachten in het kader van de preventieve gezondheidszorg samen met de betrokken externe partners mee aan de realisatie van de Vlaamse gezondheidsdoelstellingen, die ter uitvoering van artikel 1, 15°, van het besluit van de Vlaamse Regering van 31 juli 1991 inzake gezondheidspromotie werden aangenomen door het Vlaams Parlement, voor zover die betrekking hebben op de doelgroep van de centra. Art. 22. In het kader van de participatie in overleg, georganiseerd door de school, vermeld in artikel 18, 3°, participeert het centrum ten minste in het systematisch en gestructureerd overleg, gebaseerd op de door de school geregistreerde gegevens over de aanwezigheid en afwezigheid van individuele leerlingen. In het beleidsplan of -contract zoals vermeld in artikel 38 en 39 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding wordt opgenomen bij welk ander schoolinterne overleg het centrum aanwezig is. Art. 23. In het kader van de participatie in projecten op school, vermeld in artikel 18, 4°, ondersteunt het centrum de school bij projecten, geïnitieerd door de school of het centrum, die als doel hebben groepen van leerlingen die leerbedreigd zijn door hun sociale achtergrond of hun leefsituatie, maximaal kansen te bieden binnen het onderwijs. Daarvoor werkt het centrum samen met de ouders, de leerlingen en hun maatschappelijke omgeving. Art. 24. Binnen het kader van zijn deskundigheid inzake leerlingenbegeleiding adviseert het centrum zijn scholen op het vlak van gezondheid, veiligheid en hygiëne.

209

Art. 25. Het centrum ondersteunt de samenwerking van de scholen voor gewoon en voor buitengewoon onderwijs. Art. 26. Het centrum ondersteunt de school in acties die definitieve uitsluiting als tuchtmaatregel kunnen voorkomen.

210

HOOFDSTUK IV. - Preventieve gezondheidszorg Afdeling I. - Algemene bepalingen Art. 27. Het aanbod van de preventieve gezondheidszorg sluit aan bij de strategische doelstellingen, vermeld in artikel 18 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. Afdeling II. - Algemene consulten Art. 28. Het centrum voert een algemeen consult uit bij leerlingen uit de volgende leerjaren : 1° het tweede jaar kleuteronderwijs of, voor het buitengewoon onderwijs, het kalenderjaar waarin de kleuter vijf jaar wordt; 2° het vijfde jaar lager onderwijs of, voor het buitengewoon onderwijs, het kalenderjaar waarin de leerling elf jaar wordt; 3° het eerste jaar secundair onderwijs of, voor het buitengewoon onderwijs, het kalenderjaar waarin de leerling dertien jaar wordt; 4° het derde jaar secundair onderwijs of, voor het buitengewoon onderwijs, het kalenderjaar waarin de leerling vijftien jaar wordt; 5° het eerste jaar deeltijds beroepssecundair onderwijs, erkende vorming, of het schooljaar waarin het deeltijds beroepssecundair onderwijs of de erkende vorming wordt aangevat. Het algemene consult, vermeld in het eerste lid, 5°, wordt niet uitgevoerd als bij de betrokken leerling twaalf maanden voordien al een algemeen consult heeft plaatsgevonden. Het algemene consult, vermeld in het eerste lid, 5°, wordt niet uitgevoerd bij jongeren in de leertijd, bedoeld in het decreet van 7 mei 2004 tot oprichting van het publiekrechtelijk vormgegeven extern verzelfstandigd agentschap "Vlaams Agentschap voor Ondernemingsvorming - Syntra Vlaanderen" die onderworpen zijn aan een gezondheidsonderzoek overeenkomstig de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. De algemene consulten, vermeld in het eerste lid, worden door een arts en een paramedisch werker uitgevoerd. De besluitvorming gebeurt door de arts, die tevens de eindverantwoordelijkheid draagt. Art. 29. Het algemene consult, vermeld in artikel 28, eerste lid, 1°, omvat minstens : 1° de anamnese en de interpretatie van de gegevens die beschikbaar werden gesteld door de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken; 2° de interpretatie van voor het consult relevante informatie die beschikbaar wordt gesteld door het centrum of de school; 3° de interpretatie van gegevens die door de instelling Kind en Gezin of door de behandelende arts beschikbaar worden gesteld; 4° een leeftijdsspecifiek algemeen medisch onderzoek dat in elk geval de volgende elementen omvat : a) anamnese; b) groei en gewicht; c) algemene ontwikkeling, met bijzondere aandacht voor spraak en motoriek; d) visuele functie en oogstand; e) gehoor; f) mond; g) genitaliën; 5° de opvolging van de nazorg. Het centrum neemt initiatieven om de aanwezigheid van de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken bij het algemene consult, vermeld in het eerste lid, aan te moedigen. Art. 30. Het algemene consult, vermeld in artikel 28, eerste lid, 2°, omvat minstens : 1° de anamnese en de interpretatie van de gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken; 2° de interpretatie van voor het consult relevante informatie die beschikbaar wordt gesteld door het centrum of de school, inclusief informatie over afwezigheids- en ongeschiktheidsattesten en over fysieke fitheid; 3° de interpretatie van gegevens die door de behandelende arts beschikbaar worden gesteld; 4° vragen over voedings- en leefgewoonten; 5° een leeftijdsspecifiek algemeen medisch onderzoek dat in elk geval de volgende elementen omvat : a) anamnese; b) groei en gewicht; c) visuele functie; d) gehoor; e) mond; f) genitaliën; g) houding en bewegingsstelsel; h) puberale ontwikkeling; 6° de opvolging van de nazorg. Art. 31. Het algemene consult, vermeld in artikel 28, eerste lid, 3°, omvat minstens : 1° de anamnese en de interpretatie van de gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken; 2° de interpretatie van voor het consult relevante informatie die beschikbaar wordt gesteld door het centrum of de school, inclusief informatie over afwezigheids- en ongeschiktheidsattesten en over fysieke fitheid; 3° de interpretatie van gegevens die door de behandelende arts beschikbaar worden gesteld; 4° vragen over voedings- en leefgewoonten; 5° een leeftijdsspecifiek algemeen medisch onderzoek dat in elk geval de volgende elementen omvat : a) anamnese; b) groei en gewicht; c) mond; d) genitaliën;

211

e) houding en bewegingsstelsel; f) puberale ontwikkeling; 6° de opvolging van de nazorg. Art. 32. Het algemene consult, vermeld in artikel 28, eerste lid, 4°, omvat minstens : 1° de anamnese, met bijzondere aandacht voor problemen in verband met de menstruele cyclus, en de interpretatie van de gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken; 2° de interpretatie van voor het consult relevante informatie die beschikbaar wordt gesteld door het centrum of de school, inclusief informatie over afwezigheids- en ongeschiktheidsattesten en over fysieke fitheid; 3° de interpretatie van gegevens die door de behandelende arts beschikbaar worden gesteld; 4° vragen over voedings- en leefgewoonten; 5° een leeftijdsspecifiek algemeen medisch onderzoek, dat in elk geval de volgende elementen omvat : a) anamnese; b) groei en gewicht; c) gehoor; d) mond; e) genitaliën; f) houding en bewegingsstelsel; g) puberale ontwikkeling; 6° de opvolging van de nazorg. Afdeling III. - Gerichte consulten Art. 33. § 1. Het centrum voert een gericht consult uit bij leerlingen uit de volgende leerjaren : 1° het eerste jaar kleuteronderwijs, op voorwaarde dat de te onderzoeken kleuters voor 1 januari van het schooljaar in kwestie drie jaar geworden zijn; 2° het eerste jaar lager onderwijs; 3° het derde jaar lager onderwijs. De besluitvorming na het gerichte consult gebeurt door de arts, die tevens de eindverantwoordelijkheid draagt. § 2. In afwijking van § 1, 1°, wordt in het buitengewoon onderwijs een gericht consult uitgevoerd in het kalenderjaar waarin de leerling vier jaar wordt. § 3. In afwijking van § 1, 2°, wordt in het buitengewoon onderwijs een gericht consult uitgevoerd in het kalenderjaar waarin de leerling zeven jaar wordt. § 4. In afwijking van § 1, 3°, wordt in het buitengewoon onderwijs een gericht consult uitgevoerd in het kalenderjaar waarin de leerling negen jaar wordt. § 5. Gerichte consulten worden bij voorkeur in de school uitgevoerd. Art. 34. Het gerichte consult, vermeld in artikel 33, § 1, 1°, omvat de anamnese en de interpretatie van voor het consult relevante gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken, Kind en Gezin, de behandelende arts, het centrum en de school. Dat gerichte consult schenkt verder bijzondere aandacht aan groei, gewicht, visuele functie en oogstand en de opvolging van de nazorg. Art. 35. Het gerichte consult, vermeld in artikel 33, § 1, 2°, omvat de anamnese en de interpretatie van voor het consult relevante gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken, de behandelende geneesheer, het centrum en de school, en schenkt bijzondere aandacht aan groei en gewicht, visuele functie, kleurenzin, oogstand, mond en de opvolging van de nazorg. Art. 36. Het gerichte consult, vermeld in artikel 33, § 1, 3°, omvat de anamnese, de interpretatie van voor het consult relevante gegevens die beschikbaar worden gesteld door de ouders, de opvoedingsverantwoordelijken, de behandelende geneesheer, het centrum en de school, en schenkt bijzondere aandacht aan groei, gewicht en visuele functie en de opvolging van de nazorg. Afdeling IV. - Bijzondere consulten Art. 37. Het centrum biedt aan leerlingen uit het buitengewoon onderwijs een bijzonder consult aan voor ze starten in het buitengewoon onderwijs of onmiddellijk daarna, en vervolgens om de twee jaar. Het bijzondere consult omvat minstens dezelfde aandachtsgebieden als die welke vastgelegd zijn voor het algemene consult, vermeld in artikel 29 tot en met 32. Om de frequentie te bepalen van de tweejaarlijkse bijzondere consulten, vermeld in het eerste lid, worden de algemene consulten beschouwd als bijzondere consulten. Bijzondere consulten worden bij voorkeur in de school uitgevoerd. Afdeling V. - Andere opdrachten Art. 38. Het centrum kan bij individuele leerlingen een medisch onderzoek uitvoeren : 1° als vorm van nazorg na een algemeen, een gericht of een bijzonder consult; 2° op verzoek van de leerling, de school, de ouders of de opvoedingsverantwoordelijken; 3° op eigen initiatief. Bij groepen van leerlingen kan het centrum een medisch onderzoek uitvoeren met betrekking tot specifieke gezondheidsrisico's. Afdeling VI. - Verzet Art. 39.

212

Het verzet, vermeld in artikel 30, § 2, van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding, wordt schriftelijk meegedeeld aan de directeur van het centrum met een aangetekende brief of tegen afgifte van een ontvangstbewijs. Het verzet is getekend en gedateerd. Art. 40. De persoon die verzet heeft aangetekend, is verplicht de consulten, vermeld in artikel 28 en 33, te laten uitvoeren binnen een termijn van negentig dagen, met ingang van de datum waarop de aangetekende brief is verzonden of met ingang van de datum die op het ontvangstbewijs is vermeld. De arts van een ander centrum, een andere arts van hetzelfde centrum of nog een andere arts die beschikt over hetzelfde bekwaamheidsbewijs als de artsen die aan een centrum verbonden zijn, en die de consulten, vermeld in artikel 28 en 33, heeft uitgevoerd, bezorgt binnen vijftien dagen na de datum van elk consult het verslag van dat consult aan de arts van het centrum die de school van de betrokken leerling begeleidt. De Vlaamse minister, bevoegd voor het gezondheidsbeleid, bepaalt het model van het verslag. HOOFDSTUK V. - Vaccinaties en profylactische maatregelen Afdeling I. - Algemene bepalingen Art. 41. Het aanbod van de preventieve gezondheidszorg sluit aan bij de strategische doelstellingen, vermeld in artikel 18 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. Afdeling II. - Vaccinaties Art. 42. Om het ontstaan van sommige besmettelijke ziekten te beletten, houdt het centrum toezicht op de vaccinatiestatus van alle begeleide leerlingen. De Vlaamse minister, bevoegd voor het gezondheidsbeleid, bepaalt het vaccinatieschema dat daarvoor als leidraad dient en legt de leerlingengroepen vast waarin die vaccinaties toegediend worden. Dit gebeurt na overleg met de centrumnetten. Art. 43. Het centrum biedt de vaccinaties aan die opgenomen zijn in het vaccinatieschema en gaat de vaccinatiestatus na van de begeleide leerlingen naar aanleiding van een algemeen of een gericht consult. De betrokkenen worden schriftelijk geïnformeerd over de aard en de bedoelingen van de vaccinatie. Het centrum dient de vaccinaties toe op voorwaarde dat het daarvoor de schriftelijke toestemming heeft gekregen. Art. 44. Aan leerlingen van wie de vaccinatiestatus niet beantwoordt aan het vastgelegde vaccinatieschema, biedt het centrum vaccinaties aan, mogelijk op andere tijdstippen dan vermeld in artikel 42. Art. 45. Het centrum streeft ernaar een vaccinatiegraad van minimaal 95 % te halen bij de leerlingen die het begeleidt, om een volledige uitroeiing van sommige besmettelijke ziekten te realiseren. Afdeling III. - Profylaxe Art. 46. Met behoud van de toepassing van de bepalingen van het decreet van 21 november 2003 betreffende het preventieve gezondheidsbeleid, neemt het centrum profylactische maatregelen bij leerlingen en schoolpersoneel. Die maatregelen zijn vermeld in de bijlage I, die bij dit besluit is gevoegd. Het centrum informeert de directies van de scholen over die maatregelen. Art. 47. Het centrum brengt de bevoegde gezondheidsinspecteur en de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer op de hoogte als : 1° een ziekte wordt vastgesteld als vermeld in nummer 1 tot en met 15 van bijlage I, die bij dit besluit is gevoegd; 2° de overwogen profylactische maatregelen inhouden dat de school moet worden gesloten; 3° de profylactische maatregelen inhouden dat monsters voor de opsporing van kiemdragers moeten worden genomen. In de gevallen, vermeld in punt 2° en 3°, moet tevens de inspectie van de centra op de hoogte worden gebracht.

213

HOOFDSTUK VI. - Andere bepalingen Afdeling I. - Registratie Art. 48. Het centrum registreert een aantal gegevens zoals bepaald in artikel 10 en 20 van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. De Vlaamse minister, bevoegd voor het onderwijs en de Vlaamse minister, bevoegd voor het gezondheidsbeleid, bepalen welke gegevens geregistreerd worden, in welke vorm en aan welke diensten ze moeten worden bezorgd. Dit gebeurt na overleg met de centrumnetten. Art. 49. Om de gezondheid, de groei en de ontwikkeling van de leerling te bevorderen, te bewaken en te behouden, kan de verantwoordelijke arts na een consult een gezondheidsbilan opmaken. Dit gezondheidsbilan is de synthese van de bevindingen van de arts en vormt de basis voor multidisciplinair overleg in het centrum. Afdeling II. - Werkingsbeginselen en deontologische code Art. 50. Bij het realiseren van de operationele doelstellingen houdt het centrum voor leerlingenbegeleiding ten minste rekening met de werkingsbeginselen, vermeld in artikel 7 tot en met 14ter van het decreet van 1 december 1998 betreffende de centra voor leerlingenbegeleiding. HOOFDSTUK VII. - Slotbepalingen Art. 51. De volgende regelingen worden opgeheven : 1° het besluit van de Vlaamse Regering van 18 december 1998 houdende de oprichting van een tijdelijke stuurgroep ter ondersteuning van de PMS-centra en de MST-equipes bij hun omvorming tot centra voor leerlingenbegeleiding, gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse Regering van 14 december 2001; 2° het besluit van de Vlaamse Regering van 17 maart 2000 tot bepaling van sommige opdrachten van de centra voor leerlingenbegeleiding; 3° het besluit van de Vlaamse Regering van 28 augustus 2000 tot bepaling van sommige opdrachten van de centra voor leerlingenbegeleiding; 4° het besluit van de Vlaamse Regering van 28 augustus 2000 tot vaststelling van de operationele doelstellingen voor de begeleiding van jongeren met leerplichtproblemen in de centra voor leerlingenbegeleiding, gewijzigd bij het besluit van de Vlaamse Regering van 21 maart 2003; 5° het besluit van de Vlaamse Regering van 15 december 2000 betreffende informatiseringstoelagen voor de centra voor leerlingenbegeleiding; 6° het besluit van de Vlaamse Regering van 12 januari 2001 betreffende het tijdelijk project voor de informatisering van de centra voor leerlingenbegeleiding. Art. 52. De Vlaamse Regering evalueert binnen twee jaar na de inwerkingtreding de werking en de effecten van dit besluit. Hierbij wordt rekening gehouden met de doorlooptijden, de taakbelasting en het totale takenpakket van de personeelsleden van de centra. Art. 53. Dit besluit treedt in werking op 1 september 2009. Art. 54. De Vlaamse minister, bevoegd voor het onderwijs en de Vlaamse minister, bevoegd voor het gezondheidsbeleid, zijn, ieder wat hem of haar betreft, belast met de uitvoering van dit besluit.

214

6.

BELEIDSPLAN VAN DE RAAD VAN BESTUUR VAN SCHOLENGROEP

… VOOR HET CENTRUM VOOR LEERLINGENBEGELEIDING … 2009-2012

215

Inhoudstafel 1. 2.

Inleidende bepalingen Het beleidsplan 2.1. De afsprakennota 2.2. Duurtijd 2.3. Opzeggingsmodaliteiten 3. Visie op leerlingenbegeleiding 3.1. Visie op leerlingenbegeleiding van het CLB 3.2. Visie op leerlingenbegeleiding van de school 3.3. Gezamenlijke visieontwikkeling 4. Uitwisselen van informatie 4.1. Verstrekken van informatie over de CLB–werking 4.2. Wederzijdse uitwisseling van relevante informatie voor de werking 4.3. Informatie over leerlingen 5. Leerlinggebonden aanbod als vraagsturing 5.1. Vraaggestuurde werking 5.2. Leren en studeren 5.3. Onderwijsloopbaan 5.4. Psychisch en sociaal functioneren 5.5. Preventieve gezondheidszorg 5.6. Overzicht van kernactiviteiten en toepassingsgebied bij leerlinggebonden aanbod als vraagsturing 6. Leerlinggebonden aanbod bij afwezigheids-problemen 6.1. Werking t.a.v. leerplichtige leerlingen 6.2. Werking t.a.v. kleuters 7. Schoolondersteuning als verzekerd aanbod 7.1. Leerlingenbegeleiding en zorgbeleid 7.2. Informatieverstrekking 7.3. De draaischijffunctie van het CLB 7.4. Het overleg met betrekking tot leerlingenbegeleiding of zorgbeleid georganiseerd door de school 7.5. Projecten gericht op het beleid rond prioritaire doelgroepen 7.6. Gezondheid, veiligheid en hygiëne 7.7. Samenwerking tussen de scholen voor gewoon en voor buitengewoon onderwijs 7.8. Ondersteunen van acties die definitieve uitsluiting moeten voorkomen 7.9. Gezondheidsbeleid 7.10. Gelijke onderwijskansen 7.11. Elementen van het verzekerd aanbod waarop niet wordt ingegaan 8. Programmatorische preventieve gezondheidszorg 8.1. Programmatorische preventieve gezondheidszorg 9. Vaccinaties en profylactische maatregelen 9.1. Vaccinaties 9.2. Profylactische maatregelen 10. Opdrachten vanuit andere bepalingen 10.1. Basisonderwijs 10.2. Secundair onderwijs 10.3. Algemeen 11. De centrumraad 12. Samenwerking met de pedagogische begeleiding 13. Evaluatie van het beleidsplan 216

14. 15.

Ondertekening beleidsplan Bijlagen

217

7.Wat verstaat men onder beroepsgeheim? Het beroepsgeheim omvat zowat alles wat de CLB-medewerker verneemt of ontdekt bij de uitoefening van zijn beroep. Hij is dan gebonden door een zwijgplicht. Iedereen heeft immers recht op de eerbiediging van zijn privé-leven (art. 8 Europees Verdrag ter bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden en art. 22 Grondwet). Medewerkers in de CLB’s komen tijdens het uitoefenen van hun beroep heel wat te weten over leerlingen (informatie over woonplaats, beroep van de ouders, financiële situatie, familiale omstandigheden, leefgewoonten en de gezondheidstoestand). Dit alles valt onder het beroepsgeheim. Wie is gebonden door het beroepsgeheim? Artikel 458 van het Strafwetboek luidt als volgt: “Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hen zijn toevertrouwd, en deze bekend maken buiten het geval dat zij geroepen worden om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en buiten het geval dat de wet hen verplicht die geheimen kenbaar te maken, worden bestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maanden en met een geldboete van honderd tot vijfhonderd frank.” Alle personeelsleden van het CLB met een begeleidende opdracht vallen onder deze geheimhoudingsplicht alsmede het administratief personeel dat toegang heeft tot vertrouwelijke (medische) persoonsgegevens. Nut van het beroepsgeheim Het beroepsgeheim dient zowel de belangen van de leerling als die van de maatschappij. Een degelijke uitoefening van het beroep moet betrouwbaarheid waarborgen, zonder welke de uitoefening van het beroep onmogelijk zou worden. Het beroepsgeheim (zwijgplicht) is dus fundamenteel voor de sociale orde, en is aldus van openbare orde. Wat zegt de privacywet? De wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens heeft voornamelijk betrekking op de invoer en de verwerking van informatie. Het beroepsgeheim heeft enkel betrekking op de fase van uitvoer van informatie. Persoonsgegevens zijn gegevens die betrekking hebben op een natuurlijk persoon, die kan worden geïdentificeerd. Persoonsgegevens mogen slechts worden verwerkt voor duidelijk omschreven en wettige doeleinden. Iedere verwerker van persoonsgegevens moet de nodige maatregelen nemen om de toegang tot deze gegevens te beveiligen. Medische persoonsgegevens zijn alle persoonsgegevens waaruit informatie kan worden afgeleid omtrent de vroegere, huidige of toekomstige fysieke of psychische gezondheidstoestand. Behoudens afwijking krachtens de wet is het verboden deze gegevens aan derden mee te delen. De toestemming van leerling of ouders kan een dergelijke mededeling rechtvaardigen.

218

CLB-medewerkers die persoonsgegevens verwerken worden onderworpen aan de geheimhoudingsplicht die ressorteert onder de strafbepalingen van de privacywet indien zij niet onderworpen zouden zijn aan een wettelijk beroepsgeheim. Uitzonderingen op de zwijgplicht Getuigenis in rechte: de hulpverlener die opgeroepen wordt om getuigenis af te leggen voor een onderzoeksrechter of een vonnisrechter (mondeling of schriftelijk) kan kiezen tussen zijn recht om te zwijgen en zijn recht om te spreken. Het belang van de leerling primeert. Er dient opgemerkt dat een verhoor door de politie, de procureur des Konings of een advocaat geen getuigenis in rechte is. Noodtoestand: in uitzonderlijke gevallen moet de zwijgplicht wijken voor hogere waarden zoals de bescherming van minderjarigen tegen mishandeling. Het conflict tussen zwijgplicht en hulpverleningsplicht zal door een afweging van belangen geval per geval moeten worden opgelost, liefst door begeleiding en overleg. Art. 422 bis van het Strafwetboek gaat uitdrukkelijk over hulpverleningsplicht en schuldig verzuim. Beperkt spreekrecht/meldingsrecht in bepaalde omstandigheden betreffende de bescherming van minderjarigen (Artikel 458bis Strafwetboek). Een hulpverlener mag ook een beroepsgeheim doorbreken om zichzelf in rechte te verdedigen. De zwijgplicht geldt niet voor feiten waarvan de leerling het slachtoffer is geweest op voorwaarde dat de dader een persoon is die niet door de hulpverlener werd ontvangen als cliënt. Tegenover wie geldt het beroepsgeheim? In principe tegenover iedereen die zich buiten de relatie hulpverlener-hulpvrager bevindt. Tegenover politie, parket: hier geldt de zwijgplicht. Tegenover collegae buiten het begeleidend team en tegenover de school: Mededelingen van gegevens aan medewerkers zijn wel toegelaten indien ze noodzakelijk zijn in het belang van de leerling, én indien de leerling/ouders uitdrukkelijk of stilzwijgend toestemmen, én indien de gegevens beperkt zijn tot het strikt noodzakelijke én relevant zijn. Gegevens waarvan administratieve medewerkers kennis krijgen vallen onder het afgeleid beroepsgeheim. Tegenover de pers: hier geldt de zwijgplicht. Tegenover ouders en familieleden: de ouderlijke macht t.o.v. jonger dan 12-jarigen heft de zwijgplicht gedeeltelijk op. Hoe ouder de minderjarige, hoe terughoudender men moet zijn bij het geven van delicate informatie aan ouders. De minderjarige met oordelingsvermogen kan zich immers beroepen op het grondrecht tot eerbiediging van zijn privé-leven. In geval van echtscheiding behouden beide ouders het recht op informatie (dit recht vervalt in geval van ontzetting uit de ouderlijke macht). Welke informatie valt onder het beroepsgeheim? Het moet gaan om geheimen: feiten die onbekend zijn en die de goede naam en faam van de leerling, volgens zijn eigen mening, in het gedrang kunnen brengen of die meer in het bijzonder betrekking hebben op hun intimiteit. Ofwel gaat het om geheimen waarvan niet-bekendmaking uitdrukkelijk of stilzwijgend is gevraagd. De geheimen moeten toevertrouwd zijn: meedelen, maar ook weten en vaststellen ten gevolge van de vertrouwensrelatie met de leerling. De geheimen moeten verkregen zijn via de uitoefening van het beroep en de informatie dient verkregen te zijn in het kader van een vertrouwensrelatie. Alle informatie die buiten dat kader

219

meegedeeld wordt, valt dus niet onder de geheimhoudingsplicht, maar wel onder de discretieplicht. Wat is gedeeld beroepsgeheim? Wanneer CLB-medewerkers het nodig achten leerlingen door te verwijzen naar andere organisaties, kunnen zij in functie van het hulpverleningsproces contact opnemen met andere diensten en personen. Indien die personen ook gebonden zijn door het beroepsgeheim, dan kan er sprake zijn van gedeeld beroepsgeheim. Men kan wel niet onbeperkt informatie uitwisselen tussen verschillende personen, enkel en alleen omdat ze beiden gehouden zijn aan het beroepsgeheim. Men dient hierbij een aantal criteria in acht te nemen: Het finaliteitscriterium: Het onthullen van vertrouwelijke gegevens kan enkel gebeuren aan personen die optreden met dezelfde doelstelling en ten aanzien van dezelfde cliënt. Betrokkenheid bij de hulpverlening: De hulpverlener aan wie de informatie wordt doorgegeven, moet betrokken partij zijn in de concrete hulpverlening aan de cliënt. Noodzakelijkheidscriterium: Slechts die gegevens worden meegedeeld die noodzakelijk en pertinent zijn voor de hulp of zorg aan de cliënt. (“Need to know” i.p.v. “Nice to know”) Belang van de cliënt: het belang van de cliënt staat centraal. Geïnformeerde cliënt: de cliënt moet behoorlijk geïnformeerd zijn over het feit dat de vertrouwelijke informatie zal worden overgemaakt aan derden, de inhoud van de gegevensoverdracht, het doel van de communicatie en de identiteit van de bestemmeling. Het doorgeven van informatie mag niet zonder medeweten van de cliënt gebeuren, een meerderheid van de rechtsleer voegt er bovendien aan toe dat de cliënt zijn akkoord dient te geven. Wat is gezamenlijk beroepsgeheim? Binnen een CLB-team is er sprake van gezamenlijk beroepsgeheim. Dit wil zeggen dat er binnen het team geen “beroepsgeheimgrenzen” bestaan. Belangrijk hierbij is dat het team zich als dusdanig naar de cliënt profileert. De cliënt mag op geen enkel ogenblik de indruk krijgen dat hij zich tot een alleen optredende hulpverlener wendt. Men dient hier ook rekening te houden met de relevantiefilter, alleen die informatie kan uitgewisseld worden die relevant is voor het effectief opnemen van de verantwoordelijkheid die op het team rust. Wat is het onderscheid tussen ambtsgeheim en beroepsgeheim? We moeten een onderscheid maken tussen de verschillende personeelsleden die in het onderwijs werkzaam zijn. Dragers van een ambtsgeheim: een geheimhoudingsplicht ten gevolge van hun ambt. Onder deze categorie vallen de schooldirecties, leerkrachten (ook vertrouwensleerkrachten) en ondersteunend personeel. Voor hen geldt geen zwijgrecht. Dragers van een beroepsgeheim: gezien de specificiteit van hun functie. Hiertoe behoren alle CLB-medewerkers, wanneer hem ten vertrouwelijke en persoonlijke titel inlichtingen zijn

220

meegedeeld waarvan de leerling mocht veronderstellen, dat zij niet verder gebruikt zouden worden. Voor hen geldt wel de zwijgplicht.

221

Enkele begripsbepalingen Zwijgplicht: de geheimhouder heeft in principe de plicht tot zwijgen over de zaken die hij in het kader van zijn beroepsuitoefening of functie vernomen of vastgesteld heeft. Zwijgrecht: de geheimhouder heeft principieel ook een zwijgrecht omdat hij in principe niet kan gedwongen worden om de vertrouwensrelatie te doorbreken. Hij moet niet alleen zwijgen, hij mag ook zwijgen en kan daar niet voor gesanctioneerd worden. Spreekrecht: in sommige gevallen zal de geheimhouder echter het recht hebben te spreken en kan hij niet gesanctioneerd worden voor schending van het beroepsgeheim. Spreekplicht: in sommige uitzonderlijke gevallen zal de geheimhouder verplicht zijn om het geheim te doorbreken en zal hij eventueel strafbaar zijn als hij, ongeacht de vraag of hij daarom verzocht wordt of niet, niet spreekt of weigert te spreken. Basisbepalingen uit de wetgeving Artikel 458 Strafwetboek: “Geneesheren, heelkundigen, officieren van gezondheid, apothekers, vroedvrouwen en alle andere personen die uit hoofde van hun staat of beroep kennis dragen van geheimen die hun zijn toevertrouwd, en deze bekend maken buiten het geval dat ze worden opgeroepen om in rechte of voor een parlementaire onderzoekscommissie getuigenis af te leggen en dat de wet hen verplicht die geheimen kenbaar te maken, worden gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot zes maand en een boete van honderd tot vijfhonderd frank.” Artikel 458 bis Strafwetboek: “Eenieder die, uit hoofde van zijn staat of beroep houder is van geheimen en die hierdoor kennis heeft van een misdrijf zoals omschreven in de artikelen 372 tot 377, 392 tot 394, 396 tot 405 ter, 409, 423, 425 en 426, gepleegd op een minderjarige kan, onverminderd de verplichtingen hem opgelegd door art. 422 bis, het misdrijf ter kennis brengen van de Procureur des Konings, op voorwaarde dat hij het slachtoffer heeft onderzocht of door het slachtoffer in vertrouwen werd genomen, er een ernstig of dreigend gevaar bestaat voor de psychische of fysieke integriteit van de betrokkene en hij deze integriteit zelf of met behulp van anderen niet kan beschermen.” Artikel 422bis Strafwetboek: “Wordt gestraft met een gevangenisstraf van acht dagen tot één jaar en/of een boete van vijftig tot vijfhonderd frank, hij die verzuimt hulp te verlenen aan iemand die in groot gevaar verkeert, hetzij hij die toestand zelf heeft vastgesteld, hetzij die toestand hem beschreven is door wie zijn hulp inroept. Het wordt een misdrijf als de verzuimer kon helpen zonder ernstig gevaar voor zichzelf of voor de anderen.” Artikel 30 Wetboek van Strafvordering: “Ieder die getuige was van een aanslag, het zij tegen de openbare veiligheid, het zij op iemands leven of eigendom, is verplicht daarvan bericht te geven aan de procureur des Konings, het zij van de plaats van de misdaad, het zij van de plaats waar de verdachte kan gevonden worden.” Artikel 929 Gerechtelijk Wetboek: “Indien de getuige aanvoert dat hij een wettige reden heeft om te worden ontslagen van het afleggen van de eed of het getuigenis en indien één van de partijen vordert dat hij het zal doen, beslist de rechter over het tussengeschil.”

222

BVR dd. 1.12.1998 tot wijziging van het BVR dd. 19.4.1995 tot uitvoering van het decreet dd. 5.4.1995 betreffende de profylaxe van besmettelijke ziekten (BS 15.1.1999): Onmiddellijke mondelinge of telefonische aangifteplicht (met schriftelijke bevestiging binnen 24 uur) van volgende besmettelijke ziekten: “Botulisme / Febris recurrens / Hondsdolheid / Malaria (besmetting in België) / Pest / Poliomyelitis / Hemorragische koorts door Ebola-, Lassa-, Marburgkoorts- en gelijkaardige virussen / Vlektyfus / Elke andere ernstige besmettelijke ziekte die niet in de lijst is opgenomen en die een epidemisch karakter dreigt aan te nemen.” Arrest Hof van Cassatie 9.2.1988: “Het beroepsgeheim geldt niet voor feiten waarvan de patiënt het slachtoffer was.” KB nr. 78 (1967) i.v.m. Therapeutische exceptie: Geneesheer heeft therapeutische en diagnostische vrijheid = krijgt een eigen verantwoordelijkheid bij de behandeling/verzorging van mensen. Dit betreft zowel lichamelijke als psychische aspecten. Arts moet het recht hebben om, zelfs tegen de wil van de patiënt in, bepaalde gegevens geheim te houden. Patiënt kan niet beslissen dat arts ontheven is van geheimhoudingsplicht van bepaalde gegevens. Wet op de collectieve arbeidsovereenkomsten (1978): De werkgever kan een arts aanstellen om na te gaan of een werknemer werkelijk arbeidsongeschikt is. Artikel 31: “Alle andere vaststellingen vallen onder het beroepsgeheim.” Nationale Raad van de Orde van Geneesheren, advies 19.4.1997 en 17.6.2000 i.v.m. PMSMST-CLB: “In kader van multidisciplinaire samenwerking kan het medisch beroepsgeheim slechts worden gedeeld met andere medewerkers voor wat betreft gegevens die noodzakelijk of onontbeerlijk zijn voor de gezamenlijke schoolse begeleiding van de leerling. Alle andere gegevens ressorteren onder het medisch beroepsgeheim.” Wet dd. 13.4.1995 en Omzendbrief 13 ac/wj/sh dd. 22.1.1997 betreffende het ouderlijk gezag in onderwijsaangelegenheden: Basisbeginsel = de gezamenlijke verantwoordelijkheid van beide ouders voor de opvoeding, ongeacht hun echtelijke toestand. “De ouder zonder ouderlijk gezag behoudt het recht om toezicht uit te oefenen op de opvoeding. Dit houdt het recht in om op de hoogte te worden gehouden van schooluitslagen en schoolverrichtingen. Alleen de ouder die uit de ouderlijke macht ontzet is heeft géén recht op informatie.” Omzendbrieven ARGO/510/N-91-07, 16.9.1991 en ARGO/VAD/2000-016, 15.2.2000: Schoolreglement: Art. 9: “In het belang van de leerling zijn het tuchtdossier en de tuchtmaatregelen niet overdraagbaar van de ene onderwijsinstelling naar de andere.” Art. 11: “In geval van tuchtmaatregelen moéten de volgende regels gerespecteerd worden: … … 6° de betrokken personen en de raadsman hebben inzage in het dossier van de leerling.” Art. 25: “De lokale schoolraden bepalen in het studiereglement ten minste: … … 2° de wijze waarop de leerling zijn inzagerecht in de eigen, gecorrigeerde schriftelijke kopijen van toetsen, proefwerken of examens kan uitoefenen.” Verdrag inzake de Rechten van het Kind, aangenomen door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, 20.11.1989: 223

Art. 3: “Bij alle maatregelen die betreffende kinderen genomen worden, vormen de belangen van het kind de eerste overweging.” Art. 13: “Geen enkel kind mag onderworpen worden aan willekeurige of onrechtmatige inmenging in zijn/haar privé-leven, gezinsleven, woning, noch aan enige onrechtmatige aantasting van zijn/haar eer en goede naam.” Besluit De problematiek rond beroepsgeheim is een ingewikkelde materie. De regels kunnen moeilijk alle praktijksituaties oplossen. Voor een goede gang van zaken zou men telkens moeten kunnen aantonen dat men zijn begeleidingsopdracht uitgevoerd heeft volgens de regels van good practice. Bij geschillen zal uiteindelijk de rechter oordelen of de welzijnswerker gehandeld heeft als een zorgvuldige hulpverlener.

224

In welke mate zijn leerkrachten gebonden door het beroepsgeheim? Leerkrachten zijn géén dragers van beroepsgeheim zoals bedoeld in art 458 Sw. Zij kunnen zich dus niet beroepen op zwijgplicht van de beroepsbeoefenaars die wel onder art 458 Sw. vallen. Zij zijn wèl dragers van ambtsgeheim, wat wil zeggen: zij hebben een discretieplicht en zwijgrecht tegenover derden buiten de school. Maar zij hebben geen zwijgplicht noch zwijgrecht tegenover de schooldirectie en collega’s binnen de school. De zelfde discretieplicht geldt voor ‘groene leerkrachten’ of leerkrachten in een Cel Leerlingenbegeleiding of leerkrachten die expliciet worden aangesteld als vertrouwenspersoon. Ook in dit statuut kunnen deze leerkrachten aan leerlingen niét de garantie geven dat zij geheimen aan niemand mogen doorgeven. Als hulpverleners moeten we er dus rekening mee houden dat leerkrachten, aan wie confidentiële gegevens zouden medegedeeld worden, géén toezegging kunnen doen dat zij het niet verder vertellen. Juridische achtergrond hiervan: Het basisartikel i.v.m. beroepsgeheim (art 458 Sw.) stelt dat het geheim moet verkregen zijn ‘uit hoofde van het beroep’. Volgens de rechtspraak behoort het ambt van leerkracht niét tot die beroepen waaraan de wet een ‘geheim en vertrouwelijk karakter’ heeft toegekend.

225

12. Lessentabellen

226

Eerste graad A-stroom, eerste leerjaar Studiegebied: A-stroom Eerste leerjaar A Eerste graad A-stroom, eerste leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Basisvorming eerste leerjaar A Aantal lestijden: AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Engels AV Frans AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Muzikale opvoeding AV Nederlands AV Plastische opvoeding AV Wiskunde TV Technologische opvoeding

28 2 2 1 2 4 1 2 1 5 1 5 2

Leerplannen 98082 2003/001 97022 97016 97254 2003/003 2003/002 2006/004 2003/060 2006/005 2004/001

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. De leerlingen kunnen voor vier lestijden kiezen uit: Keuzegedeelte eerste leerjaar A Aantal lestijden: AV Economie AV Latijn AV Lichamelijke opvoeding AV Muzikale opvoeding AV Nederlands (taalsteun) AV Plastische opvoeding AV Sport AV Wetenschappelijk werk TV Techn opv/PV RealisatieT gezinstechn/ PV RealisatieT nijvh T

TA TA

4 2 2-4 +2 +1 +2 +1 +4 2

Leerplannen 2005/104 2008/003 2003/065 2003/002 2003/074 2003/061 2004/018 2003/007

+2 +4

2004/001 2004/001

Latijn Eerste graad A-stroom, tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Basisvorming 2A Aantal lestijden: AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Engels AV Frans AV Fysica AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Nederlands AV Plastische opvoeding AV Wiskunde TV Technologische opvoeding

26 2 1 1 2 3 1 2 2 5 1 4 2

98082 2003/001 97022 97016 2003/006 97254 2003/003 2006/004 2003/060 2006/005 2004/001

Basisoptie Latijn Aantal lestijden: AV Latijn AV Wetenschappelijk werk (biologie) AV Wetenschappelijk werk (fysica)

6 4 1 1

Leerplannen 2005/001 2003/001 2003/006

Leerplannen

227

Moderne wetenschappen Eerste graad A-stroom, tweede leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Basisvorming 2A Aantal lestijden: AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Engels AV Frans AV Fysica AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Nederlands AV Plastische opvoeding AV Wiskunde TV Technologische opvoeding

26 2 1 1 2 3 1 2 2 5 1 4 2

98082 2003/001 97022 97016 2003/006 97254 2003/003 2006/004 2003/060 2006/005 2004/001

Basisoptie Moderne wetenschappen Aantal lestijden: AV Economie AV Wetenschappelijk werk (biologie) AV Wetenschappelijk werk (fysica)

4 2 1 1

Leerplannen 2006/001 2003/001 2003/006

Leerplannen

Complementair gedeelte Moderne wetenschappen Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Keuze uit onder meer: Aantal lestijden: AV Aardrijkskunde AV Nederlands (taalsteun) AV Sport

2 +1 +2 2

Leerplannen 98084 2003/074 2005/043

228

Eerste graad B-stroom, eerste leerjaar Studiegebied: B-stroom Eerste leerjaar B Eerste graad B-stroom, eerste leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Naar keuze kunnen 2 of meerdere vakken (keuzeletter A) samengenomen worden tot AV Project algemene vakken (keuzeletter B), inzoverre de school deze keuze aanbiedt. Aantal lestijden: 28 Leerplannen Basisvorming eerste leerjaar B AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 AV Aardrijkskunde A 1 98083 AV Frans A 2 97017 AV Geschiedenis A 1 2008/057 AV Lichamelijke opvoeding 2 2003/008 AV Muzikale opvoeding 1 2006/010 AV Natuurwetenschappen A 2 97096 AV Nederlands A 5 97168 AV Plastische opvoeding 2 2003/063 AV Project algemene vakken B 97364 AV Wiskunde A 4 97097 TV Technologische opvoeding 6 2004/003 Aantal lestijden: 4 Keuzegedeelte eerste leerjaar B Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. De leerlingen kunnen voor vier lestijden kiezen uit: AV Frans +2 AV Lichamelijke opvoeding +2 AV Muzikale opvoeding +1 AV Nederlands +2 AV Plastische opvoeding +1 AV Wiskunde +2 TV Techn opv/PV RealisatieT gezinstechn/ PV RealisatieT nijvh T TA +2 TA +4

Leerplannen

97017 2003/065 2006/011 97168 2003/063 97097 2004/003 2004/003

229

Hout-metaal Eerste graad B-stroom, beroepsvoorbereidend leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Naar keuze kunnen 2 of meerdere vakken (keuzeletter A) samengenomen worden tot AV Project algemene vakken (keuzeletter B), in zoverre de school deze keuze aanbiedt. Aantal lestijden: 16 Leerplannen Basisvorming 2BVL AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 AV Aardrijkskunde A 1 98083 AV Frans A 2 97017 AV Geschiedenis A 1 2008/057 AV Lichamelijke opvoeding 3 2003/008 AV Natuurwetenschappen A 1 97096 AV Nederlands A 3 97168 AV Plastische opvoeding 1 2003/063 AV Project algemene vakken B 97364 AV Wiskunde A 2 97097 Aantal lestijden: Beroepenvelden Hout-metaal PV Praktische oefeningen hout PV Praktische oefeningen mechanica TV Hout TV Mechanica

TA TA

18

Leerplannen

7 7 2 2

2008/010 2008/008 2008/010 2008/008

Land- en tuinbouw Eerste graad B-stroom, beroepsvoorbereidend leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Naar keuze kunnen 2 of meerdere vakken (keuzeletter A) samengenomen worden tot AV Project algemene vakken (keuzeletter B), in zoverre de school deze keuze aanbiedt. Aantal lestijden: 16 Leerplannen Basisvorming 2BVL AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 AV Aardrijkskunde A 1 98083 AV Frans A 2 97017 AV Geschiedenis A 1 2008/057 AV Lichamelijke opvoeding 3 2003/008 AV Natuurwetenschappen A 1 97096 AV Nederlands A 3 97168 AV Plastische opvoeding 1 2003/063 AV Project algemene vakken B 97364 AV Wiskunde A 2 97097 Aantal lestijden: Beroepenveld Land- en tuinbouw PV Praktische oefeningen agrarische technieken TA TV Agrarische technieken

18

Leerplannen

14 4

99052 99052

230

Mode-verzorging-voeding Eerste graad B-stroom, beroepsvoorbereidend leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Naar keuze kunnen 2 of meerdere vakken (keuzeletter A) samengenomen worden tot AV Project algemene vakken (keuzeletter B), in zoverre de school deze keuze aanbiedt. Aantal lestijden: 16 Leerplannen Basisvorming 2BVL AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 AV Aardrijkskunde A 1 98083 AV Frans A 2 97017 AV Geschiedenis A 1 2008/057 AV Lichamelijke opvoeding 3 2003/008 AV Natuurwetenschappen A 1 97096 AV Nederlands A 3 97168 AV Plastische opvoeding 1 2003/063 AV Project algemene vakken B 97364 AV Wiskunde A 2 97097 Aantal lestijden: Beroepenvelden Mode-verzorging-voeding PV Praktische oefeningen mode TA PV Praktische oefeningen verzorgingstechnieken/huishoudkunde TA PV Praktische oefeningen voeding/huishoudkunde TA TV Mode TV Verzorgingstechnieken/huishoudkunde 1 TV Voeding/huishoudkunde

18

Leerplannen

7

2000/084

3

2008/014

4 2 2008/014 1

2008/014 2000/084 2008/014

231

ASO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Economie ASO 2e graad, eerste en tweede leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: 24 24 Leerplannen Leerjaar: 1 2 Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 2 AV Aardrijkskunde 1 1 2002/001 AV Biologie 1 1 2004/006 AV Chemie 1 1 2004/007 AV Engels 3 3 2002/004 AV Frans 3 3 2006/020 AV Fysica 1 1 2007/029 AV Geschiedenis 2 2 2003/011 AV Lichamelijke opvoeding 2 2 2004/005 AV Nederlands 4 4 2002/009 AV Wiskunde 4 4 2005/044 Aantal lestijden: 5 5 Leerplannen Leerjaar: 1 2 Opmerking: het leerplan voor AV Informatica bevat geen doelstellingen voor het bereiken van het specifiek gedeelte van de studierichting. De overheid beschouwt dit leerplan als behorend tot het complementair gedeelte. In afwachting dat de ICT-integratie binnen de vakken optimaal gestalte krijgt, voorziet het GO! het vak wel nog binnen het specifiek gedeelte. Bij schooldoorlichting door de onderwijsinspectie kan de realisatie van het complementair gedeelte worden onderzocht, doch de onderwijsinspectie zal er geen gevolgen naar erkenning of financiering aan verbinden. Specifiek gedeelte Economie AV Economie AV Informatica

4 1

4 1

Complementair gedeelte Aantal lestijden:

3

3

2006/155 2008/020

232

Latijn ASO 2e graad, eerste en tweede leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Engels AV Frans AV Fysica AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Nederlands AV Wiskunde

24 1

24 2

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

Leerplannen

2002/001 2004/006 2004/007 2002/004 2006/020 2007/029 2003/011 2004/005 2002/009 2005/044

Opmerking: het leerplan voor AV Informatica bevat geen doelstellingen voor het bereiken van het specifiek gedeelte van de studierichting. De overheid beschouwt dit leerplan als behorend tot het complementair gedeelte. In afwachting dat de ICT-integratie binnen de vakken optimaal gestalte krijgt, voorziet het GO! het vak wel nog binnen het specifiek gedeelte. Bij schooldoorlichting door de onderwijsinspectie kan de realisatie van het complementair gedeelte worden onderzocht, doch de onderwijsinspectie zal er geen gevolgen naar erkenning of financiering aan verbinden. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Latijn AV Informatica AV Latijn Complementair gedeelte Aantal lestijden:

5 1

5 2

Leerplannen

1 4

1 4

2008/020 2008/015

3

3

233

Wetenschappen ASO 2e graad, eerste en tweede leerjaar


24 1

24 2

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

Leerplannen

2002/001 2002/004 2006/020 2003/011 2004/005 2002/009

Specifiek gedeelte Wetenschappen Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor zowel AV Biologie, AV Chemie, AV Fysica als AV Wiskunde wordt uitsluitend het leerplan uit het specifiek gedeelte gevolgd. Opmerking: het leerplan voor AV Informatica bevat geen doelstellingen voor het bereiken van het specifiek gedeelte van de studierichting. De overheid beschouwt dit leerplan als behorend tot het complementair gedeelte. In afwachting dat de ICT-integratie binnen de vakken optimaal gestalte krijgt, voorziet het GO! het vak wel nog binnen het specifiek gedeelte. Bij schooldoorlichting door de onderwijsinspectie kan de realisatie van het complementair gedeelte worden onderzocht, doch de onderwijsinspectie zal er geen gevolgen naar erkenning of financiering aan verbinden. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Wetenschappen AV Biologie AV Chemie AV Fysica AV Informatica AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

5 1

5 2

Leerplannen

+1 +1 +1 1 +1

+1 +1 +1 1 +1

2006/017 2006/018 2006/021 2008/020 2005/044

3

3

234

Humane wetenschappen ASO 2e graad, eerste en tweede leerjaar


24 1

24 2

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

2 1 1 1 3 3 1 2 2 4 4

Leerplannen

2002/001 2004/006 2004/007 2002/004 2006/020 2007/029 2003/011 2004/005 2002/009 2005/044

Opmerking: het leerplan voor AV Informatica bevat geen doelstellingen voor het bereiken van het specifiek gedeelte van de studierichting. De overheid beschouwt dit leerplan als behorend tot het complementair gedeelte. In afwachting dat de ICT-integratie binnen de vakken optimaal gestalte krijgt, voorziet het GO! het vak wel nog binnen het specifiek gedeelte. Bij schooldoorlichting door de onderwijsinspectie kan de realisatie van het complementair gedeelte worden onderzocht, doch de onderwijsinspectie zal er geen gevolgen naar erkenning of financiering aan verbinden. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Humane wetenschappen AV Cultuurwetenschappen AV Gedragswetenschappen AV Informatica Complementair gedeelte Aantal lestijden:

5 1

5 2

Leerplannen

2 2 1

2 2 1

2006/019 2006/022 2008/020

3

3

235

ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Economie-moderne talen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Engels AV Frans AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Natuurwetenschappen AV Nederlands AV Wiskunde

21 1

21 2

2 1 2 3 2 2 2 4 3

2 1 2 3 2 2 2 4 3

Leerplannen

2006/035 2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2008/024 2007/088 2006/059

De leerlingen kunnen kiezen tussen AV Duits (keuzeletter A) en AV Spaans (keuzeletter B). Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Economie-moderne talen AV Duits A AV Economie AV Engels AV Frans AV Spaans B Complementair gedeelte Aantal lestijden:

8 1

8 2

Leerplannen

2 4 +1 +1 2

2 4 +1 +1 2

2006/041 2006/042 2006/043 2006/043 2007/045

3

3

236

Economie-wetenschappen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2007/088 2006/059

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Aardrijkskunde, AV Biologie, AV Chemie en AV Fysica worden uitsluitend de leerplannen uit het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Economie-wetenschappen AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Economie AV Fysica AV Wiskunde

8 1

8 2

Leerplannen

+1 0 +1 4 +1 +1

0 +1 +1 4 +1 +1

2007/046 2006/037 2006/039 2006/042 2006/048 2006/059


2

2

237

Humane wetenschappen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Engels AV Frans AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Natuurwetenschappen AV Nederlands AV Wiskunde

21 1

21 2

2 1 2 3 2 2 2 4 3

2 1 2 3 2 2 2 4 3

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Humane wetenschappen AV Cultuurwetenschappen AV Gedragswetenschappen Aantal lestijden:

7 1

7 2

Leerplannen

3 4 4

4 3 4

2006/040 2006/049 Leerplannen

4

4


Leerplannen

2006/035 2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2008/024 2007/088 2006/059

238

Latijn-wetenschappen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2007/088 2006/059

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Aardrijkskunde, AV Biologie, AV Chemie en AV Fysica worden uitsluitend de leerplannen uit het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Latijn-wetenschappen AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Fysica AV Latijn AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

8 1

8 2

Leerplannen

+1 0 +1 +1 4 +1

0 +1 +1 +1 4 +1

2007/046 2006/037 2006/039 2006/048 2008/023 2006/059

2

2

239

Latijn-wiskunde ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/035 2006/038 2006/145 2006/044 2004/038 2006/047 2004/039 2004/040 2007/088

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Wiskunde wordt uitsluitend het leerplan van het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Latijn-wiskunde AV Latijn AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

8 1

8 2

Leerplannen

4 +4

4 +4

2008/023 2006/060

2

2

Latijn-moderne talen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar

Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar:

Basisvorming

AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Engels AV Frans AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Natuurwetenschappen AV Nederlands AV Wiskunde

21 1

21 2

2 1 2 3 2 2 2 4 3

2 1 2 3 2 2 2 4 3

Leerplannen

2006/035 2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2008/024 2007/088 2006/059

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming.

Specifiek gedeelte Latijn-moderne talen Duits Engels Frans Latijn

2 +1 +1 4

2 +1 +1 4

2006/041 2006/043 2006/043 2008/023

240

Moderne talen-wetenschappen ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2007/088 2006/059

De leerlingen kunnen kiezen tussen AV Duits (keuzeletter A) en AV Spaans (keuzeletter B). Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Aardrijkskunde, AV Biologie, AV Chemie en AV Fysica worden uitsluitend de leerplannen uit het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Moderne talen-wetenschappen AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Duits A AV Engels AV Frans AV Fysica AV Spaans B AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

8 1

8 2

Leerplannen

+1 0 +1 2 +1 +1 +1 2 +1

0 +1 +1 2 +1 +1 +1 2 +1

2007/046 2006/037 2006/039 2006/041 2006/043 2006/043 2006/048 2007/045 2006/059

2

2

241

Moderne talen-wiskunde ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/035 2006/038 2006/145 2006/044 2004/038 2006/047 2004/039 2004/040 2007/088

De leerlingen kunnen kiezen tussen AV Duits (keuzeletter A) en AV Spaans (keuzeletter B). Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Wiskunde wordt uitsluitend het leerplan van het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Moderne talen-wiskunde AV Duits A AV Engels AV Frans AV Spaans B AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

8 1

8 2

Leerplannen

2 +1 +1 2 +4

2 +1 +1 2 +4

2006/041 2006/043 2006/043 2007/045 2006/060

2

2

242

Wetenschappen-wiskunde ASO 3e graad, eerste en tweede leerjaar


22 1

22 2

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

2 1 1 1 2 3 1 2 2 4 3

Leerplannen

2006/044 2004/038 2004/039 2004/040 2007/088

Het +-teken in de kolom met het aantal lestijden betekent dat dit bijkomende uren zijn voor dit vak. Dit vak wordt ook gegeven in de basisvorming. Voor AV Aardrijkskunde, AV Biologie, AV Chemie, AV Fysica en AV Wiskunde worden uitsluitend de leerplannen uit het specifiek gedeelte gebruikt. Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Wetenschappen-wiskunde AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Fysica AV Wiskunde Complementair gedeelte Aantal lestijden:

7 1

7 2

Leerplannen

+1 0 +1 +1 +4

0 +1 +1 +1 +4

2007/046 2006/037 2006/039 2006/048 2006/060

3

3

243

Lichamelijke opvoeding en sport TSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. De eindtermen van het vak AV Lichamelijke opvoeding worden gerealiseerd via het vak AV Sport uit het specifiek gedeelte. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Biologie AV Chemie AV Engels AV Frans AV Fysica AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Nederlands AV Wiskunde

20 1

20 2

2 1 1 1 2 2 1 1 2 4 3

2 1 1 1 2 2 1 1 2 4 3

14 1

14 2

Leerplannen

2002/023 2004/010 2004/011 2002/016 2002/017 2009/008 2003/015 2002/009 2007/038

Specifiek gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport Aantal lestijden: Leerjaar:

Leerplannen

Het leerplan AV Lichamelijke opvoeding uit de basisvorming is geïntegreerd in het leerplan voor AV Sport (2 lt AV Lichamelijke opvoeding +10 lt AV Sport). Opmerking: het leerplan voor TV Toegepaste informatica bevat geen doelstellingen voor het bereiken van het specifiek gedeelte van de studierichting. De overheid beschouwt dit leerplan als behorend tot het complementair gedeelte. In afwachting dat de ICT-integratie binnen de vakken optimaal gestalte krijgt, voorziet het GO! het vak wel nog binnen het specifiek gedeelte. Bij schooldoorlichting door de onderwijsinspectie kan de realisatie van het complementair gedeelte worden onderzocht, doch de onderwijsinspectie zal er geen gevolgen naar erkenning of financiering aan verbinden. AV Economie AV Sport TV Toegepaste biologie TV Toegepaste informatica

2 10 1 1

2 10 1 1


2

2

2006/160 2008/022 2004/029 2008/053

244

Duurzaam wonen BSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Duurzaam wonen PV Praktijk /bouw/elmech /mech/elektri/hout/ cv/san/tb/sd/ TV /Bouw/elektromech/ mechanica/elektri/hout/cv/san/ tb/sd/ Complementair gedeelte Aantal lestijden:

TA

10 1

10 2

Leerplannen

2 2 6

2 2 6

18 1

18 2

Leerplannen

12

12

2009/010

6

6

2009/010

8

8

2004/013 2004/261

245

Hout BSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Hout PV Praktijk hout TV Hout Complementair gedeelte Aantal lestijden:

TA

10 1

10 2

Leerplannen

2 2 6

2 2 6

22 1

22 2

Leerplannen

16 6

16 6

2005/045 2005/045

4

4

2004/013 2004/261

246

Moderealisatie en -presentatie BSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

10 1

10 2

2 2 6

2 2 6

Leerplannen

2004/013 2004/261

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Moderealisatie en -presentatie AV Plastische opvoeding PV Praktijk mode TA TV Mode

22 1

22 2

Leerplannen

2 13 7

2 13 7

2005/002 2000/088 2000/088


4

4

247

Paardrijden en -verzorgen BSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

10 1

10 2

2 2 6

2 2 6

Leerplannen

2004/013 2004/261

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Paardrijden en -verzorgen PV Praktijk landbouw TA PV Praktijk mechanica TA TV Landbouw TV Toegepaste natuurwetenschappen

22 1

22 2

Leerplannen

12 2 3 5

12 2 3 5

2002/360 2002/361 2002/360 2002/362


4

4

248

Verzorging-voeding BSO 2e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Verzorging-voeding AV Muzikale opvoeding AV Plastische opvoeding PV Praktijk huishoudkunde/ gezinstechnieken TA PV Praktijk huishoudkunde/voeding TA TV Huishoudkunde/gezinstechnieken TV Huishoudkunde/voeding Complementair gedeelte Aantal lestijden:

10 1

10 2

Leerplannen

2 2 6

2 2 6

23 1

23 2

Leerplannen

1 2

1 2

2004/014 2005/082

6 6 6 2

6 6 6 2

2007/032 2007/032 2007/032 2007/032

3

3

2004/013 2004/261

249

Houtbewerking BSO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Houtbewerking PV Praktijk hout PV/TV Stage hout TV Hout Complementair gedeelte Aantal lestijden:

TA TA/-

8 1

8 2

Leerplannen

2 2 4

2 2 4

25 1

25 2

Leerplannen

16-14 2-4 7

14-10 4-8 7

2004/110 2004/110 2004/110

3

3

2004/094 2004/262

250

Moderealisatie en -verkoop BSO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

8 1

8 2

2 2 4

2 2 4

Leerplannen

2004/094 2004/262

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Moderealisatie en -verkoop AV Plastische opvoeding PV Praktijk mode TA PV/TV Stage mode TA/TV Mode

25 1

25 2

Leerplannen

2 13-11 2-4 8

2 11-7 4-8 8

2002/179 2004/114 2004/114 2004/114


3

3

251

Organisatiehulp BSO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

8 1

8 2

2 2 4

2 2 4

Leerplannen

2004/094 2004/262

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Organisatiehulp PV Praktijk huishoudkunde/voeding TA PV Praktijk huishoudkunde TA PV/TV Stage huishoudkunde/verzorging TA/TV Huishoudkunde TV Huishoudkunde/verzorging TV Opvoedkunde/huishoudkunde/verzorging

22 1

22 2

Leerplannen

2 4 8 2 4 2

2 4 8 2 4 2

2005/096 2005/096 2005/096 2005/096 2005/096 2005/096


6

6

252

Paardrijden en -verzorgen BSO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

8 1

8 2

Leerplannen 3

2 2 4

2 2 4

2004/094 2004/262

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Paardrijden en -verzorgen PV Praktijk landbouw TA PV Praktijk mechanica TA PV/TV Stage landbouw TA/TV Landbouw TV Toegepaste natuurwetenschappen

24 1

24 2

Leerplannen

14-0 2 0-14 4 4

13-1 2 1-13 4 4

2006/068 2006/076 2006/068 2006/068 94040


4

4

253

BSO 3e graad, derde leerjaar Naamloos leerjaar harde sector (module houtbewerking) Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: 12 Leerplannen Leerjaar: 3 Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer 2 AV Lichamelijke opvoeding 2 2007/051 AV Project algemene vakken 8 2006/065 Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte PV Pr autotechn/bouw/carr/elek/grafT/hout/mech/publT/san/schild PV/TV Stage autoT/bouw/carr/elek/grafT/hout/mech/publT/san/schild TV Autotechn/Bouw/Carr/Elek/grafT/Hout/Mech/PublT/San/Schild Specifiek gedeelte Naamloos jaar harde sector

TA TA/-

20 3

Leerplannen

4 14 2

2002/373 2002/374 2002/375

254

Manegehouder-rijmeester BSO 3e graad, derde leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken

12 3 2 2 8

Leerplannen

2007/051 2006/065

Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte Manegehouder-rijmeester PV Praktijk landbouw TA PV/TV Stage landbouw TA/TV Landbouw

20 3

Leerplannen

0-2 10-8 10

2005/023 2005/023 2005/023


4

Leerplannen

255

BSO 3e graad, derde leerjaar Naamloos leerjaar zachte sector (module mode) Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. 12 3

Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte PV Praktijk mode en/of toegepaste informatica PV/TV Stage mode en/of toegep. informatica TV Mode en/of toegepaste informatica

2 2 8

TA TA/-

Leerplannen

2007/051 2006/065

20 3

Leerplannen

4 14 2

2004/159 2004/160 2004/158

256

BSO 3e graad, derde leerjaar Naamloos leerjaar zachte sector (module verkoop) Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Nietconfessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. 12 3

Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Lichamelijke opvoeding AV Project algemene vakken Aantal lestijden: Leerjaar: Specifiek gedeelte PV Praktijk bakkerij/haartooi/kantoortechn/verkoop/verzorging PV/TV Stage bakkerij/haartooi/kantoortechn/verkoop/verzorging TV Bakkerij/haartooi/kantoortechn/verkoop/verzorging

2 2 8

TA TA/-

Leerplannen

2007/051 2006/065

20 3

Leerplannen

4 14 2

2002/376 2002/377 2002/378

257

Lichamelijke opvoeding en sport TSO 3e graad, eerste en tweede leerjaar Voor het vak AV Godsdienst/N.C. Zedenleer maken de leerlingen een keuze tussen Anglicaanse godsdienst, Islamitische godsdienst, Israëlitische godsdienst, Katholieke godsdienst, Niet-confessionele zedenleer, Orthodoxe godsdienst of Protestantse godsdienst. Aantal lestijden: Leerjaar: Basisvorming AV Godsdienst of Niet-confessionele zedenleer AV Aardrijkskunde AV Engels AV Frans AV Geschiedenis AV Lichamelijke opvoeding AV Nederlands AV Wiskunde

15 1

15 2

2 1 2 2 1 2 3 2

2 1 2 2 1 2 3 2

Aantal lestijden: Leerjaar:

17 1

17 2

Leerplannen

2004/117 2002/268 2005/061 2005/076 2009/024 2004/080 2005/069 Leerplannen

Het leerplan AV Lichamelijke opvoeding uit de basisvorming is geïntegreerd in het leerplan voor AV Sport (2 lt AV Lichamelijke opvoeding + 14/13-12 lt AV Sport). Specifiek gedeelte Lichamelijke opvoeding en sport AV Sport 14 13-12 2009/024 AV Stage sport 1-2 2006/099 TV Toegepaste economie 3 3 2008/066 Complementair gedeelte Aantal lestijden:

4

4

258

13. Voorbeeld lesvoorbereiding

259

Voorbeeld van een lesvoorbereiding Lesvoorbereiding

Leerkracht Vak Onderwerp Klas

Nummer 1. Beginsituatie:

0 aanknoping met de vorige les 0 belangstelling van de leerlingen 0 actualiteit 0 probleemstelling 0 toets 2. Leerstof: 0 handboek blz. 0 stencil in bijlage: 0 stencil in bijlage of bordtekst op achterzijde 0 leerplan blz. 0 aansluiting bij andere vakken 3. Doelstellingen: • kennen: • kunnen: • attitudes:

4. Didactische werkvormen: 0 doceren 0 leergesprek

0 groepswerk 0 zelfstandig werk

5. Didactische opbouw van het leerproces: 0 waarnemen - sorteren - schematiseren - abstraheren - controleren 0 mondeling - toetsen - herhalen - praktische toepassingen 0 voorbereiden - herhalingstoets 6. Leermiddelen: 0 bord 0 kaart of atlas 0 dia’s of video 0 retroprojector 0 proefopstelling 0 machine 0 gereedschap 0 ander didactisch materiaal 7. Agenda van de leerling:

• lesopgave: • taak: • toets: • evaluatiegegevens:

8. Advies voor de volgende les (feedback):

260

Bordschema:

261

14. Scenario leerlingenraad

262

1. Verkiezing van de leden in het 4de, 5de, 6de en 7de jaar tijdens de lessen godsdienst/zedenleer tijdens de maand november. 2. Eerste samenkomst: vb. woensdag 17 december. 3. Begeleiding van de leerlingenraad door een leerkracht, indien dit gevraagd wordt door de leerlingenraad. 4. Verslag van de vergaderingen: a. Directie: mondeling en schriftelijk; b. Leerkrachten: schriftelijk, via de map leerkrachten; c. Oudervereniging: schriftelijk. d. Leerlingen: schriftelijk via de schoolkrant (bij het rapport), via een kort verslag dat opgehangen wordt op de speelplaats, via de lessen godsdienst/zedenleer. 5. Tips voor de leerlingenraad a. Eerste vergadering. i. Verkiezing voorzitter, ondervoorzitter, secretaris; ii. Secretaris zorgt voor het verslag (wat werd besproken, wie was aanwezig, wie was afwezig, waar vond de vergadering plaats, etc.); iii. Planning van de vergaderdata; iv. Overleg i.v.m. de thema’s die zullen worden besproken. b. Volgende vergaderingen i. Uitnodiging voor de vergadering op voorhand bezorgen aan de leden; ii. Deze uitnodiging bevat: datum, onderwerpen, plaats en uur; iii. Beperken tot de kerntaak van een leerlingenraad, vooral advies geven aan de directie over alle aangelegenheden die de leerlingen rechtstreeks aanbelangen. Zie art. 6 decreet hieromtrent van 22/03/99. iv. Een kort verslag van de vergadering opstellen, dat voldoende informatie bevat voor directie, leerkrachten, ouders en vooral voor de leerlingen. v. Een systeem bedenken hoe de andere leerlingen onderwerpen kunnen aanbrengen voor de leerlingenraad. vi. Een systeem bedenken hoe de leerlingen optimaal geïnformeerd kunnen worden over de besproken onderwerpen en besluiten van de raad. vii. Gezien de leerlingenraad bestaat uit leerlingen van het 4de, 5de, 6de en 7de jaar is extra aandacht nodig om de leerlingen van het 1ste, 2de en 3de jaar te betrekken bij de werking. viii. Kortom probeer alle leerlingen uit alle afdelingen en jaren te betrekken bij de werking van de raad.

263

15. Conclusie enquête leerlingenraad

264

Hebben deelgenomen aan deze bevraging. 1ste graad ASO (37 leerlingen) BSO (54 leerlingen) 2de graad ASO (23 leerlingen) BSO (81 leerlingen) TSO (5 leerlingen) 3de graad ASO (20 leerlingen) BSO (6 leerlingen) TSO (11 leerlingen) Is het wenselijk dat een school een leerlingenraad heeft? Ja Nee Leeg 1ste graad Aantal % Aantal % Aantal ASO 32 86 5 14 BSO 43 80 10 19 1

2de graad ASO BSO

Ja Aantal 18 64

% 78 76

Nee Aantal 4 20

% 17 24

240 37 23 20

% 2

Leeg Aantal 1

% 4

Ja Nee Leeg 3de graad Aantal % Aantal % Aantal ASO 20 100 0 0 BSO 6 100 0 0 TSO 10 91 1 9 Is het wenselijk dat de Martinusschool een leerlingenraad heeft? Ja Nee Leeg 1ste graad Aantal % Aantal % Aantal ASO 33 89 4 11 BSO 45 83 9 17

2de graad ASO BSO TSO

Ja Aantal 17 66 5

% 74 79 100

Nee Aantal 5 15 0

% 22 18 0

%

%

Leeg Aantal 1

% 4

Ja Nee Leeg 3de graad Aantal % Aantal % Aantal % ASO 20 100 0 0 BSO 6 10 0 0 TSO 10 91 1 9 Enkel voor de leerlingen van het 4de, 5de en 6de jaar. Indien de Martinusschool een leerlingenraad zou hebben, zou jij daar dan deel van willen uitmaken? Ja Nee Leeg 2de graad Aantal % Aantal % Aantal % ASO 5 5 BSO 13 20 34 52 18 28 Ja % Nee % ja 3de graad Aantal % Aantal % Aantal % ASO 10 50 7 35 3 15 202 BSO 1 17 4 67 1 17 TSO 0 0 10 91 1 9 Van de 240 leerlingen hebben 202 Ja gezegd op de vraag of de Martinusschool een leerlingenraad zou moeten hebben. Dit is 84%. Opvallend is wel dat de wil om zelf deel uit te maken van deze leerlingenraad niet erg groot is.

265

16. Statuten vzw Hippos

266

Statuten van VZW-HIPPOS 1. Hierbij verklaren de volgende personen, allen van Belgische nationaliteit, dat zij een vereniging zonder winstoogmerk hebben opgericht: • Jos Jorissen, leraar, Bammestraat 36, 3740 Rijkhoven • Joanna Heleven, lerares, Maastrichterstraat 2, 3740 Bilzen • Jos Dieu, leraar, Bilzersteenweg 368, 3700 Tongeren • Willy Thijs, leraar, Henisstraat 144, 3700 Tongeren • Gerrit Leën, leraar, Tombestraat 21, 3740 Mopertingen • Guy Wauters, leraar, Martenslindestraat 59, 3742 Martenslinde • Antoine Meesters, gepensioneerd bakker, Parklaan 28, 3740 Bilzen 2. De vereniging draagt de naam ‘Hippos’. 3. De maatschappelijke zetel van de vereniging is gevestigd in de Martinusschool, Sint-Martinusstraat 3, 3740 Bilzen 4. De vereniging heeft tot doel een infrastructuur op te richten, te waken over de richting landbouw(paardrijden) aan de Gemeenschapsschool te Bilzen en alle nuttige initiatieven te nemen die kunnen bijdragen tot de bloei en de goede naam van de ruitersport. 5. De leden zullen tenminste eenmaal per jaar in gewone vergadering bijeenkomen op een schriftelijke uitnodiging met vermelding van de dagorde. De algemene vergadering heeft het recht de statuten te wijzigen, leden van de beheerraad te benoemen of af te zetten, de commissarissen voor de rekeningen te benoemen of af te zetten en de ontbinding van de vereniging uit te spreken. 6. De beheerders, minimum twee in aantal, worden door de algemene vergadering verkozen en zijn herkiesbaar om de vijf jaar. De beheerraad heeft de meest uitgebreide bevoegdheid voor het beheer van de vereniging. 7. Het maatschappelijk vermogen bestaat uit leningen van de bank en van de oprichters van de vzw. De oprichters mogen, gezien het hoge risico van de investering, geen financiële schade lijden. Het nazicht van de rekeningen en de boekhouding gebeurt door het college der commissarissen, jaarlijks door de algemene vergadering aangeduid. Het maatschappelijk kapitaal begint op 1 juli 1992 en eindigt op 30 juni van elk jaar. 8. De VZW-Hippos verkeert in de mogelijkheid obligaties uit te schrijven, waarop intrest kan verstrekt worden aan de houder van één of meer obligatiecertificaten. 9. De statuten kunnen worden gewijzigd en de vereniging ontbonden door ten minste twee derde der stemmen op de algemene vergadering waarvan de oproepingen de aard en de agenda vermelden. 10. Voor elk geval, niet in de statuten voorzien, zullen de partijen de ter zake vigerende wettelijke voorschriften raadplegen. 11. De leden van het dagelijks bestuur zullen worden benoemd met algemene stemmen. 12. Alles wat goedgekeurd moet worden, wordt besproken en beslist op de algemene vergadering, zodat niemand persoonlijk aansprakelijk kan gesteld worden. 13. De leden van de beheerraad worden benoemd met algemene stemmen. 14. De beheerraad verleent aan de heren Willy Thijs, Jos Jorissen en Gerrit Leën de volmacht om de vereniging te vertegenwoordigen bij het afsluiten van welkdanig contract. Voor bestellingen dient steeds een bestelbon gebruikt te worden, ondertekend door de voorzitter of de penningmeester. Voor eensluidend uittreksel afgeleverd om ingelast te worden in het Belgisch Staatsblad. Deze onderhandse akte werd verleden op 7 juli 1992. De secretaris, Jos Dieu

De voorzitter, Jos Jorissen

267

Wijziging der statuten Bij beslissing van de algemene vergadering van de VZW-Hippos op datum van 19 juni 1993, die heeft beraadslaagd overeenkomstig de voorschriften van artikel 8 van de wet van 27 juni 1921, worden de statuten van de vereniging, gepubliceerd in het bijvoegsel van het Belgisch Staatsblad op datum van 17 september 1992 onder het nr. 15296 gewijzigd als volgt. Artikel 14 wordt als volgt gewijzigd: De beheerraad verleent aan de heren Chrétien Hansen, Willy Thijs, Jos Jorissen en Gerrit Leën de volmacht om de vereniging te vertegenwoordigen bij het afsluiten van welkdanig contract. Het akkoord van drie van de vier gevolmachtigden volstaat om een contract af te sluiten of om een aankoop te doen. Voor bestellingen dient steeds een bestelbon gebruikt te worden, ondertekend door de voorzitter of de penningmeester. Aan de statuten wordt een artikel 15 toegevoegd dat als volgt luidt: Bij ontbinding van de vereniging wijst de algemene vergadering één of meerdere vereffenaars aan, bepaalt hun machten alsook de bestemming die aan het netto actief van het maatschappelijk bezit zal gegeven worden. De bestemming zal noodzakelijk moeten plaatsgrijpen ten voordele van een goed werk. Deze beslissingen alsmede de naam, het beroep en adres van de vereffenaar(s)zullen in het bijvoegsel van het Staatsblad gepubliceerd worden. Voor echt verklaard en overgemaakt aan het Belgisch Staatsblad ten einde ingelast te worden in de bundel van de akten betreffende de verenigingen zonder winstoogmerken, in uitvoering van artikel 9 van de wet van 27 juni 1921, op 19 juni 1993. De secretaris, Jos Dieu

De voorzitter, Jos Jorissen

268

Laatste wijziging statuten Hippos " Hippos " 3740 Bilzen WIJZIGING(EN) STATUTEN *** RAAD VAN BEHEER Publicatie : 2003-06-06 N. 009877 Nummer van de vereniging : 1529692 Nr BTW of ondernemingsnr.: 448193250 Bij beslissing van de algemene vergadering van de vereniging " Hippos, v.z.w. ", op datum van 30 januari 2003, die heeft beraadslaagd overeenkomstig de voorschriften van artikel 8 van de wet van 27 juni 1921, worden de statuten van de vereniging, gepubliceerd in het bijvoegsel van het Belgisch Staatsblad op datum van 17 september 1992, onder het nr. 15296 en op datum van 30 september 1993, onder het nummer 16557 en op datum 22 december 1994, onder het nummer 20780 en op datum 13 april 2000, onder het nummer 9163 gewijzigd als volgt : Artikel 4. De vereniging heeft tot doel een infrastructuur op te richten, te waken over de richting landbouw (paardrijden) aan de gemeenschapsschool te Bilzen en alle nuttige initiatieven te nemen, die kunnen bijdragen tot de bloei en de goede naam van de ruitersport. Artikel 5. De leden zullen ten minste éénmaal per jaar in gewone vergadering bijeenkomen op een schriftelijke uitnodiging met vermelding van de dagorde. De algemene vergadering heeft het recht de statuten te wijzigen, leden van de beheerraad te benoemen of af te zetten, de ontbinding van de vereniging uit te spreken. Artikel 6. De beheerders, minimum twee in aantal, worden door de algemene vergadering verkozen en zijn herkiesbaar om de vijf jaar. De beheerraad heeft de meest uitgebreide bevoegdheid voor heet beheer van de vereniging. Artikel 7. Het maatschappelijk vermogen bestaat uit leningen van de bank en van de oprichters van de v.z.w. De oprichters mogen, gezien het hoge risico van de investering, geen financiële schade lijden. Het nazicht van de rekeningen en de boekhouding gebeurt door het college der commissarissen. Het maatschappelijk kapitaal begint op 1 juli 1992. Het boekhoudkundig jaar begint vanaf 1 januari en eindigt op 31 december van elk jaar. Artikel 8. De v.z.w. " hippos " verkeert in de mogelijkheid obligaties uit te schrijven waarop intrest kan verstrekt worden aan de houder van één of meerdere obligatiecertificaten. Artikel 9. De statuten kunnen worden gewijzigd en de vereniging ontbonden door ten minste twee derde dier stemmen op de algemene vergadering, waarvan de oproepingen en de aard de agenda vermelden. Artikel 10. Voor elk geval, niet in de statuten voorzien, zullen de partijen de terzake vigerende wettelijke voorschriften raadplegen. Artikel 11. Vervalt. Artikel 12. Alles wat goedgekeurd moet worden, wordt besproken en beslist op de algemene vergadering, zodat niemand persoonlijk aansprakelijk kan gesteld worden. Artikel 13. De leden van de beheerraad worden benoemd met algemene stemmen. Voorzitter : de heer Chretien Hansen. Adjunct-voorzitter : de heer Gerrit Leën. Penningmeester : de heer Willy Thijs. Secretaris : de heer Jos Dieu. Commissarissen : de heer Guy Wauters, de heer Norbert Hendriks, Mevr. Liesbeth Reynders. Afgevaardigde MS Bilzen : Mevr. Elisabeth Vanrusselt. Afgevaardigde SGR 13 Zuid-Limburg : de heer Tonny Bollen. Bestuursleden : de heer Jos Jorissen, Mevr. Paula Heleven. Artikel 14. De beheerraad verleent aan de heren Chretien Hansen, Willy Thijs, Jos Jorissen en Gerrit Leën de volmacht om de vereniging te vertegenwoordigen bij het afsluiten van welk danig contract. Het akkoord van drie van de vier gevolmachtigden volstaat om een contract af te sluiten of om een aankoop te doen. 269

Voor bestellingen dient steeds een bestelbon gebruikt te worden, ondertekend door de voorzitter of de penningmeester. Artikel 15. Bij ontbinding van de vereniging wijst de beheerraad één of meerdere vereffenaars aan en bepaalt hun machten. Het netto-actief van het maatschappelijk bezit zal overgemaakt worden op de schoolrekening van MS Bilzen. Deze beslissingen, alsmede de naam, het beroep en adres van de vereffenaar(s) zullen in het bijvoegsel bij het Belgisch Staatsblad gepubliceerd worden. Voor echt verklaard : (Get.) Jos Dieu, secretaris

(Get.) Chretien Hansen, voorzitter.

270

17. Statuten vzw vriendenkring

271

De statuten van de VZW-Vriendenkring (identificatienr. 5193/59) Wijzigingen aan de benaming/wijziging aan de statuten Raad van Beheer-Volmacht zoals verschenen in het Belgisch Staatsblad van 09.07.1992: De bestaande statuten als volgt te wijzigen: a. De tekst van artikel 2, wordt vervangen door de volgende tekst: Dat de vereniging de benaming draagt ‘Vriendenkring van het Gemeenschapsonderwijs te Bilzen’. b. De tekst van artikel 3, wordt vervangen door de volgende tekst: Dat de maatschappelijke zetel gevestigd is in de Gemeenschapsschool te 3740 Bilzen, SintMartinusstraat 3. c. De tekst van artikel 9, wordt als volgt gewijzigd: Dat de statuten kunnen gewijzigd worden en de vereniging ontbonden door ten minste twee derde der stemmen op de algemene vergadering, waarvan de oproepingen de aard en de agenda vermelden. Bij ontbinding der vereniging wordt het netto actief bestemd voor de Sociale Dienst van het Gemeenschapsonderwijs te Bilzen. d. De tekst van artikel 11 wordt vervangen door de volgende tekst: Dat de leden van de beheerraad worden benoemd met algemeenheid van stemmen: Voorzitter: de heer Mercken, Manu, uurwerkmaker. Ondervoorzitter: de heer Motten, Jan, gepensioneerd. Penningmeester: de heer Philips, Willem, gepensioneerd. Adjunct-penningmeester: de heer Nijssen, Hendrik, leraar. Secretaris : de heer Motten, Joseph, gepensioneerd. Adjunct-secretaris : de heer Valkeneers, Theo, leraar. Commissarissen: De heer Raymaekers, Wilfried, bankdirecteur. De heer Carmans, Jos, leraar. Leden: De heer Beumer, Nico, leraar. De heer Biesmans, Mathieu, gepensioneerd. Mevr. Castermans, Agnes, gepensioneerde. De heer Castermans, Tony, vakbondssecretaris. De heer Daniels, Emile, leraar. De heer Gregoire, Camille, huisbewaarder. Mevr. Jorissen, Christiane, lerares. De heer Jackers, Jaak, gemeenteambtenaar. De heer Jackers, Leo, apotheker. De heer Meesters, Antoine, gepensioneerd. De heer Meesters, Henri, gepensioneerd. De heer Motten, Mathieu, landmeter. Mevr. Peters, Maria, bediende. De heer Slechten, Henri, gepensioneerd. De heer Stulens, René, leraar. De heer Swennen, Guy, advocaat. De heer Van Gelder, Theofiel, leraar. Mevr. Van Genechten, Liliane, directie. De heer Van Heers, Joseph, directie. Mevr. Vanrusselt, Elisabeth, directie. De heer Wijnen, Camille, leraar. e. De tekst van artikel 12, wordt vervangen door de volgende tekst: Dat de beheerraad. met algemeenheid van stemmen een dagelijks bestuur heeft benoemd. Voorzitter: de heer Mercken, Manu. Ondervoorzitter: de heer Motten, Jan. Penningmeester: de heer Philips, Willem. 272

Adjunct-penningmeester:de heer Nijssen, Hendrik. Secretaris: de heer Motten, Joseph. Adjunct-secretaris: de heer Valkeneers, Theo. Commissarissen: de heer Raymaekers, Wilfried, de heer Carmans, Jos. Waarvan volmacht verleend wordt aan de heer Mercken, Manu; Philips, Willem, en Motten, Joseph, waarvan twee van de voornoemden volstaan, om samen de vereniging te vertegenwoordigen bij het afsluiten van welkdanige overeenkomst. Voor echt verklaard De adjunct-secretaris, (get.) Valkeneers, Theo

de voorzitter, (get.) Mercken, Manu

273

Wijziging van de ledenlijst op 05/01/1999 neergelegd ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg, 18de Oogstwal 35, 3700 Tongeren: Geachte heer, Onderstaand vindt U de ledenlijst van de vzw ‘Vriendenkring van het Gemeenschapsonderwijs te Bilzen7’, identificatienummer 5193/59. Maatschappelijke zetel gevestigd in de Gemeenschapsschool te 3740 Bilzen, St.-Martinusstraat 3. Leden: Dhr. Beumer Nico, gepensioneerd leraar Mevr. Brouns Paulette, directie Mevr. Castermans Agnes, gepensioneerd Dhr. Castermans Tony, vakbondssecretaris Dhr. Daniels Emile, gepensioneerd leraar Dhr. Gregoire Camille, gepensioneerd huisbewaarder Mevr. Jorissen Christiane, lerares Dhr. Meesters Henri, gepensioneerd Dhr. Mercken Manu, uurwerkmaker - voorzitter Dhr. Motten Jan, gepensioneerd - ondervoorzitter Dhr. Motten Joseph, gepensioneerd leraar - secretaris Dhr. Motten Mathieu, landmeter - commissaris Dhr. Nijssen Hendrik, leraar Dhr. Philips Willem, gepensioneerd leraar - penningmeester Dhr. Raison Jaak, gepensioneerd leraar - adjunct secretaris Dhr. Raymaekers Wilfried, zelfstandige - commissaris Dhr. Stulens Rene, gepensioneerd leraar Mevr. Schorpion Maria, huisbewaarder Mevr. Vangenechten Liliane, directie Dhr. Valkeneers Theo, gepensioneerd leraar Mevr. Vanrusselt Elisabeth, directie Dhr. Wijnen Camille, gepensioneerd leraar Voor echt verklaard, De secretaris Motten Joseph (handtekening)

De voorzitter Mercken Manu (handtekening)

274

Wijziging van de ledenlijst op 15.01.2002 neergelegd ter griffie van de rechtbank van eerste aanleg, 18de Oogstwal 35, 3700 Tongeren; Geachte heer Onderstaand vindt U de ledenlijst van de vzw “Vriendenkring van het Gemeenschapsonderwijs te Bilzen”, identificatienummer 5193/59. Maatschappelijke zetel gevestigd in de Gemeenschapsschool te 3740 Bilzen, Sint-Martinusstraat 3. Leden: Mevr. Brouns Paulette, directie Mevr. Castermans Agnes, gepensioneerd Dhr. Castermans Tony, vakbondssecretaris Dhr. Daniels Emile, gepensioneerd leraar Dhr. Gregoire Camille, gepensioneerd huisbewaarder Mevr. Jorissen Christiane, lerares Dhr. Jorissen Jos, leraar Dhr. Meesters Henri, gepensioneerd Dhr. Mercken Manu, uurwerkmaker - voorzitter Dhr. Motten Jan, gepensioneerd - ondervoorzitter Dhr. Motten Joseph, gepensioneerd leraar - secretaris Dhr. Motten Mathieu, landmeter - commissaris Dhr. Nijssen Hendrik, leraar – adjunct penningmeester Dhr. Philips Willem, gepensioneerd leraar - penningmeester Dhr. Raison Jaak, gepensioneerd leraar - adjunct secretaris Dhr. Stulens Rene, gepensioneerd leraar Mevr. Schorpion Maria, huisbewaarder Mevr. Thijs Frieda, lerares Mevr. Vanrusselt Elisabeth, directie Dhr. Wijnen Camille, gepensioneerd leraar Voor echt verklaard, De secretaris Motten Joseph (handtekening)

De voorzitter Mercken Manu (handtekening)

275

18. Plattegrond van de schoolgebouwen

276

277

19. De opstapplaatsen en uurregeling der schoolbussen

278

BEROEPSVERVOERDER: BUS MARIA ’s morgens BILZEN

HOESELT

BILZEN

woe. midd.

‘s avonds

School Stationslaan Hospitaalstraat Hasseltsepoort Gansbeekstraat Spurkerweg Broekem Broekemveldweg Paardskerkhofstraat Broekemveldweg Broekem Ribusstraat Rooi Rooierweg Hasseltsestraat Holt Beverststraat Oudestraat Molenstraat Elzenstraat Populierenstraat Leenveldstraat Molenstraat Oudestraat Beverstraat Kleistraat Nederstraat Groenstraat Heibrikstraat Kruisstraat Hoek Morlotl.-S.Streuvelsl. Tongersesteenweg (Werm) Torenstraat Bovenstraat Bronstraat Tongersesteenweg Bilzersteenweg Rond punt Meremweg Solveldstraat Nieuwstraat St. Lambertuslaan Hospitaal School

279

20. Het Lokaal Overlegplatform

280

Het Lokaal Overlegplatform (LOP) voor het Secundair Onderwijs in Bilzen-Hoeselt-Tongeren Werken aan onderwijskansen is een belangrijke opdracht voor elk schoolteam. Alle leerlingen kansen bieden om zich optimaal te ontwikkelen behoort tot de uitdagingen van goed onderwijs. Onze jeugd heeft talent (zoveel is zeker) en het Vlaamse onderwijs behoort tot de wereldtop. De kloof tussen sterke en zwakke leerlingen blijft echter diep. Ons onderwijs staat nog meer dan ooit voor de uitdaging om erin te slagen de verschillende talenten en vaardigheden van alle jongeren tot ontwikkeling te laten komen. Ook de overheid maakt werk van gelijke onderwijskansen. Dat doet ze via het GOK-decreet. Dat decreet wil een goed onderwijs voor iedereen bewerkstelligen. Deze Vlaamse wet bevat drie krachtlijnen: • • •

het recht op inschrijving in een school naar keuze de lokale overlegplatforms gelijke onderwijskansen extra ondersteuning voor kansarme kinderen en jongeren op school

Samen werk maken van gelijke (onderwijs)kansen voor alle kinderen. Omdat het niet enkel de opdracht is van de scholen om (binnen de schoolmuren) te werken aan gelijke kansen voor elk kind, heeft de overheid de opdracht gegeven om lokale overlegplatforms (LOP’s) op te richten. Met de installatie van lokale overlegplatforms wil men de lokale dynamiek benutten om een gelijk kansenbeleid (in het onderwijs) te realiseren. Naast de scholen, de leerkrachten, de schoolbesturen en de CLB’s, wordt er ook aan de ouders, de leerlingen, de kansarmen, de etnisch-culturele minderheden, het schoolopbouwwerk, de gemeente, de lokale socioeconomische en/of culturele partners,.. gevraagd om in het lokaal overlegplatform mee te werken aan gelijke (onderwijs)kansen voor alle kinderen. Het werk maken van gelijke (onderwijs)kansen binnen het LOP gaat over het samen nadenken en zoeken hoe we elk kind, ongeacht zijn afkomst, kansen kunnen bieden om een goede schoolloopbaan te doorlopen. Tegelijkertijd tracht het LOP elke vorm van uitsluiting, discriminatie en sociale scheiding tegen te gaan. Het LOP heeft een onderzoeksopdracht, namelijk het in beeld brengen van de lokale situatie van de (on)gelijke (onderwijs)kansen. Het LOP maakt afspraken met de verschillende partners, o.a. over het nastreven van de doelstellingen van het GOK-decreet en het doorstromen van leerlingen naar het onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers. 281

Het LOP heeft een adviesopdracht en dit vooral op lokaal vlak. Maar ook op provinciaal en Vlaams niveau kan het LOP stappen ondernemen om veranderingen en evoluties teweeg te brengen. Het LOP heeft een bemiddelende rol bij het inschrijvingsrecht. Bij de weigering van een school om een kind in te schrijven zoekt de bemiddelingscel van het LOP, samen met de ouders, naar de beste oplossing voor het kind. De laatste maar zeker niet de minst belangrijke rol van het LOP is de inhoudelijk ondersteunende rol. Samen met de verschillende partners werken aan concrete thema’s, instrumenten ontwikkelen, zoeken naar goede praktijkvoorbeelden,… om echt werk te kunnen maken van gelijke onderwijskansen voor alle kinderen.

Contactgegevens LOP Voorzitter Dhr. Josse Lambrix

LOP-ondersteuner Marleen Lombaert GSM 0491/351123

Maastrichtersteenweg 202 3700 Tongeren Tel. + Fax: 012/39 18 86

E-mail: [email protected]

Meer weten? www.lop.be www.ond.vlaanderen.be/gok/lop/

282

21. Schooldoorlichting

283

Schooldoorlichting Sinds 1992 is de homologatiecommissie afgeschaft. Deze commissie controleerde of een school voldeed aan alle wettelijke voorschriften die door de staat werden opgelegd. Zo ging deze commissie o.a. na of de voorgeschreven leerprogramma’s werden onderwezen, controleerde de examens, de agenda’s der leerlingen en wettigde de afgeleverde diploma’s en brevetten. Ter vervanging van deze commissie heeft Het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap een aantal inspectieteams opgericht die met een tussenpauze van 5 tot 6 jaar elke school gedurende een week komen doorlichten. Deze doorlichting heeft betrekking op: 1. de kwaliteit van het onderwijs: dit omvat de controle op het in acht nemen van de minimumlessenroosters en van de goedgekeurde leerplannen. Het peil van de studies wordt beoordeeld op grond van een selectie van onderwezen vakken; 2. de materiële organisatie: deze heeft betrekking op de hygiëne en de bewoonbaarheid van de lokalen, het didactisch materiaal en de schooluitrusting. Bij elke doorlichting formuleert het inspectieteam besluiten en aanbevelingen voor de directie en het personeel en eventueel ook adviezen voor de overheid. Beknopt verslag van de doorlichting van 15 tot 19 maart 1993 Samenstelling van het inspectieteam: de Heren Willy Dewilde, J. M. Marchand, W. Mortelmans, N. Vanhaverbeke en R. Voeten, Mevrouw N. Vancoillie (verslaggever). 1. KWALITEITSCONTROLE 1.1. Profiel van de school 1.1.1. Structuur Bilzen beschikt over voldoende troeven om, binnen de scholengemeenschap, in een harmonieus consensusmodel behoorlijk aan zijn trekken te komen. 1.1.2. Leerlingen Algemeen gebeurt de rekrutering noodzakelijk uit de onmiddellijke periferie en vooral uit de arbeidersmiddens, zelfstandigen en bedienden. De sfeer op school vinden zij zeer aangenaam. De enorme betrokkenheid van de directie zal hier wellicht niet vreemd aan zijn. Dit alles leidt tot een zeer positieve sfeer op school: leerlingen zijn individueel gedisciplineerd en weten zich door de leerkrachten en de directie gewaardeerd en gerespecteerd. 1.1.3. Personeel Opvallend tijdens de doorlichting was de eensgezindheid van het lerarenkorps en de uitstekende relatie tussen directie en leerkrachten. 1.1.4. Beheer en leiding Het schoolleven stoelt op een doordachte, degelijke en solide organisatie die piramidaal is opgebouwd: directie, middenkader, leerkrachten en leerlingen. Het financieel beleid is gezond te noemen.

284

1.1.5. Participatiestructuren De schoolraad is zeer actief en werkt in volle vertrouwen samen met de directie van de school. De directie is afgevaardigd beheerder van de Lorgo. Zij verwerkt tevens alle administratieve en andere documenten ten aanzien van de Lorgo. 1.1.6. Pedagogisch-didactische organisatie Uit het verslag blijkt dat alvast de globale intentie aanwezig is om op alle terreinen een pedagogischdidactisch kader te creëren, waarbij leerkrachten zowel als leerlingen alle kansen krijgen om zich maximaal te ontplooien. 1.1.7. Begeleidingsfacetten Binnen de school gebeurt een ernstige inspanning om de begeleiding van de leerlingen te optimaliseren. Een strikte organisatie is in het werkplan opgenomen. Een begeleidingsdossier wordt per leerling bijgehouden. Aan een leerlingenvolgsysteem wordt door het ganse schoolteam gewerkt. Alle aspecten van de totaalbegeleiding komen aan bod. De bijzondere aandacht voor leerlingen met taal- en leerproblemen reflecteren de hoofdbekommernis van de schoolverantwoordelijken: ‘De leerling als individu benaderen en hem de optimale kansen bieden zich binnen een bepaalde waardenschaal te ontwikkelen in de school. Wij hopen dat de beperkte groep leerlingen van de geboden faciliteiten gebruik kan maken en ervaren mag dat een schoolteam waarin iedereen zich geïntegreerd weet, de beste garantie biedt tot vruchtbare resultaten’. 1.1.8. School- of leerstofoverschrijdende componenten De school kan terecht pronken met een uitzonderlijke lijst van activiteiten die het pedagogisch peil en de promotie en de uitstraling van de instelling onderstrepen. 1.2. Studiepeil 1.2.1. Moderne talen Het studiepeil in het ASO voldoet en kan door het uitdiepen van de leerstof nog verbeterd worden. In het BSO en BVJ ligt het studiepeil zelfs hoger dan normaal. Voor BSO is dit vooral het geval in de studierichting paardrijden en -verzorgen. 1.2.2. Wiskunde Binnen een school waar opnieuw enige stabiliteit aan het groeien is, worden ernstige inspanningen geleverd om het didactisch wiskundig proces te verbeteren. Het al dan niet bereiken van de minimumdoelstellingen zal steeds afhankelijk zijn van zijn toevallige populatie. De grootste bekommernis ligt dus in het opkrikken van die populatie. Volgehouden en over het ganse schooljaar gespreide eisen moeten uiteindelijk een voldoende groot aantal leerlingen tot aan de drempel van de tweede graad loodsen, met een bagage die verder reikt dan alleen maar parate kennis. 1.2.3. Aardrijkskunde (eerste graad) Hoewel theoretisch opgebouwd is het studiepeil in de eerste graad aanvaardbaar te noemen. De praktische geografische inzichten en vaardigheden worden te sporadisch door de leerlingen ingeoefend. Het is tevens wenselijk de opdracht aardrijkskunde in de eerste graad te groeperen bij één leerkracht. 1.2.4. Technologische opvoeding (eerste graad) Het studiepeil in de eerste graad is voldoende tot goed. 1.2.5. TV en PV Paardrijden (2e en 3e graad) Zowel het leerstofpeil als de studieprestaties in de 2e en de 3e graad zijn goed te noemen.

285

1.2.6. Wetenschappen, toegepaste wetenschappen en wetenschappelijk werk Het onderzochte peil (wetenschappen 1e graad en de TSO-studierichtingen) is verschillend van klas tot klas en van vak tot vak, maar kan algemeen als voldoende gesteld worden en is in overeenstemming met het te verwachten peil. Het peil van de wetenschappen in de ASO-richtingen 2e graad is voldoende, evenals de infrastructuur en de uitrusting. 2. Materiële organisatie Alle nodige infrastructuur is aanwezig om degelijk onderwijs te verstrekken op de verschillende niveaus. Als belangrijkste pluspunten in de infrastructuur vermeldt de inspectie: • open bouwwijze met ruime parkeermogelijkheden en fietsenstalling; • mooie aanleg rond de gebouwen met een wolkje groen; • voldoende en ruime klas- en vaklokalen; • overdekte speelplaats (polyvalente hal), mediatheek, sportzaal, ruime speelplaats en sportveld; • werkateliers voor metaal- en houtbewerking. Inzake bewoonbaarheid en aantrekkelijkheid scoort de school goed. De inrichting van de recente bouw en de talrijke keurige ingelijste kunstwerkjes frissen de gangen op. De meeste klassen en vaklokalen zijn ruim voorzien van allerhande actualiteitsaffiches en creatieve vakgerichte collages. Het dagelijks onderhoud verdient lof: de gangen, klassen en de andere lokalen zijn erg netjes. Wat de didactische uitrusting betreft kan gesteld worden dat deze voor de meeste vakken voldoet. 3. Besluiten en aanbevelingen De Martinusschool geeft een positieve indruk. Er wordt door de directie en het lerarenkorps op een positieve manier samengewerkt om kwalitatief goed onderwijs te verschaffen. Hierdoor wordt op korte termijn een gunstige evolutie gerealiseerd die perspectieven biedt voor de toekomst. Vooral de studierichting paardrijden speelt hierbij een zeer positieve rol. Het studiepeil is er relatief hoog en deze studierichting biedt de leerlingen zeer gunstige vooruitzichten op de arbeidsmarkt. Het is aan te bevelen het studiepeil in het ASO te blijven bewaken. Er dient ervoor te worden gezorgd dat de taalcomponent in het BSO functioneel en beroepsgericht wordt ingevuld en dat in de studierichting paardrijden het aanbod aan vreemde talen (Frans, Engels, Duits) voldoende wordt uitgebouwd met het oog op de toekomstige werkomgeving van deze leerlingen. De aanwezigheid van audioapparatuur is lovenswaardig maar het is aan te bevelen dit materiaal ook effectief te gebruiken vooral in verband met luistervaardigheid. Het is aan te bevelen het document met de behandelde leerstof uit te bouwen tot een didactisch instrument.

286

22. VEILIGHEID & WELZIJN

287

Deel I AANSPRAKELIJKHEID EN VERANTWOORDELIJKHEID, MET INBEGRIP VAN ELEMENTEN BETREFFENDE DE TAKEN VAN DE HIËRARCHISCHE LIJN 1

Inleiding

Niet alle uitspraken van hoven en rechtbanken worden gepubliceerd. Het is nochtans opvallend dat vele uitspraken gepubliceerd werden over ongevallen op school en over onvrijwillige slagen en verwondingen, en dat er in België zo weinig terug te vinden zijn waarin het gaat om lessen of praktijk nijverheidsonderwijs. Deze beschouwingen zijn bijgevolg gebaseerd op wat in het algemeen geldt voor ongevallen op school en op de algemene opvattingen over de noodzaak van voorzichtigheid. Zie voor een uitgebreide analyse betreffende aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid het deel Aansprakelijkheid in het Handboek Preventieadviseur, dit is een losbladige uitgave van Kluwer.

2

Het wezen van aansprakelijkheid

Aansprakelijkheid veronderstelt drie zaken: • een fout; • schade door de fout; • een oorzakelijk verband tussen fout en schade. In deze bijdrage gaat het niet over oorzakelijkheid. Toch dit: de juridische oorzakelijkheid valt niet helemaal samen met de filosofische noch met de wiskundige, maar veeleer met de algemene logische. Het berekenen van de grootte van de schade zou ons te ver leiden en dit zou weinig verband hebben met het onderwerp van deze brochure. In deze bijdrage zal het dus vooral gaan over de fout, of anders gezegd over de wijze waarop kan vermeden worden in de fout te gaan, en over de wijze waarop dient opgetreden wanneer een fout met schade gemaakt is.

3

Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid

De woorden aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid worden vrolijk door elkaar gebruikt en dit mag taalkundig ook. Het is nochtans belangrijk er rekening mee te houden dat beide termen in feite verschillende juridische betekenissen dekken. Bij verantwoordelijkheid gaat het om de aanduiding van de persoon die een fout gemaakt heeft, bij aansprakelijkheid om de persoon die de schade veroorzaakt door de fout moet vergoeden. Dit is belangrijk omdat, vooral voor het onderwijs, de persoon die dient te betalen niet dezelfde is als diegene die in fout is. Dit wordt verder duidelijk gemaakt.

4

Maar wat is een fout?

De juridische definitie van een fout is veelomvattend en heeft in het algemeen te maken met wat men geacht wordt te doen of juist niet te doen. In het strafrecht28 en het burgerlijk recht29 is m.b.t. het onderwijs fout al datgene wat een goede leraar of een goede directie30 niet zou doen. Zij zijn immers familie van de “goede huisvader”, met name de

de artikelen 418 e.v. van het Strafwetboek die het veroorzaken van letsel of de door door onvoorzichtigheid of door gebrek aan voorzorgen strafbaar maken, dit betreft de zogenaamde onvrijwillige slagen en verwondingen. 28

Inspectieindex Veiligheid en Welzijn - Versie 30 juni 2001, vervangt vanaf 1 september 2001 alle vorige versies.

288

persoon die op het juiste moment weet wat moet of niet mag gebeuren en het ook doet of niet doet. Hier weze opgemerkt dat deze goede huisvader ook voor de Romeinen in de Klassieke Oudheid, die de figuur bedachten, slechts een abstractie was en geen verwijzing naar het reële gedrag van de huisvaders in het algemeen. Een goede leraar zal bijvoorbeeld demonstraties en praktijklessen goed voorbereiden, zal weten hoe op te treden ingeval van ongeval en zal vooral goed op de hoogte zijn van reacties ten gevolge van het mengen van producten. Een goede directeur of directrice zal weten dat het aanbieden van onderwijs impliceert dat voldoende uitgeruste vaklokalen en werkplaatsen aanwezig zijn, met aangepaste vloer, met interventiemateriaal, met voldoende en goede elektrische installaties en behoorlijke algemene en plaatselijke ventilatie en zal weten dat leraren navorming en bijscholing behoeven. Dit is vooral het geval bij leraren die geen echte specialisten zijn betreffende het vak dat zij moeten geven, maar die door het lot en omwille van reaffectatie verplicht zijn een vak te geven dat zij mogen geven. Bedenk wel dat dit nu niet alleen maar een algemeen aanvaard principe is, maar dat de reglementering van het Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (v/h Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid) dit nu ook verplicht stelt. Een directeur moet immers taken toewijzen op basis van veiligheidskennis en dient desgevallend bij aanwerving te zorgen voor bijscholing en in alle gevallen voor navorming. Minder bekend - bij ons weten zijn hierover nog geen rechtszaken gevoerd m.b.t. bijvoorbeeld het nijverheidsonderwijs - is er ook het contractuele aspect. Als nijverheidsonderwijs aangeboden wordt, verplicht de school zich ertoe om nijverheidsonderwijs te geven op een wijze dat de leerlingen of studenten ook datgene meedragen dat verwacht kan worden vanuit het niveau of de richting. Uiteraard geeft ook de reglementering een inzicht over datgene wat men geacht wordt te doen of niet te doen. Belangrijke bronnen hiervoor zijn: • • • • •

de Welzijnswet op het Werk het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB); de Codex Welzijn op het Werk; het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI); VLAREM of de milieureglementering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.

De rol van de leraar of docent is zeer belangrijk maar komt niet op de eerste plaats. Het is immers de schoolleiding die met medewerking van de dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk en de vaklokaalverantwoordelijke ervoor zorgt dat de werkplaatsen en vaklokalen in orde zijn en geschikt voor onderwijs met de daarbij horende demonstraties en praktijkoefeningen al naargelang de richting of het niveau van het onderwijs. De leraren en docenten zijn echter wel gehouden om mankementen te signaleren of er minstens rekening mee te houden. Zie hierover verder het deel over de taken van de hiërarchische lijn. De leraar en docent hebben wel zeker ook een belangrijke voorbeeldfunctie onder meer en zeker t.a.v. het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen.

het gaat hier om de artikelen 1382 e.v. van het Burgerlijk Wetboek dat de zogenaamde onrechtmatige daad omschrijft.

29

Directeur en leraar worden hier samengenoemd omdat het van meet af aan duidelijk moet zijn de bijvoorbeeld de veiligheid in de lessen scheikunde niet alleen afhangt van het gedrag van de leraar maar ook van de wijze waarop de schoolleiding omgaat met de organisatie van scheikunde in de school.

30


289

5

De taken van de hiërarchische lijn

5.1

Inleiding

De reglementering31omschrijft de taken van de hiërarchische lijn als volgt en deze opsomming geeft meteen een aanduiding over de inhoud van de vorming van de hiërarchische lijn. Let op het woord inzonderheid dat betekent dat de opsomming slechts richtinggevend is en dat verwacht wordt dat de werkgevers - inrichtende machten en directies - deze lijst aanvullen volgens de lokale situatie. Zie ook het artikel Verplichtingen van de hiërarchische lijn van ir Marc Heselmans, op dat ogenblik inspecteurgeneraal van de Technische Arbeidsinspectie, in PROMOSAFE, 1994 1, p 4-7. In dit artikel wordt weergegeven welke overwegingen gespeeld hebben bij de redactie van de bepalingen betreffende de hiërarchische lijn. Artikel 13 De leden van de hiërarchische lijn voeren elk binnen hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van de werkgever met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk uit. Hiertoe hebben zij inzonderheid de volgende taken: 1°

voorstellen en adviezen formuleren aan de werkgever in het kader van het dynamisch risicobeheersingssysteem;

2°

ongevallen en incidenten die zich op de arbeidsplaats hebben voorgedaan onderzoeken en maatregelen voorstellen om dergelijke ongevallen en incidenten te voorkomen;

3°

een effectieve controle uitoefenen op de arbeidsmiddelen, de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en de gebruikte stoffen en preparaten teneinde onregelmatigheden vast te stellen en maatregelen te nemen om hieraan een einde te maken;

4°

tijdig het advies inwinnen van de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk;

5°

controleren of de verdeling van de taken op een zodanige wijze geschiedt dat de verschillende taken worden uitgevoerd door de werknemers die de daartoe vereiste bekwaamheid hebben en de vereiste opleiding en instructies hebben ontvangen;

6°

waken over de naleving van de instructies die in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk moeten worden verstrekt;

7°

zich ervan vergewissen dat de werknemers de inlichtingen die zij gekregen hebben in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk goed begrijpen en in praktijk brengen.

5.2

De hiërarchische lijn in scholen

De hiërarchische lijn32 kan gedefinieerd worden als al wie verantwoordelijkheid draagt voor andere werknemers en andere personen: in scholen betreft dit directiepersoneel, huismeesters (M/V), technisch adviseurs-coördinator (M/V), technisch adviseurs (M/V), laboratoriumverantwoordelijken. In een school behoren de praktijkleraren en praktijkdocenten van de met werknemers gelijkgestelde leerlingen en studenten overigens ook tot de hiërarchische lijn als het gaat om het veiligheidsbeleid van de school wegens hun relatie tot de leerlingen en de studenten. Artikel 13 van het Koninklijk Besluit van 27 maart 1998 betreffende het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk (B.S. 31 maart 1998, derde editie).

31

Zie voor de interpretatie van het begrip hiërarchische lijn Lieve Ponnet in Handboek Preventieadviseur, deel 8.C. Aansprakelijkheid, Kluwer, Mechelen

32


290

Een parafrase van de beschikkingen van artikel 13 maakt dit duidelijk.

5.3

De taken van de hiërarchische lijn in de pedagogische relatie

Voor een goed verstaander in het onderwijs kan artikel 13 immers als volgt worden begrepen: De leraren en docenten voeren elk binnen hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van de school met betrekking tot het welzijn van de leerlingen en studenten bij de uitvoering van hun werk uit. Hiertoe hebben zij inzonderheid de volgende taken: 1.

voorstellen en adviezen formuleren aan de directie in het kader van het dynamisch risicobeheersingssysteem;

2.

ongevallen en incidenten die zich in de school hebben voorgedaan onderzoeken en maatregelen voorstellen om dergelijke ongevallen en incidenten te voorkomen;

3.

een effectieve controle uitoefenen op de arbeidsmiddelen, de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en de gebruikte stoffen en preparaten teneinde onregelmatigheden vast te stellen en maatregelen te nemen om hieraan een einde te maken;

4.

tijdig het advies inwinnen van de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk en van het Medisch Schooltoezicht;

5.

controleren of de verdeling van de taken op een zodanige wijze geschiedt dat de verschillende taken worden uitgevoerd door de leerlingen en studenten die de daartoe vereiste bekwaamheid hebben en de vereiste opleiding en instructies hebben ontvangen;

6.

waken over de naleving door de leerlingen en studenten van de instructies die in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk moeten worden verstrekt;

7.

zich ervan vergewissen dat de leerlingen en studenten de inlichtingen die zij gekregen hebben in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk goed begrijpen en in praktijk brengen;

8.

in de leerplannen komt de hiërarchie van preventiemaatregelen voor, de leraren en docenten zorgen ervoor dat de leerlingen en studenten deze hiërarchie kennen en toepassen33.

5.4

De specifieke preventiemaatregelen en het onderwijsgebeuren

Ook de artikels 19, 20 en 21 van hetzelfde besluit kunnen aangepast worden voor het onderwijs en deze omzetting kan richtinggevend zijn. Artikel 19 Wanneer de werkgever een werknemer met de uitvoering van een taak belast neemt hij de bekwaamheid van de betrokken werknemer op het gebied van veiligheid en gezondheid in aanmerking. Wanneer de school een leraar met de uitvoering van een taak belast neemt hij de bekwaamheid van de betrokken werknemer op het gebied van veiligheid en gezondheid in aanmerking; dit geldt zeker voor bevordering tot technisch adviseur of technisch adviseur-coördinator - de Vlaamse Minister van Onderwijs stelt dat het ontbreken van deze bekwaamheid een reden kan zijn tegen een reaffectatie van een terbeschikkinggestelde leraar.

Artikel 13 bevat slechts 7 punten, dit achtste punt is dan ook geen parafrasering maar wel een punt dat een nuttige aanvulling geeft voor het onderwijs bij deze 7 punten, die impliciet dit 8ste punt wel bevatten. 33


291

De leraren en docenten dienen bij het geven van opdrachten rekening te houden met de bekwaamheid van de betrokken leerlingen en studenten op het gebied van veiligheid en gezondheid en met hun vorderingsniveau. Artikel 20 De werkgever neemt de nodige maatregelen opdat alleen werknemers die passende instructies hebben gekregen, toegang hebben tot de zones met ernstige en specifieke gevaren. De leden van het onderwijzend en van het hulpopvoedend personeel nemen de nodige maatregelen opdat alleen leerlingen en studenten die passende instructies hebben gekregen, toegang hebben tot de zones met ernstige en specifieke gevaren en waarvan bekend is dat dezen de instructies naleven.

6

Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid van de leraar

Uit het voorgaande blijkt dat een leraar fouten kan maken en dus verantwoordelijk kan zijn, wat gevolgen kan hebben op disciplinair of strafrechtelijk vlak34. Of een leraar kan aangesproken worden om de schade te vergoeden, aansprakelijk is met andere woorden, is een totaal andere zaak. De inrichtende macht is immers als werkgever aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een personeelslid of dit nu een leraar is of een lid van de directie of iemand van het middenkader. Dit betekent in de praktijk dat de verzekeringsmaatschappij van de school zal vergoeden. Deze werkgeversaansprakelijkheid en de polis van de school omvat ook de specifieke onderwijzersaansprakelijkheid35 van de leraar. Deze aansprakelijkheid houdt in dat een leraar aansprakelijk is voor de schade die een leerling of student onder toezicht toebrengt aan een andere leerling of student of een andere derde, tenzij de leraar kan bewijzen dat normaal toezicht deze schade niet had kunnen voorkomen. De burgerrechtelijke gevolgen van de aansprakelijkheid komen dus ten laste van de verzekeraar van de Burgerlijke Aansprakelijkheid van de school of hogeschool. Dit is een reden om te stellen dat een leraar of docent weinig baat heeft bij een eigen verzekering B.A.36 maar dit is dan weer geen reden om te denken dat fouten geen gevolgen hebben voor de leraar of docent. Uit de jurisprudentie blijkt immers dat de inhoud van de algemene voorzichtigheidsplicht in burgerlijk en strafrecht dezelfde is. Dit betekent dat de financiële gevolgen van een fout voor een leraar klein tot onbestaande zijn, maar dat een leraar vervolgd kan worden voor een fout met lichamelijk letsel of de dood voor gevolg. Dit brengt natuurlijk wel kosten mee voor de verdediging37 en kan leiden tot een vermelding op het strafblad van de leraar. Hier weze herhaald dat dit theoretisch mogelijk is maar dat hiervan in de gepubliceerde rechtspraak weinig of geen sporen te vinden zijn.

34

Dit komt weinig tot zelden voor, verder wordt beschreven hoe dit in de praktijk kan vermeden worden.

35

Het Burgerlijk Wetboek noemt al wie lesgeeft onderwijzer.

Dit is zo tenzij bijvoorbeeld de leraar chemie ten privé-titel een scheikundeclubje zou oprichten fo thuis demonstraties zou geven of praktijklessen, of dat de leraar bewegingsopvoeding op privé-initiatief zwangerschapsturnen of -zwemmen zou organiseren.

36

37

Zie verder het gedeelte HOE OPTREDEN BIJ EEN ONGEVAL.


292

7.

Hoe omgaan met ongevallen

Er wordt wel eens beweerd dat advocaten “leugenaars” zijn en dat wie best liegt een rechtszaak wint. Dit is natuurlijk niet waar. Wat wel waar is, is dat in rechtszaken, net als in het gewone leven, de voorstelling van de feiten van levensbelang is. Dit betekent dat een leraar ervoor zorgt dat in geval van moeilijkheden een voorstelling van de feiten gegeven wordt die hem of haar recht doet. Dit houdt in dat bij een ongeval de leraar voor een goed eigen verslag van de feiten zorgt. In dit verslag worden zo veel mogelijk elementen gegeven die een bijdrage geleverd hebben tot het ongeval. Best is het dit verslag te maken vóór mogelijke bepaalde instanties vragen beginnen te stellen, en dan is het niet nodig dit eigen verslag af te geven. De leraar werkt ook samen met de preventieadviseur in zijn opdracht het ongeval te analyseren en zorgt er ook dan voor dat de elementen die hem of haar recht doen vermeld worden. Dergelijke elementen zijn: lesvoorbereiding (theoretisch en praktisch), tekst van de instructies voor de leerlingen of studenten, theoretische en praktische voorgeschiedenis van de leerlingen en studenten, gedrag van de leerlingen en de studenten vóór het ongeval en op het ogenblik van het ongeval, reacties van de leraar m.b.t. de EHBO enz... Het spreekt echter vanzelf dat aan dit alles preventief ook gedacht wordt en dat m.a.w. de moeilijkheid van “praktijkoefeningen” progressief opgebouwd wordt, dat de leerlingen of studenten telkens voldoende instructies krijgen, dat de activiteiten gepland worden in functie van bijvoorbeeld de mogelijkheden van de laswerkplaats - EHBO-infrastructuur inbegrepen. De mogelijkheden tot verhaal achteraf worden dus duidelijk bepaald door datgene wat vooraf gedaan wordt. Zoals hoger gezegd zijn de financiële gevolgen van een ongeval haast nooit voor de leraar of docent zelf, ook de betaling van de boete niet. Maar om er zeker van te zijn dat recht gedaan wordt aan de leraar is het vaak, zoniet altijd, best dat een eigen advocaat optreedt voor de leraar. Op zekere hoogte kan deze meewerken met de advocaat van de inrichtende macht maar deze zal er voor zorgen dat de accenten - details? - van belang voor de beoordeling van het optreden van de leraar voldoende in de verf gezet worden. Het is waarschijnlijk belangrijker een veiligheidsbeleid met accent op preventie op te zetten en uit te voeren dan te trachten zich alle finesses van het aansprakelijkheidsrecht eigen te maken.

8 Poging tot omschrijving van de elementen van een behoorlijk toezicht 8.1 Het bepalen van een behoorlijk toezicht38 is afhankelijk van volgende factoren • • • •

de leeftijd van de leerlingen en de samenstelling qua leeftijd van de groep leerlingen de configuratie van de speelplaats de gemoedsgesteltenis van de leerlingen de mogelijkheid om hulp in te roepen

Het organiseren van toezicht is overigens onlosmakelijk verbonden met de organisatie van de schoollessen en het spel van de kinderen. Over het toezicht tijdens de lessen wordt in deze brochure echter niet gehandeld. 38


293

8.2 de leeftijd van de leerlingen en de samenstelling qua leeftijd van de groep leerlingen De wijze van organiseren van toezicht is afhankelijk van de leeftijd van de kinderen: een kleuterleidster zal anders omgaan met kleuters dan een onderwijzer met leerlingen van de derde graad omdat deze kinderen anders met elkaar en met de leidster of de onderwijzer omgaan en omdat er een verschil is van verspreiding in het toezichtsgebied. Het spreekt vanzelf dat dit ook te maken heeft met de aanwezigheid van leerlingen van verschillende leeftijd. Het toezicht dient zo te zijn dat de groten de kleintjes niet onder de voet kunnen lopen en dat de kleintjes toch speelruimte hebben. Deze opzet dient soms gecombineerd te worden, bijvoorbeeld bij baantjeglijden in de winter waarbij ervoor gezorgd wordt dat alle kinderen een kans krijgen.

8.3

De configuratie van de speelplaats

De wijze van organiseren van toezicht is ook afhankelijk van de configuratie van de speelplaats of andere ruimte waar kinderen zich bevinden. Principe is dat het toezicht zodanig moet georganiseerd worden dat het toezicht het volledige oppervlak dekt. Dit heeft gevolgen zowel voor het aantal personen dat toezicht houdt als voor de plaats39 waar deze personen zich bevinden en voor datgene wat deze personen doen. Bij toezicht is dus toezicht het belangrijkste en niet de laatste aflevering van een televisieprogramma of een voetbalmatch. Bij de organisatie van het toezicht dient uiteraard ook rekening gehouden te worden met de risico’s in de buurt van het toezichtsgebied. Denk hierbij bijvoorbeeld aan werken op of rond de school, aan ingangen en uitgangen van de speelplaats, verkeerswegen in de buurt van de school, giftige planten, ...

8.4

De gemoedsgesteltenis van de kinderen

Bij bepaalde gebeurtenissen zijn kinderen of een deel ervan meer opgewonden dan anders, bij de organisatie van het toezicht wordt hiermee rekening gehouden. Zo is het opvallend dat kinderen meer opgewonden zijn na school dan ‘s morgens, daarmee wordt best rekening gehouden

8.5

De mogelijkheid om hulp in te roepen

Behoudens uitzonderingen40 is twee het minimumaantal personen dat toezicht houdt omdat zo steeds één persoon zich met speciale situaties - racistische ruzies, verwondingen e.d.m. - kan bezighouden en even weg kan. Een school dient te beschikken over telefoon en deze telefoon dient ook bij voor-, nabewaking en parascolaire en extrascolaire activiteiten bereikbaar te zijn voor het personeel dat toezicht doet. Hetzelfde geldt voor EHBO-materiaal, ook dit dient ten alle tijde beschikbaar te zijn41(12).

9

Toezicht bij verplaatsingen van leerlingen

Uiteraard is een behoorlijke organisatie van het toezicht ook nodig wanneer leerlingen de school verlaten. Hier kan hetzelfde gezegd worden als voor toezicht op school. Bij dergelijke verplaatsingen is in de regel en dit zeker bij het gebruik van fietsen, twee personen het minimum tenzij het gaat om zeer korte verplaatsingen.

39

Toezicht in een zwembad gebeurt bijvoorbeeld van op de rand van het zwembad en niet in het water.

40

Nabewaking in een kleine wijkafdeling bijvoorbeeld.

41

Onverminderd de verplichting voor schoolpersoneel om EHBO-verstrekkingen te kunnen doen.


294

10

G.S.M.?

Het is vooralsnog geen verplichting om een G.S.M. te gebruiken, maar men kan stellen dat het in de toekomst meer en meer gebruikelijk zal worden dat groepen leerlingen die de scholen verlaten een G.S.M. op zak hebben. Zonder wetswijziging kan een rechter immers oordelen dat iets dergelijks een vorm van normaal voorzichtig gedrag is en dat bij lichamelijke schade het niet op zak hebben van een G.S.M de oorzaak is daarvan.

11

Begeleiding bij schoolreizen en excursies

11.1 Inleiding Jaarlijks gebeuren er tijdens de schoolreizen en excursies ongevallen, soms met een fatale afloop. Elke improvisatie is dus uit den boze bij voorbereiding en uitvoering van dergelijke initiatieven. Hier worden enkele belangrijke punten genoemd.

11.2 Keuze van de bestemming De uitbaters van pretparken, speeltuinen en dergelijke dragen een grote verantwoordelijkheid, een school is echter ook voor een deel en in elk geval moreel verantwoordelijk wanneer een ongeval gebeurt op een dergelijke gelegenheid, wanneer blijkt dat het om een onveilige speeltuin of een zwembad zonder toezicht door redders gaat. Bepaalde activiteiten zoals de afvaart van de Lesse zijn voor sommige zesde leerjaren van het lager onderwijs aanvaardbaar mits voldoende voorbereiding en organisatie. Het heeft geen zin om uit te pakken met activiteiten die “gedurfder” zijn dan die van de naburige scholen.

11.3 Voorbereiding i.v.m. telefoon Voor het vertrek wordt ervoor gezorgd dat de begeleiders weten wie zij kunnen bellen wanneer zich tijdens de uitstap een ongeval zou voordoen, een kind zou “verloren” zijn of zich iets anders zou voordoen waarvoor bijkomende hulp of activiteit nodig is. Op de plaats van bestemming zorgen de begeleiders ervoor dat zij onmiddellijk weten waar kan getelefoneerd worden.

11.4 Toezicht De begeleidende personen die mee gaan op uitstap doen dit om te begeleiden en niet om samen over voetbal, handwerk of vakantieplannen te praten. Het is immers bekend dat georganiseerde groepen kinderen een dynamiek ontwikkelen die niet te beheersen is door het normale toezicht in pretparken, speeltuinen en zwembaden.

11.5 E.H.B.O. Een groep op uitstap neemt best een E.H.B.O.-hulptas mee. Raadpleeg het MST voor de samenstelling ervan. Dat ten minste één van de begeleiders noties heeft van EHBO is evident.

11.6 Ongevallen Het wordt een school nooit verweten te vlug doktershulp of hulp van de 100 te vragen. Zeker bij valpartijen, botsing van leerlingen met voorwerpen of personen is het vaak best dat het slachtoffer zo vlug mogelijk door een dokter gezien wordt. Let wel dat de schijnbare vitaliteit van het slachtoffer een bedrieglijk karakter kan hebben en dat tijd altijd een belangrijke factor is bij medische hulpverlening. Vlugge interventie bespaart het slachtoffer ook meestal heel wat pijn...


295

11.7 Tenslotte Regelmatig de leerlingen tellen kan zeker geen kwaad: zijn ze er allemaal en is er geen leerling van een andere school in de bus geraakt...

12

Overleg

Het doen van toezichtsbeurten is geen straf maar een mogelijkheid tot contact met kinderen en in bepaalde gevallen ook met ouders. Om te vermijden dat toezicht als straf beschouwd wordt of als een klus voor de niet-vastbenoemden wordt het toezicht daarom best verdeeld over alle personeelsleden en in overleg.

13

Vrijwilligers

Een school mag gebruik maken van vrijwilligers bij de organisatie van het toezicht. Bij schoolfeesten en dergelijke activiteiten waarbij het niet om de gewone school gaat, kan dit zelfs aangewezen zijn. Een school zorgt dan best voor een behoorlijke ongevallenverzekering voor deze vrijwilligers. Dit is een uitbreiding van de normale schoolpolis.

Deel II VRAGENLIJSTEN VOOR DE BEOORDELING VAN HET VEILIGHEIDSZORGSYSTEEM IN SCHOLEN VOOR BASIS- EN SECUNDAIR ONDERWIJS, DOCUMENTEN GEBRUIKT DOOR DE ONDERWIJSINSPECTIE. De belangrijkste bronnen in verband met veiligheid en welzijn op het werk zijn:

Het Algemeen Reglement voor de Arbeidsbescherming (ARAB)

De veiligheid en gezondheid in scholen wordt in het ARAB voornamelijk geregeld via wetgeving omwille van de aanwezigheid van het personeel en met personeel gelijk-gestelde personen. Een school die veilig, gezond en hygiënisch wil zijn, ook voor de leerlingen, zal direct en indirect veel informatie vinden in deze reglementering. Heel wat beschikkingen (onder meer in verband met evacuatie, temperatuur, pictogrammen, …) gelden immers evengoed voor het personeel als voor de leerlingen. De arbeidsinspectie houdt zich voornamelijk bezig met de toepassing van het ARAB op werknemers en hun werkgevers. Elk schoolbestuur moet inzagemogelijkheid hebben in een uitgave van de ARAB-reglementering.

De welzijnswet op het werk

De zogenaamde ‘Welzijnswet’ is de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Deze wet vervangt de wet van 10 juni 1952 (‘de veiligheidswet’) betreffende de gezondheid en de veiligheid van de werknemers, alsmede de salubriteit (dit is de ‘gezonde gesteldheid’) van het werk en van de werkplaatsen.

De Codex welzijn op het werk


296

Onder invloed van de recente Europese reglementering op het vlak van veiligheid en welzijn op het werk en de ontwikkelingen op het vlak van de preventieprincipes was het noodzakelijk dat de ARAB reglementering zou worden herwerkt. De Codex over het welzijn op het werk42, waarvan de structuur werd vastgelegd in de omzendbrief van 28 september 1993 van de minister van Tewerkstelling en Arbeid, vervangt geleidelijk het ARAB. De Codex verzamelt en ordent de reglementering, die voortvloeit uit de welzijnswet en de verschillende KB’s en uitvoeringsbesluiten.

het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties (AREI)

Het AREI verplicht de vijfjaarlijkse keuring van de laagspanningsinstallaties van een school, de jaarlijkse keuring van de hoogspanning en het driemaandelijkse toezicht. Daarnaast is het belangrijk te weten dat in het AREI beschikkingen staan voor lokalen waarin kinderen vertoeven. Daar zijn immers kindveilige stopcontacten verplicht. Elektriciteit is overigens een van de vele en misschien wel het belangrijkste domein waaraan kleuters en leerlingen (en hun ouders) kunnen merken dat de school zelf toepast wat zij aanleert in de technologische opvoeding.

VLAREM of de Vlaamse milieureglementering

VLAREM 1, VLAREM 2, VLAREA en VLAREBO zijn vier uitvoeringsbesluiten van enkele belangrijke milieudecreten. Decreet Milieuvergunningsdecreet (28.06.85)

Uitvoeringsbesluit VLAREM 1 (Vlaams reglement betreffende de milieuvergunning)

-

VLAREM 2

-

Afvalstoffendecreet VLAREA (Vlaams reglement (02.07.81)

-

Bodemsaneringsdecreet (22.02.95)

-

inzake afvalvoorkoming en -beheer)

VLAREBO (Vlaams reglement betreffende de bodemsanering)

Doel van het uitvoeringsbesluit geeft de indelingenlijst van inrichtingen waarvoor een milieuvergunning verplicht is; bevat de procedures om een milieuvergunning aan te vragen. geeft de voorwaarden en eisen voor installaties, opslagplaatsen, … waarvoor een milieuvergunning werd verkregen; bevat een overzicht van de diverse soorten afval en de bijbehorende regelgeving in verband met onder meer het ophalen; bevat onder meer de procedure voor sanering van verontreinigde gronden en de regelgeving in verband met bodemonderzoek.

Enkele concrete voorbeelden uit deze milieureglementering: o De school moet de nodige aandacht besteden aan rationeel watergebruik. o De school moet (ten laatste op 1 januari 2003) voldoen aan de voorwaarden in verband met de constructie van de inkuiping van opslagplaatsen voor stookolie. o De school moet minstens gevaarlijk afval, glasafval en papieren kartonafval gescheiden inzamelen en laten ophalen voor verwerking. o De school moet als producent van bedrijfsafval een afvalstoffenregister bijhouden. 42

Zie www.meta.fgov.be van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid voor meer informatie


297

o Indien in de school een grootkeuken aanwezig is, moet ook een vetvanger voorzien zijn om de lozingsnormen te halen. Integrale teksten van de vermelde uitvoeringsbesluiten kan je raadplegen via de Vlaamse milieunavigator www.emis.vito.be en via www.mina.vlaanderen.be. Zie ook de brochure ‘Vlarempel, ik snap het!’, een uitgave van het Ministerie van de Vlaamse gemeenschap, afdeling Algemeen Milieu- en Natuurbeleid. Andere wetten en reglementering -

-

KB van 28.02.1991 betreffende inrichtingen die onder de toepassing vallen van hoofdstuk II van de wet van 30.07.1979 betreffende de preventie van brand en ontploffing en betreffende de verplichte verzekering van de burgerlijke aansprakelijkheid in dergelijke gevallen KB van 07.07.1994 tot vaststelling van de basisnormen voor de preventie van brand en ontploffing waaraan nieuwe gebouwen moeten voldoen in uitvoering van de wet van 30.07.1979 Schoolbesturen dienen erover te waken dat de architecten bij bouw of verbouwing van schoollokalen met dit besluit rekening houden.

-

KB van 15.05.1990 betreffende het verbieden van het roken in bepaalde openbare plaatsen (gewijzigd bij KB van 02.01.91 en van 07.02.1991)

-

KB van 4.12.1995 tot onderwerping aan vergunning voedingsmiddelen gefabriceerd of in de handel worden gebracht KB van 7.02.1997 inzake algemene voedingsmiddelenhygiëne

-

KB van 28.03.2001 betreffende veiligheid van speeltoestellen KB van 28.03.2001 betreffende de uitbating van speelterreinen

van

plaatsen

waar

Specifieke regelgeving voor het onderwijs: -

OB van 11.02.1985 betreffende de verkeersveiligheid en –leefbaarheid van de school OB van 20.03.1991 betreffende de verkeersveiligheid (onder meer aan de scholen) OB van 08.10.1997 betreffende veiligheid, gezondheid, hygiëne en milieuzorg in de onderwijsinstellingen

Verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van schoolbestuur, directie, andere personeelsleden De woorden ‘verantwoordelijkheid’ en ‘aansprakelijkheid’ worden veelal door elkaar gebruikt. Het is nochtans belangrijk er rekening mee te houden dat beide termen in feite een verschillende juridische betekenis dekken. -

Bij ‘verantwoordelijkheid’ gaat het om de aanduiding van de persoon die een fout heeft gemaakt;

-

bij ‘aansprakelijkheid’ gaat het om de persoon die de schade, veroorzaakt door de fout, moet vergoeden. ‘Aansprakelijkheid’ veronderstelt dus een fout, schade door een fout en een oorzakelijk verband tussen beide.


298

De juridische definitie van een fout is veelomvattend en heeft in het algemeen te maken met wat men geacht wordt te doen of niet te doen. In het strafrecht en het burgerlijk recht is met betrekking tot het onderwijs ‘fout’ al datgene wat een goed schoolbestuur, directeur of ander personeelslid niet zou doen. ‘Goede schoolleiding en teamleden’ zijn immers familie van ‘de goede huisvader’, met name de persoon die op het juiste ogenblik weet wat moet en niet mag gebeuren en het ook doet of niet doet. De rol van het personeel (als lid van de hiërarchische lijn) is zeer belangrijk voor de realisatie van het veiligheidsbeleid. De veiligheidsreglementering gaat ervan uit dat het schoolbestuur (de werkgever) de eindverantwoordelijke is voor de veiligheid, maar verwacht dat er een taakverdeling is waarbij de directeur van de school een kernfunctie heeft. Het is de schoolleiding die met de medewerking van de hiërarchische lijn en de dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk ervoor zorgt dat veiligheid en welzijn op school in orde zijn. De leraren en andere teamleden zijn echter wel gehouden om mankementen te signaleren of er minstens rekening mee te houden. Bovendien hebben alle personeelsleden een belangrijke voorbeeldfunctie. Dynamische Inspectieindex Veiligheid en Welzijn op school opgemaakt door en gebruikt door Inspectie SECUNDAIR ONDERWIJS, Departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap

Inleiding Deze index heeft tot doel om volgens een uniform systeem via een beperkte controle een eerste evaluatie te maken van de veiligheid en welzijn in de bezochte school. Hiervoor zijn volgende vier indicatoren weerhouden : de organisatie van het welzijnsbeleid de arbeids- en leermiddelen de leeren werkomgeving de hygiëne en de gezondheid Iedere indicator wordt gedekt door een aantal variabelen. Daarnaast wordt ook de situationele factor in rekening gebracht indien blijkt dat er zich in de school een ernstig veiligheids- of welzijnsprobleem voordoet dat niet het voorwerp is van de onderzoekspunten van de verschillende indicatoren uit de inspectieindex. Zoals uit onderstaande tabel blijkt wordt elke variabele gewaardeerd volgens één van de 5 niveaus, waarbij de eerste drie niveaus een actie vragen van de school. Niveau 0 en 1 vragen een opvolging door de inspectie. niveau 0 1 2 3 4

waardering onaanvaardbaar onvoldoende dient verder uitgewerkt voldoet voorbeeld van goede praktijk en integratie in het schoolbeleid

Actie onmiddellijk binnen beperkte tijd inbreuken integreren in actieplan


299

De waardering kan slechts naar een hoger niveau opschuiven als geen enkel negatief element vermeld in het onderliggende niveau, nog aanwezig is. Het dynamisch karakter van de index ligt in het feit dat op basis van de resultaten van de inspectieindex van verschillende scholen tijdens een bepaalde periode de index kan bijgestuurd worden zowel op het vlak van indicatoren en variabelen als op het vlak van de waarderingsniveaus.

Het voornaamste aanspreekpunt om de inspectieindex in te vullen is de 'lokale' preventieadviseur, die zich uiteraard mag laten bijstaan door preventieadviseurs van de scholengemeenschap of scholengroep.


300

I

Organisatie van het welzijnsbeleid

I.1 Schoolbestuur of gemandateerde van het schoolbestuur 0 : het schoolbestuur voert geen beleid; toont geen engagement (naar praktische organisatie) m.b.t. P.B.W. en voorziet hiervoor geen middelen; 1 : het schoolbestuur informeert noch betrekt het personeel en de leerlingen bij het welzijnsbeleid; 2 : het dynamisch risicobeheersingssysteem dient verder uitgewerkt;

Informatiebronnen (dossier nrs. 1 ; 3 ; 4 ; 5 ; 6 ) Codex Titel I hoofdstuk III Art.3. De aanwezigheid en de inhoud van documenten als beleidsverklaring, globaal preventieplan, jaarlijks actieplan kunnen dit aantonen. De inhoud van documenten als schoolwerkplan, begroting, schoolreglement, vademecum personeel kunnen hierover informatie geven. De aanwezigheid van een dynamisch risicobeheersingssysteem moet blijken uit hoger vermelde of andere documenten.

3 : het schoolbestuur beschikt over een dynamisch risicobeheersingssysteem; 4 : het welzijnsbeleid is geïntegreerd in het schoolbeleid. I.2 Hiërarchische lijn 0 : de leden van de hiërarchische lijn brengen de geformuleerde opmerkingen omtrent het P.B.W.-beleid niet over bij de leerlingen en/of personeel; 1 : de leden van de hiërarchische lijn voeren niet regelmatig veiligheidsinspecties uit op o .a . de arbeidsmiddelen, de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en de gebruikte preparaten en stoffen; 2 : de leden van de hiërarchische lijn voeren gedeeltelijk het welzijnsbeleid van het schoolbestuur uit bij de leerlingen en/of personeel, aan wie zij bevoegd zijn om opdrachten te geven;

Informatiebronnen (dossier nrs. 7) Nagaan of richtlijnen van de dienst PBW gekend zijn en opgevolgd worden door de leden van de hiërarchische lijn. Verslagen of nota's van veiligheidsinspecties gemaakt door leden van de hiërarchische lijn. Formuleren van voorstellen en adviezen, onderzoeken van ongevallen en incidenten en treffen van de gepaste maatregelen, inwinnen van advies van de dienst P.B.W., waken over de naleving van de instructies, controleren of de leerlingen en personeel de instructies begrepen hebben.

3 : de leden van de hiërarchische lijn voeren het welzijnsbeleid van het schoolbestuur uit bij de leerlingen en/of personeel, aan wie zij bevoegd zijn om opdrachten te geven; 4 : de leden van de hiërarchische lijn hebben een inbreng in het beleid dat het schoolbestuur voert met betrekking tot het welzijn van de leerlingen en het personeel bij de uitvoering van hun werk. I.3 Comité P.B.W/overlegcomité Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

Informatiebronnen (dossier nrs. 8) 301

0 : het Comité P.B.W.vergadert niet of in het overlegcomité komen geen punten aan bod m.b.t. aspecten van het welzijnsbeleid; 1 : de vigerende regelgeving wordt niet nageleefd, wat betreft: het bestaan van een huishoudelijk reglement;

samenstelling

prestaties van de preventieadviseur(s)

2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet nageleefd; vergaderfrequentie

informatierecht

adviesrecht

Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

Zie verslagen Comité P.B.W./overlegcomité. Codex Titel II hoofdstuk IV voor Comité P.B.W.: Art. 31 bevat de punten die minstens in het huishoudelijk reglement moeten voorkomen. De samenstelling is conform aan de wetgeving (pariteit tussen vertegenwoordigers van de werkgever en van de werknemers, de voorzitter is de werkgever of een gemandateerde, de preventieadviseur is verslaggever). Codex Titel II hoofdstuk I Art. 17 § 2. De werkgever bepaalt, na voorafgaand akkoord van het Comité, de minimumduur van de prestaties van de preventieadviseur(s) der mate dat de aan de interne dienst toegewezen opdrachten ten allen tijde volledig en doeltreffend worden vervuld. … De werkgever zorgt ervoor dat het comité minimaal vijfmaal per schooljaar vergadert, evenals wanneer ten minste een derde van de personeelsafvaardiging in het comité er om verzoekt. … De opdrachten van het comité en de verplichtingen van de werkgever t.a.v. de werking van het comité zijn opgenomen in de Codex Titel II hoofdstuk IV afdelingen II (Opdrachten van het Comité) en III (Verplichtingen van de werkgever) van de Codex. 1 Informatierecht 1.1 informatie van directie, preventieadviseur, schoolarts, arbeidsgeneesheer; 1.2 informatie over documenten betreffende aankoopbeleid, uitvoering jaarlijks actieplan, inhoud van globaal preventieplan, verslagen van externe diensten; 2 Adviesrecht 2.1 advies geven over het voorkomingsbeleid, jaarlijks actieplan, globaal preventieplan; 2.2 voorafgaand advies m.b.t. aankoop van persoonlijke en collectieve beschermingsmiddelen, werkkledij, ergonomische maatregelen, keuze of vervanging van externe diensten; 2.3 advies over uitwerking van een onthaalbeleid, informatiebeleid, opleidingsbeleid; 302

recht van toezicht

3 Recht van toezicht 3.1 toezicht op werking van dienst PBW, opleiding van de leden van de dienst PBW, werking van externe diensten; toezicht op organisatie van de eerstehulpverlening, de opleiding en aanvullende vorming van de eerstehulpverleners, de samenstelling en de plaats van de eerstehulpverlening.

3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd; 4 : het Comité P.B.W/overlegcomité formuleert relevante beleidsvoorstellen voor het schoolbestuur (beleid) en verhoogt haar competentie door een passende opleiding en navorming. I.4 Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk 0 : de interne dienst PBW bestaat niet of enkel op papier (dit laatste is o.a. het geval wanneer er een overkoepelende interne dienst is maar in de school zelf geen 'lokale' preventieadviseur werkzaam is) ; de interne preventiedienst houdt geen toezicht op de periodieke controles ;

Informatiebronnen (dossier nrs. 2 ; 9 ; 14 ; 15 ; 16 ; 17 ; 19 ; 24) Taken van de preventieadviseur(s) verifiëren. Deze zijn te vinden in Codex Titel II hoofdstuk I Art. 7 ; hierna volgt een selectie: 1° in het kader van de permanente risicoanalyse en het opstellen en bijsturen van het globaal preventieplan en het jaaractieplan … c) ten minste één maal per jaar een grondig onderzoek verrichten van de arbeidsplaatsen en van de werkposten ; d) onderzoeken doen naar aanleiding van ongevallen en incidenten die zich op de arbeidsplaats hebben voorgedaan ; … 2° in het kader van het beheer en de werking van de dienst te zorgen voor : … b) het opstellen van het jaarverslag ; c) het opstellen van de ongevallensteekkaart ; … 5° taken in het kader van het secretariaatswerk van het Comité verrichten ….

1 : de preventieadviseur(s) hebben niet met vrucht de nodige vorming gevolgd (aanvullende vorming niveau I en II) of beschikken niet over de nodige kennis (basisvorming); kunnen niet onafhankelijk werken;

Codex Titel II hoofdstuk I Art. 21. … Deze kennis heeft inzonderheid betrekking op : 1° de technieken in verband met risicoanalyse ; 2° de coördinatie van preventieactiviteiten ;


303

zijn aangesteld zonder akkoord van het Comité P.B.W./B.O.C;

2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet nageleefd;

3° de maatregelen in verband met de hygiëne op de arbeidsplaatsen ; 4° de organisatie van de eerste hulp en dringende verzorging van slachtoffers van een ongeval of een plotse ziekte en de maatregelen te nemen in geval van een ernstig en onmiddellijk gevaar ; 5° de verslaggeving. De preventie adviseur(s) beschikken over onvoldoende tijd om de taken uit te voeren. Voor een indicatieve richtlijn zie grafieken in handleiding. Opdrachten van interne dienst (punten uit de Codex Titel II art. 4 t.e.m. 18 : 1. risicoanalyse; 2. analyse van ongevallen en incidenten; 3. advies over hygiëne (keuken, refter,sanitaire installaties, …); 4. advies over opstellen van instructies (arbeidsmiddelen, beschermingsmiddelen, voorkoming van brand); 5. advies over vorming medewerkers; 6. voorstellen doen voor onthaal, informatie, vorming en sensibilisering van personeel en leerlingen.

3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd; 4 : de interne dienst PBW is intensief betrokken bij het beleid en draagt bij tot het opzetten van leerprocessen.


304

I.5 Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk 0 : er is geen schriftelijke overeenkomst met een externe dienst PBW;

Informatiebronnen (dossier nrs. 10) Lijst met erkende Externe Diensten in bijlage. Codex Titel II hoofdstuk II Art. 13 De externe dienst sluit met de werkgever die op zijn diensten een beroep doet een schriftelijke overeenkomst …

Codex Titel II hoofdstuk I Art. 4 en hoofdstuk II Art. 2. De interne dienst werkt samen met de externe dienst, telkens wanneer op die dienst een beroep wordt gedaan. … Codex Titel II hoofdstuk II Art. 19.§ 1. De externe dienst bestaat uit twee afdelingen, namelijk een 2 : de externe dienst PBW is gedeeltelijk betrokken bij de uitvoering van afdeling belast met risicobeheersing die multidisciplinair is samengesteld het preventiebeleid op school; en een afdeling belast met het medisch toezicht. Art. 21. De afdeling belast met risicobeheersing bestaat uit preventieadviseur(s) die deskundig zijn op het gebied van : 1° de arbeidsveiligheid ; 3 : de externe dienst PBW is volledig complementair aan de interne dienst; 2° de arbeidsgeneeskunde ; 3° de ergonomie ; 4° de bedrijfshygiëne ; 5° de psycho-sociale aspecten van de arbeid. Art. 23. Bij de uitoefening van eenzelfde opdracht inzake risicobeheersing 4 : de externe dienst PBW stelt zich ter beschikking van of wordt mag één enkele preventieadviseur terzelfdertijd niet meer dan twee betrokken bij projecten die tot doel hebben de competenties inzake disciplines vertegenwoordigen. risicobeheersing te verhogen bij personeel en leerlingen. In elk geval mag de discipline inzake arbeidsveiligheid en deze inzake arbeidsgeneeskunde nooit door één en dezelfde persoon beoefend worden. Art.25. De afdeling belast met het medisch toezicht bestaat uit preventieadviseur(s)-arbeidsgeneesheren die bijgestaan worden door paramedisch en administratief personeel. … 1 : de opdrachten, toevertrouwd aan de externe dienst PBW, en de competenties van de interne dienst PBW vullen elkaar onvoldoende aan;


305

I.6 Attitude van personeel en leerlingen 0 : personeel en leerlingen staan onverschillig tegenover P.B.W. en tegenover de beschermingsmiddelen; 1 : de veiligheidsinstructies zijn niet gekend of ontbreken ; 2 : personeel en leerlingen leven de instructies grotendeels na; 3 : personeel en leerlingen leven de instructies voldoende na ; de leraars bespreken de veiligheidsinstructies en de beschermingsmiddelen in de lessen op een gestructureerde wijze; 4 : verbeteringen worden door personeel en leerlingen aan de hiërarchische lijn gesuggereerd en de realisatie ervan opgevolgd.


Informatiebronnen In elk lokaal dienen veiligheidinstructies aanwezig te zijn omtrent evacuatie. In volgende specifieke lokalen dienen veiligheidsinstructies aanwezig te zijn voor het gebruik en/of installeren van de arbeidsmiddelen of apparatuur : labs ; lokaal technologische opvoeding ; sporten turnzaal ; praktijklokalen ; computerlokalen; technische ruimten; refter en keuken.

306

II

Arbeids- en leermiddelen

II.1 Aankoop- en indienststellingsbeleid 0 : geen betrokkenheid van de preventieadviseur bij de aankoop van machines, installaties en apparaten, geen akkoord van de preventieadviseur, geen indienststellingsverslagen; 1 : geen inhoudelijke betrokkenheid van de preventie-adviseur; 2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet nageleefd;

Informatiebronnen (dossier nrs. 2) Codex Titel VI: Arbeidsmiddelen Hoofdstuk I Art.3 en 8.1 De procesflow van een aankoop vanaf de offerteaanvraag tot en met het indienststellingsverslag evalueren op basis van de inbreng van de interne dienst in de verschillende fasen van het proces. Risicoanalyse, veiligheidsen welzijnsvoorwaarden op de bestellingsaanvraag ontbreken. Advies arbeidsgeneesheer, gelijkvormigheids- of conformiteitsattest, uitgeschreven procedure vanaf de intentieverklaring tot bestelling tot en met de indienststelling, aanwezigheid van duidelijke handleidingen in het Nederlands.

3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd ;

4 : Aankoop- en indienststellingsbeleid zijn geïntegreerd in het schoolbeleid. II.2 Geschreven instructies voor apparaten/machines 0 : geschreven essentiële veiligheidsinstructies zijn meestal niet voorhanden en hierrond wordt duidelijk geen beleid gevoerd ; 1 : de instructies zijn inhoudelijk niet aangepast aan de omstandigheden en onvoldoende gekend/toegepast door de gebruikers; 2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet nageleefd;

3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd; 4 : de instructries houden rekening met wijzigende toestanden en met ergonomie; de vorming rond deze materie is geïntegreerd in het schoolbeleid. Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

Informatiebronnen Codex Titel VI: Arbeidsmiddelen Hoofdstuk I Art.7 Onder instructies worden veiligheidsinstructies, gebruiksinstructies en onderhoudsinstructies verstaan. Elke installatie, machine, gemechaniseerd werktuig en persoonlijk of collectief beschermingsmiddel dient voorzien te zijn van hoger vermelde instructies. De instructies kunnen op verschillende manieren opgesteld worden nl. in een instructieboek, op instructiekaarten of rechtstreeks op de machine. Er dient een sluitende procedure te zijn voor het buiten gebruik stellen van installaties, machines, … Onder wijzigende toestanden worden verstaan : • (bijna)ongevallen • nieuwe technologieën of werkmethoden, nieuwe wetgeving 307

III

Leer-en werkomgeving

III.1 Risico valgevaar (struikelen en uitglijden) 0 : zeer grote wanorde waardoor gevaar voor vallen ontstaat; hoger gelegen vlakken zijn onvoldoende afgeschermd door leuningen;

Informatiebronnen

1 : bevloering van gangen en lokalen is niet slipvrij; speelplaats is niet vrij van putten en hobbels; losliggende tegels; hellingen en/of trappen zijn gevaarlijk (vrije hoogte te klein, afgebroken trapneuzen, gebrekkige leuningen…); gevaarlijke zones zijn niet afgeschermd;

De hiernaast opgesomde tekorten of hindernissen behoren tot niveau 2 tenzij uit de vaststellingen blijkt dat zij een werkelijk risico tot valgevaar inhouden. De vaststellingen kunnen gebeuren door visuele controle, door bevragen van leerlingen, door raadplegen van ongevallenfiches, …

2 : op enkele plaatsen dienen nog maatregelen genomen;

3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd ;

4 : er wordt aandacht besteed aan het risico valgevaar en maatregelen om het risico valgevaar te beperken zijn geïntegreerd in het schoolbeleid.


308

III.2 Brandveiligheid 0 : er is geen recent of er is een ongunstig brandpreventieverslag aanwezig voor alle gebruikte schoolgebouwen;

1 : nooduitgangswegen en nooduitgangen (evacuatiewegen) zijn niet vrij en onmiddellijk bruikbaar; stookplaats(en) en afzonderlijke gasvoorzieningen zijn niet ingericht volgens de vigerende regelgeving; de nodige en de geschikte blusmiddelen zijn niet voorzien na raadpleging van de bevoegde brandweer; 2 : er dient nog gevolg gegeven aan minder belangrijke opmerkingen van het brandpreventieverslag; 3 : aan alle opmerkingen van het brandpreventieverslag is er gevolg gegeven; 4 : de school werkt samen met de bevoegde diensten (brandweer e.a.) en kan voorbeelden van goede praktijk tonen.

Informatiebronnen (dossier nrs. 13 ; 16 ; 17) Een brandpreventieverslag is opgemaakt door deskundigen bij voorkeur de brandweer. Het brandpreventieverslag is het resultaat van een risicoanalyse en bevat duidelijke conclusies en actiepunten. Met betrekking tot het brandpreventieverslag gelden volgende afspraken: • niet ouder dan 5 jaar en positief : positief. Bij eventuele opmerkingen nakijken of er een fase-plan is: positief. • tussen 5 – 10 jaar oud: nakijken of aan de opmerkingen voldaan werd en een nieuwe aanvraag ingediend werd: positief. • ouder dan 10 jaar: negatief. Bij grondige verbouwingen of bestemmingswijzigingen is een nieuw brandpreventieverslag nodig. Regelgeving en normen m.b.t. deze variabele zijn terug te vinden in: ARAB Titel II art. 52; K.B. van 19/12/1997 voor nieuwe gebouwen; N.B.N. S 21 204 "Bouw van schoollokalen" voor oudere gebouwen.

III.3 Evacuatie 0 : er is geen evacuatiescenario; het is onvoldoende uitgewerkt; de alarminstallatie voldoet niet; er zijn geen pictogrammen aangebracht en de noodverlichting is afwezig.

Informatiebronnen (dossier nrs. 11 ; 12) ARAB Titel II art.63bis In gebouwen met meer dan 100 personen moet de noodverlichting automatisch aangestoken worden van zodra de algemene verlichting uitvalt. Deze noodverlichting moet regelmatig getest worden.

1 : de school organiseert geen evacuatieoefeningen of evalueert de evacuatieoefening niet;

Evacuatieoefeningen dienen min. eénmaal per schooljaar georganiseerd best in het begin van het schooljaar.


309

2 : uit het evaluatieverslag van de evacuatieoefeningen of uit het evacuatiescenario blijken nog enkele tekortkomingen; 3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd ; 4 : het evacuatiescenario is voorbeeldig uitgewerkt en geïntegreerd in het schoolbeleid. III.4 Bewoonbaarheid (comforteisen) 0: de school geeft geen gevolg aan klachten omtrent de omgevingsfactoren, waarin gewerkt wordt; 1: er is onvoldoende gevolg gegeven aan de belangrijkste klachten; 2: de bewoonbaarheid voldoet nog niet in enkele lokalen; 3: de bewoonbaarheid voldoet;

Informatiebronnen Klachten detecteren via verslagen van Comité of overleggroep, preventieadviseur, vakwerkgroep,… en gesprekken. Omgevingsfactoren zijn: verlichting, klimaatregeling (verluchting, verwarming, vochtigheid), akoestiek en lawaai, ruimte in de lokalen, stabiliteit, water- en energievoorzieningen. Lokalen in de kelderverdieping dienen minstens te voldoen aan: - plafondhoogte : minimaal 1m boven straat- of speelplaatsniveau; - natuurlijke verlichting via opengaande vensters.

4: in het logistiek beleid van de school is er systematisch aandacht voor de Voor verdere onderbouwing van de motivatie: zie comforteisen voor verbetering en de veiligheid van de leeren werkomgeving. leslokalen in de handleiding. III.5 Elektrische installaties 0: er is geen recent keuringsverslag van een erkend controleorganisme; er is geen gevolg gegeven aan de fundamentele bemerkingen in het keuringsverslag; er is acuut elektrocutiegevaar;

Informatiebronnen (dossier nrs. 14 ; 15) Keuringsverslag: dit betreft de keuring van de laagspanningsinstallatie (om de 5 jaar) en de hoogspannings-installatie (jaarlijks); acuut elektrocutiegevaar: leerlingen kunnen niet geïsoleerde bronnen of leidingen aanraken (loshangende stopcontacten, niet gesloten zekeringskasten, blote bedrading, …).

1: er is geen actieplan met tijdpad om aan de tekortkomingen in het keuringsverslag te verhelpen; 2: het keuringsverslag vermeldt nog tekortkomingen die geen onmiddellijk gevaar voor het personeel en leerlingen inhouden; 3: er is gevolg gegeven aan alle opmerkingen in het keuringsverslag; 4: binnen het logistiek beleid is het toezicht op de technische installaties ingebouwd. III.6 Producten met gevaarlijke eigenschappen Informatiebronnen (dossier nrs. 13 ; 18 ; 19) 0 : er zijn meer dan 50 liter ontvlambare producten (ontvlammingspunt lager zie inventaris producten met gevaarlijke eigenschappen. dan 55° C) opgeslagen in de opslagplaatsen, werklokalen, klassen, lab… ; Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

310

de ontvlambare producten (minder dan 50 liter) zijn niet opgeslagen in een geschikte afsluitbare stalen kast ; er zijn radioactieve stoffen aanwezig ; er is geen inventaris van de gevaarlijke producten die aanwezig zijn op school ; de etikettering ontbreekt ; 1 : de school kan geen risicoanalyse voorleggen van de gevaarlijke producten of preparaten, die gebruikt worden op school en kan niet aantonen dat de nodige preventiemaatregelen op basis van de risicoanalyse zijn genomen ; de school beschikt niet over een asbestinventaris gesigneerd door de arbeidsgeneesheer;

De risicoanalyse bevat minimaal de veiligheidsen gezondheidskaart van elke gevaarlijke stof of preparaat; deze bevat de informatie, die moet gegeven worden aan degenen,die in contact komen met deze producten ; een model is terug te vinden in ARAB art. 723bis, bijlage VI en bevat volgende rubrieken : 1. identificatie van het product 2. samenstelling van het product 3. fysisch-chemische eigenschappen 4. specifieke gevaarrisico’s/indeling aangeduid door R- en S-zinnen (opgenomen in Bijlage I van ARAB artikel 723bis); 5. veiligheidsrisico’s 6. gezondheidsrisico’s (alleen voor stoffen) 7. opslag en behandeling 8. eerste hulp 9. verwijdering – lozing 10. etikettering 11. bijkomende inlichtingen (ecologie, ADR-reglement (Agreement of Dangerous goods by Road) of wegvervoerreglement, …). Een asbestvrije school beschikt over een blanco asbestinventaris. 2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet Registratie, persoonlijke beschermingsmiddelen, afvalbeheersplan. nageleefd; 3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd ; 4 : het schoolbeleid beheerst de stroom van gevaarlijke producten met de betrachting het volume te beperken.


311

IV

Hygiëne en gezondheid

IV.1 Sanitaire installaties 0: er zijn wettelijk onvoldoende sanitaire installaties en toebehoren voor beide geslachten (toiletten, wasgelegenheid, ...) ter beschikking; 1 : er zijn onvoldoende sanitaire installaties en toebehoren voor beide geslachten (toiletten, wasgelegenheid, ...) functioneel ter beschikking; de sanitaire installaties worden onvoldoende onderhouden;

Informatiebronnen Aantal wettelijke sanitaire voorzieningen volgens ARAB art.96 voor: jongens : minimaal 1 urinoir per 15 leerlingen en 1 WC per 25 leerlingen ; meisjes : minimaal 1 WC per 15 leerlingen ; Niet functioneel betekent dat de leerlingen terecht klagen over de sanitaire installaties zelfs als voldaan is aan de wettelijke norm ; de school dient hieraan te verhelpen (bijv. speeltijd verlengen, aantal voorzieningen verhogen).

Het onderhoud heeft betrekking op de ruimte én op de toebehoren Aantoonbaarheid → het aantal poetsbeurten (éénmaal per dag), de aanwezigheid van toiletpapier, gesloten recipiënt i.v.m. intieme hygiëne, reinigingsproduct en zuivere handdoeken, het inzetten van toezicht tijdens pauzes, .... 2 : het aantal sanitaire installaties voldoet en het onderhoud is aanvaardbaar op enkele opmerkingen na; 3 : de sanitaire installaties en toebehoren en het onderhoud voldoen; 4 : hygiëne en gezondheid komen op een geïntegreerde manier aan bod in het leef- en leerdomein van de leerlingen.

Alle schoolparticipanten (ook schoolarts) stimuleren de hygiëne en gezondheid op school (zie actieplannen).

IV.2 Voedingsmiddelenhygiëne 0 : er is geen vergunning in verband met de fabricage en/of in de handel brengen van voedingsmiddelen; de vergunning is vervallen en de aanvraag voor een nieuwe vergunning kan niet worden voorgelegd;

Informatiebronnen(dossier nrs. 22 ; 23) KB van 4 december 1995 tot onderwerping aan vergunning van plaatsen waar voedingsmiddelen gefabriceerd of in de handel gebracht worden of met het oog op de uitvoer behandeld worden.

1 : de school geeft onvoldoende gevolg aan klachten m.b.t. kwaliteit en hygiëne van de voedingsmiddelen; het personeel past de instructies m.b.t. hygiëne en veiligheid niet toe;

KB van 7 februari 1997 inzake de algemene voedingsmiddelenhygiëne: → verantwoordelijkheid en veiligheid is de filosofie; → essentiële hygiëne-eisen en veiligheidsprocedures zijn de 2 luiken. Voedselveiligheidssysteem in schoolrestaurants volgens de HACCPmethode (Hazard Analysis Critical Control Points).


312

2 : de infrastructuur en de installaties voldoen nog niet volledig aan de vigerende regelgeving; 3 : de infrastructuur en de installaties voldoen aan de vigerende regelgeving;

HACCP-handboek ontbreekt. Zie ook checklist in handleiding.

4 : het beleid omtrent de voedingsmiddelenhygiëne is geïntegreerd in een algemeen hygiënebeleid dat concreet wordt gemaakt in de praktijk (voorbeelden van goede praktijk). IV.3 E.H.B.O. met inbegrip van CPR-technieken 0 : er zijn geen bevoegde personen aangeduid om de eerstehulp te verlenen; de school beschikt niet over een uitgerust E.H.B.O.-lokaal met een verbandkoffer samengesteld volgens het ARAB of de codex ;

1 : er is niet steeds een bevoegd persoon aanwezig in de school of het E.H.B.O. lokaal is niet geschikt; 2 : andere punten uit de vigerende reglementering worden nog niet nageleefd; 3 : de vigerende reglementering wordt nageleefd; 4 : E.H.B.O. is geïntegreerd in het schoolgebeuren; de bevoegde personen adviseren de dienst PBW en het comité PBW bij het uitwerken van een veligheidsbeleid dat gericht is op het voorkomen van ongevallen.


Informatiebronnen (dossier nrs. 12 ; 25) ARAB (art.177) → De bevoegde personen beschikken minstens over een attest van nijverheidshelper; de personeelsleden zijn geïnformeerd over de namen van de hulpverleners. De hulpverleners kunnen Cardio Pneumonaire Reanimatie(CPR)-technieken toepassen. Het EHBO-lokaal is voldoende ruim en het bevat naast een draagbed in voldoende mate verbandmateriaal, medische hulpmiddelen, geneesmiddelen en een door het ARAB voorgeschreven instructiekaart. Het EHBO-materiaal wordt geregeld gecontroleerd, vernieuwd en aangevuld. De hulpverleners inventariseren en analyseren de ongevallen; ongevalsaangifte en ongevallensteekkaart; statistieken (ARAB art.835). De school zorgt ervoor dat het medisch team van het CLB of de deskundige van de externe dienst adviseert over hygiëne, voeding, schoolmaaltijden, veiligheid en bewegingsopvoeding.

313

4

Dossier Veiligheid en Welzijn in de school voor secundair onderwijs

Dit dossier bevat de documenten die hieronder vermeld zijn en dient ter beschikking te liggen in het inspectielokaal tijdens de doorlichting. I.1 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. I.2 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

Documenten intern opgemaakt de beleidsverklaring ; de gemaakte risicoanalyses ; het globaal preventieplan (over termijn van 5jaar) ; het jaarlijks actieplan ; het schoolwerkplan ; het schoolreglement ; de verslagen of notities van de veiligheidsinspecties door leden van de hiërarchische lijn opgemaakt ; de samenstelling en de verslagen van het comité PBW/BOC ; het jaarverslag van de interne dienst PBW; de overeenkomst met een externe dienst PBW; het evacuatiescenario en het verslag van de evacuatieoefeningen ; het document met bevoegde personen aangeduid om de eerste hulp te bieden ; inventaris van de producten met gevaarlijke eigenschappen en hun lokalisatie. Documenten opgemaakt door externen het brandpreventieverslag opgemaakt door de brandweer of door andere deskundige ; het keuringsverslag van de laagspanningsinstallatie (om de 5j) ; hoogspanningsinstallatie (jaarlijks) ; gasinstallatie (bij indienststelling) ; controle centrale verwarming op stookolie (jaarlijks) ; de asbestinventaris gesigneerd door de arbeidsgeneesheer ; de periodieke controledocumenten van liften, hefwerktuigen, blusmiddelen (mag ook door interne deskundige) ; de milieuvergunning ; het afvalbeheersplan ; de vergunning van de eetwareninspectie ; het certificaat dat het personeel dat instaat voor de fabricage en/of distributie van voedingsmiddelen een opleiding heeft gevolgd m.b.t.voedingsmiddelenhygiëne (bijlage KB 7/2/1997) ; het document waaruit blijkt welk personeel en leerlingen een medisch onderzoek hebben ondergaan ; attest(en) van nijverheidshelper.


314

5 •

Begripsverklaringen Het comité voor Preventie en Bescherming op het werk en het overlegcomité

In de scholen uit het gemeenschapsonderwijs en het officieel gesubsidieerd onderwijs oefenen de bevoegde overlegcomités alle bevoegdheden uit die in de particuliere sector opgedragen zijn aan de Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (comité P.B.W.). zoals blijkt uit art. 39 van het hieronder vermelde KB. 28 SEPTEMBER 1984. — Koninklijk besluit tot uitvoering van de wet van 19 december 1974 tot regeling van de betrekkingen tussen de overheid en de vakbonden van haar personeel (B.S. 20-10-1984; err. B.S. 4-121984).

Art. 39. Alle bevoegdheden die in particuliere bedrijven opgedragen zijn aan de comités voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing der werkplaatsen, worden uitgeoefend door de basisoverlegcomités, of bij ontstentenis daarvan, door de hoge overlegcomités. … Art. 44. Het hoofd van de dienst voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing der werkplaatsen is van rechtswege lid van elk van de in artikel 39 bedoelde overlegcomités voor de vergaderingen over aangelegenheden die in particuliere bedrijven zijn opgedragen aan de comités voor veiligheid, gezondheid en verfraaiing der werkplaatsen. … De overlegcomités hebben wel een eigen wetgeving maar zij hebben de bevoegdheid om te overleggen over aangelegenheden inzake welzijn, zoals bedoeld in de wet van 4 augustus 1996 betreffende het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Dit houdt o.a. in dat de preventieadviseur van rechtswege lid is van het overlegcomité voor de vergaderingen over aangelegenheden die in privébedrijven zijn opgedragen aan de diensten PBW zoals bedoeld in de wet van 4 augustus 1996..

De opdrachten van het comité en de verplichtingen van de werkgever t.a.v. de werking van het comité zijn opgenomen in de Codex Titel II hoofdstuk IV afdelingen II (Opdrachten van het Comité) en III (Verplichtingen van de werkgever) van de Codex. Voor de toepassing van de afdelingen II en III wordt onder comité verstaan: het comité voor Preventie en Bescherming op het werk, bij ontstentenis van een comité, de vakbondsafvaardiging, en, bij ontstentenis van een vakbondsafvaardiging, de werknemers zelf, overeenkomstig de bepalingen van artikel 53 van de wet.


315

Interne en externe dienst voor Preventie en Bescherming op het werk De interne dienst kan niet al zijn taken uitbesteden aan een externe dienst voor Preventie en Bescherming op het werk en zich dus opheffen en laten vervangen door een externe dienst. Afhankelijk van de groep waarin de werkgever valt kunnen bepaalde taken wel uitbesteed worden aan een externe dienst. Precieze informatie is te vinden in de Codex Titel II hoofdstuk I Art. 3; Art. 9; Art. 10 en Art. 11. •

Dynamisch risicobeheersingssysteem

Codex Titel I hoofdstuk III Art. 5. Het dynamisch risicobeheerssysteem heeft tot doel de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogelijk te maken. Om dit doel te verwezenlijken bestaat het systeem steeds uit de volgende elementen: 1° de uitwerking van het beleid waarbij de werkgever inzonderheid de doelstellingen bepaalt evenals de middelen om deze doelstellingen te realiseren; 2° de programmatie van het beleid waarbij inzonderheid de toe te passen methodes en de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen worden bepaald; 3° de uitvoering van het beleid waarbij inzonderheid de verantwoordelijkheden van alle betrokken personen worden bepaald; 4° de evaluatie van het beleid waarbij inzonderheid de criteria worden vastgesteld om het beleid te evalueren. De werkgever past dit systeem aan telkens dit noodzakelijk is ingevolge gewijzigde omstandigheden. •

Hiërarchische lijn

Alle personen die bevoegd zijn om opdrachten te geven (schoolbestuur, kader, middenkader,leraren, hulpopvoedend personeel,...) worden tot de hiërarchische lijn gerekend. •

Werkgever

Onder werkgever wordt in onderwijs het schoolbestuur verstaan en deze zijn: in scholen die behoren tot het vrij gesubsidieerd onderwijs: een vereniging met een bepaalde juridische vorm zoals v.z.w.; in scholen die behoren tot het officieel gesubsidieerd onderwijs: het gemeentebestuur of het provinciebestuur; in scholen die behoren tot het officieel onderwijs: de scholengroep.


316

5

Toelichting bij variabelen voor het secundair onderwijs

1

Vorming van de preventieadviseur

Scholen vallen onder de hoofding dienstverlenende bedrijven en de wet voorziet hiervoor vanaf 200 werknemers: preventieadviseur niveau 2 vanaf 1000 werknemers: preventieadviseur niveau 1 en adjunct niveau 2 De aard van het onderwijs, dat in een school verstrekt wordt, heeft een invloed op de vorming van de preventieadviseur en zijn onderstaande normen een functionele richtlijn als blijkt dat de wettelijke richtlijn niet functioneert. ASO en TSO-BSO-handel en aanverwante: vanaf 200 werknemers: preventieadviseur niveau 2 vanaf 1000 werknemers: preventieadviseur niveau 1 en adjunct niveau 2 TSO-BSO-verzorging-voeding: vanaf 100 werknemers: preventieadviseur niveau 2 vanaf 500 werknemers: preventieadviseur niveau 1 en adjunct niveau 2 TSO-BSO-nijverheid: vanaf 50 werknemers: preventieadviseur niveau 2 vanaf 200 werknemers: preventieadviseur niveau 1 en adjunct niveau 2

2

Externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk

De lijst is van de erkende diensten voor Preventie en Bescherming op het Werk is aan wijzigingen onderhevig. Voor een actuele stand kan u terecht op de website van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, www.meta.fgov.be, onder het item « lijsten ».

3

Evacuatiewegen

enkele richtcijfers volgens ARAB Titel II art.52: aantal trappenhuizen : vanaf 100 leerlingen op de verdieping : 2 ; vanaf 500 leerlingen op de verdieping : 3 ; vrije doorgang : voor gangen 1cm x aantal leerlingen (min.80cm) ; voor dalende trappen 1,25cm x aantal leerlingen (min.80cm) ; voor stijgende trappen 2cm x aantal leerlingen (min.98cm) ; max . afstand tot uitgang of trap die naar uitgang leidt : 60m voor scholen en 30m voor internaten ; anders compartimentering.

4

Stookplaatsen

de ruimte mag geen dienst doen als opslagplaats; de ruimte moet beschikken over een onder- en bovenverluchting; Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

317

de ruimte dient afgesloten met een zelfsluitende brandwerende deur (zie keurmerk); de nodige brandblusmiddelen moeten voorzien zijn; de installatie dient jaarlijks door een deskundige gecontroleerd.

5

Comforteisen voor leslokalen en andere ruimten

Deze zijn gebaseerd op het ARAB en op criteria die architecten nu hanteren. minimum richtcijfers voor een leslokaal : hoogte : 3 m gemiddeld; vrije strook tussen bordwand en voorste tafel- of bankenrij : 2,2 m ; vrije strook achter tafels : 50 cm als iedere leerling aan een looppad zit, anders 100 cm ; afstand leerling verwarmingsradiator : 30 cm breedte van obstakelvrije doorgangen of looppaden : 60 cm verlichtingsniveau (van bronnen die het licht verstrooien) : minimum 200 lux bergplaats voor fietsen of bromfietsen : één stelplaats per leerling, die met (brom) fiets naar school komt ; open speelplaats : 0,75x 3 m2 =2,25 m2 per leerling met een minimum van 100m2 ; overdekte ruimte voor recreatie : 0,75x1,20 m2 = 0,90 m2 per leerling met een minimum van 50 m2 ; berging van de boekentassen om diefstal en vandalisme te vermijden en een vlotte circulatie te waarborgen ; verkeersveilige in- en uitritten ; klimaatregeling: zonnewering, ventilatie, temperatuurregeling, verluchting … minimum temperatuur in een klaslokaal: 20 °C; in een werkplaats: 15 °C (ARAB art. 64); maximum temperatuur in een klaslokaal: 30 °C; in een werkplaats: 26,7 °C (ARAB art. 64); maximaal geluidsniveau bij administratief werk met intellectuele inhoud : 55 dB(A) ; dB(A) is het gemiddelde van het geluids(druk)niveau over een bepaalde periode en kan rechtstreeks gemeten worden met een geluidsniveaumeter ; boven 80 dB(A) bestaat het risico voor gehoorbeschadiging ; wandcontactdozen met aarding, stekkers met aarding en snoeren verkeren zichtbaar in goede staat ; er liggen geen losse snoeren op de grond i.v.m. struikelgevaar of beschadiging ; bij gebruik van verschillende elektrische toestellen in één ruimte is een centrale schakelaar voorzien ; de gasvoorziening wordt afgesloten met een centrale afsluitkraan ; idem voor water .

6

Elektrische installaties

Erkende controleorganismen De lijst is aan wijzigingen onderhevig. Voor een actuele stand kan u terecht op de website van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid, www.meta.fgov.be, onder het item « lijsten ».

7

R- en S-zinnen

Elk product met gevaarlijke eigenschappen dient voorzien te zijn van een gestandaardiseerd etiket. Naast de naam van het product bevat het etiket o.a. een R- en een S-zin. R-zinnen of Risicozinnen duiden op bijzondere gevaren. Een voorbeeld: de R-zinnen voor tolueen zijn R 11 (=licht ontvlambaar) en R 20 (=schadelijk bij inademing); Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

318

S-zinnen zijn veiligheidsaanbevelingen. Een voorbeeld: de S-zinnen voor tolueen zijn S 16 (=verwijderd houden van ontstekingsbronnen - niet roken); S 29 (=afval niet in de gootsteen werpen) en S 33 (=maatregelen treffen tegen ontladingen van statische elektriciteit).

8

Sanitaire installaties

Uit het ARAB Toiletten. Art.92. De toiletten bestaan uit waterclosets en urinoirs die aan de welvoeglijkheidsnormen voldoen en tegen regen en tocht beschermd zijn. Ze zijn zo geconstrueerd dat geen uitwasemingen zich in de werkplaatsen kunnen verspreiden. Al de bijkomende installaties zijn aldus opgevat en geplaatst dat ze geen hinder kunnen veroorzaken. De toiletten worden goed verlucht, behoorlijk verwarmd, voldoende verlicht en steeds zindelijk gehouden. Zij worden met water schoongemaakt vóór elke arbeidshervatting en ten minste eens per dag. De toiletten bevinden zich zo dicht mogelijk bij de arbeidsposten, ongeacht de aard van de werkzaamheden en het aantal tewerkgestelde werknemers. De waterclosets worden verlucht, hetzij rechtstreeks naar buiten toe, hetzij via luchtopeningen die aangebracht zijn onder de deur tot op een hoogte van maximum 10 cm of boven de deur op een hoogte van meer dan 1,90 m. De urinoirs mogen geplaatst worden in afzonderlijke uitsluitend ervoor voorbehouden lokalen die dezelfde waarborgen bieden als deze bepaald in het eerste lid. Het is verboden urinoirs binnen in de waterclosets te plaatsen. Art.93. Afzonderlijke en volledig van elkaar gescheiden toiletten worden aan beiderlei kunnen voorbehouden; de vermelding "Mannen" of "Vrouwen" of een aangepast pictogram duidt aan voor welke kunne zij zijn voorbehouden. Per vier waterclosets of urinoirs is er één wastafel. Er is toiletpapier ter beschikking; afvalbakjes worden in de waterclosets geplaatst. In elk watercloset is er één kleerhaak. Art.94. De toiletten worden op de volgende wijze ingericht: a) Binnen de gebouwen: De toiletten mogen niet rechtstreeks met de werkplaatsen, de refters of de kleedkamers in verbinding staan; zij mogen enkel op gangen, voor- of trapportalen uitgeven. De waterclosets zijn volledig van elkaar gescheiden door volle tussenschotten tot op de grond; er mag nochtans een vrije ruimte van maximum 15 cm onder aan die tussenschotten gelaten worden om het schoonmaken te vergemakkelijken. De waterclosets zijn voorzien van een volle deur, eventueel met luchtopeningen bedoeld in artikel 92, vijfde lid. Elk watercloset moet van binnen kunnen gesloten worden. Geven de waterclosets rechtstreeks uit op gangen, voor- of trapportalen, dan worden ze naar de bepalingen van het vorige lid ingericht behoudens dat hun deur volledig de opening vult. Elk van deze waterclosets wordt voortdurend en doeltreffend verlucht. De toiletten zijn voorzien van: 1° in de waterclosets: een closetpot al dan niet voorzien van een beweegbare bril. Deze zijn van duurzame, waterdichte en gladde materialen. Indien closetpotten worden gebruikt, reikt de bril of de pot van 40 tot 50 cm boven de grond en heeft hij bovenaan links en rechts, een effen en horizontale bovenkant van ten minste 20 cm lang en 3 cm breed. Elk watercloset is voorzien van een waterspoeling. Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

319

De hurkclosets met voetsteunen en afvoeropening, geinstalleerd vóór 1 april 1982, mogen in gebruik gehouden worden zolang ze aan de gestelde voorwaarden beantwoorden. Indien anders niet mogelijk, mogen hetzij chemische waterclosets, hetzij waterclosets met opvangzakjes voor één enkel gebruik worden ingericht. 2° voor de urinoirs: uit vakken met individuele plaatsruimten, afgescheiden door zijschotten en voorzien van een afvoerkanaal. Deze urinoirs zijn van duurzame, waterdichte en gladde materialen. De urinoirs worden door een voortdurende of met korte tussenpozen werkende waterstroming gespoeld. b) Buiten de gebouwen: De waterclosets worden ingericht zoals bepaald in het tweede lid van litera a). In de deuropening ervan is over heel haar breedte een open ruimte van 10 cm onderaan en een andere van 10 cm of meer bovenaan. De urinoirs zijn door schotten afgescheiden zodat de gebruikers zich behoorlijk kunnen afzonderen. In afwijking van het bepaalde in artikel 92, tweede lid, moeten de toiletten buiten de gebouwen niet verwarmd worden. c) Zowel binnen als buiten de gebouwen: De grond en de scheidingswanden van de waterclosets worden bedekt hetzij met tegels of met een laag glad gemaakt cement, hetzij met enig ander duurzaam en volledig waterdicht materiaal, zodat ze tegen een dagelijkse schoonmaak met water bestand zijn. Hetzelfde geldt voor de grond alsmede voor de muren, tot op een hoogte van twee meter, van de lokalen waarin de waterclosets eventueel ondergebracht zijn. De deuren zijn eveneens afwasbaar. Art.95. (Opgeheven) Art.96. Het aantal waterclosets is ten minste 1 per 25 werknemers van het mannelijk geslacht die gelijktijdig tewerkgesteld zijn en ten minste 1 per 15 werknemers van het vrouwelijk geslacht die gelijktijdig tewerkgesteld zijn; het aantal urinoirs is onder dezelfde voorwaarden, ten minste 1 per 15 werknemers. De urinoirs mogen vervangen worden door waterclosets. Als de wettelijke normen onvoldoende blijken dient me terug te vallen op de functionele norm van 1 urinoir en 1 WC per 20 jongens (1 WC mag 1 urinoir vervangen) en 1 WC per 10 meisjes.

9

Checklist (niet gelimiteerd) voedingsmiddelenhygiëne

Bederfbare grondstoffen worden bij ontvangst gecontroleerd (visueel en temperatuurcontrole bij diepvriesproducten en te koelen voedingsmiddelen) Op regelmatige tijdstippen wordt gecontroleerd of de grondstoffen, de half-afgewerkte en de afgewerkte producten op de juiste temperatuur en met voldoende voorzorgen (snel afgekoeld, afgedekt, voldoende gescheiden,....) worden bewaard Het FIFO-principe (first in first out) wordt gehanteerd De vloer is voldoende hard en goed onderhouden De elektrische apparatuur, inclusief snoeren en aandachtspunten, is in goede staat De centrale gaskraan wordt na werktijd afgesloten De gastoestellen, de leidingen en de koppelingen zijn in goede staat en worden jaarlijks gecontroleerd De toestellen voor waterverwarming krijgen jaarlijks een controle- en schoonmaakbeurt De filters van dampkampen worden regelmatig gereinigd/vervangen Er zijn voldoende blusmiddelen aanwezig Er is een branddeken aanwezig Er zijn beschermingsmiddelen voor wie de installaties met corrosieve producten onderhoudt De rekken zijn niet te zwaar en zijn zo nodig verankerd Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

320

Schoonmaakmiddelen en spoelmiddelen zijn apart opgeborgen Gassen en dampen worden voldoende afgevoerd door de ventilatie De afvalverwijdering gebeurt zorgvulding zodat besmetting wordt voorkomen De persoonlijke hygiëne voldoet (zuivere werkkledij, propere handen en nagels, ...) Een externe instelling keurt periodiek de hygiëne in de keuken.

6

Beleidsverklaring Veiligheid, Gezondheid, Hygiëne en Leefmilieu

1.

De Inrichtende Macht en de Directie verklaren dat de Martinusschool te Bilzen een beleid zal voeren inzake veiligheid, gezondheid en milieu, dat conform is aan volgende verbintenissen en dat integraal en actief deel zal uitmaken van het schoolbeleid. Om gestalte te geven aan dit beleid van veiligheidsopvoeding, van veiligheidsen milieuzorg, wil zij: bijdragen tot de integratie van veiligheid, gezondheid en milieu in de opleiding en in de navorming van de hiërarchische lijn; de hiërarchische lijn en de andere medewerkers actief betrekken in de uitbouw van veiligheidsen milieudoelstellingen, dit gebeurt onder meer door actief werken met de reglementair voorgeschreven overlegorganen; de verantwoordelijkheden op elk niveau vastleggen; er over waken dat dit veiligheidsbeleid door alle medewerkers van de school gekend is, expliciet opgenomen in de beleidsopties van de school en toegepast wordt; regelmatige evaluaties zullen uitgevoerd worden om het veiligheids-, gezondheids- en milieubeleid bij te sturen. De voorbeeldfunctie van de school als onderwijsinstelling en van elke medewerker afzonderlijk zal sterk benadrukt worden wanneer het erom gaat leerlingen een algemene veiligheidsopvoeding te geven en om hen de regels van goed vakmanschap bij te brengen. De integratie van veiligheids-, gezondheids- en milieubewustzijn via de leerplannen en het leermateriaal zal bevorderd worden, zodat jongeren voor hun beroepsleven meer bewust zijn ter zake en als dusdanig de verschillende risico’s beter leren op te sporen, erop te anticiperen, hen te evalueren en te beheersen. Gezorgd wordt voor materiële schoolvoorzieningen die beantwoorden aan de criteria van veiligheid, gezondheid en milieu: een planning wordt opgesteld voor de aanpassing van oude gebouwen en installaties; een verantwoord aankoopbeleid wordt gevoerd. Een jaarlijks actieplan zal in elke school opgesteld en uitgevoerd worden met als doel de prestaties op het gebied van veiligheid, gezondheid, hygiëne en milieu voortdurend te verbeteren. Een actief preventiebeleid zal gevoerd worden ten opzichte van nieuwe medewerkers, leerlingen en tewerkgestelde derden. De nieuwe medewerkers en leerlingen zullen via een onthaalbeleid attent gemaakt worden op de voorkomende risico’s. De medewerkers, leerlingen en derden tewerkgesteld in de school zullen regelmatig gewezen worden op de bestaande risico’s. Er zal een regelmatige bespreking van de veiligheidsen milieu-aspecten plaatsvinden met de bevoegde overlegorganen binnen en buiten de school en op de verschillende beleidsniveaus van de school. De nodige omkadering en middelen zullen voorzien worden om een actieve veiligheidsopvoeding te kunnen verzorgen en om een veiligheidsen milieuzorgsysteem te realiseren. Dit houdt onder meer de oprichting in van een dienst Preventie en Bescherming op het Werk en van een milieudienst. De school werkt actief mee aan preventie-initiatieven van de overheid - Tewerkstelling en Arbeid, Binnenlandse Zaken, Volksgezondheid, Leefmilieu e.d. - en zorgt voor een goede samenwerking met de diensten voor preventieve geneeskunde - Medisch Schooltoezicht en arbeidsgeneeskunde.

2. * * * * * 3.

4. * * 5. 6.

7. 8.

9.


321

Elisabeth Vanrusselt, directeur MS Bilzen

7 Gemeenschappelijke verklaring van 8 oktober 1992 inzake de integratie van veiligheid en gezondheid in onderwijs en opleiding als bijdrage tot het Europees jaar voor veiligheid en gezondheid op het werk De ondertekenaars van deze Gemeenschappelijke Verklaring stellen vast dat de publieke opinie aandringt op een sterkere integratie van “de veiligheid en de gezondheid” in onderwijs en opleiding en zij willen daar terdege rekening mee houden. Het is hen ook bekend dat het bevorderen van een veilig en gezond arbeidsmilieu, waar ook in de Europese Gemeenschap, één van de belangrijke doelstellingen is van de Commissie van de Europese Gemeenschappen die onderwijs en opleiding zien als wezenlijke en effectieve hefbomen ter zake. Daarom zullen de ondertekenaars in de komende maanden de aandacht vragen van de inrichtende machten en de directies die zij vertegenwoordigen voor de volgende concrete punten: bijdragen tot de integratie van het aspect veiligheid en gezondheid in de opleiding en de navorming van instructeurs, leraren en docenten; • het zorgen voor materiële schoolvoorzieningen die beantwoorden aan criteria van veiligheid, gezondheid en ergonomie, evenals het opstellen van een termijnplanning voor de aanpassing van oude gebouwen en installaties; • het naleven van de veiligheidsen gezondheidswetgeving, zeker als zij er mogen op rekenen dat die in de toekomst beter zal aansluiten bij de specifieke onderwijs- en opleidingssituaties; • nagaan hoe leerplannen en leermateriaal beter kunnen bijdragen tot de realisatie van het concept “integratie van veiligheid en gezondheid” • het overwegen van een jaarlijks actieprogramma in elke school; • instaan voor een vorming inzake preventiebeleid van de directies en de inrichtende machten; • het geregeld agenderen van het onderwerp veiligheid en gezondheid op de dagorde van de bevoegde overlegorganen; • binnen het kader van de financiële mogelijkheden, de nodige middelen en omkadering mobiliseren voor de realisatie van de veiligheid en gezondheid in het schoolmilieu. van gebouw, lokalen en werkruimtes •

Deel IV: HET DYNAMISCH RISICOBEHEERSINGSSYSTEEM Terminologische noot vooraf: In de reglementering wordt steeds gesproken van “werkgevers”, deze term is in het onderwijs niet gebruikelijk. Waar staat werkgever mag dan ook gelezen worden schoolbestuur of hogeschoolbestuur

1

Opzet van het globaal preventieplan en thema van een model van jaarlijks actieplan: een dynamisch risicobeheersingssysteem

1.1 Wettelijke grondslag voor de verplichting van een dynamisch risicobeheersingssysteem Elke werkgever is verantwoordelijk voor de structurele planmatige aanpak van preventie, overeenkomstig de Welzijnswet, door middel van een dynamisch risicobeheersingssysteem.


322

Zie hieromtrent (artikel 5, § 1, tweede lid, i) van de Wet van 4 augustus 1996 betreffende het Welzijn van de Werknemers bij de uitvoering van hun Werk (B.S. 18.09.96): De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Daartoe past hij de volgende algemene preventiebeginselen toe: (...) de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk met het oog op een systeembenadering waarin onder andere volgende elementen worden geïntegreerd: techniek, organisatie van het werk, arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen en omgevingsfactoren op het werk; (...) Dit doet geen afbreuk aan de specifieke verplichtingen die aan het schoolbestuur worden opgelegd in toepassing van het A.R.A.B. en in toepassing van andere besluiten vastgesteld in uitvoering van de wet.

2

Het dynamische risicobeheersingssysteem

2.1

Definitie van het dynamisch risicobeheersingssysteem

Het dynamisch risicobeheersingssysteem is gesteund op de algemene preventiebeginselen genoemd in de Welzijnswet en heeft betrekking op de hierna genoemde domeinen. De in artikel 5 § 1 van de Welzijnswet genoemde algemene preventiebeginselen: De werkgever treft de nodige maatregelen ter bevordering van het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk. Daartoe past hij de volgende algemene preventiebeginselen toe: a) b) c) d) e) f)

g) h) i)

j)

1° 2°

risico’s voorkomen; de evaluatie van risico’s die niet kunnen worden voorkomen; de bestrijding van de risico’s bij de bron; de vervanging van wat gevaarlijk is door dat wat niet gevaarlijk of minder gevaarlijk is; voorrang aan maatregelen inzake collectieve bescherming boven maatregelen inzake individuele bescherming; de aanpassing van het werk aan de mens, met name wat betreft de inrichting van de werkposten, en de keuze van de werkuitrusting en de werken productiemethoden, met name om monotone arbeid en tempogebonden arbeid draaglijker te maken en de gevolgen daarvan voor de gezondheid te beperken; zo veel mogelijk de risico’s inperken, rekening houdend met de ontwikkelingen van de techniek; de risico’s op een ernstig letsel inperken door het nemen van materiële maatregelen met voorrang op iedere andere maatregel; de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk met het oog op een systeembenadering waarin onder andere volgende elementen worden geïntegreerd: techniek, organisatie van het werk, arbeidsomstandigheden, sociale betrekkingen en omgevingsfactoren op het werk; de werknemer voorlichten over de aard van zijn werkzaamheden, de daaraan verbonden overblijvende risico’s en de maatregelen die erop gericht zijn deze gevaren te voorkomen of te beperken: bij zijn indiensttreding; telkens wanneer dit in verband met de bescherming van het welzijn noodzakelijk is;


323

k)

het verschaffen van passende instructies aan de werknemers en het vaststellen van begeleidingsmaatregelen voor een redelijke garantie op de naleving van deze instructies.

Het dynamisch risicobeheersingssysteem heeft betrekking op volgende domeinen en houdt rekening met de wisselwerking die er tussen de genoemde domeinen bestaat of kan bestaan: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

de arbeidsveiligheid; de bescherming van de gezondheid van de werknemer op het werk; de psychosociale belasting veroorzaakt door het werk; de ergonomie; de arbeidshygiëne; de verfraaiing van de arbeidsplaatsen; de maatregelen van de onderneming inzake leefmilieu, wat betreft hun invloed op de punten 1 tot 6°.

2.2 Doel van het dynamisch risicobeheersingssysteem en de elementen om het te verwezenlijken Het dynamisch risicobeheersingssysteem heeft tot doel de planning van de preventie en de uitvoering van het beleid met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogelijk te maken. Om dit doel te verwezenlijken bestaat het systeem steeds uit de volgende elementen: 1. 2. 3. 4.

de uitwerking van het beleid waarbij het schoolbestuur inzonderheid de doelstellingen bepaalt evenals de middelen om deze doelstellingen te realiseren (zie hierover de mededeling betreffende de beleidsverklaring); de programmatie van het beleid waarbij inzonderheid de toe te passen methodes en de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen worden bepaald; de uitvoering van het beleid waarbij inzonderheid de verantwoordelijkheden van alle betrokken personen worden bepaald; de evaluatie van het beleid waarbij inzonderheid de criteria worden vastgesteld om het beleid te evalueren.

Het schoolbestuur past dit systeem aan telkens dit noodzakelijk is ingevolge gewijzigde omstandigheden. Bij de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem houdt het schoolbestuur rekening met de aard van de activiteiten en de specifieke risico’s eigen aan die activiteiten evenals met de specifieke risico’s die eigen zijn aan bepaalde groepen werknemers. Het schoolbestuur ontwikkelt in zijn dynamisch risicobeheersingssysteem een strategie in verband met het verrichten van een risicoanalyse op basis waarvan preventiemaatregelen worden vastgesteld, rekening houdend met de bepalingen van de artikelen 8 en 9.

3

De risicoanalyse

De risicoanalyse gebeurt op het niveau van de organisatie in haar geheel, op het niveau van elke groep van werkposten of functies en op het niveau van het individu.


324

Zij bestaat achtereenvolgens uit: 1. 2. 3.

4

het identificeren van gevaren voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk; het vaststellen en nader bepalen van risico’s voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk; het evalueren van risico’s voor het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

De preventiemaatregelen die genomen moeten worden op basis van de risicoanalyse

De preventiemaatregelen die genomen moeten worden op basis van de in artikel 8 bedoelde risicoanalyse worden vastgesteld op het niveau van de organisatie in haar geheel, op het niveau van elke groep van werkposten of functies en op het niveau van het individu, rekening houdend met de volgende volgorde: 1. 2. 3.

preventiemaatregelen die tot doel hebben risico’s te voorkomen; preventiemaatregelen die tot doel hebben schade te voorkomen; preventiemaatregelen die tot doel hebben de schade te beperken.

Het schoolbestuur onderzoekt voor elke groep van preventiemaatregelen welke hun invloed is op het risico en of zij zelf geen risico’s inhouden, zodat ofwel een andere groep van preventiemaatregelen moet worden toegepast ofwel bijkomende preventiemaatregelen van een andere groep moeten worden genomen. De preventiemaatregelen hebben inzonderheid betrekking op: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8 9 10 11 12

de organisatie van de onderneming of instelling met inbegrip van de gebruikte werken productiemethoden; de inrichting van de arbeidsplaats; de conceptie en aanpassing van de werkpost; de keuze en het gebruik van arbeidsmiddelen en van chemische stoffen of preparaten; de bescherming tegen de risico’s voortvloeiende uit chemische, biologische en fysische agentia; de keuze en het gebruik van collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en van werkkledij; de toepassing van een aangepaste veiligheidsen gezondheidssignalering; het gezondheidstoezicht met inbegrip van de medische onderzoeken; psychosociale belasting veroorzaakt door het werk; de bekwaamheid, de vorming en de informatie van alle werknemers, met inbegrip van aangepaste instructies; de coördinatie op de arbeidsplaats; de noodprocedures, met inbegrip van de maatregelen in geval van situaties van ernstig en onmiddellijk gevaar en met betrekking tot de eerste hulp, de brandbestrijding en de evacuatie van de werknemers.


325

5

Het globaal preventieplan43

Het schoolbestuur stelt in overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk een globaal preventieplan op voor een termijn van vijf jaar waarin de te ontwikkelen en toe te passen preventieactiviteiten worden geprogrammeerd, rekening houdend met de grootte van de onderneming en de aard van de risico’s verbonden aan de activiteiten van de onderneming. Dit globaal preventieplan wordt ter schrift gesteld en omvat inzonderheid: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

6

de resultaten van de identificatie van de gevaren en het vaststellen, nader bepalen en evalueren van de risico’s; de vast te stellen preventiemaatregelen; de te bereiken prioritaire doelstellingen; de activiteiten die moeten worden verricht en de opdrachten die moeten worden uitgevoerd om deze doelstellingen te bereiken; de organisatorische, materiële en financiële middelen die moeten worden aangewend; de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; de wijze waarop het globaal preventieplan wordt aangepast aan gewijzigde omstandigheden; de criteria voor de evaluatie van het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.

Het jaarlijks actieplan

Het schoolbestuur stelt in overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk, een jaarlijks actieplan op ter bevordering van het welzijn op het werk, tijdens het volgende dienstjaar. Dit jaarlijks actieplan is gesteund op het globaal preventieplan, wordt ter schrift gesteld en bepaalt: 1. 2. 3. 4.

43

de prioritaire doelstellingen in het kader van het preventiebeleid van het volgend dienstjaar; de middelen en methoden om deze doelstellingen te bereiken; de opdrachten, verplichtingen en middelen van alle betrokken personen; de aanpassingen die moeten aangebracht worden aan het globaal preventieplan ingevolge: a) gewijzigde omstandigheden; b) de ongevallen, en incidenten die zich in de onderneming of instelling hebben voorgedaan; c) het jaarverslag van de interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk van het voorbije burgerlijk jaar; d) de adviezen van het Comité tijdens het voorbije burgerlijk jaar.

Leidraad bij het opmaken van een globaal preventieplan Hulpmiddel bij het opstellen van het vijfjaarlijks

globaal preventieplan uitgegeven door Prevent


326

7

Procedure betreffende de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem, het schriftelijk globaal preventieplan en het schriftelijk jaarlijks actieplan

Het schoolbestuur betrekt de leden van de hiërarchische lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk bij de uitwerking, programmering, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem, het schriftelijk globaal preventieplan en het schriftelijk jaarlijks actieplan. Hij raadpleegt tevens het Comité. Het schoolbestuur legt het schriftelijk vastgelegde globaal preventieplan bij elke wijziging of aanpassing vooraf ter advies voor aan het Comité. Het schoolbestuur legt het ontwerp van jaarlijks actieplan voor advies voor aan het comité uiterlijk de eerste dag van de tweede maand voorafgaand aan het begin van het dienstjaar waarop het betrekking heeft. Het jaarlijks actieplan mag niet in uitvoering worden gebracht voordat het Comité zijn advies heeft verstrekt of, zo niet, vóór het begin van het dienstjaar waarop het slaat.

8

De hiërarchische lijn

De hiërarchische lijn is belast met de uitvoering van het door het schoolbestuur vastgestelde veiligheids- of welzijnsbeleid. Dit houdt in dat zij ervoor zorgen dat dit beleid in praktijk gebracht wordt, wat steeds een zekere bevelsmacht inhoudt. Het begrip hiërarchische lijn wijst op alle niveaus van de hiërarchie van de school, van hoog tot laag. De directeur, de technisch adviseur-coördinator, de huismeester of -meesteres, de vakverantwoordelijke, de vaklokaalverantwoordelijke, de technisch adviseur, het hoofd van het personeelssecretariaat, het hoofd van de onderhouds- en of klusjesdienst en/of keukenploeg en dergelijke, behoren allen tot de hiërarchische lijn in de zin van de welzijnswet. De praktijkleraren komen hier logisch bij omdat zij hoe dan ook een hiërarchische verhouding hebben tot de leerlingen.

9

Taken van de leden van de hiërarchische lijn

De leden van de hiërarchische lijn voeren elk binnen hun bevoegdheid en op hun niveau het beleid van het schoolbestuur met betrekking tot het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk uit. Hiertoe hebben zij inzonderheid de volgende taken: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

voorstellen en adviezen formuleren aan het schoolbestuur in het kader van het dynamisch risicobeheersingssysteem; ongevallen en incidenten die zich op de arbeidsplaats hebben voorgedaan onderzoeken en maatregelen voorstellen om dergelijke ongevallen en incidenten te voorkomen; een effectieve controle uitoefenen op de arbeidsmiddelen, de collectieve en persoonlijke beschermingsmiddelen en de gebruikte stoffen en preparaten teneinde onregelmatigheden vast te stellen en maatregelen te nemen om hieraan een einde te maken; tijdig het advies inwinnen van de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk; controleren of de verdeling van de taken op een zodanige wijze geschiedt dat de verschillende taken worden uitgevoerd door de werknemers die de daartoe vereiste bekwaamheid hebben en de vereiste opleiding en instructies hebben ontvangen; waken over de naleving van de instructies die in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk moeten worden verstrekt;


327

7.

zich ervan vergewissen dat de werknemers de inlichtingen die zij gekregen hebben in toepassing van de wetgeving inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk goed begrijpen en in praktijk brengen. Uiteraard kan hier het woord werknemers meestal eenvoudig aangevuld worden met leerlingen.

10

Evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem

Het schoolbestuur evalueert regelmatig in overleg met de leden van de hiërarchische lijn en de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk het dynamisch risicobeheersingssysteem. Hij houdt hierbij inzonderheid rekening met: 1. 2. 3. 4.

de jaarverslagen van de Diensten voor Preventie en Bescherming op het werk; de adviezen van het Comité en, in voorkomend geval, deze van de met het toezicht belaste ambtenaar; de gewijzigde omstandigheden die een aanpassing van de strategie in verband met het verrichten van een risicoanalyse op basis waarvan preventiemaatregelen worden vastgesteld noodzakelijk maken; de ongevallen en incidenten die zich in de onderneming of instelling hebben voorgedaan.

Rekening houdend met deze evaluatie stelt het schoolbestuur ten minste éénmaal om de vijf jaar een nieuw globaal preventieplan op.

11

Plichten van het schoolbestuur

De verplichtingen opgelegd aan de leden van de hiërarchische lijn en de werknemers doen geen afbreuk aan het beginsel van de verantwoordelijkheid van het schoolbestuur. De maatregelen inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk mogen in geen geval financiële lasten voor de werknemers met zich brengen.

12

Financiering van de financiële lasten ten aanzien van geassimileerde werknemers

De wijze waarop de financiële lasten worden gedragen ten aanzien van de personen die een beroepsopleiding volgen waarvan het studieprogramma voorziet in een vorm van arbeid die al dan niet in de opleidingsinstelling wordt verricht en van de leerlingen en studenten die een studierichting volgen waarvan het opleidingsprogramma voorziet in een vorm van arbeid die in de onderwijsinstelling wordt verricht, zal door de Koning bepaald worden.

13

Verplichtingen van het schoolbestuur inzake informatie en vorming van de werknemers

13.1 Basisprincipes betreffende vorming en informatie


328

Het schoolbestuur geeft aan de leden van de hiërarchische lijn en aan de werknemers alle informatie in verband met de risico’s en de preventiemaatregelen die van toepassing zijn op het niveau van de organisatie in zijn geheel, op het niveau van elke groep van werkposten of functies en op de individuele werkpost of functie die zij nodig hebben voor de uitoefening van hun taak of die zij nodig hebben voor de bescherming van hun veiligheid en gezondheid en deze van de andere werknemers. Hij geeft hen eveneens de nodige informatie betreffende de noodprocedures en inzonderheid met betrekking tot de maatregelen die moeten genomen worden in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar, en met betrekking tot de eerste hulp, de brandbestrijding en de evacuatie van de werknemers.

13.2 Het vormingsprogramma Het schoolbestuur stelt voor de hiërarchische lijn en voor de werknemers een programma op tot vorming inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, rekening houdend met de gegevens van het globaal preventieplan. Dit programma evenals de inhoud van de vorming zelf houden rekening met de instructies die krachtens de reglementering moeten worden opgesteld.

13.3 Het vormingsniveau van de werknemer en permanente vorming Wanneer het schoolbestuur een werknemer met de uitvoering van een taak belast neemt hij de bekwaamheid van de betrokken werknemer op het gebied van veiligheid en gezondheid in aanmerking. Het schoolbestuur neemt de nodige maatregelen opdat alleen werknemers die passende instructies hebben gekregen, toegang hebben tot de zones met ernstige en specifieke gevaren. Het schoolbestuur zorgt ervoor dat iedere werknemer een voldoende en aangepaste vorming in verband met het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk ontvangt die speciaal gericht is op zijn werkpost of functie. Deze vorming wordt inzonderheid gegeven: 1.

bij indienstneming;

2.

bij een overplaatsing of verandering van functie;

3.

bij de invoering van een nieuw arbeidsmiddel of verandering van een arbeidsmiddel;

4.

bij de invoering van een nieuw technologie.

Deze vorming wordt aangepast aan de ontwikkeling van de risico’s en aan het ontstaan van nieuwe risico’s en wordt indien nodig, op gezette tijden herhaald. De kosten van de vorming mogen niet ten laste zijn van de werknemers. Zij wordt gegeven tijdens de werktijd.

14 Maatregelen bij noodsituaties en in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar 14.1 Het intern noodplan Het schoolbestuur stelt een intern noodplan op dat van toepassing is voor de bescherming van de werknemers wanneer dit nodig is naar aanleiding van de vaststellingen gedaan ingevolge de risicoanalyse. Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

329

Dit plan is gesteund op procedures die aangepast zijn aan gevaarlijke situaties en mogelijke ongevallen of incidenten die eigen zijn aan de onderneming of instelling. Deze procedures hebben betrekking op: 1. 2. 3. 4. 5.

de informatie en de instructies betreffende de maatregelen in geval van nood; het alarm- en communicatiesysteem; de veiligheidsoefeningen; de handelingen te stellen bij evacuatie en eerste hulp; de middelen voor de eerste verzorging.

Let wel dat het nodig is om niet alleen te denken aan de risico’s binnen de school maar ook aan risico’s van buiten de school. Het gaat er dus niet alleen om ervoor te zorgen dat de leerlingen geëvacueerd kunnen worden maar tevens na te denken over de aanpak wanneer omstandigheden buiten de school ertoe nopen om de leerlingen binnen de school in veiligheid te brengen. Dergelijke omstandigheden zijn bijvoorbeeld ongevallen bij het vervoer van gevaarlijke stoffen op een verkeers- of waterweg nabij de school, luchtvaartongevallen (vooral voor scholen die gelegen zijn onder luchtverkeerswegen), brand of explosiegevaar in de onmiddellijke omgeving van de school en dergelijke. Zie hierover GOORDEN HENK, Noodplanning in scholen, Werk&Welzijn, nr 4/2000, Prevent, Brussel.44

14.2 Verplichtingen van het schoolbestuur bij noodsituaties Het schoolbestuur stelt alle werknemers die blootgesteld zijn of kunnen worden blootgesteld aan een ernstig en onmiddellijk gevaar zo spoedig mogelijk in kennis van dat gevaar en van de getroffen of te treffen beschermingsmaatregelen. Hij neemt maatregelen en geeft instructies aan de werknemers ten einde hen toe te staan, in geval van een niet te vermijden, ernstig en onmiddellijk gevaar, hun activiteit stop te zetten of zich in veiligheid te stellen door de arbeidsplaats onmiddellijk te verlaten. Hij onthoudt zich ervan behalve in uitzonderlijke, naar behoren gemotiveerde gevallen, de werknemers te verzoeken hun werk te hervatten in een werksituatie waarin nog een ernstig en onmiddellijk gevaar bestaat. Het schoolbestuur zorgt ervoor dat elke werknemer, wanneer een ernstig en onmiddellijk gevaar voor zijn eigen veiligheid of die van anderen dreigt en het onmogelijk is contact op te nemen met het bevoegde lid van de hiërarchische lijn of de interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk en rekening houdend met zijn technische kennis en middelen, de nodige passende maatregelen kan nemen om de gevolgen van een dergelijk gevaar te voorkomen. Zijn optreden mag dan voor hem geen enkel nadeel met zich brengen, tenzij hij ondoordacht heeft gehandeld of een zware fout heeft begaan. Een werknemer die, in geval van een niet te vermijden, ernstig en onmiddellijk gevaar, zijn werkpost of een gevaarlijke zone verlaat, mag daar geen nadeel van ondervinden en moet worden beschermd tegen alle ongerechtvaardigde nadelige gevolgen daarvan. Hij stelt onmiddellijk het bevoegde lid van de hiërarchische lijn en de interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk hiervan in kennis.

44

Noot voor de vertaler: Dit artikel is ook in het Frans verschenen.


330

15

Maatregelen in geval van arbeidsongeval

15.1 De aangifteplicht45 Van een ernstig arbeidsongeval dat zich op de arbeidsplaats zelf voordoet, wordt binnen de twee werkdagen die volgen op de dag van het ongeval, kennis gegeven aan de inspecteur bevoegd inzake arbeidsveiligheid, onverminderd de verplichting tot aangifte als opgelegd bij de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971. De kennisgeving geschiedt door het sturen van een afschrift van de aangifte van het ongeval of van een brief met vermelding van de naam en het adres van het schoolbestuur, de naam van het slachtoffer, de datum en de plaats van het ongeval en zijn vermoedelijke gevolgen en met een korte beschrijving van de omstandigheden.

15.2 Wat is een ernstig arbeidsongeval? Een ernstig arbeidsongeval is een dodelijk arbeidsongeval of een arbeidsongeval dat volgens de eerste medische diagnose, hetzij de dood, hetzij een algehele of gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid, hetzij een algehele tijdelijke arbeidsongeschiktheid van meer dat één maand tot gevolg kan hebben. Bovendien, wanneer het gaat om een dodelijk arbeidsongeval of om een arbeidsongeval dat volgens de eerste medische diagnose de dood of een blijvende arbeidsongeschiktheid van meer dan 25 % tot gevolg kan hebben, wordt de inspecteur bevoegd inzake arbeidsveiligheid ervan onmiddellijk in kennis gesteld, met de meest geschikte technologische middelen.

15.3 De arbeidsongevallensteekkaart Het schoolbestuur zorgt ervoor dat de al naargelang het geval de interne of de externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk die met deze opdracht is belast, voor elk ongeval dat ten minste een dag arbeidsongeschiktheid heeft veroorzaakt, een arbeidsongevallensteekkaart opstelt. Deze arbeidsongevallensteekkaart mag vervangen worden door een afschrift van de aangifte van het arbeidsongeval opgesteld ter uitvoering van de arbeidsongevallenwet van 10 april 1971, op voorwaarde dat de relevante inlichtingen betreffende het ongeval opgesteld werden door de interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk. Het schoolbestuur stuurt, in voorkomend geval, een afschrift van de arbeidsongevallensteekkaart of van de aangifte van het arbeidsongeval aan het departement belast met het medisch toezicht van de interne Dienst bedoeld in het tweede lid of aan de afdeling belast met het medisch toezicht van de externe Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk. Het schoolbestuur bewaart de arbeidsongevallensteekkaarten tot drie jaar verstreken zijn sedert het slachtoffer opgehouden heeft in de onderneming of instelling te werken. Wanneer de onderneming of instelling uit verscheidene exploitatiezetels bestaat, worden deze steekkaarten bijgehouden in de exploitatiezetel waarop ze betrekking hebben.

45

Zie Aangifte van arbeidsongevallen, Wetgeving in de praktijk, nr. 11, Prevent. Het is belangrijk te controleren of de school wel beschikt over de laatste uitgave.


331

De arbeidsongevallensteekkaarten worden ter beschikking gehouden van de met het toezicht belaste ambtenaren.

16 Verplichtingen van het schoolbestuur in verband met bepaalde documenten Het schoolbestuur stelt een documentatie samen betreffende de vraagstukken inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk, het intern en het extern milieu, die ter beschikking wordt gehouden van het Comité. Het schoolbestuur stuurt aan de met het toezicht belaste ambtenaar een volledig jaarverslag over de werking van de interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het werk in twee exemplaren en uiterlijk binnen drie maanden na het afgelopen burgerlijk jaar waarop het betrekking heeft. Dit dossier bevat de documenten die hieronder vermeld zijn en dient ter beschikking te liggen in het inspectielokaal tijdens de doorlichting. Het veiligheidsdossier van een school bevat de documenten die hieronder vermeld zijn en dient op school beschikbaar te zijn voor de leden van het comité PBW, van de onderwijsinspectie en van de technische arbeidsinspectie

16.1 Documenten intern opgemaakt •

• • • • • • • •

• • • • • • • • • •

het identificatiedocument betreffende de taakverdeling tussen interne en externe diensten PBW opgemaakt in uitvoering van artikel 8 Titel II, Hoofdstuk 1 De interne Dienst PBW, artikel 8, vierde lid; de beleidsverklaring ; de gemaakte risicoanalyses ; het globaal preventieplan (over termijn van 5jaar) ; het jaarlijks actieplan; de aankoopbonnen betreffende arbeidsmiddelen en persoonlijke beschermingsmiddelen de indienststellingsverslagen en de instructiekaarten betreffende arbeidsmiddelen; het schoolwerkplan; het schoolreglement; de werkplaatsreglementen en de reglementen betreffende bijzondere activiteiten zoals bewegingsopvoeding; de verslagen of notities van de veiligheidsinspecties door leden van de hiërarchische lijn; de samenstelling en de verslagen van het comité PBW/BOC ; het jaarverslag van de interne dienst PBW; de overeenkomst met een externe dienst PBW; het evacuatiescenario en het verslag van de evacuatieoefeningen ; het document met bevoegde personen aangeduid om de eerste hulp te bieden ; inventaris van de producten met gevaarlijke eigenschappen en hun lokalisatie de asbestinventaris en het asbestbeheersprogramma in uitvoering van artikel 148 decies van het ARAB ; de verslagen betreffende de opvolging van het asbestbeheersprogramma.


332

16.2 • • • • • • • • • • •

• •

Documenten opgemaakt door externen het brandpreventieverslag opgemaakt door de brandweer of door andere deskundigen; het keuringsverslag van de laagspanningsinstallatie (om de 5j) ; het verslag van het overleg met de bevoegde brandweer in uitvoering van artikel 52 en of van VLAREM hoogspanningsinstallatie (jaarlijks) ; gasinstallatie (bij indienststelling) ; controle centrale verwarming op stookolie (jaarlijks) ; de periodieke controledocumenten van liften, hefwerktuigen, blusmiddelen (mag ook door interne deskundige) ; de milieuvergunning ; het afvalbeheersplan ; de vergunning van de eetwareninspectie ; het certificaat dat het personeel dat instaat voor de fabricage en/of distributie van voedingsmiddelen een opleiding heeft gevolgd m.b.t.voedingsmiddelenhygiëne (bijlage KB 7/2/1997) ; het document waaruit blijkt welk personeel en leerlingen een medisch onderzoek hebben ondergaan ; attest(en) van nijverheidshelper.


333

17

Het globaal preventieplan en het jaarlijks actieplan

17.1 Het jaarlijks actieplan Zoals gezegd moeten de jaarlijkse actieplannen geënt worden op het globaal preventieplan. Voorgesteld wordt om enigszins in strijd met de wetgeving maar rekening houdend met het feit dat het globaal preventieplan mogelijk nog niet uitgewerkt is, dit als thema van het jaarlijks actieplan te nemen. Normaal moet de bevoegde directie van de technische arbeidsinspectie hiermee akkoord zijn, maar er zijn niet echt moeilijkheden hieromtrent te verwachten. • • •

Het model van jaarlijks actieplan van dit schooljaar betreft de uitvoering van de risicoinventaris en van de risico-evaluatie en de opstelling van het globaal preventieplan; Vervolgens begint men na de opstelling van het globaal preventieplan met de uitvoering ervan dit schooljaar en de volgende schooljaren; De school neemt zelf in zijn actieplan eventueel de vastgestelde zaken op waarvoor uitstel van uitvoering niet verantwoord zou zijn (evacuatie, opvolging van keuringsverslagen betreffende de elektrische installaties, gevaarlijke stoffen en preparaten, persoonlijke beschermingsmiddelen,...) M.a.w. in afwachting van het beëindigd zijn van de risico-inventaris en -evaluatie wordt zeker ingegaan op het reeds bekende risicopakket.

O.i. zal de arbeidsinspectie met deze werkwijze akkoord gaan indien de school hierover uitdrukkelijk een beslissing neemt en dit duidelijk vermeldt in het actieplan. Het spreekt vanzelf dat het comité voor Preventie en Bescherming op het werk of de vakbondsafvaardiging bij ontstentenis van comité het hiermee eens moeten zijn. Het spreekt ook vanzelf dat het noodzakelijk kan zijn om andere punten op te nemen in het thema van jaarlijks actieplan en dat niet vergeten mag worden dat scholen ook andere medewerkers hebben dan diegenen die het onderwijs verzorgen.

17.2 Elementen van globaal preventieplan van de school Zonder aanspraak te maken op volledigheid kan volgend lijstje gegeven worden van belangrijke elementen. De uitvoering van de taken van de hiërarchische lijn Er is de basisverantwoordelijkheid van de inrichtende macht, de verantwoordelijkheid van de directie en de opdracht van de preventieadviseur en de arbeidsgeneeskunde. Het is echter niet mogelijk om een veiligheidsbeleid te ontwerpen of uit te voeren als niet alle leden van de hiërarchische lijn hieraan meewerken. Risicoanalyse Een globaal preventieplan moet gebaseerd zijn op een risico-inventaris en evaluatie (R.I.E.). In een volgend punt worden een aantal werken genoemd die hiervoor kunnen gebruikt worden. Uiteraard kan de risicoanalyse die gemaakt werd voor het gebruik van PBM's vaak nuttig aangewend worden. Zie voor een referentie daarover in Deel VI over persoonlijke beschermingsmiddelen en de Handleiding voor de risicobeoordeling op het werk, Europese Commissie, 1996 (verkrijgbaar op de Dienst publicaties van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg) en Risico-evaluatie, Wetgeving in de praktijk, nr. 7, een uitgave van Prevent. Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

334

Onthaal van medewerkers en leerlingen Zie hierover onder meer het INSPIRATIEHANDBOEK VOOR EEN VEILIGE, GEZONDE, TOEGANKELIJKE EN AANTREKKELIJKE SCHOOL, VLOR afdeling TSO-BSO, Brussel, 1995, Leuvenseplein 4, 1000 Brussel, tel (02)219 42 99, fax (02)219 81 18. Brandpreventie en -bestrijding In de bibliotheken van het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen en van Prevent zijn eindwerken te vinden van preventieadviseurs die deze onderwerpen behandelen. Veilig aankopen Het gaat hier om de toepassing van de besluiten machines46, arbeidsmiddelen47, persoonlijke beschermingsmiddelen48, gevaarlijke stoffen en preparaten en de regelgeving betreffende collectieve beschermingsuitrusting in het ARAB. Uitgeleend materiaal In scholen wordt op basis van sociale overwegingen vaak materieel uitgeleend aan personeelsleden. Daar is niets op tegen indien er een controle bestaat op het terugkomen ervan zodat geen defect materieel in gebruik genomen wordt (bijvoorbeeld beschermingsmiddel dat ontbreekt). Maatregelen bij noodsituaties en in geval van ernstig en onmiddellijk gevaar Op basis van artikel 22 van het besluit Welzijn moet de werkgever een intern noodplan opstellen dat van toepassing is voor de bescherming van de werknemers wanneer dit nodig is naar aanleiding van de vaststellingen gedaan ingevolge de risicoanalyse. Dit plan is gesteund op procedures die aangepast zijn aan gevaarlijke situaties en mogelijke ongevallen of incidenten die eigen zijn aan de onderneming of instelling. Deze procedures hebben betrekking op : 1. 2. 3. 4. 5.

de informatie en de instructies betreffende de maatregelen in geval van nood; het alarm- en communicatiesysteem; de veiligheidsoefeningen; (eerlang verschijnt waarschijnlijk een nieuwe editie van evacuatie van schoolgebouwen van de NVVB- Winterthur) de handelingen te stellen bij evacuatie en eerste hulp; de middelen voor de eerste verzorging.

Elektriciteit In vele scholen en hogescholen zal men ter zake reeds veel beter op de hoogte zijn wanneer de vijfjaarlijkse keuring van de laagspanningsinstallaties en de jaarlijkse keuring van de hoogspanningsinstallaties gebeurt. Biologische agentia Zie hierover het besluit biologische agentia en vraag het advies van de arbeidsgeneeskundige dienst. Moederschapsbescherming

46

Zie Verstandig omgaan met machines en arbeidsmiddelen, Wat iedereen moet weten om op een veilige en gezonde manier om te gaan met machines en arbeidsmiddelen, een brochure van Prevent. 47 Zie Arbeidsmiddelen , Wetgeving in de praktijk, nr. 4, een uitgave van Prevent 48 Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen, Wetgeving in de praktijk, nr. 10 en Persoonlijke beschermingsmiddelen: markering, bestelling en normen, Wetgeving in de praktijk, nr. 6


335

Zie hierover het besluit moederschapsbescherming in de Codex. Dit betreft enkel werkneemsters in een school doet er dan ook best aan om met het MST of de Geneeskundige dienst voor de studenten uit te maken wat er dient te gebeuren voor de zwangere leerlingen of studentes. Gevaarlijke stoffen en preparaten • • • •

Onderhouds- en reinigingsproducten Chemielokaal GSP gebruik in de verschillende technieken Pesticiden en meststoffen

Werken met derden Zie brochures over VCA (veiligheidscontrolelijst aannemers) de brochures van onder meer het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen en de brochure over BeSACC van het VBO49. Zie voor de preventie van een van de belangrijke brandoorzaken in onderwijsinstellingen: VEILIGHEIDSFICHE NVBB. CHECKLIST VOOR WERKEN MET OPEN VUUR, BLANKE VLAM OF HITTEPUNT. NVBB-MAGAZINE (B)-Nr 134 - Februari 1997 - Fiche 1997/1 - 1 pp. Er zijn talrijke voorbeelden van branden die ontstaan zijn in de eerste uren volgend op werken met open vuur, blanke vlam of hittepunt (lassen, snijbranden, solderen, afbijten, afbranden van verf of vernis, ontdooien...). Opdrachtgevers, veiligheidsverantwoordelijken en uitvoerders kunnen de risico's beperken door de veiligheidsmaatregelen te nemen voor, tijdens en na het werk. Onderhoud en herstellingen Zie voor het opzetten van een beleid van preventief onderhoud de Praktische Gids voor het Onderhoud van Gebouwen, Nationale Orde van Architecten 1991. Toegankelijkheid voor gehandicapten Zie Wet van 17 juli 1975 betreffende de toegang van de gehandicapten tot gebouwen toegankelijk voor het publiek (B.S. 19 augustus 1975) en het K.B. van 9 mei 1977 genomen in uitvoering van de Wet van 17 juli 1975 betreffende de toegang van gehandicapten tot gebouwen voor het publiek (B.S. 8 juni 1977). Omgevingsfactoren (geluid, ventilatie, temperatuur en dergelijke) Zie hieromtrent Ergonomisch Onderzoek naar fysische omgevingsfactoren van theorielokalen in het secundair onderwijs, Ko Timmer, Ludo Moons en Peter Schoemakers, Antwerpen, 1998. Een samenvatting van dit onderzoek is verschenen in nummer 1998/4 van Preventie en Bescherming (tijdschrift van het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen dat in de plaats is gekomen van Doe het Veilig) en in nummer 1998/4 van Werk & Welzijn (tijdschrift van Prevent dat in de plaats is gekomen van Promosafe van de NVVA). Zie ook de serie van vijf brochures van de Dienst Humanisering in verband met trillingen en omgevingsfactoren op het werk, uitgegeven in 1999. Deze serie omvat de volgende titels: Lawaai, Thermische omgevingsfactoren, Verlichting, Globale lichaamstrillingen en Trillingen van het handarm-systeem. Twee brochures (Lawaai en Thermische omgevingsfactoren) zijn vergezeld van een informaticaprogramma. Daarmee kunnen de evaluatiehandelingen geformaliseerd worden. De brochures kunnen besteld worden bij de dienst publicaties van het FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Belliardstraat 51, 1040 Brussel. Tel: 02/233 42 11 - Fax: 02/233 42 36 - E-mail: [email protected]. Tillen van lasten en intern transport

49

Zie ook BESACC-CRITERIALIJST Lijst met criteria waaraan een contractor moet voldoen om een BeSaCC-attest te behalen., een uitgave van Prevent


336

Zie het Besluit manueel hanteren van lasten, zie ook Manueel hanteren van lasten, Wetgeving in de praktijk, nr. 2, een uitgave van Prevent. . Kantoorergonomie: informatica, zithouding, beeldschermwerk en dergelijke Hierover is veel documentatie beschikbaar in het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen en bij Prevent50. Veiligheid in verband met sport en bewegingsopvoeding (scolair, para- en extrascolair) Zie hierover onder meer de bijdrage van Henk Goorden in INTEGRATIE VAN VEILIGHEID EN GEZONDHEID IN DE LERARENOPLEIDING. VGOS - Brussel (B) / VVKHO - Anderlecht (B) , Maart 1997 DOC NO: 97240 (nr van de Prevent-Bibliotheek - voorheen NVVA) - ook aanwezig in de bibliotheek van het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen. Open-deurdagen en schoolfeesten Het gaat hier om de problematiek van demonstraties, werkende machines, voedseldistributie, aanwezigheid van kinderen en dergelijke. Persoonlijke beschermingsmiddelen Zie in dit verband onder meer Deel VI van deze brochure. Stress en burn out (psychosociale belasting van het werk geheten in de wetgeving) Een belangrijke zoniet de belangrijkste factor in dit verband is de organisatie van de communicatie, eigenlijk de communicatiecultuur. Zie informatiedossier Werkdruk en Arbeidsorganisatie in het Onderwijs, Brussel 1998 en de brochure Stress bij leerkrachten. De school maakt het verschil, Brussel 1998. Zie ook ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN (NL)-Nr 10 - 1991 - pp. 639-641. LANGDURIG VERZUIM IS EEN ORGANISATIEKENMERK. ZIEK OP DE ENE SCHOOL, MAAR NIET OP DE ANDERE? een artikel van de hand van A.A.J. van Zoelen en A.H. Nieuwland, ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN (NL)Nr 2 - 1993 - pp. 71-73 - Nr 3 - 1993 - pp. 131-133. VERZUIMBELEID IN HET ONDERWIJS. Charles H.M.G. Engelen en ARBEIDSOMSTANDIGHEDEN (NL)-Nr 11 - November 1995 - pp. 559563 ill. ZIEKTEVERZUIM HBO-DOCENTEN : MINDER VAAK, MAAR WEL LANGER. P. Kamphuis e.a. Geweld in de hogeschool en op school Dit is een aangelegenheid waarbij minder de arbeidsgeneeskundige dienst als wel het PMS en in de toekomst de CLB betrokken is. Let wel dat voor de met werknemers gelijkgestelde leerlingen en studenten ook de regelgeving betreffende pesten, geweld en OSGW van toepassing is tijdens de praktijkuren. Post-traumatische stress Hiermee wordt bedoeld de opvang van de leerlingen en de medewerkers wanneer er zich in de school een traumatische gebeurtenis heeft voorgedaan. Het vakgebondene (mechanica, bouw, lichaamszorgen, horeca en dergelijke) Speciale aandacht is nodig voor afdelingen waar "geïmproviseerd" en "gecombineerd" wordt zoals etalagebouw, bepaalde richtingen van het KSO. In dit schema kan hier niet in detail op ingegaan worden. Dit is uiteraard ook belangrijk voor de organisatie van de lessen natuurwetenschappen51. 50

Zie bijvoorbeeld Kantoorergonomie, Ergonomie in de praktijk, nr. 1

51

Zie hierover Arbo bij natuurwetenschappen in het voortgezet Onderwijs, het adres van het NVON-secretariaat ( Nederlandse Vereniging Onderwijs Natuurwetenschappen) is:


337

Eetwarenhygiëne Strikt genomen behoort de HACCP-procedure niet tot de reglementering van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg maar een school doet er best aan om hiermee bij haar risicoanalyse toch rekening te houden. Ook scholen die geen vergunning nodig hebben voor de productie of distributie van eetwaren zijn gehouden aan de productaansprakelijkheid voor de eetwaren die zij op eender welke wijze of om eender welk motief produceert of verdeelt. Productaansprakelijkheid Hierbij kan onder meer gedacht worden aan: • zelfgemaakt speelgoed of zelfgemaakte speeltuigen; • naar huis meegegeven of door de school verkochte werkstukjes voor technologische opvoeding; • werkstukken voor de geïntegreerde proef; • werkstukken gemaakt door studenten in het hoger onderwijs; • zelfbouw van machines of installaties; • producten van miniondernemingen; • voedsel dat op school wordt bereid. Speeltuinen en speeltuigen Zie hierover het deel betreffende bewegingsopvoeding.

18

Overzicht van lijsten en onderwerpen

18.1 Een Nederlandse lijst Deze (Nederlandse) lijst geeft een idee van het werkveld. • Gebouw Keuken, magazijn, garderobe Onderwerpen: Terrein / verkeer - Toegangen / doorgangen - Onderhoud, orde en netheid - Apparatuur, hulpmiddelen - Werk- en bergruimte - Balies - Kantine, keuken - Nutsvoorzieningen - Sanitair Bedrijfshulpverlening - Afval - Ontruiming • Les-/werkruimte algemeen Theorielokaal, praktijklokaal, werkplaats Onderwerpen: Afmeting, inrichting - Geluid / lawaai - Uitzicht / verlichting - Klimaat - Ventilatie Meubilair / werkhouding - Nutsvoorzieningen - Repressieve voorzieningen - Afval - Werkkleding, schoeisel en persoonlijke beschermingsmiddelen • Sport Sport- en gymzalen Onderwerpen: Inrichting - Vaste toestellen - Verplaatsbare toestellen • Beeldschermwerk Lokalen tekstverwerking, losse PC-opstellingen, administratie Onderwerpen: Opstelling en inrichting beeldschermwerkplekken - Instelling beeldschermwerkplekken Organisatie van beeldschermwerk • Machines, installaties, gereedschappen, elektriciteit Lesruimten met: vast opgestelde machines, (elektrisch) handgereedschap, hulpmiddelen als trappen en steigers, karren, steekwagens etc., elektrische meetopstellingen Postbus 352 NL-7940 AJ Meppel tel. 0522-855370(tijdens kantooruren) fax 0522-855370 e-mail [email protected] Internetsite: www.nvon.nl


338

Onderwerpen: Aanschaf, onderhoud en plaatsing machines - Voorzieningen - Elektrische inrichting Bediening / alarm - Gereedschappen en hulpmateriaal - Transportmiddelen` • Geluid / lawaai Lesruimten met schadelijk geluid tengevolge van: werkzaamheden, machines, gereedschappen Onderwerpen: Lawaaibronnen - Lawaaibeheersing - Gehoorbescherming • Blootstelling gevaarlijke stoffen Werkzaamheden waarbij gezondheidsschadelijke stoffen worden gebruikt, gassen, dampen en stof kunnen vrijkomen, huidcontact met stoffen mogelijk is Onderwerpen: Inventarisatie en evaluatie- Maatregelen- Registratieformulier gevaarlijke stoffen Overzicht categorieën stoffen • Opslag gevaarlijke stoffen Alle lesruimten waar stoffen worden gebruikt die een milieu-, gezondheids- of veiligheidsrisico kennen Onderwerpen: Opslag in het lokaal - Opslag in speciale ruimten - algemeen - Losse kasten Bouwkundige kasten - Kluizen - Gebouw - Opslag van gassen - Opslag van gassen in het lokaal • Chemisch laboratorium Chemisch laboratorium, procestechnisch laboratorium Onderwerpen: Inrichting - Richtlijnen bij werkzaamheden - Zuurkasten - Luchtverversing Gasvoorziening - Repressieve voorzieningen • Biologisch laboratorium Lesruimten voor: microbiologie, hematologie, apotheek-, dokter-, en tandartsassistenten Onderwerpen: Inrichting - Richtlijnen bij werkzaamheden - Apparaten - Hygiëne - Afval • Straling Werkzaamheden, technieken en apparatuur waarbij straling vrijkomt: laslokalen, landmeter, UVsterilisatielampen, bruiningsapparatuur, röntgenapparaten. Onderwerpen: Niet-ioniserende straling - Ioniserende straling

18.2 Lijsten van risico’s opgemaakt in Vlaanderen 18.2.1 Verwarming a. chemische risico’s aanwezigheid van oliën en vetten commerciële waterbehandelaars fuel, solventen en ontvettingsmiddelen b. fysische en ander risico’s risico op verstikking door slechte afvoer van de verbrandingsgassen risico van elektrocutie ten gevolge van rechtstreeks contact met de elektrische stroom risico voor vallen bij gebruik van ladders en stellingen risico voor brand of explosie: vb. schouwbranden of defecte verwarmingsinstallaties risico op letsels van de wervelkolom door het tillen van of dragen van zware lasten (radiatoren ) risico voor slip- of valpartijen ten gevolge van vettige vloeren risico op brandwonden ten gevolge van lassen en branden met zuurstof-acetyleenvlam ca. 3000/C risico op verwondingen ten gevolge van contact met buizen, kranen, pompen enz. werken in slechte klimatologische omstandigheden: te hoge temperaturen, te veel lawaai. 18.2.2 Elektriciteit a. chemische risico’s gebruik van ontvettingsmiddelen b. fysische en andere risico’s risico’s van mechanische oorsprong (snijgereedschap ) risico’s voor valpartijen door het veelvuldig gebruik van ladders


339

risico’s voor elektrocutie door recht-of onrechtstreeks contact met elektrische geleiders, met zware brandwonden of dood als gevolg, is zeer reëel. risico op verwondingen door contact met bewegende delen (boormachine, ...) risico op brandwonden door contact met warme voorwerpen (lasmateriaal, ...) 18.2.3 Tuin a. chemische risico’s gebruik van sproeistoffen en meststoffen b. fysische en andere risico’s risico’s van mechanische oorsprong door het gebruik van grasmachine, snoeischaren werken in alle weersomstandigheden risico’s voor slip-of valpartijen bij het opstijgen van grasmachine, tractor, ... risico’s op letsel van de wervelkolom door het tillen van of dragen van zware lasten risico’s op brandwonden door aanraking van oververhitte motoren (grasmachine ...) 18.2.4 Keuken a. chemische risico’s gebruik van afwasmiddelen gebruik van ontkalkingsmiddelen gebruik van ontvettingsmiddelen b. fysische en andere risico’s risico’s van mechanische oorsprong: snijgereedschap, bewegende delen risico’s voor slip-of valpartijen ten gevolge van vettige of bevuilde vloeren risico’s voor elektrocutie door recht-of onrechtstreeks contact met elektrische geleiders in te vochtige werkomstandigheden risico’s op brand in de keuken is zeer reëel door aanwezigheid van atmosferische branders voor stoomtoestellen, braadpannen, friteuse risico op besmetting door contact met voedingswaren en afval risico op onderkoeling door gebruik van diepvries en koelapparatuur ergonomische problemen zoals groeiafwijkingen, vermoeidheid, spierklachten,... stralingen

19

Documentatie betreffende de bedrijfssectoren Bouwnijverheid

Informatie over persoonlijke beschermingsmiddelen bij bouwactiviteiten kunnen gevonden worden in volgende NAVB-publicaties: • Beroepsmonografie: De metselaar De bekister De dakafdichter De torenkraanbestuurder De loodgieter - zinkbewerker De schilder De schrijnwerker Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

340

De De De De De

betonstaalvlechter installateur centrale verwarming natuursteenbewerker glaszetter stukadoor

P-bladen P3 P4 P5 P6

Stellingen op ladderklampen (20 blz) Afbraakwerken met behulp van containers (4 blz) Werkplatformen met tandheugelaandrijving Verplaatsbare wisselstroomaggregaten op laagspanning met thermische motor

Speciale brochures Signalisatie van wegeniswerken Handboek voor intervenanten op tijdelijke of mobiele bouwplaatsen Onthaalbrochures Preventie- en beschermingsfiches

Veiligheidsnota's • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81

Het manueel hanteren van lasten Het onderhoud en de herstelling van voertuigen en machines Asfalteringswerken Veiligheidsraadgevingen voor de bouwnijverheid Spuitcabines in het bouwbedrijf - deel 1 Houtstof Afgezonderd tewerkgestelde werknemers Spuitcabines in het bouwbedrijf - deel 2 Het gebruik van bouwlasers Veiligheidsaspecten bij werken in en nabij sporen De stabiliteit van mobiele kranen Gevelsteigers Trillingen in het bouwbedrijf Valbescherming Persoonlijke beschermingsmiddelen - Algemene principes Persoonlijke beschermingsmiddelen - Speciale PBM Bouwcirkelzaagmachines Werken op daken Algemene preventiemaatregelen Vallen van hoogte Ladders en bouwtrappen Sociale voorzieningen in de bouw Het woon-werkverkeer voor arbeiders in de bouwsector. Veiligheids- en gezondheidssignalering Interne en externe preventie Verwijderen van asbest Werken in verontreinigde bodems


341

• • • • • • • • • • • •

82 Betoncentrales 83 Veiligheid bij gevelreiniging 84 Het globaal preventieplan 85 Vervoer van materieel in de bouwnijverheid 86 Autogeenlassen 87 Het globaal preventieplan deel 2 88 Veiligheid op kleine bouwplaatsen 89 Koninklijk Besluit van 25.1.2001 betreffende de tijdelijke of mobiele bouwplaatsen 90 Werkvergunningen in de bouw 91 Veiligheid bij wegeniswerken Deel 1 92 Werken in de nabijheid van leidingen 93 Veiligheid bij wegeniswerken Deel 2

Kleine en middelgrote ondernemingen (KMO’s) Zie voor Preventie en Bescherming op het Werk in de KMO-sector ook Veiligheid en gezondheid op het werk HANDBOEK VOOR DE INTERNE AUDIT ten behoeve van het MKB52, Europese Commissie, Brussel-Luxemburg, 1995, ISBN 92-826-9369-4, zie ook Handleiding voor de risicobeoordeling op het werk, Europese Commissie, Directoraat-generaal Werkgelegenheid, Arbeidsverhoudingen en Sociale Zaken, ISBN 92-827-4281-4, 1996, een document van de Europese Unie.

Land- en tuinbouw Zie ter zake de informatie van de Belgische Boerenbond

Metaalverwerkende nijverheid •

•

• •

VEILIGHEID EN HYGIËNE BIJ HET GEBRUIK VAN SNIJVLOEISTOFFEN, Nationaal Bedrijfscomité voor VGV van de metaalbouw,Dienst Humanisering, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Brussel, 1989 VEILIGHEID VOOR PERSEN VOOR METAALBEWERKING Nationaal Bedrijfscomité voor VGV van de metaalbouw,Dienst Humanisering, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg, Brussel, 1992 VEILIGHEID VAN HYDRAULISCHE PERSEN, Prevent(17) 97/21 VEILIGHEID EN GEZONDHEID IN DE METAALNIJVERHEID. - LASWERK: RISICO’S EN BESCHERMINGSMIDDELEN. CGBA - Brussel (B) 5de druk Bij laswerken en aanverwante technieken moeten de werknemers beschermd worden tegen gasen rookontwikkelingen, tegen het gevaar van zichtbare en onzichtbare stralen, tegen elektrokutie, tegen branden ontploffingsgevaar, enz...

Schoonmaak, textielonderhoud-en behandelingen, wasserijen

52


342

•

•

•

Schoonmaak en onderhoud - technisch handboek, uitgegeven z.d. door ABSU. Dit boek betreft schoonmaak van gebouwen en geeft in 23 technische fiches alle te nemen maatregelen voor schoonmaak activiteiten betreffende muren en vloeren. Milieu en Schoonmaak in België, voor ABSU uitgegeven z.d. door Revue Arts uitgevers BV Den Haag, geeft een beschrijving van de volledige schoonmaaksector ter gelegenheid van de introductie van het Cleaning Quality Label VEILIGHEID EN HYGIENE IN DE TEXTIEL-, KLEDING-, WASSERIJ- EN VERVERIJBEDRIJVEN, Dienst Humanisering, 1974

Verwarming CHECKLISTS BIJ DE IDENTIFICATIE VAN RISICO’S IN DE PRAKTIJK: VOORBEELD UITWERKING VAN DE CHECKLIST VOOR DE VERWARMING EN DE STOOKPLAATS, Prevent, 97/14 p 6-7


343

Deel V: STAGES 1

Taak van de preventieadviseur

Indien de reglementering betreffende veiligheid en gezondheid van toepassing in scholen strikt geïnterpreteerd wordt, dan heeft een preventieadviseur van een school weinig te zien met de veiligheid en de gezondheid van leerlingen en studenten bij de organisatie van stages van leerlingen en studenten in ondernemingen en instellingen. Dit standpunt wordt gelukkig nog door weinigen gedeeld. Het zou trouwens blijk geven van weinig zin voor management om geen gebruik te maken van de deskundigheid die men in huis heeft wanneer het erom gaat de verplichtingen van een school na te doen komen. Wanneer hierna de verplichtingen van een school t.a.v. de leerlingen en studenten gegeven worden, is het bovendien niet goed te zien wie anders dan de preventieadviseur ter zake de schoolleiding zou adviseren. Deze rol van de preventieadviseurs sluit de opdracht van de praktijkleraars en van de technisch adviseurs niet uit, wel integendeel. Opzet van het bovenstaande is aan te geven dat de preventieadviseurs ter zake een rol te spelen hebben.

2 De verplichtingen van een school i.v.m. de organisatie van stages van leerlingen en studenten in ondernemingen en instellingen Een school dient ervoor te zorgen dat leerlingen en/of studenten een goede veiligheidsopvoeding ontvangen en dient te waken over hun veiligheid en gezondheid tijdens hun opleidingsperiode. Stages bieden bovendien de gelegenheid om leerlingen en studenten te laten kennisnemen van veiligheidsroutines die op school niet nodig zijn. Een krachtproef zal voor hen echter vaak ook het feit zijn dat werknemers van de stageplaats de veiligheidsvoorzieningen niet zo belangrijk vinden.

2.1

Stages en regels van goed vakmanschap

Een goede veiligheidsopvoeding behelst het aanleren van de regels van goed vakmanschap. Dit kan op school enkel gebeuren indien op school een goede infrastructuur aanwezig is en indien er goede veiligheidsroutines bestaan, dit als leerzaam en overtuigend voorbeeld. Indien leerlingen en/of studenten een deel van hun opleiding ontvangen in een onderneming of een instelling geldt uiteraard hetzelfde. Het zou immers niet opgaan dat een leerling bij deze stages slechte voorbeelden zou krijgen.

2.2 De zorg voor de veiligheid en de gezondheid van de leerlingen en studenten De school heeft er zich toe verbonden om onderwijs te verstrekken rekening houdend met de fundamentele rechten van de leerlingen. Zo is het onder meer één van de Recht van het Kind om integer - d.w.z. veilig en gezond - op te groeien. Dit betekent meteen dat deze zorg ook dient te gelden wanneer een leerling of een student op stage gaat, tenminste voorzover de school dit in de hand heeft of kan hebben.


344

3 Concrete aandachtpunten m.b.t. veiligheid en gezondheid bij de organisatie van stages De gemaakte overwegingen over de verplichtingen van een school hebben gevolgen bij het concreet organiseren van stages. En wel met volgende aandachtspunten.

3.1

Elementen bij de keuze van stageplaatsen

De zorgplicht van een school en haar plicht om op te leiden tot goed vakmanschap heeft gevolgen voor de keuze van de stageplaatsen. Volgende elementen kunnen gebruikt worden bij het maken van deze keuze: Onthaalbeleid Het eerste element waarmee kan onderzocht worden of een onderneming of instelling geschikt is om leerlingen te ontvangen is de vraag of er een onthaalbeleid aanwezig is. Wanneer de werknemers van de gastonderneming of -instelling behoorlijk onthaald worden, is er een grote kans dat deze ook in staat zijn om stagiairs behoorlijk te onthalen. Hier is de mate waarin veiligheid en gezondheid bij dit onthaal betrokken wordt natuurlijk belangrijk. Elementen van dit onthaalbeleid zijn het aanwezig zijn van een onthaalbrochure, een onthaalvideo e.d.. Veiligheidsinfrastructuur en veilige infrastructuur Een element van de veiligheidsinfrastructuur en een deel van het onthaal betreft het gebruik van individuele beschermingsmiddelen. Deze zijn alleszins dezelfde als diegene die op school gebruikt worden voor de vakopleiding en mogelijk nog andere. In bedrijven kan er bijvoorbeeld meer risico zijn voor vallende voorwerpen dan tijdens de opleiding op school. M.a.w. de ondernemingsveiligheid omvat soms meer dan de vakveiligheid en dit geldt ook voor andere aangelegenheden. Een ander element betreft de aanwezigheid van pictogrammen. Voor leerlingen en studenten - minder dan de werknemers vertrouwd met de onderneming of instelling - zijn deze van enorm belang. En wanneer de pictogrammen niet aanwezig zijn of onoordeelkundig aangebracht dan zal de rest wel overeenkomstig zijn. Afhankelijk van de aard en de grootte van de stageplaats verdient ook het evacuatieplan aandacht, het afvalbeleid e.d.m. Ook het bestaan en de inhoud van het globaal preventieplan en het actieplan geven een beeld over de veiligheidscultuur van en op de stageplaats. Ook de ongevallencijfers van een stagebedrijf kunnen zeer leerzaam zijn. Monitoraat Zie hierover het K.B. van 3 mei 1999 betreffende de bescherming van de jongeren op het werk (B.S. 3 juni 1999, p20115-20121); Codex Welzijn op het werk Titel VIII: Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties, Hoofdstuk II Jongeren op het werk. Dit betekent dat het nodig is na te gaan of de onderneming en de instelling wel in staat zijn om dit monitoraat aan te bieden volgens het aantal stagiairs en volgens de pedagogische capaciteiten van de werknemers die met dit monitoraat belast worden. Het spreekt vanzelf dat dient nagegaan te worden of de onderneming geen activiteiten heeft die haar ontoegankelijk maakt voor minderjarigen.

3.2

Voorbereiding van de leerlingen


345

De eerste voorbereiding van de leerlingen kan onder meer bestaan in het doormaken van de lessen opgenomen in de Syllabus Welzijn op het werk van Prevent. Op grond van ondernemingsspecifieke aspecten van de stageplaats kan deze voorbereiding eventueel meer toegespitst worden. Uiteraard staat het stagebedrijf of -instelling in voor informatie over het specifieke wanneer de stagiaires onthaald worden.

3.3 Begeleiding van de leerlingen - de dienst Preventie en Bescherming op het Werk van de stageplaats In samenwerking met de dienst Preventie en Bescherming op het Werk van de stageplaats kan de dienst Preventie en Bescherming op het Werk van de school enige begeleiding geven aan de stagiairs. Enig overleg tussen de arbeidsgeneesheer van de stageplaats en de schoolarts is ook gewenst omdat ook geneeskundig het ondernemingspecifieke verder kan gaan dan het vakspecifieke. Dit is zeker het geval voor de nodige inentingen en eventueel voor lawaaihinder op de stageplaats.

3.4

Verzekeringen

Het is tenslotte nodig om bij de verzekeringstussenpersoon van de school te informeren of alle risico’s verbonden aan de stage - uitbreiding van de aansprakelijkheid van de school en verplaatsingen tussen woning en stageplaats en tussen school en stageplaats - wel gedekt zijn door de lopende verzekeringen. Zie in punt 4.5 een uittreksel uit het Inspiratiehandboek voor een veilige, gezonde, hygiënische en aantrekkelijke school van de afdeling TSO-BSO van de VLOR

4 De gevolgen van de gelijkstelling met werknemers van stagiairs op de organisatie van stages 4.1 Wijziging van het toepassingsgebied van het ARAB: het toepassingsgebied van de Wet Welzijn Werknemers en van de Codex Door de wijziging van het toepassingsgebied van het ARAB worden de stagiaires nu uitdrukkelijk gelijkgesteld met werknemers. Deze wijziging is bevestigd in artikel 2 van de Wet Welzijn Werknemers. Dit heeft gevolgen voor de leerlingen en studenten die op stage gaan en voor de personen die op school een stage doen, op de eerste plaats voor de organisatie van het medisch toezicht en ook voor het ter beschikking stellen van arbeidskledij en persoonlijke beschermingsmiddelen. Voor het arbeidsgeneeskundig toezicht wordt naar een oplossing gezocht en dit zal door een K.B. geregeld worden, voor het ter beschikking stellen van arbeidskledij en persoonlijke beschermingsmiddelen is het mogelijk dat school en stageplaats afspraken maken in die zin dat de leerling of student arbeidskledij en persoonlijke beschermingsmiddelen meebrengt naar de stageplaats, met als eindverantwoordelijke de werkgever van het stageplaats.

4.2

Definitie van de noties “stage” en “stagiaire”

Het eerste probleem is echter te weten wie nu eigenlijk “stagiaire” is.


346

In het SOCIAALRECHTELIJK WOORDENBOEK VAN DE BENELUX(25) wordt “stage” gedefinieerd als: “tijd, welke iemand doormaakt in het kader van een afgerond leerprogramma voor het opdoen van beroepservaring” Uit datgene wat volgt, blijkt dat het niet evident is dat alle stagiairs ook effectief een “stage” verrichten.

4.3

Leerlingen en studenten op stage - functioneel

Leerlingen doen allerlei soorten stages. Deze kunnen als volgt gedefinieerd worden53: • arbeidsoriënterende stages (snuffelstages); In een arbeidsoriënterende stage ligt het accent op een kennismaking met de arbeidssituatie in een bedrijf/instelling • beroepsvoorbereidende stages; Bij de beroepsvoorbereidende stage ligt het accent op beeldvorming van de praktijk, en kennismaking met de eisen die er gesteld worden. Dit betekent dat een leerling praktijkervaring opdoet in de beroepsvelden die corresponderen met de afdeling en zich oriënteert op het onderwijs dat op de beroepen is afgestemd. De oriëntatie zal geleidelijk specifieker worden van beroepenoriëntatie naar beroepsoriëntatie. • beroepsopleidende stages. Een beroepsopleidende stage is gericht op die doelen van de opleiding die zijn afgeleid van het beroepsprofiel en op het behalen van de beroepskwalificatie. Men kan ervan uitgaan dat enkel de beroepsopleidende stage een stage is die past in de definitie van het Sociaalrechtelijk woordenboek en van de wet Welzijn. Dit neemt echter niet weg dat in bepaalde gevallen de stagiaires persoonlijke beschermingsmiddelen behoeven ook als het niet gaat om een echte stage. Dit is niet speciaal want in vele bedrijven behoort het tot de gewoonte om bezoekers persoonlijke beschermingsmiddelen te verstrekken. Het onderscheid tussen de diversie vormen stage heeft echter weinig belang omdat door de algemene voorzichtigheidsplicht, die reeds eerder in deze brochure aanbod is gekomen, de stagebedrijven hoe dan ook toch moeten optreden als goede huisvaders en de stagiairs dus de nodige bescherming moeten bieden.

4.4

Studenten in het H.O.B.U. op stage

Hoewel eerder genoemde definitie van de beroepsopleidende stages geschreven is in functie van TSO/BSO, past zij toch ook op de stages in het H.O.B.U. en kan men er van uitgaan dat het vermoedelijk steeds om stagiaires gaat in de zin van de definitie van het Sociaalrechtelijk Woordenboek.

4.5 Uittreksel uit het Inspiratiehandboek voor een veilige, gezonde, hygiënische en aantrekkelijke school van de afdeling TSO-BSO van de VLOR, Brussel, 1995

Zie H.J.J.M. AARTS, Stages in het VBO handleiding, Katholiek Pedagogisch Centrum, november 1992, Spruyt, Van Mantgem & De Does, Leiden

53


347

De term diensthoofd VGV werd vervangen door preventieadviseur en VGV door Preventie en Bescherming op het Werk. Organisatie van stages Noot vooraf: De aangestipte punten zijn niet enkel bestemd voor industriële stages, maar ook voor stages in handelsondernemingen, banken, verzorgingsinstellingen e.d.m. 1. Veiligheidsopvoedkundige voorbereiding 1 Stageoorden worden gekozen in functie van veiligheidsaspecten (onder meer onthaalbeleid). 2 De leerlingen hebben op school vooraleer zij op stage gaan de nodige vorming ontvangen betreffende: preventietechnieken; preventiestructuren (dienst en comité Preventie en Bescherming op het Werk, arbeidsgeneeskundige dienst en -eventueel - dienst voor radioprotectie); brandpreventie, brandbestrijding en evacuatie. 3 De leerlingen wordt op school duidelijk gemaakt dat ongevallen geen toeval zijn maar dat zij een oorzaak hebben (slechte organisatie van het werk, gehaastheid, slordigheid enz.) 4 De leerlingen worden op school voorbereid op het verrichten van EHBO bij levensbedreigende situaties (C.P.R., stelpen van bloedingen en andere situaties waarbij minuten beslissen...) en de benadering van een noodsituatie in het algemeen. 5 De leerlingen wordt op school duidelijk gemaakt dat voor de preventie van ongevallen samenwerking nodig is en dat iedereen mee instaat voor de preventie van ongevallen van anderen. 6 De leerlingen wordt op school bijgebracht dat het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen niet ingevoerd is om het de mensen lastig te maken maar wel om personen te beschermen. 7 De personeelsleden van de school geven het voorbeeld bij het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen. 2. Contacten dienst Preventie en Bescherming op het Werk - stagebedrijf 1 2 3

Er bestaat contact en overleg tussen de preventieadviseur van de school en de preventieadviseur van de stagebedrijven of -instellingen - verder genoemd stageplaats - aangaande de verlangens van de stageplaats. De school heeft ervoor gezorgd dat de leerlingen de regels van goed vakmanschap - met inbegrip van veiligheids-en gezondheidsaspecten - verworven hebben betreffende de technieken die zij in de stageplaats gaan toepassen. De school zorgt voor de nodige voorbereiding van de leerlingen die in de stageplaats technieken gaan aanleren of machines of installaties gaan gebruiken die op school niet aanwezig zijn.

3. Afspraken met stagebedrijf (arbeidsgeneeskunde,persoonlijke beschermingsmiddelen, werktijden) 1 2

Er bestaat een regeling betreffende het gebruik van de persoonlijke beschermingsmiddelen in de stageplaats door de leerlingen die deze - zoals het hoort - reeds gebruiken op school en in bezit hebben. In het stageverslag dient de leerling te verwijzen naar veiligheidsaspecten.

Deel VI HET GEBRUIK VAN PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMIDDELEN IN HET ONDERWIJS


348

Het gaat hier over specifieke aspecten van het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen in scholen. Er wordt niet ingegaan op het aspect patronale verplichtingen inzake persoonlijke beschermingsmiddelen te gebruiken door het personeel. Een school is immers verplicht persoonlijke beschermingsmiddelen ter beschikking te stellen van het personeel wanneer deze de in het ARAB en de Codex beschreven risico’s lopen. Dit geldt uitdrukkelijk voor al het personeel dat deze risico’s loopt in ASO, BSO, KSO en TSO, dus ook leraren chemie, schilderen, etstechniek en keramiek, keukenpersoneel, tuinmannen e.d.

1

De toepasselijkheid van het ARAB en Codex(27)op leerlingen en studenten

Strikt genomen zijn het ARAB en de Codex niet van toepassing op leerlingen en studenten, tenzij voor de met werknemers gelijkgestelden. De arbeidsinspectie hield zich tot voor kort voornamelijk bezig met de toepassing van het ARAB en de Codex op werknemers en hun werkgevers. Dit is nu duidelijk veranderd. Het ARAB bevat heel wat beschikkingen - brand, elektriciteit, ventilatie, temperatuur, signalisatie, pictogrammen, veiligheidsetiketten op gevaarlijke stoffen en preparaten e.d. - waarvoor geen onderscheid kan worden gemaakt tussen werknemers, leerlingen en bezoekers. Slechts enkele bepalingen maken dit onderscheid mogelijk: leerlingen hebben geen participatierecht in het comité Preventie en Bescherming op het Werk, vallen niet onder de regelgeving betreffende arbeidsgeneeskunde en hebben geen recht op gratis persoonlijke beschermingsmiddelen. Deze twee aangelegenheden moeten nog geregeld worden door uitvoeringsbesluiten. De toepassing van het ARAB en Codex op leerlingen en studenten is nochtans evident voor alle veiligheidsbeschikkingen die te maken hebben met de regels van goed vakmanschap en dit op grond van het Gemeen Recht. Zo kan uit de tekst en de rechtspraak rond artikel 1382 en volgende van het Burgerlijk Wetboek en de artikel 418 en volgende van het Strafwetboek opgemaakt worden dat het fout is om leerlingen niet te beschermen tegen aantoonbare risico’s wanneer de Codex duidelijk deze risico’s en de beschermingswijze omschrijft. Door het onderwijscontract verbindt de school er zich toe voor de veiligheid van de leerlingen en de studenten te zorgen en de leerlingen en de studenten op te leiden in de toepassing van de regels van goed vakmanschap. Dit geldt voor bepaalde activiteiten in zowel ASO, BSO, KSO als TSO en in vele hogeschoolopleidingen. Zo is de school verplicht om het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen(28) door leerlingen te verplichten indien het gebruik ervan door de Codex vereist wordt. Dit geldt mutatis mutandis uiteraard ook voor studenten. Volgens artikel 418 en volgende van het Strafwetboek is al wie door gebrek aan voorzorgen of door onvoorzichtigheid oorzaak is van lichamelijk letsel strafbaar. Het laten werken van leerlingen en studenten zonder persoonlijke beschermingsmiddelen is een vorm van onvrijwillige slagen en verwondingen en is dus strafbaar. Het is dus nodig een risicoanalyse te maken en deze te leggen naast de risico’s zoals deze vermeld worden in onder meer Bijlage II bij het besluit betreffende het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen van 7 augustus 1995 (hoofdstuk II Persoonlijk Beschermingsmiddelen van Titel VII van de Codex).


349

Bijvoorbeeld: een beschermingshoofddeksel54 moet worden gedragen door de werknemers waarvan het haar kan worden gegrepen door in beweging zijnde machineonderdelen of mechanische toestellen. Een beschermingshoofddeksel dient dus ook gedragen door de leerlingen en studenten die aan dezelfde machines werken, of zij nu met werknemers gelijkgesteld zijn of niet. Hetzelfde geldt mutatis mutandis bijvoorbeeld voor leerlingen of studenten die blootgesteld worden aan gevaarlijk lawaai in werkplaatsen, aan gevaar voor vallende voorwerpen, aan gevaar voor letsel aan huid en ogen door gebruik van gevaarlijke stoffen en preparaten in laboratoria, werkplaats of schildersatelier - BSO én KSO, aan gevaar voor verbranding in smederij of keuken of zaal e.d.m. Zie het Indicatief schema voor de inventarisatie van de risico’s met het oog op het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen bij de Richtlijn van de Raad van 30 november 1989 betreffende de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor het gebruik op het werk van persoonlijke beschermingsmiddelen door de werknemers (Publikatieblad d.d. 30.12.89 nr L 393/18 tot 28) dat een tabel geeft aan de hand waarvan een dergelijke risicoanalyse kan gemaakt worden.

2

De prioriteit van collectieve bescherming

De ateliers, labo’s en klassen moeten eerst in orde gemaakt worden met het oog op collectieve beveiliging. Binnen het geheel van preventiemaatregelen inzake veiligheid en gezondheid nemen de persoonlijke beschermingsmiddelen een speciale plaats in. Het gaat inderdaad om middelen die slechts als preventiemaatregel mogen ingevoerd worden indien het door technische redenen niet mogelijk is om de personen optimaal te behoeden voor risico’s. In die zin komen ze slechts op de tweede plaats, met name nà het invoeren en gebruiken van collectieve beveiligingsmiddelen. Het is daarom duidelijk dat een school zowel voor de personeelsleden als voor de leerlingen of studenten persoonlijke beschermingsmiddelen niet mag invoeren als remedie voor een technisch nietonoverkomelijk collectief risico. Het is bijvoorbeeld nonsens leerlingen, studenten en personeel een helm te laten dragen omdat de gevel op invallen staat.

3

De hiërarchische lijn van de school

Het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen door personeel en leerlingen of studenten wordt niet op de eerste plaats gecontroleerd door de preventieadviseur maar wel door de leden van de hiërarchische lijn van de school. In een omzendbrief van een van de onderwijskoepels over DE WERKPLAATSLEIDER EN DE WERKMEESTER55 wordt gesteld: • De werkplaatsleider waakt erover dat de arbeidsreglementen56 door leerlingen en leraren nageleefd worden.; Dit hoofddeksel dient aangepast te worden aan het kapsel: voor kortharigen kan een pet volstaan, voor langharigen is enkel een goed haarnetje aanvaardbaar. Het gaat immers niet om symbolen maar om instrumenten die bescherming dienen te bieden.

54

55

Dit zijn nu respectievelijk de technisch adviseur-coördinator en de technisch adviseur.

Hiermee worden waarschijnlijk bedoeld: de reglementen op de arbeidsbescherming (ARAB en Codex), de werkplaatsen vaklokaalreglementen en de arbeidsreglementen. Arbeidsreglementen zijn enkel voor het personeel bindend. 56


350

“In samenspraak met de preventieadviseur houdt hij toezicht op veiligheid en hygiëne.”; “De werkmeester zorgt ervoor dat de arbeidsreglementen57 en veiligheidsvoorschriften nageleefd worden.”. Het vormingsbeleid van de school inzake veiligheid dient dus ook deze personeelsleden te betreffen. • •

4

Weerbarstige leerlingen of leraren?

De controle op het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen gebeurt als volgt: •

de praktijkleraars zien toe op het gebruik ervan door de leerlingen;

•

de technisch adviseurs zien toe op de controle door de leraren en op het goede voorbeeld van de leraren;

•

de technisch adviseur-coördinator ziet toe op de controle door de werkmeesters;

•

de directie gaat na of de technisch adviseur-coördinator zijn of haar taak ter zake vervult en neemt desnoods de nodige sancties.

In geval van weerspannigheid van leerlingen en leraren is de school verplicht om gebruik te maken van de tuchtprocedure voorzien in resp. het leerlingenreglement en de rechtspositieregeling van de leraren. Ook in het arbeidsreglement58 van de school kan de Ondernemingsraad of het Lokaal Onderhandelingscomité sancties opnemen. Hierbij kan gedacht wordt aan “boetes” wanneer personeel van de school geen persoonlijke beschermingsmiddelen gebruikt wanneer dit nodig is. De ondernemingsraad of het L.O.C. kan de bestemming van de opbrengst van deze boetes bepalen: een of ander sociaal project bijvoorbeeld. Het nalaten van het opleggen van sancties kan strafrechtelijk vervolgd worden indien een ongeval zou gebeuren.

5

Persoonlijke beschermingsmiddelen

Het leren gebruiken van persoonlijke beschermingsmiddelen behoort tot de beroepscultuur die leerlingen en studenten bijgebracht wordt. De wijze waarop het werk dient afgeleverd, behoort tot het meesterschap dat tijdens de opleiding van bepaalde technici bijgebracht wordt. Dit is onder meer duidelijk het geval bij elektriciens en gasvaklieden, dit in het belang van de klant, zelfs van de gehele samenleving. De opleiding tot veilig werken dient echter niet enkel het belang van de klant en samenleving maar ook dat van de toekomstige werknemer. Vermits het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen deel uitmaakt van het ganse veiligheidsinstrumentarium dat dit veilig werken mogelijk maakt, moet in die zin aan attitudevorming gedaan worden.

6

De keuze van activiteiten

Het is belangrijk om bij het overwegen van activiteiten meteen na te gaan of de overwogen activiteit geen onnodige risico’s aanbrengt die niet in verhouding staan tot de noodzaak van de activiteiten zelf.

57

Idem

58

Verplicht krachtens de wet van 8 april 1965 tot Instelling van Arbeidsreglementen.


351

Eerst moet de ernst van het risico onderzocht worden. Overdrijving is ook hier uit den boze. En vervolgens moet men rekening houden met de veelheid van activiteiten waaraan leerlingen en studenten deelnemen. Zo is het evident dat leerlingen van de observatiejaren niet alle persoonlijke beschermingsmiddelen behoeven die verband hebben met de diverse activiteiten die ze voorgezet krijgen, natuurlijk op voorwaarde dat die activiteiten niet overdreven moeilijk of gevaarlijk zijn. Naast het prioritair gebruik van collectieve beveiligingsmiddelen blijft het nodig de opportuniteit van bepaalde activiteiten af te wegen vooraleer de beschermingsmiddelen in te voeren. Zo is het zeer de vraag of het wel nodig is dat leerlingen werken aan elektrische installaties die onder stroom staan. Wanneer de werkgever in het kader van het voorkomingsbeleid zo mogelijk risico’s moeten uitschakelen aan de bron, dan kan in een school, waar per definitie geen productiedwang bestaat, gelden dat onnodige risicorijke activiteiten niet georganiseerd worden. Didactische noodzaak moet prevaleren op stunts of dubieuze “meesterstukken”. De norm moet de progressie van de leerstof zijn en niet de confrontatie met gevaarlijke of moeilijke technieken.

7

Kapsel, kledij en sieraden

De persoonlijke bescherming begint bij een aangepast kapsel en goede arbeidskledij en het achterwege laten van sieraden. Vanuit veiligheidsoogpunt gaat het om de functionaliteit, en niet zozeer om de status, de uniformiteitsen/of fatsoensnormen. Het is belangrijk hiermee rekening te houden bij discussies hieromtrent. Dit geldt ook voor de discussies over het al dan niet aanvaarden van het dragen van hoofddoeken.

8

Wie zal dat betalen?

Vermits het grootste deel van de persoonlijke beschermingsmiddelen behoort tot de werkkledij die leerlingen of studenten in elk geval nodig hebben, kan de kostprijs ervan vooralsnog59 ten laste gelegd worden van de leerlingen of studenten indien ze bij hun inschrijving de nodige richtlijnen krijgen over de voorwaarden waaraan deze kleding moet beantwoorden. Voor de leerplichtige leerlingen, dit is tot 18 jaar, moet de toegang tot het onderwijs immers kosteloos zijn. De vraag is dan ook of het aanschaffen van de noodzakelijke persoonlijke beschermingsmiddelen inhoudt dat een schoolgeld ingevoerd wordt, wat in strijd zou zijn met genoemde kosteloosheid. O.i. is dit niet het geval en wel om volgende redenen: 1°

Leerlingen/studenten hebben in elk geval werkkledij en vaak ook werktuigen en ander materieel nodig voor bepaalde activiteiten.

2°

Het gaat ook om een keuze. In plaats van allerlei gadgets inzake kleding kan degelijke kleding gekocht worden.

3°

Mits verstandig aankopen is veiligheidskledij niet zo duur. Het is dus belangrijk dat de school al vanaf de inschrijving duidelijk maakt waaraan schoenen, brillen, overalls en dergelijke moeten beantwoorden. Indien in de school een procédé van collectieve aankoop gebruikt wordt, dan moet het opmaken van de bestelling gebeuren met een behoorlijk lastenboek. Uiteraard dient ook rekening gehouden te worden met de wetgeving op de handelspraktijken.

Een Koninklijk Besluit zal bepalen wie de kosten moet dragen voor arbeidskledij en persoonlijke beschermingsmiddelen. 59


352

9

Sporadisch gebruikte persoonlijke beschermingsmiddelen

Indien bepaalde beveiligingsmiddelen slechts sporadisch gebruikt worden/dan stelt de school deze ter beschikking. Een reglement en handelswijze voor hygiënisch gebruik is in dat geval noodzakelijk. Tussen de collectieve beveiliging en de persoonlijke beschermingsmiddelen is er ten slotte in het onderwijs waar elke leerling of student afzonderlijk slechts sporadisch aan een bepaalde activiteit deelneemt ook nog een categorie van gemeenschappelijke persoonlijke bescherming zoals lasschorten, laskappen, maskers voor spuitkabines en dergelijke meer. Deze worden uiteraard door de school aangeboden voor zover het uit hygiënisch oogpunt mogelijk is of voor zover hygiënische maatregelen genomen worden.

10

Stages en persoonlijke beschermingsmiddelen

Het beheersen van goede werkmethoden en het beschikken over goede arbeidskledij is belangrijk voor leerlingen of studenten in het BSO of het TSO en in het hogeschoolonderwijs die bedrijfsstages lopen of die in een vorm van deeltijds leren ingeschakeld zijn. Reeds lang lopen leerlingen/studenten van het TSO en het hogeschoolonderwijs, stages in bedrijven en ondernemingen en inzake veiligheid en gezondheid zijn er daarbij twee belangrijke aspecten: a)

ten aanzien van de leerling of de student zelf;

b)

ten aanzien van de bedrijven.

Ten aanzien van de leerling of van de student is het duidelijk dat het onderwijs de stagiairs reëel moet voorbereiden op wat hen buiten de schoolse omgeving te wachten staat. Het bezit van deugdelijke werkkledij en van de nodige attitudes inzake het gebruik van beschermingsmiddelen is absoluut nodig voor de student en meteen een naamkaartje voor de school die de leerling stuurt. Het staat buiten kijf dat men op een bedrijf raar zou opkijken een stagiair te zien aankomen die nog nooit gehoord heeft van pictogrammen, of een student-laborant die niet weet hoe men scheikundige producten etiketteert. Ten aanzien van de bedrijfswereld moet het onderwijs geen complexen hebben, maar zich ook geen illusies maken. Een school zou bij de keuze van stageplaatsen rekening kunnen houden met de toestand van het bedrijf inzake arbeidsbescherming. Dit vloeit trouwens voort uit de verantwoordelijkheid van de school die haar toezichtsplicht toch zo maar niet aan eender wie ook kan delegeren. De noodzaak om te werken aan veiligheidsopvoeding is nog belangrijker voor scholen die bedrijfsstages organiseren voor leerlingen en studenten. Sinds 31 december 1992 worden stagiairs gelijkgesteld met werknemers op het vlak van veiligheid en gezondheid door het ARAB. Dit werd uitdrukkelijk bevestigd door artikel 2 van de wet Welzijn Werknemers van 1996. Daarom moeten de werkgevers in principe nagaan of de stagiairs de nodige kennis hebben van risico’s en preventiemaatregelen, alsook van EHBO, brandbestrijding en evacuatie. Wanneer de leerlingen deze kennis niet hebben, dienen de werkgevers hen in principe de toegang tot de bedrijfsgebouwen te ontzeggen of hen zelf deze kennis bij te brengen! De invoering van deze beschikking in het ARAB is vrij recent, maar het laat zich aanzien dat de bedrijven in de toekomst veel strengere eisen zullen stellen bij de aanvaarding van leerlingen en studenten, ook wanneer zij slechts een korte periode in het bedrijf doorbrengen60. 11

60

Het naast elkaar bestaan van ARAB en Codex

Standpunt van het VKW van 6 mei 1993 betreffende veiligheidsopvoeding op school.


353

De reglementering van de arbeidsbescherming uitgaande van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg had vroeger een dubbele structuur: • •

De eerder beknopte Veiligheidswet van juni 1952; Het zeer uitgebreide ARAB met beschikkingen met een verschillende waarde

Nu wordt een drievoudige structuur uitgewerkt: • • •

De wet betreffende het Welzijn van de Werknemers bij de uitvoering van het Werk beoogt het formuleren van de belangrijkste principes en beslaat een honderdtal artikels; De Codex over het Welzijn op het Werk, die uitvoering geeft aan de principes; Publikatiebladen die inhoud geven aan bepaalde vage bepalingen of die details bevatten.

Bij de creatie van de Codex wordt als volgt te werk gegaan: bij uitvoering van Europese richtlijnen, waarvan het voorwerp nog niet behandeld was in het ARAB, worden de uitvoeringsbesluiten reeds in de structuur van de Codex geplaatst als Koninklijk Besluit. Dit is bijvoorbeeld gebeurd met de richtlijnen over beeldschermwerk en over het manueel hanteren van lasten. Wanneer het voorwerp wel reeds behandeld was in het ARAB dan wordt het ARAB aangepast. Er wordt gewerkt aan het omwerken van het ganse ARAB naar de Codex. Dit zal nog wel enige tijd duren. Op de Dienst publicaties van het Federaal Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg kan een gratis brochure over deze operatie besteld worden (tel.: (02)233 42 11, fax: (02)233 42 36). Let wel dat in elke school een uitgave van het ARAB en van de Codex ter beschikking moet zijn.

12

Zelfstandig onderhoudswerk door leerlingen zonder toezicht

Het antwoord op de vraag naar “de mogelijke juridische gevolgen indien leerlingen zonder aanwezigheid van een personeelslid zelfstandig onderhoudswerken uitvoeren” voert naar de kern van de leer over aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid op school.

12.1 Een school heeft een toezichtplicht op haar leerlingen Dit is gebaseerd op de wettelijke bepalingen - artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek - die stellen dat de leraar aansprakelijk is voor de schade toegebracht door leerlingen onder toezicht aan derden, tenzij kan bewezen worden dat ook door een behoorlijk toezicht het schadetoebrengend feit niet had kunnen voorkomen worden. Naast de toezichtplicht heeft de school natuurlijk ook een zorgplicht. 12.1.1 De leeftijd van de leerling speelt hier geen rol en de verlaging van de meerderjarigheidsleeftijd heeft hier geen veranderingen ingevoerd. 12.1.2 De wijze van uitoefenen van toezicht dient bepaald te worden in functie van de leeftijd en ontwikkeling - geestelijk en technisch - van de leerlingen. Met andere woorden of de leerlingen zelfstandig onderhoudswerken mogen uitvoeren, hangt af van plaatselijke omstandigheden. Juristen zouden zeggen dit is een feitenkwestie. Een rol spelen hier:


354

•

de veiligheidsopvoeding van de leerlingen: weten zij goed hoe zij dienen te werken61, weten zij waar zij mee bezig zijn, is er een voldoende serene sfeer enzovoort;

•

de doelstelling van de opleiding: toezicht is uiteraard minder nodig voor leerlingen die zich voorbereiden op een beroep waarin zij zelfstandig dergelijke werken zullen moeten doen en mogelijk reeds doen als vakantie- of weekendwerk;

•

de fase in de opleiding: meer toezicht is nodig voor leerlingen die ongeacht hun leeftijd aan het begin staan van hun technische opleiding, minder voor diegenen waarvoor de technische opleiding zijn voltooiing nadert.

12.2 Een school heeft een organisatieverantwoordelijkheid Belangrijk bij dergelijke werken zijn de instructies betreffend het uit te voeren werk en de omstandigheden waarin de onderhoudswerken dienen te gebeuren. Het spreekt vanzelf dat voor leerlingen hier hetzelfde geldt als voor personeelsleden volgens het ARAB en de Codex. Het zou absurd zijn leerlingen werkjes te laten opknappen die leerkrachten volgens de welzijnsregelgeving niet mogen doen. Zelfs als de psychomotoriek van leerlingen en studenten beter en de durf groter dan die van de personeelsleden betekent dit nog niet dat zij bijvoorbeeld werken op een hoogte mogen uitvoeren zonder valbeveiliging, als deze normaal voorgeschreven is voor werknemers die in deze omstandigheden werken. Het is al evenmin aanvaardbaar dat leerlingen taken zouden uitvoeren zoals het verplaatsen van machines die normaal door gespecialiseerd personeel of een externe firma uitgevoerd moeten worden.

Elementen die hier een rol spelen bij het bepalen van door leerlingen uit te voeren werken zijn: • • •

liggen de opdrachten in een logische lijn van werken of met andere woorden is er een technisch didactische opbouw van de reeks opdrachten; zijn de noodprocedures goed uitgewerkt en is de nodige interventie-infrastructuur aanwezig en kunnen de leerlingen hiermee omgaan; zijn de leerlingen toe aan bepaald zelfstandig werk.

12.2 Conclusie Het is mogelijk om leerlingen zelfstandig te laten werken indien de omstandigheden dit toelaten. Deze omstandigheden werden hierboven beschreven. Om te weten wat concreet kan in een school is het nodig om de genoemde elementen in kaart te brengen en regels op te stellen aangepast aan de plaatselijke situatie. Het is best om bij het opstellen van deze regels zich steeds af te vragen of het mogelijk is deze regels deugdelijk te motiveren. Een rechter zal echter steeds aanvaarden dat een nijverheidsschool geen kleuterschool is.

Voor alle leerlingen geldt trouwens dat zij vertrouwd moeten gemaakt worden met de regels van goed vakmanschap.

61


355

13 De juridische aspecten van labowerk door meerderjarige leerlingen en studenten zonder toezicht 13.1 Een school heeft een toezichtplicht op haar studenten Dit is gebaseerd op de wettelijke bepalingen - artikel 1384 van het Burgerlijk Wetboek - die stellen dat de leraar aansprakelijk is voor de schade toegebracht door studenten onder toezicht aan derden tenzij kan bewezen worden dat ook door een behoorlijk toezicht het schadetoebrengend feit niet had kunnen voorkomen worden. •

De leeftijd van de leerling speelt hier geen rol en de verlaging van de meerderjarigheidsleeftijd heeft hier geen veranderingen ingevoerd.

•

De wijze van uitoefenen van toezicht dient bepaald te worden in functie van de leeftijd en ontwikkeling - geestelijk en technisch - van de studenten. Met andere woorden of de docent het labo even kan verlaten en/of het toegelaten is dat de studenten alleen in het labo werken, hangt af van plaatselijke omstandigheden. Juristen zouden zeggen “dit is een feitenkwestie”. Spelen hier een rol:

-

de veiligheidsopvoeding van de studenten: weten zij goed hoe zij dienen te werken, weten zij waar zij mee bezig zijn, is er een voldoende serene sfeer enzovoort;

-

de doelstelling van de opleiding: toezicht is uiteraard minder nodig voor studenten die zich voorbereiden op een beroep waarin zij zelfstandig labo-werk zullen moeten doen;

-

de fase in de opleiding: meer toezicht is nodig voor leerlingen en studenten die ongeacht hun leeftijd aan het begin staan van hun technische opleiding, minder voor diegenen waarvoor de technische opleiding zijn voltooiing nadert.

13.2 Een school heeft een organisatieverantwoordelijkheid Belangrijk bij labowerk zijn de instructies betreffend het uit te voeren werk en de organisatie van het labo. Elementen die hier een rol spelen zijn: • • •

liggen de opdrachten in een logische lijn van werken of met andere woorden is er een technisch didactische opbouw van de reeks opdrachten; zijn de noodprocedures goed uitgewerkt en is de nodige interventie-infrastructuur aanwezig en kunnen de studenten hiermee omgaan; zijn de leerlingen en studenten toe aan bepaald zelfstandig werk: ze doen immers niet allen hetzelfde.

13.3 Aansprakelijkheid en verantwoordelijkheid Aansprakelijkheid heeft te maken met tenlastelegging van de schadevergoeding, verantwoordelijkheid met het aanduiden van de “schuldige”. In haast alle gevallen is de werkgever aansprakelijk, verantwoordelijk in strafrechtelijke zin is steeds een fysisch persoon, en sinds kort ook een rechtspersoon.


356

Voor het probleem dat aan de orde is, dient er rekening mee gehouden te worden dat in bepaalde omstandigheden de docent zelf verantwoordelijk is voor de gevolgen van zijn afwezigheid en dat in andere omstandigheden de directie verantwoordelijk is voor de afwezigheid van de docent. De docent is bijvoorbeeld verantwoordelijk indien er schade veroorzaakt wordt wanneer hijzelf het labo verlaten heeft in omstandigheden die zijn afwezigheid niet wettigen. Indien een docent toezicht heeft over twee of meer labo’s en dus altijd ergens afwezig is, dan engageert dit de verantwoordelijkheid van de directie die het werk van de docent zo georganiseerd heeft. Let wel dat het probleem van de strafrechtelijke verantwoordelijkheid enkel aan de orde komt indien er klacht neergelegd wordt of indien de arbeidsinspectie of het parket autonoom een onderzoek start. Een correcte houding van de school inzake aangifte van schade aan de aansprakelijkheidsverzekering en dus een correcte bejegening van het slachtoffer en een vlotte vergoeding ervan beperkt het risico daartoe.

13.4 Conclusie Het is mogelijk om studenten zelfstandig te laten werken indien de omstandigheden dit toelaten. Deze omstandigheden werden hoger beschreven. Om te weten wat concreet kan in een hogeschool is het nodig om de genoemde elementen in kaart te brengen en regels op te stellen aangepast aan de plaatselijke situatie. Het is best om bij het opstellen van deze regels zich steeds af te vragen of het mogelijk is deze regels deugdelijk te motiveren. Een rechter zal echter steeds aanvaarden dat een hogeschool geen kleuterschool is. Belangrijk is dat naast de regels betreffen het laboratoriumwerk ook steeds disciplinaire en orde maatregelen(46) voorzien worden zodat men over mogelijkheden beschikt om de toegang tot het labo te ontzeggen aan personen die zich niet aan de regels houden.

Deel VII PREVENTIE VAN ONGEVALLEN BIJ BEWEGINGSOPVOEDING EN BIJ PARA- EN EXTRASCOLAIRE ACTIVITEITEN 1

Inleiding

Het gaat hier niet enkel om bewegingsopvoeding in de strikte betekenis maar ook om leerwandelingen en excursies in het kader van natuurwetenschappen en wereldoriëntering.

2

Juridische elementen betreffende de organisatie van bewegingsopvoeding en bij para- en extra-scolaire activiteiten

Zoals bij alle organisaties en menselijke activiteiten geldt ook voor bewegingsopvoeding en voor de organisatie van para- en extra-scolaire activiteiten de algemene voorzichtigheidsnorm. De burgerlijke gevolgen van deze norm - verplichting tot schadevergoeding - komen ten laste van de burgerlijke aansprakelijkheidsverzekering van de school. De strafrechtelijke gevolgen - veroordeling wegens onvrijwillige slagen en verwondingen - artikel 418 e.v. Strafwetboek - komen echter ten laste van leden van de directie of andere medewerkers van de school. Dit laatste kan gebeuren indien na een Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

357

ongeval met doden of gewonden de Strafrechtbank zou oordelen dat onvoldoende voorzorgen zijn genomen of blijk zou gegeven zijn van onvoorzichtigheid bij de organisatie van de activiteiten. De hierna volgende aanbevelingen zijn dan ook op de eerste plaats bedoeld om ongevallen te voorkomen maar zeker ook om de strafrechtelijke aansprakelijkheid van directie en personeel te vrijwaren. Wie naar het voetbal gaat of naar een autorace, zou volgens de rechtbanken het risico aanvaard hebben in min of meerdere mate - om zelf schade op te lopen. Dergelijke risicoaanvaarding is echter zelden aanwezig bij ouders die hun kinderen laten deelnemen aan een activiteit die de school georganiseerd heeft.

3

Uitwerking preventie van ongevallen bij bewegingsopvoeding en bij para- en extra-scolaire activiteiten

3.1

Inleiding

Voor dit thema wordt gedacht aan buitenschoolse bewegingsopvoeding en andere para- en extrascolaire activiteiten. Volgens de pedagogische begeleiding zou de aandacht voor de infrastructuur voor bewegingsopvoeding de laatste jaren fel verbeterd zijn; het is echter belangrijk er rekening mee te houden dat er de afgelopen jaren verschillende doden gevallen en belangrijke verwondingen betreurd zijn in schools verband bij extra-scolaire bewegingsopvoeding en bij recreatieve sportbeoefening.

3.2

Aandachtspunten • • • • • • • • • •

3.3

E.H.B.O. medische vrijstellingsattesten excursies (wandelingen, bergtochten, e.d.m.) natuurgebonden sporten (speleo, alpinisme, overlevingstochten, kano en kajak) periodieke controle van uitrusting, lokalen en terreinen voor bewegingsopvoeding en sport rughygiëne- en tiltechnieken sportdagen zwemmen in overdekte zwembaden en in kust- en andere open waters (met inbegrip van redden en reddend zwemmen) klimmuren - bezoek aan of installatie van een eigen klimmuur schoolfeest, muziekopvoeringen e.d.m.

Uitwerking

De hiernavolgende controlelijst en tips hebben hun waarde bewezen, Gebruik ervan sluit echter niet uit dat vooraf nagedacht en overlegd moet worden over de wijze waarop concreet met deze instrumenten zal omgesprongen worden. Naast de hier opgenomen controlelijst en lijsten van tips wordt voorgesteld om voor de turnzaal gebruik te maken van de controlelijst Lokaal Lichamelijke Opvoeding opgenomen in Veiligheidscontrolelijsten voor scholen en opleidingscentra, uitgegeven door het Provinciaal Comité van Antwerpen voor de Bevordering van de Arbeid. Deze controlelijst is een m.m.v. Prof Eric Van Assche van de KULv gemaakte bewerking van de Controlelijst lager beroepsonderwijs nr 15 GYMNASTIEKLOKAAL uitgegeven door het Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden (NIA) te Amsterdam. Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

358

Zie ook de Controlelijst - Turnzaal voor de schoolarts in Eric Van Assche, Vademecum voor de Leraar Lichamelijke Opvoeding, Acco, Leuven, 1989, p 94 en 95 en hoofdstuk IV BOUW EN INRICHTING, o.c., p 127-150.

3.4 Een algemene controlelijst voor veiligheid bij de organisatie van leerwandelingen, excursies en studiereizen 3.4.1 Voorbereiding van de activiteit •

•

• •

•

•

•

• • •

•

Onderzoek tijdig of de voorgenomen activiteit gedekt is door de verzekeringspolissen van de school (informatie hierover kan best schriftelijk of per fax gevraagd worden aan de verzekeringstussenpersoon - makelaar of agent). Neem vooraf contact om de plaatselijke reglementering of instructies te kennen en leef deze na. Voor het binnenland kan dergelijke informatie bekomen worden bij de Diensten van Waters en Bossen en bij de gemeentebesturen62; voor het buitenland via de Nationale Verkeersbureaus en/of de plaatselijke V.V.V.-diensten, soms ook het Ministerie van Buitenlandse Zaken). Neem contact met de sportfederaties voor de richtlijnen betreffende sporten zoals kajakken, speleo, bergtochten, e.d.m. en improviseer dergelijke activiteiten nooit. Neem vooraf inlichtingen betreffende gezondheidsrichtlijnen (mee te nemen geneesmiddelen, noodzakelijke of nuttige vaccinaties e.d.m. -, zeker wanneer het gaat om niet-alledaagse bestemmingen (informatie via de Nationale Verkeersbureaus, de Buitendiensten van de Administratie Gezondheidszorg van het Departement W.V.C. van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap en/of de plaatselijke V.V.V.-diensten - naargelang van het land volstaat de vermelding, Syndicat d’Initiative, Tourist Office, Verkehrsamt of V.V.V. gevolgd door de naam van de gemeente of de stad en het land, soms ook het Ministerie van Buitenlandse Zaken, het Tropisch Instituut, e.d.m.). Informeer de ouders en de deelnemers over het doel van de tocht, de nodige uitrusting, het proviand, wie de tocht begeleidt, de kosten en het zakgeld, plaats en uur van vertrek en van thuiskomst. Hou bij het uitwerken van een activiteit rekening met het lichamelijk prestatievermogen, de eventuele gezondheidsproblemen van de individuele leerlingen of studenten (voornamelijk bij de zwakken voor wat de bloedsomloop en de ademhaling aangaat) en met hun sociaal gedrag. Eventueel de huisarts raadplegen of een attest vragen. Neem ter zake contact met het MST. Vergeet niet de ouders een geneesmiddelenfiche te laten invullen; zorg ervoor dat de deelnemers, bij activiteiten in het buitenland een kaart van hun ziekenfonds bij hebben en verzamel de schriftelijke toestemmingen van de ouders voor heelkundige ingrepen. Zorg ervoor dat de begeleiders beschikken over een lijst van de deelnemers met naam en adres, nummer van identiteitskaart en of paspoort en het telefoonnummer. Bereid de leerlingen lichamelijk goed voor (bijv. correct gaan op het terrein, ademtechniek). Maak vooraf aan al wie het behoeft een contacttelefoonnummer en eventueel faxnummer bekend dat alle informatie verzamelt en verstrekt en waar altijd iemand bereikbaar is (school, klooster, ouders). Stippel een goede weg uit rekening houdend met vochtigheid, niveauverschillen, zonnestraling, rustplaatsen, verkeersdrukte e.d.m.

Dit is zeker nodig in gebieden waar hondsdolheid voorkomst zoals de Oostkantons en het Duitse gebied daarrond. 62


359

Bij de keuze van de wegen: actuele en voldoende gedetailleerde kaarten gebruiken, kaarten met een schaal 1/25000 zijn doorgaans goed bruikbaar alleen wegen uitkiezen, die op de kaart of in de wandelgids én op het terrein aangeduid zijn rekening houden met de gesteldheid (vochtigheid, steilheid, zon). Stel een bruikbaar tijdschema op (heen- en terugweg, pauzes en reserve- of buffertijd) rekening houdende met de wandelsnelheid en volg dit schema. Neem het tijdschema van de tocht op in het voorbereidingsplan en voorzie een reserve aan tijd. Bereken tijdens de voorbereiding samen met de leerlingen en met behulp van de kaart de benodigde tijd. Hou daarbij rekening met horizontale afstanden en met het overbruggen van hoogteverschillen. Als grove vaste regel voor beklimmingen in groep gelden de volgende waarden: a) 1 uur voor 4 km horizontale afstand (1 km - 15 min.) b) 1 uur voor 400 m beklimming (100 m - 15 min.) bergaf geldt de waarde: 1 uur voor 500 m of 100 m - 12 min) In overwegend vlakke omgeving kan men het hoogteverschil veronachtzamen, in zeer steile omgeving hoeft men het horizontale weggedeelte niet in acht nemen bij de berekening. Zorg er voor dat de groep de tocht kan beëindigen voor het invallen van de duisternis. Maak afspraken betreffende geluids- en ander signalen die aangeven dat verzameld moet worden, dat en hoe een weg overgestoken wordt e.d.m. en oefen deze in. Informeer leerlingen en studenten betreffende de naleving van de wegcode, het verbod om de reisweg of de groep te verlaten, noodprocedures, maneuvers op gevaarlijke plaatsen in het verkeer (oversteken e.d.m.), instructies betreffende zwemmen, gevaar voor hondsdolheid, vuur in bos, heide of woud, insekten e.d.m afhankelijk van bestemming en reisweg. Deel tijdschema - reisweg, pauzes en reserve) en te volgen weg mee aan school, contacttelefoon en eventueel extra-scolaire logementsplaats. Ga vooraf na waar hulp kan gezocht of opgeroepen kan worden (eventueel op kaart aanduiden). Zorg voor voldoende begeleiding (leraren, stagiairs, ouders e.d.m.). Mogelijk is het meegeven van GSM aan de begeleiding wenselijk. Maak enkel gebruik van hotels, pensions, vakantiehuizen e.d.m. waarvan de veiligheid in orde is en organiseer zo nodig de eerste dag van het verblijf een evacuatie-oefening, De scholen doen er goed aan om een polis REISBIJSTAND af te sluiten voor verplaatsingen in het buitenland (de verzekeringsmaatschappijen bieden de scholen een degelijk product aan voordelige voorwaarden). Breng de Belgische Ambassade of het Belgisch Consulaat op de hoogte van uw aankomst en verblijfplaats wanneer reizen gemaakt worden in minder gebruikelijke landen (het voormalige Oostblok, Afrika of Azië), zie hieromtrent de brochure Rijs Wijs van het Ministerie van Buitenlandse Zaken(zie ook www.diplobel.fgov.be . Deze brochure is te verkrijgen bij de diensten Burgerlijke Stand van de Gemeentehuizen en de Stadhuizen en bij de betere reisbureaus. •

• • •

• • •

• • • • • •

•

3.4.2 •

• •

Uitvoering van de activiteit De leraar gaat gedurende heel de tocht vooraan en bepaalt de weg, de pauzes en voornamelijk het tempo. Voor het tempo zijn de kinderen met het kleinste uithouding en lichamelijk prestatievermogen de maatstaf. Laat die dus het liefst onmiddellijk de leraar volgen. Dikwijls het aantal leerlingen controleren, ook op het einde van de tocht en zeker bij pauzes of oponthoud. Bijkomende begeleidende personen marcheren in geen geval bij de leraar vooraan, maar ergens tussenin of aan het einde van de groep.


360

•

• •

• • •

•

• •

Twee à drie lichamelijk krachtige, doorzettende en te vertrouwen leerlingen (eventueel in opvallende kleding) vormen het slot. Ze hebben de duidelijke opdracht geen enkele leerling achter zich te laten marcheren, ze blijven achter als de leerlingen weggaan, klederen, schoenen of rugzak corrigeren. Ze melden bijzonderheden onmiddellijk aan de leraar. Las een eerste korte rust in na 10 à 20 minuten marcheren. Dit geeft de gelegenheid om kleine probleempjes met kleding, schoeisel en rugzak op te lossen. De begeleidende leraar luistert naar mogelijke bezwaren en zorgt ervoor de minder knappe stappers vooraan te loodsen en de snelleren een zinvolle opgave toe te vertrouwen (bijv. helpen dragen van de rugzak e.d.). Las een langere pauze in op een veilige plaats na 60 à 90 minuten voor leerlingen van het basisonderwijs en na 90 à 120 minuten voor oudere leerlingen Kijk met medewerking van allen de rustplaats na op verloren voorwerpen en zorg dat alles opgeruimd is. Keer terug naar het vertrekpunt of zoek beschutte plaatsen op bij verslechtering van het weer (daling van de temperatuur of onweer) of bij uitputting van de leerlingen (een aanwijzing is de vaststelling dat het nodig is om steeds meer pauzes in te lassen). Op druk bereden wegen zonder voetpad gaan de leerlingen het best op een rij van één man achter elkaar, links van de weg. De eerste en laatste leerlingen dragen dan visueel contrastrijke kleding (bijv. sjaals, neonkleurige kleding, reflectoren). Duid de vordering van de tocht aan op de kaart. Zorg ervoor dat de deelnemers geen stenen werpen en/of steenlawines veroorzaken.

Bij ongeval: • • •

-

3.5

paniek vermijden leerlingen of studenten verzamelen ongeval laten melden aan de hulpdiensten (door één van de begeleiders of door twee betrouwbare leerlingen of studenten of door een passerende volwassene - muntstukken en/of telefoonkaart meegeven) Op papier volgende informatie meegeven waar: waar is de plaats van het ongeval? wat: wat is er gebeurd? hoe: hoeveel gekwetsten, wie is gekwetst? welke: welke kwetsuren, welke maatregelen werden genomen? telefoonnummer contacttelefoon en school; • Zorg ervoor dat de personen die de hulpdiensten verwittigen, bevestigen dat zij hun opdracht uitgevoerd hebben en zorgen voor het bezorgen van antwoord op vragen naar bijkomende informatie vanwege de hulpdiensten • Verwittig, zonder onnodige paniek te creëren, zo vlug mogelijk de contacttelefoon of fax bij een ongeval.

Suggesties voor veilig en gezond zwemmen

3.5.1 Inleiding VLAREM II geeft de verplichtingen van de scholen die zelf over een zwembad beschikken. Deze beschikkingen geven ook hulp bij de keuze van een zwembad waarheen de school met leerlingen of studenten gaat. Let wel dat de beschikkingen in verband met door de school bezochte zwembaden die het aantal redders en ander toezichthoudend personeel bepalen enkel zin heeft indien de begeleidende leraren in het zwembad participeren in het toezicht in het zwembad. Redden heeft immers vaak slechts Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

361

zin als de redders tijdig gealarmeerd worden. Het is zinvol om bij zwemmen in groepen, zeker in grote zwembaden, de regel van twee of drie toe te passen (dit komt erop neer dat leerlingen of studenten in groepjes van twee of drie verdeeld worden en dat de leden van de groepjes steeds weten waar de andere leden van het groepje zijn, zo wordt vermeden dat een leerling of student ongemerkt onder water blijft.). De regels betreffende toezicht in zwembaden zijn immers noodgedwongen een compromis tussen de handhaving van een veiligheidsniveau en de budgettaire mogelijkheid om personeel in te schakelen rekening houdend met de variatie van het aantal bezoekers. Contact met zwembaden vooraleer er met groepen leerlingen en studenten aan te komen is dan ook aangewezen. Contact van het diensthoofd “Preventie en Bescherming op het Werk” van de school met het diensthoofd Preventie en Bescherming op het Werk ter plaatse kan eveneens nuttig zijn. Zwem ten slotte nooit met leerlingen of studenten in niet-bewaakte zones van kust of waterwegen, volg de instructies van de badmeester en misken zeker de signaalvlaggen niet. Hou rekening met de immunititeitsparadox die wil dat door de verbetering van de hygiëne de weerstand van leerlingen verminderd is. Zwemmen waar dit 20 jaar geleden nog mogelijk was, is nu vaak niet meer verantwoord door de verminderde weerstand en door de verhoogde chemische vervuiling van de oppervlaktewaters. 3.5.2 Preventie: Voorkomen van verdrinkingsongevallen(48) Voorkoming van verdrinkingsongevallen heeft prioriteit boven daadwerkelijke hulpverlening. a)

Leren zwemmen

Spelenderwijs op jonge leeftijd vertrouwd maken met het water, vervolgens leren zwemmen. Niet ten onrechte werd beslist dat “kunnen zwemmen” een eindterm is voor basisonderwijs. Leren zwemmend redden om te voorkomen dat we zelf in moeilijkheden raken (zelfverdediging) bij het redden van anderen. b)

Waarschuwing

Het, in overleg met de beherende overheden, plaatsen van waarschuwingsborden, vangrails en/of afrastering of beplanting bij gevaarlijke situaties, profielwijziging van taludhellingen enz. Dit is normaal de taak van de overheid of van uitbaters van ontspanningsgelegenheden, genoemde maatregelen kunnen echter ook dienen als de aspecten die gecontroleerd worden wanneer een terrein uitgekozen wordt door een school. c)

Stimulering

Stimulering van het gebruik van meer en betere reddingsmiddelen en drijfmiddelen. d)

Toezicht

Het is van groot belang dat gevaarlijke plaatsen onder toezicht staan. Hier wordt tevens gewezen op het grote belang van toezicht in zwembaden, open zwemgelegenheden, watersport-recreatiegebieden en aan het strand, waar ondermeer door reddingsbrigades veel werk wordt verricht. Ga nooit zwemmen met leerlingen op een plaats waar geen toezicht is van redders en ga bij zwemmen in openlucht te rade bij de redders. Een zwemmer heeft meer kans om te blijven drijven dan een niet-zwemmer. Daarnaast zal de conditie van het lichaam een belangrijke factor zijn om te overleven. Gebruik van alcohol doet de conditie sterk verminderen. Of een drenkeling bij kennis is of niet is ook van belang in verband met de kans op overleven. Een bewusteloze zal gemakkelijker onder water geraken of met het gezicht in het water komen te liggen, waardoor geen ademhaling meer mogelijk is. De tijd waarin niet spontaan is geademd bepaalt de overlevingskans. (Er zijn overigens nog meer factoren, zoals bijv. de temperatuur). Veiligheidsbeleid in het onderwijs, versie 29 januari 2003.

362

De reddingsmiddelen kunnen ertoe bijdragen dat het lichaam meer opwaartse kracht ondervindt (blijft drijven indien deze er voor gemaakt zijn). Ook het uit het water houden van het gezicht en het in rugligging brengen van de slachtoffers worden door goede reddingsmiddelen gewaarborgd. Bij de goede toepassing van geschikte reddingsmiddelen zal de ademhaling meer kans hebben onbelemmerd door te gaan, waardoor de overlevingskans vergroot wordt. Het spreekt vanzelf dat de bekendheid met een reddingsmiddel en het juiste gebruik ervan de kans op overleven verhoogt. Een reddingsvest dat niet goed vastgemaakt is zal gemakkelijk omhoog schuiven, waardoor de juiste ligging niet meer gewaarborgd wordt en het gevaar ontstaat dat de lichaamsbewegingen belemmerd worden. Let er ook op dat reddingsmiddelen soms maar tot een bepaald lichaamsgewicht bruikbaar zijn. Bij het gebruiken van reddingsmiddelen is oefening een preventief veiligheidsaspect. De wil om te overleven zal het uithoudingsvermogen belangrijk kunnen vergroten. Blijf altijd rustig en raak niet in paniek. Bij het in paniek raken doet een mens vaak juist de verkeerde dingen. Hij verspilt en verliest daarbij vaak onnodig veel energie, daarmee de overlevingskans verkleinend. Als je met meerdere mensen tegelijk te water geraakt, bijvoorbeeld bij het omslaan van een grotere boot of bij het zinken van een pont, zorg er dan voor dat het moreel van de hele groep goed blijft. Monter elkaar op en sta elkaar bij. Blijf te allen tijde bij elkaar en denk aan de eigen veiligheid. Je hebt samen meer kans opgemerkt te worden door redders! (bijvoorbeeld voorbijvarende schepen, zoekacties vanuit de lucht enz.). Een toepasselijke gezegde is: Moed verloren al verloren! 3.5.3 Onderkoeling De temperatuur van het menselijk lichaam bedraagt onder normale omstandigheden gemiddeld 37° Celsius. De daling van lichaamstemperatuur (hypothermie genoemd) is één van de grootste gevaren welke een drenkeling of schipbreukeling bedreigen (onderkoeling). De verschijnselen bij hypothermie zijn: Het lichaam probeert de temperatuur op te voeren door te gaan rillen. Door de spierbewegingen komt warmte vrij. De bloedvaten aan de oppervlakte van het lichaam vernauwen zich en de bloedcirculatie daarin vertraagt. Toch wordt er nog warmte afgestaan aan het langsstromende koude water. Daalt de lichaamstemperatuur naar 35° Celcius, dan treedt verwardheid op en verliest men het besef van tijd en plaats. De spraak wordt bemoeilijkt en zelfs het koudegevoel verdwijnt langzamerhand. Men wordt vervolgens apathisch (grote onverschilligheid) waardoor de veiligheidsregels uit het oog verloren kunnen worden. Daalt de lichaamstemperatuur nog verder (dus onder de 35° Celcius) dan treedt bewusteloosheid op, de huid wordt blauw en ongevoelig, de pupillen van de ogen vergroten (spierslapte) en het hart gaat onregelmatig kloppen. De temperatuur hoeft nu niet veel verder te dalen of de dood zal volgen. Bij 28 ° Celsius lichaamstemperatuur zijn de overlevingskansen over het algemeen geweken. Maatregelen ter voorkoming van hypothermie: Houdt de kleding aan. Met uitzondering van erg zware kledingstukken, welke belemmeren te blijven drijven, helpt kleding mee om warmte vast te houden. Probeer niet onnodig te zwemmen.


363

Houdt u slechts drijvende . Door de zwembewegingen neemt de warmteproduktie van het lichaam weliswaar toe, maar dit weegt niet op tegen het extra warmteverlies via het langsstromende water. Neem in het water een houding aan waarbij het warmteverlies zoveel mogelijk wordt beperkt. Het grootste verlies aan lichaamswarmte treedt op bij de hals, oksels, de zijkant van de borst en de liezen. Dit heeft te maken met de ligging van enkele grote bloedvaten. Bedek deze plaatsen dan ook zoveel mogelijk en tracht hoofd en hals boven water te houden. Neem de H.E.L.P.-houding aan (Heat-EscapeLessening-Posture), waardoor de warmteafgifte wordt beperkt. Ben je met meerdere drenkelingen, dan kun je door in een kringetje elkaar te omarmen elkaar warm houden. 3.5.4 Kramp Kramp is een ongewilde spierspanning, die veroorzaakt wordt door overmatige spierarbeid (samenhang met ongetraindheid). Het bloed kan de door de werkzame spieren gevormde afvalstoffen, zoals bijvoorbeeld melkzuren, niet voldoende afvoeren. Spierkramp ontstaat dikwijls door te zware inspanning na ongewone bewegingen; te lang zwemmen in koud water (onderkoeling); zwemmen in water met sterk wisselende temperatuur (denk bijvoorbeeld aan wellen en temperatuurverschillen in volgelopen diepe afgravingen). Direct na een stevige maaltijd gaan zwemmen, vergroot de kans op kramp aanzienlijk. Er is namelijk veel bloed nodig bij de spijsvertering, waardoor er weinig beschikbaar is voor de spieren. Kramp kan in alle spieren optreden en kan een zwemmer behoorlijk in de moeilijkheden brengen. Wat te doen wanneer een zwemmer kramp krijgt Bij vingerkramp Kenmerk: wijd gespreide vingers. Zelfhulp: de hand tot vuist ballen en daarna de vingers weer strekken. Dit enige malen herhalen. Bij het zwemmen is het het beste te gaan watertrappen of te gaan drijven in rugligging. Bij het schoolslagzwemmen de vingers spreiden bij de trek beweging met de armen en tijdens het naar voren brengen van de armen de hand weer tot een vuist ballen. • Bij onderarmkramp Kenmerk: de binnenzijde van de onderarm is krampachtig gespannen. Zelfhulp: ga watertrappen of drijven in rugligging. De handpalmen worden tegen elkaar gebracht. Breng hierna de toppen van de vingers naar de borst en draai deze hierna weer terug. Daarna worden de armen “ver van het lichaam” gestrekt. • Bij bovenarmkramp Kenmerk: er kunnen buigspieren (binnenzijde van de arm) of strekspieren (buitenzijde van de arm) in kramp zijn geraakt. Zelfhulp: ga drijven in rugligging. Neem met de niet verkrampte hand de pols van de verkrampte hand vast en tracht de met kramp geplaagde spieren te strekken. • Bij bovenbeenkramp Kenmerk: de strek- en/of buigspieren zijn verkrampt. Zelfhulp: ga drijven in rugligging. Bij kramp in de strekspieren wordt de hiel krachtig tegen het zitvlak aangetrokken, waarna het been weer wordt gestrekt. •


364

Bij kramp in de buigspieren pakt men de tenen van dit been vast en probeert men het been zoveel mogelijk te strekken. Met de vrije hand kan door op de knie te drukken dit strekken van het been worden bevorderd. • Bij kuitkramp Kenmerk: de spieren zijn strak gespannen en hard en zorgen voor zo’n pijnlijk gevoel dat verdere zwembewegingen onmogelijk zijn. Zelfhulp: zie hiervoor de behandeling van kramp in het bovenbeen. Indien de kramp verdwenen is zullen de spieren nog wat pijnlijk aanvoelen. Wees vooral voorzichtig met de spieren weer te belasten. De kramp kan gemakkelijk in hevige mate terugkeren. Ga zo mogelijk rustig uit het water en gun de spieren rust, of houdt u drijvende. 3.5.5 Gevaren voor baders en zwemmers, waarbij de oorzaken vooral bij hen zelf liggen De hier te behandelen oorzaken zijn vrij algemeen van aard. Bij het baden en zwemmen in zee maken de plaatselijke omstandigheden soms wel dat dit soort oorzaken vaak eerder leiden tot ernstige gevolgen dan elders langs de kust. Onbekendheid met de zee Dit is een oorzaak van ongevallen die door de strandbewakers alleen indirect kan worden bestreden. Voorlichting van velerlei aard werkt sterk preventief. Voorlichting moet in dit verband ruim worden opgevat. Lezingen en folders horen hier evengoed bij als bijvoorbeeld het geven van waarschuwingen (met uitleg waarom) of het plaatsen van borden en het hijsen van vlaggen. Veel van de oorzaken van gevaar hangen erg nauw samen met de hierboven genoemde onbekendheid. Te noemen zijn: angst en overmoed. Angst Angstgevoelens kunnen bijvoorbeeld voor de diepte van de zee ontstaan. Duidelijk is hier het verband met de onbekendheid met muien, zwinnen, banken en dergelijke. Ook de angst voor kwallen is niet denkbeeldig. De angst voor afstand speelt een rol bij de zwemmer die pas na een flinke zwempartij eens omkijkt of door de stroming wordt meegevoerd. Bij het laatste speelt ook het gezichtsbedrog een voorname rol. Doordat de ogen van de zwemmer zich maar net boven het wateroppervlak bevinden lijkt de afstand erg groot. Zeker als golfslag de vrije blik belemmert. Ook bij afdrijven evenwijdig langs de kust richt de zwemmer veelal de blik alleen op het punt, waar hij te water ging. Dit punt wil hij, tegen de stroom in weer bereiken en dat terwijl hij dichterbij, op veel kortere afstand, vast grond onder de voeten kan krijgen. Van een geheel andere soort is het gevaar van overmoed. Overmoed Een redelijke goede zwemmer in het zwembad, kan in zee (of in een recreatiemeer) door zelfoverschatting tot een gevaar voor zichzelf en anderen worden. Deze overmoed kan nauw verband houden met een overschatting van de eigen conditie. Conditie wordt hier uitgelegd in brede betekenis: de zwemcapaciteit, de getraindheid, de weerstand tegen afkoeling en andere invloeden van de zee, alsmede kans op kramp. Deze kramp mogen we gerust als een aparte oorzaak van gevaar opvatten, omdat letterlijk iedereen tijdens het zwemmen kans op kramp heeft. Kramp behoeft geen directe oorzaak van verdrinking te betekenen. Evenals eerder genoemde gevaren is het veelal de panische reactie van de betrokkene die het risico verhoogt.


365

Kalm blijven, de spieren wat laten rusten en ontspannen kunnen in elk geval bij kramp de toestand aanzienlijk verbeteren. De afkoeling houdt vaak het nauwst verband met bovengenoemde kans op kramp. Niet al te warm te water gaan vermindert het risico. Het rustig te water gaan en geleidelijk aan afkoelen is aan te raden, in plaats van een al te snelle “koele duik” in het water te nemen. Tot slot valt te noemen bij de gevaarsfactoren van deze aard: het verstoorde evenwicht en evenwichtsgevoel, veroorzaakt door de opwaartse kracht en het soortelijk gewicht van zeewater. Buiten beschouwing moeten worden gelaten al die oorzaken van persoonlijke fysieke en psychische aard bij de betreffende baders of zwemmers, bijvoorbeeld ziekten als: epilepsie, suikerziekte, enz., en afwijkingen als: hartklachten, hersenbloedingen, evenwichtsstoornissen, geestelijke onevenwichtigheid enz. Invloeden van getijden Kort aangeduid ontstaan eb en vloed onder invloed van zon en maan, dat wil zeggen, het gaat hierbij om de aantrekkingskrachten der hemellichamen op onze aarde. Globaal gesproken hebben we tweemaal per etmaal eb en tweemaal vloed, waarvan we niet alleen de waterstanden (hoogte) merken, maar ook de waterverplaatsing (ebstroom en vloedstroom). Deze getijdestromingen lopen tegengesteld aan elkaar, waarbij de vloedstroom ongeveer van zuid-west naar noord-oost loopt en de ebstroom andersom. De richting van de plaatselijke kustlijn kan hier voor de grote verschillen in de kompasrichting zorgen. De waterhoogten variëren bovendien met de maanstanden en invloeden van de wind. Met het bovenstaande over de regelmatigheden in de getijde-invloeden en de storende invloeden op de waterhoogten en waterverplaatsing langs onze kust wordt in dit verband hiermee volstaan. Invloeden van de bodem Opgemerkt dient te worden dat er plaatsen zijn waar vier rijen zandbanken liggen, maar dat er ook plaatsen zonder zandbanken voor de kust bestaan. De opening welke “dwars” door het bankenpatroon en in ons plaatje haaks op de kust staan zijn de geulen, die we muien noemen. Door deze muien stroomt het meeste van het aangevoerde water terug naar zee. De hoogteverschillen in de bodem vormen een apart gevaar voor baders. De specifieke stromingen in zwinnen en muien kunnen voor baders èn zwemmers riskant zijn. Door de invloed van de wind, zelden precies evenwijdig langs de kust, zal het bankenpatroon vrijwel nimmer mooi regelmatig zijn.

3.6

Activiteiten op het water

Bij activiteiten op het water, zeker op zogenaamd “wit water” - kustwater met stormkoppen of kolkende rivieren - dient rekening gehouden te worden met het volgende. • • • •

Slachtoffers op het water vallen vaak eerder door onderkoeling dan door verdrinking. Draag steeds zwemvesten: wie bewusteloos is door een klap van boot of vlot heeft er weinig aan dat hij of zij kan zwemmen... Neem enkele leerlingen mee op het water die geen watervrees hebben. Hou er rekening mee dat het water niet met zich laat spotten en dat niet alle vaartuigen voor alle soorten water geschikt zijn; laat deskundigen de leerlingen of studenten inlichten over het voorkomen van gevaarlijke manoeuvres.


366

• •

•

Voor activiteiten zijn enkel begeleiders aanvaardbaar die kunnen zwemmen en zeker geen watervrees hebben. Zorg bij afvaarten van rivieren voor voldoende begeleiders op het water en voor voldoende personen die hulp kunnen bieden of inroepen en bepaal vooraf de plaats van deze personen aan de wal op een kaart. Omwille van het besmettingsgevaar is het best dat wonden e.d. behoorlijk “afgeplakt” zijn.

3.7 Enkele beschouwingen betreffende de organisatie van sportdagen in de school of elders In de “gewone” turnles zijn ongevallen beheersbaar en beperkt in getal indien de leraar vakkundig te werk gaat. Bij sportdagen is de kwaliteit van de begeleiding uiteraard anders, omdat daarbij ook andere dan de leraren lichamelijke opvoeding betrokken zijn. Best is voor de organisatie van sportdagen rekening te houden met de psychomotorische toestand van de leraren. Bij fietstochten in de Ardennen moet bijvoorbeeld niet gedacht worden dat leraren die normaal al geen “held” zijn wat fietsen betreft, in staat zouden zijn om “mountain-biken” e.d.m. te begeleiden. Bij het uitwerken van de noodprocedures voor sportdagen dient rekening gehouden met: •

het groter aantal mogelijke slachtoffers; dit heeft voor gevolg dat het nodig is meer eerstehelpers in te zetten. Vele scholen doen hiervoor terecht beroep op de lokale afdeling van het Belgische Rode Kruis, het Vlaamse Kruis of het Instituut voor Dringende Medische Hulpverlening.

•

het feit dat men niet op school is - indien dit het geval is betekent dit dat de centrale verzorgpost - die op school zou moeten aanwezig zijn - niet te gebruiken is. Voor sportdagen buiten de school is het dan ook nodig om na te gaan of op de plaats waar de sportdag plaatsheeft wel een EHBO-post aanwezig is. Het is best die vooraf te gaan bekijken en zich niet tevreden te stellen met een mondelinge verklaring. Ook schriftelijke zijn niet altijd te vertrouwen. Indien de plaatselijke voorzieningen ontoereikend zijn, is het best zoals hoger gesteld werd om derden een hulppost te laten inrichten.

Wanneer de uitbater van de sportterreinen verwijst naar de mogelijkheid om een beroep te doen op de nabijgelegen kliniek of bedrijfseerstehulpdienst is het best na te gaan of men daar wel bereid is of de mogelijkheid heeft om op te treden. Denk er bovendien aan dat niet overal in België binnen de 5 minuten een ambulance van de “100” voorrijdt. Dit is goed te zien op de kaart van België uitgegeven door de Civiele Bescherming waarop de brandweerzones aangegeven zijn. Deze brandweerzones zijn bepaald niet ontworpen in functie van de aanwezigheid van vakantiedomeinen; deze liggen trouwens meestal aan de rand van de gemeente en van een brandweerzone. De “speciale” sfeer Vermoedelijk zullen heel wat leerlingen graag naar de gewone turnlessen gaan. Wanneer sportdagen georganiseerd worden hangt er in de school echter een speciale sfeer. Er is immers de ganse dag geen les, alle leraren zijn sportief gekleed; zelfs de directie loopt er minder “stijf” of “afstandelijk” bij dan normaal voor de goede gang van zaken noodzakelijk zou zijn; het uniform is in de kast blijven hangen zodat een zekere uitgelatenheid de leerlingen overvalt. Op zich is dit allemaal niet zo slecht, maar het mag niet uit de hand lopen. Creatieve voorzichtigheid en waakzame jovialiteit van de begeleiders is aangewezen.


367

3.8

Stratenloop en andere activiteiten op verkeerswegen

Bij het organiseren van stratenlopen, mini-triathlons of andere activiteiten waarbij de leerlingen in groep zich te voet of per fiets langs de straat bewegen in sportief verband is waakzaamheid geboden. Probeer dergelijke activiteiten liefst te organiseren in een gesloten stratencircuit, beter nog binnen de omheining van de school indien dit mogelijk is, en neem anders de nodige voorzorgen. CONTACT MET DE PLAATSELIJKE POLITIE IS IN ELK GEVAL GEBODEN WANNEER ACTIVITEITEN OP DE OPENBARE WEG GEORGANISEERD WORDEN. Zorg dat begeleiders die op het circuit optreden goed weten wat zij mogen en wat niet. Personeelsleden die gemachtigd opzichter(49) zijn mogen uiteraard meer maar neem in elk geval inlichtingen. Het is misschien wel aangewezen dat ervoor gezorgd wordt dat de leraren L.O. gemachtigd opzichter zijn. Bij de organisatie van minitriathlons is het vaak aangewezen van het lopen en het fietsen op nietcompetitieve wijze maar in groep te doen met de nodige begeleiding.

3.9

Schoolfeesten en open-deur-dagen

Tijdens schoolfeesten verandert de bestemming van vele lokalen en zijn vaak personen bezig die niet of minder met de school vertrouwd zijn. Een aantal schikkingen dienen genomen te worden om dergelijke activiteiten zonder ongelukken te laten verlopen. 3.9.1

Capaciteit van de lokalen(50)

Meestal zijn schoollokalen niet ontworpen voor de organisatie van schoolfeesten. Wanneer in schoollokalen andere zaken georganiseerd worden dan normaal is het belangrijk voorzorgen te nemen: • Is evacuatie mogelijk zonder problemen; • Is ervoor gezorgd dat de versiering geen extra risico oplevert, worden (eventueel) kerstbomen met wortel geplaatst en vochtig gehouden; • Is er voldoende plaats voor de personen die bedienen om zonder problemen bij elke tafel te geraken. 3.9.2 Bereiding van voedsel Zorg voor toepassing van de richtlijnen m.b.t. de hygiëne in de keuken. Deze hebben betrekking op de bereiding en de bewaring van levensmiddelen en op een aantal onderhoudsaangelegenheden. Deze richtlijnen zijn opgenomen in Koninklijke Besluiten van het Federale Ministerie van Volksgezondheid. Het M.S.T.-team en de arbeidsgeneesheer kunnen hierover informatie geven. 3.9.3 Frituren, barbecues, grills, braadpannen en dergelijke meer. Het risico voor brand en voor brandwonden is bij deze toestanden niet denkbeeldig. Speciale aandacht is nodig voor de gebruikte energiebronnen - elektrische verlengsnoeren, gasflessen en aansluitingen e.d.m. - en voor de nodige - supplementaire - blusmiddelen. Uiteraard is het belangrijk rekening te houden met de richtlijnen die bestaan voor het gebruik van houtskool en vloeibare brandstoffen e.d.m.; informatie hierover is beschikbaar bij o.m het Provinciaal Veiligheidsinstituut van Antwerpen, Consument en Veiligheid - Nederland-, de GVO-diensten van de Ziekenfondsen en Kind en Gezin en het OIVO en Test aankoop. 3.9.4 Attracties


368

Bij het opstellen van attracties op schoolfeesten dient rekening te houden met de risico’s die deze attracties kunnen meebrengen. Springkastelen, klimmuren, bierbakklimmen zijn niet zo onschuldig en zijn enkel toelaatbaar mits voldoende en bekwaam toezicht. Bij springkastelen moet ervoor gezorgd worden dat niet te veel kinderen samen bezig zijn, dat het gebruik volgens leeftijd gebeurt en dat spelbedervers verwijderd worden; bij klimmuren(51) is het belangrijk van enkel met bonafide verhuurders in zee te gaan, behoorlijk toezicht te voorzien en niemand te laten klimmen zonder beveiliging; bij bierbakklimmen is de bevestiging van de beveiliging in de hoogte en van het harnas zeer belangrijk.

3.10 Schooltoneel, muziekopvoering e.d.m. In vele scholen is er een heuse feestzaal, met podium en vast opgestelde toneelstoelen. Wanneer dit het geval is en de richtlijnen van het A.R.A.B en van de brandweer gevolgd zijn, zijn er vermoedelijk weinig problemen. In dit geval zijn er immers voldoende blusmiddelen en evacuatiewegen. Enige oefening en het opstellen van personeelsleden op nevralgieke punten kan echter wel nodig zijn om desnoods te evacueren. Het gaat daarbij niet enkel om evacuatie omwille van brandgevaar. In andere scholen is een dergelijke feestzaal niet voorhanden en wordt deze geïmproviseerd in turn- of sportzaal, refter of studiezaal. In dat geval is het nodig er rekening mee te houden dat de bouwvergunning voor deze lokalen slechts rekening hield met de normale bezetting ervan. En vermoedelijk verwacht men op de toneel-, kabareten andere avonden wel wat meer “volk”. Dan is het nodig om te zorgen voor meer blusmiddelen dan normaal voorhanden zijn en is het aanstellen van evacuatie-” commissarissen” echt geen luxe. Vermoedelijk zullen dezen in de meeste gevallen het schouwspel gewoon kunnen volgen van op hun strategisch gekozen plaats, maar hun optreden zou toch wel eens nodig kunnen zijn. Speciale aandacht verdient hier het feit dat het niet eenvoudig is om personen ordelijk te evacueren, wanneer de stoelen niet aan de vloer bevestigd zijn. Denk er ook aan dat tijdens voorstellingen personen ziek kunnen worden. Duidelijke regelingen en afspraken zullen in dergelijk geval emotionele toestanden vermijden. Het spreekt overigens vanzelf dat het zwaaien met aanstekers een kinderachtige bedoening is, die zeer gevaarlijk is.

3.11 Open-deurdagen in nijverheidsscholen Doorgaans wordt in nijverheidsscholen ernstig en veilig gewerkt. Deze veiligheid dient ook behartigd te worden tijdens open-deurdagen. Wanneer de gasten zomaar rond kunnen lopen in een werkplaats in werking dan schept dit immers bijkomende problemen. Het is nodig hiervoor aandacht te hebben en ervoor te zorgen dat bezoekers - ouders, vrienden, broertjes en zusjes - geen gevaar lopen of de mogelijkheid hebben om zichzelf in gevaar te brengen. De wijze waarop bezoeken in fabrieken georganiseerd worden kan ook voor scholen leerzaam zijn - afbakening van zones, het verbieden van bezoek aan bepaalde zones, PBM’s voor bezoekers en dergelijke meer.


369

SCHOOLWERKPLAN

Recommend Documents