Abscis Architecten bvba Jean-Baptiste de Ghellincklaan 2 B-9051 Gent T +32 (0)9 244 60 20
[email protected] www.abscis.be
centraal campusplein met zicht op de 2de graad
SCHOLENCAMPUS DPSA, KORTRIJK -- geïntegreerde studieopdracht voor de vernieuwing van 2 scholencampussen -- programma: nieuwbouw kleuter- en 2e-graadsschool, uitbreiding en renovatie 3e-graadsschool, renovatie van internaat en nieuwbouw refter -- DBFM opdracht binnen het programma Scholen van Morgen (AG Real Estate) -- laureaat Open Oproep van de Vlaams Bouwmeester -- E70 (streefdoel) - categorie: laagenergie
STUDIE 2011 - 2014 REALISATIE 2014 - 2016 OPDRACHTGEVER DBFM Scholen van Morgen NV c/o AG Real Estate COPiD ONTWERPTEAM Vereniging van Studiebureaus: Abscis - Provoost - Ingenium LIGGING Diksmuidekaai 6 - Plein 14 8500 Kortrijk BRUTO OPPERVLAKTE (M 2) 14 231 m² gebouwen 7 215 m² terreinen KOSTPRIJS € 22 421 000 excl. BTW en erelonen
SCHOLENCAMPUS DPSA, KORTRIJK Dit project omvat vijf schoolgebouwen op twee campussen in de Kortrijkse binnenstad: campus Diksmuidekaai (‘Kaai’) en campus Leiekant aan de huidige Pleinschool (‘Plein’). De Campus Kaai wordt publiek toegankelijk via een noord-zuid-as, die als drager fungeert van de toekomstige ontwikkelingen. Deze fietsers- en voetgangersas rijgt de groene ruimtes aaneen en intensifieert de logica de ‘brede school’ in de vorm van het gedeeld gebruik van sportterreinen en -infrastructuur. Op deze as worden ook de nieuwe hoofdtoegangen tot de gebouwen van 2e en 3e graad geënt. Aan de westzijde van de campus wordt een nieuwe toegang voorzien voor gemotoriseerd verkeer met kiss&ride zone en aansluitende parking. De positionering van de parking laat toe om – naast de meer formele publieke as – een informele, secundaire as te introduceren voor leerlingen en leerkrachten. Deze secundaire as laat korte looplijnen toe tussen de duidelijk onderscheiden entiteiten (2e graad, 3e graad TSO/BSO, 3e graad ASO en kleuterschool), maar ook naar de gemeenschappelijke functies van deze entiteiten (turnzalen, studiezalen, refter, mediatheek,…). Aan deze secundaire as worden ook de nieuwe fietsenberging en de overdekte speelplaatsen gekoppeld, evenals een centraal campusplein.
De tweedegraadschool neemt een cruciale plaats in binnen het ontwerpvoorstel. Enerzijds definieert dit gebouw een nieuwe toegang tot de scholencampus en fungeert het als ‘schoolpoort’, anderzijds geeft het gebouw vorm en structuur aan resterende open ruimte op de campus. Het gebouw bestaat uit drie klassenvleugels en een sporthal, geschakeld rondom de speelplaats, die het centrum van deze schoolentiteit vormt. In deze configuratie wordt ook de geluidsoverlast en de wederzijdse inkijk van en naar de buren maximaal beperkt.
Campus Diksmuidekaai: 2de graad
Campus Diksmuidekaai: 3de graad
Campus Diksmuidekaai: kleuterschool
Campus Leiekant: internaat
Campus Leiekant: refter
omgevingsontwerp Campus Leiekant en Kaai
In de onmiddellijke nabijheid van de hoofdinkom en het onthaal bevinden zich de mediatheek (open leercentrum), de studiezaal en de administratieve lokalen voor directie en middenkader. De verdiepingsvloeren zijn zeer flexibel opgevat. De klassen worden georganiseerd in drie klassenvleugels van ongelijke breedte, waardoor een diversiteit van klastypes en -groottes ontstaat. De meer traditionele klassen worden in de hoofdvleugel ondergebracht, terwijl de vaklokalen en ICT-lokalen gesitueerd zijn in de vleugel aan de straatzijde en de tussenvleugel. De gangzone in de grote klassenvleugel bezit een zekere ‘overmaat’ (3m60 breed), waardoor gevarieerd kan worden met de diepte van de klassen. Op die manier kan afgeweken worden van de traditionele rechthoekige verhouding en ontstaat een diversiteit van klastypes en -groottes. De sporthal is gedeeltelijk ondergronds gesitueerd. Dit beperkt enerzijds het bouwvolume van de sporthal en zorgt anderzijds voor een stootvaste rand voor balsporten. De tweedegraadschool is een tamelijk massief bakstenen volume in een licht genuanceerde grijze steen, met diep uitgesneden raamvlakken op maat van een klaslokaal. Binnen het ritme van metselwerkpenanten worden accenten gelegd met gedifferentieerde houten schrijnwerkvlakken. Deze keuze van materialen is weloverwogen. Ze zijn complementair, maar verschillen qua tactiliteit en expressie. Baksteen heeft een massief en expressief karakter, terwijl hout als bekleding warmte en natuurlijkheid uitstraalt.
sfeerbeelden 2de graad
Een gelijkaardig spel van materialen en gedifferentieerde gevelopeningen wordt gespeeld in de sporthal en de eenzijdige gang in de tussenvleugel, die uitgeeft op de speelplaats. Hier wordt zwart strekmetaal gebruikt in combinatie met glas en hout. De massiviteit van de bakstenen architectuur wordt hier omgedraaid naar lichtheid, als in een dialectisch koppel. De lay-out van de derdegraadschool vertrekt vanuit de logica van de bestaande gebouwen (klassenhal, feestzaal, Alcazar). Circulatiepatronen worden afgestemd op de verschillende vloerniveaus teneinde een integrale toegankelijkheid te garanderen. De inkom tot de derdegraadschool is centraal gelegen binnen de cluster van gebouwen en bevindt zich tevens tussen de speelplaats en het nieuwe centrale campusplein. Het secretariaat fungeert als onthaal en zorgt eveneens voor controle op wie in en uit het gebouw gaat. In de inkomhal vertrekt een royale trap naar de eerste verdieping, die de grote stroom aan leerlingen van en naar de refter, studiezaal en mediatheek kan opvangen. De grootkeuken bevindt zich op het gelijkvloers, om de aanen afvoer van producten en afval te vergemakkelijken. Zij is uiteraard direct verbonden met de freeflow en de ‘warme’ refter op het gelijkvloers van de voormalige feestzaal. Een monumentale vide met trappenpartijen en passerelles schept ruimtelijkheid tussen beide verdiepingen van de feestzaal. Op de verdieping is een ‘koude’ refter (voor soep- en boterhameters) voorzien met aansluitende studiezaal en mediatheek.
speelplaats 3de graadsschool
De mediatheek en de studiezaal vormen het ‘gezicht’ van de nieuwbouw. De gevraagde kleine gymzaal tenslotte wordt voorzien in de vernieuwde Alcazar-vleugel, gedeeltelijk ondergronds. Ondanks dat het gaat om relatief kleine uitbreidingen op de bestaande klassenhal en feestzaal, krijgen de nieuwbouwvolumes een eigen signatuur qua vormgeving en materiaalgebruik. Door de gebouwen hoofdzakelijk massief en gesloten te houden, treden ze niet in concurrentie met de verfijnde detaillering van de naburige gebouwen. Enkel op cruciale plaatsen wordt de gevel opengebroken: de inkom die doorzicht geeft van het centrale plein en de fietsersas naar de speelplaats van de derde graad, de mediatheek die een groot venster op de buitenwereld krijgt, weliswaar gesluierd door verticale houten lamellen,... De nieuwe kleuterschool bevindt zich bij de nieuw aan te leggen toegang via de Kollegestraat en ligt met de langse gevel gericht naar het toekomstige campusplein. De grote luifel voor de inkomdeur maakt de toegang tot de kleuterschool herkenbaar en aantrekkelijk. De organisatie van de klassen is zodanig dat ze de overdekte speelplaats voor de kleinsten als het ware ‘omarmt’. Dit zorgt voor de nodige beschutting en schermt de kleuters ook af van de iets grotere kinderen van de basisschool.
Door de brede gang langs de overdekte speelplaats te voorzien van grote schuiframen, kan deze bij mooi weer als uitbreiding fungeren op de speelplaats. Hoewel het gaat om een relatief klein gebouw krijgt de nieuwe kleuterschool een eigen signatuur qua vormgeving en materiaalgebruik. De buitengevel in houten latwerk wordt gekenmerkt door een eigenzinnige ritmering van raampartijen. De kroonlijst is licht geïnclineerd wat het speels karakter van het gebouw versterkt en tegelijkertijd toelaat om meer noorderlicht tot diep in de klassen te laten binnentreden. In de bestaande annex op de klassenhal wordt een graadsklas, een slaapklas en poppenklas ondergebracht. Op campus Plein, de huidige Leiekant van De Pleinschool of het vroegere Fort, worden de bestaande gebouwen vernieuwd en uitgebreid. Het internaat wordt ondergebracht in een bestaande zijvleugel van het Fort en bestaat uit 3 slaapverdiepingen en een open gelijkvloerse ontspanningsruimte. De huidige vloerniveaus worden aangehouden om aan te sluiten op de school, waarmee een lift en trappenhuis gedeeld wordt. Het hoogteverschil met de bestaande vloerpas wordt op het gelijkvloers overbrugd met trapjes en een helling, wat de ontspanningsruimte opdeelt in diverse plekken. De ruime vrije hoogte op de eerste verdieping laat toe om een alternatief type slaapkamer – met hoogslaper- te integreren, terwijl de 2e en 3e verdieping qua vrije hoogte juist volstaan als slaapvertrekken.
sfeerbeelden 3de graadsschool
Om de ruimte op de 3e verdieping te optimaliseren wordt het huidige hellend dakvolume met dakkapellen vervangen door een volwaardig dakvolume in zink, met licht geïnclineerde gevelvlakken waarin de vooruitspringende raamkaders een hedendaagse antwoord vormen op de bestaande ritmiek van de dakkapellen. De refter is opgevat als een open en uitnodigend paviljoen in de groene binnentuin van de campus Plein. De ondersteunende functies (keuken, bergingen, sanitair, technische ruimtes) worden ter hoogte van de te slopen werkplaatsen tegen de tuinmuur op de perceelsgrens geplaatst en vormen een langwerpig, gesloten volume. De eetzaal van de refter wordt rondom voorzien van een vliesgevel met transparante glasvlakken en opake sandwichpanelen met houten bekleding. Het dak krijgt een opvallende inclinatie, wat het solitair karakter van het gebouw versterkt.
We streven er naar om betaalbare hedendaagse architectuur te verenigen met een duurzaam totaalconcept. Dit duurzaam totaalconcept wordt gerealiseerd door middel van een geïntegreerd ontwerpproces gebaseerd op twee belangrijke pijlers : - het energiezuinig bouwen volgens de Trias Energetica - het bio-ecologisch bouwen met de nadruk op duurzaam water- en materiaalgebruik. Het E-peil van nieuwe schoolgebouwen mag niet hoger zijn dan E70. Om hieraan te voldoen wordt voorzien in een doorgedreven isolatie, gekoppeld aan een sterk verbeterde luchtdichtheid. De binnenluchtkwaliteit wordt geregeld door een gecontroleerd ventilatiesysteem met geïntegreerde debietmeting en sensoren. Per gebouw wordt telkens het passende antwoord voor ventilatie gezocht, rekening houdend met de kostprijs voor installatie en onderhoud. In dit geval heeft dit geleid dit tot verschillende oplossingen (systeem C+ met warmterecuperatie op de afgevoerde lucht en systeem D).
