Wegwijs in de wereld van de schilderkunst / Schilderijen Salon van de 21e eeuw Lesbrief met enkele suggesties voor creatieve verwerkings-lessen n.a.v. het bezoek aan de tentoonstelling Le Peintre de la vie moderne/ De schilder van het moderne leven in Museum De Paviljoens in Almere. Basisonderwijs bovenbouw groep 6-8 Doel: Doel: Nabespreken van het bezoek aan tentoonstelling Le Peintre de la vie moderne/ De schilder van het moderne leven in Museum De Paviljoens in Almere. Creatief verwerken van indrukken en ervaringen die tijdens het museumbezoek zijn opgedaan. Toepassen van kennis en ideeën die tijdens het museumbezoek zijn opgedaan. Stimuleren van creativiteit. Lesvorm: Lesvorm onderwijsleergesprek en creatieve opdracht Duur: Duur dit verschilt per opdracht; gemiddeld zo’n 2 uur per opdracht m.u.v. opdracht 1.
1
Nabespreking van het museumbezoek d.m.v. onderwijsleergesprek 1. Wat herinner jij je nog van het museumbezoek? 2. Heb je ooit wel eens zoveel schilderijen bij elkaar gezien? Voor je naar het museum ging heb je op school een film bekeken waarin je kon zien dat ze vroeger vaker zoveel schilderijen bij elkaar hingen. In het museum heb je als jury mogen vertellen welk schilderij jij het beste vond. 3. Welk schilderij vond je het meest bijzonder? Waarom? 4. Welk schilderij vond je niet zo bijzonder? Waarom? 5. Vind je het belangrijker dat een kunstwerk mooi is of dat er een goed idee achter zit? • Eigen mening. De kunstenaars wiens werk je hebt gezien, schilderen vooral dingen uit het dagelijks leven. Dat betekent dat ze schilderen wat ze om zich heen zien, zoals gebouwen, steden, dieren, en mensen die een dagje uitgaan. Als je de tentoonstelling bekijkt, krijg je een indruk hoe de schilders naar de wereld kijken. 6. Wat zou jij schilderen als je aan andere mensen wilt laten zien hoe het er bij jou thuis, in de wijk of in Almere uit ziet? • Eigen mening.
2
Creatieve opdracht 1 • Kunstwerk(en) Kunstwerk(en): Alle schilderijen van de tentoonstelling. • Creatieve opdracht: Leerlingen maken een kunstwerk over het hedendaagse leven. • Thema: het hedendaagse leven • Materiaal: (Digitale) camera, computer, eventueel met programma voor het bewerken van foto’s, printer, schetspapier, dik papier om op te schilderen (kan ook doek zijn), verf, kwasten, palet, tekenpapier en een ruimte om het werk te presenteren In de opdracht staat suggesties voor het aanpassen van de opdracht wanneer u geen digitale camera, computer en printer ter beschikking heeft. • Voorbereiding: klaarleggen materialen. • Programmaduur: De volledige opdracht kan over vier lessen van 1,5 tot 2 uur worden verdeeld. Het programma kan naar eigen inzicht worden ingekort naar een les van één dagdeel.
Korte inleiding d.m.v. onderwijsleergesprek In de film die je op school, voorafgaand aan het museumbezoek, hebt bekeken heb je kennis gemaakt met Charles. Charles Baudelaire schreef kritisch over de schilderkunst van toen. 7. Wat moesten schilders volgens Baudelaire schilderen? • Het alledaagse leven wat je op straat, in de cafés, op het station en overal om je heen ziet. In de tentoonstelling die jullie bezocht hebben, waren meer dan 100 schilderijen te zien van schilders die nu leven. De schilderijen gaan allemaal over het leven van nu. 8. Welk schilderij van de tentoonstelling zou Charles denk jij uitkiezen als het beste schilderij waarin je het leven van de 21e eeuw goed terug ziet?
3
Creatieve opdracht Les 1 • De leerlingen fotograferen het moderne leven van Almere. Iedereen maakt een foto van dat wat hij/zij typerend vind voor het leven nu. Bijvoorbeeld auto’s, treinen, de huizen, hoe mensen zich kleden, gsm, internet etc. (De opdracht kan ook zonder camera worden uitgevoerd. De leerlingen maken ter plekken schetsen van het moderne leven.) Les 2 • In de computer worden de foto’s bewerkt, er kan bijvoorbeeld met beelden van het internet een collage worden gemaakt. (De opdracht kan ook zonder bewerking in de computer worden uitgevoerd. Leerlingen maken een collage van hun foto en uitgeknipte tijdschrift - en krantenfoto’s.) • Print de collages op A4 formaat uit. Les 3 • Maak naar aanleiding van de collage een schets van het schilderij van het moderne leven. • Werk deze schets, op dik papier of schildersdoek, uit tot een schilderij. Les 4 • Tot slot wordt er van de schilderijen een Salon tentoonstelling gemaakt. De wandindeling van de schilderijen wordt eerst op de grond uitgeprobeerd. Bekijk welken schilderijen bij elkaar kunnen hangen op basis van onderwerp, compositie, kleur of materiaalgebruik.
4
Creatieve opdracht 2 • Kunstwerk(en) Kunstwerk(en): Stefan Kürten, Behind Blue Eyes. • Creatieve opdracht: Leerlingen maken een tekening van een droomstad of droomhuis geïnspireerd op de schilderen van Stefan Kürten. • Thema: Dromen waarin de een huis/ de stad wordt overwoekerd door de natuur waardoor deze verandert in een paradijs. • Materiaal: dik papier (A4- of A3-formaat), kleurpotloden of wascokrijt, glitter (goud-, zilver- en koperkleurig), lijm. • Voorbereiding: kopiëren van de zwart-wit foto van een stad (voor ieder kind een kopie), eventueel de kopieën op plakken op dikker papier, klaarleggen materialen.
Korte inleiding d.m.v. onderwijsleergesprek Foto laten zien Behind Blue Eyes van Stefan Kürten. (zie afbeelding lespakket) 9. Wie herinnert zich dit schilderij? 10. Wat zie je op het schilderij? • Een huis met een zwembad, naast het zwembad staat een tafel met stoelen en een blauwe parasol tegen de zon. In het huis liggen oosterse tapijten op de grond, er staan meubels en tussen de meubels ligt een hond. Uit het huis, het terras en het zwembad groeien planten. De planten staan volop in bloei, het lijkt wel zomer!
11. Is het ook weer om een lekkere duik in het zwembad te nemen? • Ja, de lucht is helder blauw. 12. Vind je het een vrolijk schilderij of niet, waarom? • Eigen mening. 13. Zou jij in het huis willen wonen? • Eigen mening. 5
14. Hoe komt het dat het schilderij ook een beetje vreemde sfeer heeft? • Op het schilderij zie je een mooi huis waar iedereen wel zou willen wonen, want wie wil er nu geen zwembad in zijn achtertuin? Bovendien geven al die bloemen een vrolijk beeld, maar tegelijkertijd is het ook raar. De planten groeien zo maar uit de meubels en er zijn helemaal geen mensen te zien. 15. Hoe komen al deze planten en bloemen in het huis? Waarom zie je helemaal geen mensen in het huis? Bedenk met elkaar een verhaal bij dit schilderij. Het schilderij heeft de titel ‘Behind blue eyes’ wat ‘achter de blauwe ogen’ betekent. Hiermee bedoelt de schilder dat het leven niet perfect is. Je kunt een prachtig huis hebben, net als mooie blauwe ogen, maar er kan altijd iets gebeuren waardoor je leven verandert. Toch dromen veel mensen van een eigen huis, met tuin en een huisdier (huisje boompje - beestje). 16. Hoe ziet jouw droomhuis er uit? Foto laten zien Ultramarin van Stefan Kürten (zie afbeelding lespakket) Op deze afbeelding kun je het misschien niet goed zien, maar in het museum heb je gezien dat de schilder in dit schilderij veel goudverf heeft gebruikt. 17. Waarom zou de schilder goudverf gebruiken voor het schilderen van zoiets gewoons als een huis? (Denk aan de droom van mensen om een eigen huis te hebben.)
18.
Ken je andere voorbeelden van kunstwerken waarbij de kunstenaar met goudverf heeft geschilderd? • Bijvoorbeeld iconen of middeleeuwse handgeschreven manuscriptenboeken.
6
Foto laten zien Icoon Sint Joris. (zie afbeelding lespakket) 19. Waarom gebruikten deze kunstenaars kostbare goudverf denk je? • Op iconen en in middeleeuwse manuscriptenboeken staan heiligen afgebeeld. De kostbare goudverf maakte duidelijk hoe bijzonder ze zijn. Stefan Kürten gebruikt goud- en zilververf om de rijkdom en het geluk van de bewoners aan te geven. Maar omdat de bewoners zelf niet te zien zijn, ademen de schilderijen een wat vreemde sfeer uit.
Creatieve opdracht • Plak de foto van de stad (kopie) op een dikker vel papier. • De saaie stad moet worden omgetoverd tot een paradijs vol met groene planten en kleurige bloemen. Teken met kleurpotlood de planten en bloemen die uit alle hoeken en gaten van stad komen groeien. • Om de tekening nog sprankelende te maken, gebruiken de kinderen glitter. Bedenk welke bloemen of planten je wilt versieren met glitter en smeer deze in met lijm. • Strooi de glitter over de plekken waar je lijm hebt gesmeerd. Gebruik maar één kleur glitter te gelijk. • Laat het even drogen en pak dan voorzichtig de tekening op. Schud de glitter die niet vastzit in een bak of schoenendoos zodat andere kinderen deze glitter kunnen gebruiken. • Wanneer de tekening af is, schrijven de leerlingen een verhaal over hun stad. • Hang de tekeningen en verhalen op in de klas en bespreek deze klassikaal.
7
Creatieve opdracht 3 • Kunstwerk(en): Kunstwerk(en) Bärensee II en Untitled 2004 van Sven Kroner (zie afbeelding lespakket) • Creatieve opdracht: Schilderen van een dagje uit. • Thema: De moderne stadsmens gaat er op zondag lekker tussenuit, een frisse neus halen in de natuur. • Materiaal: dik papier (A3-formaat), verschillende kleuren plakkaatof acrylverf, verfbakjes/ palet of kartonnen bordjes, penselen, potten met water voor de kwasten, oude kranten • Voorbereiding: klaarzetten materialen.
Korte inleiding d.m.v. onderwijsleergesprek Foto’s laten zien Barendsee II en Untitled 2004 van Sven Kroner. (zie afbeelding lespakket) 20. Wie herinnert zich deze schilderijen nog? 21. Wat zie je allemaal op de schilderijen? • Bärensee II mensen die zwemmen in een meer met een eilandje erin. • Untitled 2004 mensen die wandelen in de bergen. 22. Wie gaat er wel eens zwemmen in een meer, wandelen in de bergen of het bos? Wanneer doe je dat en met wie? Veel mensen wonen tegenwoordig in grote steden of woonwijken
waar je nog maar weinig van de natuur ziet. Daarom gaan mensen vaak op zondag met de familie een dagje weg, bijvoorbeeld naar het bos of de zee. De schilder van deze schilderijen woont in Duitsland waar je veel bergen en meren hebt. De mensen die daar in stad wonen gaan op zondag wandelen in de bergen en zwemmen in de meren. 23. Hoe kun je zien dat het schilderijen zijn en geen foto’s? • Aan de penseelstreken.
8
24. Als jij op zondag vrij bent en je mag kiezen waar je met je familie naar toe gaat, waar ga jij dan heen? Creatieve opdracht • Maak op een dik vel A3 papier met potlood een tekening van jouw dagje uit. • Beschilder de tekening met acryl- of plakkaatverf en een kwast. Bedenk welken kleuren goed passen bij de plek die je hebt getekend. • Geef een titel aan het schilderij. • Tot slot kunnen de schilderijen opgehangen worden zoals bij een schilderijen Salon. Laat de kinderen met elkaar bepalen welke schilderijen bij elkaar moeten hangen en welke juist niet. Let hierbij op het onderwerp van de afbeelding, de manier van schilderen, het kleurgebruik en de compositie.
9
Creatieve opdracht 4 • Kunstwerk(en): Kunstwerk(en) Hotel #4, Hotel #5, Hotel #6 en Ceiling #2 van Arjan van Helmond, Das Versprochene Land 3 van Sophia Schama of Reflectingskin1 van Angelina Gualdoni. • Creatieve opdracht: Leerlingen bedenken een verhaal naar aanleiding van een schilderij. • Thema: What happened? • Materiaal: schrijfpapier • Voorbereiding: klaarleggen materialen.
Korte inleiding d.m.v. onderwijsleergesprek Afbeelding laten zien van Hotel #4, Hotel #5, Hotel #6 en Ceiling #2 van Arjan van Helmond. (zie afbeelding lespakket) 25. Wat hebben de schilderijen met elkaar te maken? • Het zijn allemaal interieurs. Arjan maakte deze schilderijen in zijn hotel tijdens zijn verblijf in Shanghai. Je kunt zien dat hij met zijn schilderijen de kamer als het ware verkent. 26. Wat zie je allemaal in de hotelkamer? • Eigen mening. 27. Wat vertellen de spullen die je ziet over wat Arjan allemaal doet? • Aan het laken op het bed kun je zien dat hij al in het bed geslapen heeft. Aan de spullen die naast de tv op elkaar gestapeld staan kun je zien dat hij in een ander land is. Welken spullen herken je? Waarom heeft hij de spullen op elkaar gestapeld? Waarom zou hij de ventilator geschilderd hebben en wat zegt dat over het klimaat van Shanghai? En kun je zien of hij alleen is? Als je goed naar de schilderijen kijkt zie je vanzelf een verhaal ontstaan.
10
Creatieve opdracht • Kies een schilderij uit de afbeeldingen die in het lespakket zitten. (Vertel aan niemand welk schilderij je hebt gekozen) • Beschrijf voor jezelf wat je op het schilderij ziet? • Bedenk wat het verhaal achter al deze spullen kan zijn. Wat is er gebeurd? • Schrijf dit verhaal op en bedenk een nieuwe titel voor het schilderij. • Laat een aantal leerlingen hun verhaal voorlezen, de andere kinderen moeten raden bij welk schilderij het verhaal hoort.
© 2005 Dit lesmateriaal is ontwikkeld door de Afdeling Educatie van Museum De Paviljoens. Museum De Paviljoens /\/ Afdeling Educatie & Publieksbegeleiding /\/ Odeonstraat 3 Almere-Stad /\/ 036-5450400 /\/
[email protected] /\/ www.depaviljoens.nl 11
12
