Instituut voor: Expertise-ontwikkeling in het VO Lerarenopleiding Aansluiting VO-HO Nascholing in het VO
Schets van de cursus voor het verkrijgen van het bewijs van voldoende
DIDACTISCHE VOORBEREIDING voor docenten van de Hogeschool Saxion Next
Informatiebrochure voor het cursusjaar 2007/2008
Brochure DVC Saxion Next versie 9 juli 2007
Instituut voor: Expertise-ontwikkeling in het VO Lerarenopleiding Aansluiting VO-HO Nascholing in het VO
Doelgroep Sinds 1 april 1990 geldt een wettelijke benoembaarheidregeling in het Hoger Beroeps Onderwijs. Deze regeling houdt in dat iemand die in het HBO in vaste dienst benoemd wil worden, naast een bewijs van bekwaamheid1 op het vakgebied ook in het bezit moet zijn van een bewijs van voldoende didactische voorbereiding. Tegenwoordig wordt dus voldoende bekwaamheid geëist, zowel ten aanzien van de deskundigheid op het betreffende vakgebied alsook op didactisch terrein. De Universitaire Lerarenopleiding is bevoegd deze cursus uit te voeren en, met toestemming van de minister, is deze cursus toegankelijk voor docenten van alle sectoren in het HBO. Met ingang van het studiejaar 2007/2008 organiseert de Universiteit Twente een dergelijke cursus voor docenten van de Hogeschool Saxion Next. De cursus is vernieuwd en aangepast aan de nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs, maar ook aan de bijzondere achtergrond van de docenten van Saxion Next. Bernadette Lohuis, directeur Saxion Next, omschrijft deze docenten als ‘mensen met twee benen in de praktijk, veelal senior in hun beroep, die maar een klein deel van hun werkweek besteden aan onderwijs. Veelal speelt bij hun motivatie voor het docentschap betrokkenheid bij kennisoverdracht en taakverrijking een minstens even grote rol als het inkomen dat het oplevert.’ In het ontwerp van de cursus staan begrippen als maatwerk, efficiëntie, effectiviteit en inspiratie centraal. De uitwerking vindt in de komende maanden plaats zodat de brochure een voorlopig karakter heeft.
Opzet van de cursus De opzet van de cursus is in hoge mate vraaggestuurd. Het wil zeggen dat cursisten die kerncompetenties ontwikkelen die zij nodig hebben en nog niet in voldoende mate beheersen. Tijdens de uitvoering van de cursus sluiten we zoveel mogelijk aan bij de actuele werkervaringen van de cursist. De cursus is modulair ingericht zodat de kandidaat deel kan nemen aan de module die het beste past bij de actuele taken. Iedere module wordt afgerond met een certificaat. De cursus bestaat uit vier modulen en een integrerende opdracht. Kandidaten die alle delen met goed gevolg hebben afgerond ontvangen een bewijs van voldoende didactische voorbereiding. De inrichting van de modulen kent het volgende stramien: Voorbereiding: de kandidaat krijgt een overzicht van wat in de module aan de orde komt en wordt gevraagd om een portfolio2 op te stellen met daarin een persoonlijke beschouwing van de eigen bekwaamheden op het gebied van de module-inhouden en bewijslast om de persoonlijke beschouwing te onderbouwen. Studiedag 1: ELAN biedt, in samenwerking met de Onderwijskundige Dienst van de UT, een studiedag aan waarop aan de hand van voordrachten, (rollen)spelen en simulaties de kandidaten vertrouwd worden gemaakt met de concepten van de module. Tevens maken de kandidaten kennis met een persoonlijke supervisor. Met hem/haar bespreken zij het portfolio en stellen een plan van aanpak op om ontbrekende of aanvullende bekwaamheden te verwerven aan de hand van opdrachten. Werkplekleren: gedurende zeven weken volgend op de studiedag werkt de kandidaat binnen de eigen onderwijspraktijk aan het persoonlijke plan van aanpak. Hij/zij brengt de resultaten van het leerproces in beeld in het portfolio met behulp van onderwijsproducten van eigen hand, (reflectie)verslagen, e.d. In deze periode heeft de kandidaat contact met de supervisor in de digitale leeromgeving van Saxion Next. 1 2
Bewijs van bekwaamheid van tenminste HBO-niveau Een format voor het portfolio wordt ter beschikking gesteld
3
Studiedag 2: opnieuw aan de hand van voordrachten, (rollen)spelen en simulaties worden de kandidaten vertrouwd gemaakt met aanvullende concepten en vaardigheden. Tevens geven de kandidaten presentaties van de eigen leerprocessen en –resultaten. Afronding: De supervisor neemt de kandidaat een bekwaamheidsonderzoek af door beoordeling van het portfolio. De kandidaat krijgt daarbij inhoudelijke feedback en een waardering voor het leerresultaat in de vorm van een cijfer.
In de integrerende opdracht aan het einde van de cursus wordt de kandidaat gevraagd te reflecteren op de vier modules en een persoonlijke visie op hoger onderwijs te formuleren die aansluit bij de eigen onderwijspraktijk. Tevens wordt de cursist in staat gesteld de ontwikkelde competenties te tonen in een aantal 'Proeven van bekwaamheid'. De proeven van bekwaamheid zijn eigen onderwijsproducten uit de eerdere modulen. Na alle afgesproken onderdelen afgerond te hebben ontvangt de cursist het 'Bewijs van voldoende didactische voorbereiding'.
Inhoud van de cursus Het algemene doel van de cursus is dat de deelnemers na afloop didactisch voldoende voorbereid zijn op de beroepspraktijk in het HBO en een deskundigheidsprofiel ontwikkeld hebben met didactische, organisatorische en reflectieve competenties. In de cursus ligt het accent op de primaire taak van de meeste docenten: het lesgeven aan en het begeleiden van studenten. De cursus richt zich op het verwerven van didactische vaardigheden voor het voorbereiden, uitvoeren en evalueren van eigen onderwijs, waarbij de begeleiding van (groepen van) studenten een extra accent krijgt. Tevens moeten de cursisten in staat zijn om in samenwerking met anderen onderwijs op te zetten, uit te voeren en te evalueren en om individueel te werken aan de eigen ontwikkeling als docent/begeleider. Achtereenvolgens worden de volgende modulen en de afrondende opdracht aangeboden: 1. Doceer- en begeleidingvaardigheden 2. Ontwerpen van onderwijs 3. Toetsen en beoordelen (op student- en organisatieniveau) 4. Coachen Integrerende opdracht (individueel) Van de deelnemers wordt verwacht dat zij tijdens de cursus, in het plan van aanpak, eigen leerdoelen en werkwijzen formuleren. Al werkend aan de eigen competentieontwikkeling maken zij onderwijs-producten die, als proeven van bekwaamheid, opgenomen worden in het portfolio.
Organisatie en docenten De organisatie is in handen van ELAN, het Instituut voor Expertiseontwikkeling, Lerarenopleidingen, Aansluiting en Nascholing, verbonden aan de faculteit Gedragswetenschappen van de Universiteit Twente. De cursusleider is Carel Vaneker. De cursus wordt in onderling overleg verzorgd door docenten van ELAN en medewerkers van de Onderwijskundige Dienst om de toepassing in het HBO zo goed mogelijk te verzorgen. Zij zijn allen gekozen op basis van hun doceerkwaliteiten en hun theoretisch en praktisch inzicht in de desbetreffende onderdelen. Verder beschikken zij over ruime ervaring met het hoger onderwijs
Mentoren Stimulerend voor het leerproces in de cursus Didactische Voorbereiding is dat de kandidaat gedurende de cursus op de werkplek begeleid wordt door een vakcollega (een mentor) uit de Hogeschool. De mentor heeft dan een rol als gesprekspartner, steun bij lastige keuzes en vraagbaak bij inhoudelijke vraagstukken.
4
Instituut voor: Expertise-ontwikkeling in het VO Lerarenopleiding Aansluiting VO-HO Nascholing in het VO
Tijd, studielast en plaats De cursus wordt door het instituut ELAN in 2007/2008 georganiseerd (september 2007 - juli 2008). De nominale cursusduur omvat 4 keer 10 weken voor de modulen en 1 keer 4 weken voor de integrerende opdracht. De cursus kan in 1 jaar worden afgerond maar kan in overleg ook worden verspreid over maximaal 4 jaar. De totale studielast is max. 300 uur en is mede afhankelijk van de voorkennis en ervaring. De cursus wordt uitgevoerd op de campus van de Universiteit Twente en mogelijk ten dele op een locatie centraal in het land, afhankelijk van de herkomst van cursisten. Deelnemers moeten er op rekenen dat de bijeenkomsten steeds op vrijdag vallen. (Vermoedelijke cursusdata. Module 1: 28 sep, 9 nov. Module 2: 30 nov, 11 jan. Module 3: 1 feb, 21 mrt. Module 4: 25 apr, 20 jun)
Diploma De deelnemers die de cursus, vier modulen en integrerende opdracht, met goed gevolg afronden krijgen het Bewijs van voldoende didactische voorbereiding uitgereikt. Dit bewijs geldt voor het geven van onderwijs aan HBO-instellingen (exclusief het –samengesteld- hoger pedagogisch onderwijs).
Aanmelding en kosten Aanmelding voor de cursus wordt gedaan door Saxion Next. Afgezien van bijzondere omstandigheden is de voorwaarde voor inschrijving dat de kandidaat tenminste een HBOkwalificatie heeft en als docent/begeleider daadwerkelijk professionele ontwikkeling op HBO-niveau verzorgt. De aanmelding moet gebeuren m.b.v. bijgevoegd aanmeldingsformulier bij: Universiteit Twente Instituut ELAN t.a.v. mw. P. Teppich telefoon 053 489 3560 Postbus 217 7500 AE ENSCHEDE De cursusprijs is gebaseerd op de reëel te maken kosten. De deelnameprijs is per module € 995,00 en € 500,00 voor de afsluitende opdracht. Voor kandidaten die alle modulen doen geldt een totale prijs van € 4.000,00
5
Korte beschrijving van de modulen 1. Doceer- en begeleidingvaardigheden (studielast maximaal 65 uur) De ontwikkeling van kennis en vaardigheden door de student staat hierbij centraal. De docent kan daartoe een onderwijsbijeenkomst voorbereiden en uitvoeren met aandacht voor didactische opbouw, presentatievaardigheden, diversiteit in werkvormen en inzet van ICT en multimedia. De docent sluit aan bij de beroepspraktijk, geeft aanwijzingen gericht op een systematische probleemaanpak en geeft feedback aan de student. 2. Ontwerpen van onderwijs (studielast maximaal 65 uur) Het ontwerpen van een lessen- of collegeserie staat hierbij centraal. De docent kan daartoe bestaand studiemateriaal kritisch evalueren (en eventueel aanpassen) en nieuw studiemateriaal ontwerpen. De docent kan leertrajecten, activerende (zelfstudie)opdrachten en onderwijsprojecten ontwerpen. De docent kan een passende (digitale) leeromgeving inrichten. 3. Toetsen en beoordelen (op student- en organisatieniveau) (studielast maximaal 65 uur) Het toetsen van de leerresultaten van de studenten staat hierbij centraal. De docent kan daartoe relevante toetsvormen hanteren en een zak-slaaggrens formuleren. Tevens kan de docent een beoordeling- en/of evaluatieplan opzetten, uitvoeren en de resultaten rapporteren. Tevens wordt aandacht besteed aan de evaluatie van eigen onderwijsmateriaal en, in het teken van onderwijsverbetering en accreditatie, van de cursus als geheel. 4. Coachen (studielast maximaal 65 uur) Het coachen van de student in zijn/haar persoonlijke ontwikkeling staat hierbij centraal. Het gaat met name om het vormende aspect: hoe werk je als docentcoach door de jaren heen met studenten zodanig aan de generieke HBO-kwalificaties (Dublin descriptoren) dat de studenten aan het eind van hun cursus op het juiste niveau zitten. Als coach kan de docent daartoe zowel de intellectuele als de persoonlijke groei te stimuleren mede door aanzet tot reflectie en opstellen van persoonlijke ontwikkelplannen. Integrerende opdracht (studielast maximaal 40 uur) Kandidaten die de vier modulen hebben afgerond, of aantoonbaar competent zijn op deze gebieden, en in aanmerking willen komen voor een bewijs van voldoende didactische voorbereiding voeren de integrerende opdracht uit. In de integrerende opdracht geeft de kandidaat blijk van voldoende didactische voorbereiding. Hij ontwikkelt daartoe een portfolio waarin hij reflecteert op zijn pedagogische en didactische kwaliteiten. De reflectie onderbouwt hij/zij met producten die hij maakte in het kader van de cursus of eerdere leer-werkomgevingen. Bij de reflectie refereert de kandidaat aan de actuele ontwikkelingen in het hoger onderwijs. De kandidaat sluit het portfolio af met een persoonlijk ontwikkelplan voor verdere professionalisering.
6
Instituut voor: Expertise-ontwikkeling in het VO Lerarenopleiding Aansluiting VO-HO Nascholing in het VO
Aanmeldingsformulier Cursus Didactische Voorbereiding docenten Saxion Next September 2007- Juli 2008 Persoonlijke gegevens: Naam, voorletters Roepnaam Adres Postcode en plaats Telefoon werk Telefoon privé E-mail adres Geboortedatum en geboorteplaats Geboorteplaats Betrokken bij opleiding Opleidingslocatie Adres Postcode en plaats Telefoon Opleidingsmanager Opleidingstaak Taakomvang Taakomschrijving Relevante bekwaamheden voor opleidingsactiviteiten: Opleiding(en):
Werkverband(en):
Overige:
7
Zie achterzijde
8
Instituut voor: Expertise-ontwikkeling in het VO Lerarenopleiding Aansluiting VO-HO Nascholing in het VO
Meldt zich aan voor de module(n): 1. 2. 3. 4. 5.
Doceer- en begeleidingvaardigheden Ontwerpen van onderwijs Toetsen en beoordelen (op student- en organisatieniveau) Coachen Integrerende opdracht (individueel)
O O O O O
Ondertekening d.d. ………:
(naam cursist)
(namens Saxion Next)
Zenden aan: Universiteit Twente ELAN t.a.v. mevr. P. Teppich Postbus 217 7500 AE Enschede
[email protected] (i.g.v. vragen: 053 489 2139)
9
