Handleiding voor het organiseren van de cursus natuurgids

Handleiding voor het organiseren van de cursus natuurgids Inhoudstafel Handleiding voor het organiseren van de cursus natuurgids .................................................................. 1 1.1 Wat is het CVN? .............................................................................................................................2 1.2 Verschillende soorten cursus natuurgids ........................................................................................2 1.3 De algemene cursus Natuurgids ....................................................................................................4 Algemeen ......................................................................................................................................... 4 Het cursusprogramma ...................................................................................................................... 4 Cursusperiode .................................................................................................................................. 5 Inschrijvingsgeld ............................................................................................................................... 5 1.4 De gespecialiseerde natuurgidscursussen .....................................................................................6 1.5 Vervolmakingscursussen en korte ‘gids’opleidingen ......................................................................6 2. Het organiseren van cursussen: algemene regels .............................................................................. 7 2.1 Welke activiteiten komen in aanmerking als cursus? .....................................................................7 2.2 Aan welke criteria dienen cursussen te beantwoorden? ................................................................7 2.3 Waar kunnen cursussen worden ingericht? ....................................................................................8 2.4 Bestaat er een minimum en een maximum aantal deelnemers? ...................................................8 2.5 Hoe lang op voorhand wordt een cursus gepland? ........................................................................8 3. Het organiseren van de cursus natuurgids: taakverdeling ................................................................ 10 3.1 De cursuslocatie .......................................................................................................................... 10 3.2 Cursusmateriaal ........................................................................................................................... 10 3.3 Het opstellen van het programma ................................................................................................ 10 3.4 Het zoeken van lesgevers en excursieleiders ............................................................................. 11 3.5 De promotie ................................................................................................................................. 11 3.6 De begeleiding van de cursus ..................................................................................................... 12 3.7 Inkomsten en uitgaven ................................................................................................................. 12 3.8 Drank tijdens de pauze? .............................................................................................................. 13 3.9 Het einde van de cursus .............................................................................................................. 14 3.10 En wat na de cursus Natuurgids? .............................................................................................. 14 4. De cursus Natuurgids als finaliteit in de cursus ‘Toeristisch gids’ ..................................................... 15 5. Administratie en formulieren .............................................................................................................. 16 5.1 De inschrijvingen .......................................................................................................................... 16 5.2 Verplichte formulieren .................................................................................................................. 16 5.3 Onverwachte wijzigingen in het programma ................................................................................ 17 5.4 Contactadressen van de provinciaal educatief medewerkers en het landelijk secretariaat: ... 18 6. Samenvatting ..................................................................................................................................... 19 6.1. Draaiboek voor het organiseren van een cursus Natuurgids ..................................................... 19 6.2. Checklist: Taken van de vaste begeleiders ................................................................................ 21

Versie 1 september 2014 - JL

Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

1 / 22

1. INLEIDING

1.1 Wat is het CVN? Het Centrum Voor Natuur- en milieueducatie (CVN vzw) stelt zich tot doel het draagvlak voor natuurbehoud in Vlaanderen te versterken. Dit gebeurt via het organiseren, stimuleren en ondersteunen van cursussen over natuur en milieu. Het CVN werd opgericht in 1965 en had vanaf het begin een belangrijk aandeel in de groei en versteviging van de natuurbeweging in ons land. Oprichters van het CVN waren de toenmalige natuurbehoudsverenigingen (zoals BNVR en Natuur- en Stedenschoon). De kernactiviteit van het CVN was toen, en is nog steeds, het opleiden van natuurgidsen. Intussen ontvingen al meer dan 8000 cursisten het diploma! Die natuurgidsen maken op hun beurt weer vele anderen wegwijs in de natuur. Ze zijn in alle geledingen van de natuurbeweging actief. Zo zorgen we er samen voor dat zoveel mogelijk mensen kennis kunnen maken met het mooie en zinvolle dat de natuur te bieden heeft! Het CVN is erkend als landelijke gespecialiseerde vormingsinstelling voor volwassenen door de Vlaamse Overheid (Departement Volksgezondheid, Welzijn en Cultuur) en dient jaarlijks 3000 uren vorming voor volwassenen te organiseren. CVN kiest principieel voor vrijwilligerswerk. Educatie en vrijwilligerswerk zijn belangrijke drijfveren achter de krachtige en door veel mensen gedragen natuurbeweging in Vlaanderen. De zorg voor meer natuur en een beter milieu inspireert velen tot persoonlijke en maatschappelijke inzet. CVN wil daartoe het nodige kader geven en vrijwilligers de kans bieden om mee te helpen aan de opleiding van nieuwe geïnteresseerden. CVN beschikt over een kleine ploeg professionele educatieve medewerkers die de cursuswerking ondersteunen. Door de inzet van de vele vrijwilligers zijn een groot aanbod aan kwaliteitsvolle, niet te prijzige cursussen en een goede opvolging van de cursisten gegarandeerd. Dank aan allen die daaraan meewerken!


Pagina

2 / 22

1.2 Verschillende soorten cursus natuurgids De cursus Natuurgids wordt sinds 1966 georganiseerd. Later breidde de cursuswerking van het CVN zich uit en werd de cursus Natuurgids ingebed in een cursustraject. De cursus Natuurgids bouwde inhoudelijk verder op een voorbereidende cursus Natuur-in-zicht. Nadien werd deze formule verlaten omdat ze cursisten dwong een lang traject te volgen, soms van meerdere jaren. Dit staat haaks op de actuele trend om aan kortere en meer diverse activiteiten deel te nemen. Hoewel voor de cursus Natuurgids dus niet langer voorkennis vereist wordt, kan wie eraan twijfelt of hij/zij een cursus natuurgids aankan, alsnog worden aangeraden het handboek van de cursus Natuur-inzicht aan te schaffen (€ 16,00 + verzendingskosten). Wordt de inhoud van dit handboek te moeilijk ervaren, dan kan worden aanbevolen eerst deze cursus te volgen. De cursist neemt alzo een langere aanloop naar de cursus Natuurgids. Maar nogmaals, de cursus Natuurgids is zo opgevat dat je ook zonder voorkennis tot een goed resultaat kunt komen. Je zult er, met weinig of geen voorkennis, wel wat harder moeten voor werken dan wie al behoorlijk wat voorkennis bezit. De algemene cursus Natuurgids vormt sedert 1966 de ruggengraat van de CVN-werking. Reeds achtduizend cursisten ontvingen het natuurgidsdiploma. CVN-natuurgidsen zijn in alle geledingen van de natuurbehouds- en milieubeweging actief. De duur is ongeveer één jaar (kalender- of schooljaar, afhankelijk van de plaats). De cursus biedt een brede kennis over natuur en milieu en ontwikkelt de vereiste vaardigheden om met groepen volwassenen en gezinnen in de natuur aan de slag te gaan. De cursist scherpt zijn/haar eigen natuurkennis aan door het maken van een terreinstudie. Met de resultaten ervan laat hij/zij een zelf gekozen groep kennis maken tijdens een zelf voorbereide educatieve activiteit. In 2011 sloten CVN en Natuurpunt Educatie een samenwerkingsovereenkomst. Als gevolg hiervan wordt er tijdens de les “engagement” (slotles) een halve les voorzien voor “Natuur in Beweging”. Deze wordt verzorgd door de bewegingscoach (Natuurpunt) van de desbetreffende provincie. Naast de algemene cursus Natuurgids richt CVN gespecialiseerde Natuurgidsencursussen in. Hiermee spelen we in op de veranderende behoeften vanuit de samenleving. Overheden en allerlei organisaties doen steeds meer beroep op gespecialiseerde natuurgidsen. De meeste gespecialiseerde gidsencursussen worden in samenwerking met deze overheden of organisaties ontworpen. Zo hebben de cursisten door een dergelijke cursus te volgen de zekerheid iets met de opgedane kennis en vaardigheden te kunnen doen. Wie een gespecialiseerde gidsencursus volgt, krijgt dezelfde methodische vorming als in de algemene cursus. De cursus vormt volwaardige gidsen. (Je krijgt vrijstelling van deze methodiekmodule als je ze al eerder in een CVN-cursus gevolgd hebt.) Ook in deze cursussen moet de cursist enkele opdrachten vervullen om het getuigschrift te behalen. Het aanbod varieert van jaar tot jaar. Tot de bekendste gespecialiseerde gidsencursussen behoren Bosnatuurgids, Landbouwnatuurgids, Scheldenatuurgids en Hoge Venen natuurgids. Aanvullend worden zoals voorheen vervolmakingscursussen of ‘vervolgmodules’ georganiseerd. De vervolmaking kan slaan op de inhoud of op de methodiek, of op beide. De vervolmakingscursus alléén volgen, volstaat niet om als gids aan de slag te gaan. Voorbeelden zijn cursussen EDO in de natuurexcursie, een bijscholing tot Voorkempen natuurgids en een bijscholing van bosnatuurgidsen voor het Aelmoesenijebos in Gontrode.


Pagina

3 / 22

1.3 De algemene cursus Natuurgids Algemeen De (algemene) cursus Natuurgids is al jaren een vaste waarde in het Vlaamse cursuslandschap. Sinds 1967 ontvingen meer dan 8000 cursisten hun diploma. In heel Vlaanderen wordt de cursus jaarlijks op ongeveer 15 verschillende plaatsen georganiseerd. Jaarlijks komen er ongeveer 200 nieuwe natuurgidsen bij.

Natuur - Gids zijn betekent: Op enthousiaste wijze in en door de levende natuur met de nodige kennis en kunde jezelf en anderen liefde en zorg bijbrengen

De cursus natuurgids wordt meestal georganiseerd als samenwerking tussen het CVN en een plaatselijke partner. Dat kan een werkgroep van natuurgidsen zijn, een afdeling van een natuurvereniging, een voor de natuur. educatief centrum,… De medewerking van een lokale partner is cruciaal. De lokale partner kent de eigen streek en de lokale excursiemogelijkheden en kan de cursisten het best motiveren om ook achteraf actief te blijven in deze regio. Bovendien staat de lokale partner in voor de vaste begeleiding van de cursisten. De cursus Natuurgids bestaat uit 30 lesactiviteiten van 3 uur, waarvan de helft binnenlessen en de helft excursies. Om natuurgids te worden, dienen de cursisten ook 2 educatieve opdrachten te vervullen: ze maken een terreinstudie van een zelfgekozen natuurgebiedje en ze begeleiden een natuurwandeling voor een doorsnee publiek. Cursisten die beide opdrachten volbracht hebben, nemen deel aan het individuele eindevaluatiegesprek. Na dit gesprek wordt beslist of de cursist aan de vereisten voldoet om natuurgids te zijn. Er is een aparte bundel beschikbaar waarin de educatieve opdrachten in detail zijn uitgelegd. De cursus natuurgids vormt een heel degelijke basis voor mensen om zich achteraf met de nodige kennis van zaken in te zetten binnen de natuurbeweging als natuurgids of voor andere taken (bestuur, natuurbeheer,…).

Het cursusprogramma Er werd door het CVN een standaardprogramma opgesteld dat dient als richtlijn bij de planning van de activiteiten. Het cursusboek is afgestemd op dit standaardprogramma. Lessen en excursies worden door elkaar gepland al naar gelang het seizoen en de beschikbaarheid van lesgevers. De cursus omvat 30 activiteiten. Deze activiteiten bestaan uit lessen en excursies. Lessen 1 Inleiding 11 Planten veldtechnieken 2 Fysisch milieu 12 Veldtechnieken vogels: vogelzang 3 Indeling organismen en Planten 1 13 Veldtechnieken ongewervelden 4 Planten 2 14 Landschapsecologie en natuurbeheer 5 Dieren 1 15 Methodiek van het gidsen 2 6 Ecologie 16 Methodiek van het gidsen 3 7 Evolutie en biodiversiteit 17 Methodiek van het gidsen 4 8 Landschappen 18 Methodiek van het gidsen 5 9 Mens en natuur 1 19 Slotles (engagement van de natuurgids) Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

4 / 22

10

21-22 23-27

Methodiek van het gidsen 1

20 Natuur in Beweging (Bewegingscoach Natuurpunt Educatie; tijdens ‘engagement’ of slotles)

Excursies Seizoenexcursie Landschapsexcursie 1

Vrij te kiezen 28-30 vrij te kiezen; Deze activiteiten kunnen in overleg met de samenwerkende partner(s) ingevuld worden.

Cursusperiode Tijdstip en frequentie: Zowel binnenlessen als excursies duren drie uur. Tijdens binnenlessen is een pauze voorzien. In de cursus kan ook een dagactiviteit naar een verder gelegen gebied worden ingelast. Hiervoor is een budget voorzien in de cursusprijs. De opeenvolging van de activiteiten en de tijdstippen worden vastgelegd in overleg tussen het CVN en de lokale partner. Er zijn verschillende mogelijkheden.  Weekeindcursus: alle activiteiten hebben plaats op hetzelfde moment in het weekeind.  Week/weekendcursus: de binnenlessen hebben plaats op een weekavond, de excursies op een voor- of namiddag in het weekeind.  Weekcursus: binnenlessen en excursies hebben plaats op een weekdag overdag. (Een variante hierop is een cursus op volle dagen in de week, om de veertien dagen.) Spreiding: De cursus Natuurgids loopt ideaal gedurende ongeveer een jaar. Cursussen Natuurgids kunnen starten in het begin van het jaar (rond februari) of in het begin van het schooljaar (rond begin oktober).  Cursussen die beginnen in het begin van het jaar eindigen meestal in december, de educatieve opdrachten worden uitgevoerd tegen eind maart.  Cursussen die beginnen in het najaar eindigen meestal in juni van het volgende jaar. De einddatum voor het uitvoeren de educatieve opdrachten valt dan meestal pas na de zomervakantie. De eindevaluatie heeft plaats rond oktober of november.

Inschrijvingsgeld Het inschrijvingsgeld bedraagt € 220,00. Studenten tot en met 25 jaar betalen € 180,00 op vertoon van hun studentenkaart. Dit laatste gebeurt door een mail met de ingescande kaart op te sturen naar het landelijk secretariaat of ze voor te leggen aan een medewerker.


Pagina

5 / 22

De inschrijver krijgt toegang tot het digitaal leerplatform van waaruit het cursushandboek digitaal gedownload kan worden. Het is volledig in kleuren uitgevoerd. Wie het papieren handboek wenst te ontvangen, vermeldt dit bij inschrijving op de website. Het wordt tegen kostprijs (€ 18,00) aangeboden. Dit papieren handboek wordt geleverd in een ringmap en is, om de kosten te drukken, uitgevoerd in zwartwit.

1.4 De gespecialiseerde natuurgidscursussen CVN organiseert verschillende gespecialiseerde natuurgidscursussen. De opleiding is gericht op één thema. De bekendste voorbeelden tot op heden zijn de cursus Bosnatuurgids en Landbouwnatuurgids. Een gespecialiseerde natuurgidscursus verschilt van een vervolmakingscursus doordat geen gidscompetenties worden verwacht aan het begin van de cursus. Methodisch is de cursus net als de algemene natuurgidscursus gericht op het verwerven van gidscompetenties naar een algemeen (gezins)publiek. De cursus omvat dezelfde methodieklessen als de algemene natuurgidscursus zodat ook deze gidsen zich volwaardig natuurgids mogen noemen. Alleen weten ze meer van minder dan een ‘algemene’ natuurgids. Het aantal lessen hangt af van het thema. Een cursus Bosnatuurgids telt doorgaans iets meer dan 20 dagdelen; een cursus Landbouwnatuurgids ongeveer 15 dagdelen. De cursusprijs wordt berekend in functie van het aantal dagdelen en de vergoeding van de lesgevers en excursieleiders. Deze cursussen worden ingericht op initiatief van CVN of op vraag van een partnerorganisatie. Anders dan bij de algemene natuurgidscursus, zijn de lesgevers en excursieleiders vaak afkomstig uit gespecialiseerde overheden of organisaties, zoals Inverde, INBO en ANB (Bosnatuurgidscursus) en VILT en INAGRO (Landbouwnatuurgidscursus).

1.5 Vervolmakingscursussen en korte ‘gids’opleidingen Een vervolmakingscursus of vervolgmodule richt zich tot mensen die al over natuurgidscompetenties beschikken. Het gaat om korte cursussen, op inhoudelijk en/of methodisch vlak. Meestal wordt een vervolgmodule op vraag van een overheid of organisatie ingericht. Voorbeelden zijn de cursussen Voorkempen natuurgids, Hoge Venen natuurgids, Bourgoyen natuurgids. De gediplomeerden mogen zich natuurgids noemen omdat ze al een cursus natuurgids gevolgd hebben. Tenslotte gaat CVN in op vragen vanuit de samenleving om korte cursussen te organiseren die gidscompetenties ontwikkelen, los van de natuurgidscursussen. De inhoud ervan wordt volledig door de opdrachtgever bepaald. Vaak gaat het om opleidingen gericht op het uitvoeren van een beperkte opdracht, zoals het geven van rondleidingen in één bepaald domein n.a.v. een speciale manifestatie. In de benaming van een dergelijke cursus wordt de term natuurgids niet gebruikt om geen afbreuk te doen aan de waarde van de natuurgidsopleiding.


Pagina

6 / 22

2. Het organiseren van cursussen: algemene regels Deze handleiding is speciaal bedoeld voor werkgroepen of partnerorganisaties die in samenwerking met het CVN een cursus willen organiseren. In dit hoofdstuk volgen enkele algemene opmerkingen. In het volgende hoofdstuk wordt de organisatie van de cursus Natuurgids besproken. In deze handleiding wordt steeds verwezen naar de provinciaal educatief medewerker als contactpersoon voor de vrijwilligers. Op provinciaal vlak kunnen hier andere afspraken rond bestaan. Contacteer de provinciaal educatief medewerker (contactadressen achteraan) voor meer info.

2.1 Welke activiteiten komen in aanmerking als cursus? Het CVN is decretaal verplicht zijn cursussen te organiseren binnen het kader van het sociaal-cultureel volwassenenwerk. Dit betekent dat het gaat om activiteiten waaraan volwassenen in hun vrije tijd kunnen deelnemen. Het gaat bovendien om activiteiten die de ontplooiing van volwassenen en hun maatschappelijke participatie willen bevorderen. Uiteraard horen cursussen over natuur en milieu hierbij! Indien bij uitzondering een persoon jonger dan 18 jaar wil deelnemen aan de cursus, kan dit worden toegestaan. Richt je vraag hierover tot de provinciaal educatief medewerker. Let wel: juridisch is diegene die de minderjarige begeleidt burgerlijk aansprakelijk t.o.v. de jongere en derden. Indien een ouder mee inschrijft, is er geen probleem want dan blijft de minderjarige onder de hoede van de ouder(s). In het andere geval moet een schriftelijke toestemming van de ouders gevraagd worden.

2.2 Aan welke criteria dienen cursussen te beantwoorden? Vanuit de overheid worden enkele belangrijke vereisten gesteld: 

Een cursus bestaat uit meerdere activiteiten met een vaste deelnemersgroep. Men kan dus niet een of enkele activiteiten van de cursus afzonderlijk volgen; een cursist dient zich voor de volledige cursus in te schrijven.



Iedereen kan zich vrij inschrijven voor de cursus. Men dient hiervoor geen lid te zijn van een bepaalde organisatie. Dit is wat genoemd wordt ‘open aanbod’.



Een of meerdere personen wonen de cursus bij als vaste cursusbegeleiding. Het is dus niet voldoende dat er enkel een lesgever of excursieleider aanwezig is (tenzij deze doorheen de hele cursus dezelfde is). De cursisten kunnen bij de vaste cursusbegeleiding terecht met praktische vragen over de cursus. We komen er verder op terug wat er precies van de vaste begeleiding wordt verwacht.

Er kunnen geen aanwezigheidslijsten van andere organisaties rondgaan die als bewijsstuk voor een overheid moeten dienen. Hiermee bestaat immers het risico op dubbele subsidiëring, en dat mag


Pagina

7 / 22

decretaal niet! De cursussen natuurgids maken de kern uit van de vormingsactiviteiten van het CVN. Er kunnen geen afspraken worden gemaakt rond het verdelen van cursusactiviteiten.

2.3 Waar kunnen cursussen worden ingericht? De cursussen dienen plaats te vinden in Vlaanderen of in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Doorgaans wordt er een landschapsexcursie (dagexcursie) georganiseerd naar een verder gelegen gebied, zodat de cursisten ook kunnen kennismaken met een ander landschapstype dan de landschappen in hun eigen streek. Deze excursie kan –indien de plaatselijke organisator dit wenst– ook plaatshebben in Wallonië, Frankrijk of Nederland.

2.4 Bestaat er een minimum en een maximum aantal deelnemers? Het minimum en maximum aantal deelnemers wordt in samenspraak met het CVN bepaald. Vaak hangt dit samen met de capaciteit van het beschikbare leslokaal. Er worden niet meer deelnemers toegelaten dan er ruimte is in het lokaal. Cursisten mogen niet het gevoel krijgen in een afvallingskoers terecht gekomen te zijn, waar het erop aankomt dat een aantal afhakers zo snel mogelijk de nodige ruimte creëert voor de volhouders! Er is geen vaststaand minimum, maar het aantal deelnemers moet natuurlijk de moeite lonen om de hele cursusorganisatie te laten doorgaan. Als vuistregel hanteren we voor een cursus Natuurgids 15 deelnemers (midweekcursus, alles lessen overdag tijdens de werkweek) of 20 deelnemers (andere formules) als minimum startaantal. Soms is er twijfel over het aantal deelnemers; vaak duikt er op de valreep nog iemand op. Bij twijfel of er voldoende deelnemers zijn, is het raadzaam de eerste bijeenkomst toch te laten doorgaan. Indien dan nog steeds blijkt dat er te weinig deelnemers zijn, wordt in overleg met de lokale partner besloten om de cursus te annuleren of te laten doorgaan. De provinciaal educatief medewerker heeft hierin de eindverantwoordelijkheid. Bij annulering van de cursus krijgen de deelnemers het inschrijvingsgeld uiteraard integraal terugbetaald. Het maximum aantal deelnemers wordt in samenspraak met de provinciaal educatief medewerker bepaald. Het hangt o.a. af van de grootte van het lokaal en van de beschikbare begeleiding. Bij excursies worden maximum 20 deelnemers per excursieleider gerekend. Grotere groepen moeten worden opgesplitst. Opsplitsing betekent dat voor elke deelgroep een excursieleider aanwezig dient te zijn. De naam van beide excursieleiders wordt dan bovenaan op de aanwezigheidslijst vermeld.

2.5 Hoe lang op voorhand wordt een cursus gepland? Het is ideaal als de organisatie van een cursus anderhalf jaar tot een half jaar op voorhand wordt gepland. De provinciaal educatief medewerker heeft dan de kans om ervoor te zorgen dat de verschillende cursussen in de provincie goed gespreid zijn in tijd en in locatie. De lokale partner die eerst aan het CVN zijn vraag stelt voor het organiseren van een cursus, komt eerst aan de beurt! Als de planning al vol zit, wordt voorgesteld de cursus op een later tijdstip te organiseren. Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

8 / 22

Bovendien kan de programmafolder dan ruim op tijd worden aangemaakt en verschijnt de aankondiging van de cursus in het halfjaarlijkse vormingsaanbod van het CVN. De deadlines hiervoor zijn 1 november (voor cursussen in het voorjaar) en 1 mei (voor cursussen in het najaar).


Pagina

9 / 22

3. Het organiseren van de cursus natuurgids: taakverdeling De cursus Natuurgids wordt steeds georganiseerd in samenwerking met een plaatselijke organisator. Meestal is dit een werkgroep van natuurgidsen, een (afdeling van een) natuurvereniging of een educatief centrum. Er is een duidelijke taakverdeling tussen het CVN en de plaatselijke organisator. Zo weten beide wat ze van elkaar kunnen verwachten en verloopt de samenwerking vlot.

3.1 De cursuslocatie In de grotere centra werkt CVN met vaste cursuslocaties, die in het verleden hun kwaliteit hebben bewezen inzake accommodatie en bereikbaarheid. Wanneer een cursus op een andere locatie wordt ingericht op vraag van een partnerorganisatie, zorgt deze in principe voor de cursuslocatie. De lokale partner is immers beter vertrouwd met de lokale mogelijkheden en krijgt als plaatselijke organisatie vaak gunstvoorwaarden bij het reserveren. Aandachtspunten zijn:  Bereikbaarheid: is er openbaar vervoer (heen én terug)? Is er voldoende parkeergelegenheid? Is er een fietsenstalling?  Accommodatie: is het lokaal groot genoeg voor een groep van 25 personen? Beschikt iedereen daarbij over een tafel? Kan het lokaal (gedeeltelijk) verduisterd worden zodat je een powerpointpresentatie kunt geven? Is er mogelijkheid om tijdens de pauzes ergens iets te gaan drinken? Is de verwarming en de verluchting goed geregeld?  Audio-visueel materiaal: de beschikbaarheid over een beamer vormt op de meeste plaatsen geen probleem meer. Interessant is wel dat er in het lokaal over een on-lineverbinding kan worden beschikt (draadloos of per kabel). Dit laat toe om in een les meteen naar interessante websites e.d. op zoek te gaan.

3.2 Cursusmateriaal Het CVN biedt de cursisten een uitgebreid en geïllustreerd handboek (elektronisch of op papier; zie verder). Dit handboek geeft een goede initiatie in de verschillende aspecten van natuur in Vlaanderen. Daarnaast krijgen de cursisten op papier duidelijke informatie over de educatieve opdrachten. Het CVN beschikt over goed uitgewerkt lesmateriaal voor elke binnenles (zie standaardprogramma). Dit materiaal is op powerpoint beschikbaar. De plaatselijke organisator zorgt zelf voor het nodige audiovisuele materiaal (een laptop en beamer). Indien de plaatselijke organisator niet over het nodige audiovisueel materiaal kan beschikken, wordt samen met de provinciaal educatief medewerker naar een oplossing gezocht.

3.3 Het opstellen van het programma Het opstellen van het programma gebeurt gezamenlijk door de plaatselijke organisator en de provinciaal educatief medewerker. Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

10 / 22

Aandachtspunten daarbij zijn: - voldoende variatie qua biotopen in de excursieplaatsen (bos, zoet water, cultuurlandschap, stedelijke omgeving, heide, kust,…) - voldoende afwisseling tussen binnenlessen en excursies (excursies bevorderen het groepsproces en zijn dus ook in het begin van de cursus belangrijk) - in de mate van het mogelijke een logische opbouw in het lesprogramma (afhankelijk van de seizoenen en de beschikbaarheid van lesgevers). Het programma dient volledig vast te liggen voor de programmafolder door het CVN kan worden opgemaakt. Hierin staan immers alle activiteiten met datum en thema afzonderlijk vermeld.

3.4 Het zoeken van lesgevers en excursieleiders In principe is de afspraak dat het CVN lesgevers zoekt voor de binnenlessen, en dat de plaatselijke organisator de excursieleiders contacteert en vastlegt. Lesgevers zijn immers moeilijker en minder lokaal te vinden dan excursieleiders. Indien de lokale partner zelf een lokale lesgever verkiest voor een binnenles, dan kan zij deze contacteren. Indien de lokale partner voor verder gelegen gebieden zelf geen excursieleider kent, dan kan het CVN er een zoeken. Dit gebeurt in onderlinge afspraak bij het vastleggen van het programma. Bij het opstellen van het programma wordt ook duidelijk afgesproken wie de lesgevers (meestal het CVN) en de excursieleiders (meestal de plaatselijke organisator) contacteert in de week vóór de les om hem/haar aan de gemaakte afspraak te herinneren. Uiteraard is het erg belangrijk dat dit goed wordt afgesproken, zodat er bij elke activiteit een lesgever of excursieleider aanwezig is!

3.5 De promotie Het CVN zorgt voor de opmaak van het promotiemateriaal. Dit bestaat uit een gekleurde programmafolder en affiches. Om de eenvormigheid te bewaren, is het belangrijk dat voor de cursus Natuurgids de lay-out van het CVN voor folders en cursussen wordt gebruikt. Op deze folders en affiches wordt de samenwerking tussen CVN en de lokale partner duidelijk vermeld. Er is ruimte voorzien voor naam, logo en eventueel beknopte informatie over de plaatselijke organisator. Om een folder te kunnen opmaken, worden volgende gegevens gevraagd:  De titel van de cursus. De cursus heet uiteraard ‘cursus Natuurgids’. Dit wordt gevolgd door de locatie. Men kan kiezen voor de naam van een gemeente (bvb. Natuurgids Tienen) of van een streek (bvb. Natuurgids Vlaamse Ardennen). Eens de titel is vastgelegd, is het belangrijk dat in alle communicatie diezelfde naam wordt gebruikt.  De data, het begin- en einduur van de cursus.  De exacte locatie waar de binnenactiviteiten plaatsvinden.  De namen van de natuurgebieden én van de gemeenten waar de excursies plaatsvinden.  Het maximum aantal deelnemers.  De namen en contactgegevens van de permanente begeleiders.  Het programma (per activiteit). Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

11 / 22

Het CVN stelt 300 cursusfolders, 20 affiches (A3-formaat) en 20 affiches (A4-formaat) ter beschikking. Als de organiserende partner nog méér cursusfolders wenst, kunnen deze worden geleverd tegen de kostprijs. Indien de cursus tijdig werd vastgelegd, kan de aankondiging worden verspreid via het Vormingsaanbod van het CVN. De deadlines hiervoor zijn 1 november (voor cursussen in het voorjaar) en 1 mei (voor cursussen in het najaar). Bovendien verschijnt de cursus op de website van het CVN (www.c-v-n.be) en in de cursusaankondigingen van Uit in Vlaanderen (www.uitinvlaanderen.be)Telkens weer blijkt dat mensen die nog niet bekend zijn met de plaatselijke natuurorganisaties, via deze kanalen in contact komen met de natuurbeweging! De lokale promotie van de cursus gebeurt door de plaatselijke organisator. Men kan de cursus aankondigen in gemeentelijke infobladen, de streekkrant, het tijdschrift van de plaatselijke natuurvereniging,… Indien gewenst schrijft de provinciaal educatief medewerker een promotietekstje voor de cursus. Het is aan de plaatselijke organisator om de promotietekst in lokale publicaties te laten verschijnen. In elke publicatie van promotie voor de cursus worden alle partners (alle lokale partners en het CVN) bij naam vermeld!

3.6 De begeleiding van de cursus De lokale partner staat in voor de vaste begeleiding van de cursus. Het is best dat niet één maar enkele personen de vaste begeleiding op zich nemen en taken onderling verdelen. Twee of drie personen vormen dan het vast begeleidingsteam. Ieder teamlid hoeft dan niet op alle activiteiten aanwezig te zijn. Het is wel belangrijk dat hij/zij op alle vragen van de cursisten kan antwoorden, zonder te moeten doorverwijzen naar een collega. Naast het klaarzetten van het lokaal en het aanwezig zijn als groepsbegeleider, wordt van de vaste begeleiders ook verwacht dat zij de cursisten mee ondersteunen bij de educatieve opdrachten. De provinciaal educatief medewerker zal waar nodig meehelpen bij het zoeken van mentoren en beoordelaars. De provinciaal educatief medewerker wordt in de regel niet ingeschakeld als vaste cursusbegeleid(st)er. Hiervoor heeft hij/zij helaas de tijd niet. De educatief medewerker is –volgens afspraak met de vaste begeleiding– wel geregeld aanwezig op scharniermomenten (eerste les, laatste les voor een vakantie, om een nieuwe lesgever te beoordelen, om informatie te geven over de educatieve opdrachten,…). De lokale partner signaleert praktische of inhoudelijke ontevredenheid of problemen van de cursisten of de begeleiders tijdens de cursus zo snel mogelijk aan de provinciaal educatief medewerker. Door zijn/haar ervaring weet hij/zij voor een aantal moeilijkheden wellicht een gepaste oplossing te bieden.

3.7 Inkomsten en uitgaven De standaard cursusprijs voor natuurgids is €220. Extra kortingen op de cursusprijs worden niet toegestaan. Cursisten die er uitdrukkelijk om vragen, kunnen in 3 opeenvolgende maandelijkse termijnen


Pagina

12 / 22

betalen (algemene cursus zonder korting: 100 euro / 60 euro / 60 euro; met korting: 80 euro/ 50 euro/ 50 euro). Annulaties: indien de cursist minimaal 10 dagen voor de start van de cursus schriftelijk laat weten dat hij/zij wenst uit te schrijven, dan storten we de cursusprijs terug, verminderd met € 15,administratiekosten. Herinschrijvingen zijn mogelijk aan 100 euro. Het inhalen van een door omstandigheden gemiste les in een andere cursus is toegestaan na overleg met de provinciaal educatief medewerker. Deze is goed op de hoogte van de lopende cursussen in de provincie. In de cursusprijs is de prijs van het handboek niet inbegrepen. Bij inschrijving via de website ontvangt de cursist een inschrijvingsnummer (OGM-nummer); met dit nummer kan hij/zij het handboek gratis elektronisch downloaden van het digitaal leerplatform (PDF). Het handboek kan ook op papier worden aangeschaft, aan €18. De cursist moet dit aanvinken bij inschrijving. Het handboek ligt dan klaar tijdens de eerste les. CVN zorgt ervoor dat de handboeken ter plaatse geraken, in overleg met de lokale partner. De inkomsten (deelnamegelden) en uitgaven vallen volledig ter rekening van het CVN. Er is geen financiële vergoeding voorzien voor de lokale partner.Uiteraard neemt het CVN dan wel alle kosten op zich die na afspraak met de lokale partner werden gemaakt: promotie- en correspondentiekosten, geld voor een busreis of museumbezoek (max. 23 euro per cursist), huur van lokaal en audiovisueel materiaal, vervoersvergoedingen voor de lesgevers, werkuren en verplaatsingskosten van de educatief medewerker, secretariaatskosten, kosten gemaakt bij de diploma-uitreiking (max. 7 euro per aanwezige genodigde),… Alle kosten worden gemaakt in overleg met de provinciaal educatief medewerker. Er dient spaarzaam te worden omgegaan met de beschikbare middelen. Het organiseren van cursussen kost, als je alle onkosten optelt (inclusief werkings- en personeelskosten), meer dan het deelnamegeld dat de cursisten betalen. De subsidies die het CVN ontvangt van de Vlaamse Overheid (departement Cultuur) dekken deze kosten ten dele, de deelnamegelden van de cursisten zijn nodig om dit aan te vullen. De grote beloning voor het organiseren van een cursus natuurgids is dat, mits de vaste begeleiding een goede opvolging verzekert, op het einde van de cursus een nieuwe lichting goed opgeleide natuurgidsen afstudeert. Deze mensen zullen op hun beurt hun interesse en liefde voor natuur kunnen overdragen aan geïnteresseerde wandelaars. Zo wordt het draagvlak voor natuur in Vlaanderen weer duurzaam verbreed. Bovendien zijn deze kersverse natuurgidsen vertrouwd met de werking van de plaatselijke natuurvereniging en zal een deel van hen een engagement binnen de plaatselijke natuurvereniging opnemen. Zo voorziet men zich van nieuwe, goed opgeleide en enthousiaste vrijwilligers! De praktijk bewijst al jaren dat cursisten die tevreden zijn van de vaste begeleiding na het cursusjaar gemakkelijk de weg vinden naar de plaatselijke natuurbeweging en daar de werking mee verstevigen.

3.8 Drank tijdens de pauze? Het is sterk aanbevolen, hoewel niet verplicht, dat de cursisten in de binnenlessen tijdens de pauze iets kunnen drinken. Het is de taak van de vaste begeleiders om hiervoor te zorgen. Er kan hiervoor een vergoeding aan de cursisten worden gevraagd zodat de lokale partner er een centje aan overhoudt of op Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

13 / 22

zijn minst de reële onkosten vergoed worden. Het staat de lokale partner volledig vrij dit intern te regelen. Voor de lesgever wordt steeds door de vaste begeleiding gratis water of andere drank voorzien. Om goed te kunnen spreken is het immers nodig soms de stem te smeren.

3.9 Het einde van de cursus De cursus eindigt met de eindevaluatie. Voor een vooraf bepaalde datum (in overleg met de provinciaal educatief medewerker) dienen de cursisten de beide opdrachten (terreinstudie en stagewandeling) te hebben uitgevoerd. Wie beide opdrachten vervulde en minstens 2/3 van de activiteiten bijwoonde, wordt uitgenodigd op de eindevaluatie. Tijdens een individueel gesprek met de cursist worden de resultaten van beide opdrachten besproken en wordt gepeild naar de kennis en inzichten die de cursist in de loop van het cursusjaar verwierf. Op basis daarvan volgt de algemene beoordeling of de cursist geslaagd is en het diploma ‘natuurgids’ zal ontvangen. Meer informatie over het verloop van de eindbeoordeling krijg je via de provinciaal educatief medewerker. Na de cursus volgt de slotzitting (diploma-uitreiking). De diploma-uitreiking kan ingekaderd worden in een ruimer programma (vb. speech van een vertegenwoordiger van het bestuur van het CVN, toespraak van een schepen, een diavoorstelling, een ludieke presentatie, …). Genodigden zijn alle cursisten en hun partners, alle medewerkers aan de cursus en eventueel nog een beperkt aantal andere genodigden. Op het einde van de slotzitting is een receptie voorzien. Deze wordt volgens afspraak geregeld door de lokale partner of door de educatief medewerker. Het CVN stelt hiervoor een bedrag van maximum 7 euro per aanwezige persoon ter beschikking.

3.10 En wat na de cursus Natuurgids? Het hoofddoel van de cursus Natuurgids is nieuwe mensen warm maken om met kennis van zaken een actieve rol te gaan vervullen in de natuurbeweging. Ook voor de lokale partner is dit meestal het doel. Het is dus belangrijk ervoor te zorgen dat de cursisten kunnen kennismaken met het lokale netwerk. Indien de cursus Natuurgids de lokale partner goed is bevallen, kan ervoor gekozen worden een van de volgende jaren opnieuw een cursus Natuur-In-Zicht en/of Natuurgids te organiseren. Neem tijdig contact op met de provinciaal educatief medewerker, zodat de nieuwe cursus in de planning kan worden opgenomen.


Pagina

14 / 22

4. De cursus Natuurgids als finaliteit in de cursus ‘Toeristisch gids’ Het kan gebeuren dat cursisten aan jou vragen naar het verband tussen de cursus Natuurgids en de opleiding Toeristisch gids. Daarom geven we er hier wat informatie over. Opgelet: onderstaande informatie is enkel van toepassing op cursisten die de opleiding Toeristisch gids (willen) volgen. Alle andere mensen kunnen de cursus Natuurgids volgen los van de opleiding Toeristisch gids. Meer informatie over de opleiding Toeristisch gids vind je via www.toerismevlaanderen.be of op 02/504.03.00. Toerisme Vlaanderen organiseert basisopleidingen Toeristisch gids. De basisopleiding duurt een jaar (240 lesuren). In het tweede jaar van de opleiding kiest men voor een specialisatie (finaliteit) naar keuze. Keuzemogelijkheden zijn reisleider, stadsgids, streekgids, museumgids en ook natuurgids. Het CVN verzorgt de opleiding Natuurgids. Cursisten die de cursus Natuurgids volgen in het kader van hun opleiding Toeristisch gids, dienen dit te melden aan CVN - Paul Stryckers ([email protected]). Uiteraard moeten zij ook beide stage-opdrachten tot een goed einde brengen. Het voordeel hiervan is dat deze gidsen dan ‘toeristisch erkend natuurgids’ zijn en opdrachten in dat kader kunnen uitvoeren. Cursisten die de cursus Natuurgids volgen vanuit dit systeem, kun je voor meer informatie en afspraken doorverwijzen naar Paul Stryckers, CVN ([email protected] of 03/226.02.91) of naar de provinciaal educatief medewerker. Wie al natuurgids is, en daarna de basisopleiding Toeristisch gids wenst te volgen, krijgt via het CVN vrijstelling voor de module Natuur- en landschapslezen (40u) uit het eerste jaar. Nadat hij/zij de basisopleiding voltooid heeft, is hij/zij meteen afgestudeerd als Toeristisch gids met finaliteit Natuurgids. Als bewijs dat men al natuurgids is, geldt een kopie van het diploma (in te leveren bij de instelling die de basiscursus organiseert). Wie natuurgids is maar het diploma niet meer in zijn bezit heeft, kan een nieuw exemplaar aanvragen op het CVN-secretariaat.


Pagina

15 / 22

5. Administratie en formulieren 5.1 De inschrijvingen Alle inschrijvingen gebeuren in de regel rechtstreeks via de CVN-website. Dit spaart heel wat administratie(kosten) uit. Namen van deelnemers die zich aanmelden bij de lokale partner worden door deze doorgegeven aan het landelijke CVN-secretariaat of aan de provinciaal educatief medewerker, zodat deze mensen op de deelnemerslijst kunnen worden gezet. De educatieve medewerkers zorgen ervoor dat de organiserende partner op de hoogte blijft van het aantal inschrijvingen. Op vraag wordt de inschrijvingslijst doorgemaild of opgestuurd. Indien het maximum aantal deelnemers bereikt is, worden de inschrijvingen stopgezet. Iedereen die zijn gegevens doorgaf bij het CVN, staat op de inschrijvingslijst. Er wordt daarbij geen onderscheid gemaakt tussen ‘reeds betaald’ en ‘nog niet betaald’. Als de cursus volzet is, wordt een wachtlijst aangelegd. De volgorde van aanmelding op de deelnemerslijst van het CVN bepaalt wie wel en niet kan deelnemen. Dit is tegenover de cursisten de meest eerlijke werkwijze. Eventueel wordt overlegd met de plaatselijke partner om te kijken welke deelnemers van de wachtlijst nog extra toegelaten kunnen worden (indien het maximum aantal deelnemers verhoogd kan worden).

5.2 Verplichte formulieren Bij de cursus hoort een aantal documenten die aan de deelnemers gegeven moeten worden. We zetten ze hieronder op een rijtje.  Aanwezigheidslijst (elke les!) De permanente begeleider krijgt van de provinciaal educatief medewerker een bundel met handtekenlijsten. Voor elke activiteit is er een aanwezigheidslijst nodig. De deelnemers zetten hierop hun naam en handtekening. Het meest praktische is deze lijst aan de deelnemers aan te bieden vóór het begin van de activiteit. Op basis van deze lijsten wordt nagegaan wie mag deelnemen aan de eindevaluatie (minimum 2/3 aanwezigheid is hiervoor vereist, volgens interne beslissing CVN).  Bundel met plannetjes van de excursieplaatsen (bij het begin van de eerste les) De cursisten hebben het recht om goed op de hoogte te zijn van de afspraakplaats. Dit is vooral belangrijk m.b.t. de excursieplaatsen. Daarom dient voor elke cursist een bundel met plannetjes met de juiste locatie en adres van de excursieplaatsen te worden voorzien. De plannetjes worden bijeengezocht en gekopieerd door de plaatselijke organisatie. Indien de plaatselijke organisatie één correct exemplaar van de plannetjesbundel tijdig aan de provinciaal educatief medewerker aanlevert, zorgt deze voor een digitale versie (PDF) en eventueel kopies indien cursisten daar behoefte aanhebben. De bundel met plannetjes wordt digitaal rondgestuurd en tijdens de eerste activiteiten rondgedeeld aan de cursisten. 

Definitief cursusprogramma en stagedocumenten


Pagina

16 / 22

De educatief medewerker bezorgt tijdens de eerste les aan de cursisten het definitieve cursusprogramma. Dit kan nog wijzigingen bevatten tegenover het programma dat op de folder werd aangekondigd. Het definitieve cursusprogramma wordt in de loop van de cursus in principe niet meer gewijzigd, tenzij in geval van overmacht. De cursisten ontvangen ook tijdig duidelijke informatie op papier over de educatieve opdrachten.  Digitale evaluatieformulieren Het is de betrachting van CVN om de kwaliteit van de cursussen steeds te verbeteren. Daarom is het belangrijk de reacties van de cursisten te vernemen. Het is aan de educatief medewerker en aan de vaste begeleiding de cursisten eraan te herinneren dat ze over elke activiteit hun mening kunnen geven. Dit kan uiteraard rechtstreeks aan de permanente begeleiding, maar ook –en bij voorkeur– via de evaluatieformulieren. Die worden tweemaal digitaal toegestuurd: als de cursus halfweg is (voor de grote vakantie bij een kalenderjaarcursus; op de laatste activiteit van het kalenderjaar bij een cursus die het schooljaar volgt) en op het einde van de cursus. Dit formulier polst naar de tevredenheid van de cursisten over de cursus. De plaatselijke organisator heeft uiteraard inzagerecht in de resultaten.  Onkostenformulieren De lokale partner kan na afspraak hierover met de educatief medewerker zijn gemaakte onkosten indienen via onkostenformulieren van het CVN. Het is belangrijk om steeds het betalingsbewijs bij te houden en mee in te leveren. Er zijn verschillende onkostenformulieren: - onkostenformulier vervoer eigen wagen - onkostenformulier openbaar vervoer - onkostenformulier kleine aankopen. Voor grotere bedragen (bvb. huur cursusplaats) vraag je –na afspraak met de educatief medewerker– aan de leverancier een factuur aan te maken op naam van CVN (Appelmansstraat 12 bus 6, 2018 Antwerpen). Deze wordt dan rechtstreeks door het CVN betaald. Facturen op naam van de lokale organisator dienen door de lokale organisator te worden betaald en dan als ‘onkostenvergoeding kleine aankopen’ te worden binnengebracht voor terugbetaling. Het CVN kan dus geen facturen rechtstreeks betalen als deze niet op naam van het CVN zijn aangemaakt (boekhoudkundig is dit niet mogelijk).

5.3 Onverwachte wijzigingen in het programma In uitzonderlijke gevallen (bvb. wegens de ziekte van een lesgever) kan het programma wijzigen. De educatief medewerker of de lokale partner (volgens onderlinge afspraak) brengt in dat geval alle cursisten op de hoogte van de wijziging. Eventueel kan een vervangactiviteit worden voorzien. In principe gaat het alleen om praktische wijzigingen (vb. uitstel of omwisseling van een activiteit). Inhoudelijke wijzigingen aan het programma moeten vermeden worden, aangezien de cursisten hebben ingetekend op basis van een concreet programma.


Pagina

17 / 22

5.4 Contactadressen van de provinciaal educatief medewerkers en het landelijk secretariaat:

Antwerpen Joëlle Laes CVN – Appelmansstraat 12/6 2018 Antwerpen tel. 03/205.17.53 fax. 03/233.59.97 [email protected]

Limburg Limburgse Natuurgidsen – Staf Grouwels 011 31 67 69 [email protected]

Oost-Vlaanderen Pieter Blondé Braambrugstraat 43 9700 Oudenaarde 055/33.54.49 [email protected]

Vlaams-Brabant Iris Buedts CVN – Appelmansstraat 12/6 2018 Antwerpen tel. 03/205.17.58 fax. 03/233.59.97 [email protected]

West-Vlaanderen Ann D’heedene Beenhouwerstraat 7 8000 Brugge 050/82.57.26 [email protected]

Landelijk CVN-secretariaat Centrum Voor Natuur- en milieueducatie CVN vzw Appelmansstraat 12 bus 6 2018 Antwerpen tel. 03/226.02.91 fax. 03/233.59.97 [email protected] www.c-v-n.be

Sandra Bamps Educatief medewerker Appelmansstraat 12 bus 6 2018 Antwerpen 03 205 15 57 [email protected]


Pagina

18 / 22

6. Samenvatting 6.1. Draaiboek voor het organiseren van een cursus Natuurgids De organisatie van de cursus Natuurgids gebeurt in verschillende stappen, waarbij hetzij de lokale organisator hetzij de educatieve medewerker van CVN het initiatief neemt. Hieronder worden de afspraken (die al eerder in deze handleiding werden vermeld) in een draaiboek gegoten: 

Lokale partner en CVN: verkennend gesprek tussen eventuele lokale organisator en de provinciaal educatief medewerker van het CVN.



CVN en lokale partner: vastleggen van het programma van de cursus en de afspraken.



CVN en lokale partner (volgens afspraak): contacteren van lesgevers (vnl. CVN) en excursiebegeleiders (vnl. lokale partner).



Lokale partner: vastleggen van de zaal, voorzien van het nodige audiovisueel materiaal.



CVN: opmaak van de cursusfolder, promotie op website en (indien tijdig alle info verkregen was) in het Vormingsaanbod van het CVN.



CVN: levering van het promotiemateriaal aan de lokale partner.



Lokale partner: verspreiding van de folder (ideaal: 10 weken voor de cursus begint) en lokale promotie pers en media (b.v. gemeentelijk infoblad, streekkrant, tijdschriften van verenigingen, lokale radio en televisie,…).



CVN: inschrijvingen en administratie (via de website).



Lokale partner: opmaak van een bundel met plannetjes voor de excursie (CVN zorgt voor de digitale versie en eventuele kopies).



CVN: bezorgen van voldoende handboeken, het definitieve cursusprogramma voor de cursisten en administratieve formulieren (aanwezigheidslijsten, onkostenformulieren, evaluatieformulieren).



CVN: tijdens de eerste les de adressenlijst van de cursisten laten nakijken.



CVN: bezorgt nadat de cursisten de adressenlijst corrigeerden een definitieve adressenlijst voor alle deelnemers aan de lokale partner.



CVN en lokale partner (volgens de gemaakte taakverdeling): lesgevers en excursieleiders schriftelijk, telefonisch of per mail herinneren aan de afspraken (plaats, uur, bevestigen van de inhoudelijke en methodische afspraken, ...).


Pagina

19 / 22



Lokale partner: vaste begeleiding tijdens alle activiteiten, de goede gang van zaken bewaren.



CVN: aanwezigheid in de cursus op scharniermomenten, ook als de educatief medewerker niet aanwezig is in de cursus, kunnen cursisten en vaste begeleiding haar contacteren met al hun vragen.



Lokale partner: de provinciaal educatief medewerker contacteren indien er signalen van ontevredenheid of problemen opduiken.



Lokale partner: bewaren van de aanwezigheidslijsten en eventueel onkostenformulieren van lesgevers/excursieleiders.



CVN: geven van duidelijke informatie over de educatieve opdrachten.



CVN en lokale partner (volgens de gemaakte afspraken): ondersteunen van de cursisten bij hun stageopdrachten, zoeken van mentoren en beoordelaars voor wandeling en terreinstudie (vaak is het zo dat de lokale partner zorgt voor de cursisten die hun educatieve opdrachten binnen het eigen grondgebied vervullen en dat het CVN zorgt voor de mensen die een verderaf gelegen locatie kiezen.)



CVN en lokale partner: het organiseren van de eindevaluaties. De eindverantwoordelijkheid voor de gezamenlijk genomen beslissingen m.b.t. de evaluatie van cursisten ligt bij het CVN.



CVN en de lokale partner: organiseren van een diploma-uitreiking. Het programma wordt gezamenlijk opgesteld, het CVN vergoedt volgens afspraak de gemaakte onkosten voor eventuele huur van de zaal en receptie. Hiervoor is een maximumbudget van 7 euro per aanwezige genodigde voorzien. Alle cursisten worden uitgenodigd met partner.



CVN: aanmaak en aanleveren (indien nodig opsturen) van diploma’s, badges en leerbewijzen voor de cursisten.


Pagina

20 / 22

6.2. Checklist: Taken van de vaste begeleiders Zoals reeds gezegd zijn 2 dingen van decretaal belang bij het organiseren van een cursus: de aanwezigheid van een vaste groep deelnemers (aanwezigheidslijst en de aanwezigheid van een vaste begeleiding. Vaste begeleiding wil niet zeggen dat één persoon alle activiteiten moet bijwonen. Meestal nemen twee of drie personen deze taak op zich. Ze zijn dan gezamenlijk verantwoordelijk voor de ganse cursus. D.w.z. dat er steeds minimaal één van hen aanwezig is én dat ze elkaar op de hoogte houden van het verloop van de cursus. Een cursist kan dus steeds bij de aanwezige begeleider terecht voor alle praktische vragen over de cursus. Voorafgaand aan de cursus:  Met het begeleidersteam afspreken wie welke activiteiten bijwoont. Eventueel een coördinator van het begeleidingsteam aanduiden. De eerste les zijn best wel alle vaste begeleiders aanwezig en worden ze kort voorgesteld.  Afspreken wie voor elke activiteit de lesgever of gids contacteert om hem/haar aan de afspraak te herinneren en te vragen welk didactisch materiaal hij/zij nodig heeft. In de week voor de activiteit:  Checken wie aanwezig zal zijn tijdens de volgende activiteit en wie de lesgever of gids contacteert. Er voor zorgen dat er steeds 1 begeleider aanwezig is.  De lesgever/gids contacteren om te horen of hij/zij de activiteit niet vergeten is. Deze taak wordt in onderling overleg afgesproken met de provinciaal educatief medewerker. Vaak is het zo dat het CVN de lesgevers een week voor de cursus een herinnering stuurt en dat de vaste begeleiding de excursieleiders aan de afgesproken excursie herinnert.) o Afspraakplaats en –tijdstip checken. o Vragen welk audiovisueel materiaal hij/zij nodig heeft. o Indien nodig: onverwachte wijzigingen in het programma doorgeven aan alle cursisten en/of een alternatief voorzien! Voor de activiteit:  Instaan voor de materiële organisatie.  Lokaal openen.  Verwarming aanzetten indien nodig.  Audiovisueel materiaal voor de lesgever klaarzetten.  Lokaal verduisteren indien nodig.  Glas water voor de lesgever.  Drank voor tijdens de pauze voor de cursisten klaarzetten indien lokale partner dit wenst en indien van toepassing (soms is er een cafetaria waar de drank genomen kan/moet worden…).  Aanwezigheidslijst klaarleggen zodat cursisten bij het aankomen kunnen tekenen.  Opvangen van cursisten en lesgevers. Bij het begin van de activiteit:  Aanwezigheidslijst laten rondgaan.  Eventueel een onkostenformulier aan de lesgever/excursieleider geven.  Op tijd het startschot geven voor het begin van de activiteit. Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

21 / 22

 

Indien nodig belangrijke praktische mededelingen aan de groep vertellen (vb. afspraakplaats van een excursie voor de volgende activiteit herhalen, aangeven of laarzen nodig zijn e.d.) Inleiden van de activiteit: voorstellen van de lesgever of gids, situeren van de activiteit in het geheel van de cursus.

Tijdens de pauze:  Organiseren van de pauze en de tijdslimieten bewaken (pauze niet laten uitlopen!).  Aanwezig zijn om de vragen van de cursisten te beantwoorden.  Polsen naar de motivaties en interesses van de cursisten, vragen hoe ver ze staan met hun opdrachten, hen motiveren,… Tijdens de activiteit:  Nakijken of iedereen de aanwezigheidslijst getekend heeft. Bij het einde:  Bewaken dat de lesgever/gids niet over tijd gaat. Indien nodig tijdig ingrijpen!  De afspraken voor de volgende keer aan de cursisten herhalen, even aan de groep vragen of iedereen ter plaatse raakt (carpooling). Na de les:  aanwezigheidslijsten en eventuele ingevulde onkostenformulieren opbergen en deze geregeld (= volgens de gemaakte afspraak met de provinciaal educatief medewerker) doorgeven aan het CVN.  Eventuele problemen tijdig melden bij het CVN. Vanuit vormingsoogpunt is het van zeer groot belang de nodige zorg te besteden aan de cursusbegeleiding. Tussen cursisten en vaste begeleiders ontstaat een vertrouwensband, cursisten hebben nood aan duidelijkheid en aan vertrouwde gezichten, aan personen bij wie ze met hun vragen over de cursus terechtkunnen. Een aangenaam contact tussen de vaste begeleiding en de cursisten bevordert de interesse en integratie van de cursisten in de plaatselijke vereniging. CVN beschikt over een vormingsprogramma voor vaste begeleiders van de cursus natuurgids. Tijdens dit programma van 2,5 uur wordt ingegaan op de taken van de begeleiding, op het verloop van groepsprocessen en op het motiveren van cursisten. Indien hiervoor interesse is, geef dan een seintje aan de educatief medewerker. Een vaste begeleider schreef ooit: “Niets is zo plezierig en motiverend als een groep cursisten te zien groeien, als groep en in hun respect voor de natuur! Daar haal ik ontzettend veel voldoening uit, daar doe ik het voor.”

Wil je nog meer weten over de organisatie van een cursus natuurgids, of wil je concrete afspraken maken (planning, programma,…)? Neem dan contact op met de provinciaal educatief medewerker van het CVN. Deze komt dan tot bij jullie om samen te overleggen. Centrum Voor Natuur- en milieueducatie vzw | www.c-v-n.be Hoofdkantoor | Appelmansstraat 12/6 | 2018 Antwerpen | T 03 226 02 91

Pagina

22 / 22

Handleiding voor het organiseren van de cursus natuurgids

Recommend Documents