SCHAAPWEL. door Nat Gras vzw. Lesbrief bij de dansvoorstelling en de bijhorende sensorische speelplaats

SCHAAPWEL door Nat Gras vzw

Lesbrief bij de dansvoorstelling en de bijhorende sensorische speelplaats.

Lesbrief bij de voorstelling Schaapwel, www.natgras.be

1

Maan in de lucht. Zeep in je gezicht, een verhaal in je oor en jongen in bed. en schaap? Schaap over het hek 1 2 3 Ik tel Schaap-wel!

Choreografie : Goele Van Dijck Dans: Mano Amaro en Jan Martens Sensorische speelplaats: Yvonne Knevels en Goele Van Dijck Techniek: Bart Embrechts


2


3

Een uitstap naar het theater is meer dan de voorstelling op zich. De bus, de grote hal de verlichting,….. Het zal je niet verbazen dat sommige kleuters misschien meer onder de indruk zijn van hun (eerste) busreis of de grote lift van het cultureel centrum. Daarom is het belangrijk de kinderen vooraf, op het moment zelf en nadien op een goede manier te begeleiden. Deze lesbrief informeert je over de voorstelling en de wijze waarop je hier in de klas mogelijk rond kan werken. Veel plezier!


4

INHOUD

INFO OVER HET PROJECT VOORAF… Op verplaatsing Een dansvoorstelling

WELKOM …

TERUG IN DE KLAS…. Jou inspiratie Activiteiten in de klas LITERATUUR WEETJES INFO OVER NAT GRAS VZW EN MEDEWERKERS


5

INFO OVER HET PROJECT ‘Schaapwel’ is een danstheaterproject rond avondrituelen dat bestaat uit 2 delen : Een peuterdansvoorstelling. Als de maan komt kijken en het tijd is om naar bed te gaan moet er nog heel wat gebeuren. Want de ogen gaan niet toe voor de snoet gewassen is, de maan begroet is, het verhaaltje uit is en de knuffel dichtbij ligt. Er wordt gedanst terwijl de peuters kijken. Het publiek zit mee op het podium waardoor men als het ware mee deel gaat uitmaken van het decor. Volgende subthema’s rond het slapen gaan zijn duidelijk te herkennen in de voorstelling: - het bedverhaaltje - wassen - pyama aan - bedje in Een sensorische speelplaats. Op het einde van de voorstelling worden de kinderen meegevoerd naar de sensorische speelplaats. In deze ruimte staat materiaal opgesteld met duidelijke linken naar de voorstelling. De kinderen kunnen er, zoals in een speeltuin, op eigen tempo en volgens eigen interesse vrij op ontdekking gaan en spelen.

Wat is een sensorische speelplaats? Je hoort hier waarschijnlijk een schijnbare tegenstelling in deze benaming : enerzijds vraagt een speelplaats een grote motorische activiteit, anderzijds vragen zintuiglijke ervaringen een bepaalde concentratie en rust. De sensorische speelplaats is dan ook geen actieve tentoonstelling waar doelgerichte zintuiglijke ervaringen worden gestuurd, maar vooral een speelruimte. We kozen hierbij niet voor voelwanden, geurdozen e.a. die leiden tot gerichte waarnemingen, maar voor materiaal dat uitnodigt tot beweging en spel en waar ondertussen veel geroken, geproefd, gevoeld, gehoord en gezien kan worden. De zintuiglijke ervaringen gebeuren op deze manier al spelenderwijs; de Lesbrief bij de voorstelling Schaapwel, www.natgras.be

6

kleuters kunnen op vrijwillig initiatief, los van opdrachten of tijdsdruk, vele ervaringen opdoen.

VOORAF Op verplaatsing….. Voor de meeste kinderen zal het een eerste bezoek aan de SCHOUWBURG of een eerste schooluitstap zijn. Het is daarom belangrijk vooraf de nieuwsgierigheid van de kinderen te prikkelen en hen zo warm te maken voor deze nieuwe ervaring. Maak de kleuters vooraf nieuwsgierig door vragen te stellen bij de titel van de voorstelling. Wat zou ‘Schaapwel’ betekenen? Klinkt als ‘slaapwel’. Wie zou er gaan slapen? Zou er een schaap te zien zijn? Of andere dieren? Zou men daar altijd met zo’n gekke woorden praten? … Uiteraard is het ook belangrijk dat iedereen vooraf weet wat er ORGANISATORISCH gaat gebeuren (met de bus, boekentas blijft in de klas,…). Ook hier zou je vooraf spelmatig mee bezig kunnen zijn.

Een dansvoorstelling… Het is bij deze voorstelling niet nodig de kinderen vooraf inhoudelijk voor te bereiden. Je zou ze wel ‘impliciet’ kunnen voorbereiden door vooraf spelmateriaal of een verhaal aan te bieden dat gelinkt is aan het thema van de voorstelling. Denk hierbij vooral aan materiaal rond wassen, slapengaan, knusheid en gezelligheid . Als kleuterleidster kan je je al wel voorbereiden op de verwerking van de voorstelling door vooraf reeds uit te kijken naar materialen die in de voorstelling of de sensorische speelplaats voorkomen: - washandjes uit verschillende texturen die de huid telkens op een andere manier prikkelen. (sterke tactiele ervaring) - waterbadjes - handdoeken, zeepjes met verschillende geurtjes, … - vele knuffels voor een knuffelhoek - een bed, lakens, dekentjes, een schapenvelletje… - een donkere hoek - spiegels en schuim van vlokkenzeep - een overheadprojector om een maan tevoorschijn te toveren? - zaklantarentjes Lesbrief bij de voorstelling Schaapwel, www.natgras.be

7

-

trekmuziekjes ( bijvoorbeeld een knuffel met een slaapmuziekje)

De voorstelling en de sensorische speelplaats zullen je ongetwijfeld inspireren om met het bovenstaande materiaal boeiende activiteiten te organiseren.

WELKOM Om de inleving te vergroten wordt er in de hal van het cultureel centrum plaats voorzien om de schoenen uit te doen. Je kan de voorstelling op sokken bijwonen, maar het is nog leuker als iedereen zijn pantoffels meebrengt en voor de aanvang van de voorstelling aantrekt. Het is niet aangeraden om de individuele knuffels van de kleuters mee naar de voorstelling te brengen. In de sensorische speelplaats is er een knuffelbad aanwezig : dit is een soort zwembadje gevuld met knuffels. Het zou een hele onderneming zijn om de knuffels van de kleuters gescheiden te houden van de reeds aanwezige knuffels. Het spreekt voor zich dat de klaspop wel mee kan komen naar Schaapwel! Tijdens de voorstelling wordt er in water gedanst. Vergeet dus niet bij aankomst nog even met alle kleuters naar het toilet te gaan. Filmen of het maken van foto’s is niet toegestaan tijdens de voorstelling. Foto’s van de voorstelling en de sensorische speelplaats kan je downloaden van de website : www.natgras.be

TERUG IN DE KLAS Eens terug in de klas zullen de reacties over het bezoek aan Schaapwel wel loskomen. De “hot items” die de kinderen bezighouden zullen vermoedelijk voor jou een aanknopingspunt zijn om activiteiten rond op te bouwen. Hieronder beschrijven we een aantal mogelijkheden. We beperken ons hier echter tot activiteiten die een concrete vertaling zijn van momenten uit de voorstelling of elementen uit de sensorische speelplaats. Indien je zelf nog andere leuke activiteiten hebt uitgewerkt in je klas, kan je deze altijd naar ons doorsturen. Wij zijn benieuwd! [email protected] Ook leuke anekdotes, verhalen of ervaringen naar aanleiding van de voorstelling zijn zeer welkom. Op deze manier hopen we dat onze ideetjes aangevuld worden met boeiende


8

ervaringen uit de praktijk en dat deze ideeën weer anderen kunnen inspireren om de voorstelling in de klas verder te laten leven.

Jouw inspiratie…. VANUIT HET THEMA: Rituelen Ga voor jezelf na : welke rituelen heb jij in je klasverloop verwerkt? Welke scheppen een sfeer van geborgenheid en welke zijn puur organisatorisch? Zie je mogelijkheden om sommige rituelen nog sfeervoller te maken? Voorlezen Hoe ziet jou boekenhoek er uit? Is hij nog steeds uitnodigend? Is er een plek in de klas waar je knus bij elkaar in boekjes kan kijken? Sommige scholen sporen ouders aan om geen individuele cadeautjes bij een verjaardag uit te delen maar hebben een boekenlijst met boeken die een leuk geschenk kunnen zijn voor alle kleuters, een heel jaar lang. Een slim idee om je boekenhoek fris en “up to date” te houden. Slapen Van welke muziek wordt jij rustig? Met welke muziek zou jij in slaap kunnen vallen?

VANUIT DE KUNSTEN: Ga zelf ook op zoek naar andere kunstenaars die verwant zijn met een subthema uit de voorstelling of die materiaal gebruiken dat gelinkt kan worden met slapen gaan,… Informatie vind je op het web, in een catalogus in de bibliotheek,… Laat je door deze kunstenaars inspireren om te komen tot een verfrissende, nieuwe activiteit Voorbeelden : René Margritte - Werk : schilderij “Het rijk van het licht” (1954), , Koninklijk Museum van Schone Kunsten, Brussel. - Idee : Een schilderij met een huis en een vijver in de nacht. Het huis in het donker maakt nieuwsgierig en kan een aanzet zijn om een verhaal te vertellen. Teun Hocks - Werk : gemanipuleerde foto: “untitled” (1999),: je ziet een man met pyjama en een trompet in de hand op straat staan. - Idee : bedenk: voor wie zou hij muziek gaan spelen? Bij het beluisteren van muziek bespreek je samen met de kleuters of ze slaapmuziek horen of muziek om wakker te worden.


9

Berlinde de bruyckere - Werk : “Dekenhuis” (1993). Berlinde werkt veel met dekens in haar werk. - Idee : “Dekenhuis” : de zithoek omvormen tot een dekenhoek (is alvast rustiger dan een kussenhoek). Tijdens het vertellen van een verhaal kan iedereen samen onder een deken! Jurgen Bey - Werk : “Linnenkasthuis” (2002) - Idee: bedenk hoe je een gezellig wegkruip-slaaphoekje kan instaleren in de klas. Maak hierbij gebruik van het meubilair dat reeds aanwezig is.

Activiteiten in de klas EEN ZEEPTEKENING Leg een donkerblauw katoenen doek als een tafellaken over de tafel. Met witte handzeep kan je er tekeningen op maken. (tip : zeeprestjes hebben fijnere randjes en tekenen dus fijner dan een nieuw stuk zeep)

HET BOEKENBOS, EEN HANDDOEKENTAPIJT OF EEN PANTOFFELVELD De dansvoorstelling startte met een boekenbos. Kunnen de kls. in de zithoek ook een boekenbos maken? Wie kan er tussen stappen zonder dat een boek omvalt? Kunnen ze een handdoekentapijt maken met de handdoeken die ze meebrachten? Kan iedereen tesamen op het tapijt liggen? Of een pantoffelveld? Welke pantoffels horen bij elkaar? Wie neemt er een blauwe pantoffel uit het tapijt?

VOETEN WASSEN Organiseer een voeten-was activiteit met de kleuters. PYAMA-DAG Hou een pyama-dag in de klas.


10

SPIEGELBEELD WASSEN Was jezelf in de spiegel : iedere kl. heeft een spiegeltegel, een waterteiltje, een washandje, handdoek en zeep. Ze kijken in de spiegel naar zichzelf en kunnen hun spiegelbeeld wassen, afdrogen en vervolgens terug wassen. TIP : - bij de kleine spiegels hebben de kinderen de neiging om de spiegels te wassen en niet het gezicht dat ze zien. Dit bereik je makkelijker als je grote spiegels gebruikt. - Schuim zonder veel water kan je makkelijk met zuivere vlokkenzeep (drogist) maken. Meng een beetje warm water met enkele vlokken. Enkele keren knijpen met een grote gaatjesspons en er ontstaat een berg schuim. MAANLOEREN Spoor de kls. aan om voor het slapen gaan naar de maan te kijken. Bespreek dit de dag er na. Wie heeft gekeken? Was er een maan? Was ze dik en rond of maar een klein stukje? .

VERTELLEN EN VOORLEZEN IN DE KLAS , Voorlezen is lezen met je oren. Voorlezen is lezen voor wie dat niet zelf kan. En voor wie dat al lang kan, maar samen zo fijn vindt. Voorlezen is lachen en schateren en glimlachen. Soms samen, soms om de beurt. Voorlezen is zinnen krijgen en proeven van de muziek van taal. Voorlezen is samen stil zijn met woorden. Voorlezen is een kind op de arm nemen op de trap. Voorlezen is een handje geven bij het oversteken. Voorlezen is ver weg en veilig terug. Dicht bij elkaar en dan weer los. Voorlezen is in de spiegel kijken en erachter. Voorlezen is de deur van de wereld op een kier zetten en die beetje bij beetje wijd openen.


11

Voorlezen is pauze nemen in de drukte. Voorlezen is kwali-teit nemen. Gegeven tijd. Gekregen tijd. Geschenktijd. Het voorleeskwartiertje is een recht van alle kinderen, Braaf en stout, Groot en klein, Bruin en blank, En alle andere tinten. Voorlezen is plezier voor twee : samen een walsje draaien, een polka hoppen, swingen of kiezen voor een slow. En wie de dans leidt? Soms de voorlezer. Soms de luisteraar. Voorlezen is luisteren en kijken. Naar een verhaal. Naar een kind. Majo de Saedeleer Stichting Lezen

Stichting Lezen: www.stichtinglezen.be Elk jaar vindt er in november de Voorleesweek plaats. Naar aanleiding van deze week worden er een krantje en brochures uitgegeven met interessante informatie en nuttige tips. Dit materiaal wordt gratis verdeeld in kinderopvangcentra en scholen. Meer info over deze jaarlijkse actie van Stichting Lezen vind je op www.voorlezen.be . Op deze site vind je tevens ook : - elk jaar een nieuwe selectie van mooie voorleesboeken. - Handige voorleestips om het voorlezen in je klas een nieuwe impuls te geven. Wil je een voorleesproject in de klas waar je de ouders bij betrekt? Een nieuwe invulling van het grootouderfeest? Deze voorleestips maken je zeker warm en zetten je op pad! Succes ermee! www.boekenbank.be een website met een handige zoekrobot: zoeken op thema, leeftijd, kostprijs,…


12

LITERATUUR Volgende boekjes vind je terug in het boekenbos van de zintuiglijke speelplaats. Jadoul, E., Knuffelkonijn, De Eenhoorn, 90 583385 Een verhaal rond knuffelen, bedtijd, moederliefde. Een bedverhaal waarin moeder konijn en kind al knuffelend de dag afsluiten met eskimozoenen, vlinderzoenen en ander liefs. Slegers Liesbet, Karel onder de douche, Clavis, 90 5954 015 8 Een stevig peuterboekje met eenvoudige tekeningen over Karel die zich bevuilt en onder de douche gaat. Annette Swoboda, Welterusten, Doedoe, , Uitgeverij Sjaloom, 90 6249 390 4 Doedoe is moe en kruipt in zijn bed. Ondertussen zegt hij alle dingen welterusten. Kartonboekje Lesbrief bij de voorstelling Schaapwel, www.natgras.be

13

Bravi S., Marchon B., Slaap lekker! , Lannoo, 978 90 209 7256 6 De baby wordt met allerlei aardige troetelnaampjes te slapen gelegd. Met doorkijkfiguurtjes. Een stevig boekje moet leuke uitsparingen. Ross T., De kleine prinses gaat naar bed, uitgeverij Sjaloom, 90 6249 408 0 E kartonboekje met de kleine prinses die niet in bad wil, maar wel in bed want daar wacht lieve Beer op haar. Van Genechten, G., Het grote slaap-boek, uitgeverij Clavis, 90 448 0338 7 Het grote slaapboek bevat een schat aan slapers : buikslapers, rugslapers, onderstebovenslapers, eenzame slapers en nog veel meer… Oud P., Sluyzer B., Drie haasjes gaan slapen, Kimio, 90 5647 792 7 De drie haasjes liggen al in bed, maar voordat ze echt gaan slapen, moet er nog van alles gedaan worden. Amant Kathleen, ik wil mijn knuffel, Clavis, 90 448 0335 Een eenvoudig, herkenbaar verhaal over het slaapritueel en hoe het wel eens fout kan lopen. Met eenvoudige, zachte tekeningen. Hest A., Jeram, A., En nu lekker slapen, Sam!, Lemniscaat, 90 5637 348 X

WEETJES Waarom slaapwandelen sommige mensen? Tijdens het slaapwandelen slaap je en ben je tegelijkertijd wakker. Je benen gaan op stap, terwijl je hoofd nog slaapt. Slaapwandelen gaat soms gepaard met een droom. Je droomt dat je moet plassen en je wordt wakker op het toilet. Slaapwandelen komt het meest voor als je voor het eerst ergens gaat logeren of als je pas verhuisd bent of …. Kortom, als er iets spannends aan de gang is. Slaapwandelen is niet gevaarlijk, tenzij je van de trap valt natuurlijk.


14

Waarom gaap je als je slaap hebt? Je bent moe en je hersenen worden wat lui. Ze krijgen niet genoeg zuurstof. Daarvan ga je gapen. Als je gaapt, krijg je een heleboel lucht naar binnen. Er wordt zuurstof naar je hersenen gestuurd. Je voelt je beter. Daarom gaap je ook als je je verveelt. Waarom droom je? Soms ben je diep in slaap, maar je hersenen zijn nog wakker. Dan ga je dromen. Je droomt van dingen waar je altijd aan moet denken? Of van dingen die overdag zijn gebeurd. Enge dromen noemen we nachtmerries. Ze komen wel eens voor als er iets vervelends is gebeurd. Gelukkig zijn er ook fijne dromen. Gaat iedereen slapen als het nacht is? Er zijn mensen die ’s nachts moeten werken. De bakker bakt brood terwijl de meeste mensen slapen. Maar ook in het ziekenhuis werken mensen ’s nachts. Politie en brandweerlui hebben ook een nachtploeg. Sommige dieren worden pas wakker als het voor ons tijd is om te gaan slapen: uilen, vleermuizen, vossen, muggen,… Zij slapen dan overdag. Waarom kan je soms niet slapen? Als je piekert, val je niet vlug in slaap. Maar ook als je op reis gaat of naar een feestje moet, denk je daar de hele tijd aan. Je bent opgewonden en je kunt de slaap niet vatten. En hoe slapen de dieren? Het paard en de koe slapen staand. De giraffe slaapt nooit langer dan 10 minuten. Ze is op haar hoede voor haar vijanden. Heel wat wilde dieren hebben om dezelfde reden korte slaapjes. Sommige vogels slapen vliegend. Andere dieren slapen dan weer de winter door: de marmot, de veldmuis… Een leeuw slaapt wel twintig uur per dag. Vleermuizen slapen met hun kop naar beneden. Hoe sliepen de mensen vroeger? Zo’n 500 jaar geleden hadden de mensen geen bed. Ze sliepen op stro of op bladeren. Later sliepen de kinderen in hetzelfde bed als de rest van de familie. Het is nog niet zo lang geleden dat kinderen een eigen bed kregen. Lang niet alle mensen slapen in een bed. Bepaalde indianen slapen in een hangmat. In het oosten slapen heel wat mensen op een dunne mat, een tatami.

Zegswijzen Een gat in de dag slapen : laat opstaan Daar moet ik nog eens een nachtje over slapen : daar moet ik nog eens over nadenken. Hij slaapt als een os, een marmot, een roos : hij slaapt zeer vast Met de kippen gaan slapen : zeer vroeg naar bed gaan Wie slaapt zondigt niet : in zijn slaap doet men geen kwaad. Uit ; Waarom was je je handen?


15

Birgitte Minne ISBN 90 - 6822 - 465 – 4

INFO OVER NAT GRAS VZW EN DE MEDEWERKERS Nat Gras vzw Nat Gras vzw wil voor iedereen mogelijkheden scheppen tot zowel actieve als receptieve kunstbeleving. Dans staat hierbij steeds centraal, al zijn multidisciplinaire projecten ook mogelijk. Bij alle initiatieven stellen we volgende aandachtspunten centraal : - we streven steeds naar een grote betrokkenheid en naar een communicatie rond het kijken, beoefenen en creëren van dans en kunstbeleving in het algemeen. - Bij actieve dansbeleving staat de eigenheid van de deelnemers steeds centraal. Daarom is dansimprovisatie / contactimprovisatie steeds 1 van de peilers waar elk project rond opgebouwd wordt. - Kunstbeleving kan een grote bijdrage leveren tot een positieve persoonsontwikkeling en bij groepsprocessen. Vanuit dit bewustzijn richt Nat Gras vzw zich tot specifieke doelgroepen. Hierbij staat de artistieke kwaliteit steeds voorop, ook al zijn we ons bewust dat dans vaak een middel is om persoonsgebonden processen op gang te brengen. De vzw werd in 2002 opgericht door Goele Van Dijck. Momenteel focust Nat Gras zich vooral op inclusie-dans (dans voor dansers met en zonder fysieke handicap) en kinderdansvoorstellingen.

Medewerkers Voor deze voorstelling stelde Goele een enthousiaste ploeg van medewerkers bij elkaar die allen actief bij het maakproces betrokken waren.

Goele Van Dijck

Na haar studies als kleuterleidster raakte Goele geboeid door dans met / voor jonge kinderen. Ze besloot zich in dans te verdiepen en behaalde het diploma van dansdocent aan de Fontys Dansacademie te Tilburg / Nederland. Naast haar lesopdracht aan de lerarenopleiding van de Lesbrief bij de voorstelling Schaapwel, www.natgras.be

16

Katholieke Hogeschool Kempen geeft ze momenteel dansles en maakt ze kinderdansvoorstellingen. Met haar vzw Nat Gras maakt ze beklijvende, zintuiglijke voorstellingen en probeert ze dans en theater vanuit een brede context te benaderen. De zintuiglijke speelplaats, een wezenlijk onderdeel van Schaapwel, is hiervan een voorbeeld.

Jan Martens,

Jan studeerde in de Fontys dansacademie in Tilburg en het Hoger Instituut voor Dans te Lier waar hij in 2006 afstudeerde. Sindsdien werkt hij freelance als danser, choreograaf en docent. Onlangs was hij nog te zien bij het Eindhovense gezelschap United-C (Please don´touch the Parrot) en het sociaal-cultureel project Noord (choreografie van Eddy Becquart). Vorig seizoen speelde hij ook al in Koeiemorgen, de vorige voorstelling van Nat Gras. Volgend seizoen werkt hij - naast Schaapwel - aan een adaptatie van Wachten op Matroos, een boek van Ingrid Godon en André Sollie.

Mano Amaro

Mano, van geboorte Braziliaan, woont reeds 11 jaar in België. Hij is danser, choreograaf en lesgever Afro-Braziliaanse dans. Momenteel is hij, naast de dansvoorstelling Schaapwel, ook bezig met een eigen solo-project “Ori Danca”. In Lyon is hij dit jaar actief als choreograaf van de Dans Biennale. Zijn eigen werk draagt vooral de sporen van de Afro-Braziliaanse cultuur die hij combineert met hedendaagse dans.

Bart Embrechts

Bart is al jaren bezig met het maken van theater voor jonge kinderen bij theater Anna’s Steen, zowel als acteur als regisseur. Tijdens de voorstelling Schaapwel is hij technieker van dienst en zorgt hij voor het licht en geluid tijdens de voorstelling en de zintuiglijke speelplaats.

Yvonne Knevels

Yvonne Knevels werkte de sensorische speelplaats uit. Zij volgde een opleiding productontwikkeling, met een stage in het scenografie-atelier van het NTG. In haar werk als ontwerper en kunstenaar werkt zij vooral met tactiele materialen. Zij heeft verschillende artistieke installaties gemaakt in vlechtwerk. Haar werk biedt naast een speelse visuele waarneming, een bijzondere ruimtelijke ervaring, en de toeschouwer krijgt goesting om het aan te raken. Yvonne geeft lessen Beelding aan de architectuuropleiding van de Provinciale Hogeschool Limburg.


17

Pieter Quaghebeur

Met zijn organisatie Noorman verzorgt Pieter de tourneeplanning van Schaapwel. Hij zorgt er voor dat pers en jeugdprogrammatoren van culturele centra weten dat Schaapwel bestaat, regelt contracten en maakt de planning op.

Katrin Vandenbosch

Katrin , Plan A vzw, zorgde voor de begroting van het hele project en kijkt toe dat op het einde van de rit alle cijfertjes kloppen….


18

SCHAAPWEL. door Nat Gras vzw. Lesbrief bij de dansvoorstelling en de bijhorende sensorische speelplaats

Recommend Documents