Scenariostudie Ten behoeve van de strategische agenda voor de komende 10 jaar

     

1  

Scenariostudie  

Ten  behoeve  van  de  strategische  agenda  voor  de  komende  10  jaar                

               

       

1        

                                                 

 

 

2  

   

INHOUDSOPGAVE       Inleiding               Achtergrond     Wat  zijn  scenario’s   Wat  zijn  scenario’s  niet   Wat  kun  je  met  scenario’s   Totstandkoming     Overzicht  4  scenario’s             Scenario’s   Fokkemaat  scenario           Eerste  stuurman  scenario         Schipbreukeling  scenario         Scheepsdokter  scenario             Handelingsperspectieven       Fokkemaat  scenario           Eerste  stuurman  scenario         Schipbreukeling  scenario         Scheepsdokter  scenario             Bijlage:  Voorbeeld  Scenario/optiematrix     Bijlage:  Lijst  geïnterviewden       Bijlage:  Overzicht  eigenschappen  scenario’s          

2        

 

 

                             p.3  

 

 

                           p.6  

       

       

                           p.7                              p.16                              p.25                              p.34  

         

         

                           p.43                              p.44                              p.46                              p.48                              p.49  

     

     

                           p.50                              p.51                              p.52  

 

3  

    INLEIDING     Achtergrond   De  wereld  waarin  gemeenten  de  komende  jaren  moeten  opereren  is  bijzonder   onzeker.  Zal  de  economie  weer  stevig  aantrekken,  of  blijft  het  doormodderen?   Hoe  zullen  de  zorg-­‐  en  vergrijzingskosten  zich  ontwikkelen,  vooral  in  relatie  tot   de   decentralisaties   op   het   sociaal   domein?   Hoe   gaat   de   woningmarkt   zich   ontwikkelen?   Dit   zijn   slechts   enkele   voorbeelden   van   externe   ontwikkelingen   die  van  grote  invloed  kunnen  zijn  op  de  gemeente  Bunnik.  Hoe  de  wereld  waarin   de  gemeente  in  de  toekomst  moet  acteren  er  precies  uit  zal  zien,  weet  niemand.   De   uitdagingen   lijken   er   in   ieder   geval   niet   minder   op   te   worden.   Wat   dit   betekent   voor   het   huidig   beleid   en   wat   robuust   beleid   is   voor   die   ongewisse   toekomst,   hoe   die   er   ook   uit   zal   zien,   is   een   vraag   die   velen   bezig   houdt.   De   gemeente   Bunnik   is   momenteel   nog   voldoende   in   staat   om   bestuurskrachtig   de   maatschappelijke  

uitdagingen  

het  

hoofd  

te  

bieden,  

zoals  

het  

bestuurskrachtonderzoek   van   2012   ook   stelde,   maar   wat   moet   men   doen   om  

(economische   en   maatschappelijke)   context   waar   toekomstig   beleid   op   in   moet  

naar  de  toekomst  toe  bestuurskrachtig  te  blijven?  Met  dit  in  het  achterhoofd  is  

kunnen   spelen.   Scenario’s   maken   met   andere   woorden   onzekerheden   in   de    

de   gemeente   Bunnik   een   traject   gestart   met   als   doel   het   opstellen   van   brede  

omgeving   expliciet   en   bieden   hiermee   een   bijdrage   aan   het   overzichtelijk  

toekomstscenario’s  voor  de  gemeente.  

maken   van   de   complexe   realiteit.   Een   set   aan   plausibele,     consistente,   maar  

 

vooral   ook   prikkelende   scenario’s   stelt   beleids-­‐   en   besluitvormers   (uiteindelijk  

Wat  zijn  scenario’s?   Met  

3        

het  

goedkeuren  

de   gemeenteraad)   in   staat   om   gestructureerd,   maar   ook   out   of   the   box,   na   te   van  

de  

Startnotitie  

‘Vervolgstappen  

denken   over   mogelijke   toekomstbeelden.   Een   goede   set   van   scenario’s   moet  

Bestuurskrachtonderzoek’  in  juli  2013  heeft  de  gemeenteraad  met  nadruk  voor  

mensen  stimuleren  om  wensbeelden  ter  discussie  te  stellen  en  oude  patronen  te  

de   methode   van   scenarioplanning   gekozen.   Scenarioplanning   is   namelijk   een  

doorbreken.   Dit   kan   soms     confronterend   zijn,   maar   bovenal   biedt   het   veel  

methode   die   onzekerheden   als   uitgangspunt   neemt,   onzekerheden   uit   de  

inspiratie  en  nieuwe  inzichten.  

externe  omgeving,  waar  je  weinig  tot  geen  invloed  op  kunt  uitoefenen,  maar  die  

 

wel  gaan  bepalen  hoe  de  omgeving  en  samenleving  eruit  kunnen  gaan  zien  en  

Wat  zijn  scenario’s  niet?  

waar   je   als   gemeente   uiteindelijk   wel   mee   te   ‘dealen’   kunt   hebben.   Scenario’s  

Scenario’s   zijn   geen   toekomstvisie.   Veel   gemeenten   in   Nederland   kiezen   of  

vormen  geen  prognoses  of  voorspellingen,  maar  kunnen  worden  getypeerd  als  

hebben   in   het   verleden   voor   zo’n   visie   gekozen.   Vaak   zijn   dit   wens-­‐   of  

‘voorstellingen’.   Het   zijn   verkenningen   van   verschillende   hypothetische  

droombeelden  van  de  toekomst.  De  werkelijkheid  conformeert  zich  helaas  niet  

omstandigheden   in   de   toekomst.   Scenario’s   schetsen   hiermee   een  

aan   die   wensen.   Vaak   wordt,   of   werd,   beleid   op   basis   van   die   visies   opgesteld  

 

4  

    om  er  vervolgens  achter  te  komen  dat  het  niet  gunstig  uitpakte.  Een  voorbeeld  

bepaalde   taken   te   kijken,   naar   welke   partners   op   bepaalde   gebieden   een  

hiervan   zijn   de   vele   gemeenten   in   Nederland   die   momenteel   in   financieel   zwaar  

bijdrage   kunnen   leveren   of   wat   voor   organisatievorm   het   best   bij   de  

weer   zitten   in   verband   met   grondexploitaties.   De   visie   was   er   in   het   verleden  

uitdagingen   en   kansen   in   een   bepaald   scenario   past.   Handelingsperspectieven  

een  van  oneindige  groei.  De  werkelijkheid  viel  echter  tegen.  Wanneer  de  markt  

worden   eerst   voor   individuele   scenario’s   opgesteld.   Vervolgens   worden   de  

weer  aantrekt  is  het  de  vraag  of  men  toch  weer  niet  verleid  wordt  om  te  geloven  

verschillende  

in  zulke  droombeelden.    

toepasselijkheid   in   andere   scenario’s.   Deze   exercitie   maakt   duidelijk   welke  

Scenario’s   zijn   haast   het   tegenovergestelde.   Ze   gaan   juist   uit   van   onzekerheid  

opties   het   goed   doen   in   elk   scenario   (de   ‘robuuste’   opties)   en   welke   minder  

en   brengen   ook   mogelijke   toekomsten   in   beeld   waarin   het   ook   minder   gaat.  

goed  gedijen  in  elk  scenario.  Hiermee  wordt  inzichtelijk  met  welke  beleidsopties  

Hoe   de   toekomst   er   precies   uit   ziet,   weet   niemand.   Door   goed   te   kijken   naar  

of  handelingsperspectieven  je  risico  loopt  (degene  die  het  maar  in  een  of  twee  

ontwikkelingen   in   de   omgeving   die   de   meeste   verandering   teweeg   zullen  

scenario’s  goed  doen)  en  van  welke  je  geen  spijt  zult  krijgen  (doen  het  goed  in  

brengen,  kan  men  verschillende  combinaties,  verschillende  scenario’s,  daarvan  

elk   scenario).   Om   het   vakantievoorbeeld   te   gebruiken:   alleen   een   badhanddoek  

maken.  Dit  betekent  dat  het  niet  altijd  de  gewenste  toekomsten  zijn,  maar  wel  

en   zwemkleding   meenemen   is   wellicht   uitstekend   voor   een   warm   scenario,  

denkbare.  In  ons  persoonlijke  leven  doen  wij  het  eigenlijk  onbewust  ook  zelf.  Op  

maar   is   niet   aan   te   raden   voor   wanneer   het   koud   en   regenachtig   is.   In   ieder  

vakantie   willen   we   allemaal   graag   dat   het   zonnig,   warm   en   droog   weer   is.  

geval  een  trui  en  paraplu  meenemen,  zou  al  een  stuk  robuuster  zijn.  

Helaas   is   dat   niet   altijd   het   geval.   De   meeste   van   ons   nemen   daarom   kleding   en  

Naast   scenario’s   gebruiken   om   nieuwe   handelingsperspectieven   te   bedenken,  

spullen   mee   die   ervoor   zorgen   dat   wanneer   het   weer   tegenvalt,   we   goed  

kunnen   ze   ook   als   toetssteen   voor   toekomstig   beleid   of   projecten   worden  

voorbereid   zijn.   Scenario’s   werken   min   of   meer   hetzelfde.   Je   denkt   na   over   of  

gebruikt.   Hoe   pakt   een   bepaald   beleidsvoornemen   uit   in   de   diverse   scenario’s   is  

het   warm   of   koud   weer   wordt,   of   het   droog   blijft   of   mogelijk   gaat   regenen.  

dan   de   vraag.   Door   te   toetsen   aan   de   hand   van   de   scenario’s   kan   men  

Scenariodenken   combineert   twee   kernonzekerheden   tot   vier   (2   x   2)   extreme  

beredeneren  hoe  het  beleid  uitpakt  in  de  diverse  mogelijke  toekomsten  en  wat  

beelden,   vier   scenario’s.   De   kans   is   groot   dat   uiteindelijk   geen   van   de   scenario’s  

de   risico’s   en   opbrengsten   daarvan   zijn.   Dit   maakt   het   mogelijk   om   er  

compleet   bewaarheid   wordt,   de   werkelijkheid   zal   altijd   net   iets   anders   zijn.   Wel  

weloverwogen  over  te  besluiten.    

zal  deze  elementen  van  de  opgestelde  scenario’s  bevatten  en  meer  lijken  op  het  

Door   te   blijven   kijken   naar   hoe   bepaalde   zaken   zich   ontwikkelen,   kun   je   ook  

ene  dan  het  andere  scenario.  Hoe  precies,  is  nu  nog  niet  te  zeggen.  

bijsturen.  De  vier  scenario’s  zijn  nu  nog  even  waarschijnlijk,  maar  na  verloop  van  

 

tijd   zal   de   een   in   waarschijnlijkheid   toenemen   en   de   ander   juist   afnemen.  

Wat  kun  je  met  scenario’s?  

Doordat  er  al  handelingsperspectieven  zijn,  ligt  er  dan  in   feite  al  een  blauwdruk,  

Wanneer   scenario’s   zijn   opgesteld   kunnen   deze   gebruikt   worden   om  

de  grote  lijnen,  om  snel  te  kunnen  schakelen  indien  dat  gewenst  is.  

handelingsperspectieven   te   bedenken   voor   verschillende   beleidsdomeinen.  

Kortom,   met   scenario’s   kan   de   gemeente   Bunnik   zich   veerkrachtig  

Handelingsperspectieven   zijn   denkrichtingen,   ideeën,   mogelijke   acties,   die  

voorbereiden  op  een  ongewisse  toekomst.  

ervoor   zorgen   dat   een   organisatie,   in   dit   geval   de   gemeente   Bunnik,   de  

 

uitdagingen   van   een   scenario   het   hoofd   kan   bieden,   maar   ook   de   mogelijke  

 

kansen   kan   verzilveren.   Dit   kan   bijvoorbeeld   door   op   een   nieuwe   manier   naar  

4        

handelingsperspectieven  

verzameld  

en  

getoetst  

op  

       

5   Totstandkoming  

Figuur:  overzicht  trendclusters  

De   eerste   aanzet   werd   gegeven   tijdens   de   workshop   met   gemeenteraad,  

 

college   en   managementteam   in   juni   2013.   In   gezamenlijkheid   werd   nagedacht  

 

over   wat   de   belangrijkste   strategische   vragen   waren   en   welke   onderwerpen   in  

 

de  scenario’s  belicht  zouden  moeten  worden.  Dit  is  verwoord  in  de  startnotitie  

 

‘Vervolgstappen   Bestuurskrachtonderzoek’   en   is   bekrachtigd   door   het  

 

raadsbesluit  op  18  juli  2013.  Vanaf  augustus  is  er  begonnen  met  dit  onderzoek.  

 

Dit   vond   plaats   door   o.a.   veel   desk   research   en   de   beschikbare   kennis   vanuit  

 

vergelijkbare   trajecten   bij   andere   gemeenten.   Hierbij   zijn   diverse   bronnen  

 

gebruikt   van   zowel   buiten   als   binnen   de   gemeente.   Ook   zijn   er   diverse  

 

interviews   gevoerd   met   experts   (zie   bijlage)   die   bepaalde   specialistische   en  

 

regionale,   kennis   bezitten   welke   relevant   is   voor   de   strategische   agenda.   Het  

 

resultaat   van   deze   stap   was   een   overzicht   van   trendclusters   (combinaties   van  

 

aan   elkaar   gerelateerde   trends;   zie   figuur   hiernaast)   en   de   bijbehorende  

 

trendkaarten.   Door   middel   van   o.a.   een   workshop   met   een   vertegenwoordiging  

 

uit   de   gemeentelijke   organisatie,   zijn   de   clusters   beoordeeld   op   hoe   ze   elkaar  

 

beïnvloeden   en   afhankelijk   zijn   van   elkaar.   Ook   is   er   toen   gekeken   naar   de  

 

impact   op   de   gemeente   Bunnik   en   de   onzekerheid   van   de   trendclusters.   Bij  

 

scenarioplanning   is   men   idealiter   op   zoek   naar   trends   met   een   hoge   impact,   die  

 

redelijk  onafhankelijk  zijn  en  die  relatief  onzeker  zijn.  Dat  zijn  de  trends  die  ten  

 

grondslag   kunnen   liggen   aan   belangrijke   maatschappelijke   veranderingen.  

Tijdens   een   workshop   eind   januari   2014   met   gemeenteraad,   college   en  

Uiteindelijk   zijn   drie   zogenaamde   ‘key   change   drivers’   geselecteerd:   de   trends  

managementteam   zijn   de   scenario’s   gepresenteerd   en   heeft   men   in  

die   de   assen   vormen   van   een   assenkruis.   Uiteindelijk   zijn   er   drie   mogelijke  

gezamenlijkheid   nagedacht   over   mogelijke   handelingsperspectieven.   De  

assenkruisen   geïdentificeerd.   Deze   zijn   samen   met   de   trendkaarten  

resultaten  daarvan  worden  aan  het  einde  van  dit  document  beschreven.  

gepresenteerd   aan   gemeenteraad,   college   en   managementteam   eind  

 

september   2013.   De   uitslag   van   de   stemming   over   het   uiteindelijk   uit   te   werken   assenkruis   was   nek   aan   nek.   De   regiegroep   heeft   vervolgens   de   doorslag   gegeven   en   het   uiteindelijke   assenkruis   geselecteerd.   Deze   is   vervolgens   uitgewerkt  naar  de  vier  voorliggende  scenario’s.        

5        

 

   

 

 

6  

   

De  vier  scenario’s  

‘Privaat’  Zorgstelsel  

   

 

‘Collectief’  Zorgstelsel   6        

Krachtig  herstel  

Structurele  stagnatie  

Bunnik  2023  

     

Fokkemaat  Scenario   De  wind  tegen  hebben  

    Nederland  en  de  rest  van  de  wereld   De   wereld   van   2023   ziet   er   op   veel   aspecten   anders   uit   dan   die   van   tien   jaar   daarvoor.  Er  is  echter  één  belangrijke  overeenkomst:  economische  stagnatie.  In   de   jaren   2014   tot   en   met   2017   was   sprake   van   een   korte   opleving   en   leek   de   wereldeconomie   de   Nederlandse   economie   weer   uit   het   slop   te   trekken.   De   export   trok   aan,   de   werkloosheid   daalde   gestaag,   het   consumentvertrouwen   nam   weer   toe   en   de   huizenprijzen   stegen   zelfs   weer   een   beetje.   Die   opleving   bleek  echter  van  korte  duur.  De  klap  die  de  wereldeconomie  te  verduren  kreeg  in   2018  door  de  studieschuldcrisis  in  de  VS  kwam  voor  Nederland  als  handelsland   hard  aan.  De  economische  groei  komt  sindsdien  maar  niet  boven  de  0,5%  uit,  als   er  al  groei  is.  Door  de  economische  tegenwind  vanaf  2018  is  ook  de  werkloosheid   in  Nederland  na  een  aantal  jaren  van  geleidelijke  afname  weer  sterk  gestegen.       Werkgelegenheid  in  de  regio   De   regio   Utrecht,   waaronder   Bunnik,   is   geen   uitzondering,   hoewel   de   werkloosheid   hier   wel   beperkter   groeide   dan   in   de   rest   van   het   land.   Dit   heeft  

7        

7   onder  meer  te  maken  met  de  hoge  werkgelegenheid  in  het  (hoger)  onderwijs,  de   gezondheidzorg  (met  name  de  gezondheidstechnologie)  en  de  ICT-­‐sector,  welke   relatief   minder   hard   getroffen   zijn.   In   de   regio   tekent   zich   het   beeld   af   dat   de   werkgelegenheid   bij   hoogopgeleide   inwoners   nog   wel   redelijk   is,   maar   dat   de   klappen   vooral   vallen   in   de   grote   middengroep,   en   in   iets   beperktere   mate,   de   lager   opgeleide   groep.   Het   aantal   faillissementen   onder   lokale   ondernemers   neemt   ook   toe.   In   deze   barre   economische   tijden   is   prijs   leidend:   massa   is   kassa.   Kleinere   ondernemers   delven   daarom   steeds   vaker   het   onderspit   tegen   grote   ketens,   maar   hebben   ook   veel   te   duchten   van   internetwinkels.   Dit   leidt   tot   situaties   dat   de   HEMA   in   Bunnik   het   goed   doet   en   zelfs   denkt   aan   uitbreiding,   terwijl   er   steeds   meer   kleinere   winkels   in   het   centrum   leeg   komen   te   staan.   Ook   op   de   Meent   in   Odijk   neemt   het   aantal   kleine   winkels   af.   De   JUMBO   is   daarentegen  uitgebreid.  Net  zoals  in  de  rest  van  Nederland,  lijken  winkelstraten   steeds   meer   op   elkaar   vanwege   het   verdwijnen   van   veel   unieke,   kleinschalige   winkels  en  de  uitbreiding  of  komst  van  grote  ketens.     Ander  zorgstelsel   Door   de   slechte   economische   situatie,   moet   ook   de   Rijksoverheid   de   tering   naar   de  nering  zetten.  De  belastinginkomsten  vallen  door  de  stagnerende  economie   tegen  en  daarnaast  legt  de  dubbele  vergrijzing  druk  op  de  Rijksmiddelen.  Door   hard  ingrijpen  vanuit  Den  Haag  zijn  de  zorgkosten  weer  houdbaar  geworden  en   vormen   de   zorgkosten   weer   een   behapbaar   deel   van   de   Rijksbegroting.   Het   Nederlandse   zorgstelsel   is   in   2020   namelijk   flink   hervormd.   Eigen   bijdrages   die   burgers   moeten   betalen   zijn   (gefaseerd)   verhoogd,   de   definitie   van   zorg   is   beperkt,   net   zoals   het   aanbod   van   het   basispakket.   Ook   de   financierings-­‐ systematiek   is   veranderd   naar   een   vraaggedreven   in   plaats   van   een   aanbodgedreven   systeem.   Het   regelen   van   de   zorg   is   met   name   belegd   bij   de   zorgverzekeraars.  Doordat  overheidsbeleid  is  geënt  op   zelfredzaamheid  van  de   burger,  verzekeren  veel  particulieren  zich  bij  voor  de  zorgkosten.  Zorg  wordt  in   Den   Haag   inmiddels   niet   meer   als   een   recht   gezien:   pas   als   je   kunt   aantonen   dat   het  niet  zelf  te  betalen  of  anderszins  te  organiseren  is,  kan  er  een  beroep  op  de   overheid   worden   gedaan.   De   rol   van   de   overheid   is   vooral   inkomens-­‐ ondersteunend.  Alleen  de  kwetsbare  groepen  in  de  samenleving  kunnen  nog  een   beroep  doen  op  de  overheid.  Het  is  in  2023  de  gemeente  die  deze  taak  uitvoert.   Sinds  de  decentralisaties  op  het  sociaal  domein  in  2014,  hebben  zij  al  veel  taken   op  zorg-­‐  maar  ook  inkomensgebied  overgenomen  van  het  Rijk.  Daarom  hebben  

     

gemeenten   het   beste   zicht   op   de   individuele   situatie.   Informatiedeling   met   bijvoorbeeld   de   Belastingdienst   maakt   het   bovendien   mogelijk   voor   gemeentelijke   instellingen   om   zaken   zoals   een   vermogenstoets   uit   te   voeren.   Het   zijn   gemeentelijke   case   managers   die   uiteindelijk   bepalen   of   men   een   tegemoetkoming   voor   zorgkosten   krijgt   of   dat   de   gemeente   zorg   moet   aanbieden.   Beide   vallen   onder   de   nieuwe   WMO,   welke   een   veel   beperktere   invulling  geeft  aan  de  zorgtaken  voor  de  gemeente.    De  rol  van  de  overheid  op   zorggebied  is  dus  drastisch  veranderd:  de  focus  ligt  op  inkomensondersteuning.   Het   organiseren   van   zorg   gebeurt   alleen   nog   maar   voor   mensen   die   geen   alternatief   hebben.   De   rekening   van   de   zorgkosten,   welke   inmiddels   een   groot   gedeelte   van   het   BBP   uitmaakt,   zal   voor   een   steeds   belangrijker   deel   door   de   burgers  zelf  betaald  moeten  worden.  In  die  zin  zou  men  kunnen  spreken  van  een   zorgsysteem  welke  in  sterke  mate  geprivatiseerd  of  geïndividualiseerd  is.     Andere  mobiliteitspatronen   De  koopkracht  is  voor  de  gemiddelde  Nederlander  verslechterd.  Dit  is  niet  alleen   te   danken   aan   de   slechte   economische   situatie   waardoor   de   lonen   niet   zijn   gestegen  of  zelfs  zijn  gedaald.  Ook  de  AOW-­‐uitkering  en  de  pensioenen  zijn  voor   de   meesten   gedaald.   Echter,   wat   er   bij   veel   mensen   echt   inhakt,   zijn   de   toegenomen  zorgkosten.  Een  gevolg  daarvan  is  dat  ook  het  autobezit  afneemt,   alhoewel   het   gebruik   in   aantal   kilometers   op   peil   blijft   (degenen   die   een   auto   bezitten,  leggen  langere  afstanden  naar  hun  werk  af).  Autodelen  is  populair,  niet   zozeer   vanwege   milieuoogpunt,   maar   voornamelijk   vanwege   kostenefficiëntie.   Het   gebruik   van   elektrische   auto’s   valt   tegen   vanwege   afnemende   stimuleringsmaatregelen   vanuit   de   overheid   en   de   nog   steeds   hoge   aanschafwaarde.   Het   gevolg   is   dat   al   met   al   de   verkeersdruk   in   Nederland,   en   ook   in   Bunnik,   licht   afneemt.   Daar   staat   tegenover   dat   het   fietsgebruik   is   toegenomen.   Vooral   de   elektrische   fiets   wordt   vaker   als   alternatief   genomen   voor   de   auto   voor   woon-­‐werkverkeer.   Deze   is   ook   populair   voor   recreatief   gebruik,   vooral   bij   senioren.   Op   het   gebied   van   toerisme   en   recreatie   ligt   de   nadruk   voor   veel   huishoudens   op   goedkoop   en   dichtbij.   Een   effect   hiervan   is   dat   de  plannen  om  de  golfclub  in  Bunnik  uit  te  breiden,  in  de  ijskast  worden  gezet.   De   verwachte   stijging   van   het   ledenaantal   is   uitgebleven.     In   deze   tijden   van   crisis   blijven   mensen   uit   de   regio   graag   een   fietstochtje   naar   de   nog   steeds   groene  omgeving  van  Bunnik  maken.  Vooral  het  toenemend  aantal  senioren  in   de   regio   maakt   graag   een   fietstocht   naar   de   bezienswaardigheden   in   de   buurt  

8        

8  

van   Bunnik,   zoals   Fort   Vechten   en   Fort   Rhijnauwen,   maar   ook   het   groen   van     Amelisweerd.   De   drukte   op   de   fietspaden   is   hierdoor   toegenomen,   terwijl   de   drukte   op   de   autowegen   gelijk   gebleven   is.   Ook   stijgt   de   vraag   naar   nieuwe   hardlooproutes   door   de   regio,   maar   een   oplossing   is   daarvoor   nog   niet   gevonden.       Duurzaamheid  geen  prioriteit   Wat   betreft   verduurzaming   van   de   samenleving   en   omgeving   is   er   geen   grote   slag   gemaakt.   Toen   de   economie   weer   even   aantrok,   kreeg   dit   wat   meer   aandacht,   maar   in   de   afgelopen   jaren   van   economische   tegenslag   ging   de   aandacht  van  de  consument  voornamelijk  uit  naar  prijs,  niet  naar  duurzaamheid.   De   Bunnikse   agrariërs   die   zich   op   de   ‘local   sourcing’   markt   hebben   gericht,   maken  daarom  lastige  tijden  door.  Enkelen  richten  zich  daarom  op  agrotoerisme   voor  neveninkomsten.  Voor  het  hogere  segment  hierin  is  weinig  vraag.  Mensen   hebben   minder   te   besteden,   dus   ook   aan   buitenlandse   vakanties.   Men   zoekt   naar  betaalbare  alternatieven  in  eigen  land  en  de  ligging  van  Bunnik  is  daarvoor   perfect:   vlakbij   de   stad,   maar   toch   ook   dicht   bij   het   groen.   Boerderijcampings   (gedurende   de   zomer)   en   bed   and   breakfasts   (het   hele   jaar)   lopen   goed.   Agrariërs   die   deze   neveninkomsten   niet   aanboren,   verkopen   veelal   hun   boerderijen   en   gronden   aan   anderen   die   graag   de   schaal   van   hun   bedrijf   willen   vergroten.   Verduurzaming   van   woningen   en   bedrijfsgebouwen   is   een   trend   die   zich   nog   wel   steeds   manifesteert,   maar   aangezien   de   investeringscapaciteit   beperkt   is,   ligt   het   tempo   en   het   volume   hiervan   laag.   Gezien   de   lage   energieprijzen  van  de  voortdurende  laagconjunctuur,  zijn  de  energieprijzen  laag   en  duurt  het  voor  de  gemiddelde  consument  of  bedrijf  een  stuk  langer  voordat  

     

de   investering   is   terugverdiend.   De   overheid   moet   hier,   om   internationale   milieuafspraken  na  te  komen,  eigenlijk  in  investeren  en  er  stevig  aan  trekken.       Beperkte,  maar  gerichte  innovatie   Vanwege   de   slechte   economische   situatie,   is   de   digitaliseringsrevolutie   slechts   ten  dele  doorgezet.  Innovatie  is  beperkt,  omdat  krediet  lastiger  te  verkrijgen  is   bij   banken.   Alternatieve   investeringsvormen   zijn   ook   beperkt,   want   zowel   (‘crowds’   van)   burgers,   als   bedrijven   hebben   minder   te   besteden.   Technologie   wordt  voornamelijk  ingezet  als  middel  om  (huisvestings-­‐  en  personeels)kosten  te   drukken.   Dit   geldt   voor   bijvoorbeeld   Het   Nieuwe   Werken,   als   ook   voor   e-­‐ commerce   en   services.   Indien   er   geïnvesteerd   wordt   in   technologie,   is   het   voornamelijk  om  bestaande  kosten  te  reduceren,  niet  om  nieuwe  toepassingen   uit   te   vinden   of   om   waarde   toe   te   voegen.   De   toegenomen   vergrijzing   en   daaraan   gerelateerde   zorgvraag   zorgt   ervoor   dat   de   life   science   en   health   sectoren   positieve   uitbijters   vormen.   Alhoewel   deze   sectoren,   alsook   de   ICT-­‐ sector,  groeien,  leeft  het  gevoel  dat  de  potentie  niet  ten  volle  is  benut  vanwege   de   krappe   kredietmarkt.   Ook   internationaal   wordt   gelet   op   prijs.   Quality   of   life   en   innovatie   zijn   voor   veel   buitenlandse   investeerders   minder   belangrijk   dan   kostenreductie.  De  nieuwe  aanwas  op  het  Science  Park  is  derhalve  ook  beperkt   geweest.       Doormodderen  op  de  woningmarkt   Hoewel   de   huizenprijzen   in   de   jaren   tot   en   met   2017   licht   zijn   gestegen,   is   de   Nederlandse   huizenmarkt   de   dip   van   2018   nog   steeds   niet   te   boven   gekomen.   De  huizenprijzen  staan  in  veel  regio’s  onder  druk  en  veel  huizen  staan  financieel   gezien   ‘onderwater’.   In   de   regio   Utrecht   is   er   de   afgelopen   jaren   weinig   bijgebouwd.   Wel   heeft   de   opwaartse   druk   vanuit   het   nog   steeds   toenemend   aantal   mensen   dat   in   de   regio   Utrecht   wil   wonen   (meer   vraag   dan   aanbod)   ervoor   gezorgd   dat   de   gemiddelde   huizenprijzen   in   deze   regio   redelijk   stabiel   zijn  gebleven,  in  tegenstelling  tot  andere  delen  van  Nederland.  Voor  het  hogere   segment  geldt  dat,  doordat  minder  bedrijven  dan  verwacht  zich  op  het  Science   Park  hebben  gevestigd,  de  vraag  naar  duurdere  woningen  is  afgenomen.     De   doorstroming   op   de   woningmarkt   is   slecht.   In   2023   is   het   bijvoorbeeld   nog   steeds   lastig   om   als   starter   een   hypotheek   te   krijgen   en   door   de   slechte   doorstroming   is   ook   het   aanbod   van   starterswoningen   beperkt.   De   voorwaarden  

9        

9  

voor  het  verkrijgen  van  een  hypotheek  zijn   extra  aangescherpt  naar  4  maal  het   jaarinkomen.   Deze   maatregel   is   genomen   om   zowel   de   schuldenpositie   van   banken   af   te   bouwen,   als   ook   de   effecten   van   de   hypotheekrenteaftrek   in   te   perken.   Daarnaast   hebben   de   banken   de   hypotheekvoorwaarden   aangescherpt   omdat   de   zorgkosten   een   steeds   grotere   hap   nemen   uit   het   besteedbaar   inkomen.   Bovendien   hebben   veel   starters   flexibele,   tijdelijke   arbeidscontracten   en   laat   de   hoogte   van   hun   loon   te   wensen   over.   Veel   gezinsvormers   blijven   daarom  noodgedwongen  plakken  in  hun  huurwoning  in  Utrecht.       Ook  in  Bunnik  is  het  passend  en  betaalbaar  aanbod  mager  te  noemen.  Op  Odijk-­‐ West  na  is  er  weinig  bijgebouwd  in  de  gemeente.  De  markt  liet  dat  gewoonweg   niet  toe.  De  gemeente  Bunnik  heeft  gezien  de  situatie  op  de  huizenmarkt  geen   gronden  aangekocht  voor  projectontwikkeling.  De  gemeente  vindt  dat  eigenlijk   ook  wel  prima:  zo  wordt  het  groene  en  kleinschalige  karakter  behouden  en  zijn   er  geen  grote  financiële  risico’s  bijgekomen.  Dit  in  tegenstelling  tot  de  gemeente   Utrecht,  wiens  Rijnenburg  project  maar  niet  van  de  grond  komt  en  een  ‘money   drain’  begint  te  worden.       Beperkte  maatschappelijke  kracht   De  beperkte  instroom  van  jongere  mensen,  en  met  name  gezinnen,  zorgt  ervoor   dat   de   vergrijzing   een   groot   vraagstuk   is   in   Bunnik.   Het   relatieve   aandeel   senioren,   en   daarmee   ook   de   relatieve   kosten,   is   flink   toegenomen.   Door   de   aanhoudende  slechte  economische  situatie,  is  ook  de  pensioensituatie  van  veel   ouderen   verslechterd   en   hebben   deze   minder   te   besteden   dan   ze   hadden   gepland.   De   AOW-­‐uitkeringen   zijn   verder   verlaagd   en   hetzelfde   geldt   voor   particuliere  pensioenuitkeringen.  De  druk  op  voorzieningen  voor  senioren  neemt  

     

gezien  de  vergrijzing  toe.  Een  voordeel  voor  Bunnik  is  dat  veel  van  haar  inwoners   hoog  zijn  opgeleid  en  beschikken  over  een  hoog  inkomen.  Dit  zorgt  ervoor  dat   de   negatieve   effecten   van   de   vergrijzing   voor   Bunnik   enigszins   beperkt   zullen   blijven.   Een   deel   van   de   ouderen   in   Bunnik   zal   namelijk   zelf   de   verantwoordelijkheid   kunnen   dragen   voor   voorzieningen   die   zij   zelf   nodig   hebben.   Dit   komt   bijvoorbeeld   tot   uiting   in   de   oprichting   van   zorgcoöperaties   die  zorg  in  de  buurt  mogelijk  maken  voor  de  leden.  Toch  zal  ook  in  Bunnik  een   toenemend   aantal   senioren   een   beroep   moeten   doen   op   voorzieningen   van   de   gemeente,   bijvoorbeeld   vanuit   de   WMO/AWBZ,   waardoor   de   druk   op   gemeentelijke  budgetten  zal  toenemen.  Gezien  de  stagnerende  economie  zal  de   gemeente  steeds  vaker  als  laatste  vangnet  moeten  fungeren.     Bij   maatschappelijke   instellingen   is   de   investeringscapaciteit,   net   als   bij   de   overheid,  zeer  beperkt,  waardoor  zij  niet  of  slechts  beperkt  in  staat  zijn  bepaalde   overheidstaken   over   te   nemen.   Zij   houden   zich   aan   hun   kerntaken.   In   een   tijd   waar   elk   dubbeltje   telt,   is   er   bovendien   weinig   animo   voor   maatschappelijk   verantwoord   ondernemen.   Eerst   voor   jezelf   zorgen   is   de   tendens,   waardoor   de   sociale   cohesie   is   afgenomen.   Het   is   voor   velen   lastig   genoeg   om   zelf   een   goede   boterham   te   verdienen,   laat   staan   om   aan   anderen   te   denken.   Inkomen   is   daarom  een  groter  wordende  maatschappelijke  scheidslijn  geworden.  Nergens  is   dit  meer  zichtbaar  dan  op  het  gebied  van  zorg.       ‘Privatisering’  van  en  tweedeling  in  de  zorg   In   2023   vormt   de   manier   waarop   men   toegang   heeft   tot   zorg   een   maatschappelijke   scheidslijn.   Degenen   met   een   hoger   inkomen   zullen   zelf   hun   zorg   organiseren.   Steeds   vaker   zal   dit   coöperatief   worden   gedaan,   vooral   op   het   gebied   van   thuiszorg.   Het   belang   van   de   rol   van   zorgverzekeraars,   maar   ook   van   zorginstellingen   zelf,   is   fors   toegenomen.   Zorgverzekeraars   hebben   namelijk   meer  en  meer  de  traditionele  overheidstaken  op  zorggebied  overgenomen.  Deze   veranderende  rolverdeling  is  verder  geformaliseerd  met  de  hervorming  van  het   zorgstelsel   in   2020.   Zorgverzekeraars   onderhandelen,   nog   scherper   dan   in   het   verleden,   met   zorginstellingen   voor   kostenefficiënte   deals.   Ook   burgers   willen   zelf   meer   invloed   uitoefenen   op   wat   voor   zorg   zij   ontvangen.   In   tal   van   gemeenten   richten   burgers   zorgcoöperaties   op   waarin   ze   zelf   (of   via   een   aangetrokken   adviseur)   onderhandelen   met   zorginstellingen.   In   nader   overleg   stemmen   burgers,   zorginstellingen   en   zorgverzekeraars   af   welke   zorg   men   wil  

10        

10  

en   wat   men   kan/zal   krijgen   aan   zorg   of   aan   vergoeding   daarvoor.   Wie   het   geld   ervoor   heeft,   betaalt   graag   bij   om   zorg   op   maat   te   ontvangen.   Aangezien   ouderen   veelal   in   hetzelfde   huis   blijven   wonen,   zullen   degenen   die   daar   de   middelen   voor   hebben,   eventueel   met   een   bijdrage   van   de   verzekering,   hun   huis   ‘seniorenproof’   maken.   De   welgestelde   groep   heeft   weinig   te   doen   met   de   gemeente:   ze   zijn   zelfredzaam   of   hebben   een   netwerk   welke   ze   kan   ondersteunen   en   komen   niet   in   aanmerking   voor   ondersteuning   door   de   gemeente  door  de  strengere  voorwaarden.     Anders   ligt   het   voor   de   groep   welke   hard   getroffen   wordt   door   de   slechte   economische   omstandigheden   en   welke   niet   kunnen   terugvallen   op   een   eigen   netwerk.  Bijvoorbeeld  werklozen  en  ouderen  die  er  alleen  voor  staan  (of  waarvan   de  familie  ver  weg  woont).  Op  het  uitgeklede  basispakket  van  de  verzekering  na,   is  deze  groep  aangewezen  op  zorgondersteuning  van  de  gemeente.  Voordat  een   burger   ondersteuning   van   de   gemeente   kan   ontvangen,   zal   de   gemeente   eerst   onderzoeken   of   de   persoon   in   kwestie   aan   alle   voorwaarden   voldoet   (o.a.   door   een   vermogenstoets).   Alleen   degenen   die   niet   in   staat   zijn   zelf   zorg   te   organiseren   of   daarbij   vanuit   andere   hoeken   geholpen   kunnen   worden,   zullen   door  de  gemeente  begeleid  worden.  Door  de  hervormingen  zal  de  bijdrage  van   de   gemeente   eerder   financieel   ondersteunend   dan   organiserend   zijn.   De   gemeente  Bunnik  organiseert  dit  inmiddels  vanuit  de  RDWI.  Dit  lag  voor  de  hand   gezien   de   inkomensondersteunende   rol   en   de   strengere   vermogenstoetsen   om   in   aanmerking   te   komen   voor   gemeentelijke   voorzieningen.   De   RDWI   heeft   daarom  ook  veel  gemeentelijke  taken  uit  het  sociaal  domein  overgenomen.  Dit   was   ook   budgettair   de   beste   optie   voor   Bunnik,   maar   ook   voor   de   andere   deelnemende  gemeenten:  deze  zaken  zelf  organiseren  zou  door  de  economische   situatie   en   resulterende   druk   op   gemeentelijke   middelen   zeer   moeilijk   uit   te   voeren   zijn.   Ook   vanuit   dienstverleningsperspectief   was   dit   een   goede   zet:   de   RDWI  is  nu  het  loket  waar  de  burger  terecht  kan  voor  alle  zaken  op  het  gebied  

     

van   werk,   zorg   en   inkomen   en   kan   zo   een   integrale   dienstverlening   aanbieden   voor   degenen   die   dat   nodig   hebben.   Om   de   lasten   bij   de   overheid   verder   te   minimaliseren,   zijn   de   verzekeraars   met   meer   (medisch   en   sociaal)   toetsende   en   administratieve  taken  belast.     Kostenbesparing  en  standaardisering  versus  maatwerk   Gevolg  van  deze  ‘privatisering’  van  de  zorg  is  dat  zorgverzekeraars  ook  meer  en   meer   aan   kostenbesparing   zijn   gaan   doen.   Naast   het   gebruik   maken   van   geselecteerde   zorginstellingen,   leveren   steeds   meer   zorgverzekeraars   ook   zelf   voorzieningen   of   dragen   daar   financieel   aan   bij.   Voorbeelden   hiervan   zijn   bijdragen   aan   de   bouw   van   (of   omvorming   tot)   seniorenwoningen   of   bejaardenhuizen.   Voor   woningcorporaties   heeft   dit   de   financiële   druk   wat   verlicht,  want  ook  hun  doelgroep  is  aan  het  vergrijzen.  Ouderen  die  zelf  de  zorg   kunnen   betalen   en   vormgeven,   zullen   voornamelijk   in   de   eigen   woning   blijven   of   in   luxere   seniorencentra   in   Bunnik   of   de   regio   gaan   wonen.   Deze   groep   kijkt   steeds   nadrukkelijker   naar   Bunnik,   omdat   in   Utrecht-­‐Oost   weinig   aanbod   is   en   zal  zijn  aan  zulke  voorzieningen.       De   prijssturing   door   de   zorgverzekeraars   heeft   geleid   tot   standaardisatie   op   zorggebied  en  voorzieningen.    Bovendien  wordt  steeds  vaker  gekeken  naar  wat   de   economisch   meest   rendabele   plek   is   om   voorzieningen   aan   te   bieden.   Onderscheid   naar   kernen   in   de   gemeente   Bunnik   zal   daarom   niet   worden   gemaakt.   Alleen   diegenen   die   zelf,   in   coöperatief   verband,   de   zorg   kunnen   vormgeven,   kunnen   dit   op   kernniveau   onderscheidend   blijven   doen.   Een   tweedeling   op   zorggebied,   tekent   zich   dus   af   langs   sociaaleconomische   lijnen.   Dit   levert   ook   de   nodige   maatschappelijke   spanningen   op   tussen   de   twee   groepen.   In   Bunnik   zijn   deze   spanningen   minder   geprononceerd   dan   elders   in   Nederland   vanwege   de   relatieve   gemiddelde   welvaart   van   de   gemeente.   In   gemeenten  die  harder  dan  Bunnik  zijn  getroffen  door  de  economische  malaise,   wordt   regelmatig   gedemonstreerd   tegen   de   nieuwe   maatschappelijke   tweedeling.     Beperktere  inkomensondersteuning   Op  het  gebied  van  inkomensondersteuning  zijn  vanuit  Den  Haag  strenge  toetsen   ingevoerd.  Er  wordt  grondig  gekeken  naar  de  vermogenspositie  van  aanvragers   van   een   uitkering.   De   duur   van   de   WW   is   inmiddels   ook   korter   geworden.  

11        

11   Hierdoor   komt   een   relatief   groter   aandeel   in   de   bijstand   terecht.   Alhoewel   Bunnik   het   altijd   relatief   goed   doet   wat   betreft   werkloosheid,   is   deze   toch   gestegen   en   zijn   de   kosten   toegenomen.   Vanwege   de   slechte   economische   situatie   neemt   ook   de   vraag   naar   sociale   woningbouw   toe.   Corporaties   hebben   een   lage   investeringscapaciteit   en   zullen   zich   focussen   op   grotere   gemeenten   om  Bunnik  heen,  zoals  Utrecht  en  Houten.  Omdat  de  vergrijzingseffecten  groot   zijn,   kijken   corporaties,   in   samenwerking   met   zorginstellingen,   verzekeraars   en   overheden   naar   ge-­‐cofinancierde   projecten   voor   ouderen-­‐   en   zorgwoningen.   Op   deze   manier   wordt   geprobeerd   om   middelen   te   bundelen   en   integraal   en   efficiënt  de  woon-­‐  en  zorgvraag  te  bedienen.     Onzekerheid  voor  onderwijs  en  maatschappelijke  middenveldorganisaties   Het  aanbod  aan    vrijwilligerswerk  en  mantelzorg  is  relatief  laag  in  2023.  Dit  heeft   niet   alleen   met   het   gebrek   aan   sociale   cohesie   te   maken,   maar   ook   met   het   economische  feit  dat  het  bij  veel  bedrijven  ‘alle  hens  aan  dek  ‘is.  De  werkdagen   zijn   voor   veel   mensen   langer   en   de   werkdruk   hoger.   In   tijden   van   een   ruime   arbeidsmarkt,   kan   de   werkgever   veel   eisen   van   de   werknemer.   Hierdoor   resteert   minder  vrije  tijd  voor  andere  activiteiten.  De  dubbele  baan  (>1  FTE),  is  anno  2023   inmiddels   een   bekend   begrip.   Gevolg   van   deze   ontwikkeling   is   dat   sommige   zorgbehoevenden   in   een   kwetsbare   positie   komen,   maar   ook   dat   sportverenigingen   en   andere   maatschappelijke   middenveldorganisaties   over   fusies   en   zelfs   opheffing   praten.   Hetzelfde   geldt   voor   scholen.   Het   dalende   aantal   gezinnen   in   de   gemeente   Bunnik,   brengt   de   toekomst   van   enkele   scholen   in   gevaar.   De   aanwas   van   nieuwe   leerlingen   is   beperkt.   Klassen   zijn   te   klein,   schoollokalen  staan  leeg.  Hierdoor  zijn  schoolbesturen  in  gesprek  over  mogelijke   fusies.  De  gemeente  speelt  hierin  een  stimulerende  rol,  zodat  de  MFA’s  niet  leeg   komen  te  staan  en  de  gemeente  met  derving  van  huurinkomsten  zit.  Gezien  de   financiële  situatie  is  dat  het  laatste  dat  men  wil.  Het  vraagstuk  wat  dan  nog  wel   rest,   vooral   in   deze   periode   van   een   dip   in   de   bouw,   is   wat   te   doen   met   de   overige   schoolgebouwen.   Onderwijs   is   tevens   een   onderwerp   waarop   zich   de   maatschappelijk-­‐economische  scheidslijn  manifesteert:  gezinnen  met  een  hoog   genoeg  inkomen,  organiseren  inmiddels  zelf  een  school  (in  regionaal  verband).       Een   ander   nadeel   van   deze   demografische   verschuiving   in   Bunnik   is   dat   het   zichzelf  versterkt.  Doordat  er  minder  gezinnen  wonen  in  Bunnik,  wordt  het  ook   minder  aantrekkelijk  voor  doelgroepgenoten  om  er  naar  toe  te  trekken.  Bunnik  

 

12  

   

mag   dan   wel   een   reputatie   als   groene,   rustige   gemeente   hebben,   maar   de   dubbele   vergrijzing   op   woongebied   zorgt   ervoor   dat   het   ook   een   wat   saaier   karakter  heeft  en  steeds  meer  als  een  gemeente  voor  ouderen  wordt  gezien.       Figuur:  Tijdslijn   2014   2015  

De  Nederlandse  economie  vertoont  trekken  van  herstel.  De  huizenmarkt  in   Bunnik  trekt  weer  voorzichtig  aan.  De  werkloosheid  daalt  licht.     Het  aantal  schuldhulpverleningstrajecten  neemt  voor  het  eerst  in  jaren  weer  af   in  Bunnik.  Ontwikkeling  van  het  Science  Park  neemt  een  vlucht  nadat  Friesland   Campina  besluit  er  een  onderzoekslaboratorium  te  vestigen.  De  eerste  paal   wordt  in  de  grond  geslagen  in  Odijk-­‐West.  

2016  

Bunnik  heeft  het  hoogste  aantal  elektrische  auto-­‐oplaadpunten  per  hoofd  van   de  bevolking  in  Nederland.  Crowdsourcing  is  bijna  net  zo  groot  als  traditionele   financiering  bij  MKB.  

2017  

Groei  van  de  economie  in  de  Eurozone  na  Engels  ‘Ja’  om  in  de  EU  te  blijven.  Het   nieuwe  kabinet  zet  in  op  lastenverlichting.  Het  consumentenvertrouwen  is  nog   nooit  zo  hoog  geweest.  

2018  

Na  de  beslissing  van  de  Amerikaanse  Federale  bank  om  Amerikaanse  banken  af   te  laten  schrijven  op  de  studieschulden  (waarvan  het  volume  hoger  is  dan  de   huizenschulden),  start  een  nieuwe  wereldwijde  economische  crisis.  Ook   Nederland  wordt  hard  getroffen.  In  Bunnik  stijgt  het  aantal  werklozen,   alhoewel  minder  hard  dan  in  de  rest  van  het  land.  Bezuinigingen  op  het   gemeentefonds  treffen  Bunnik  hard,  bezuinigingen  zijn  onvermijdelijk.  

2019  

De  huizenmarkt  is  weer  terug  op  het  bodemprijsniveau  van  2012/2013.  Het   inwonersaantal  van  Bunnik  daalt  vanwege  de  kleinere  instroom  gezinnen.    De   gemeente  besluit  tot  versobering  van  veel  voorzieningen  en  dienstverlening  om   nieuwe  bezuinigingstaakstelling  te  halen.  

2020  

Het  kabinet  besluit  tot  een  stelselhervorming  op  zorggebied.  Burgers  krijgen  de   primaire  taak  om  zorg  zelf  te  verzorgen,  daarin  ondersteund  door  de   zorgverzekeraars  welke  een  grotere  rol  krijgen.  De  rol  van  de  overheid  wordt   hierin  beperkt  tot  een  inkomensondersteunende.  De  RWDI  krijgt  deze  taak   toebedeeld  en  krijgt  er  een  zorgsector  bij.  

2021  

In  Werkhoven  wordt  de  eerste  thuiszorgcoöperatie  opgericht.  Later  dat  jaar   volgen  er  twee  in  Odijk  en  vier    in  Bunnik.  De  openingstijden  van  het   gemeentehuis  worden  beperkt.  

12        

2022  

Fusie  van  voetbalclubs  Bunnik  ’73,  Aurora  en  SV  Odijk  vanwege  financiële   problemen  en  kleiner  wordende  vrijwilligersaantallen.    Portaal  en  Quarijn   bouwen  in  samenwerking  met  VGZ  een  sociaal  senioren-­‐zorg/wooncomplex.  

2023  

Leegstandspercentage  in  de  Dorpsstraat  in  Bunnik  op  recordhoogte.    Daling   van  files  op  N229.    De  openbare  basisscholen  in  de  drie  kernen  betrekken  1   gebouw.  

  Ruimtelijke  tweedeling   De   gegroeide   inkomens-­‐   en   zorgongelijkheid   leidt   niet   alleen   tot   een   zekere   maatschappelijke   tweedeling,   maar   ook   tot   een   ruimtelijk   onderscheid.   Dit   vertaalt   zich   in   het   straatbeeld:   wijken   waarvan   de   inwoners   redelijk   de   aanhoudende  crisis    doorkomen,  zien  er  beter  uit  dan  die  waar  de  werkloosheid   hoger  en  inkomens  lager  liggen.    Daar  waar  de  gemeente  zich  noodgedwongen   steeds   verder   heeft   teruggetrokken   en   onderhoudsniveaus   naar   beneden   heeft   bijgesteld,  hebben  bepaalde  wijken  zelf  zaken  kunnen  organiseren,  vooral  waar   het  gemiddeld  inkomen  hoog  ligt.  Zij  investeren  zelf  in  het  groene  karakter  van   hun   directe   omgeving,   niet   alleen   vanwege   duurzaamheids-­‐   en   esthetische   redenen,   maar   simpelweg   ook   omdat   het   goed   is   voor   de   eigen   huizenwaarde.   Daar   waar   de   cohesie   laag   is,     waar   burgers   zichzelf   niet   organiseren,   verpaupert   de   wijk   stukje   bij   beetje.   Vanwege   de   soms   (verkeers-­‐)   onveilige   situaties   omtrent   het   groen   daar,   is   er   voor   kostenefficiënte   redenen   door   de   gemeente   besloten   om   het   groen   maar   weg   te   halen.   Alhoewel   Bunnik   nog   steeds   een   groen   karakter   heeft,   zijn   er   dus   wel   enige   plekken   in   de   gemeente   waar   dit   minder  het  geval  is.     Rol  gemeente   Doordat  de  zorgkosten  in  feite  zijn  weggepoetst  van  de  Rijksbegroting  naar  de   burger,  en  in  tweede  lijn  naar  de  gemeente,  is  het  relatieve  aandeel  ervan  in  de   Rijksbegroting   te   overzien.   De   noodzakelijke   bezuinigingen   zijn   daarom   op   Rijksniveau   redelijk   gelijkmatig   over   de   verschillende   taakgebieden   verdeeld.   Ook   het   gemeentefonds   ontkomt   niet   aan   de   bezuinigingen   vanwege   de   ‘trap   op,   trap   af’   systematiek.   Het   gemeentefonds   is   weliswaar   licht   gestegen,   maar   schijn   bedriegt.   De   lichte   stijging   is   voornamelijk   toe   te   schrijven   aan   het   landelijk   stijgend   beroep   op   de   WMO.   Over   het   algemeen   heeft   de   gemeente   minder   te   besteden   als   men   de   verdeelsleutels   bekijkt.   Vanuit   financiële  

     

noodzaak   doet   de   gemeente   dan   ook   een   sterker   beroep   op   de   zelfredzaamheid   van   burgers.   De   gemeente   heeft   ook   besloten   het   ambitieniveau   op   veel   terreinen   naar   beneden   bij   te   stellen.   Groen   wordt   minder   vaak   onderhouden,   afval   minder   vaak   opgehaald   en   sportvelden   worden   minder   onderhouden   omdat  ook  op  het  Sporthuis  verder  moest  worden  bezuinigd.  Subsidies  worden   inmiddels   nog   maar   mondjesmaat   verstrekt.   Op   deze   zaken   wordt   dus   verwacht   dat   organisaties   en   burgers   zelf   een   grotere   bijdrage   moeten   gaan   leveren.   Dit   vond   men   een   betere   oplossing   dan   het   verhogen   van   de   OZB,   welke   altijd   al   hoog   lag   in   Bunnik   t.o.v.   andere   gemeenten.   Vooral   in   tijden   waarin   de   gemeente   noodgedwongen   (zowel   vanuit   financieel   als   landelijk   opgelegd   beleidsoogpunt)  taken  niet  meer  (volledig)  kan  uitvoeren,  zou  een  verhoging  van   OZB   alleen   maar   leiden   tot   protesten   van   de   inwoners   omdat   er   minder   waar   voor   dat   geld   wordt   geleverd.   Wel   zijn   andere   belastingen   gestegen,   zoals   de   toerismebelasting  en  hondenbelasting.         Het   gevolg   van   de   financiële   maatregelen   is   dat   de   gemeente   veel   taken   op   sociaal-­‐cultureel   gebied   heeft   opgegeven   en   zich   alleen   nog   maar   met   de   wettelijk  minimale  taken  bezighoudt.  Door  de  slechte  economische  situatie  valt   de   zelfredzaamheid   van   de   samenleving   echter   tegen.   Voor   veel   van   de   voormalig   gesubsidieerde   organisaties   is   het   daarom   lastig   om   andere   geldbronnen  aan  te  boren  en  enkelen  ervan  zijn  inmiddels  ook  ter  ziele  gegaan.     Bepaalde  kwetsbare  groepen  kunnen  alsnog  niets  anders  dan  aankloppen  bij  de   overheid   (gemeente).   De   gemeente   heeft   derhalve   nog   steeds   een   belangrijke   uitvoerende   rol.   Alhoewel   de   versoberde   toegang   tot   zorg   ervoor   zorgt   dat   de   zorgkosten   minder   hoog   oplopen   dan   zonder   de   doorgevoerde   hervormingen,   blijft   de   financiële   druk   op   gemeenten   groot   vanwege   de   beperkte   zelfredzaamheid   en   zelforganisatie.   Vanuit   Den   Haag   zijn   ook   de   kaders   waarbinnen  gemeenten  opereren  aangepast.  Om  de  overheidskosten  in  de  hand   te  houden,  worden  regels  strikter  vanuit  Den  Haag  aan  gemeenten  opgelegd.  De   gemeentelijke  beleidsvrijheid  wordt  daarom  kleiner.     Gemeentelijke  dienstverlening  en  bereikbaarheid  verandert   Het  gemeentehuis  op  het  Singelpark  staat  ook  ter  discussie.  De  mogelijkheden   die   digitale   dienstverlening   biedt,   en   welke   de   burger   ook   eist,   maken   het   mogelijk   dat   het   aantal   fysieke   contactmomenten   minder   wordt.   De   publieksbalie   is   daarom   alleen   nog   maar   op   donderdag   open:   op   afspraak  

13        

13   Een  jong  gezin  in  Bunnik   De  familie  De  Graaf  had  zich  heel  wat  anders  voorgesteld  van  Bunnik  toen  ze  zich  er  in   2018  vestigden.  Ze  hadden  een  mooie  gezinswoning  gekocht  in  Odijk  (-­‐West),  welke  ze   zelf   hebben  kunnen   vormgeven.  D e   keuze  voor   Bunnik  was  makkelijk.   Dennis   had   net   na   zijn  afstuderen  in  2016  een  baan  bij  een  ICT  bedrijf  in  Veenendaal  gekregen.  Loes  had  net   een  baan  gekregen  als  onderzoekster  bij  een  nieuw  gezondheidstechnologiebedrijfje  op   het  Science  Park.  Met  twee  vaste  banen  was  een  hypotheek  krijgen  geen  probleem.  Ze   zochten   een  gemeente  waar  ze  hun  toekomstige  kinderen  rustig   op  straat  konden   laten   buitenspelen   en   waar   goede   voorzieningen   voor   ze   waren,   zoals   speeltuinen   en   sportverenigingen.   De   ligging   aan  de   A12  en  vlakbij   de   Uithof   was   ideaal.   Bovendien   ook   op  een  steenworpafstand  van  de  stad.     Maar   toen   kwam   de   crisis   eind   2018.   “Wij   konden   gelukkig   onze   baan   houden,   en   de   hypotheek   was  ook  gewoon  rond.  Wat   dat   betreft  hadden  wij  geluk”,  vertelt  D ennis.  Een   jaar  later  kregen  ze  hun  eerste  kind,  Menno.  Na  haar  zwangerschap  kon  Loes  niet  meer   terugkeren  op  haar  oude  baan.  Aangezien  Dennis  bovenmodaal  verdiende,  kon  zij  geen   aanspraken   maken  op   een  uitkering.   Loes  werd   daarom   voltijd  moeder.   Financieel   was   het   voor  het  gezin  nog   allemaal  wel  te  bolwerken.  Lastiger  werd  het  in  2020.   “Vanwege   de   zorghervormingen,   moesten   wij   in   een   keer   400   euro   meer   betalen   aan   zorgverzekering.  Dit  hakte  flink  in  het  maandelijks  budget”,  vertelt  Loes.  Zij  ging  daarom   op   zoek   naar   een   parttime   b aan,   maar  na   lang   zoeken   gaf   ze   de   zoektocht   op.   “De   extra   inkomsten   van  veel  baantjes   wogen  niet  op  tegen   de   kinderopvangkosten”,  legt  ze  uit.   Bovendien   waren   er   weinig   andere   jonge   ouders   in   Bunnik   bijgekomen,   waarmee   ze   bijvoorbeeld   de   opvang   mee   had   kunnen   regelen.     Toen   Menno   in   2022   eindelijk   naar   school  mocht,  was  het  lastig  om  er  een  te  vinden.  Scholen  waren  in  gesprek  over  fusies   en  dit  bracht  veel  onzekerheid  met  zich  mee.  “Wij  maken  ons  wel  enige  zorgen  over  de   jeugd   van   Menno,”   zegt  Dennis,   “er   zijn  weinig   vriendjes  en   vriendinnetjes  om   voor   hem   mee   te   spelen.   We   willen   hem   graag   ook   een   sport   laten   doen,   maar   ook   de   sportverenigingen  hebben  het  lastig.  Bovendien   wordt  het  steeds   duurder.   Mijn  loon  is   de   afgelopen   jaren   niet   gestegen.   Ik   hoop   dat   Loes   daarom   snel   weer   een   baan   vindt.   Bovendien  moet  ik  meer   uren  draaien.  Ik  was  graag  voetbalcoach  geweest,  maar  ik  zie   niet  hoe  dat  te  combineren  is  met  mijn  baan.“  

overdag  en  vrije  inloop  ‘s  avonds.  Dit  heeft  niet  tot  veel  protest  geleid  onder  de   inwoners.   De   gemiddelde   burger   is   inmiddels   gewend   om   de   meeste   zaken   digitaal   aan   te   vragen   en   af   te   handelen,   van   bankzaken   tot   verzekering.   Bovendien   blijft   het   mogelijk   om   contact   te   hebben   met   ambtenaren   via   (video)chat,   waardoor   fysiek   contact   om   zaken   aan   te   vragen   vaak   niet   meer   nodig  is  (ook  omdat  de  meeste  benodigde  documenten  nu  ook  digitaal  worden   geleverd   en   ondertekend).   De   kwetsbare   groep   welke   echt   behoefte   heeft   aan  

     

een  gesprek,  kan  veelal  bij  de  RDWI  terecht,  welke  nu  ook  een  zorgafdeling  heeft   en   de   dienstverlening   van   de   gemeente   op   dat   gebied   heeft   overgenomen.   De   gemeente  zit  met    haar  rol  in  de  maag.  Aan  de  ene  kant  is  er  een  groep  mensen   (een  ruime  meerderheid  in  Bunnik)  welke  zich  prima  zelf  kan  (en  moet)  redden,   waardoor   de   gemeente   zich,   zoals   ook   door   veel   wetgeving   inmiddels   is   opgedragen,   op   veel   gebieden   kan   terugtrekken.   Voor   hen   heeft   de   gemeente   ook   nooit   echt   een   grote   rol   gespeeld.   Ze   betalen   trouw   hun   belastingen   en   komen   af   en   toe   langs   om   een   officieel   document   op   te   halen   of   een   vergunning   aan  te  vragen.  Dat  zij  nu  zelf  wat  meer  zaken  moeten  doen  en  de  dienstverlening   van  de  gemeente  beperkter  is,  is  voor  hen  geen  probleem.  Aan  de  andere  kant,  is   op   bepaalde   gebieden   terugtrekken   geen   optie   omdat   de   zelfredzaamheid   beperkt   is   vanwege   de   economische   situatie.   Kwetsbare   burgers   vragen   nog   steeds   om   een   actievere   en   ondersteunende   rol   van   de   gemeente.   Bunnik   wil   graag   deze   rol   oppakken,   maar   ziet   zichzelf   ook   geconfronteerd   met   beperkte   middelen  daarvoor.  Dit  is  weliswaar  een  kleine  minderheid  in  de  gemeente,  maar   de  groep  is  wel  groter  dan  tien  jaar  geleden.     Samenwerking  in  en  zelfs  buiten  de  regio  belangrijker   Gezien   het   feit   dat   er   ook   minder   gezinnen   zich   vestigen   in   Bunnik,   neemt   het   inwonersaantal  en  daardoor  de  (reeds  kleiner  geworden)  algemene  uitkering  af,   waardoor   de   noodzaak   tot   samenwerking   en   schaalvergroting   versterkt   wordt.   Gemeenten  zoeken  dan  ook  vanwege  diverse  redenen  (schaarste  van  middelen,   minder   beleidsvrijheid   en   andere   dienstverleningsbehoefte)   steeds   vaker   van   onderop  en  in  groter  verband  de  samenwerking.  Waar  eerst  de  grenzen  lagen  bij   direct   aangrenzende   gemeenten,   zoals   in   de   Kromme   Rijn-­‐Heuvelrugstreek,   wordt   nu   ook   nadrukkelijker   op   groter   verband   samenwerking   gezocht   om   de   zorgkosten   in   de   hand   te   blijven   houden.   De   luxe   om   selectief   samenwerkingspartners   te   zoeken   is   voor   veel   gemeenten,   waaronder   Bunnik,         voorbij:  kostenbesparing  is  nu  het  devies.  Zelfs  samenwerking  met  de  gemeente   Utrecht   op   enkele   gebieden   lijkt   nu   voor   velen   een   optie,   vooral   nu   de   gemeentelijke   beleidsvrijheid   en   middelen   gedaald   zijn   en   het   onderscheidend   vermogen   van   gemeenten   daardoor   ook   minder   is   geworden.   Bunnik   is   nog   steeds  onderscheidend  in  de  regio  als  een  over  het  algemeen  rustige,  veilige  en   groene   gemeente,   maar   dit   is   meer   te   danken   aan   de   zelforganisatie   van   haar   burgers,  dan  vanuit  gemeentelijk  beleid.      

14        

14  

8 november 2023

Bunniks'Nieuws

‘t Groentje RDWI maakt halfjaar cijfers bekend In Bunnik is de werkloosheid afgelopen halfjaar met 2% toegenomen. De werkloosheid ligt nu op 6%. Het aantal bijstandsuitkeringen is gestegen met 3%. De aanspraak op de WMO budgetten is bovendien met 8% toegenomen. De wethouder zorg en inkomen zegt dat stijging verwacht was, maar toch wel zorgen baart voor de toekomst. “De vraag is hoe lang dit nog houdbaar is voor ons als zijn als ik met mensen uit de buurt samenwerkende gemeenten. Er lijkt mijn thuiszorg zou regelen in plaats geen einde aan de stijging van de van dat we het allemaal individueel cijfers te komen en de middelen per zouden doen. Na diverse gesprekken traject nemen elk jaar af in verband met zorgaanbieders en de met de ‘efficiency korting’ uit Den verscheidene verzekeraars van de Haag. Ook is onze beleidsvrijheid zo mensen die aangaven mee te willen ingeperkt dat wij niet meer aan doen, bleek dit inderdaad het geval. bepaalde knoppen kunnen draaien Natuurlijk kan het nog goedkoper, om de kosten te reduceren. We maar op deze manier kunnen we zelf moeten dus goed kijken naar de meer onze zorg bepalen. Dat we er organisatie ervan.” Over twee iets bijleggen bovenop wat de weken buigt de gemeenteraad van verzekering vergoedt, vinden wij niet Bunnik zich over de cijfers en erg.” discussieert over de toekomst van de RDWI samenwerking.

Protesten Werkhoven over onderhoud straten Inwoners van Werkhoven hebben tijdens afgelopen gemeenteraad spandoeken getoond waarmee ze hun beklag doen over de slechte staat van onderhoud van de straten in de kern. Alhoewel de gemeenteraad de onvrede goed begreep, meldde ze dat het huidige wegenbeheerplan weinig mogelijkheden biedt om er iets aan te doen. De middelen zijn zeer krap en tenzij er verkeersonveilige situaties zijn, kan de gemeente er niets aan doen. De wethouder verkeer gaf aan wel open te staan voor een gesprek met de bewoners om te zien welke Open Dag Zorgcentrum Odijk maatregelen wellicht enige uitkomst Het zorgcentrum is een initiatief van kunnen bieden. Portaal, Quarijn en VGZ en moet plaats bieden aan 50 senioren die in Tweejarig jubileum zorgcoöperatie aanmerking komen voor sociale Oranjebuurt woningbouw en zorgondersteuning Wat twee en een half jaar geleden vanuit de gemeente. Twee weken begon als een ingeving bij Ineke voor de officiële oplevering van het Zwart, is inmiddels uitgegroeid tot centrum, is het mogelijk om een voorbeeld dat al veel navolging komende zaterdag een kijkje er heeft gekregen in de gemeente. “Ik binnen te nemen en een rondleiding dacht dat het wellicht goedkoper zou te krijgen.

Eerste nederlaag Kromme Rijn ’22 in dit seizoen Na de promotie naar de 2e klasse aan het einde van haar jaar van oprichting, heeft Kromme Rijn ’22 haar eerste verlies geleden tegen SV Capelle. Tevens was het de eerste thuisnederlaag dit jaar. Het werd afgelopen zaterdag 1-3.

     

Vanwege  de  relatief  goede  (lees  minder  slechte)  prestaties  van  de  regio,  waarin   de   stad   Utrecht   de   voornaamste   economische   motor   is,   is   het   belang   van   economische   samenwerking   en   coördinatie   op   dat   niveau   bij   bestuurders   doorgedrongen.   Dit   leidt   wel   tot   spanningen   tussen   de   grote   stad   en   de   kleine   buurgemeenten,   aangezien   de   laatste   minder   geld   hebben   om   daaraan   te   besteden   en   daardoor   ‘freerider   gedrag’   lijken   te   vertonen.   Ook   op   ruimtelijk   gebied   is   er   samenwerking:   in   deze   tijden   loont   het,   vooral   voor   de   kleinere   gemeenten,   niet   om   eigenstandig   woningbouw   of   bedrijventerreinen   te   programmeren.   Daar   zijn   de   risico’s   te   groot   voor.   In   de   regio   wordt   daarom   gekeken  of  er  een  Regionale  Ontwikkelingsmaatschappij  kan  worden  gevormd,   waarmee   de   risico’s,   maar   ook   de   opbrengsten   worden   gedeeld.   Bovendien   zoekt   de   stad   Utrecht   een   manier   om   de   toegenomen   druk   op   de   stad   te   verlichten.   In   barre   economische   tijden,   trekt   men   naar   daar   waar   de   grootste   concentraties   aan   banen   zijn:   de   stad.   Bovendien   blijven   vele   jongeren   na   hun   afstuderen   en   de   gezinsvormingsfase   wonen   in   de   stad.   Dit   legt   druk   op   bepaalde   jeugdvoorzieningen   in   de   stad,   waar   diezelfde   druk   juist   aan   het   afnemen  is  in  veel  buurgemeenten.  Gezamenlijk  is  men  nu  aan  het  zoeken  naar   oplossingen   voor   deze   vraagstukken.   Wellicht   dat   de   hogere   druk   op   bepaalde   voorzieningen  in  de  stad,  kunnen  worden  opgevangen  door  de  afnemende  druk   daarop   in   Bunnik.   De   rol   van   Bunnik   in   de   regio   is   hierdoor   veranderd   van   een   onderscheidend   en   aanvullend   leefklimaat   naar   een   plaats   die   meer   en   meer   wordt  gezien  als  een  manier  om  druk  op  bepaalde  sociale  voorzieningen  mee  te   compenseren.   Andersom   wordt   de   regionale   samenwerking   gezien   als   een   manier   om   bepaalde   voorzieningen   en   organisaties   in   stand   te   houden.   Sportverenigingen   en   scholen   zien   het   als   een   ontwikkeling   die   wellicht   hun   voortbestaan   kan   redden.   De   gemeente   zelf   is   zich   nog   aan   het   beraden   over   hoe  om  te  gaan  met  deze  nieuwe  positie  in  de  regio.                

15        

15   Kansen  en  uitdagingen                    Dit  scenario  stelt  de  gemeente  Bunnik  voor  een  aantal  interessante  uitdagingen   en  kansen:     • Welke   taken   kunnen   we   gelet   op   het   structurele   gebrek   aan   middelen   beter  overlaten  aan  1.  burgers  2.   maatschappelijke  partners  3.  de  regio  en   hoe  kunnen  we  onze  keuzes  verantwoorden  aan  onze  inwoners?   • Wat  kunnen  partners  als  maatschappelijke  instellingen  en  bedrijven  voor   ons   betekenen   wanneer   ook   zij   te   kampen   hebben   met   een   gebrek   aan   middelen?   • Op  welke  manier  kunnen  we  de  lokale  economie  versterken?   • Hoe  kunnen  we  het  beste  burgers  stimuleren  om  zelf  taken  op  te  pakken?   Welke  instrumenten  kunnen  we  daarvoor  inzetten?   • Hoe  kunnen  we  de  sociale  tweedeling  het  hoofd  bieden?   • Hoe   kunnen   we   de   sociale   veiligheid   verhogen,   zodat   we   als   gemeente   aantrekkelijk  blijven  voor  burgers  en  bedrijven?   • Hoe  creëren  we  trots  op  de  gemeente  bij  onze  burgers?  Hoe  kunnen  we   ons   profileren   als   aantrekkelijke   en   onderscheidende   woongemeente   binnen  de  regio  en  kunnen  we  toch  jonge  gezinnen  aantrekken?     • Op   welke   wijze   kunnen   we   technologie   inzetten   in   de   relatie   met   onze   burgers?   • Hoe  stimuleren  we  duurzaamheid  bij  burgers  en  bedrijven?   • Welk  schaalniveau  is  nodig  om  invulling  te  kunnen  geven  aan  de   diverse   uitdagingen?  Welke  partners  passen  daarbij?   • Hoe  stoppen  we  de  krimp  (en  eventueel,  hoe  krimpen  we  met  behoud  van   kwaliteit)?      

     

Eerste  Stuurman  Scenario   Anderen  aan  het  roer  laten    

    Het  beeld  in  het  land  en  de  wereld   Het  is  2023.  De  wereldeconomie  heeft  zich  de  afgelopen  jaren  goed  hersteld  en   ook   de   Nederlandse   economie   doet   het   goed.   Zowel   de   Europese   Unie   als   de   Verenigde  Staten  hebben  de  afgelopen  jaren  belangrijke  maatregelen  getroffen   om  de  overheidsfinanciën  weer  op  orde  te  krijgen  en  zij  hebben  het  vertrouwen   van   de   financiële   markten   weer   herwonnen.   Ook   in   China   zijn   de   nodige   maatregelen   genomen   om   een   duurzame   groei     te   bewerkstelligen.   Handelsland   Nederland  plukt  de  vruchten  van  de  hernieuwde  mondiale  dynamiek.  Al  een  paar   jaar  zijn  er  weer  groeicijfers  van  boven  de  3%  en  de  vooruitzichten  zijn  goed.       De  opleving  van  de  regionale  en  lokale  economie     De  Utrechtse  regio  floreert.  Er  zijn  volop  banen  in  het  onderwijs,  dienstverlening,   ICT   en   de   gezondheidszorg,   maar   ook   in   de   nieuwe   groeisectoren,   zoals   life   sciences   en   de   creatieve   industrie.   Bedrijven   op   het   gebied   van   duurzaamheid   presteren  tevens  bovenmaats.  Duurzaamheid  wordt  steeds  meer  een  eis  van  de  

16        

16   kieskeuriger   wordende   consument.   Vanwege   de   toegenomen   vergrijzing   en   daaraan   gerelateerde   zorgvraag,   hebben   de   life   sciences   en   health   sector   een   razendsnelle   groei   doorgemaakt.   Geholpen   door   de   makkelijkere   kredietverlening   (zowel   institutioneel   als   alternatief)   en   de   nabijheid   van   de   kennisinstellingen,   is   de   regio   Utrecht   op   deze   gebieden   een   wereldspeler   geworden.   Door   het   aangetrokken   economische   klimaat,   heeft   ook   de   digitaliseringstrend   zich   volop   doorgezet.   Startups   met   creatieve   ICT-­‐ toepassingen   schieten   als   paddenstoelen   uit   de   grond,   vooral   als   ze   ook   een   toepassing   hebben   op   gezondheids-­‐   en   verduurzamingsgebied.   Reden   hiervoor   is   dat   naast   reguliere   investeerders,   zoals   banken,   alternatieve   financiering   zoals   crowdfunding  volop  wordt  aangeboord.  Het  innoverend  vermogen  in  de  regio  is   hierdoor  groot.  Technologie  wordt  niet  meer  gezien  als  een  middel  om  kosten  te   drukken,  maar  ook  echt  om  waarde  toe  te  voegen.  Het  Utrecht  Science  Park  is   inmiddels   zeer   in   trek   bij   internationale   bedrijven   welke   graag   van   de   economische  dynamiek,  innovatie  en  quality  of  life  van  de  regio  gebruik  maken.   Dit  zijn  inmiddels  belangrijkere  vestigingsfactoren  dan  alleen  de  prijs.  Het  gevolg   is  dat  er  meer  bedrijven  zich  zijn  gaan  vestigen.  Zelfs  het  grote  Procter  &  Gamble   besluit  om  een  van  zijn  onderzoekscentra  er  neer  te  zetten.       Krappe  arbeidsmarkt   Door   de   goede   economische   omstandigheden   is   de   overall   werkgelegenheid   goed,   niet   alleen   in   de   eerder   genoemde,   voornamelijk   kennisintensieve,   sectoren,  ook  daarbuiten.  Het  aantal  werklozen  is  dan  ook  afgenomen.  Zelfs  in   de  bouwsector  is  weer  voldoende  werk.  De  enigen  die  met  dit  feit  wat  minder  blij   zijn,   zijn   werknemers   bij   de   RDWI.   Omdat   het   aantal   werklozen   en   schuldhulpverleningstrajecten   is   afgenomen,   moeten   mensen   bij   deze   afdelingen  weg.  Echter,  in  deze  tijden  van  een  krappe  arbeidsmarkt,  vinden  zij  zo   weer  een  baan.  Deze  krapte  is  overigens  niet  alleen  conjunctureel  van  aard,  maar   ook  demografisch:  door  de  vergrijzing  is  het  aantal  mensen  op  de  arbeidsmarkt   afgenomen.   Lonen   zijn   daarom   gestegen.   De   exportpositie   van   Nederland   lijdt   daar  echter  niet  onder:  prijs  is  niet  meer  het  belangrijkste  in  onze  internationale   handel.   Als   Nederland   moeten   we   het   inmiddels   hebben   van   onze   creativiteit,   innovatie  en  onze  kennis  en  dat  is  ook  precies  waar  de  regio  in  uitblinkt.        

     

    Koopkracht  en  lokale  middenstand   De  pensioenfondsen  zijn  inmiddels  ook  weer  aangesterkt  en  de  AOW-­‐uitkering   kan   weer   meegroeien   met   de   inflatie.   Het   inkomensplaatje   voor   de   gepensioneerde   is   een   stuk   beter   dan   10   jaar   geleden.   Ondernemers   boeren   dan   ook   goed.   Lege   panden   zijn   inmiddels   een   begrip   uit   het   grijze   verleden.   De   consument  heeft  weer  meer  te  besteden  en  is  bereid  iets  meer  te  betalen  voor   een  uniek  product  en  een  mooie  shopping  experience.  Het  aantal  faillissementen   onder  de  lokale  middenstand  is  daarom  flink  gedaald.  Ook  jongeren  gaan  meer   ondernemen,   ze   starten   winkels   in   specifieke   niche   producten,   producten   waar   ze  ook  veel  passie  voor  hebben.  Vooral  lokale  producten  zijn  populair.  Kwaliteit,   uniciteit/maatwerk,   duurzaamheid   en   lokale/regionale   herkomst   zijn   de   toverwoorden.    Dit  geldt  niet  alleen  voor  de  ondernemers  op  De  Meent  en  in  de   Dorpsstraat,  maar  ook  voor  de  restaurants  in  de  gemeente.  Ook  zij  spelen  in  op   de   grote   vraag   naar   lokaal   geproduceerde   ingrediënten.   Deze   nadruk   op   kwaliteit,   ervaring   en   lokale   herkomst   zorgt   er   ook   voor   dat   grote   ketens   langzamerhand  uit  het  winkelbeeld  verdwijnen.  Supermarkten,  zoals  de  Jumbo   en   de   Albert   Heijn   blijven   nog   wel   goed   gedijen,   vooral   omdat   ook   zij   handig   inspeelden  op  de  ‘local  sourcing’  beweging,  maar  winkelketens  die  concurreren   op  prijs  en  minder  goed  service  en  shopping  experience  kunnen  bieden,  hebben   het  moeilijk.  De  HEMA  overweegt  daarom  haar  vestiging  in  Bunnik  te  sluiten.  De   lokale   slager,   bakker   en   groenteboer   hebben   al   aangegeven   dat   zij   graag   de   vestiging   zouden   willen   overnemen   om   er   gezamenlijk   een   winkel   te   starten   waar   ze   hun   lokaal   en   duurzaam   geproduceerde   waren   mooi   kunnen   presenteren  en  er  activiteiten  aan  te  koppelen.  

17        

17       Veranderingen  op  zorggebied   Door   de   economische   wind   mee   is   ook   de   schatkist   van   het   Rijk   weer   op   peil.   Omdat   de   jaren   van   de   kredietcrisis   er   stevig   in   gehakt   hebben   en   de   staatsschuld   flink   is   opgelopen,   wordt   in   Den   Haag   besloten   het   rustig   aan   te   doen  met  de  overheidsfinanciën  en  zich  niet  rijk  te  rekenen.  Veel  bezuinigingen   en   hervormingen   van   de   afgelopen   jaren   worden   niet   teruggedraaid,   maar   de   aantrekkende   overheidsinkomsten   worden   gebruikt   om   de   schuldpositie   van   Nederland   te   verkleinen.   Een   van   de   grootste   bezuinigingen   en   hervormingen   van  de  afgelopen  jaren  was  op  het  gebied  van  het  zorgstelsel.  De  zorgkosten  zijn   door   hard   ingrijpen   vanuit   Den   Haag   weer   houdbaar   geworden.   In   2018   is   er   namelijk   flink   hervormd.   Wederom   zijn   er   weer   meer   zaken   gedecentraliseerd   naar   gemeenten,   maar   dat   is   niet   de   belangrijkste   hervorming.   Eigen   bijdrages   zijn   namelijk   (gefaseerd)   verhoogd,   de   definitie   van   zorg   is   verengd,   en   de   financieringssystematiek  is  veranderd  naar  een  vraaggedreven  in  plaats  van  een   aanbodgedreven   systeem.   Door   de   systeemherziening   van   de   zorg   wordt   er   een   groter   beroep   gedaan   op   de   zelfredzaamheid   van   burgers.   Kosten   liggen   primair   bij   de   burger   (vermogenstoetsen   zijn   bijvoorbeeld   strenger   geworden),   het   basispakket   is   sterk   versoberd   en   er   wordt   eerst   gekeken   of   er   niet   door   de   omgeving   iets   gedaan   kan   worden.   Zorg   is   niet   meer   het   recht   zoals   het   vroeger   voor   iedereen   was.   Waar   vroeger   vaak   de   overheid   een   actieve   rol   had   in   het   garanderen   van   zorg   (met   een   brede   definitie   van   het   woord),   zijn   het   nu   de   burgers  die  via  private  verzekeraars  zelf  de  zorg  moeten  regelen.  De  overheid,  en   met  name  de  gemeente,  komt  eigenlijk  pas  weer  in  beeld  als  alle  andere  opties   niet   haalbaar   zijn   voor   een   individu.   Door   de   goede   economische   omstandigheden,   werkt   het   systeem   goed.   De   kosten   voor   de   (Rijks)overheid   zijn   beheersbaar   en   de   gemiddelde   burger   kan   ermee   leven.   De   zorgkosten   voor   de   burger   zelf   zijn   wel   hoger,   maar   in   deze   tijden   dat   het   economisch   weer   goed   gaat,  is  men  wel  bereid  om  daar  de  portemonnee  voor  de  trekken.        

     

Ondernemen  in  2023   Om  07:30  doet  Marloes  Timmermans  de   d eur  van  haar   winkel  in  Bunnik   open.   Over  een   half   uur   komt   alweer   de   eerste   klant,   denkt   ze.   Vijf   jaar   geleden   is   ze   een   webstore   begonnen  voor   duurzame   en   fair   trade   trouwkleding.   Zaken   liepen   best  goed,   maar   ze   had   het   gevoel   er   meer   uit   te   kunnen   halen.   Vaak   kreeg   ze   van   (mogelijke)   klanten   te   horen  dat  ze  graag  ook  langs  hadden   willen  komen  om   de  kleding  uit  te  proberen.    Bij   haar   thuis     in   Eindhoven   werd   het   daarom   al   snel   druk   en   het   maakte   niet   altijd   een   professionele  indruk.  Mogelijke   klanten  haakten  soms  af   omdat  ze  liever  toch   iets   wilden   passen  voordat  ze   het  zouden  kopen.  Daarom  kreeg  ze   het   idee  om  een   eigen,   fysieke   winkel  te  gaan  beginnen.   Graag   op   een  locatie   die   centraal   gelegen   was  in  het  land   en   goed   bereikbaar.   Snel   viel  haar   keuze   op   Bunnik   toen   ze   online   aan  het   zoeken   was   naar   ruimte.  Gelegen  aan  de  A12,  vlakbij  Utrecht  en   een  mooie  Dorpsstraat.  De  interactieve   lichtgordijnen   waren   bovendien   een   mooie   manier   om   extra   klanten   naar   de   winkelstraat,   en   dus   ook   haar   winkel,   te   lokken.   Dee   bieden   een   zintuigenprikkelende   ervaring  die  meer  mensen  naar  het  centrum  trekt.  In  haar  winkel  biedt  ze   een  complete   experience.   Je   kunt     bijv.   de   kleding   die   je   online   hebt   gereserveerd   passen   en   laten   vermaken,   onder   het   genot   van   lokale   lekkernijen   van   ondernemers   uit   de   gemeente.     Om   d e   beleving   speciaal   te   maken   heeft   ze   ook   geïnvesteerd   in   een   interactieve   spiegel,   welke  ook  foto’s  maakt  met  de  gewenste  achtergrond,  zodat  klanten  de  grote  dag  voor   zich  kunnen  zien.    Bovendien  is  het  handig  voor  als  mensen  accessoires  willen  kopen  en   de   complete   outfit   niet   bij   zich   hebben.   Met   de   spiegel   had   ze   nog   wel   gisteren   wat   probleempjes,   dus   om   11:00   heeft   ze   een   videogesprek   met   een   reparateur   van   de   fabrikant.  Om  08:00  verwacht  ze  eerst  twee  klanten  die  een  bestelling  komen  ophalen.   Dit   kunnen   ze   dan   nog  net   voor   werk   doen.     Marloes   is   best   blij   met   haar   nieuwe   winkel.   Het  enige  minpunt  vindt  ze   nog   wel  de  parkeergelegenheid.  Daarover  spreekt   de   BHIK   volgende  week  met  de  gemeente.  Ze  is  zeer  benieuwd  naar  de  uitkomst  ervan,  want  veel   klanten   van   haar   komen   ook   uit   andere   regio’s   en   komen   per   auto.   Graag   zouden   zij   meer   plekken   zien   waar   ze   hun   elektrische   auto   zouden   kunnen   opladen  terwijl  ze  aan   het   shoppen  zijn.   Ze   is  heel   erg  benieuwd   naar   wat   daar  uit   komt,   maar  dat  is   van  latere   zorg,  denkt  ze.  Eerst  moet  ze  vandaag  weer  hard  aan  d e  slag.  

Prettig  oud  worden  in  Bunnik   De   Bunnikse   oudere   zit   er   zelfs   over   het   algemeen   financieel   warmer   bij   dan   gemiddeld  in  het  land,  alhoewel  die  door  de  nieuwe  economische  hausse  het  ook   relatief   goed   hebben.   Hierdoor   kan   men   zelf   de   zorg   betalen   die   men   nodig   heeft.   Sterker   nog,   men   wil   zelf   de   zorg   kiezen   en   vormgeven   en   is   daarvoor   bereid   om   te   betalen.   Velen   organiseren   daarom   zelf   zorgcoöperaties   in   de  

18        

18   buurt.   Op   deze   manier   kunnen   mensen   ook   zelf   meer   maatwerk   in   het   zorgaanbod   dat   ze   willen   ontvangen   aanbrengen.   Zo   sluit   het   zorgaanbod   ook   veel   beter   aan   bij   de   wijk.   Alhoewel   dit   vooral   populair   is   onder   hogere   inkomensklassen,   worden   deze   zorgcoöperaties   toch   ook   steeds   meer   in   alle   sociaal  economische  klassen  opgericht,  alhoewel  de  mate  van  maatwerk  dan  wel   iets  minder  is.  Van  een  sociale  tweedeling  waar  sommigen  bang  voor  waren,  is  in   deze   economische   situatie   niet   echt   sprake.   De   sterke   zelforganisatie   die   de   gemiddelde   Bunnikse   senior   kenmerkt,   leidt   er   bovendien   toe   dat   Bunninchem   de   uitbreidingsplannen   die   zij   maakte   tijdens   de   economische   mindere   tijden,   geen   doorgang   laat   vinden.   Het   aantal   bewoners   blijft   namelijk   in   balans,   omdat   men   pas   op   latere   leeftijd   en   wanneer   het   echt   niet   meer   anders   kan,   verhuist   naar   een   verzorgingshuis.   Doordat   de   zelfredzaamheid   van   de   burger   sterk   is,   kan   de   overheid,   en   met   name   dus   de   gemeente   welke   meer   zorgtaken   via   de   WMO   naar   zich   heeft   doorgeschoven   gezien,   zich   concentreren   op   goede   zorg   voor  degenen  die  het  echt  niet  zelf  kunnen  bekostigen  of  organiseren.  Alhoewel   het  nog  steeds  geen  vetpot  is,  kan  de  gemeente  Bunnik  wel  weer  wat  meer  per   ‘cliënt’  uitgeven.  Dit  gebeurt  ook  kerngericht.  In  tijden  waarin  ‘quality  of  life’  een   belangrijke   overweging   is   voor   zowel   burgers   als   bedrijven   om   zich   ergens   te   vestigen,   is   goede   gemeentelijke   (WMO/AWBZ   en   jeugd-­‐)   zorgvoorziening   iets   waarop   men   zich   kan   onderscheiden.   Omdat   de   gemiddelde   Bunniker   zo   goed   zelfredzaam  is,  zijn  de  kosten  voor  de  gemeente  toch  goed  te  dragen.  In  Bunnik   worden  deze  zorgtaken    weliswaar  nog  steeds  door  de  RDWI  uitgevoerd  (na  de   decentralisaties   van   10   jaar   geleden   en   voor   het   beperken   van   uitvoeringskosten   van   de   vermogenstoetsen),     maar   de   gemeente   heeft   er   een   ‘pluspakket’   bij   georganiseerd.   Om   dit   aan   te   vragen   hoeft   de   burger   ook   niet   meer   naar   het   gemeentehuis,   dit   wordt   digitaal   door   een   medewerker   van   de   sector   zorg   van   het   RDWI   bij   de   aanvrager   thuis   uitgevoerd.   Door   als   gemeente   wat   meer   hieraan   te   besteden,   krijgt   de   inwoner   die   het   zelf   niet   kan   betalen   en   organiseren   toch   nog   een   goed   zorgaanbod.   Een   aanbod   welke   ook   meer   op   maat   is   gesneden.   Daar   waar   mogelijk   wordt   ook   gekeken   of   kan   worden   aangesloten   bij   initiatieven   en   zorgcoöperaties   uit   de   buurt   of   kern.   In   Werkhoven   is   men   bijv.   succesvol   aangesloten   op   de   zorgcoöperatie   Rijn   en   Weert   (vernoemd   naar   de   karakteristieke   molen)   en   ‘matcht’   de   gemeente   (via   de   RDWI)   het   verschil   tussen   de   standaardbijdrage   aan   de   coöperatie   en   wat   iemand  zelf  naar  draagkracht  kan  bijdragen.  

     

  Weer  dynamiek  op  woningmarkt   De  economische  situatie  zorgt  ook  voor  een  nieuw  elan  op  de  woningmarkt.  De   komst   van   meer   bedrijvigheid   naar   het   Science   Park   zorgt   in   Bunnik   ook   voor   een   toenemende   vraag.   Door   het   toegenomen   vertrouwen   op   de   financiële   markten  en  de  gunstige  economische  situatie  is  het  weer  makkelijker  geworden   om   een   hypotheek   te   krijgen.   Aangezien   de   zorgkosten   nu   een   groot   deel   uitmaken   van   het   besteedbaar   inkomen,   wordt   dit   wel   meegenomen   in   de   hypotheektoets  door  banken,  maar  al  met  al  gaat  het  wel  weer  makkelijker  dan   10  jaar  geleden.  Vooral  starters  profiteren  hiervan.  Ook  mensen  die  al  een  huis   bezitten   kijken   weer   om   zich   heen,   vooral   nu   de   prijzen   gestabiliseerd   en   zelfs   weer   licht   gestegen   zijn.   Ook   zijn   zij   bereid   (nu   de   middelen   ervoor   weer   wat   meer   aanwezig   zijn   en   de   vraag   is   aangetrokken)   om   in   hun   eigen   huis   te   investeren,   vooral   als   het   gaat   om   verduurzaming.   Dit   geeft   een   impuls   aan   de   kwaliteit   van   de   bestaande   voorraad.   Veel   huizen   zijn   bijna   weer   op   hun   oude   prijsniveau   terug,   zelfs   in   het   hogere   segment.   Hierdoor   is   de   doorstroming   op   de  woningmarkt  verbeterd  en  wordt  er  weer  gebouwd  in  de  regio.  De  opwaartse   druk  vanuit  het  nog  steeds  toenemend  aantal  mensen  dat  in  de  regio  wil  wonen   (meer   vraag   dan   aanbod)   wordt   hiermee   deels   voorzien.   De   jonge   starter/gezinsvormer   uit   Utrecht   heeft   ook   weer   voldoende   financiële   mogelijkheden   en   perspectief   om   om   zich   heen   te   kijken   naar   een   leuk   huis.   Velen   laten   hun   oog   op   Bunnik   vallen:   er   worden   leuke,   duurzame   woningen   voor   de   doelgroep   gebouwd   met   een   groen   karakter,   maar   op   een   steenworp   afstand   van   de   stad   en   de   snelweg.   Daarnaast   is   het   mogelijk   om   veel   maatwerk   aan   te   brengen,   hier   wordt   ook   ruimte   aan   gegeven   door   de   gemeente.   Deze  

19        

19   kenmerken   zijn,   binnen   redelijke   financiële   kaders,   voor   potentiele   kopers   belangrijker  dan  alleen  het  prijsniveau.       De   stabiele   toestroom   van   gezinsvormers   zorgt   zelfs   voor   een   stijging   van   het   inwonersaantal  van  de  gemeente  en  zorgt  ervoor  dat  de  impact  van  de  (dubbele)   vergrijzing   verminderd   wordt.   Alhoewel   de   huizenprijzen   stijgen,   leidt   dit   ditmaal  niet  tot  oververhitting.  Dit  heeft  te  maken  met  1.  het  feit  dat  er  van  de   kant  van  de  banken  rekening  wordt  gehouden  met  het  koopkrachtseffect  van  de   zorgkosten   en   2.   de   consument   zelf   ook   met   de   lessen   uit   het   verleden   (en   de   eigen   omgeving)   niet   meer   bereid   is   om   een   risicovolle   schuldenpositie   op   te   bouwen.   Woningbouwcorporaties   hebben   ook   weer   wat   meer   lucht   gekregen.   Gezien   het   economisch   goed   gaat   in   de   regio   neemt   de   vraag   naar   sociale   woningbouw   af.   Tegelijkertijd   hebben   corporaties   door   versoepelde   regelgeving   ook   meer   ruimte   om   te   investeren.   Dit   doen   ze   zowel   in   het   upgraden   en   duurzaam   maken   van   hun   bestaande   voorraad,   als   in   het   investeren   in   een   beperkt   aantal   nieuwe   woningen   (vervanging   van   bestaande   woningen).   Bovendien   dragen   corporaties   bij   aan   voorzieningen   in   de   wijk,   zoals   het   onderhoud   van   speeltuinen,   maar   ook   in   maatschappelijk   vastgoed,   zoals   zorgsteunpunten  in  enkele  wijken.     Jeugdvoorzieningen  en  buitenruimte   Doordat   de   huizenmarkt   weer   doorstroom   kent,   komen   gezinsvormers   en   jonge   gezinnen   weer   naar   Bunnik.   Dit   heeft   een   positief   effect   op   het   leerlingenaantal.   Sommige   scholen   staan   zelfs   voor   het   vraagstuk   of   ze   nog   voldoende   lokalen   hebben.  Ook  de  vraag  naar  kinderopvang  neemt  toe.  Diverse  aanbieders  denken   daarom    aan  het  eventueel  openen  van  nieuwe  locaties  te  openen.  Dit  doen  ze  in   samenspraak   met   woningbouwcorporaties   (maatschappelijk   vastgoed),   onderwijs  en  bedrijven  uit  de  regio.  De  aanwezigheid  van  nieuwe  gezinnen  heeft   ook   een   positieve   invloed   op   de   ouderen   in   Bunnik,   waarvan   velen   ook   een   rol   spelen   als   vrijwilliger   in   de   kinderopvang.   In   de   publieke   ruimte   liggen   de   speelplekken   voor   de   kinderen   er   overigens   prima   bij.   Bewoners   onderhouden   deze,  net  zoals  andere  plaatsen  in  de  openbare  ruimte,  in  principe  zelf  (of  huren   daar   bedrijven   voor   in).   Bewoners   willen   meer   grip   op   de   uitstraling   van   hun   directe   leefomgeving   en   nemen   daar   ook   (financieel   en   organisatorisch)   de   verantwoordelijkheid   voor.   Ook   lokale   ondernemers,   eigenstandig   of   via   de   BHIK,  doen  bijdragen  aan  de  aanleg  en  beheer  van  nieuwe  plekken.    

 

20  

   

De  heilige  koe  steeds  vaker  elektrisch   Het   is   inmiddels   ook   weer   wat   drukker   op   de   weg   rond   Bunnik.   Wanneer   de   welvaart   stijgt,   stijgt   ook   weer   de   autoverkoop.   Een   groot   gedeelte   van   het     wagenpark   is     inmiddels   wel   elektrisch   geworden.   Duurzaamheid   heeft   weer   meer  aandacht  van  de  consument  en  de  auto  is  hier  geen  uitzondering  op.  Ook   zonder   stimulering   vanuit   de   overheid   is   de   consument   bereid   hierin   te   investeren.   Zelfs   met   bouwen   is   hier   rekening   mee   gehouden.   In   een   van   de   nieuwe   wijkjes   in   Odijk-­‐West   zijn   bijvoorbeeld   alle   huizen   van   elektrische   snellaadpunten   voorzien.   De   toename   in   (elektrisch)autobezit   is   wel   iets   wat   voornamelijk   speelt   bij   hogere   inkomens   en   bij   gezinnen.   Vanwege   de   koopkrachteffecten   van   de   zorgkosten,   stijgt   het   autobezit   niet   sterk   onder   lagere  inkomens.  De  elektrische  fiets  blijft  stijgen  in  populariteit,  vooral  onder  de   groter   wordende   groep   senioren:   niet   alleen   voor   recreatief   gebruik,   maar   ook   vanwege  de  zorgkosten  die  voor  enkelen  een  hoger  aandeel  in  het  besteedbaar   inkomen   zijn   geworden,   wordt   de   elektrische   fiets   steeds   meer   een   alternatief   voor  de  auto.  De  langere  afstanden  leggen  zij  af  met  het  openbaar  vervoer.  Door   de   verschillende   koopkrachteffecten   op   bepaalde   groepen   neemt   de   drukte   op   de  snelwegen  beperkt  toe.  In  de  gemeente  Bunnik  is  het  al  met  al  wel  drukker,   omdat   het   percentage   hogere   inkomens   in   de   gemeente   redelijk   hoog   ligt.   Daarnaast  zijn  er  veel  ‘spitsuurgezinnen’:  veelal  hoogopgeleide,  goed  boerende   tweeverdieners  die  het  druk  hebben  met  het  chauffeuren  van  de  kinderen  naar   sport-­‐  en  andere  vrije  tijdsactiviteiten.  Wat  nog  wel  een  issue  is,  vooral  voor  de   (grotere  wordende  groep)  inwoners  die  op  de  Uithof/Science  Park  werken,  is  de   slechte  bereikbaarheid  met  het  openbaar  vervoer.     Figuur:  Tijdslijn   2014   2015  

2016   2017  

20        

De  Nederlandse  economie  vertoont  trekken  van  herstel.  De  werkloosheid   daalt  licht.  De  huizenmarkt  in  Bunnik  trekt  weer  voorzichtig  aan.     Het  aantal  bijzondere  bijstandsaanvragen  neemt  af.  De  eerste  paal  wordt  in  de   grond  geslagen  in  Odijk-­‐West.  Science  Park  verwelkomt  tweemaal  zoveel  start   ups  dan  2014.   Regio  Utrecht  nog  steeds  nummer  1  meest  competitieve  regio  van  Europa.   Tweede  energiecoöperatie  wordt  opgericht  in  Bunnik.   Groei  van  de  wereldeconomie  na  begrotingsdeal  in  Amerika.  Het  nieuwe   kabinet  zet  in  op  lastenverlichting  en  afbouw  schuldenpositie.   Inkoopmanagersindex  blinkt  van  vertrouwen.  Gemeente  Utrecht  start  

2018  

2019  

2020  

2021   2022   2023  

grootschalige  ontwikkeling  Rijnenburg.   Nederlandse  economische  groei  weer  voor  het  eerst  in  10  jaar  boven  de  3%.     Spanningen  in  kabinet  groeien  i.v.m.  financieel  behoudend  beleid  (niet   terugdraaien  van  oude  bezuinigingen).   Pensioenen  en  AOW  groeien  weer  mee  met  inflatie.  Inflatie  neemt  gelijk  toe.   Kosten  vergrijzing  lopen  erg  hard  op.  Extra  bezuinigingen  zijn  nodig  en  het   kabinet  valt.  Verkiezingen  volgen.   Nieuw  kabinet  besluit  tot  zorgstelselhervorming.  Burgers  en  zorgverzekeraars   krijgen  de  taak  om  zorg  zelf  te  organiseren.  De  rol  van  de  overheid  wordt   hierin  beperkt  tot  een  inkomensondersteunende.  De  RWDI  krijgt  deze  taak   toebedeeld  en  krijgt  er  een  zorgsector  bij.   Gemeente  Bunnik  is  de  gemeente  in  Nederland  met  hoogste  percentage  leden   van  een  zorgcoöperatie.  Leerlingenaantal  prognoses  Bunnik  geven  groei  aan.   Gemeente  Bunnik  sluit  pact  met  maatschappelijke  instellingen  voor   investeringen  in  voorzieningen.     30%  van  de  auto’s  in  Bunnik  is  elektrisch.  Gemeente  houdt  burgerraadpleging   gemeentehuis  en  dienstverlening.    

  Toenemende  aandacht  voor  duurzaamheid   Nu   het   economisch   weer   wat   meer   voor   de   wind   gaat,   is   er   weer   meer   aandacht   voor  zaken  zoals  het  milieu.  Mensen  hebben  weer  iets  meer  te  besteden  (en  te   investeren)  en  een  aanzienlijk  gedeelte  daarvan  gaat  naar  de  verduurzaming  van   de   woning.   Burgers   organiseren   zelf   ook   energiecoöperaties.   Dit   is   toch   vooral   ‘een   ding’   van   de   hogere   inkomens.   Alhoewel   de   aandacht   voor   milieu   en   verduurzaming   wel   onder   de   gehele   bevolking   groeit,   zijn   het   voornamelijk   de   hogere  inkomens  die  er  in  investeren.  In  verband  met  de  zorgkosten  die  primair   bij  de  burgers  zijn  komen  te  liggen,  heeft  geld  besteden  aan  verduurzaming  en   duurzamere   producten   bij   de   lagere   inkomens   minder   aandacht.   Bedrijven   investeren  ook  in  verduurzaming.  De  rol  van  de  overheid  is  hierin  klein  tot  nihil.   Door  de  aangetrokken  economie  en  daardoor  ook  de  vraag  naar  energie,  zijn  die   kosten   gestegen.   Het   is   dus   een   interessante   zakelijke   propositie   om   te   investeren   in   duurzaamheid,   los   van   de   wens   van   de   consument.   De   verduurzaming   komt   dus   van   onderop   en   de   overheid   heeft   louter   een   faciliterende  rol.  De  lokale  agrariërs  die  zich  op  de  local  sourcing  markt  hebben   gericht,   maken   tevens   gouden   tijden   door.   Waar   zij   voorheen   nog   veelal   leverden   aan   (duurdere)   restaurants   uit   de   regio,   zijn   hun   producten   op   steeds   grotere   schaal   ook   in   de   supermarkten   te   vinden.   De   consument   vraagt   in  

     

toenemende   mate   om   duurzamer   geproduceerde   producten   uit   de   buurt.   Schaalvergroting   van   agrarische   bedrijven   vindt   daarom   amper   plaats.   Agrotoerisme   is   ook   populair   en   gezien   het   krachtig   economisch   herstel,   kan   men   ook   op   het   hogere   segment   mikken.   In   de   afgelopen   3   jaar   zijn   4   boerderijspa’s  geopend.       Het   groene   karakter   van   Bunnik   is   een   belangrijke   vestigingsfactor   voor   vele   nieuwe   bewoners,   naast   uiteraard   de   bestaande.   Het   buitengebied   wordt   niet   gezien   als   een   ruimte   voor   agrarische   bedrijvigheid,   het   is   een   belangrijk   onderdeel   van   de   identiteit   en   aantrekkingskracht   van   de   gemeente.   De   gemeente  heeft  dan  ook  besloten  om  er  zuinig  op  te  zijn.  Odijk-­‐West  is  daarom   de   laatste   grote   ruimtelijke   ontwikkeling   geweest.   Er   worden   alleen   nog   maar   binnenplanse  ontwikkelingen  toegestaan.  Om  aan  beheer  van  het  landschap  bij   te   dragen   (naast   wat   er   al   vanuit   de   samenleving   wordt   gedaan   hieraan),   is   inmiddels   ook   een   gemeentelijk   fonds   opgericht   waaraan   projectontwikkelaars   kunnen   bijdragen   in   ruil   voor   het   keurmerk   ‘Bouw   Bunnik   Groen’.   Aangezien   aandacht   voor   groen   en   milieu   scoort   bij   de   huizenkoper,   dragen   de   meeste   ook   een  klein  gedeelte  (0,5%)  van  hun  projecten  af.       Maatschappelijke  kracht   Bij   maatschappelijke   instellingen   is   de   investeringscapaciteit   toegenomen.   Dit   komt   niet   alleen   omdat   de   tijd   van   zware   bezuinigingen   vanuit   de   overheid   voorbij   is,   maar   ook   omdat   regelgeving   is   versoepeld   waardoor   ze   zich   wat   ondernemender   kunnen   opstellen   en   een   bredere   maatschappelijke   taak   op   zich   kunnen   nemen.   Dit   zorgt   niet   alleen   voor   mooie,   integrale   oplossingen   voor   verschillende   maatschappelijke   vraagstukken,   maar   verlicht   ook   de   financiële   druk  op  de  gemeente.  Een  voorbeeld  hiervan  is  de  investering  die  de  Hogeschool   Utrecht   doet   in   het   zorgsteunpunt   in   Odijk   vanuit   hun   duale   opleiding   tot   verpleegkundige.   De   zorgcoöperaties   die   gebruik   maken   van   deze   locatie   zijn   hier   zeer   blij   mee.   Naast   maatschappelijke   instellingen   pakken   ook   burgers   publieke   taken   op.   Het   gaat   de   inwoners   economisch   weer   wat   meer   voor   de   wind  en  de  positieve  spirit  die  dit  oproept,  vertaalt  zich  ook  maatschappelijk.  In   de   wijken,   maar   ook   gemeentebreed,   worden   er   volop   zaken   gezamenlijk   georganiseerd   door   de   burgers.     Dit   varieert   van   groen-­‐   en   wijkbeheerprojecten,   tot  energie-­‐  en  thuiszorgcoöperaties.  Nu  het  economisch  goed  gaat,  heeft  men   ook  weer  iets  meer  vrije  tijd.  Bedrijven  stimuleren  en  sponsoren  vrijwilligerswerk  

21        

21  

van   hun   medewerkers   in   het   kader   van   maatschappelijk   verantwoord   ondernemen.  Dit  zorgt  voor  een  goede  vrijwilligersbasis  bij  o.a.    sportclubs,  maar   ook   bij   bijvoorbeeld   wijk-­‐/dorpscentra   en   de   vrij   recent   opgerichte   thuiszorgcoöperaties.   Doordat   maatschappelijk   verantwoord   ondernemen   wijd   verbreid  is,  hebben  sportverenigingen  en  andere  maatschappelijke  organisaties   een   grotere   private   inkomstenbron   naast   de   contributies   die   voor   de   meeste   geen   beletsel   zijn   om   lid   te   worden.     Bedrijven   maken   het   bovendien   mogelijk   dat   werknemers   zich   sterk   maken   voor   zulk   soort   organisaties   en   activiteiten,   ze   dragen   dan   ook   bij   met   tijd   en   expertise.   Zo   droeg   BAM   (naast   een   financiële   bijdrage)   met   hun   kennis   en   kunde   bij   aan   de   bouw   van   nieuwe   kleedkamers   voor   Bunnik’73.   Quarijn   zorgt   bijvoorbeeld   voor   een   goed   trainingstraject   voor   zorgvrijwilligers,  voornamelijk  voor  degenen  die  op  hun  locaties  gaan  werken  (of   thuiszorg),   maar   ook   voor   vrijwilligers   welke   zich   niet   via   hen   gaan   inspannen.   Het  aanbod  aan  maatschappelijke  initiatieven/-­‐verenigingen,  vrijwilligerswerk  en   mantelzorg  is  dus  hoog  en  daarnaast  ook  van  goede  kwaliteit.  Ondersteunende   factor   hierin   is   het   internet.   Van   jong   tot   oud   weet   men   relevante   informatie   online   te   vinden   en     zichzelf   te   organiseren.   De   civil   society   en   sociale   cohesie  in   Bunnik   is   sterk.   Dit   is   een   belangrijk   onderdeel   van   de   identiteit   van   Bunnik   als   groene,   kleinschalige   en   levendige   woongemeente   en   speelt   ook   een   rol   in   de   aantrekkingskracht  van  de  gemeente  Bunnik.     Behoedzaam  financieel  beleid   Door   de   hervorming   van   het   zorgstelsel,   is   het   relatieve   aandeel   van   de   zorgkosten   in   de   Rijksbegroting   behapbaar   gebleven.   De   uitgaven   op   Rijksniveau  zijn  redelijk  gelijkmatig  over  de  verschillende  taakgebieden  verdeeld.   Alhoewel  gemeenten  aandringen  op  het  Binnenhof  om  het  gemeentefonds  weer   wat   meer   te   vullen,   krijgen   ze   nee   op   het   rekest.   Van   de   lijn   van   het   afbouwen  

     

van   de   schuldenpositie   wordt   niet   afgeweken   in   Den   Haag.   Gemeenten   zullen   het   daarom   moeten   blijven   doen   met   de   ‘trap   op,   trap   af’   systematiek.   Het   gemeentefonds   is   echter   toch   weer   wat   gestegen.   Toegegeven,   een   gedeelte   ervan   is   voornamelijk   toe   te   schrijven   aan   de   decentralisaties   op   zorggebied.   Echter,   los   daarvan,   is   de   algemene   uitkering   alsnog   gestegen.   De   stijging   wordt   ook   mede   veroorzaakt   door   de   eerder   genoemde   ‘trap   op,   trap   af’   systematiek   zelf,   omdat   de   overheidsuitgaven   ook   in   Den   Haag   (in   absolute   zin)   zijn   gestegen.   Gemeenten   hebben   weer   wat   meer   financiële   ruimte   (vanwege   de   hoge   zelfredzaamheid   van   de   burgers)   en   kunnen   weer   een   beetje   investeren.   Desalniettemin,  rekenen  veel  gemeenten  in  Nederland  zich  niet  rijk  en  brengen   ook   zij   hun   financiën   weer   op   orde   door   onder   andere   de   algemene   reserves   weer  aan  te  vullen.  Ook  in  Bunnik  blijft  men  op  de  kleintjes  letten  en  voert  men   nog  steeds  behoedzaam  financieel  beleid  om  de  reserves  weer  aan  te  sterken.       Zoektocht  naar  nieuwe  rol  gemeente   Door   de   sterke   maatschappelijke   kracht,   is   de   rol   van   de   gemeente   veranderd.   De  focus  wordt  verlegd  van  uitvoering  en  ontwerp  naar  faciliteren  en  stimuleren.   Alleen   daar   waar   echt   geen   maatschappelijk   georganiseerd   alternatief   is,   staat   de   gemeente   klaar   om   de   opgave   op   te   pakken.   De   gemeente   kan   zich   dus   op   diverse   terreinen   redelijk   veilig   terugtrekken,   omdat   er   voldoende   kracht   zit   bij   burgers,   bedrijven   en   andere   instellingen   in   en   nabij   de   gemeente.   Van   de   gemeente   wordt   nu   voornamelijk   ruimte   gevraagd,   bijvoorbeeld   door   het   verminderen   van   regeldruk   die   het   vormen   van   nieuwe   samenwerkingsverbanden   en   initiatieven   zouden   kunnen   hinderen.   Dit   is   wel   wennen  voor  de  gemeente  en  het  vinden  van  de  nieuwe  rol  kost  enige  moeite.     Dienstverlening  digitaal  en  op  maat   De   kleinere   rol   die   de   gemeente   kan   spelen   vanwege   de   hoge   mate   van   zelforganisatie,   stelt   ook   de   dienstverlening   van   de   gemeente   ter   discussie.   Inwoners   regelen   veel   zelf   en   vragen   zich   af   of   de   OZB   daarom   ook   niet   naar   beneden  kan.  Voor  veel  van  hen  is  de  rol  van  de  gemeente  beperkt:  ze  hebben   eens   in   de   zoveel   jaar   een   reisdocument   of   ander   officieel   document   nodig,   betalen   trouw   hun   belastingen   en   heffingen   en   willen   vooral   niet   belemmerd   worden  door  regelgeving.  Digitale  dienstverlening  is  de  norm  en  zij  verwachten   ook   van   de   gemeente   dat   deze   goed   digitaal   bereikbaar   is   en   producten   kan   leveren.  Burgers  hebben  inmiddels  ook  een  persoonlijk  online  dossier.  Hierin  zijn  

22        

22   15 december 2023

Bunniks'Nieuws

‘t Groentje Evaluatie zorgaanvraag aan huis

financiële gevolgen daarvan zitten. We moeten goed de discussie aan over de positie, toegevoegde waarde en onderscheidend vermogen van onze gemeenten in de regio. Vervolgens moeten we elkaar ook gunnen dat er gebouwd gaat worden naargelang die verschillende functies en profielen,” stelt de burgemeester van de gemeente Bunnik.

RWDI Zorg heeft de resultaten bekend gemaakt van haar Plannen voor een lokaal en dienstverlening aan huis. Inwoners duurzaam voedselplaza hoeven al drie jaar niet meer naar het loket in Zeist om een aanvraag in te dienen of een wijziging door te geven. Een medewerker komt nu thuis langs om alles te bespreken en te regelen. De client is hierover zeer tevreden, blijkt uit de cijfers: 85% geeft aan de service met een 8 of hoger te waarderen.

eerste lustrum van de coöperatie worden gevierd. De burgemeester en wethouder zorg en welzijn zullen hierbij aanwezig zijn. De gemeente heeft al aangegeven zeer blij te zijn met deze organisatie die voor haar leden zorg inkoopt. “Ze leveren goede kwaliteit en maatwerk voor een schappelijke prijs. Daarnaast werken wij met ze samen om aan degenen die niet zelfstandig de volledige bijdrage kunnen betalen, en dat zijn er gelukkig weinig, zorg aan te bieden. Dit biedt ons beide voordelen en de klant is er zeer gelukkig mee”, aldus de wethouder zorg en welzijn.

Gemeente Bunnik houdt peiling over gemeentehuis Inwoners van de gemeente Bunnik kunnen zich de komende maand uitspreken over de toekomst van het Gemeenten oneens over Een bakker, slager en groente-/ gemeentehuis. Nu de dienstverlening woningbouwverdeling in regio fruithandel uit de gemeente hebben bijna compleet digitaal is en het Tijdens het overleg van afgelopen plannen om een gezamenlijke winkel aantal bezoeken sterk is afgenomen maandag, bleken gemeenten het niet te gaan beginnen in het oude pand afgelopen jaren, wil de gemeente eens te kunnen worden over de van de HEMA, mocht deze besluiten graag weten of de inwoners nog woningbouwverdeling in de regio te vertrekken. Ze willen zich richten toegevoegde waarde zien in het open Utrecht. Vooral de opstelling van de op lokaal en duurzaam geproduceerd houden van de publieksbalie en wat gemeente Utrecht viel bij de kleinere voedsel. “Wij merken dat de klant in men als alternatieven ziet. U kunt tot gemeenten verkeerd. Die gemeente toenemende mate hierom vraagt,” 20 januari reageren via de website zet volop in op de ontwikkeling van vertelt slager Hans van Vugt. “Wij van de gemeente. Rijnenburg en wil een groter aandeel willen ons gaan richten op een mooie van dat project in de regionale winkelervaring waarin ook echt de Klachten inwoners over drukte programmering. De kleinere binding met de streek naar voren MFA Werkhoven gemeente vrezen dat die komt.” Volgende week besluit de De laatste jaren is het elke ochtend ontwikkeling hun plannen HEMA of het filiaal zal blijven of een drukte van jewelste van kinderen beconcurreert, terwijl zij ook dat het zal worden opgeheven. die met de auto worden gebracht behoefte hebben aan ontwikkeling. naar het MFA in Werkhoven. “We moeten zien te voorkomen dat Zorgcoöperatie Odijk viert 5-jarig Bewoners gaan vandaag in gesprek we elkaar kapot concurreren met bestaan met de wethouder verkeer en enkele dezelfde programmering en dat we Komende zaterdag zal op het ambtenaren over hoe deze situatie is vervolgens allemaal met de wijksteunpunt op het Rijneiland het op te lossen.

     

alle   relevante   gegevens   van   verscheidene   overheidslagen   en   –diensten   gebundeld.   Door   de   Haagse   digitaliseringsagenda   zijn   er   inmiddels   systemen   gecreëerd   die   het   mogelijk   maken   om   volledig   digitaal   de   meeste   documenten   te   bestellen   en   deze   per   post   te   versturen   naar   de   aanvrager.   Het   aantal   contacten  bij  de  publieksbalie  neemt  daarom  sterk  af.   Daarnaast  verwacht  men   tegelijkertijd  wel  maatwerk  in  de  dienstverlening  en  ook  een  stukje  beleving.    De   gemeente  speelt  hier  op  in  door  bijv.  op  zorggebied  op  afspraak  bij  mensen  thuis   langs   te   gaan   (uitgevoerd   door   de   RDWI).   Vanwege   de   hoge   zelfredzaamheid,   blijft   het   aantal   bezoeken   hiervoor   beperkt   en   zijn   de   kosten   beheersbaar.   Alhoewel   het   financieel   wel   te   bolwerken   is,   stellen     de   toenemende   digitale   dienstverlening,   het   maatwerk   aan   huis   en   de   nieuwe   rol   van   de   gemeente   vanwege   de   sterke   zelfredzaamheid,   de   gemeentelijke   dienstverlening   ter   discussie.   Is   het   gemeentehuis   (zowel   qua   locatie   als   organisatie)   nog   wel   houdbaar,  vraagt  de  burger  zich  hardop  af.     Samenwerking  en  de  regio   De   roep   om   schaalvergroting   vanuit   Den   Haag   is   door   het   economisch   gesternte   minder  hard  geworden.  De  decentralisaties  op  het  gebied  van  zorg  zijn  goed  te   managen   binnen   de   bestaande   arrangementen   en   (toegenomen)   middelen.   Door   de   zelfredzaamheid   van   burgers   en   de   hervonden   investeringskracht   van   maatschappelijke   partners,   is   de   (financiële)   druk   op   de   gemeente   afgenomen.   Toch   vindt   er   nog   wel   nieuwe   samenwerking   plaats,   veelal   op   het   gebied   van   kennisuitwisseling,   maar   ook   als   het   gaat   om   infrastructuur   en   beheer   van   het   buitengebied   (niet   alleen   met   andere   gemeenten,   maar   ook   met   andere   partners).   De   laatste   twee   onderwerpen   zijn   namelijk   zaken   welke   gemeentegrenzen  overstijgen,  waar  burgers  niet  zelf  iets  op  kunnen  organiseren   en  waar  kostenvoordelen  te  behalen  zijn.     De  regio  Utrecht  presteert  economisch  bovengemiddeld.  Echter,  samenwerking   in   de   regio   om   deze   sterke   positie   te   behouden   verloopt   moeizaam.   De   nut   en   noodzaak   om   gezamenlijk   te   investeren   in   het   behoud   van   de   goede   concurrentiepositie   van   de   regio   wordt   nu   het   goed   gaat   niet   door   elke   bestuurder   ingezien.   Dit   staat   samenwerking   in   de   weg.   Ook   op   ruimtelijk   gebied   is   de   coördinatie   vaak   ver   te   zoeken.   Het   lijkt   weer   ‘ieder   voor   zich’   nu   de   woningmarkt  is  aangetrokken.  Elke  gemeente  die  het  kan  (niet  alle  gemeenten   hebben   of   willen   uitleggebieden)   wil   graag   de   eigen   winst   maximaliseren.   Plannen   voor   nieuwe   bedrijventerreinen   worden   weer   volop   geopperd.   Ook   de  

23        

23   sociale  woningbouw  in  de  regio  heeft  hieronder  te  lijden:  gemeenten  halen  het   liefste   meer   winst   uit   grondexploitaties   van   private   projecten.   Resultaat   is   concurrentie   op   hetzelfde   segment   en   veel   van   hetzelfde.   Met   alleen   een   gevarieerd   en   groen   woonaanbod   blijft   ook   Bunnik   niet   meer   onderscheidend:   Rijnenburg,  het  project  van  gemeente  Utrecht,  waar  men    vijf  jaar  geleden  ook  is   begonnen   met   ontwikkelen,   zet   op   hetzelfde   soort   woonmilieu   in.   Wat   Bunnik   wel   voor   heeft   op   dat   project,   is   bijvoorbeeld   de   ligging   ten   opzichte   van   de   Uithof/Science   Park.   De   uitdaging   in   relatie   daartoe,   echter,   is   wel   om   de   OV-­‐ bereikbaarheid  vanuit  Bunnik  te  verbeteren.       Kansen  en  uitdagingen   Dit  scenario  stelt  de  gemeente  Bunnik  voor  een  aantal  interessante  uitdagingen   en  kansen:     • Op   welke   wijze   geven   we   vorm   en   inhoud   aan   de   nieuwe   relatie   met   burgers,   maatschappelijke   partners   en   het   bedrijfsleven   en   welke   rol   speelt   technologie  daarbij?   • Hoe  creëren  we  de  juiste  balans  tussen  reguleren  versus  loslaten?   • Welke  rol  ambiëren  wij  als  gemeente?   • Wat  voor  lastendruk  hoort  daarbij?   • Hoe   is   de   dienstverleningsvraag   van   digitalisering,   maatwerk   en   beleving   te   combineren  met  bovengenoemde  rol?   • Welk  ambtelijk  apparaat  is  daarvoor  nodig?   • Welke  competenties  dienen  we  te  ontwikkelen  om  onze  veranderende  rol  te   vervullen?   • Hoe   kunnen   we   de   regeldruk   verminderen   om   ruimte   creëren   voor   nieuwe   initiatieven?   • Hoe  kunnen  we  ons  binnen  de  regio  verder  positioneren  als  onderscheidende   (woon)gemeente?   • Wat   is   onze   rol   ten   aanzien   van   verduurzaming   op   het   gebied   van   wonen,   werken   en   mobiliteit   (stimulering,   subsidieverstrekking,   milieuregelgeving,   etc.)?  

      • Willen  we  nog  nieuwe  bedrijventerreinen  ontwikkelen?   • Hoe   kunnen   we   het   buitengebied   als   onderdeel   van   de   regionale   economie   verder  ontwikkelen  (local  sourcing,  agro  toerisme,  etc.)?   Hoe   zetten   we   als   gemeente   in   op   het   stimuleren   en   faciliteren   van   (lokaal)  ondernemerschap?      

24        

24  

     

Schipbreukeling  Scenario     Vrouwen  en  kinderen  eerst    

    Het  beeld  in  het  land  en  de  wereld   We   schrijven   2023.   De   stemming   in   Nederland   is   in   mineur.   De   economische   groei,  wanneer  hier  incidenteel  sprake  van  is,  komt  al  jaren  maar  niet  boven  de   0,5%   uit.   Vooral   de   klap   die   de   wereldeconomie   te   verduren   kreeg   in   2018   kwam   voor  Nederland  als  handelsland  hard  aan.  2018  was  namelijk  een  jaar  waarin  op   wereldschaal  een  economische  ‘wet  van  Murphy’  gold:  alles  ging  tegelijk  mis.  De   Chinese   vastgoed   bubbel   barstte,   Griekenland   stapte   noodgedwongen   uit   de   euro   en   door   spanningen   in   het   Midden-­‐Oosten   werd   de   energieprijs   tot   recordhoogtes   gestuwd   (slecht   voor   Nederland   als   exportland   i.v.m.   prijsverhogingen   van   producten).   De   werkloosheid   steeg   de   jaren   daarna   weer   flink  in  Nederland  na  een  periode  van  geleidelijke  afname.       Economie:  minder  slecht  dan  de  rest   In   de   regio   Utrecht   is   de   werkloosheid   ook   toegenomen,   echter   wel   beperkter   dan   in   de   rest   van   het   land.   Dit   heeft   onder   meer   te   maken   met   de   hoge  

25        

25   werkgelegenheid   in   het   (hoger)   onderwijs,   de   gezondheidszorg   (in   het   bijzonder   de   gezondheidstechnologie)   en   de   ICT   sector   welke   minder   hard   getroffen   worden.  Vooral  de  gezondheid  gerelateerde  high  tech  bedrijven  doen  het  goed,   omdat   de   overheid   veel   onderzoeks-­‐   en   ontwikkelingssubsidies   toekent   in   een   uiterste  poging  om  techniek  te  gebruiken  om  de  uit  de  hand  gelopen  zorgkosten   weer   beheersbaar   te   maken.   De   concurrentiepositie   van   Nederland   in   het   algemeen  is  verzwakt,  omdat  de  lastenverzwaringen  om  de  hoge  zorgkosten  te   financieren   niet   alleen   bij   particulieren,   maar   voor   een   groot   deel   ook   bij   bedrijven   zijn   neergelegd.   Zo   is   het   belastingpercentage   voor   de   BTW   verder   verhoogd,   alsmede   het   werkgeversgedeelte   van   de   ZVW-­‐premie.   Dit   pakt   niet   positief   uit   voor   de   werkgelegenheid.   Veel   bedrijven   (buiten   de   eerder   genoemde  sectoren)  slanken  af  en  nemen  afscheid  van  personeel.       Groei  in  de  zorgsector   In   de   regio   tekent   zich   het   beeld   af   dat   de   werkgelegenheid   bij   hoogopgeleide   inwoners  nog  wel  redelijk  is  (want  een  groot  aantal  daarvan  werkt  in  de  eerder   genoemde   sectoren   die   economisch   nog   redelijk   tot   goed   presteren),   maar   dat   de  klappen  vooral  vallen  in  de  middengroep,  en  in  iets  beperktere  mate,  de  lager   opgeleide   groep.   Er   is   wel   veel   werkgelegenheid   in   de   zorg.   Aangezien   het   systeem   ten   opzichte   van   tien   jaar   geleden   nauwelijks   is   veranderd,   leidt   de   vergrijzing  tot  een  volumestijging  van  de  zorgvraag.  Vooral  in  de  thuiszorg  is  er   daarom   veel   werk,   de   moderne   oudere   blijft   namelijk   zo   lang   mogelijk   thuis   wonen.   Vanwege   de   toegenomen   vergrijzing   en   daaraan   gerelateerde   zorgvraag,  is  de  life  science  en  health  sector  dus  een  positieve  uitbijter.  Alhoewel   deze   sectoren,   alsook   de   ICT-­‐sector,   groeien,   leeft   het   gevoel   dat   de   potentie   niet   ten   volle   is   benut   vanwege   de   krappe   kredietmarkt.   Vanwege   de   slechte   economische   situatie,   is   de   digitaliseringsrevolutie   namelijk   slechts   ten   dele   doorgezet.   Digitale   technologie   wordt   primair   als   kostendrukkend   middel   ingezet.   Het   Nieuwe   Werken,   maar   ook   e-­‐commerce   en   services   zijn   hier   exponenten   van.   Omdat   krediet     lastiger   te   verkrijgen   is,   is   de   innovatie   beperkt.   Banken   nemen   in   deze   tijden   nou   eenmaal   minder   graag   een   risico   en   kiezen   liever  een  investering  in  de  doorontwikkeling  van  bewezen  technologie.  Echter,   alternatieve   financieringsbronnen   zoals   crowdfunding   bieden   enkele   bedrijfjes   nog   wel   wat   soelaas,   maar   dit   is   een   te   beperkt   aandeel   in   de   financieringsmix   om  een  grote  invloed  te  hebben.  De  overheid  (zowel  Rijk  als  provincie)  probeert   daarom  met  gerichte  investeringen  en  subsidies  eerder  genoemde  sectoren  te    

     

  stimuleren  zodat  de  zorgkosten  gereduceerd  zouden  kunnen  worden.  Middelen   voor   andere   sectoren   zijn   nog   maar   met   mondjesmaat   beschikbaar.   Bredere   innovatie   vindt   daarom   niet   plaats.   De   aanwas   op   het   Science   Park   is   derhalve   ook  beperkt  geweest.  Vooral  internationale  bedrijven  kijken  naar  andere  regio’s   in   Europa,   omdat   de   lastendruk   in   Nederland   heeft   gezorgd   voor   een   verslechterd   vestigingsklimaat.   De   quality   of   life   van   de   regio   Utrecht   kan   dan   ook   vanuit   internationale   optiek   niet   meer   de   hogere   vestigingskosten   rechtvaardigen.   Dit   was   ook   de   reden   voor   het   afkaatsen   van   de   deal   met   Pepsico.   Zij   kozen   ervoor   hun   nieuwe   Europese   R&D   faciliteit   te   vestigen   in   Krakau  vanwege  het  betere  kostenplaatje.  Zelfs  het  feit  dat  Vrumona  (die  bottelt   voor  merken  van  Pepsico)  dichtbij  het  Science  Park  ligt,  kon  hen  niet  overtuigen.   De   beperkte   groei   van   het   Science   Park   heeft   er   ook   voor   gezorgd   dat   projectontwikkelaars   voor   Odijk-­‐West   nu   ook   het   aantal   woningen   in   het   midden-­‐  en  hogere  segment  naar  beneden  hebben  moeten  bijstellen.     Lokale  middenstand  dunt  uit   De   slechte   economische   omstandigheden   spelen   overigens   niet   alleen   internationaal   georiënteerde   bedrijven   parten.   Ook   het   aantal   faillissementen   onder   lokale   ondernemers   neemt   toe.   Door   de   aanhoudende   slechte   economische   situatie,   is   niet   alleen   de   inkomenssituatie   van   zowel   werkenden   als  werklozen  minder  florissant,  maar  ook  de  pensioensituatie  van  veel  ouderen   is   verslechterd.   De   hoogte   van   de   AOW-­‐uitkeringen   zijn   verder   verlaagd   en   hetzelfde   geldt   voor   particuliere   pensioenuitkeringen.   In   deze   barre   economische   tijden   is   prijs   leidend:   massa   is   kassa.   Veel   kleinere   ondernemers   zijn   niet   opgewassen   tegen   de   grote   ketens   en   de   grote   internetwinkels.   Kwaliteit  en  service  zijn  in  deze  barre  tijden  voor  de  meeste  consumenten  luxe;   zo   goedkoop   mogelijk   inkopen   lijkt   voor   velen   het   devies.   Bovendien   zorgt   de  

26        

26   beperkte   investeringsbereidheid   bij   banken   ervoor   dat   er   minder   geld   over   is   voor   startende   en   innovatieve   ondernemers.   Het   gevolg   is   dat   op   de   Meent   in   Odijk   er   al   ruim   twee   jaar   een   aantal   panden   leeg   staan.   Ook   in   het   centrum   van   Bunnik   dunt   het   aantal   lokale   winkels   uit.   Voor   speciale   boodschappen   en   producten   moeten   inwoners   uit   de   gemeente   uitwijken   naar   Zeist   of   Utrecht,   waar  nog  voldoende  kritische  massa  is  voor  kleinere  ondernemers.     Duurzaamheid  weinig  prioriteit   In  deze  tijden  van  economische  tegenslag  heeft  de  consument  weinig  aandacht   voor   duurzaamheid.   De   consument   heeft   meer   aandacht   voor   het   prijskaartje,   dan   het   label   met   de   CO2   footprint   erop.   Veel   lokale   agrariërs   die   zich  rond   2015   richtten   op   de   local   sourcing   markt,   hebben   moeite   het   hoofd   boven   water   te   houden.   De   markt   hiervoor   is   een   stuk   kleiner   geworden   door   de   laagconjunctuur.   Enkele   agrariërs   verkopen   daarom   hun   grond   en   bedrijf   aan   anderen   die   graag   de   schaal   willen   vergroten   om   zo   efficiënter   te   zijn   en   op   prijs   te  concurreren.     Ook   de   verduurzaming   van   woningen   en   bedrijfsgebouwen   kent   weinig   prioriteit.   Zowel   particulieren   als   bedrijven   hebben   minder   te   investeren.   De   overheid  moet,  om  milieuafspraken  op  dit  gebied  na  te  komen,  hierin  investeren,   maar  gezien  de  enorme  bezuinigingsopgave  heeft  duurzaamheid  op   Rijksniveau   geen  prioriteit.  Daar  waar  er  ontwikkelingen  op  duurzaamheidsgebied  zijn,  komt   dat   voornamelijk   vanuit   burgers   en   bedrijven   zelf.   Echter,   door   het   matige   economische  klimaat  is  de  capaciteit  van  burgers  en  bedrijven  om  te  investeren   in   duurzaamheid   beperkt.   Omdat   de   energieprijzen   vanwege   de   tegenvallende   wereldeconomie  laag  zijn,  is  traditionele  energie  nog  steeds  betaalbaar,  wat  ook   niet   bevorderlijk   is   voor   verduurzaming.   Bedrijven   die   erg   afhankelijk   zijn   van   schommelingen  in  energieprijs,  investeren  er  wel  in,  maar  in  Bunnik  is  dat  soort   bedrijven   beperkt.   Vrumona   is   een   van   de   weinige   bedrijven   in   Bunnik   die   daarom  haar  faciliteiten  heeft  verduurzaamd.         Woningmarkt:  stabiele  stagnatie   De   economische   situatie   zorgt   ook   voor   een   slechte   doorstroming   op   de   woningmarkt.   Het   blijft   lastig   om   een   hypotheek   te   krijgen   voor   starters   (flex   contracten,   relatief   lage   salarissen,   hypotheekrenteaftrek   is   beperkt)   en   de   huizenprijzen  zijn  daarom  al  jaren  tamelijk  stabiel  rond  het  prijsniveau  van  2013  

     

(op   een   dip   in   rampjaar   2018   na).   De   afgelopen   jaren   is   er   daarom   weinig   bijgebouwd   in   de   regio.  Vooral  het  hogere  segment  kende  amper  ontwikkeling   en   grote   projecten   zijn   flink   afgeschaald.   Het   Rijnenburgproject   van   gemeente   Utrecht   is   bijvoorbeeld   stopgezet.   Rond   2015   had   de   markt   hier   wel   interesse   voor   (toen   leek   men   weer   in   de   lift   te   zitten),   en   is   men   begonnen   met   het   ontwikkelen   van   enkele   gebieden,   maar   inmiddels   realiseert   men   zich   in   de   provinciale   hoofdstad   dat   het   volledige   programma   van   7000   woningen   simpelweg   te   ambitieus   was.   Voor   veel   ontwikkelaars   lonen   grote   projecten   gewoon  niet  meer  met  deze  marktomstandigheden.  De  vraag  valt  tegen  en  door   een   slechte   financiële   markt   (terughoudendheid   bij   banken)   is   de   financiering   ervoor   rondkrijgen   een   crime.   De   opwaartse   druk   vanuit   het   nog   steeds   toenemend   aantal   mensen   dat   in   de   regio   wil   wonen   (meer   vraag   dan   aanbod)   zorgt  nog  wel  voor  relatieve  stabiliteit,  een  van  de  weinige  regio’s  in  Nederland   waar  dit  nog  het  geval  is.  Gezien  deze  omstandigheden,  is  er  door  de  gemeente   ook   geen   extra   gronden   aangekocht   voor   ontwikkeling.   Odijk-­‐West   was   voorlopig   het   laatste   project   wat   dat   betreft.   Het   groene   en   kleinschalige   karakter    van  de  gemeente  blijft  zo  behouden  en  nieuwe  grote  financiële  risico’s,   zoals  bij  gemeente  Utrecht,  worden  op  deze  manier  voorkomen.     Waar   ook   veel   vraag   voor   is,   is   sociale   woningbouw.   Het   aantal   werklozen   is   toegenomen,   de   AOW   en   pensioenen   verlaagd   en   ook   de   lonen   zijn   amper   gestegen   of   zijn   zelfs   gedaald.   Meer   en   meer   mensen   komen   daarom   voor   sociale   woningbouw   in   aanmerking.   Corporaties   hebben   een   lage   investeringscapaciteit  en  zullen  zich  focussen  op  grotere  gemeenten  om  Bunnik   heen,  zoals  Utrecht  en  Houten.  Een  groot  gedeelte  daarvan  van  de  doelgroep  is   inmiddels   ook   met   pensioen.   Daarom   wordt   gezocht   naar   slimme   oplossingen   die   (toekomstige)   zorg   voor   deze   groep   kan   combineren   met   sociale   huur.     Zowel   corporaties,   als   zorginstellingen   en   overheden   zijn   druk   in   gesprek   over   ouderen-­‐  en  zorgwoningen.  Dit  kan  voor  deze  partijen  allemaal  voordeel  bieden.     Vergrijzing  van  de  gemeente   De   jonge   starter/gezinsvormer   blijft   gezien   de   financiële     situatie   langer   in   Utrecht   wonen:   een   hypotheek   krijgen   is   lastig   en   het   passend   en   betaalbaar   woonaanbod   in   Bunnik   is   mager   te   noemen.   Toch   wil   deze   doelgroep   graag   verhuizen:   ook   Utrecht   heeft   het   financieel   moeilijk   (bezuinigingen,   oplopende   zorgkosten,   slecht   lopende   grondexploitaties)   en   dit   brengt   het   voorzieningenniveau   in   de   stad   ook   onder   druk.   Deze   groep   kijkt   daarom   toch  

27        

27  

rond   in   de   regio   en   met   name   naar   de   buurgemeenten   van   Bunnik,   zoals   Houten   en   Wijk   bij   Duurstede,   waar   het   prijsniveau   relatief   lager   ligt   voor   het   soort   huizen  dat  ze  op  het  oog  hebben.  Dit  zorgt  voor  een  sterker  vergrijzend  Bunnik,   want   van   een   instroom   van   jongere,   in   deze   tijden   gezien   als   ‘goedkopere’,   inwoners  is  (afgezien  van  de  nieuwe  inwoners  die  in  ’t  Burgje  als  onderdeel  van   Odijk-­‐West   zijn   komen   wonen)   amper   sprake.   Hierdoor   komen   de   scholen   in   Bunnik   onder   druk   te   staan   vanwege   het   afnemend   aantal   leerlingen.   Het   (gedwongen)   fuseren   van   scholen   wordt   gezien   als   een   reële   optie.   Daarnaast   neemt   het   ledenaantal   van   sportclubs   af.   Ook   zij   komen   daardoor   in   de   problemen:  er  zijn  minder  contributie-­‐inkomsten,  sponsorinkomsten  vallen  ook   tegen  (veel,  vooral  lokale,  bedrijven  hebben  het  moeilijk  met  overleven  in  deze   economie),   maar   de   kosten   (veld   en   vastgoed)   blijven   gelijk.   Veel   clubs   zijn   daarom   met   elkaar   binnen   de   gemeente,   maar   ook   met   clubs   uit   buurgemeenten,   in   overleg   om   een   passend   antwoord   te   vinden   op   deze   problematiek.   De   gemeente   heeft   aangegeven   dat   haar   middelen   beperkt   zijn   en   zij   nog   zoekt   naar   een   passende   rol   en   daarbij   behorende   beschikbare   financiën.       Meer  ouderen  in  het  verkeer   Niet   alleen   op   het   gebied   van   wonen   is   de   impact   van   de   kwakkelende   Nederlandse  economie  voelbaar,  maar  ook  op  de  weg.  Het  autobezit  neemt  licht   af   vanwege   de   economische   situatie:   in   deze   financieel   lastige   tijden   is   bezuinigen  hierop,  zowel  vanuit  particulieren  als  bedrijven,  een  eerste  actie.  Veel   bedrijven,  als  ze  überhaupt  nog  een  reisvergoeding  geven,  geven  medewerkers   vaker  een  mobiliteitsvergoeding  in  plaats  van  bijvoorbeeld  een  leaseauto.  Voor   jongeren   is   de   auto   allang   geen   statussymbool   meer   en   neemt   het   bezit   en  

 

28  

   

gebruik   onder   deze   doelgroep   fors   af.   Het   fietsgebruik   neemt   door   deze   ontwikkelingen     toe.   Vooral   de   elektrische   fiets   wordt   vaker   als   woon-­‐ werkalternatief  gezien  voor  de  auto,  vooral  omdat  door  de  verstedelijking  meer   mensen   in   (met   name   jongeren)   of   dichtbij   een   grote   stad   wonen.   Het   OV-­‐ gebruik   is   daarom   ook   toegenomen.   Toch   blijft   het   autogebruik   (totaal   aantal   kilometers   per   jaar)   in   den   lande   gelijk.   Degenen   die   een   auto   hebben   zetten   deze   namelijk   in   voor   het   afleggen   van   langere   afstanden.   Gezien   de   slechte   huizenmarkt   verhuizen   mensen   niet   meer   per   se   naar   waar   hun   werklocatie   is.   Utrecht  is  daarom  een  populaire  bestemming,  want  het  ligt  centraal  in  het  land   en   is   daarom   een   ideale   uitvalsbasis   in   deze   tijden.   Dat   men   eventueel   langer   moet  reizen,  neemt  men  op  de  koop  toe.  Autodelen  is  voor  velen  die  toch  met  de   auto  willen  gaan  ook  een  kostenefficiënte  mobiliteitsoplossing.  Anderen  kiezen   voor  een  zuinige  tweedehands.  Daarnaast  valt  het  gebruik  van  elektrische  auto’s   tegen   vanwege   afnemende   stimuleringsmaatregelen   vanuit   de   overheid   en   de   nog  steeds  hoge  aanschafwaarde.  Autobezit  bij,  vooral  hoogopgeleide,  ouderen   blijft  hoog.  Omdat  het    zorgstelsel  nog  steeds  een  collectief  en  uitgebreid  (qua   pakket  en  definitie  zorg)  karakter  heeft,  is  hun    besteedbaar  inkomen,  alhoewel   ook  licht  gedaald  door  de  verlaging  van  de  AOW-­‐uitkeringen  en  pensioenen,  nog   steeds   toereikend   om   de   beschikking   te   hebben   over   een   eigen   auto.   Zij   hebben   daarom   een   steeds   groter   aandeel   in   het,   vooral   recreatieve   en   toeristische,   autoverkeer.   Al   deze   ontwikkelingen   zorgen   ervoor   dat   de   verkeersdrukte   rondom  Bunnik  ongeveer  gelijk  is  met  die  van  tien  jaar  geleden.       Figuur:  Tijdslijn   2014  

2015   2016  

2017  

2018  

28        

Eerste  tekenen  van  economisch  herstel  zijn  zichtbaar.     Voorzichtig  optimisme  over  de  Nederlandse  economie  heerst.     De  werkloosheid  daalt  licht  en  de  huizenmarkt  lijkt  over  het  dieptepunt  heen   te  zijn  en  zelfs  licht  te  stijgen.     Het  aantal  bijzondere  bijstandsaanvragen  neemt  af.     Eerste  woning  ’t  Burgje  als  onderdeel  van  Odijk-­‐West  wordt  opgeleverd.   Regio  Utrecht  nog  steeds  nummer  1  meest  competitieve  regio  van  Europa.     Gemeente  Utrecht  start  deel  ontwikkeling  Rijnenburg.     Beperkte  groei  Nederlandse  economie.   Toenemende  zorgkosten  zetten  de  Rijksbegroting  onder  druk.       Economisch  herstel  zet  niet  door  en  zorgt  voor  meer  onzekerheid  op  de   huizenmarkt.     Wereldeconomie  in  crisis  vanwege  Chinese  vastgoedbubbel,  conflicten  in  het  

2019   2020  

2021   2022   2023  

Midden-­‐Oosten  (energieprijzen  stijgen  met  80%)  en  exit  Griekenland  uit  EU.     De  inkomsten  van  het  Rijk  zijn  op  het  laagste  niveau  in  10  jaar  en  de  kosten   van  de  vergrijzing  lopen  erg  hard  op.  Extra  bezuinigingen  zijn  nodig.   Kabinet  valt  door  onenigheid  over  oplossingsrichting  bezuinigingen.  Nieuw   kabinet  besluit  zorgstelsel  in  tact  te  laten.  Bezuinigingen  op  niet-­‐zorg   gebieden,  lastenverzwaringen  en  verdere  decentralisaties  aangekondigd.   Oprichting  KRH  Zorg:  5  gemeenten  organiseren  samen  zorg  en  voeren   gemeenschappelijk  beleid.  Bibliotheek  wordt  opgeheven.   Gemeente  Bunnik  sluit  pact  met  maatschappelijke  instellingen  voor   investeringen  in  voorzieningen.  Nederlandse  export  is  8%  gekrompen.   20%  leegstand  in  winkelstraten  in  gemeente  Bunnik.  Gemeente  Utrecht  onder   Art.  12  regime  i.v.m.  tegenvallende  resultaten  Rijnenburgproject.  Autobezit  in   Bunnik  met  5%  gedaald,  auto  delen  met  15%  gestegen.      

    Toerisme  en  recreatie  in  de  buurt   De  vrije  tijd  die  mensen  hebben,  besteed  men  graag  in  de  buurt.  Men  let  op  de   kleintjes   en   in   lang   reizen   (en   de   kosten   die   daarbij   komen   kijken)   heeft   men   geen   trek.   Fietstochten   door   de   groene   omgeving   door   Bunnik   (bijv.   de   Fortenroute)  zijn  populair  en  de  drukte  op  de  fietspaden  in  de  gemeente  neemt     daarom   toe.   De   gemiddelde   Nederlander   gaat   ook   veel   minder   vaak   naar   het   buitenland   op   vakantie   en   zoekt   het   eerder   in   eigen   land.   De   ligging   van   Bunnik,   en   de   vele   recreatieve   voorzieningen   in   de   regio   Utrecht,   bieden   kansen.   Agrariërs   boren   daarom   ook   deze   markt   aan   als   neveninkomsten:   bed   &   breakfasts  lopen  het  gehele  jaar  goed,  en  boerderijcampings  lopen  in  de  zomer   goed,   vooral   bij   jongeren   en   gezinnen.   Brothers   biedt   bijv.   een   arrangement   aan   voor  jongeren  die  overnachten  op  een  camping  combineren  met  uitgaan.       Zorg  is  de  core  business  van  de  gemeente   Als  iemand  uit  2013  plotseling  in  2023  wakker  zou  worden,  zou  het  Nederlandse   zorgstelsel   nog   zeer   herkenbaar   zijn.   Het   pakket   is   breed,   de   toegang   voor   iedereen  laagdrempelig.  Het  grote  verschil  ten  opzichte  van  tien  jaar  geleden  is   dat   het   aantal   mensen   dat   daadwerkelijk   van   de   zorg   gebruik   maakt,   sterk   is   toegenomen   vanwege   de   vergrijzing.   De   gemiddelde   Nederlander   leeft   namelijk     langer   en   steeds   meer   mensen   krijgen   te   maken   met   welvaartsziekten,   zoals   obesitas  en  diabetes.      

     

Door  het  brede  pakket  en  de  collectieve,  publieke  aard  van  het  systeem  zijn  de   kosten   wel   uit   het   lood   geslagen.   Waar   zorgkosten   in   2013   nog   ongeveer   13%   van  het  BBP  (en  29%  van  de  Rijksbegroting)  bedroegen,  is  dit  inmiddels  18%  van   het   BBP,   een   stijging   van   38%   (resulterend   in   40%   van   de   Rijksbegroting).   Doordat   de   zorgkosten   een   steeds   groter   gedeelte   van   de   begroting   zijn   gaan   beslaan,  ging  dit  ten  koste  van  uitgaven  aan  andere  zaken:  er  vond  verdringing   plaats  op  Rijksniveau.  Daar  waar  er  amper  bezuinigd  wordt  op  de  zorg,  gebeurt   dit   wil   op   andere   taakvelden.   Het   gemeentefonds   is   de   afgelopen   jaren   weliswaar   licht   gestegen,   maar   schijn   bedriegt.   Dit   heeft   voornamelijk   te   maken   met   de   stijging   van   de   zorgkosten,   welke   in   de   WMO   versleuteld   zitten.   Uiteraard   inclusief   de   in   gemeenteland   inmiddels   ingeburgerde   ‘efficiencykorting’,   welke   nu   een   nog   grotere   wissel   trekt   op   de   gemeente,   omdat  het  aantal  aanvragen  stijgt  vanwege  de  vergrijzing.     1  pand,  2  loketten   De   gemeente   Bunnik   organiseert   de   zorg   in   Kromme   Rijn   Heuvelrug   verband.   Ook   de   andere   gemeenten   in   dit   verband   zagen   zichzelf   geconfronteerd   met   oplopende   kosten   en   beperkte   middelen.   Verdergaand   samenwerken   langs   de   lijnen   die   al   voor   de   decentralisaties   van   2014-­‐2015   zijn   gecreëerd,   lag   voor   de   hand.  Hiertoe  is  een  nieuwe  gemeenschappelijke  regeling  opgericht:  KRH  Zorg.   Deze   organisatie   heeft   ook   de   gemeentelijke   medewerkers   op   dit   gebied   ingelijfd.   De   focus   van   KRH   Zorg   ligt   voornamelijk   op   uitvoering.   Door   de   strikte   beleidsregels  vanuit  Den  Haag  en  de  beperkte  middelen  is  er  zeer  weinig  ruimte   om   aanvullende   voorzieningen   of   meer   maatwerk   te   leveren.   De   deelnemende   gemeenten   bieden   daarom   ook   het   minimale   pakket   aan   (in   internationaal  

29        

29   perspectief  heeft  Nederland  nog  steeds  een  van  de  royaalste  systemen).  Verschil   in  beleid  tussen  gemeenten  is  er  niet  meer.    KRH  Zorg  is  nu  ook  het  loket  waar   de  burger  terecht  kan  voor  alle  zaken  op  het  gebied  van  zorg.  In  het  kader  van   efficiency,   delen   zij   het   pand   met   de   RDWI   in   Zeist.   Echter,   aangezien   de   organisaties   los   van   elkaar   staan,   kan   men   niet   bij   1   loket   terecht   voor   zowel   zaken  op  het  gebied  van  zorg  als  inkomen.  Bijv.  wanneer  iemand  de  standaard   eigen   bijdrage   niet/gedeeltelijk   kan   betalen.   Iedereen   heeft   namelijk   recht   op   de   wettelijk  minimale  zorg,  en  de  eigen  bijdrage  is  relatief  laag  in  vergelijking  met   andere   Europese   landen.   Toetsing   naar   draagkracht,   wat   betreft   de   eigen   bijdrage,   vindt   pas   achteraf   plaats.   Dit   maakt   het   bijvoorbeeld   mogelijk   dat   mensen   met   een   bepaald   inkomen   ook   de   collectief   georganiseerde   en   gefinancierde   zorg   kunnen   krijgen,   waar   in   andere   landen   deze   personen,   op   basis  van  hun  inkomen,  het  geheel  zelf  hadden  moeten  financieren  en  regelen.     Verdringingseffecten  van  zorgkosten   Gecorrigeerd   voor   de   stijging   van   de   zorgkosten   voor   de   gemeenten,   is   het   gemeentefonds   realistisch   gezien   gedaald   en   hebben   gemeenten   dan   ook   minder  te  besteden.  Niet  onlogisch  gezien  het  feit  dat  de  zorgkosten  zo’n  groot   beslag   leggen   op   de   publieke   middelen.   Er   wordt   vanuit   deze   financiële   noodzaak   een   sterker   beroep   gedaan   op   de   zelfredzaamheid   van   mensen,   net   zoals   in   2013,   maar   nu   in   nog   hogere   mate   en   ook   nog   eens   op   veel   andere   gebieden   dan   alleen   de   zorg.   Sterker   nog,   de   zorgtaak   is   gezien   de   vele   bezuinigingen  nog  een  van  de  weinige  taken  die  de  gemeente  kan  uitvoeren.  Op   veel   andere   gebieden   heeft   zij   de   ambities   naar   beneden   moeten   bijstellen   of   zich   zelfs   moeten   terugtrekken.   Voor   het   onderhoud   aan   of   de   vervanging   van     gemeentelijke   infrastructurele   objecten,   bijvoorbeeld,   is   de   technische   levensduur  leidend  en  niet  meer  de  economische.  Er  wordt  pas  iets  gedaan  als  de   gemeente   er   echt   niet   omheen   kan   (risico   op   aansprakelijkheid,   bijv.).   Veel   subsidies   in   het   kader   van   bijv.   dorps-­‐   en   buurtbeleid   zijn   inmiddels   ook   ingetrokken.   Het   is   hierdoor   de   vraag   of   de   Muziekschool   volgend   jaar   nog   bestaat.  Ook  andere  voorzieningen  staan  onder  druk.  De  bibliotheek  is  inmiddels   ook  opgeheven,  dit  was  zowel  voor  Bunnik  als  andere  deelnemende  gemeenten   niet   meer   financieel   te   behapstukken.   Daarnaast   werd   deze   als   enigszins   overbodig   beschouwd.   Inmiddels   werkt   iedere   school   met   tablets   en   kunnen   kinderen   gebruik   maken   van   de   landelijke   digitale   bibliotheekregeling.   Subsidies   die   met   (ouderen)zorg   of   ondersteuning   van   mantelzorg   te   doen   hebben,  

     

worden  nog  wel  gegeven  als  zij  de  zelfredzaamheid  van  de  inwoners  vergroten   en  de  zorgkosten  voor  de  gemeente  kunnen  verlagen.     Maatschappelijke  instellingen  beperken  zich  tot  kerntaak   Tegelijkertijd   met   een   overheid   die   in   deze   tijden   van   bezuinigingen   zich   noodgedwongen   probeert   terug   te   trekken,   is   ook   bij   maatschappelijke   partners   weinig  financiële  ruimte  om  aan  bepaalde  rollen  en  taken  bij  te  dragen.  Dit  geldt   voor   zowel   de   (semi)publieke   instellingen,   zoals   scholen,   woningcorporaties   en   zorginstellingen,  als  ook  voor  veel  bedrijven.  Bij  maatschappelijke  instellingen  en   partners   is   de   investeringscapaciteit,     net   zoals   bij   de   overheid,   zeer   beperkt,   waardoor  zij  niet  of  slechts  ten  dele  in  staat  zijn  bepaalde  overheidstaken  over  te   nemen.   Door   de   afgenomen   investeringscapaciteit   focussen   zij   zich   vooral   op   hun  kerntaken.  In  een  tijd  waar  elk  dubbeltje  telt,  is  er  bij  bedrijven  weinig  animo   voor  maatschappelijk  verantwoord  ondernemen.  Daarnaast  is  er  ook  enig  kwaad   bloed   bij   hen:   een   gedeelte   van   de   maatregelen   om   de   verzorgingsstaat   te   behouden  wordt  vooral  bekostigd  uit  een  verhoging  van  werkgeverslasten  (met   als  gevolg  nog  minder  middelen).       Zwakke  maatschappelijke  kracht   De   overheid   doet   ook   een   toenemend   beroep   op   de   zelfredzaamheid   van   burgers.   Dit   komt   echter   moeizaam   van   de   grond,   de   zelfredzaamheid   en   zelforganisatie   vallen   tegen.   De   sociale   cohesie   in   Bunnik   is   nog   steeds   wel   aanwezig,   maar   uit   zich   niet   altijd   in   concrete   initiatieven.   Voor   veel   van   de   werkenden  is  het  lastig  genoeg  om  zelf  een  goede  boterham  te  verdienen,  laat   staan  aan  anderen  te  denken.  Omdat  zorg  collectief  is  geregeld,  is  toegang  tot   zorg   niet   verworden   tot   een   maatschappelijke   scheidslijn.   Iedere   burger   heeft   nagenoeg   dezelfde   toegang     tot   zorgvoorzieningen   en   hulpmiddelen.   Degenen   die   het   zich   kunnen   veroorloven,   verzekeren   zich   bij,   maar   van   een   tweedeling   op   zorggebied   is   geen   sprake:   iedereen   heeft   toegang   tot   voor   hun   geschikte   zorg.   De   rol   van   de   overheid   op   zorggebied  is   nog   groot.   Alhoewel   er   sprake   is   van  een  crisis,  had  de  situatie  voor  velen  erger  kunnen  uitpakken  (bijvoorbeeld  in   het   geval   van   een   zorgstelsel   herziening).   Er   is   begrip   voor   de   bezuinigingen   van   de   overheid,   vooral   omdat   een   deel   van   de   financiering   van   de   toegenomen   zorgkosten  is  afgewenteld  op  het  bedrijfsleven.  Hierdoor  worden  burgers  minder   hard   in   hun   portemonnee   getroffen.   Dit   betekent   dat   men   ook   wel   bereid   is   enkele   zaken   van   de   gemeente   over   te   nemen.   Vooral   ouderen   zetten   zich  

30        

30   Een  dag  uit  het  leven  van  de  burgemeester   Lekker   geslapen   heeft   zij   vannacht   niet.   Het   nieuws   van   gisteren   dat   de   pharmaceutische  gigant  AstraZeneca  toch  afziet  van  het  vestigen  van  een  van  hun   grootste   Europese   R&D   units   op   het   Science   Park   heeft   haar   nog   een   flinke   tijd   wakker  gehouden.  Zoveel  tijd   en  moeite  hebben  we  erin  gestoken,  denkt  ze.  Na  een   flinke  kop   koffie   neemt  burgemeester  Bouwman  het   programma  voor  de   dag   door.     Echt   zin   heeft   ze   er   vandaag   niet   in.   De   ochtend   begint   met   de   wekelijkse   collegevergadering.   Ze   mag   haar   twee   collega’s   graag,   maar  uitkijken   ernaar   doet   ze  niet.  Elke  week  lijkt  moeilijker  dan  de   vorige.  Vanochtend  staat   onder  andere  de   meicirculaire   van   het   ministerie   van   Binnenlandse   Zaken,   Veiligheid   en   Justitie   op   het  programma.   Ze   moeten   toch   echt   eens   een   keertje  iets  aan   die   naam   doen  in   Den  Haag,   denkt   ze.   Zelf   heeft   ze  niet  de   tijd  gehad   om   het  collegevoorstel   met   het   stuk  te   lezen,   maar   ze   verwacht  dat  het   geen  geweldig  nieuws  zal   brengen.   Na   deze   ongetwijfeld  ‘gezellige’  ochtend,  moet  ze  naar  een  bijeenkomst  van  de  BHIK.  Met  de   lokale   ondernemers   gaat   het   niet   goed.   Er   zijn   er   al   aardig   wat   failliet   gegaan   afgelopen   jaren.   De   bijeenkomst   van   vanmiddag   staat   in   het   teken   van   klein   ondernemerschap.   Zij   zal   ongetwijfeld   veel   vragen   krijgen   over   wat   de   gemeente   kan   doen   om  deze   te  beschermen.  “Had  ik   het   antwoord   maar”,  mijmert   ze.  Ze   kijkt   uit   naar   de   bijeenkomst,   want   de   saamhorigheid   tussen   de   ondernemers   in   de   kernen   is  sterk   en  ze  proberen  altijd   optimistisch  te   b lijven   en  elkaar   te  helpen.  Het   doet   haar   dan  ook  pijn  aan  het   hart  als  ze  straks  weer  door  de   D orpsstraat   fietst   en   die   lege   panden   ziet.   Wanneer   ze   daar   klaar   is,   moet   ze   snel   doorfietsen   naar   Werkhoven,   ziet   ze.   In   de   St.   Stevenskerk   wordt   namelijk   die   namiddag   een   bedankborrel   voor   de   mantelzorgers   georganiseerd.   Hier   kijkt   ze   wel   naar   uit.   Ze   heeft   een   mooie   speech   voorbereid   waarin   ze   de   vrijwilligers   bedankt   die   zich   inzetten  in   de  zorg.     U iteraard  had  ze  graag  gezien  dat   het  er  meer  waren,   maar  ze   begrijpt  dat  in  deze  tijd  de  mensen  d oen  wat  ze  kunnen  met  de  b eperkte  vrije  tijd  en   middelen  die  men  tot  de  beschikking  heeft.  Ze  hoopt  om  zes  uur  thuis  te  zijn  voor   het  avondeten.  Daarna  kan  ze  d an  rustig  d e  stukken  doorlezen  over  de  plannen  voor   samenwerking  in  de  regio  op  het  gebied  van  dienstverlening.  

hiervoor  in.  Het  zijn  dan  ook  vooral  ouderen  die  zich  inzetten  in  de  civil  society,   bijvoorbeeld   als   mantelzorger   voor   mensen   wiens   familie   daartoe   niet   in   de   gelegenheid  is.  Ook  zetten  zij  zich  in  om  in  de  buurt  het  groen  te  onderhouden.   Hierdoor  is  de  openbare  ruimte,  ondanks  het  feit  dat  de  gemeente  deze  taak  zo   goed   als   niet   meer   uitvoert,   nog   toonbaar.   Bij   mensen   onder   de   70   (de   nieuwe   pensioenleeftijd),   is   het   aantal   vrijwilligers   stukken   minder.   Dit   heeft   voornamelijk   met   het   economische   feit   te   maken   dat   het   bij   veel   bedrijven   geen  

     

vetpot  is.  De  werkdagen  zijn  lang  en  de  werkdruk  hoog.  In  tijden  van  een  ruime   arbeidsmarkt,   kan   de   werkgever   veel   eisen   van   de   werknemer.   Hierdoor   resteert   minder   vrije   tijd   voor   andere   activiteiten.   De   dubbele   baan   (>1   FTE),   is   inmiddels   een   bekend   begrip.   Vooral   bij   organisaties   die   sterk   afhankelijk   zijn   van   vrijwilligers,  zoals  sportverenigingen,  leidt  dit  tot  kwetsbaarheid.     Veranderingen  in  het  publiek  bestel   Bestuurlijk  ziet  de  wereld  er  in  2023  op  onderdelen  anders  uit.  Den  Haag  heeft  er   na   het   rampjaar   van   2018   voor   gekozen   om   niet   meer   zaken   op   zorggebied   te   decentraliseren   en   om   de   inhoud   van   het   pakket   en   de   toegang   tot   de   zorg   nagenoeg  gelijk  te  houden  ten  opzichte  van  de  eerste  decentralisatiegolf  welke   tussen  2012  en  2015  plaatsvond.  Vanwege  de  slechte  economische  situatie  heeft   de  Rijksoverheid  wel  besloten  om  op  veel  andere  gebieden  te  bezuinigen.  Zo  zijn   veel   taken   op   ruimtelijk   gebied   nu   bij   provincies   (zij   hadden   nog   de   NUON   gelden)  en  regio’s  gelegd,  waardoor  deze  in  belang  zijn  toegenomen.       Taken  onder  druk   De  gemeente  heeft  qua  zorg  een  vergelijkbaar  takenpakket  (en  rol)  als  in  2015.   Door   de   sterk   toegenomen   zorgkosten,   maakt   dit   wel   een   veel   groter   onderdeel   uit   van   de   algemene   uitkering.   Dit   gaat   ten   koste   van   andere   taken   van   de   gemeente.  Veel  wetgeving  waarin  deze  taken  nogal  directief  waren  opgenomen,   zijn  afgezwakt  ter  compensatie.  Bovendien  zijn  veel  bepalingen  aangepast  zodat   efficiëntie   uit   de   samenwerking,   die   gemeenten   steeds   breder   (in   dit   geval   regionaal)   aangaan,   vergroot   kan   worden.   Keerzijde   van   de   medaille   is   dat   de   beleidsvrijheid   voor   gemeenten,   vooral   op   zorggebied,   sterk   is   afgenomen.   Gemeentelijke   herindeling   is   daarom   weer   in   vogue   in   Den   Haag.   Vanwege   de   toegenomen   budgettaire   druk   op   overheden,   op   welk   niveau   dan   ook,   blijft   er   vanuit   Den   Haag   een   roep   om   schaalvergroting,   vooral   op   lokaal   niveau   waar   de   beleidsvrijheid   tanende   is.   Het   kabinet   heeft   het   voorbeeld   gegeven   door   een   nieuwe   fusieronde   van   ministeries   en   ZBO’s.   Ook   ondersteunende   diensten   worden  op  Rijksniveau  gecentraliseerd.     Toenemend  belang  regionale  samenwerking   Vanwege  de  beperkte  investeringscapaciteit  van  mogelijke  maatschappelijke  en   private  partners,  is  de  rol  van  de  overheid  nog  groot  en  wordt  schaalvergroting   als   de   meest   geëigende   manier   gezien   om   de   opgaven   het   hoofd   te   bieden   en  

31        

31  

taken  te  blijven  uitvoeren.  Gemeenten  zoeken,  naast  op  zorggebied,  nu  ook  veel   samenwerking   op   nieuwe   gebieden,   vooral   ruimtelijk.     Zo   worden   er   regionale   grondontwikkelbedrijven   opgezet.   Ook   op   het   gebied   van   beheer   van   gemeentelijke   wegen   en   infrastructuur   wordt   samenwerking   gezocht.   Dit   is   eerst   redelijk   kleinschalig   begonnen   (buurgemeenten   onder   elkaar),   maar   er   wordt  nu  nadrukkelijk  naar  een  regionaal  verband  gekeken.  Daarnaast  is  Bunnik   in   gesprek   in   regioverband   om   te   kijken   of   samenwerking   op   het   gebied   van   burgerzaken   en   dienstverlening   mogelijk   is.   Officiële   documenten   worden   inmiddels   zo   goed   als   volledig   digitaal   afgehandeld   en   vervolgens   per   post   verstuurd  naar  de  aanvrager.  Bovendien  zijn  deze  diensten  en  producten  volledig   landelijk   gestandaardiseerd   en   kun   je   je   als   gemeente   hier   niet   op   onderscheiden.   Inzage   in   gemeentelijke   plannen   zijn   inmiddels   ook   compleet   digitaal   te   raadplegen   via   de   website.   Veel   inwoners   zijn   daarom   al   jaren   niet   meer   in   het   gemeentehuis   gekomen.   Het   aantal   dagen   dat   deze   open   is   voor   publiek  is  inmiddels,  gezien  de  beperkte  middelen,  ook  gehalveerd.  Het  afstoten   van   het   gemeentehuis   wordt   als   een   optie   in   het   achterhoofd   gehouden.   De   inwoners   die   ondersteuning   op   inkomens-­‐   of   zorggebied   ontvangen   of   willen   aanvragen,   dienen   de   RDWI   en   KRH   Zorg   in   Zeist   te   bezoeken   (welke   ruimere   openingstijden  kent).   Het   belang   van   samenwerking   wordt   ook   gevoed   door   de   verwachtingen   van   de   inwoners   van   de   gemeente.   Bunnik   had   altijd   al   een   hoge   lastendruk   in   vergelijking  met  omliggende  gemeenten.  Naast  het  feit  dat  het  verhogen  van  de   OZB  maar  ten  dele  de  financiële  druk  zou  verlichten,  is  het  de  vraag  of  de  burger   dit   zou   accepteren.   Door   zowel   de   schaarste   aan   middelen,   de   beperkte   beleidsvrijheid,   het   verlagen   van   het   dienstverleningsniveau   en   het   wettelijk   minimale   aan   taken   uitvoeren,   zou   de   burger   niet   het   gevoel   hebben   dat   hij/zij   waar  voor  het  geld  krijgt.  Voor  al  deze  maatregelen  heeft  de  burger  wel  begrip   (het  is  de  prijs  die  betaald  wordt  om  de  verzorgingsstaat  overeind  te  houden),    

     

maar   extra   moeten   betalen   voor   minder,   zou   een   brug   te   ver   zijn.   De   enige   belasting  die  verhoogd  is,  is  de  toeristenbelasting.  Het  financieel  effect  daarvan   is  echter  gering  ten  opzichte  van  de  grootte  van  de  opgaven  waar  de  gemeente   voor  staat.  Aangezien  Bunnik  niet  de  enige  gemeente  in  de  regio,  laat  staan  het   land,   is   die   hier   mee   kampt,   wordt   nadrukkelijk   samenwerking   gezocht   om   het   hoofd  boven  water  te  houden.     De   stad   Utrecht   is   de   economische   motor   van   de   regio   en   daarom   merendeels   verantwoordelijk   voor   de   (minder   slechte)   economische   situatie   in   de   regio.   Daarom  zien  ook  veel  bestuurders  van  de  omliggende  gemeenten  het  belang  in   van   economische   samenwerking   en   coördinatie.   De   middelen   die   deze   gemeenten,  waaronder  Bunnik,  ter  beschikking  hebben,  zijn  gering.  Het  gevoel   dat   deze   gemeenten   zo   goed   als   gratis   meeliften   op   de   rok   van   Utrecht,   levert   toch  nog  wat  spanningen  op  tussen  de  grote  gemeente  en  de  kleinere.       Toch   overheerst   het   gevoel   van   gezamenlijk   belang.   Het   Rijk   heeft   namelijk   enkele   ruimtelijke/infrastructurele   taken   gedecentraliseerd   naar   de   provincie.   Om   hier   nog   enige   invloed   op   uit   te   oefenen,   beseffen   de   kleinere   gemeenten   in   de   regio   dat   de   regionale   samenwerking   versterkt   moet   worden.   Bovendien   heeft   ook   de   stad   Utrecht   het   financieel   niet   gemakkelijk.   Ook   daar   komen   bepaalde  voorzieningen  onder  druk  te  staan.  Bijvoorbeeld  omdat  veel  startende   gezinnen  in  de  stad  blijven  wonen  (huren)  omdat  kopen  in  buurgemeenten  lastig   is  vanwege  de  strengere  hypotheekverstrekking  en  de  slechte  doorstroming  op   de   woning   markt.   Veel   geld   om   te   investeren   in   voorzieningen   om   de   druk   te   verlagen   heeft   ook   Utrecht   niet.   Daarom   zoekt   ook   deze   gemeente   samenwerking:  het  tekort/ondercapaciteit  aan  voorzieningen  daar,  kan  wellicht   verlicht  worden  door  de  overcapaciteit  in  de  regio.                    

32        

32   25 oktober 2023

Bunniks'Nieuws

‘t Groentje Gemeenteraad vraagt college om acties tegen leegstand

aan recreatie dichtbij in deze tijden, ook een andere oorzaak. “We zien steeds meer bezoek van kinderen uit Utrecht. Hun ouders geven aan dat het te druk is in Utrecht en dat de gemeente geen middelen heeft om uit te breiden of een nieuwe faciliteit aan te leggen.” Het zwembad is niet de enige voorziening in de gemeente die profiteert van de druk op Utrecht. Ook meer en meer Bunnikse sportverenigingen geven aan leden uit Utrecht te hebben.

De gemeenteraad van de gemeente Bunnik heeft het college gevraagd om iets aan de leegstand te doen in de verscheidene winkelstraten van de kernen. Volgens de raad staan er te lang winkels leeg en dit heeft een slechte uitstraling op de overige winkels. Het BHIK heeft afgelopen zomer ook al de noodklok geluid. De gemeente zegt niet zo goed te weten wat zij hieraan kan doen. Bovendien is het geen taak van de gemeente, meldt de woordvoerster van de gemeente. Graag wil de wethouder economie op korte termijn om tafel Nationale Kinderboekendag Op 31 oktober is het Nationale met ondernemers om ideeën te Kinderboekendag. Kinderen van de creëren. leeftijd 5-12 jaar kunnen dan gratis met de inloggegevens van hun Zwembad Bunnik draait topjaar Het is pas oktober, maar nu al heeft schoolaccount drie kinderboeken naar keuze downloaden vanuit het het zwembad de omzet gehaald die aanbod van de Nationale ze wilde voor 2023. “We wisten al Bibliotheek. dat het een goed jaar zou worden, vanwege de toename in de zomervakanties de afgelopen jaren omdat mensen niet altijd meer naar het buitenland op vakantie gaan,” zegt directeur Wim Lomans,” maar dit overtreft onze verwachtingen.” De directeur ziet naast de behoefte

probeert directeur Els van Dijk de cijfers positief te benaderen. “In de rest van het land ligt de werkloosheid een stuk hoger. Het feit dat het cijfer bij ons al een tijd stabiel is waar het om ons heen nog steeds stijgt, is wel iets waar we enigszins blij mee moeten zijn. Bovendien zijn wij vrij succesvol in het begeleiden van mensen naar werk, vooral richting de zorg.” Volgende week worden de cijfers in de gemeenteraad van Bunnik besproken. Gemeente breidt aantal deelautoparkeerplekken uit Inwoners van de gemeente Bunnik kunnen vanaf 2014 op meer plaatsen parkeren met hun deelauto. Diverse gebruikers hebben gevraagd aan de gemeente om meer plekken aan te wijzen voor mensen die auto’s delen. Hierdoor wordt het voor hun en de volgende gebruiker gemakkelijker om een parkeerplaats te vinden. Dit scheelt ook voor de volgende gebruiker die dan minder lang hoeft te zoeken in de wijk. Op de website van de gemeente kunt u zien waar de plaatsen zich zullen bevinden en hoe u er eventueel bezwaar tegen kunt maken.

Brand bed & breakfast in Werkhoven In de nacht van 22 op 23 oktober is er brand geweest in een bed & breakfast aan de Achterdijk. De Werkloosheid gelijk gebleven gasten en de bewoners konden Voor het derde kwartaal op rij is de gelukkig met de schrik vrij komen. werkloosheid in de regio gelijk Restauratiewerkzaamheden aan de gebleven. Dat valt te lezen in de boerderij zullen waarschijnlijk 4 tussenrapportage van het RDWI. Alhoewel geen reden tot vrolijkheid, weken in beslag nemen.

      Kansen  en  uitdagingen                    Dit  scenario  stelt  de  gemeente  Bunnik  voor  een  aantal  interessante  uitdagingen   en  kansen:     • Wat  wordt  het  onderscheidend  vermogen  van  Bunnik  in  de  regio?   • Hoe   kunnen   we   ons   profileren   als   aantrekkelijke   en   onderscheidende   woongemeente   binnen   de   regio   en   kunnen   we   toch   jonge   gezinnen   aantrekken?  Hoe  creëren  we  trots  op  de  gemeente  bij  onze  burgers?   • Welke   taken   kunnen   we   gelet   op   het   structurele   gebrek   aan   middelen   beter  overlaten  aan  1.  burgers  2.  maatschappelijke  partners  3.  de  regio  en   hoe  kunnen  we  onze  keuzes  verantwoorden  aan  onze  inwoners?   • Wat  kunnen  partners  als  maatschappelijke  instellingen  en  bedrijven  voor   ons   betekenen   wanneer   ook   zij   te   kampen   hebben   met   een   gebrek   aan   middelen?   • Op  welke  manier  kunnen  we  de  lokale  economie  versterken?   • Hoe  kunnen  we  het  beste  burgers  stimuleren  om  zelf  taken  op  te  pakken?   Welke  instrumenten  kunnen  we  daarvoor  inzetten?   • Hoe   kunnen   we   de   sociale   veiligheid   verhogen,   zodat   we   als   gemeente   aantrekkelijk  blijven  voor  burgers  en  bedrijven?   • Op   welke   wijze   kunnen   we   technologie   inzetten   in   de   relatie   met   onze   burgers?   • Hoe  stimuleren  we  duurzaamheid  bij  burgers  en  bedrijven?   • Welk  schaalniveau  is  nodig  om  invulling  te  kunnen  geven  aan  de   diverse   uitdagingen?  Welke  partners  passen  daarbij?   • Hoe  stoppen  we  de  krimp  (en  eventueel,  hoe  krimpen  we  met  behoud  van   kwaliteit)?      

33        

33  

     

Scheepsdokter  Scenario   Koers  zetten  op  zorg    

    Het  beeld  in  het  land  en  de  wereld   Het   gaat   goed   met   de   Nederlandse   economie   in   2023.   De   wereldeconomie   is   weer  aangetrokken.  Zowel  de  Europese  Unie  als  de  Verenigde  Staten  hebben  de   afgelopen   jaren   de   nodige   maatregelen   getroffen   en   hun   overheidsfinanciën   weer   op   orde   gebracht.   Dit   heeft   geresulteerd   in   een   toegenomen   vertrouwen   van   de   financiële   markten.   Ook   in   China   zijn   de   nodige   maatregelen   genomen   om   een   duurzame   groei   te   bewerkstelligen.   Handelsland   Nederland   plukt   de   nodige   vruchten   van   de   hernieuwde   dynamiek   in   de   wereldeconomie.   Al   een   paar  jaar  zijn  er  weer  groeicijfers  van  boven  de  3%.  Het  lijkt  zelfs  nog  een  tijd  aan   te   houden,   voorspellen   economen.   Echter,   zonder   slag   of   stoot   ging   dat   niet.   Omdat   de   jaren   van   de   kredietcrisis   er   stevig   in   gehakt   hebben   en   de   staatsschuld   in   die   tijd   flink   is   opgelopen,   wordt   in   Den   Haag   besloten   het   rustig   aan  te  doen  met  de  overheidsfinanciën.          

34        

34   Hervormingen  in  het  zorgstelsel  blijven  uit   Hier  is  ook  alle  reden  toe:  de  zorgkosten  zijn  tot  een  recordhoogte  gestegen  en   zullen   dat   blijven   doen   voor   de     komende   twintig   jaar.   Dit   zorgt   ervoor   dat,   in   tegenstelling   tot   veel   Europese   landen   waar   wel   hervormingen   in   het   zorgstelsel   hebben   plaatsgevonden,   de   zorgkosten   het   grootste   onderdeel   van   de   Rijksbegroting  vormen.  Politiek  was  er  niet  de  wil  om  de  verzorgingsstaat  en  de   definitie   van   het   recht   op   zorg   aan   te   passen   aan   de   nieuwe   budgettaire   werkelijkheid.   Ook   wat   betreft   de   takenverdeling   zijn   zaken   weinig   veranderd   t.o.v.   2013:   de   decentralisaties   die   rond   die   tijd   waren   doorgevoerd   en   het   bijbehorende   beleid   zijn   nog   steeds   van   kracht.   Nieuwe   decentralisaties   op   zorggebied   hebben   niet   plaatsgevonden.   Het   resultaat   van   het   uitblijven   van   hervormingen  is  dat  de  toegang  tot  de  zorg  nog  steeds  laagdrempelig  is  en  dat   het  aanbod  en  de  definitie  van  zorg  breed  zijn  gebleven.       Nieuw  akkoord  van  Wassenaar   In   tijden   waarin   de   zorgvraag   vanwege   de   vergrijzing   toeneemt,   resulteert   dit   uiteraard  in  hogere  kosten.  Waar  zorgkosten  in  2013  nog  ongeveer  13%  van  het   BBP   (en   29%   van   de   Rijksbegroting)   bedroegen,   is   dit   inmiddels   18%   van   het   BBP,  een  stijging  van  38%  (resulterend  in  40%  van  de  Rijksbegroting).  In  plaats   van   te   hervormen,   zocht   men   in   Den   Haag   naar   oplossingen   aan   zowel   de   inkomsten-­‐   als   de   uitgavenkant.   In   plaats   van   de   belastingdruk   te   verhogen   (wat   slecht   zou   zijn   geweest   voor   de   Nederlandse   concurrentiepositie),   is   in   Nederland   de   productiviteit   verhoogd:   de   pensioenleeftijd   is   bijvoorbeeld   verder   verhoogd   naar   de   leeftijd   van   70   jaar.   Daarnaast   is   er   een   nieuw   akkoord   van   Wassenaar   gesloten   in   2020:   de   werkweek   is   verlengd   met   3   uur   en   het   aantal   vakantiedagen   is   met   20%   verlaagd.   Hier   staat   tegenover   dat   het   extra   aantal   uren   gewoon   wordt   uitbetaald.   Gevolg   is   dat   de   werknemer   er   netto   financieel   beter   van   wordt,   de   werkgever   netto   gezien   niet   meer   lasten   heeft   en   meer   omzet   draait,   er   meer   belastinginkomsten   zijn   en   de   concurrentiepositie   van   Nederland   behouden   blijft.   Daarnaast   is   door   technologische   innovatie   ook   op   efficiënte   manier   de   productie   verhoogd.   Hierdoor   blijft   Nederland   een   sterk   exportland.   Wat   betreft   de   kostenkant,   zijn   flinke   ingrepen   in   de   Rijksfinanciën   noodzakelijk   geworden.   De   economische   groei   en   de   maatregelen   van   het   nieuwe   akkoord   van   Wassenaar   zorgen   zeker   voor   meer   inkomsten   die   verlichting  konden  bieden,  maar  bij  lange  na  nog  niet  voldoende.    

     

Zorgkosten  verdringen  andere  overheidskosten   Tegenover   de   economische   groei   staat   namelijk   het   andere   element   van   de   dubbele   vergrijzing:   een   afname   van   de   beroepsbevolking.   Gevolg   is   dat   de   economische   groei   daarom   niet   tot   een   evenredige   groei   van   de   belastingopbrengsten   heeft   geleid.   De   overheid   moet   daarom   nog   steeds   flink   bezuinigen,  en  dan  wel  op  onderwerpen  die  niet  de  zorg  raken.  Er  treedt  dus  een   verdringingseffect   op.   Dit   heeft   ook   zijn   weerslag   op   de   gemeentefinanciën.   Het   gemeentefonds  is  weliswaar  gestegen,  maar  de  gemeente  is  er  in  feite  financieel   niet  op  vooruit  gegaan.  De  stijging  heeft  voornamelijk  te  maken  met  de  hogere   zorgkosten.   De   verdeelsleutel   is   daarop   ook   aangepast.   Zorg   is   inmiddels   de   corebusiness   van   gemeenten   geworden,   voor   overige   taken   krijgen   zij   minder   middelen   (hetzelfde   geldt   ook   op   Rijksniveau),   waardoor   zij   stevig   moeten   bezuinigen.       Om   de   zorgkosten   in   de   hand   te   houden,   heeft   de   gemeente   samenwerking   gezocht   met   de   andere   gemeenten   in   Kromme   Rijn   Heuvelrug   verband.   Ze   hebben   zich   verenigd   in   de   gemeenschappelijke   regeling   KRH   Zorg.   Ook   de   ambtenaren  die  zich  bezig  houden  met  zorg  zijn  hier  naar  het  pand  in  Zeist  (bij   de   RDWI)   overgegaan.   Alhoewel   er   een   gezamenlijk   basisbeleid   is   en   er   gezamenlijk   wordt   ingekocht   is   het   mogelijk   om   aanvullend   beleid   te   formuleren.  Dit  maakt  het  mogelijk  voor  gemeenten  om  zich  te  onderscheiden   en   zo   ook   het   gewenste   dienstverleningsniveau   en   meer   maatwerk   te   bewerkstelligen.  Omdat  het  goed  gaat  met  de  economie  en  het  inkomensniveau   in  Bunnik  relatief  hoog  ligt,  zijn  de  kosten  goed  in  de  hand  te  houden.  Dit  komt   omdat  iedereen  het  recht  heeft  op  deze  collectief  gefinancierde  voorzieningen,   maar   achteraf   een   inkomensafhankelijke   eigen   bijdrage   moet   betalen.     Bovendien   zijn   door   de   sterke   maatschappelijke   kracht   in   Bunnik   voldoende   vrijwilligers   aanwezig,   voornamelijk   jong   gepensioneerden,   die   ook   bereid   zijn   een  bijdrage  te  leveren.        

35        

35  

Werkgelegenheid  in  de  regio   Het   aantal   werklozen   is   in   2023   sterk   afgenomen.   Niet   alleen   vanwege   conjuncturele   redenen,   maar   ook   vanwege   de   krappe   arbeidsmarkt.   Lonen   zijn   daarom   weer   gestegen.   De   Utrechtse   regio   doet   het   bijzonder   goed.   Er   zijn   volop   banen   in   het   (hoger)   onderwijs,   de   dienstverlening,   de   ICT-­‐sector   en   de   gezondheidszorg.   Ditzelfde   geldt   voor   de   nieuwe   groeisectoren,   zoals   life   sciences   en   de   creatieve   industrie.   Vanwege   de   vergrijzing   en   daaraan   gerelateerde   toegenomen   zorgvraag,   hebben   de   life   sciences   en   health   sector   een   razendsnelle   groei   doorgemaakt.   Geholpen   door   de   makkelijkere   kredietverlening  (zowel  institutioneel  als  alternatief),  overheidsinvesteringen  en   de   nabijheid   van   de   kennisinstellingen,   is   de   regio   Utrecht   op   deze   gebieden   een   wereldspeler   geworden.   Het   Science   Park   profiteert   hier   ook   van.   Sterker   nog,   het  is  een  van  de  redenen  voor  deze  sterke  positie.  Door  sterke  branding  is  het   park   voor   veel   internationale   bedrijven   synoniem   voor   de   innovatiekracht   en   economische   dynamiek   van   de   regio.   Het   Amerikaanse   Amgen   heeft   daarom   ook  diens  Europese  onderzoekscentrum  naar  welvaartsziekten  er  gevestigd.  Ook   Bunnik   plukt   de   vruchten   van   zulk   soort   successen.   De   vraag   naar   woningen   neemt  namelijk  toe.  Niet  alleen  vanwege  starters  die  na  afstuderen  en  een  paar   jaar  werken  zich  willen  ‘settelen’  in  Bunnik,  maar  ook  vanwege  de  kenniswerkers   die  het  Science  Park  aantrekt.  Zelfs  woningen  in  het  midden-­‐  en  hogere  segment   zijn   weer   in   trek.   De   quality   of   life   in   de   regio   is   hoog   en   vormt   een   belangrijk   onderdeel   van   diens   waardepropositie.   De   rol   van   Bunnik   als   groene,   kleinschalige  en  hoogwaardige  woongemeente  is  hier  zeker  niet  onbelangrijk  in.    

     

Door   het   aangetrokken   economische   klimaat,   heeft     bovendien   de   digitaliseringstrend   zich   volop   doorgezet.   Startups   met   creatieve   ICT   toepassingen   schieten   als   paddenstoelen   uit   de   grond,   vooral   als   ze   een   toepassing   hebben   op   gezondheids-­‐   en   verduurzamingsgebied.   Reden   hiervoor   is  dat  naast  reguliere  investeerders,  zoals  banken,  ook    alternatieven  financiering   zoals   crowdfunding   volop   wordt   aangeboord.   Ook   de   overheid   doet   een   flinke   duit  in  de  R&D  zak  om  de  zorgkosten  te  reduceren,  wat  sterk  bijdraagt  aan  het   innovatievermogen  in  de  regio.  Niet  alleen  in  de  eerder  genoemde,  voornamelijk   kennisintensieve,   sectoren,   is   de   werkgelegenheid   goed,   maar   ook   daarbuiten.   De  zorg  en  welzijn  sector  (in  brede  zin)  was  in  2013  al  de  grootste  werkgever  in   de  regio,  maar  is  inmiddels  groter  dan  de  nummer  2  (zakelijke  dienstverlening)   en  3  (detailhandel)  bij  elkaar.       Nieuw  elan  op  de  woningmarkt   In   de   bouw   is   ook   weer   voldoende   werk,   want   de   economische   bloei   heeft   de   woningmarkt   een   flinke   stimulans   gegeven.   Door   het   toegenomen   vertrouwen   op   de   financiële   markten   en   de   gunstige   economische   situatie   wordt   het   makkelijk  om  weer  een  hypotheek  te  krijgen.  Er  heerst  weer  rust  en  vertrouwen   op   de   financiële   markten   waardoor   banken   minder   lastig   doen   wat   betreft   het   verstrekken  van  een  hypotheek.  Starters  profiteren  wellicht  het  meeste  van  deze   situatie,   maar   ook   mensen   die   al   een   huis   bezitten   kijken   weer   om   zich   heen,   want   de   huizenprijzen   stijgen,   in   sommige   gevallen   zelfs   flink.   Veel   huizen   zijn   weer  minimaal  op  hun  oude  prijsniveau  van  voor  de  grote  crisis  van  2008  terug.   De   doorstroming   op   de   woningmarkt     is   daarom   goed   en   dit   maakt   het   mogelijk   om   weer   nieuwe   projecten   op   te   starten.   De   opwaartse   druk   vanuit   het   nog   steeds   toenemend   aantal   mensen   dat   in   de   regio   wil   wonen   wordt   hiermee   gedeeltelijk  gecompenseerd,  maar  de  vraag  is  nog  steeds  groter  dan  het  aanbod.   Alhoewel   de   prijzen   stijgen,   is   er   niet   sprake   van   oververhitting.   Door   de   toegenomen   zorgkosten   heeft   het   Rijk   moeten   bezuinigen   en   in   het   licht   van   de   gunstige  economische  omstandigheden  (lage  werkloosheid,  hoge  lonen)  en  om   te   snelle   stijging   van   de   huizenprijzen   tegen   te   gaan,   is   de   hypotheekrenteaftrek   verder   beperkt.   Alhoewel   niet   iedereen   even   gelukkig   is   met   deze   maatregel,   loopt  de  woningmarkt  toch  weer  goed  en  is  het  risico  op  oververhitting  beperkt.     Waar   er   weer   meer   vraag   is   naar   koopwoningen,   is   de   vraag   naar   sociale   woningbouw   afgenomen.   Woningbouwcorporaties   hebben   ook   weer   wat   meer  

36        

36  

lucht   gekregen   door   versoepelde   regelgeving   en   hebben   hierdoor   meer   capaciteit  om  te  investeren.  Het  verduurzamen  van  de  bestaande  voorraad  heeft   daardoor   een   impuls   gekregen.   Investeren   in   nieuwe   woningen   doen   de   corporaties   in   beperkte   mate,   want   de   vraag   daarnaar   is   momenteel   laag.   Wanneer   ze   een   nieuw   project   starten   is   dit   veelal   ter   vervanging   van   een   bestaand   object   en   niet   ter   uitbreiding   van   hun   voorraad.   Door   de   vergrijzing   kijken   ze   wel   steeds   meer   naar   het   (ver)bouwen   van   woningen   voor   senioren.   Ze   proberen   daarnaast   ook   slimme   combinaties   te   maken   met   zorgvoorzieningen,   zoals   zorgsteunpunten   in   wijken.   Daarnaast   investeren   zij   ook   in   maatschappelijk   vastgoed   en   publieke   voorzieningen,   zoals   speeltuinen   in   enkele   wijken,   vooral   omdat   de   gemeente   hier   minder   middelen   voor   beschikbaar  heeft  en  zich  terugtrekt  op  dat  gebied.       Verjongingsimpuls   De   jonge   starter/gezinsvormer   uit   Utrecht   heeft   ook   weer   voldoende   financiële   mogelijkheden   om   om   zich   heen   te   kijken   naar   een   leuk   huis.   Velen   laten   hun   oog   o.a.   op   Bunnik   vallen:   er   worden   leuke,   duurzame   woningen   voor   de   doelgroep   gebouwd   met   een   groen   karakter,   maar   op   een   steenworp   afstand   van   de   stad   en   de   snelweg.   De   stabiele   toestroom   van   deze   groep   zorgt   zelfs   voor   een   stijging   van   het   inwonersaantal   van   de   gemeente   (gezinsvorming)   en   zorgt   daarmee   dat   de   impact   van   de   vergrijzing   verlicht   wordt.   Het   hogere   inwonersaantal   levert   namelijk   meer   inkomsten   uit   de   algemene   uitkering   op   en   aangezien   deze   jongere   groep   minder   zorg   nodig   heeft,   heeft   dit   een   gunstig   effect   op   de   vergrijzingskosten   in   Bunnik.   De   toestroom   van   gezinsvormers   en   gezinnen  heeft  bovendien  een  positief  effect  op  het  leerlingenaantal.  Sommige   scholen  staan  zelfs  voor  het  vraagstuk  of  ze  nog  voldoende  lokalen  hebben.        

     

Verduurzaming   Bedrijven   op   het   gebied   van   duurzaamheid   presteren   bovenmaats.   Daarom   is   BAM  druk  in  overleg  met  de  gemeente  voor  herontwikkeling  van  hun  kantoren  in   Bunnik.   Nu   het   economisch   weer   voor   de   wind   gaat   is   er   weer   meer   aandacht   voor   zaken   zoals   het   milieu.   Mensen   hebben   weer   meer   te   besteden   (en   te   investeren)  en  een  aanzienlijk  gedeelte  gaat  naar  de  verduurzaming  van  de  eigen   woning.   Door   de   hogere   energieprijzen   in   deze   hoogconjunctuur   en   ruimere   kredietverstrekking,  loont  het  voor  bedrijven  en  particulieren  om  te  investeren  in   duurzaamheid   (en   hebben   ze   de   investeringscapaciteit   daarvoor).   Burgers   en   bedrijven  organiseren  daarom  zelf  ook  meer  en  meer  energiecoöperaties.  Dit  is   niet   alleen   meer   ‘een   speeltje’   van   de   hogere   inkomens,   maar   is   een   trend   welke   breed   onder   de   bevolking   zijn   weerslag   heeft.   De   rol   van   de   overheid   in   de   verduurzamingsontwikkeling   is   klein   tot   nihil.   Het   komt   van   onderop,   de   overheid  heeft  louter  een  faciliterende  rol.     Koopkracht  stimuleert  lokale  ondernemers   Het   koopkrachtplaatje   is   voor   iedereen   sterk   verbeterd   de   afgelopen   jaren.   Vooral   gepensioneerden   plukken   daar   de   vruchten   van.   De   pensioenfondsen   zijn   aangesterkt  en  de  AOW  (welke  wel  verhoogd  is  naar  70  jaar)  kan  inmiddels  ook   weer   meegroeien   met   de   inflatie.   Uniciteit,   maatwerk   en   lokale   afkomst   zijn   kernwoorden   voor   vele   ondernemers,   want   dat   is   waar   de   consument   steeds   meer   om   vraagt.   Prijs   is   niet   meer   leidend   en   men   is   bereid   iets   dieper   in   de   buidel   te   tasten   voor   een   goede   service   en   winkelbeleving.   Daar   waar   vrije   tijd   schaarser   is   geworden,   is   de   consument   dus   bereid   gevonden   om   wat   meer   te   investeren  in  de  kwaliteit  van  de  producten  die  ze  afneemt  en  is  selectiever  waar   hij/zij   winkelt.   Duurzaamheid   van   producten   wordt   overigens   ook   steeds   meer   een   eis   van   de   kieskeuriger   wordende   consument.   Niet   alleen   vanwege   de   gestegen  welvaart  (waardoor  men  zich  weer  meer  interesseert  in  vraagstukken   zoals   het   milieu),   maar   ook   vanwege   de   gestegen   energieprijzen.   Lokale   ondernemers   die   goed   op   deze   trends   inspelen   hebben   dan   ook   zeker   niks   te   klagen.   Natuurlijk   moet   ook   de   ondernemer   langer   werken,   maar   dit   legt   ze   in   deze   tijd   geen   windeieren.   Faillissementen   hebben   daarom   de   afgelopen   jaren   amper   plaatsgevonden.   Ook   is   de   waarde   van   onroerend   goed   in   de   winkelstraten  van  Odijk  en  Bunnik  gestegen.  Ondernemen  is  weer  in,  vooral  bij   jongeren.   Zij   weten   heel   goed   de   tijdsgeest   aan   te   voelen   en   starten   nieuwe,   innovatieve   winkel-­‐   en   horecaconcepten.   Op   de   onderste   verdieping   van   de  

37        

37  

nieuwbouw   aan   de   Provincialeweg   tegenover   de   Dorpsstraat   is   bijvoorbeeld   een   restaurant  geopend  waar  men  lokaal  geproduceerd  voedsel  kan  krijgen  en  waar   mensen   met   een   beperking   in   de   keuken   staan   en   de   bediening   doen.   Daarnaast   is   het   meubilair,   welke   men   kan   kopen   bij   de   aangrenzende   wooninrichtingswinkel,  volledig  duurzaam.     Focus  op  duurzaamheid  goed  voor  buitengebied   Het   buitengebied   profiteert   ook   mee   van   zowel   de   economische   boom   als   de   focus   op   duurzaamheid.   Agrariërs   vinden   veel   afzetmarkt   voor   hun   lokaal   en   duurzaam   verbouwde   producten.   Niet   alleen   bij   (top)restaurants   in   de   regio,   maar   ook   zelfs   bij   supermarkten.   Producten   uit   de   buurt   zijn   hip.   Daarnaast   committeren   meer   winkels   zich   aan   het   reduceren   van   de   CO2   footprint   en   doordat   deze   sinds   2019   op   verpakkingen   moet   worden   weergegeven,   kijkt   de   consument   er   ook   kritischer   naar.   In   de   Albert   Heijn   wordt   daarom   inmiddels   8%   van   het   winkeloppervlak   benut   voor   lokale   producten.   Agrariërs   die   tien   jaar   terug   nog   overwogen   om   ermee   op   te   houden   of   om   hun   schaal   te   vergroten,   zijn   blij   dat   niet   gedaan   te   hebben.   Agrotoerisme   is   groeiende   en   gezien   het   krachtig  economisch  herstel,  kan  men  ook  op  het  hogere  segment  mikken,  bijv.   door   in   te   zetten   op   boerderijspa’s.   Ook   biedt   het   kinderen   uit   de   stad   een   leuke   ervaring   en   helpt   het   mensen   met   drukke   banen   om   te   relaxen.   Het   voor   een   paar  dagen    vertoeven  op  een  boerderij  en  meehelpen  met  de  werkzaamheden  is   voor  zulk  soort  mensen  een  belevenis  die  ze  zoeken.  Voor  een  moment  worden   ze   niet   geleefd   door   beurskoersen,   smartphones   en   andere   zaken   uit   hun   hectische   bestaan.   Inzetten   op   campings   en   langere   verblijven   doen   de   boeren   niet:  de  beperkte  vrije  tijd  en  vakantiedagen  die  men  heeft  besteed  men  veelal  in   het  buitenland.    

     

    Het  buitengebied  draagt  ook  sterk  bij  aan  het  groene  karakter  van  Bunnik.  Het  is   o.a.  dat  karakter  wat  het  goed  toeven  maakt  in  de  gemeente  voor  de  bewoners   die   er   al   jaren   wonen,   maar   het   trekt   ook   veel   nieuwe   mensen   aan.   Om   deze   identiteit  te  beschermen,  is  dan  ook  besloten  door  de  gemeente  om  niet  verder   te   ontwikkelen,   op   binnenplanse   projecten   na.   Het   ziet   er   naar   uit   dat   Odijk-­‐ West   het   laatste   grote   uitleggebied   is   geweest.   De   laatste   ‘vlek’   in   dat   gebied   wordt  binnenkort  overigens  voltooid.  In  deze  tijden  van  overheidsbezuinigingen   op   veel   ruimtelijke   taken   (groenonderhoud,   landschapsbeheer,   wegonderhoud,   etc.)   is   het   nodig   om   alternatieven   te   vinden   voor   financiering.   Bewoners   en   middenstanders   hebben   daarom   een   fonds   opgericht   welke   een   bijdrage   levert   aan  beheerprojecten  voor  het  gebied.  Veel  van  de  ondernemers  spreken  af  dat   een   bepaald   percentage   van   de   prijs   van   lokale   producten   ook   naar   dat   fonds   gaat.   Ook   doen   veel   lokale   ondernemers   (ook   degenen   die   geen   lokale   producten   verkopen)   mee   aan   een   ‘round   up’   actie.   Wanneer   een   consument   aangeeft  eraan  mee  te  willen  doen,  wordt  de  prijs  naar  boven  afgerond  en  gaat   het  verschil  naar  het  fonds.       Drukker  op  de  weg   De   consument   tast   inmiddels   ook   weer   graag   in   de   buidel   voor   de   auto.   Het   is   daarom   weer   drukker   op   de   weg.   Vooral   de   hoogopgeleide,   tweeverdieners   met   kinderen  (de  ‘spitsuurgezinnen’)maken  weer  volop  gebruik  van  de  auto.  Met  de   drukke   werkschema’s   racen   zij   de   kinderen   van   school   of   opvang   naar   diverse   activiteiten   (o.a.   sport).   Een   groot   gedeelte   van   hun   wagenpark   is   elektrisch   geworden.   Dit   is   ook   niet   langer   alleen   een   speeltje   van   de   hogere   inkomens.   Vanwege   de   gestegen   persoonlijke   welvaart,   is   de   elektrische   auto   populair  

38        

38   onder   alle   inkomensklassen.   Duurzaamheid   heeft   volop   de   aandacht   van   de   consument   en   de   auto   vormt   hier   geen   uitzondering   op.   Ook   zonder   stimulering   vanuit  de  overheid  is  de  consument  bereid  hierin  te  investeren  (door  de  mondiale   hoogconjunctuur   zijn   de   brandstofprijzen   ook   flink   gestegen).   Wie   ’s   avonds   door   de   gemeente   loopt   ziet   daarom   veel   auto’s   buiten   aan   de   snellader.   In   sommige   wijken,   zoals   een   de   nieuwbouw   bij   ’t   Burgje   in   Odijk-­‐West   is   gemiddeld   de   helft   van   de   auto’s   elektrisch.   In   dit   buurtje   zijn   de   huizen   ook   standaard   uitgerust   met   laadpunten   in   de   met   zonnepanelen   bedekte   garages.   Autodelen   is   vanwege   aandacht   voor   het   milieu   ook   populair.   De   gemeente   heeft   hiervoor   her   en   der   speciale   parkeerplaatsen   aangemerkt.   Zelf   bij   nieuwbouwprojecten  wordt  hiermee  rekening  gehouden  door  hier  ook  plaatsen   op   gemeenschappelijke   hofjes   voor   in   te   richten   (ook   met   oplaadpunten).   De   elektrische   fiets   blijft   bezig   met   een   opmars   die   al   jaren   duurt,   vooral   onder   de   groter  wordende  groep  senioren.  Niet  zozeer  ter  vervanging  van  de  auto,  maar   als   vervanging   van   de   reguliere   fiets.   Het   openbaar   vervoer   gebruik   groeit   niet   mee.  Nu  men  weer  wat  meer  geld  heeft,  besteed  men  dit  graag  aan  eigen,  veelal   duurzame   en   efficiënte   vervoersmiddelen,   omdat   dit   meer   vrijheid   biedt.   Toch   blijven   er   nog   voldoende   mensen   met   het   OV   reizen.   Vooral   richting   Utrecht.   Ook   mensen   die   werken   op   het   Science   Park   willen   graag   gebruik   hiervan   maken,  maar  de  frequentie  en  aansluiting  laat  nog  steeds  te  wensen  over.       Maatschappelijke  investeringen  weer  op  peil   Op   sociaal   gebied   mag   Bunnik   ook   niet   klagen.   Bij   maatschappelijke   instellingen   is  de  investeringscapaciteit  weer  toegenomen.  Dit  komt  niet  alleen  omdat  de  tijd   van   zware   bezuinigingen   vanuit   de   overheid   voorbij   is,   maar   ook   omdat   regelgeving   is   versoepeld   waardoor   ze   zich   ondernemender   kunnen   opstellen   en   een   bredere   maatschappelijke   taak   op   zich   kunnen   nemen.   In   verband   met   het   behoud   van   het   bestaande   zorgstelsel,   zijn   ook   veel   financieringsstromen   vanuit   de   overheid   nog   steeds   aanwezig.   De   goede   financiële   situatie   van   de   maatschappelijke   instellingen   zorgt   voor   creatieve,   integrale   oplossingen   voor   verschillende   maatschappelijke   vraagstukken,   niet   alleen   op   zorggebied,   maar   ook  daarbuiten.  Dit  verlicht  ook  de  financiële  druk  op  de  gemeente.       Sterke  civil  society   De   sociale   cohesie   in   Bunnik   is   ook   hoog.   Aangezien   het   economisch   goed   gaat,   kan   men   het   zich   beter   veroorloven   om   aan   de   ander   te   denken.   De   tijd   die   men  

 

39  

   

heeft   om   zich   als   vrijwilliger   of   mantelzorger   in   te   zetten   is   wel   wat   beperkter   vanwege  de  langere  werktijden.  Omdat  zorg  collectief  is  geregeld,  is  toegang  tot   zorg  niet  verworden  tot  een  maatschappelijke  scheidslijn.  De  rol  van  de  overheid   is   op   zorggebied   dus   nog   groot.   Iedere   burger   heeft   nagenoeg   dezelfde   toegang     tot   zorgvoorzieningen   en   hulpmiddelen.   Degenen   die   het   zich   kunnen   veroorloven,  verzekeren  zich  wel  bij,  maar  van  een  tweedeling  op  zorggebied  is   zeker   geen   sprake.   Er   is   zelfs   begrip   voor   de   bezuinigingen   van   de   overheid   op   andere  gebieden.  De  burger  beseft  dat  om  de  verzorgingsstaat  te  behouden,  de   overheid   elders   offers   dient   te   maken.   Dit   betekent   dat   men   ook   wel   bereid   is   enkele   zaken   van   de   gemeente   over   te   nemen.   Veelal   vertaalt   zich   dit   in   financiële   zin,   burgers   en   bedrijven   organiseren   en   financieren   zelf   bepaalde   voorzieningen   (in   feite   een   soort   privatisering).   In   de   publieke   ruimte   liggen   parken   en   speelplekken   er   prima   bij.   Bewoners   onderhouden   deze   zelf.   Vooral   gepensioneerden   zetten   zich   hiervoor   in.   Daar   waar   deze   groep   minder   vertegenwoordigd   is   en   men   minder   tijd   te   besteden   heeft   om   het   zelf   op   te   pakken,  worden  ook  particuliere  bedrijfjes  ingehuurd  om  het  groen  te  verzorgen.     Inwoners   krijgen   zo   ook   het   gevoel   meer   verantwoordelijkheid   te   dragen   en   grip   te   hebben   op   hun   directe   leefomgeving   (is   ook   goed   voor   de   huizenwaarde   in   de   buurt).   Zelfs   de   BHIK   doet   bijdragen   aan   de   aanleg   en   beheer   van   nieuwe   speelplekken   vanwege   de   instroom   van   gezinsvormers,   want   dat   is   goede   PR   voor   veel   lokale   bedrijven   die   graag   maatschappelijk   verantwoord   willen   ondernemen.   De   aanwezigheid   van   deze   nieuwe   gezinnen   heeft   ook   een   positieve  invloed  op  de  ouderen  in  Bunnik,  waarvan  velen  ook  een  rol  zijn  gaan   spelen  in  de  kinderopvang.       Figuur:  Tijdslijn   2014   2015   2016   2017  

39        

Nederland  lijkt  economisch  de  weg  terug  te  hebben  gevonden.  De   huizenmarkt  trekt  weer  een  beetje  aan.  Het  aantal  werklozen  neemt  licht  af.     Beroep  op  diverse  inkomensondersteunende  maatregelen  bij  RDWI  neemt   voor  tweede  jaar  op  rij  af.  Eerst  huizen  ’t  Burgje  worden  opgeleverd.   Unilever  opent  een  onderzoeksvestiging  op  het  Science  Park.  Diverse   inschrijvingen  op  planontwikkeling  tweede  ontwikkelgebied  Odijk-­‐West.   Na  een  begrotingsdeal  in  Amerika  krijgt  de  wereldeconomie  een  flinke  impuls.   Het  kabinet  maakt  werk  van  de  afbouw  van  de  schuldenpositie.  De   huizenmarkt    laat  sterke  groei  zien.  Gemeente  Utrecht  start  grootschalige   ontwikkeling  Rijnenburg.  

2018  

2019  

2020  

2021  

2022  

2023  

China  ontkoppelt  yuan  van  dollar  en  neemt  diverse  economische  maatregelen   om  vastgoedbubbel  te  voorkomen.  Griekenland  ligt  goed  op  schema  met   terugbetalen  steunmaatregelen.  Zorgkosten  Nederland  worden  door   internationale  economen  als  groot  risico  bestempeld.  Kabinet  valt  door   onenigheid  tussen  coalitie  over  maatregelen  omtrent  de  zorgkosten.   Nederlanders  kiezen  massaal  voor  partijen  die  bestaand  zorgstelsel  willen   behouden.  VNG  waarschuwt  tevergeefs  kabinet  voor  zorgkosten  die  op   gemeenten  afkomen  door  de  vergrijzing.     Nieuw  Akkoord  van  Wassenaar  wordt  getekend  door  sociale  partners:   Nederlanders  moeten  langer  doorwerken  om  economische  positie  Nederland   veilig  te  stellen,  lastenverzwaringen  te  voorkomen  en  verzorgingsstaat  in  tact   te  laten.  Oprichting  Regionale  Ontwikkelings  Maatschappij  Utrecht.   5  gemeenten  organiseren  samen  zorg  en  voeren  gemeenschappelijk   basispakket  in  met  maatwerkmogelijkheden  voor  gemeenten  door  oprichting   KRH  Zorg.   Gemeente  Bunnik  verlaagt  onderhoudsniveaus  van  groen  en  wegen  tot   absoluut  minimum  en  neemt  andere  maatregelen.  Bewoners  en   middenstanders  pakken  gezamenlijk  enkele  taken  op.   Nederlandse  export  met  5%  gegroeid.  De  economische  groei  is  nu  voor  derde   jaar  op  rij  boven  3%.    

  Belangrijke  rol  ouderen   Het   zijn   voornamelijk   ook   ouderen   die   echt   de   tijd     hebben   om   zich   met   hand   en   span   diensten   in   te   zetten,   bijv.   als   mantelzorger   voor   mensen   wiens   familie   daartoe   niet   in   de   gelegenheid   is.   Bij   mensen   onder   de   70   (de   nieuwe   pensioenleeftijd),   is   het   aantal   uren   dat   men   aan   vrijwilligerswerk   besteed   wel   wat   minder.   Dit   heeft     voornamelijk   met   het   feit   te   maken   dat   de   werkweek   langer  is  geworden  en  vakantiedagen  zijn  gereduceerd.  Toch  wordt  in  het  kader   van   maatschappelijk   verantwoord   ondernemen   vrijwilligerswerk   wel   gestimuleerd   en   gefaciliteerd   door   werkgevers.   Veelal   ook   in   financiële   zin   (sponsoring),   maar   soms   ook   door   ureninzet.   Door   de   minder   beschikbare   vrije   tijd,  is  de  civil  society  wel  wat  ‘privater’  en  ‘professioneler’  van  aard  geworden.            

     

Overheid  durft  meer  los  te  laten   De  gemeente  kan  zich  door  deze  maatschappelijke  kracht  veroorloven  zich  echt   wat  meer  terug  te  trekken  en  zaken  los  te  laten,  behalve  op  zorggebied.  De  rol   van  de  gemeente  is  dus  danig  veranderd.  De  focus  wordt  verlegd  van  uitvoering   en  ontwerp  naar  faciliteren  en  stimuleren.  Dit  is  wel  wennen  voor  de  gemeente.       Dit  is  niet  alleen  het  resultaat  van  de  zelfredzaamheid  en  zelforganisatie  van  de   burgers   en   bedrijven   in   Bunnik,   maar   ook   van   beleid   uit   Den   Haag.   Daar   heeft   men   ervoor   gekozen   om   niet   meer   zaken   op   zorggebied   te   decentraliseren   en   om   de   inhoud   van   het   pakket   en   de   toegang   tot   de   zorg   nagenoeg   gelijk   te   houden.  De  gemeente  heeft  daarom  een  vergelijkbaar  takenpakket  qua  zorg  als   in   2015.   Door   de   sterk   toegenomen     kosten,   maakt   dit   wel   een   veel   groter   onderdeel   uit   van   de   algemene   uitkering.   Dit   gaat   ten   koste   van   andere   taken   van   de   gemeente.   Het   was   dan   ook   noodzakelijk   om   op   andere   gebieden   te   bezuinigen.   Veel   wetgeving   welke   dat   zo   goed   als   onmogelijk   maakte   in   het   verleden,   is   versoepeld   door   het   kabinet   om   dat   mogelijk   te   maken.   Vooral   zaken   op   het   gebied   van   onderhoud   en   beheer   hebben   nu   een   kleiner   budget   gekregen  in  de  gemeentelijke  begroting.  Ook  sociaal-­‐culturele  en  wijksubsidies   worden  niet  ontzien.  Doordat  burgers  zelf  zaken  organiseren  op  deze  gebieden,   zoals   groenbeheer   en   wijkactiviteiten,   kan   de   gemeente   zich   deze   bescheidenere  rol  veroorloven.     Dienstverlening  en  gemeentelijke  lasten   Alhoewel  de  gemeente  blij  is  met  de  kleinere  rol  die  ze  op  zaken  naast  de  zorg   kan  spelen,  roept  dit  wel  enige  vragen  op  bij  burgers  wat  betreft  gemeentelijke   belastingen.  Ze  begrijpen  goed  dat  er  op  sommige  zaken  flink  is  gesneden  om  de   zorgtaak   uit   te   voeren   en   zijn   best   bereid   om   samen   met   andere   bewoners   en   bedrijven  bepaalde  zaken  over  te  nemen,  maar  zou  de  OZB  dan  ook  niet  omlaag   moeten,   vragen   ze   zich   af.   De   gemeente   is   voor   velen   ook   iets   waar   ze   niet   vaak   mee   te   maken   hebben.   Af   en   toe   hebben   ze   een   officieel   document   nodig   of   moeten   ze   een   vergunning   aanvragen.   Inmiddels   kan   dit   ook   volledig   digitaal.   Zelfs  afhalen  bij  het  gemeentehuis  hoeft  niet  meer.  De  gemiddelde  burger  is  hier   wel   blij   mee.   Zij   zijn   dit   gemak   ook   gewend   door   internetwinkels.   Minder   en   minder  inwoners  komen  daarom  in  het  gemeentehuis.  Ook  de  mensen  die  zorg   nodig   hebben,   hoeven   er   niet   meer   naartoe.   In   principe   wordt   het   meeste   digitaal   afgehandeld   en   bezoekt   een   medewerker   van   KRH   Zorg   hen   thuis   met  

40        

40  

Een  greep  uit  het  leven  van  een  gezin   Martijn   Peters   staat   op   het   punt   de   deur   uit   te   gaan.   Hij   kijkt   nog   even   snel   op   zijn   smartphone   om  te  zien  of  er  geen   files  op  zijn  route.   De  laatste  jaren  plagen  deze  elke   ochtend  en  namiddag  de  regio  en  moet  hij  na  de  kinderen  te  hebben  weggebracht  naar   school   nog   een   tijd   doorbrengen   in   het   drukke   verkeer,   zowel   op   de   snelweg,   als   de   lokale  wegen.  Het  gevolg  is   dat   hij   pas   later  op   werk  kan  beginnen.  Het  autogebruik  is   niet  alleen  flink  toegenomen  in  Bunnik,   m aar  ook  in  de  rest  van  het  land.   N u  het  alweer   een   paar   jaar   goed   gaat   met   de   economie   kopen   veel   meer   mensen   een   nieuwe   auto.   Vooral   bij   gezinnen   staan   er   vaak   twee   voor   de   deur.   Zo   ook   bij   Martijn.   Hij   werkt   als   manager  b ij   een   IT-­‐bedrijf   dat   zich   bezighoudt   met  ‘serious   gaming’.    Het   gaat  goed   met   de   zaak   en   dat   betekent   lange   dagen   maken.   Hij   is   ook   veel   onderweg   naar   diverse   klanten  in  het  land.  Ook  als  het  nieuwe  Akkoord  van  Wassenaar  niet  was  gesloten  had  hij   daarom   ongetwijfeld   ook   langer   moeten   werken.   Zijn   vrouw,   Carolien,   heeft   ook   een   goede   baan.   Zij   werkt   als   zelfstandig   adviseur   maatschappelijk   verantwoord   ondernemen.   Inmiddels   heeft   ze   zoveel   vraag   van   bedrijven   uit   de   regio   dat   ze   eraan   denkt  om  een  nieuwe  kracht  aan  te  nemen.  Ze  twijfelt  nog  wel  daarover.  De  lonen  zijn   best  hoog   te  noemen   in  deze   krappe  arbeidsmarkt   en  dat  maakt  het  tot  een  grote  stap.   Wel  zou  het   haar  wat  meer   vrije  tijd   kunnen  opleveren   en   haar   en   Martijn  wat  meer   rust   geven.  Nu  brengt  hij  de  kinderen  ’s  ochtends  weg  en  haalt  zij  ze  ’s  middags  weer  op  en   brengt  ze  naar  de  sportvereniging  of  naar  muziekles.  Hij  werkt  nu  vaak  ’s  avonds  door  om   aan  zijn  uren  te  komen.  Als  zij  weer  wat  minder  kan   werken,  kunnen  Martijn   en  zij  weer   wat   meer  afwisselen   in   de   verdeling   van   werkzaamheden   en  hebben  ze  wat   meer   vrije   tijd.  Vrije  tijd  die  ze  graag  ook  wat  meer  willen  besteden  aan  vrijwilligerswerk.  Carolien   wil   graag   trainer   worden   van  het   hockeyteam   van   hun   dochtertje.   Martijn  zou   graag   wat   meer  tijd  willen  besteden  aan  zijn  hobby:  stadstuinieren.  In  de  gemeente  is  er  een  paar   jaar   terug   een   groep   opgericht   met   mensen   die   graag   tuinieren.   Toen   de     gemeente   aangaf   het   onderhoud   aan   het   groen   te   minimaliseren,   boden   zij   aan   om   dat   over   te   nemen.   Inmiddels   hebben   zich   veel   nieuwe   leden   aangetrokken.   Door   de   gemeente   hebben   ze   veel   vrijheid   gekregen   om   leuke   ideeën   uit   te   voeren   en   bewoners   zijn   er   enthousiast   over.   Carolien   heef   nog   een   kleine   rol   gespeeld   met   haar   achtergrond   om   bedrijven  te  interesseren  in  de  projecten.  Sommige  dragen  bij  aan  specifieke  projecten,   anderen   leveren   materiaal   waar   behoefte   aan   is.   Totdat   zij   besluit   eventueel   iemand  aan   te   nemen,   blijven   ze   beiden   nog   chauffeur   voor   de   kids   spelen   en   ’s   avonds   nog   flink   doorwerken.   Martijn   roept   zijn   dochtertje   en   zoontje   naar   beneden.   Hij   heeft   een   kwartier  geleden  al  op  afstand  de  verwarming  aangezet  in  de  elektrische  auto  die  in  de   garage   met   zonnepanelen  vannacht   heeft   staan   opladen.   “Opschieten,   jongens”,   roept   hij,”  ik  heb  nog  meer  dingen  te  doen  vandaag!”  

     

een  tablet  waar  alles  mee  wordt  bijgehouden  in  een  persoonlijk  dossier.    Op  die   manier   kan   ook   goed   maatwerk   worden   geleverd.   Alhoewel   een   uitkomst   voor   de   gemeente,   stellen   deze   dienstverleningsontwikkelingen   wel   de   noodzakelijkheid  van  het  gemeentehuis  ter  discussie.         Zorgkosten  zwengelen  schaaldiscussie  aan   Vanwege   de   toegenomen   budgettaire   druk   op   overheden,   op   welk   niveau   dan   ook,   blijft   er   vanuit   Den   Haag   een   roep   om   schaalvergroting.   Om   zelf   niet   achter   te   blijven,   heeft   in   Den   Haag   een   nieuwe   fusieronde   van   ministeries,   ZBO’s   en   ondersteunende  diensten  plaatsgevonden.  Gemeenten  delen  de  zorgen  van  Den   Haag  echter  niet.  De  zorg  is  voor  gemeenten  namelijk  goed  te  managen,  vooral   binnen   de   reeds   bestaande   samenwerkingsverbanden.   In   feite   is   het   volume   (aantal  zorgbehoevenden)  gestegen,  maar  financiering  en  pakket  zijn  in  essentie   vergelijkbaar.   Door   de   beleidsvrijheid   die   het   al   jaren   fungerende   wettelijke   kader  ze  biedt,  kunnen  ze  zich  blijven  onderscheiden  op  dat  gebied.  Wel  wordt   op  veel  nieuwe  gebieden  samenwerking  gezocht  vanwege  de  beperkte  middelen   daarvoor,   vooral   ruimtelijk.   Hier   zoeken   gemeenten   een   nieuwe,   minder   prominente   rol.   Samen   met   private   partners   worden   bijvoorbeeld   regionale   grondontwikkelbedrijven   opgezet.   Ook   op   het   gebied   van   beheer   van   gemeentelijke   wegen   en   infrastructuur   wordt   bovengemeentelijke   samenwerking   gezocht   om   schaalvoordelen   te   halen.   Bovendien   is   het   lastig   om   je  te  onderscheiden  op  deze  gebieden.        (Nieuwe)  regionale    samenwerkingsverbanden   Veel   Rijkstaken   op   ruimtelijk   gebied   zijn   nu   bij   provincies   en   regio’s   gelegd,   waardoor   deze   in   belang   zijn   toegenomen.   Om   de   slagkracht   van   de   regio   te   behouden,   vindt   er   op   regionaal   verband   veel   samenwerking   plaats   op   dat   gebied,   vooral   ook   in   ‘triple   helix’   vorm   (overheid-­‐bedrijfsleven-­‐ kennisinstellingen).  De  regio  Utrecht  presteert  economisch  bovengemiddeld  en   bedrijven   dragen   namelijk   graag   bij   aan   behoud   van   die   positie   door   in   PPS-­‐ verband  mee  te  investeren  in  infrastructuur  en  andere  basisvoorzieningen.  Door   de   samenwerking   tussen   markt   en   overheid   op   dat   niveau   zijn   de   ruimtelijke   ontwikkelingen  ook  veel  meer  afgestemd  op  wat  markttechnisch  te  realiseren  is.   De   markt   fungeert   nu   als   het   ware   als   een   rem   en   ‘reality   check’   op   ruimtelijke   ontwikkelingen   waar   voorheen   overheden   elkaar   op   beconcurreerden   om  

41        

41   7 december 2023

Bunniks'Nieuws

‘t Groentje MICHELINSTER IN WERKHOVEN!

Speeltuin Kamerlingh Onnesstraat in Odijk-West uitgebreid Na de bestaande speelplek eerst zelf te hebben opgeknapt, hebben buurtbewoners ook zelf de twee extra toestellen gefinancierd. “Toen de gemeente aangaf niet meer te kunnen investeren in uitbreiding, hebben we zelf maar de handen, en de buidels, bijeen geslagen,” vertelt initiatiefnemer Johan Kortenraad.

Chefkok en eigenaar Martijn Otjes van Chateau Beverweerd kan zijn geluk niet op. “We hadden nooit gedacht dat het zo snel zou kunnen gaan toen we drie jaar geleden het kasteel mochten gaan exploiteren.” In het rapport wordt de chef geroemd om zijn innovatieve gerechten met lokale producten. Dit is niet zijn “Als je met z’n allen wat geld bij enige succes, ook het hotel dat bij het elkaar legt, hoeft het je ook helemaal restaurant hoort werd vorig jaar al niet veel te kosten.Wij zijn ook zeer internationaal bekroond. blij met de hulp van lokale ondernemers die materiaal kosteloos Gemeente Bunnik schrijft te beschikking stelden.” prijsvraag uit voor mobiliteitsoplossingen Regionaal Grondbedrijf Het is best druk de afgelopen tijden presenteert 3e kwartaalcijfers op de wegen in en om Bunnik. De In ons artikel van vorige week gemeente wil graag ideeen horen uit schreven we al over de goede zaken de samenleving hoe dit verbeterd kan die makelaars doen deze tijden. worden. De insteek is om zoveel Eergisteren heeft ook het Regionale mogelijk mensen uit de auto te Grondbedrijf Kromme Rijn krijgen. Wat moet er gedaan worden Heuvelrug haar 3e kwartaalcijfers op het gebied van openbaar vervoer bekend gemaakt. Deze bleken en faciliteiten daarvoor? Hoe kan bijzonder positief. Morgen wordt in samenrijden gestimuleerd worden? de gemeenteraad van Bunnik Dit zijn slechts enkele vragen. Heb gesproken over de cijfers. De jij een goed idee? Kijk dan op de wethouder bouwen verwacht dat hem website van de gemeente voor meer vragen gesteld zullen worden over informatie over de wedstrijd en de waarom Bunnik geen grote projecten prijzen. heeft in deze markt. De wethouder legt alvast uit: ”We hebben deze constructie opgezet, ook met

marktpartijen, om risico’s die we in het verleden liepen te mijden. Als we nu in de regio weer allemaal onze eigen winsten willen maximaliseren, dan kunnen we bij de volgende crisis op de woningmarkt allemaal flink ons verlies nemen. Ik zal daarom de collegelijn van binnenplanse ontwikkeling en groei met verve willen verdedigen.” BHIK viert 1 jaar zonder faillisementen Wellicht is het u al opgevallen dat er al jaren geen lege panden meer zijn in de winkelstraten in de kernen. Dit is maar een van de tekenen dat het goed gaat met de lokale Bunnikse ondernemers. Zo goed zelfs, dat op een bijeenkomt van het BHIK gisteren gevierd is dat er sinds november vorig jaar geen enkele Bunnikse onderneming failliet is gegaan. De burgemeester en de wethouder economie waren ook aanwezig en feliciteerden de ondernemers met dit heugdelijke nieuws. Huanan Pharmaceutical Group nieuwe aanwinst voor Science Park De Chinese pharmaceutische reus zal haar vergrijzingsonderzoekscentrum onderbrengen op het Sciene Park. In een persverklaring stelt het bedrijf dat de reputatie van en expertise in onze regio op dit gebied wellicht een van de beste is in de wereld. Het bedrijf wil graag leren van hoe in Nederland wordt omgegaan met vergrijzings- en welvaartsziekten. Ook China begint te kampen met deze problematiek.

     

maximale,   en   onrealistische,   (grond)winsten   te   behalen.   De   samenwerkende   gemeenten   in   de   regio   faciliteren   deze   ontwikkelingen,   maar   stellen   wel   bepaalde   basiskaders   (%   sociale   huisvesting,   bijv.).   Het   is   een   systeem   van   wederzijdse  ‘checks  and  balances’.  

 

Kansen  en  uitdagingen   Dit  scenario  stelt  de  gemeente  Bunnik  voor  een  aantal  interessante  uitdagingen   en  kansen:     • Hoe   creëren   we   de   juiste   balans   tussen   reguleren   versus   loslaten?   Wat   zijn   taken  die  zich  daar  het  beste  voor  lenen?   • Welke  rol  ambiëren  wij  als  gemeente  en  welk  ambtelijk  apparaat  is  daarvoor   nodig?   • Welke  competenties  dienen  we  te  ontwikkelen  om  onze  veranderende  rol  te   vervullen?   • Wat   is   onze   rol   ten   aanzien   van   verduurzaming   op   het   gebied   van   wonen,   werken  en  mobiliteit?    Vooral  in  relatie  tot  bijv.  Uithof/Science  Park  (en  OV).   • Wat  kunnen  we  als  gemeenten  doen  om  een  creatieve  netwerkeconomie  te   creëren  en  het  stimuleren  van  (lokaal)  ondernemerschap?   • Op   welke   wijze   geven   we   vorm   en   inhoud   aan   de   nieuwe   relatie   met   burgers,   maatschappelijke   partners   en   het   bedrijfsleven   en   welke   rol   speelt   technologie  daarbij?   • Hoe   kunnen   we   de   regeldruk   verminderen   om   ruimte   te   creëren   voor   nieuwe   initiatieven?   • Hoe   kunnen   we   onze   dienstverlening   richting   burgers   en   bedrijven   verder   digitaliseren?  Wat  is  de  rol  van  het  gemeentehuis?   • Hoe  kunnen  we  ons  binnen  de  regio  positioneren  als  proeftuin  voor  stedelijke   vernieuwing  (verduurzaming,  wonen,  mobiliteit)?        

42        

42  

     

43  

                  HANDELINGPERSPECTIEVEN      

                 

43        

     

44  

Fokkemaat  scenario   De  wind  tegen  hebben    

  De   rol   van   de   gemeente   in   dit   scenario   van   economische   stagnatie   is   een   verbindende   en   faciliterende.   De   gemeente   moet   ruimte   scheppen   door   regelgeving   te   verminderen   en   het   maatschappelijk   middenveld   kosteloos   te   adviseren  zodat  zij  in  staat  zijn  op  een  andere  manier  financiën  en  middelen   aan  te  trekken  en  daardoor  meer  in  staat  zijn  sterk  te  blijven.  In  dit  scenario  is   het  goed  mogelijk  dat  er  ook  een  nieuw  soort  economisch  verschijnsel  opgeld   gaat   doen:   burgers,   maatschappelijk   middenveld   en   bedrijven   die   een   soort   ruilhandel   in   diensten   opzetten.   De   gemeente   zou   een   soort   makelaarsrol   kunnen   vervullen,   vraag   en   aanbod   inventariseren   en   met   elkaar   in   contact   brengen.   Ook   op   het   gebied   van   huisvesting   voor   verenigingen   uit   maatschappelijk   middenveld   zou   dit   principe   goed   toepasbaar   kunnen   zijn,   maar  wellicht  dat  er  in  dit  scenario  ook  vrijwilligers  zijn  die  dit  op  zich  willen  

44        

 

nemen.  Wat  de  gemeente  vooral  niet  moet  doen  is  regisseren.  Ze  moet  zich   terughoudend  opstellen,  maar  wel  proberen  om  burgers  en  maatschappelijk   middenveld   uit   te   dagen   en   te   prikkelen,   plezier   en   trots   in   activiteiten   te   stimuleren.  De  gemeente  moet  burgers  en  organisaties  met  elkaar  verbinden   en   een   dialoog   laten   aangaan   over   gezamenlijke   belangen   en   wederzijdse   afhankelijkheid.   Vanuit   deze   dialoog   is   het   mogelijk   dat   maatschappelijke   activiteiten   en   sociale   cohesie   een   impuls   krijgen.   De   gemeente   zou   dit     kunnen  stimuleren  door  o.a.  digitale  platforms  te  faciliteren.  Een  voorbeeld  is   een   site   die   het   mogelijk   maakt   dat   mensen   gezamenlijk   gaan   eten,   waar   zowel  burgers  als  bedrijven  hun  diensten  voor  zouden  kunnen  aanbieden.     Op   economisch   gebied   wordt   verwacht   dat   voornamelijk   dienstverlenende   lokale   ondernemers   het   goed   blijven   doen,   denk   bijv.   aan   reparatie   en   onderhoud.   Daarnaast   blijven   er   kansen   liggen   op   het   gebied   van   recreatie   in   het   buitengebied.   Er   moet   ook   meer   ruimte   worden   gegeven   om   te   ondernemen,  door  bijv.  bestemmingsplannen  flexibeler  te  maken  en  te  ‘ont-­‐ regelen’.   Ook   kunnen   via   sociaal   ondernemerschap   slimme   combinaties   tussen   ondernemen   en   maatschappelijke   vraagstukken   worden   gestimuleerd.   Zo   kan   er   gekeken   worden   naar   hoe   je   vereenzaming   van   ouderen   kunt   voorkomen   door   hen   te   verbinden   met   nieuwe   en   creatieve   maatschappelijke   ondernemingen   (een   win-­‐win-­‐win   situatie:   kost   de   ondernemer   minder   geld,   de   gemeente   wellicht   ook   en   de   senior   is   er   ook   mee  uit  een  mogelijk  isolement  gehaald).  Een  optie  om  het  maatschappelijk   middenveld,   maar   ook   WMO/zorgtaken,   te   versterken   waar   de   gemeente   financieel  gezien  een  stapje  terug  dient  te  doen,  is  een  tegenprestatie  vragen   van   werklozen.   Aandachtspunt   hierbij   is   dat   deze   niet   moeten   concurreren   met  lokale  ondernemers.     Op   ruimtelijk   gebied   dient   er   gebouwd   te   worden   voor   waar   vraag   naar   is:   betaalbare   woningen,   voornamelijk   voor   gezinnen.   Qua   regelgeving   is   het   slim   om   woningsplitsing   makkelijker   te   maken   en   dat   senioren   bij   hun  

     

 

kinderen  kunnen  gaan  wonen  (bijv.  in  een  bijwoning).  Dit  pakt  ook  positief  uit   op  zorggebied.  Daarnaast  dient  de  gemeente  open  te  staan  voor  nieuwe  en   innovatieve  woonconcepten,  onder  meer  voor  ouderen,  ook  om  doorstroom   op   de   lokale   woningmarkt   te   stimuleren.   Gezamenlijke   projecten   tussen   corporaties   en   zorginstellingen   passen   hier   goed   in.   Wat   in   dit   scenario   ook   gepromoot   kan   worden   is   bijv.   stadstuinieren   op   door   de   gemeente   aan   te   wijzen  gronden  (bijv.  braakliggende  terreinen  of  openbare  gronden  die  in  het   kader   van   bezuinigingen   niet   goed   meer   te   onderhouden   zijn   door   de   gemeente)  en  het  gebruik  van  deelauto’s.       Bunnik   kan   zich   in   de   regio   blijven   onderscheiden   als   veilig   en   groen,   maar   wellicht   ook   als   sterke   gemeenschap   die   veel   voor   elkaar   vrijwillig   kan   betekenen   (bijv.   laagdrempelige   toegang   tot   sport).   Randvoorwaarde   voor   dat  laatste  is  dat  het  lukt  om  langs  eerdergenoemde  lijnen  de  gemeenschap   te   activeren   en   stimuleren.   Mocht   dat   niet   lukken,   dan   moet   de   gemeente   ook   accepteren   dat   het   niet   lukt   en   niet   proberen   zaken   kunstmatig   overeind   te   houden.   Dit   betekent   wel   dat   er   in   dat   geval   moeilijke   keuzes   gemaakt   moeten  worden  over  wat  de  gemeente  nog  wel  doet  en  wat  niet  en  hier  een   eerlijke  dialoog  over  aan  te  gaan  met  de  samenleving  en  vertegenwoordigers   uit   de   samenleving   (burgers,   bedrijven,   maatschappelijke   instellingen)   hier   sterk  bij  te  betrekken.          

45        

45  

     

46  

Eerste  stuurman  scenario   Anderen  aan  het  roer  laten  

    In   dit   scenario   past   een   beleid   van   regels   schrappen   en   minder   regelgeving   opstellen  (bijv.  inzetten  op  een  beleidsarme  periode).  De  regelgeving  die  er  is   moet   vooral   ruimte   bieden   en   aangepast   zijn   aan   de   nieuwe   realiteit,   zodat   initiatieven   niet   worden   gehinderd.   Het   vroegtijdig   betrekken   van   initiatiefnemers   is   hierbij   essentieel.   Hiervoor   moet   de   gemeente   een   goed   platform  bieden,  zodat  initiatieven  ook  sneller  naar  voren  komen  en  worden   gehoord.    De  gemeente  moet  minder  voorschrijven  en  kaders  bieden  op  basis   van   een   duidelijke   visie   en   heldere   afspraken,   zodat   eventuele   uitwassen   kunnen  worden  voorkomen.  Als  gemeente  dient  men  vast  te  stellen  wat  het   minimale  takenpakket  is,  waar  de  gemeente  verantwoordelijk  voor  is  en  waar   de   gemeentelijke   prioriteiten   liggen   (denk   aan:   veiligheid   van   de   openbare   ruimte,  infrastructuur  c.q.  denk  aan  collectieve  goederen).  Als  de  gemeente   zaken   wil   loslaten   dient   ze   te   accepteren   dat   dit   ook   risico’s   met   zich  

46        

 

meebrengt.   Het   vraagstuk   van   risicoaansprakelijkheid   dient   de   gemeente   samen   met   andere   overheden   te   adresseren   bij   het   Rijk.   De   rol   van   de   gemeente   verandert   in   dit   scenario   van   architect   naar   makelaar.   Dit   heeft   een   kleinere   organisatie   tot   gevolg   en   vergt   van   medewerkers   dat   zij   over   de   juiste   vaardigheden   beschikken   die   nodig   zijn   om   in   netwerkverband   te   opereren,  initiatieven  te  stimuleren  en  deze  in  goede  banen  te  leiden.     Op   het   gebied   van   duurzaamheid   moet   de   gemeente   zoveel   mogelijk   overlaten  aan  de  markt;  zowel  bedrijven  als  particulieren  zullen  de  kansen  die   er   zijn   zelf   oppakken.   De   gemeente   heeft   wel   een   taak   ten   aanzien   van     milieuregelgeving   (onder   andere   in   verband   met   veiligheid   en   volksgezondheid),  maar  regelgeving   op  dit  gebied  moet  vooral  stimuleren  en   geen   obstakel   vormen.   Daar   waar   mogelijk   dient   de   gemeente   bij   aanbestedingen   de   nadruk   te   leggen   op   verduurzaming   en   hierop   te   sturen   door   het   als   eis   te   stellen   bij   ontwikkelingen   (bijv.   nieuwbouw).   De   gemeente   moet   vooral   kaderstellend   te   werk   gaan   en   niet   teveel   regels   opstellen   om   duurzaamheid   te   stimuleren.   Daar   waar   mogelijk   dient   de   gemeente   de   regeldruk   te   verminderen.   De   gemeente   zou   gedrag   dat   niet   strookt   met   verduurzaming   kunnen   "straffen”   door   bijvoorbeeld   een   gedifferentieerd   OZB  tarief  te  hanteren  (of  via  een  andere  gemeentelijke  belasting).     In   dit   scenario   gaat   de   vraag   omtrent   het   ontwikkelen   van   een   nieuw   bedrijventerrein   ongetwijfeld   spelen,   maar   hierbij   dient   de   gemeente   de   keuze   te   maken   of   er   überhaupt   een   nieuw   bedrijventerrein   moet   worden   ontwikkeld  c.q.  of  de  gemeente  bedrijvigheid  wil  gaan  aantrekken  (denk  bijv.   aan   e-­‐commerce   bedrijven   die   een   fysieke   locatie   wensen   centraal   in   het   land).  Indien  de  gemeente  hiervoor  kiest,  dan  gaat  het  vooral  om  het  bieden   van   mogelijkheden   aan   ontwikkelaars   en   bedrijven   om   nieuwe   initiatieven   van   de   grond   te   krijgen.   Denk   hierbij   ook   aan   herplaatsing   van   bestaande   bedrijven  naar  een  nieuwe  (meer  wenselijke)  locatie  en  herontwikkeling  van   de  bestaande  locatie.  

     

 

  Wat   de   regionale   positie   van   Bunnik   betreft,   dient   de   gemeente   diversiteit   te   bieden  ten  aanzien  van  de  mogelijke  benutting  van  het  buitengebied.  Onder   meer  door  bestemmingsplannen  te  wijzigen  of  aan  te  passen  zodat  er  meer   functies   in   het   buitengebied   mogelijk   zijn   en   economische   initiatieven   worden  gestimuleerd.  Of  door  agrotoerisme  te  stimuleren  en  de  regelgeving   hierop   aan   te   passen.   Dit   kan   bijvoorbeeld   een   impuls   krijgen   indien   de   gemeente   de   stalling   en   het   toeristisch   gebruik   van   campers/campings   in   het   buitengebied  mogelijk  maakt,  of  door  toeristisch  verblijf  (bijvoorbeeld  in  de   vorm  van  bed  &  breakfasts)  toe  te  staan.    

47        

47  

     

48  

Schipbreukeling  scenario   Vrouwen  en  kinderen  eerst    

  In  dit  scenario  zijn  er  minder  middelen  beschikbaar  om  de  civil  society  sterk   te   houden,   zowel   bij   de   gemeente   als   bij   andere   mogelijke   partners.   Noodgedwongen  zal  de  gemeente  dan  ook  zaken  moeten  afbouwen  of  met   sommige   zelfs   moeten   stoppen.   Het   is   belangrijk   om   dit   goed   van   te   voren   aan  te  geven,  zodat  burgers  en  bedrijven  hiervan  op  de  hoogte  zijn  en  daar   waar   mogelijk   zelf   bepaalde   taken   op   kunnen   pakken.   Hetzelfde   geldt   voor   maatschappelijke   instellingen   en   andere   partners.   Om   lasten   te   verlichten   en   meer   ruimte   te   bieden,   dient   regelgeving   en   beleid   te   worden   verminderd.   Wellicht   dat   samenwerking   met   de   gemeente   Utrecht   uitkomst   kan   bieden   wat   betreft   voorzieningen   die   in   de   ene   gemeente   onder   druk   staan   (veel   vraag)   en   waar   in   de   andere   gemeente   juist   de   vraag   ernaar  daalt.   De   keuzes   die  over  de  voorgaande  zaken  worden  gemaakt  vergen  de  inzet  van  zichtbare  

48        

 

 

en  betrokken  volksvertegenwoordigers  die  in  dialoog  treden  met  burgers  en   bedrijven.     De   gemeente   zal   voornamelijk   een   minimale,   gemeentebrede,   basisvoorzieningenniveau   moeten   bieden.   Deze   zal   een   soort   vangnetfunctie   moeten  vervullen.  Onderscheid  tussen  en  maatwerk  voor  de  kernen  zal  niet   haalbaar  zijn.  Het  zullen  de  burgers  zelf  moeten  zijn  die  hier  vorm  en  inhoud   aan  geven.  Niet  in  elke  kern  zal  een  zelfde  voorzieningenniveau  financieel  te   realiseren   c.q.   te   behouden   zijn.   De   gemeente   zal   bijvoorbeeld   scherpe   keuzes   moeten   maken   ten   aanzien   van   de   vraag   in   welke   sportvoorzieningen   te  blijven  investeren  en  in  welke  niet.     Teneinde  het  lokale  ondernemersklimaat  te  borgen,  kan  de  gemeente  ervoor   kiezen   de   concurrentie   van   goedkope   aanbieders   (bijv.   kraampjes,   e.d.)   beperkt  of  niet  toe  te  staan.     Het   vele   groen   is   in   dit   scenario   nog   steeds   het   onderscheidende   kenmerk   van  Bunnik  binnen  de  regio.  Daarom  dient  deze  beschermd  en  behouden  te   worden.   Naast   het   buitengebied   dient   de   gemeente   in   haar   profilering   haar   ‘dorpse’  karakter  (groen,  rustig,  veilig,  gemoedelijk)  sterker  naar  buiten  uit  te   dragen  als  ‘unique  selling  point’.        

     

49  

Scheepsdokter  scenario   Koers  zetten  op  zorg    

    In   dit   scenario   kan   een   grote   rol   zijn   weggelegd   voor   burgerparticipatie.   Dit   moet   gezien   worden   als   een   continu   gezamenlijk   proces   waarin   de   rol   van   de   gemeente  voornamelijk  ligt  op  het  gebied  van  het  stellen  van  kaders  en  niet   per   se   het   opstellen   van   regels   en   voorschriften.   Er   zijn   in   dit   scenario   mogelijkheden   om   los   te   laten,   vooral   dat   wat   ‘van’   de   burger   is,   zoals   verenigingen.  Bij  dat  wat  ‘des  gemeentes’  is,  zoals  het  onderhoud  van  wegen,   etc.,   wordt   dit   een   stuk   moeilijker.   Door   de   langere   werktijden   is   tijd   in   dit   scenario   een   kostbaar   goed.   Dit   legt   druk   op   de   tijd   en   energie   die   mensen   kunnen   en   willen   besteden   aan   vrijwilligerswerk.   Om   dit   te   verhelpen,   kan   worden   gekeken,   indien   de   middelen   daarvoor   aanwezig   zijn,   om   een   onkostenvergoeding  te  verstrekken  aan  burgers  die  vrijwilligers  werk  doen,  in  

49        

 

 

bijvoorbeeld   het   verenigingsleven   en   de   (mantel)zorg,   en   om   hen   in   het   zonnetje  te  zetten.     Op   het   gebied   van   mobiliteit   kan   het   gebruik   van   deelauto’s   gestimuleerd   worden   en   kan   door   te   investeren   in   fietspaden   en   faciliteiten   voor   elektrische  fietsen  de  burger  meer  verleid  worden  om  de  auto  vaker  te  laten   staan.   Ook   goed   openbaar   vervoer   kan   uitkomst   bieden,   maar   dan   wel   met   een   directere   aansluiting   richting   bijvoorbeeld   Utrecht   Centraal,   maar   ook   het   Science   Park,   die   frequenter   is   en   minder   fijnmazig   (minder   haltes   en   kortere,   directere   routes).   Spitsbussen   met   dit   principe   zouden   het   goed   kunnen   doen,   vooral   als   er   ook   gekeken   wordt   naar   aparte   busbanen.   Wat   betreft   duurzaamheid   kan   de   gemeente   een   rol   spelen   door   burgers   aan   te   spreken   op   hun   verantwoordelijkheid   om   te   verduurzamen   (woning,   mobiliteit).   Doordat   de   gemeente   direct   grenst   aan   het   Science   Park   (kennisinstellingen,   bedrijven)   zou   Bunnik   ook   prima   als   proeftuin   voor   duurzame   concepten   kunnen   dienen.   De   dorpskernen   lenen   zich   qua   grootte   goed   voor   het   opzetten   van   dergelijke   proeftuinen   en   de   nabijheid   is   een   absolute  pré.     Op   economisch   gebied   zou   de   gemeente   innovatie   en   een   netwerkeconomie   verder   kunnen   stimuleren   door   bedrijfsverzamelgebouwen   te   faciliteren   voor   startende,   innovatieve   ondernemers,   welke   als   een   soort   incubator   kunnen   dienen.  Hier  kan  ook  het  Science  Park  een  rol  in  spelen  door  deze  hier  goed   bij   te   betrekken.   Bunnik   kan   dan   als   incubator   en   proeftuin   voor   startende   ondernemers   dienen   en   zich   op   deze   manier   onderscheiden   (denk   hierbij   aan   de  ambitie  van  de  gemeente   De  Bilt  die  ook  inzet  op  het  versterken  van  de   samenwerking   met   het   Science   Park   met   ruimere   faciliteiten   voor   grotere   en   gevestigde  bedrijven).      

 

50  

    Bijlage:    Voorbeeld  scenario/optie  matrix     Handelingsperspectieven/opties  

Fokkemaat  

Eerste  stuurman  

Schipbreukeling  

Scheepsdokter  

Categorie  

Gemeente  als  civil  society  makelaar  

˜˜˜  

˜˜š  

˜˜˜  

˜˜š  

Robuust  

Duurzaam  aanbesteden  

˜šš  

˜˜š  

˜šš  

˜šš  

Safety  net  

Betaalbaar  wonen  voor  gezinnen  

˜˜˜  

˜˜š  

˜˜˜  

˜˜š  

Robuust  

Inzetten  op  hoger  segment  woningen  

˜šš  

˜˜š  

ššš  

˜˜š  

Big  bet  

Flexibiliseren  bestemmingsplannen  

˜˜˜  

˜˜š  

˜˜˜  

˜˜š  

Robuust  

Aanleggen  busbaan  

˜šš  

˜˜š  

ššš  

˜˜š  

Big  bet*  

Agrotoerisme  faciliteren  

˜˜˜  

˜˜˜  

˜˜˜  

˜˜˜  

Robuust  

Nieuw  bedrijventerrein  

ššš  

˜˜š  

ššš  

˜˜š  

Big  bet  

Legenda:   ˜˜˜  :  optie  is  zeer  relevant/succesvol   ˜˜š:  optie  is  relevant/succesvol   ˜šš:  optie  is  enigszins  relevant/succesvol   ššš:  optie  is  niet  relevant/succesvol  

*  Het  onderscheid  tussen  een  ‘safety  net’  of  ‘big  bet’  met  een  (eventueel)  gelijke  score,  ligt  vaak  in  de  hoogte  van  de  benodigde  investering    

50        

     

51  

Bijlage:  Lijst  geïnterviewden     De  volgende  mensen  zijn  zo  vriendelijk  geweest  om  met  hun  tijd  en  expertise   belangrijke   input   te   geven   aan   de   totstandkoming   van   dit   document.   Wij   willen  hun  hartelijk  bedanken  voor  hun  bijdrage  in  dit  traject.     • Dhr.    J.G.S.M.  Burgman,  directeur,  BOVAG   • Dhr.  F.  de  Gelder,  directeur,  Utrecht  Science  Park   • Dhr.  P.  Hooimeijer,  Universiteit  Utrecht,  Sociale  Geografie  en  Demografie   • Dhr.    F.P.C.  Kloosterman,  teamleider  marketing,  communicatie  en  coöperatie,  Rabobank  Kromme  Rijnstreek   • Mevr.    H.A.  Smit,  Universitair  Medisch  Centrum  Utrecht,  Public  Health   • Dhr.  P.  Smit,  strategisch  adviseur,  Bestuur  Regio  Utrecht   • Dhr.  E.  Visser,  marketing  manager  en  woningmarktonderzoeker,  AM,  onderdeel  BAM   • Mevr.  S.  Terheggen,  strategisch  adviseur,  St.  Calibris          

51        

     

52  

Bijlage:  Overzicht  eigenschappen  scenario’s   Wonen,  inkomen  en  zorg  

Zorg  

Inkomensondersteuning  

Sociale  woningbouw  

Samenhang  

Onderscheid  kernen   Voorzieningenniveau   Behoefte  (ontwikkeling  vraag)   Mogelijkheden/middelen   gemeente   Organisatie  

52        

Scenario  1   Scenario  2   • ‘Privaat’  karakter     • ‘Privaat’  karakter     • Tweedeling   • Geringe  tweedeling   • Beperkte  zelforganisatie  lagere   • Zelforganisatie  onder  alle   inkomens   inkomensgroepen   • Beroep  op  gemeente   • Beperkt  beroep  op  gemeente   (inkomensondersteunend)   (inkomensondersteunend)   • Beleidsarm   • Beleidsarm   • Versobering  pakket  en  definitie   • Versobering  pakket  en  definitie   • Centralisatie  en  schaalvergroting   • Buurtgericht  en  maatwerk   voorzieningen     • Toegenomen  vraag   • Afgenomen  vraag   • Zorg  onderdeel  ervan  (gebruik   • Zorg  onderdeel  ervan  (gebruik  laag)   hoog)   • Versobering   • Grote  vraag   • Weinig  vraag   • Focus  op  (onderhoud)  bestaande   • Verduurzaming   voorraad   • Ruimte  voor  nieuwbouw/vervanging   • Focus  op  Utrecht     • Maatschappelijk  vastgoed   • Beperking  tot  kerntaken   • Door  bundeling  en   • Zorg  in  de  wijk  georganiseerd:  burgers  en   schaalvergroting   maatschappelijke/private  partners   • Gedreven  door  kostenbesparing   organiseren  zelf  samenhang   diverse  partijen  (privaat/publiek)   • Gedreven  door  maatwerk   (privaat/publiek)   • Geen   • Door  burgers  zelf  georganiseerd   • Beleidsarm  

Scenario  3   • ‘Collectief’  karakter     • Beroep  op  gemeente;  core  business   gemeente     • Beperkte  beleidsvrijheid   • Geen  maatwerk  mogelijk   • Pakket  als  rond  2013    

Scenario  1   Scenario  2   • Seniorenvoorzieningen:  zeer  groot   • Seniorenvoorzieningen:  zeer  groot   • Jeugdvoorzieningen:  zwak     • Jeugdvoorzieningen:  groot   • Zeer  beperkt   • Beperkt    

Scenario  3   • Seniorenvoorzieningen:  zeer  groot   • Jeugdvoorzieningen:  zwak   • Zeer  beperkt  

• Intergemeentelijke  samenwerking   • Samenleving  leading   (maatwerk  minder  mogelijk)   • Gemeente  ondersteunend/coördinerend   • Samenwerking  private  en  publieke   (intergemeentelijk  samenwerking  met   organisaties     maatwerk)  

Scenario  4   • ‘Collectief’  karakter     • Beroep  op  gemeente;  core  business   gemeente     • Beleidsvrijheid  aanwezig   • Pakket  als  rond  2013   • Maatwerk  mogelijk    

• Toegenomen  vraag   • Zorg  los  ervan   • Versobering  

• Afgenomen  vraag   • Zorg  los  ervan  

• Grote  vraag   • Focus  op  (onderhoud)  bestaande   voorraad   • Focus  op  Utrecht     • Beperking  tot  kerntaken   • Door  bundeling  en  schaalvergroting   • Gedreven  door  kostenbesparing  diverse   partijen  (publiek)  

• • • •

• Geen  

• Intergemeentelijke  samenwerking   (maatwerk  onmogelijk)   • Samenwerking  private  en  publieke   organisaties  

Weinig  vraag   Verduurzaming   Ruimte  voor  nieuwbouw/vervanging   Maatschappelijk  vastgoed  

• Zorg  in  de  wijk  georganiseerd   • Gedreven  door  maatwerk  (publiek)  

• Door  gemeente  mede  mogelijk   gemaakt   • Beleidsgestuurd   Scenario  4   • Seniorenvoorzieningen:  zeer  groot   • Jeugdvoorzieningen:  zeer  groot   • Beperkt     • Samenleving  leading   • Gemeente   ondersteunend/coördinerend   (intergemeentelijk  samenwerking  met  

 

53  

   

maatwerk)  

1  loket  hulpvraag?  

• Ja   • Geïntegreerd  met  RDWI  

Investeringscapaciteit   • Zwak   maatschappelijke  instellingen   Investeringscapaciteit  bedrijven   • Zwak   en  alternatieve  partners   • Leerlingenaantal  krimpt  sterk   Onderwijs   • Kwetsbaar   • Alternatieven  (privé-­‐onderwijs)     Grijs  vs  groen,  stad  vs   Scenario  1   platteland   Woonvraag:  Starters/laag   • Zeer  sterk   segment   Woonvraag:  Midden  segment   • Beperkt   Woonvraag:  Hoog  segment  

• Zeer  beperkt  

• • • •

Ja   Geïntegreerd  met  RDWI   Thuisservice   Sterk  

• Nee   • Wel  gehuisvest  bij  RDWI   • Zeer  zwak  

• Zeer  sterk  

• Zeer  zwak  

• Zeer  sterk  

• Leerlingenaantal  groeit  sterk  

• Leerlingenaantal  krimpt  licht   • Kwetsbaar     • Alternatieven  (privé-­‐onderwijs)  

• Leerlingenaantal  groeit  zeer  sterk  

Scenario  2  

Scenario  3   • Zeer  sterk  

• Zeer  sterk  

• Sterk  

• Gemiddeld  

• Zeer  sterk  

• Sterk  

• Beperkt  

• Zeer  sterk  

Scenario  1   Scenario  2   • Auto:  gelijk   • Auto:  toename   • Fiets:  toename   • Fiets:  gelijk   Ontwikkeling  vervoersstromen   • Elektrische  fiets:  sterke  toename   • Elektrische  fiets:  toename   • OV:  toename   • OV:  gelijk   Economische  ontwikkeling   Scenario  1   Scenario  2   Werkgelegenheid   • Krimp   • Groei   • Schaalvergroting   • Klein,  onderscheidend  en  gericht  op   Aard  ondernemen   • Prijs  leidend   beleving   • Lokaal  en  duurzaam   Ontwikkeling  Science  Park   • Beperkt   • Groei   Toerisme  en  recreatie   Scenario  1   Scenario  2  

53        

Scenario  4  

• Zeer  sterk  

• Schaalvergroting   • Local  sourcing   • Schaalvergroting   • Agrotoerisme  gericht  op  vakantie   • Agrotoerisme  gericht  op  wellness   • Agrotoerisme  gericht  op  vakantie  in   Economisch  model  buitengebied   in  eigen  land  en  lager   eigen  land  en  lager  marktsegment   marktsegment   Identiteit  gemeente   • Groen,  landelijk  en  vergrijsd   • Groen,  landelijk  en  voor  alle  doelgroepen   • Groen,  landelijk  en  vergrijsd   Bereikbaarheid  

Nee   Wel  gehuisvest  bij  RDWI   Thuisservice   Voldoende  

• • • •

Scenario  3   • Auto:  lichte  toename   • Fiets:  toename   • Elektrische  fiets:  sterke  toename   • OV:  toename   Scenario  3   • Krimp   • Schaalvergroting   • Prijs  leidend   • Beperkt   Scenario  3  

• Local  sourcing   • Agrotoerisme  gericht  op  wellness  

• Groen,  landelijk  en  voor  alle   doelgroepen   Scenario  4   • Auto:  sterke  toename   • Fiets:  gelijk   • Elektrische  fiets:  toename   • OV:  gelijk   Scenario  4   • Groei   • Klein,  onderscheidend  en  gericht  op   beleving   • Lokaal  en  duurzaam   • Groei   Scenario  4  

 

54  

   

• Beleving,  uniciteit  en  maatwerk  staan   centraal   Middelen  en  ambitieniveau   Scenario  1   Scenario  2   • Algemeen:  daling   • Algemeen:  daling   Gemeentefinanciën   •  Zorg/sociaal  gelijk  aan  ruimtelijk   • Zorg/sociaal  kleiner  dan  ruimtelijk   • Ambities:  beperkt   • Ambities:  licht  hoger   • Taken:  terugtrekken  moeilijk;   • Taken:  terugtrekken  mogelijk   Ambities  en  taken   balans  zorg/sociale  taken  en   ruimtelijk   Gemeentelijke  dienstverlening   Scenario  1   Scenario  2   • Digitalisering   • Digitalisering   Ontwikkelingen   • Snel  en  goedkoop   • Gemak,  maatwerk  en  snelheid   Gemeentelijke  taken   Scenario  1   Scenario  2   • Zorgtaken:  beperkt,  veel   • Zorgtaken:  beperkt,  weinig  aanspraak   Taken  gemeente   aanspraak  vanuit  burger   vanuit  burger   • Overig:  weinig  verandering   • Overig:  weinig  verandering   • Zorg:  beleidsarm   • Zorg:  beleidsarm   • Werk  &  inkomen:  beperkt   • Werk  &  inkomen:  beperkt   Beleidsvrijheid   • Ruimtelijk:  aanwezig   • Ruimtelijk:  aanwezig   Ontwikkelingen/aard  

• Goedkoop  en  dichtbij  

Individualistisch  ingesteld   Zeer  lage  mate  zelforganisatie     Beperkte  maatschappelijke  kracht   Zeer  laag    

Collectief  ingesteld   Zeer  hoge  mate  zelforganisatie     Grote  maatschappelijke  kracht    Zeer  sterk    

Scenario  3   • Algemeen:  daling   • Zorg  aanzienlijk  groter  dan  ruimtelijk   • Ambities:  zeer  beperkt   • Taken:  focus  op  zorg;  flink  bezuinigen   op  voornamelijk  ruimtelijke  taken  

• Beleving,  uniciteit  en  maatwerk  staan   centraal   Scenario  4   • Algemeen:  daling   • Zorg  beperkt  groter  dan  ruimtelijk   • Ambities:  gemiddeld   • Taken:  zorg  heeft  focus,  terugtrekken   mogelijk  

Scenario  3   Scenario  4   • Digitalisering   • Digitalisering   • Snel  en  goedkoop   • Gemak,  maatwerk  en  snelheid   Scenario  3   Scenario  4   • Zorgtaken:  hoofdzaak,  veel  aanspraak   • Zorgtaken:  hoofdzaak,  weinig   vanuit  burger   aanspraak  vanuit  burger   • Overig:  afname  (verdringingseffect)   • Overig:  afname  (verdringingseffect)   • Zorg:  aanwezig,  maar  amper  te   • Zorg:  aanwezig  en  te  benutten   benutten   • Werk  &  inkomen:  beperkt   • Werk  &  inkomen:  beperkt   • Ruimtelijk:  neemt  af   • Ruimtelijk:  neemt  af   • Individualistisch  ingesteld   • Collectief  ingesteld   • Lage  mate  zelforganisatie     • Hoge  mate  zelforganisatie     • Beperkte  maatschappelijke  kracht   • Grote  maatschappelijke  kracht   •  Laag   • Sterk  

Zelforganisatie  

• • • •

Beeld  verenigingsleven  

• Zwak    

• Sterk    

• Zwak    

• Zeer  sterk    

Relatie  gemeente-­‐samenleving  

• Terugtreden  lastig   • ‘RDWI  verband’  (uniform),  maar   open  voor  breder  gebied   • Hoogwaardig,  groen,  family   friendly  woonmilieu   • Aanvullend  (in  de  zin  van   verlichten  druk  op  voorzieningen   Utrecht)  

• Terugtreden  mogelijk   • ‘RDWI  verband’  (differentiatie  mogelijk)  

• Terugtreden  lastig   • ‘RDWI  verband’  voor  zorg  (uniform)  

• Onduidelijk  

• Terugtreden  mogelijk   • ‘RDWI  verband’  voor  zorg   (differentiatie  mogelijk)   • Onduidelijk  

• Hoogwaardig,  groen,  family  friendly   woonmilieu   • Aanvullend  (in  de  zin  van  verlichten  druk   • Aanvullend  (in  de  zin  van  meerwaarde   op  voorzieningen  Utrecht)   door  toevoeging  hoogwaardig   woonmilieu)  

Beeld/kracht  samenleving  

Samenwerkingsverbanden   Onderscheidend  vermogen    in   regio   Rol  in  regio    

 

54        

• • • •

• Goedkoop  en  dichtbij  

• Aanvullend  (in  de  zin  van  meerwaarde   door  toevoeging  hoogwaardig   woonmilieu)