sba maakt werk van de apotheek Bevorderen therapietrouw: Het belangrijkste middel is het gesprek

magazine 2 sba maakt werk van de apotheek

zomer 2015

Inclusief SBA STUDIEGID S met het cursusaanbod najaar 2015

Thema Therapietrouw

Bevorderen therapietrouw: Het belangrijkste middel is het gesprek Apotheek Koning bereikt positieve resultaten met telefonische uitgiftebegeleiding

Motiverende gespreksvoering: de techniek om je cliënten te motiveren

Arbeidsmarktmonitor 2015 Lichte stijging aantal vacatures in 2014

SBA Magazine is een uitgave van Stichting Bedrijfsfonds Apotheken. Eenentwintigste jaargang.

KORT

SBA Regionieuws Meld je aan! Wil je op de hoogte blijven van de producten en diensten van de SBA en welke activiteiten we specifiek in jouw regio organiseren? Dan is het SBA Regionieuws echt iets voor jou. SBA Regionieuws is een digitale nieuwsbrief die vier keer per jaar verschijnt. In de nieuwsbrief lees je over nieuwe diensten of producten die je bij je dagelijkse werk kunnen helpen. Ook informeren we je over themabijeenkomsten en workshops die in je regio gegeven worden. Het bevat een samenvatting van het regionale cursusaanbod en verschillende regionale vacatures. Het SBA Regionieuws verschijnt voor vijf verschillende regio’s. Blijf op de hoogte en meld je nu aan op www.sbaweb.nl. |

Inspiratie voor samenwerken in de eerste lijn Samenwerken met andere zorgverleners in de eerste lijn, wie doet het eigenlijk niet? En het is te verwachten dat er in de toekomst alleen maar meer samengewerkt gaat worden. Hoe kun je de samen­ werking met POH’ers, wijkverpleging en andere disciplines starten of intensiveren? Laat je inspireren op de speciaal ontwikkelde thema­ pagina ‘Samen werken in de eerste lijn’ op www.sbaweb.nl. Je vindt er informatie, praktijkvoorbeelden en hulpmiddelen om samenwerking te bevorderen. Ben je benieuwd wat jouw temperatuur is als het gaat om samenwerken in de eerste lijn? Doe dan de test ‘Samenwerkings­ thermometer’. Ontdek op welke samenwerkingstemperatuur je zit en ontvang tips en handvatten om de temperatuur naar het gewenste niveau te brengen! |

Service Document Apothekersassistent in de maak Voor de beroepsopleiding Apothekersassistent is een nieuw Kwali­ ficatiedossier ontwikkeld waarin verschillende keuzedelen zijn op­ genomen zoals het keuzedeel bereiden en aseptisch handelen. Het wordt schooljaar 2016/2017 van kracht. Het kwalificatiedossier om­ schrijft de kerntaken waaraan het onderwijs moet voldoen en geeft inzicht in de kennis en vaardigheden die een apothekersassistent moet bezitten als ze van school komt. Het nieuwe kwalificatiedossier geeft ROC’s richting bij het scholen en toetsen van leerlingen en wat apotheken mogen verwachten van een startende apothekers­ assistent. Maar de omschrijvingen zijn breed geformuleerd. Daarom laat de SBA nu een Service Document ontwikkelen. In het Service Document werken het werkveld en het onderwijs uit wat bepaalde kerntaken, kennis en vaardigheden concreet inhouden en wat het verwachte niveau is. Met het Service Document hebben de ROC’s straks een mooie en duidelijke leidraad in handen om het wat algemenere kwalificatiedossier te vertalen naar een onderwijs­ programma wat goed aansluit bij de praktijk. |

UiB: behoefterooster nu live! Uren in Balans (UiB) heeft een geheel nieuwe functie: het behoefte­ rooster. Met behulp van deze functie maak je eenvoudig een personeelsplanning. Het geeft je een goed overzicht en met behulp van het behoefterooster kun je snel je bezetting aanpassen aan de behoefte. Je kunt in het behoefterooster per dag, per dagdeel of zelfs per uur aangeven wat de wenselijke bezetting van de apotheek is. Je kunt hierbij de functies of de taken in de apotheek als uitgangspunt nemen. Het systeem geeft aan in hoeverre het gemaakte werkrooster op dat moment aansluit op de gewenste personeelsbezetting. Het laat bijvoorbeeld zien of er te weinig personeel staat ingepland. Is dat het geval, dan toont UiB ook welke medewerkers eventueel beschikbaar zijn. Benieuwd? Kijk op www.sbaweb.nl/uren­in­balans voor meer informatie. |

sba magazine | zomer 2015 | pagina 2

INHOUD

KIJK OP…

Thema Therapietrouw

Trouw…of ontrouw? 4 In de spotlight: Therapietrouw, fases en acties Bevorderen van therapietrouw is complex. Een artikel over de verschillende fases van therapietrouw en wat je als apothekers­ assistent op verschillende momenten kunt bijdragen.

8 Therapietrouw: de cijfers Wanneer is iemand eigenlijk therapie­ trouw? Hoeveel mensen nemen hun medicijnen niet goed in? Welke patiënten moet je het meest stimuleren? De cijfers over therapietrouw op een rij.

16 Motiverende gesprekken Hoe je een gesprek zo voert dat je de patiënt motiveert zijn medicijnen goed in te nemen, leer je in de cursus Motiverende gesprekken. Apothekersassistent Fiona Duraku volgde de cursus en vertelt.

17 Farmacogenetica Patiënten reageren soms heel anders op hetzelfde medicijn. Waarom dat zo is, kan met behulp van farmacogenetica verklaard worden. Een ontwikkeling waar je ook in de openbare apotheek mee te maken kunt krijgen.

18 Telefonische uitgiftebegeleiding werkt! Apotheek Koning bevordert de therapie­ trouw bij patiënten op een heel een­ voudige manier. Ze bellen patiënten die starten met hun medicatie na. Goed voor de patiënt, de assistent en de apotheek.

9 10 12 14

SBA Studiegids Overzicht SBA-cursussen, per onderwerp Gepland cursusaanbod najaar 2015, per regio Kennismakers Een kennismaking met de nieuwe cursussen Hormonen bij vrouwen, Allergie en Mannenklachten.

2 6 7 20 21 22 23

En verder Kort Van de Servicedesk: Zorgverlof wetgeving. Wat is er veranderd? Arbeidsmarktmonitor 2015: Aantal vacatures in apotheken licht gestegen SBA­regioadviseurs Het Vak en ik: Longassistent Anja Dekema Kennisquiz over Hormonen bij vrouwen Kort

In de meivakantie was ik met mijn familie en schoonouders een weekje op vakantie in Frankrijk. Bleek mijn schoonmoeder bij aankomst haar cholesterolmedicatie te zijn vergeten. Een hele week geen medicatie slikken, dacht ik toen, zou dat nou therapieontrouw zijn? Hoe dat precies zit, weet ik inmiddels. Ook dat gemiddeld 10% van de mensen die cholesterolmedicatie gebruiken, niet therapietrouw zijn (pagina 8). En daar zijn legio redenen voor. Soms zijn het praktische belemme­ ringen. Net zoals mijn schoonmoeder. Ze wil de medicatie wel slikken, maar vergeet het door omstandigheden gewoon. Voor belemmeringen van praktische aard hebben apotheken al veel mooie oplossingen gevonden (pagina 4). Therapietrouw wordt ook beïnvloed door de uitleg in de apotheek en of die informatie goed begrepen en ont­ houden wordt. Denk maar eens aan je eigen uitgiftegesprekken. Een patiënt heeft niet altijd aandacht voor wat je te vertellen hebt. Digitale zorgplatformoplossingen, zoals Umenz, kunnen een uitkomst zijn. Je patiënten kunnen thuis alle informatie nog eens rustig nalezen, instructiefilmpjes kijken en uitleg over hun aandoening bekijken op het moment dat het voor hen uitkomt. Wat ook helpt, is de patiënt nog eens bellen als een uitgiftegesprek aan de balie niet helemaal goed is verlopen. Bij Apotheek Koning passen ze deze tactiek met succes toe (pagina 18). Ze verbeteren de therapietrouw en als bijkomstigheid ook de gespreksvaardigheden van de assistenten aan de balie. Vaardigheden die je hard nodig hebt als je patiënten, die bewust hun medicatie niet volgens voorschrift gebruiken, wilt motiveren. De een leert deze vaardig­ heden in de praktijk. Anderen hebben een steuntje in de rug nodig, zoals Fiona Duraku (pagina 16). Zij volgde de cursus Motiverende gesprekken en merkt nu dagelijks in de praktijk hoe de vaardigheden, die ze opdeed, haar in staat stellen een bijdrage te leveren aan het bevorderen van therapietrouw bij patiënten. Mijn schoonmoeder slikt inmiddels weer stipt op tijd en trouw haar medicatie. Bij haar valt weinig eer meer te behalen in het kader van therapietrouwbevordering. Bij gemiddeld 30% tot 40% van de patiënten valt hier echter nog een wereld in te winnen. | Mariella Maarschalkerweerd Hoofdredacteur SBA Magazine [email protected]

sba magazine | zomer 2015 | pagina 3

IN DE SPOTLIGHT

Tekst | Mariella Maarschalkerweerd • Beeld | SBA

Duizend en één wegen om therapietrouw te bevorderen Waarom zijn mensen therapieontrouw? Een makkelijke vraag waarop geen makkelijk antwoord te geven is. Er zijn enorm veel aspecten die hierbij een rol spelen. De apotheker en apothekersassistent hebben als taak om de therapietrouw bij patiënten zo veel mogelijk te bevorderen. Waar begin je en welke middelen heb je tot je beschikking om die ingewikkelde taak uit te voeren? Bij chronisch gebruik van medicijnen kun je eigenlijk drie verschillende fases van therapietrouw onderscheiden: • De acceptatiefase; dit is de fase waarin een patiënt te horen krijgt dat hij een chronische aandoening heeft. Hij start met het gebruik van een medicijn en leert het inpassen in zijn dagelijkse ritme. • De uitvoeringsfase; dit is de fase waarin een patiënt het medicijn gebruikt. Dit gebeurt al dan niet volgens voorschrift. • De discontinuatiefase; dit is de fase waarin de patiënt gewenst of ongewenst stopt met het gebruiken van een medicijn. In elke fase ­ maar vooral in de eerste twee ­ kan jij een steentje bij­ dragen om de therapietrouw bij patiënten te bevorderen. Het gesprek met de patiënt is daarbij het belangrijkste middel.

Acceptatie In de acceptatiefase is de patiënt bezig zijn chronische aandoening te accepteren. Het innemen van medicijnen is nog geen gewoonte geworden. Denk bijvoorbeeld eens aan de keren dat jezelf een nieuw medicijn hebt gekregen. Je moet jezelf er echt aan helpen herinneren. Als een patiënt last heeft van bijwerkingen dan kan dat ook zorgen dat hij stopt met het medicijn of minder vaak inneemt. De informatie die jij hierover verstrekt in een eerste uitgiftegesprek en eventueel de extra begeleiding in deze fase vanuit de apotheek, stimuleert de therapietrouw. Belangrijk daarbij is het gesprek zo te voeren dat een patiënt zich begrepen voelt, je begrijpt en zelf meedenkt. Het mee­ geven van schriftelijke uitleg, uitleg met pictogrammen en/of het verwijzen naar online informatie­ en instructiefilmpjes helpt daarbij. Je kunt als apotheek extra begeleiding bieden. Bijvoorbeeld door patiënten die een eerste uitgifte gesprek hebben gehad voor een chronische aandoening, na te bellen (zie teamverhaal pagina 18) of een vragenlijst per mail te sturen (zie kader).

Uitvoering In de uitvoeringsfase gaat het er om hoe goed een patiënt de medi­ catie inneemt. Bijna elk apotheekinformatiesysteem (AIS) kan een signaal geven wanneer een patiënt zijn herhaalmedicatie te laat bestelt of ophaalt. Het wil niet direct zeggen dat een patiënt therapieontrouw is. Het is wel een moment om het gesprek over het gebruik en hoe dat verloopt aan te gaan. En alleen al het praten over therapietrouw bevordert het ook weer. Ook een tweede en vervolguitgifte gesprek is een goed moment om te vragen hoe het gebruik bevalt, of er bijwerkingen zijn of andere belemmeringen die het gebruik in de weg staan. Je komt er dan achter of iemand bewust of onbewust therapieontrouw is. Bij onbewuste therapieontrouw wil een patiënt de medicatie wel innemen, maar weet hij niet meer wanneer of hoe, of vergeet hij het door de hectiek van de dag. Deze patiënten kun je met instrumenten of extra informatie op allerlei manieren ondersteunen. Je kunt de toedienings­ en verpakkingsvorm beter op de gebruiker afstemmen. Doseerschema’s vereenvoudigen, baxterrollen, weekdozen, medicatiesynchronisatie of herhaalservice aanbieden. Of patiënten wijzen op instrumenten als SMS­service, medicijnwekkers of apps die je attenderen op een innamemoment.

’Soms is een patiënt nog zoekende in hoe hij zijn medicatie het best kan gebruiken. Duidelijke en relevante informatie geven helpt dan echt.’

Bij patiënten die bewust therapieontrouw zijn, bijvoorbeeld omdat ze zich al beter voelen of uit angst voor bijwerkingen, kun je het gesprek aangaan. In zo’n gesprek kun je er samen met de cliënt achter komen welke redenen hij of zij heeft om de medicatie wel of niet (goed) te gebruiken. En met het doorvragen bij weerstand

sba magazine | lente 2015 | pagina 4

en problemen kun je met goede uitleg angst voor bijwerkingen wegnemen. Hierbij is een aantal communicatieve vaardigheden van belang zoals luisteren, samenvatten, doorvragen (LSD­techniek) en motiverende gesprekstechnieken (red.: lees hier meer over op pagina 17). Het is een intensieve vorm van therapietrouw bevorderen en als apotheek kun je niet met alle patiënten zo’n gesprek voeren. Kies met welke groep cliënten je dit soort gesprekken wilt voeren. Bij­ voorbeeld op basis van aandoening of mate van therapieontrouw.

‘Patiënten die hun medicatie niet ophalen, bellen we. De reden kan soms heel verrassend zijn.’ Stoppen

‘Een herinnering per sms kan voor vergeetachtige patiënten een echte uitkomst zijn. Simpel maar effectief.’

In de discontinuatiefase stopt een patiënt gewenst of ongewenst met het nemen van zijn medicatie. Er zijn apotheken die uit het AIS de patiënten filteren die zijn gestopt met hun medicatie. Vooral bij chronische aandoeningen als astma/COPD, diabetes, hart en vaataan­ doeningen is het aannemelijk dat dit niet gewenst is. Als apotheek kun je de mensen die hun (herhaal)medicatie niet hebben opgehaald bellen om de reden van stoppen of niet ophalen te bevragen. Je kunt dan eventueel alternatieven aanbieden en in ieder geval de reden van stoppen in het patiëntendossier verwerken. |

Er zijn veel producten beschikbaar voor een apotheek om de therapietrouw te bevorderen. We lichten er twee uit die extra in het nieuws zijn of waren.

Umenz-zorgplatform

MeMo-traject

Het zorgplatform van Umenz heeft in maart de zorginnovatieprijs van de KNMP gewonnen. Umenz is een platform dat apotheken de mogelijkheid biedt schriftelijke en audiovisuele medische en farma­ ceutische informatie op maat te leveren voor iedere patiënt, onge­ acht opleidingsniveau en taalvaardigheid. Het zorgplatform geeft informatie op maat. En een cliënt die goed is geïnformeerd en de informatie ook goed begrijpt, wordt therapietrouwer. Het zorgplat­ form draagt hiertoe bij met duidelijke informatie, die meer aansluit bij de vraag of het probleem van de cliënt. Gebruikt de patiënt nieuwe medicatie, dan stuur je een week na de eerste of tweede uitgifte een e­mail met daarin een vragenlijst. Aan de hand van de antwoorden kun je snel achterhalen of het medicijngebruik goed gaat of aanpassing behoeft.

MeMo staat voor Medicatie Monitoring en optimalisatie en is een traject van Stichting Health Base en PharmaPartners. Het stelt je in staat om chronische patiënten gestructureerde begeleiding van eerste en tweede uitgifte te bieden en aansluitend actief te monitoren op therapietrouw. Er zijn MeMo­trajecten voor bijvoorbeeld osteoporose­ medicatie, astma/COPD­medicatie en cardiovasculaire­medicatie. Met behulp van de Eerste Uitgifte begeleiding uit het AIS (red.: alleen Pharmacom) herken je een nieuwe patiënt. Je registreert het contact in het EPD en het AIS maakt een actie aan die controleert op Tweede en vervolguitgifte. Vindt die uitgifte niet plaats, is er mogelijk sprake van therapieontrouw. Je kunt dan actie onder­ nemen en vastleggen. Je screent elke maand het medicijngebruik van patiënten en onderneemt actie daar waar wenselijk of nodig. In een pilot wordt nu gekeken of het traject beschikbaar te maken is voor alle apotheekinformatiesystemen.

Naast Umenz bestaan er soortgelijke zorgplatforms zoals Mijnmedi­ cijncoach en 2comply. Hoe je in de apotheek werkt met dit soort zorgplatformen kun je leren in onze nieuwste e­learningcursus Aan de slag met een digitaal zorgplatform. Lees meer op pagina 12.

Meer weten over deze projecten? Kijk op www.sbaweb.nl.

sba magazine | lente 2015 | pagina 5

VAN DE SBA SERVICEDESK

Tekst | Mariella Maarschalkerweerd • Beeld | SBA

Veranderingen in Wet arbeid en zorg Begin dit jaar is er een aantal wijzigingen doorgevoerd in de Wet arbeid en zorg. Dit heeft invloed op verschillende soorten zorgverlof, met name het bevallingsverlof en ouderschapsverlof. Wij praten je bij over de belangrijkste veranderingen en wat ze in de praktijk betekenen.

Bevallingsverlof in delen opnemen De duur van het zwangerschapsverlof (4­6 weken) en bevallingsverlof (10­12 weken) is gelijk gebleven (totaal minimaal 16 weken). Sinds 1 januari kun je dit verlof wel anders opnemen. Vanaf de zesde week na je bevalling kun je er voor kiezen om gedeeltelijk aan het werk te gaan en de resterende verlofdagen uit te smeren over een langere periode. De ‘uitsmeer’ periode mag maximaal 30 weken duren. Wil je je verlof anders opnemen? Dien dan hiervoor uiterlijk drie weken na je bevalling een verzoek in bij je werkgever.

Verlenging bij ziekenhuisopname baby Een andere belangrijke verandering is als je baby tijdens je bevallings­ verlof langer dan een week in het ziekenhuis ligt. Het bevallings­ verlof wordt dan verlengd met het aantal dagen dat je baby langer in het ziekenhuis ligt dan zeven dagen (dus vanaf de achtste dag), met een maximum van tien weken. Het uitgangspunt is namelijk dat een moeder de gelegenheid moet hebben om thuis tijd door te brengen met haar baby. Ligt je pasgeborene langere tijd in het ziekenhuis, dan is de verlenging toch niet langer dan deze tien weken. Om voor de verlenging in aanmerking te komen, meld je de start­ en de einddatum van de ziekenhuisopname bij je werkgever. En overhandig je een verklaring van het ziekenhuis waarin staat welke periode je kindje opgenomen is geweest.

Uitzondering Als je bevallingsverlof al is verlengd omdat je kindje te vroeg geboren is, dan geldt de verlenging door ziekenhuisopname (vanaf de achtste dag) alleen als die langer duurt dan de verlenging door de vroegge­ boorte. Dus stel, je kindje is twee weken te vroeg geboren en na de

bevalling ligt hij of zij drie weken in het ziekenhuis, dan wordt je bevallingsverlof niet verlengd. Ligt je kindje vier weken in het zieken­ huis, dan wordt je bevallingsverlof met één week verlengd.

Direct ouderschapsverlof Om ouderschapsverlof aan te kunnen vragen, moest je minimaal één jaar bij een werkgever in dienst zijn. Deze voorwaarde is komen te vervallen. Dat betekent dat je in principe altijd het recht hebt om je (resterende) ouderschapsverlof aan te vragen. Ook als je net geswitcht bent van baan. Daarnaast kan je in principe je ouderschapsverlof opnemen op elke door jou gewenste manier, tenzij jouw werkgever kan aantonen dat er zwaarwegende bedrijfs­ of dienstbelangen zijn. Belangrijk blijft om dit in goed overleg met je werkgever te doen.

Aanpassing arbeidsduur Vanaf 1 januari 2015 mag je eenmaal per jaar een verzoek indienen voor het aanpassen van je contractuele arbeidsuren. Voorheen was deze periode langer. Zijn er onvoorziene omstandigheden, dan mag je zelfs binnen een jaar een nieuw verzoek indienen. Ook heb je nu het recht om je werkgever te vragen om je arbeidsuren tijdelijk aan te passen. Hierbij blijft de werkgever het laatste woord houden. |

VRAGEN? Neem contact op met de SBA Servicedesk. Mail naar [email protected] of bel 0900 ­ 722 26 67 (1 ct p.m.; maandag t/m vrijdag 9.00 ­ 17.00 uur). Volg de SBA Servicedesk ook op Facebook: www.facebook.com/SBAservicedesk.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 6

INZICHT IN DUURZAME INZETBAARHEID

Tekst | Marie-Jeanne Bisscheroux • Beeld | SBA

SBA Arbeidsmarktmonitor 2015: Claudia van Paridon,

Thermometer van de apotheekbranche

projectleider Arbeidsmarktmonitor

Hoe staat het met de werkgelegenheid voor apotheekmedewerkers? Hoe is het gesteld met de werkdruk? En wat doen medewerkers om hun deskundigheid te bevorderen? Die gegevens vind je in de SBA Arbeidsmarktmonitor. De SBA registreert in de SBA Arbeidsmarktmonitor de arbeidsmarkt­ situatie in de branche openbare apotheken. 'Hiermee laten wij de trends en ontwikkelingen in onze branche zien. Leuk en nuttig om de gegevens te vergelijken met die van jouw apotheek, jouw collega’s en met je eigen werksituatie. Daarnaast geeft deze monitor hand­ vatten om onze dienstverlening goed af te stemmen op de arbeids­ situatie en behoeften in apotheken', aldus Claudia van Paridon, projectleider Arbeidsmarktmonitor. Wat valt op in de SBA Arbeidsmarktmonitor 2015?

Weinig doorgroei ‘Wat opvalt is dat er van de veertien functieniveaus die we onder­ scheiden binnen de apotheek er in de praktijk bij de meeste apotheken maar tot maximaal vijf niveaus gebruikt worden’, vertelt Claudia van Paridon. ‘Medewerkers blijven meestal steken op de functie waarop zij binnenkomen. Bovendien zitten de meeste medewerkers ouder dan dertig jaar op de top van hun salarisschaal. Er is weinig door­ groei naar andere en hogere functies binnen de apotheek. Hoe dat komt, willen we verder onderzoeken. Het is belangrijk om te zorgen dat medewerkers plezier houden in hun werk. Want uit onderzoek blijkt: hoe langer medewerkers bij een apotheek werken, hoe meer betrokken zij zich voelen.’

Minder BBL’ers Een trend die de laatste jaren doorzet is de terugloop van BBL­ studenten (Beroepsbegeleidende leerweg) in de apotheek. ‘De subsidie hiervoor vanuit de SBA is in 2011 vervallen’, aldus Claudia. ‘Daarnaast geven veel apotheken aan dat hen de tijd ontbreekt om BBL’ers goed te begeleiden. Hoe goed stageplaatsen ingevuld worden, is sterk afhankelijk van de regio. Dit blijkt mede afhankelijk van de regionale overlegstructuren tussen apotheken en ROC's’ (zie Kort nieuws, pagina 23).

Werk en nascholing Met de werkgelegenheid in apotheken is het redelijk goed gesteld. In 2014 is het aantal vacatures iets toegenomen. ‘De meeste vacatures vind je nog steeds in de Randstad, waar de meeste apotheken zijn. Ook zien we dat apotheekmedewerkers weer meer tijd besteden aan nascholing. Er is veel belangstelling voor e­learning. Daarnaast zijn speciale themabijeenkomsten zeer in trek. Vooral korte cursussen na werktijd, met actuele thema’s. De bijeenkomst Eerste Uitgifte werd in 2014 bijvoorbeeld heel druk bezocht. Een goede zaak, want jezelf ontwikkelen blijft belangrijk. Zeker in een tijd waarin de veranderingen razendsnel gaan!’ |

Vinger aan de pols De SBA Arbeidsmarktmonitor is de ‘thermometer’ van de arbeidsmarkt van de openbare apotheekbranche. De vorige Arbeidsmarktmonitor verscheen in 2012. Voorheen voerde een onderzoeksbureau de monitor uit met vragenlijsten. Om beter de vinger aan de pols te houden, voert de SBA het onderzoek voortaan jaarlijks zelf uit. ‘We beschikken al over veel data uit onderzoeken die wij regelmatig doen’, licht projectleider Claudia van Paridon toe. ‘Daarnaast doen we een beroep op diverse databronnen. Door deze aanpak kunnen we de ontwikkelingen beter volgen en samen met de branche verklaren, en zo de apotheken beter ondersteunen.’

Kijk op www.sbaweb.nl voor het volledige rapport van de SBA Arbeidsmarktmonitor 2015.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 7

WERKEN IN DE APOTHEEK

Tekst | Betty Rombout • Beeld | SBA

Cijfers en tips

Therapietrouw onder de loep Bert van Ochten is tijdens het autorijden een paar keer duizelig geworden. Hij denkt dat het van de ACE-remmers komt. Omdat hij geen ongeluk wil veroorzaken, stopt hij met de medicatie. Hoe kun jij als apothekersassistent er voor zorgen dat Bert therapietrouw wordt en blijft? Therapietrouw is de mate waarin het gebruik van met name genees­ middelen overeenkomt met wat de behandelaar heeft aanbevolen. Helaas zijn er mensen die afwijken van het advies. Gevolg? De ziekte kan onnodig langer duren of de patiënt wordt niet beter. Soms is het verkeerd innemen van medicijnen zelfs gevaarlijk en kan dit leiden tot ziekenhuisopname of overlijden.

Ziektes en cijfers Het niet trouw zijn aan de therapie is al meerdere decennia onderwerp van zorg. Sommige mensen vergeten het. Anderen willen liever geen geneesmiddelen gebruiken, omdat de bijwerkingen hen afschrikken. Soms is er gebrek aan kennis en/of onvoldoende ondersteuning van zorgprofessionals. Een internationale overzichtstudie over de periode 1948 en 1998 laat zien dat gemiddeld 25% de afgesproken therapie niet volgt. In Nederland liggen de cijfers zelfs rond de 30 ­ 40%. De Stichting Farmaceutische Kengetallen (SFK) heeft een aantal cijfers op een rij gezet (zie tabel), gebaseerd op input van 95% van de aan­ gesloten openbare apotheken. Gekeken is naar aflevergegevens van apotheken; haalt een patiënt minder dan 80% op van zijn benodigde medicatie, dan wordt dit als ontrouw aan de therapie gezien.

Meer cijfers De cijfers zeggen dat er geen verschil in therapietrouw is tussen mannen en vrouwen. Leeftijd heeft wel effect. Patiënten die jonger zijn dan 45 jaar zijn minder therapietrouw. Opvallend is het verschil in therapie­

trouw per regio en zelfs per apotheek. De regionale verschillen (zie tabel) zijn het grootst voor ADHD­middelen en astma/COPD­onder­ houdsmedicatie. Zo ligt het therapietrouwpercentage voor ADHD­ middelen in Amsterdam op 52,4% en in regio Epe, Raalte op 71,3%. Benieuwd naar de cijfers voor jouw regio en voor de verschillen tussen apotheken? Kijk op www.therapietrouwmonitor.nl bij menu­optie Therapietrouw­Ophalen medicatie.

Tips voor meer therapietrouw Informeer de patiënt over de (bij)werking van geneesmiddelen, alsook over de wijze en tijdstip van inname. Blijf hem ook na de start vragen stellen over zijn behandeling. Wijs de patiënt op hulpmiddelen, zoals het gebruik van apps. Print een overzicht uit met daarop welke medi­ catie hij wanneer in moet nemen. Of, biedt een online medicatie­ overzicht aan met herinneringssignalen. Wat te denken van het organiseren van een voorlichtingsdag rondom dit onderwerp? Tot slot, toon de patiënt – en dus ook Bert van Ochten – dat je er vertrouwen in hebt dat hij je advies wil en kan uitvoeren. |

MEER INFORMATIE? Ga naar www.therapietrouwmonitor.nl voor meer cijfers en informatie over dit onderwerp. Een andere site met informatie over therapietrouw is www.knmp.nl, tik ‘therapietrouw’ in het zoekvenster.

Ziekten

Geneesmiddelen

% Therapietrouw

Verschil hoogste/laagste % therapietrouw per regio

Diabetes

Orale Antidiabetica

93%

7%

Hart­ en vaatziekten

Bloedverdunners

93%

6%

Diuretica

92%

8%

Bètablokkers

92%

6%

Calciumantagonisten

93%

7%

ACE­remmers / All­antagonisten

93%

6%

Cholesterolverlagers

90%

6%

Astma/COPD

Onderhoudsmedicatie astma/COPD

64%

21%

Depressie

Antidepressiva

81%

11%

ADHD

Middelen ADHD

60%

23%

Bron: www.therapietrouwmonitor.nl

sba magazine | zomer 2015 | pagina 8

SBA Studiegids najaar 2015

De SBA organiseert door het hele land cursussen, workshops en teamtrainingen, onder meer over farmaceutisch inhoudelijke onderwerpen, kwaliteitszorg en communicatie. In deze SBA Studiegids vind je het ‘Gepland cursusaanbod voor het najaar 2015 per regio’, en het overzicht van alle klassikale SBAcursussen en e-learningcursussen die je kunt volgen via SBA E-studie. Bovendien belichten we de cursussen Allergie, Mannenklachten en Hormomen bij vrouwen, zodat je daar alvast mee kunt kennismaken. Wij hopen je te verwelkomen bij een van de cursussen! Aanmelding Aanmelden voor de SBA­cursussen kan op www.sbaweb.nl. Aanmelden voor de cursussen van SBA E­studie gaat via www.sbaestudie.nl. Docenten/trainers De docenten/trainers die de klassikale cursussen verzorgen, zijn ervaren en deskundig op het gebied van het cursusonderwerp en bekend met de praktijk van de apotheek. Cursusmateriaal Meestal wordt het cursusmateriaal voor klassikale cursussen, dat de SBA heeft samengesteld, voorafgaand aan de cursus thuisgestuurd; vaak is enige voorbereiding gewenst. Dit kan ook een online voor­ bereiding zijn. In dat geval ontvang je per mail een link. Bij sommige cursussen ontvang je het materiaal tijdens de eerste bijeenkomst. Locaties Alle locaties voor klassikale cursussen zijn met zorg uitgekozen. Wij streven ernaar locaties te selecteren die voor iedereen binnen rede­ lijke tijd te bereizen zijn. Kosten De kosten van de cursussen vind je in het overzicht ‘Gepland cursus­ aanbod voorjaar 2015 per regio’. De vermelde prijzen gelden voor

medewerkers en apothekers uit apotheken die de Cao Apotheken of de Cao Gezondheidscentra hanteren. Voor overige geïnteresseerden geldt een afwijkende prijsstelling. Meer informatie Wil je meer informatie? Neem dan contact op met de SBA, telefoon 030 600 85 20, of stuur een e­mail naar [email protected]. SANA en KAOF De cursussen van de SBA zijn met zorg ontwikkeld voor de apotheek, in samenwerking met apothekers en apothekersassistenten. Hierdoor bieden wij kwalitatief hoogwaardige, praktijkgerichte cursussen. Met de opgedane kennis en/of ontwikkelde vaardigheden kun je je vak nog beter uitoefenen en zal je in veel gevallen met meer zelfvertrouwen je cliënt te woord staan. Omdat wij het belangrijk vinden dat de kwaliteit van onze cursussen onafhankelijk wordt beoordeeld, vragen wij voor alle cursussen het SANA-keurmerk aan. Cursussen met het SANA-keurmerk tellen mee voor het kwaliteitsregister KAOF; de behaalde punten worden automatisch in je portfolio opgenomen. Wil je weten hoeveel KAOF-punten er aan een cursus zijn toegekend door SANA? Bekijk dan het overzicht op de volgende pagina of ga naar www.sbaweb.nl voor uitgebreide cursusinformatie.

Incompany cursussen De SBA organiseert ook incompany cursussen en trainingen op aanvraag. Gewoon bij jou in de apotheek, met je hele team! In principe zijn alle klassikale SBA-cursussen geschikt om incompany te organiseren. Heb je interesse om een incompany cursus in je apotheek te organiseren, neem dan contact op met jouw regioadviseur of een cursuscoördinator van de SBA (telefoon 030 600 85 20 of via de mail, [email protected]). Zij spreken de mogelijkheden, de data en de voorwaarden met je door.

CONTACTGEGEVENS SBA SBA (Stichting Bedrijfsfonds Apotheken)

T

030 600 85 20

@sbaapotheek

Postbus 219

F

030 600 85 30

www.facebook.com/sbaapotheek

3430 AE Nieuwegein

E

nascholing [email protected]

http://www.linkedin.com/company/

algemeen

stichting­bedrijfsfonds­apotheken

Fultonbaan 22 3439 NE Nieuwegein

I

[email protected]

www.sbaweb.nl

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 9

SBA STUDIEGIDS

Overzicht SBA-cursussen, per onderwerp Hieronder vind je een overzicht van alle klassikale­ en SBA E­studie­ cursussen. Daarin staat ook het aantal KAOF­punten vermeld dat je krijgt als je een cursus succesvol afrondt. Ben je geregistreerd in het kwaliteitsregister voor apothekersassistenten in de openbare farmacie (KAOF)? Dan tellen de KAOF­punten mee voor de honderd punten die je maximaal vijf jaar na je registratie moet hebben behaald om te voldoen aan de status ‘kwaliteitsgeregistreerd’.

Als je wilt dat een bepaalde cursus binnenkort bij jou in de regio of in je eigen apotheek (incompany) wordt georganiseerd, neem dan contact op met de SBA, telefoon 030 600 85 20. Kijk voor uitgebreide cursusinformatie en het meest actuele cursusaanbod op www.sbaweb.nl en www.sbaestudie.nl

Farmaceutisch inhoudelijke SBA cursussen Botten, spieren en gewrichten (bewegingsapparaat)

KAOF-punten

•

Osteoporose

K

5

•

Reuma *

E

4

Geneesmiddelengebruik

KAOF-punten

E = SBA E­studie

Maag en darm (spijsvertering)

K = klassikaal

KAOF-punten

•

Darmaandoeningen

K

9

•

Maagklachten

E

2

Neurologische aandoeningen

KAOF-punten

•

Hoofdpijn

E

2

•

Antibiotica

K

4

•

Neurologische aandoeningen

K

10

•

Bijwerkingen

E

4

•

Pijnbestrijding in de openbare apotheek

K

7

•

Omgaan met interactie *

E

3

•

Polyfarmacie

E

2

Oncologie

•

Rijgevaarlijke geneesmiddelen

E

2

•

•

Slaapmiddelen

E

2

•

Therapietrouw

E

2

Psychische aandoeningen

•

Voeding en geneesmiddelen

E

2

•

Bipolaire stoornissen en schizofrenie

K

12,5

•

Depressie, angst­ en eetstoornissen

K

12,5

Hart en bloedvaten

KAOF-punten

Borstkanker

KAOF-punten E

3 KAOF-punten

•

Antistolling en trombose

E

2

Seksualiteit en zwangerschap

•

Cholesterol

E

2

•

Anticonceptiepil

E

2

•

Cholesterol en hoge bloeddruk

K

4

•

Morning­after pil *

E

2

•

Hypertensie

E

4

•

Soa’s en geneesmiddelen

E

2

•

Zwangerschap, borstvoeding en geneesmiddelen

E

2

Huid en zintuigen

KAOF-punten

KAOF-punten

•

Oogmedicatie

E

2

Stofwisseling en hormonen

•

Psoriasis

E

2

•

Allergie

K

5

•

Diabetes: uitgiftebegeleiding

K

6

•

Diabetes

E

2

Luchtwegen

KAOF-punten

KAOF-punten

•

Astma en COPD

E

3

•

Overgangsklachten

E

2

•

Astma en COPD: inhalatie­instructie en

K

6

•

Schildklieraandoeningen

E

2

E

2

Urinewegen

uitgiftebegeleiding •

Keel­, neus­ en ooraandoeningen

KAOF-punten

•

Mannenklachten

K

5

•

Nieren en geneesmiddelen

E

2

•

Urineweginfecties

E

2

Zelfzorg

KAOF-punten

•

Aambeien en fissuren

E

2

•

Hoofdluis

E

2

•

Obstipatie

E

2

•

Wormen

E

2

•

Zelfzorg

E

2

*

SANA­keurmerk vervalt in juli 2015.

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 10

SBA STUDIEGIDS

Niet farmaceutisch inhoudelijke SBA cursussen Communicatie aan de balie

KAOF-punten

•

Aan de slag met een digitaal zorgplatform

E

2

•

Advies en verkoopvaardigheden

K

10

•

Agressie in de apotheek: de basisprincipes

K

3

•

Agressie in de apotheek: de praktijk

K

3

•

Begeleidingsgesprek nieuw geneesmiddel

K

3

•

Een goed gesprek

E

1

•

Goed contact

E

1

•

In gesprek met de cliënt

K

12,5

•

LSP (Landelijk Schakelpunt)

K

2

•

Motiverende gesprekken

K

8

Communicatie in het apotheekteam

E = SBA E­studie

Leerlingbegeleiding •

Leerlingbegeleiding in de apotheek

K = klassikaal

KAOF-punten K

15

K

20

K

15

(basismodule) •

Leerlingbegeleiding in de apotheek: coachend begeleiden

•

Assessorentraining

Weer aan het werk in de apotheek •

Speciale SBA E­studiecursus bestemd voor

KAOF-punten E

0

herintreders, inclusief boeken

KAOF-punten

•

Feedback geven

E

1

•

Operationeel management

K

23

SBA E-studie: voor professionele zorg in de apotheek SBA E­studie is dé online leeromgeving van de SBA. De cursussen van SBA E­studie geven je de mogelijkheid om achter je eigen pc, in je eigen tijd en in je eigen tempo gericht te werken aan vaardig­ heden en kennis die voor jouw functie belangrijk zijn. De cursussen zijn zo opgezet dat ze afwisselend, leuk en inspirerend zijn om te volgen. Dat zorgt ervoor dat je de lesstof beter onthoudt en je het geleerde meteen kunt toepassen in je werk.

Wil je graag online cursussen volgen en gebruikmaken van het uitgebreide aanbod van SBA E-studie? Sluit dan het voordelige abonnement voor SBA E-studie af. Voor maar € 49,- per jaar kun je zelf of via je apotheek het abonnement afsluiten en alle SBA E-studiecursussen doen die jij interessant vindt. Kijk op www.sbaestudie.nl voor meer informatie.

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 11

SBA STUDIEGIDS

Gepland cursusaanbod najaar 2015, per regio Noordoost Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

ADHD

Psychotische aandoeningen

ma. *) do. ma. do. do. ma. di. *) ma. di. ma. di. do. wo. di. do. ma. di. di. ma. di. wo. wo. ma. ma. *) *) do. do. *) *)

Hengelo Heerenveen Enschede Almelo Zwolle Hengelo Drachten Kampen Assen Nijverdal Enschede Almelo Hoogeveen Enschede Kampen Nijverdal Heerenveen Heerenveen Hengelo Zwolle Assen Leeuwarden Hengelo Zwolle Sneek Assen Sneek Hoogeveen Almelo Zwolle Drachten Leeuwarden

Middenoost Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

Antibiotica

Psychotische aandoeningen

wo. ma. *) ma. di. di. wo. do. di. ma. *) *) di. di. di. *) wo. *) di. *) *) di.

Doetinchem Arnhem Amersfoort Amersfoort Hilversum Utrecht Apeldoorn Apeldoorn Harderwijk Nijmegen Veenendaal Utrecht Hilversum Utrecht Arnhem Harderwijk Veenendaal Apeldoorn Amersfoort Hilversum Utrecht Nijmegen

Zuid Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

Advies en verkoopvaardigheden Angst, stress en paniek Antibiotica

*) do. *) di.

Breda Valkenburg Goes Venray

Allergie Antibiotica Cholesterol

Darmaandoeningen Depressie en bipolaire stoornissen Diabetes. Uitgiftebegeleiding

Hormonen bij vrouwen

LSP Landelijk Schakelpunt Mannenklachten Osteoporose Pijnbestrijding Polyfarmacie voor Farmaceutisch Consulenten

Astma en COPD. Inhalatie-instructie en uitgiftebegeleiding Cholesterol en hoge bloeddruk Continu verbeteren met Lean Diabetes. Uitgiftebegeleiding Hormonen bij vrouwen

Leerlingbegeleiding: de basis Osteoporose Pijnbestrijding Polyfarmacie voor Farmaceutisch Consulenten

28/09 oktober 17/09 05/10 12/11 17/09 21/09 13/10 oktober 09/11 08/12 12/10 10/11 26/11 30/09 13/10 29/10 05/10 27/10 10/11 23/11 01/12 30/09 25/11 19/10 02/11 oktober december 10/09 | 24/09 01/10 november november

30/09 12/10 oktober 05/10 29/09 17/11 | 24/11 02/12 | 09/12 24/09 03/11 19/10 oktober november 24/11 29/09 | 13/10 10/11 | 24/11 oktober 25/11 september 15/09 | 29/09 oktober november 10/11

oktober 12/11 oktober 27/10

19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 10.00 ­ 12.30 10.00 ­ 12.30 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00

19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00

19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19,00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00

19.00 ­ 22.00 09.30 ­ 16.30 09.30 ­ 16.30 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00

19.30 ­ 22.00

19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00

*) De exacte datum en tijd waren tijdens de productie van dit magazine nog niet bekend. Kijk op www.sbaweb.nl voor de meest actuele cursusinformatie.

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 12

Prijs € 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­

Prijs € 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 110,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ ­­­ ­­­ 70,­ 70,­ 110,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­

Prijs € 110,­ 70,­ 70,­ 70,­

SBA STUDIEGIDS

vervolg Zuid Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

Cholesterol en hoge bloeddruk

wo. *) *) di. di. ma. ma. do. di. wo. di. di. wo. ma. di. wo. do. di. do. *) ma.

Rosmalen Bergen op Zoom Bergen op Zoom Breda Goes Eindhoven Breda Breda Rosmalen Eindhoven Vlissingen Terneuzen Eindhoven Tilburg Tilburg Valkenburg Venray Middelburg Rosmalen Tilburg Rosmalen

Darmaandoeningen Diabetes. Uitgiftebegeleiding Epilepsie Hormonen bij vrouwen Leerlingbegeleiding. Coachend begeleiden Leerlingbegeleiding: de basis LSP Landelijk Schakelpunt Mannenklachten Parkinson en Huntington Pijnbestrijding

Polyfarmacie voor Farmaceutisch Consulenten Psychotische aandoeningen

16/09 oktober november 08/12 24/11 09/11 16/11 01/10 | 08/10 | 15/10 03/11 | 17/11 21/10 20/10 10/11 14/10 30/11 22/09 | 06/10 14/10 | 21/10 15/10 | 29/10 03/11 01/10 oktober 07/12

19.30 ­ 22.00

19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 09.30 ­ 16.30 09.30 ­ 16.30 10.00 ­ 12.30 19.00 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00

West Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

ADHD Advies en verkoopvaardigheden Antibiotica

*) *) do. wo. *) *) di. di. di. di. do. di. *) *) *) *) *) *) do. ma. *) wo. *) *) do. *) *) *) *) wo.

Hoofddorp Nieuwerkerk a/d IJssel Lisse Naaldwijk Hellevoetsluis Hoofddorp Rotterdam Lisse Zoetermeer Rijswijk Gorinchem Leiden Hellevoetsluis Rijswijk Zoetermeer Leiden Rotterdam Dordrecht Bodegraven Rijswijk Ridderkerk Bodegraven Gorinchem Ridderkerk Leiden Ridderkerk Dordrecht Rotterdam Naaldwijk Zoetermeer

Astma en COPD. Inhalatie-instructie en uitgiftebegeleiding Borderline en persoonlijkheidsstoornis Cholesterol en hoge bloeddruk

Darmaandoeningen Diabetes. Uitgiftebegeleiding Hormonen bij vrouwen

Leerlingbegeleiding. Coachend begeleiden Osteoporose Parkinson en Huntington Pijnbestrijding Polyfarmacie voor Farmaceutisch Consulenten Psychotische aandoeningen

oktober november 01/10 07/10 oktober november 24/11 10/11 29/09 13/10 19/11 01/12 november november oktober oktober oktober november 10/12 09/11 | 16/11 | 23/11 september / oktober 04/11 oktober oktober 08/10 november oktober november november 25/11

19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00

19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00 19.00 ­ 21.30

13.30 ­ 16.30 09.30 ­ 16.30 19.30 ­ 22.00

19.00 ­ 22.00

19.30 ­ 22.00

Noordwest Cursus

Aanmelden via www.sbaweb.nl Lesdag + data Lestijden

Locatie

Cholesterol en hoge bloeddruk Darmaandoeningen Hormonen bij vrouwen

*) *) *) di. *) di. *) *)

Heerhugowaard Alkmaar Amsterdam Alkmaar Zaandam Amsterdam Amsterdam Haarlem

Pijnbestrijding Polyfarmacie voor Farmaceutisch Consulenten Psychotische aandoeningen

oktober november november 01/12 december 06/10 | 20/10 november oktober

19.00 ­ 22.00 19.30 ­ 22.00

*) De exacte datum en tijd waren tijdens de productie van dit magazine nog niet bekend. Kijk op www.sbaweb.nl voor de meest actuele cursusinformatie.

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 13

Prijs € 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ ­­­ ­­­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 110,­ 110,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­

Prijs € 70,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ ­­­ 70,­ 70,­ 110,­ 110,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­

Prijs € 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 70,­ 110,­ 70,­ 70,­

SBA STUDIEGIDS

Tekst | SBA • Beeld | SBA

Kennismakers We hebben een drietal nieuwe cursussen toegevoegd aan ons klassikale aanbod: Hormonen bij vrouwen, Mannenklachten en Allergie. Ook laten we je graag kennismaken met twee nieuwe SBA E­studiecursussen: Een goed contact en Aan de slag met een digitaal zorgplatform. Wat kun je van deze cursussen verwachten? Je leest het hier.

Hormonen bij vrouwen (klassikaal) Hormonen beïnvloeden het leven van een vrouw soms behoorlijk. Ze hebben effect op de menstruatiecyclus en zwangerschap, maar kunnen ook voor diverse klachten zorgen. Hormonen worden daar­ naast gebruikt in bepaalde geneesmiddelen en bij de bestrijding van sommige vormen van kanker. Hoe het allemaal precies zit, ontdek je in deze cursus. Met behulp van een online voorbereiding verdiep je je in een breed scala aan onderwerpen zoals: • Hormonen algemeen en vrouwelijke geslachtshormonen • Hormonen in geneesmiddelen en anticonceptiva • Klachten rondom de cyclus zoals PMS, menstruatiepijn, endometriose en de overgang • Hormoon gerelateerde zwangerschapsklachten en hormonen bij kinderwens • Hormonentherapie bij kanker Tijdens de bijeenkomst wissel je ervaringen uit met medecursisten en maak je praktijkgerichte opdrachten. Met behulp van deze cursus begrijp je welke rol deze hormonen spelen. Je kunt voor vrouwen die met hormoon gerelateerde vragen in de apotheek komen een professionele gesprekspartner zijn en je kunt ze helpen met een goed advies. |

Allergie (klassikaal) Zijn allergieën eigenlijk altijd aangeboren of kun je deze ook later in je leven ontwikkelen? Waarom kan de ene cliënt in levensgevaar komen door zijn allergie, terwijl de ander alleen maar uitslag krijgt? In deze cursus leer je wat allergieën zijn, hoe ze ontstaan en hoe ze behandeld worden. Ook leer je deze kennis gebruiken in de praktijk, als je cliënten met allergie adviseert. In de klassikale bijeenkomst ga je samen met andere cursisten aan de slag met verschillende casussen en leer je de adrenaline auto­injector te gebruiken. Na afloop van de cursus Allergie kun je cliënten: • informeren over allergieën en de bijbehorende therapieën; • adviseren over zelfzorgmiddelen tegen allergische klachten; • adviseren over de verschillende manieren om allergenen te vermijden; • met acute ernstige allergische klachten behandelen met een adrenaline auto­injector. |

Kennisquiz Ben je benieuwd naar wat je al weet over hormonen bij vrouwen? Doe dan de Kennisquiz op pagina 22.

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 14

Een goed contact (SBA E­studie) In de apotheek voer je veel gesprekken. Vaak voer je deze gesprekken op gevoel. Toch is het goed eens stil te staan bij wat je dan precies doet. Hoe voer je nu eigenlijk een goed gesprek? Deze cursus geeft je hand­ vatten voor het voeren van een goed gesprek, zodat de cliënt tevreden naar huis gaat en jij het beste uit jezelf haalt. Na afloop van de cursus kun je: • het gesprek goed voorbereiden; • verschillende gesprekstechnieken inzetten: luisteren, samenvatten en doorvragen; • het non­verbale gedrag van je gesprekspartner aflezen en benoemen; • je communicatiestijl afstemmen op die van je gesprekspartner. |

Mannenklachten (klassikaal) Als mannen een geneesmiddel krijgen voorgeschreven voor prostaat­ kanker, plasproblemen of erectiestoornissen, wil je hen als apothekers­ assistent goed kunnen informeren. Dat is in het geval van deze mannen­ klachten niet altijd gemakkelijk. Vaak vinden mannen het zelf vervelend om over de klacht te spreken en soms weet je als apothekersassistent niet precies hoever je kunt gaan bij het informeren van de cliënt. In deze cursus leer je op een deskundige en cliëntgerichte wijze zorg verlenen aan mannen die in verband met prostaatkanker, plasklachten of erectiestoornissen in de apotheek komen. En je leert ze uitleg geven over de werking en bijwerkingen van relevante geneesmiddelen. Met behulp van een online voorbereiding neem je de theorie door. Op de bijeenkomst neem je die aan de hand van een quiz en interactieve presentatie nog even kort met elkaar door. Vervolgens bespreken we en wisselen we ervaringen uit over welke voorlichting je geeft bij de uitgiften van verschillende geneesmiddelen die worden voorgeschreven aan mannen met prostaatproblemen, plasproblemen en erectiestoor­ nissen. Vervolgens werk je in kleine groepjes uit wat de apotheek kan betekenen voor een cliëntengroep met een van deze aandoeningen. |

Aan de slag met een digitaal zorgplatform (SBA E­studie) Een belangrijk deel van je werk is het informeren van cliënten van de apotheek over de door hen gebruikte geneesmiddelen. Dat is vaak een intensieve en tijdrovende activiteit onder niet ideale omstandigheden. Denk maar aan die volle apotheek en een weinig privacy biedende balie. Je apotheek gaat nu gebruikmaken van een digitaal zorgplatform of gaat daar mogelijk binnenkort gebruik van maken. Het platform is een hulpmiddel om jou en de cliënt te helpen met het informatieproces. In deze cursus leer je wat de mogelijkheden van het platform zijn en krijg je tips hoe je het werken met een digitaal platform praktisch organiseert in de apotheek. Ook leer je hoe je cliënten continu kunt begeleiden door bijvoorbeeld vanuit een platform de benodigde informatie en instructies te mailen naar cliënten en je cliënten weg­ wijs te maken in het platform zodat ze het zelf zo optimaal mogelijk kunnen gebruiken.

Kijk op op www.sbaweb.nl voor meer informatie over deze klassikale en SBA E­studie cursussen of om je aan te melden!

Nu tijdelijk gratis toegankelijk! Voor meer informatie kijk op sbaweb.nl. |

sba studiegids | najaar 2015 | pagina 15

NASCHOLING

Tekst | Liesbeth Kuipers • Beeld | FFU

Fiona Duraku: ‘Op open vragen krijg je een veel beter antwoord’ Hoe ervaren deelnemers de cursussen van de SBA? We vroegen het apothekersassistent Fiona Duraku. Zij volgde eind vorig jaar de cursus Motiverende gesprekken. Fiona kijkt met veel plezier terug op de cursus, die zij met twaalf mededeelnemers volgde. ‘Het was heel leerzaam, vooral door de vele rollenspellen. De docent leerde ons daarmee te denken vanuit de patiënt. Want je kunt als apothekersassistent wel vinden dat de patiënt zijn medicijnen gewoon moet innemen, maar misschien is dat wel heel moeilijk voor hem. Bijvoorbeeld omdat hij last heeft van bijwerkingen. De docent zette dat heel aansprekend neer en daagde ons uit daarop te reageren. In het begin was dat wel moeilijk, maar naarmate we meer oefenden – en dat deden we vaak, in kleine groepjes – ging dat telkens beter.’

Open vragen De grootste eye­opener vond Fiona wat je met het stellen van open vragen kunt bereiken. ‘Eerder vroeg ik bijvoorbeeld: ‘Neemt u het medicijn wel twee keer per dag in?’ Nu vraag ik: ‘Hoe vaak neemt u het middel in per dag?’ Op open vragen krijg je een veel beter antwoord. En daarop kun je als assistent dan beter inspelen. Dat was precies de reden dat ik deze cursus wilde volgen. Voorheen probeerde ik direct een oplossing te zoeken en belde ik al snel de huisarts om te overleggen over een ander middel. Ik vroeg me af of dat niet anders kon. Door de cursus weet ik nu dat het anders kan.

Behalve open vragen stellen, leerde ik in de cursus wat de waarde is van goed luisteren, doorvragen en samenvatten. Ook leerde ik de mensen zelf de voor­ en nadelen van geneesmiddelen te laten af­ wegen, hun eigen keuze te maken en daardoor de middelen beter te gebruiken. Dus stel, een patiënt vergeet telkens zijn geneesmid­ delen te slikken. Mijn doel is met hem zo’n gesprek te hebben dat de patiënt daardoor zelf denkt dat hij het anders moet doen, omdat dat zijn gezondheid verbetert. Eén sheet van de docent is mij wat dat betreft echt bijgebleven. Daarop stond: ‘Je moet een rups zelf een vlinder laten worden’. Met alleen al de basis­gesprekstechnieken is het mogelijk bij te dragen aan een betere therapietrouw. Dat merk ik nu dagelijks in de praktijk!’

Oefenen Op beide cursusdagen krijg je goede uitleg, maar ook heel veel uitleg, zegt Fiona. ‘Het is dus wel opletten geblazen en van belang veel op te schrijven. Want tussen beide cursusdagen door moet je ook oefenen in de praktijk. Dat valt in het begin niet mee; het is dan fijn aantekeningen te hebben waarop je kunt terugvallen. Maar uiteindelijk leer je een goed gesprek te voeren door het te blijven oefenen. En inmiddels zou ik niet meer anders kunnen!’ |

Kijk voor meer informatie over de cursus Motiverende gesprekken en voor cursusdata op www.sbaweb.nl

sba magazine | zomer 2015 | pagina 16

DE BRANCHE

Tekst | Betty Rombout • Beeld | SBA

Over farmacogenetica:

Wat moet ik als apothekersassistent weten? Op 17 maart vond het KNMP Voorjaarscongres plaats met als thema ‘farmacogenetica’. Dit onderzoeksgebied houdt zich bezig met de relatie tussen variatie in ons DNA en de reactie op medicijnen. In dit artikel gaan we nader in op de ins en outs van farmacogenetica. Veel medicijnen worden in de lever afgebroken door enzymen. De activiteit van deze enzymen verschilt tussen individuen, is erfelijk bepaald en beïnvloedt de manier waarop de lever medicijnen af­ breekt. Jesse Swen, ziekenhuisapotheker LUMC (Leids Universitaire Medisch Centrum): ‘De farmacogenetica kijkt naar de verschillen in het DNA en linkt dit aan het verschil in respons op een geneesmiddel. Doel is om mensen in één keer goed te behandelen met het juiste middel én dosis.’

Diverse medicatie Voor meer dan tachtig medicijnen voor een variëteit aan ziektebeelden zijn adviezen opgesteld. Swen noemt een aantal voorbeelden. ’Denk aan capecitabine, een veel gebruikt geneesmiddel bij de be­ handeling van darm­, borst­ en maagkanker. Een deel van de mensen ervaart ernstige bijwerkingen. Door vooraf te testen op bepaalde varianten in het DPYD­gen, kun je ernstige klachten voorkomen. Abacavir, toegepast bij de behandeling van HIV, is een ander voor­ beeld. Van antidepressiva weten we dat er enorme verschillen zijn in hoe snel mensen deze middelen afbreken en dat heeft effect op de werking.’

In de apotheek De ziekenhuisapotheek krijgt steeds meer te maken met farmaco­ genetica, maar inmiddels ook de openbare apotheek. Jesse Swen: ‘Als de gegevens van een patiënt met een DNA­paspoort ingevoerd zijn in het medicatiebewakingssysteem, dan krijgt de assistent bij aflevering van medicatie waarvoor een advies beschikbaar is, een pop­up in het scherm. Middel of dosis kan dan aangepast worden aan

het DNA van de patiënt. Heeft de patiënt nog geen DNA­paspoort, dan kan de assistent in bepaalde gevallen een DNA­test in het zieken­ huis adviseren. Denk aan een patiënt die nortriptyline gebruikt en problemen ervaart bij een normale dosis.’ Voor een test is meestal verwijzing door huisarts, specialist of apotheker nodig. Enkele ziekenhuislabs bieden de test rechtstreeks aan.

Toekomst De kennis over de relatie tussen variatie in het DNA en de respons op geneesmiddelen neemt snel toe. Eventuele bijwerkingen bij de patiënt zijn te verklaren waarop we dosis of middel aanpassen. Maar wanneer zetten we farmacogenetica in als screening vooraf? Wie betaalt dit? De toekomst zal het leren. Een toekomst waarin voor de apotheek een grote rol is weggelegd. Jesse Swen: ‘De kennis van geneesmiddelen, geneesmiddeleninteracties en farmacologie is immers in de apotheek volop aanwezig.’ |

MEER INFORMATIE? Op www.knmp.nl vind je veel informatie over farmacogenetica. Ook in medicijnbijsluiters tref je hier steeds vaker informatie over aan. De G­standaard geeft daarnaast ook veel inzicht: www.z­index.nl.

Meer weten over het DNA­paspoort? Lees de rest van het artikel op www.sbaweb.nl!

sba magazine | zomer 2015 | pagina 17

APOTHEEKTEAM

Tekst | Liesbeth Kuipers • Beeld | Olivier Middendorp

Service Apotheek Koning

‘Telefonische uitgifte goed voor therapietrouw’ De eerste en tweede uitgiftegesprekken verlopen niet altijd optimaal. Hoe zorg je er dan voor dat de patiënt toch alle uitgifte-informatie krijgt? Service Apotheek Koning in Amsterdam-Nieuw-West heeft besloten hen dan te bellen. ‘Nabellen bevordert goed geneesmiddelengebruik en patiënten zijn meer tevreden over de apotheek.’

Apotheek in het kort Service Apotheek Koning is gevestigd in de wijk Slotermeer/Geuzenveld in Amsterdam. De apotheek maakt onderdeel uit van een gezondheidscentrum met huisartsen, een fysiotherapeut en een tandartspraktijk. Er werken zestien mensen: twee apothekers, een farmaceutisch consulent, acht apothekersassistenten, vier ondersteunend medewerkers en een bezorger. Als erkend leerbedrijf staat de apotheek open voor

In 2009 startte Service Apotheek Koning met het bellen van mensen die het reumamiddel methotrexaat van de apotheek hadden mee­ gekregen, vertelt apotheker Marcel Kooy. ‘Om te horen hoe het ermee ging. En of ze het middel volgens de voorschriften innamen. Want methotrexaat mag je maar eens per week innemen; het is bekend dat sommige patiënten het dagelijks innemen, met ernstige bijwerkingen tot gevolg.’ De telefonische gesprekken leidden tot positieve reacties van patiënten. In 2010 werd het ‘belproject’ daarom uitgebreid naar 29 Service Apotheken. Samen belden zij ongeveer 1.200 patiënten die statines, RAS­remmers, bisfosfonaten of antidepressiva gebruikten. Kooy: ‘Bijvoorbeeld de bijwerkingen bij antidepressiva zijn voor veel mensen reden om alweer snel te stoppen. Ook bij de andere medicatie, die je de rest van je leven moet slikken, is de therapie­ trouw laag. We vroegen hen daarom of ze al gestart waren met het middel en zo niet, waarom niet. Verder informeerden we naar de kennis over het middel, hun ervaringen, de inname, de gebruiksduur en de eventuele moeilijkheden.’

stagiairs.

Van links naar rechts: Anam Sheikh, Marcel Kooy en Inge van de Hoek

sba magazine | zomer 2015 | pagina 18

Minder zorgen Alle antwoorden van de gebelde patiënten werden geregistreerd. Met al die gegevens startte Marcel Kooy zijn promotieonderzoek naar de invloed van telefonische begeleiding op de therapietrouw. Met de uitkomsten hoopt hij in september te promoveren aan de Universiteit Utrecht. ‘De conclusie is positief: nabellen draagt inderdaad bij aan een beter gebruik van geneesmiddelen. Zeker bij de RAS­remmers en statines. Mensen die gebeld zijn, hebben minder zorgen over het genees­ middel. Ze zijn minder bang voor bijwer­ kingen. Ze hebben een minder negatieve houding tegenover het gebruik en zien het nut van het geneesmiddel in. En daardoor zijn mensen meer therapietrouw: ze blijven langer het geneesmiddel gebruiken.’ Ook zijn gebelde patiënten tevredener over de apotheek, merkte Kooy. ‘Het is prettig om als apotheek je zorgverlenende rol te kunnen laten zien. En de patiënten waarderen het. Ik merk dat sommige patiënten zelfs na een jaar nog weten dat ik ze gebeld heb. Ze weten me dan ook beter te vinden. Door het bellen, bouw je een band met ze op.’

Team Apotheek Koning: ‘Met telefonische

Vragenvuur Behalve Marcel Kooy deed ook farmaceutisch consulent Inge van de Hoek de telefonische uitgifte. Zij belde mensen die antidepressiva en bisfosfonaten gebruiken. Van tevoren had ze een gespreksprotocol gekregen met de te bespreken onderwerpen. ‘Ik stelde ze open vragen en liet ze zelf vertellen wat hen tegenhoudt om een middel te gebruiken. Voor hen was het prettig om dat in alle privacy te kunnen vertellen. Ik legde ver­ volgens uit wat de voor­ en nadelen zijn van zo’n middel en dat de bijwerkingen van tijdelijke aard zijn. Soms gaf ik ook tips, zoals over de inname op een ander tijdstip.’ Het viel haar op dat patiënten door de tele­ foon veel sneller met vragen komen over hun geneesmiddel. ‘Er komt ineens een heel vragenvuur. En als het gesprek eenmaal is geopend, dan kaarten ze de volgende keer ook eerder een ander probleem aan.’

Ervaring Inmiddels is Inge van de Hoek niet langer de enige apotheekmedewerker die patiënten belt. Marcel Kooy: ‘Door de telefoontjes kreeg Inge veel kennis en ervaring in het voeren van een uitgiftegesprek. Ze weet beter dan voorheen wat er speelt bij patiënten, waar patiënten tegenaan kunnen lopen en hoe je daarop het beste kan reageren. Een telefoon­ gesprek is dus voor assistenten een goede

uitgifte laten wij onze zorgverlenende rol

manier om te leren wat je moet vragen en vertellen tijdens een uitgifte. Daarom hebben we nu ingevoerd dat alle assistenten patiënten bellen. Eén assistent belt nu twee maanden lang alle patiënten die gestart zijn met een bètablokker, een andere belt alle patiënten die starten met een cholesterolverlager enzo­ voort. En na twee maanden rouleren we dat: dan gaat elke assistent mensen die een andere geneesmiddelengroep gebruiken, bellen. Zo krijgen alle assistenten ervaring in het voeren van uitgiftegesprekken bij alle belangrijke geneesmiddelengroepen. Dat leidt ook tot een betere uitgifte aan de balie.’

Standaardzorg De telefonische uitgiftebegeleiding wordt nu langzamerhand onderdeel van de standaard­ zorg door Service Apotheek Koning, vertelt hij. ‘We bellen nu standaard als de uitgifte niet optimaal is gegaan. Bijvoorbeeld als de patiënt te weinig tijd had voor de uitgifte, omdat het te druk was aan de balie of om­ dat hij te ziek was om naar de apotheek te komen. Dat noteren we op een briefje. Die briefjes worden aan het eind van de dag verzameld en verdeeld onder de assistenten, die de patiënten alsnog bellen. We zitten hier in een wijk met veel niet­westerse allochtonen. Een aantal van ons spreekt Turks, Arabisch en Berbers. Dus als één van ons een Turks­ sprekende man aan de balie krijgt die slecht

sba magazine | zomer 2015 | pagina 19

zien. Patiënten waarderen dat!'

Nederlands spreekt, dan wordt de man later nog gebeld door een Turkssprekende assistent. Daarmee brengen we de zorg op een hoger plan.’

Zin Apothekersassistent Anam Sheikh belde een paar maanden gebruikers van bètablokkers. ‘Het viel me op dat er mensen bijzaten die nog helemaal niet gestart waren, terwijl ze het middel al een maand geleden hadden meegekregen. De een was bang voor bij­ werkingen. De ander was bang dat zij door het gebruik van het middel niet zwanger kon worden. Na mijn uitleg zijn ze alsnog met de middelen begonnen.’ Door de ervaring die zij opdeed met het bellen, voert zij uit­ giftegesprekken anders dan voorheen, vertelt ze. ‘Ik heb meer kennis over de geneesmid­ delen gekregen en weet beter hoe ik zo’n gesprek moet voeren. Ik stel nu automatisch veel meer open vragen. En dat heeft tot gevolg dat mensen mij ook meer vragen stellen. Dat vind ik prettig, want daardoor heb ik het gevoel dat mensen de informatie goed begrijpen, dat ik ze goed geholpen heb en dat het geven van informatie zin heeft.’ |

SBA-REGIOADVISEURS

Tekst | SBA • Beeld | SBA

SBA in de regio De vijf regioadviseurs van de SBA zijn een belangrijke schakel tussen de SBA en de dagelijkse praktijk in de apotheek. Zij informeren, adviseren en ondersteunen apothekers en hun team over nascholing, cao, HRM en arbeidsomstandigheden. Zij promoten SBA­producten

en ­diensten. Ook zorgen zij ervoor dat SBA­collega's op het kantoor weten waaraan apotheekmedewerkers behoefte hebben. De SBA­regioadviseurs werken samen met regionale partners, zoals de KNMP en de ROC’s.

Monique Bomers

O 06 1090 7035 @ [email protected]

t @MoniqueBomers1

Regio Noordoost (Groningen, Friesland, Drenthe­Hanzeland, Groot Twente)

Ik wil samen met het apotheekteam wensen en behoeften boven water halen zodat we daar als SBA snel nuttige en praktijkgerichte producten en diensten voor kunnen ontwikkelen.

Leonie Zuger

O 06 1090 7036 @ [email protected]

t @lzuger

Regio Middenoost (Stedendriehoek, Midden­ Gelderland, Rijk van Nijmegen, Utrecht, 't Gooi)

Mijn speerpunt is om het belang van je blijven ontwikkelen over het voetlicht te krijgen ondanks de toenemende drukte.

Saskia Garcia

O 06 2293 2852 @ [email protected]

Regio Zuid (ZO­Brabant, NO­Brabant, Limburg, Zeeland, West­ Brabant, Hart van Brabant)

Het voor apotheekmedewerkers makkelijk en plezierig maken om hun werk te doen, dat is waar ik met goed advies en ondersteunende producten of diensten aan wil bijdragen.

Saskia Meere

O 06 1090 7034 @ [email protected]

Regio West (Leiden, Gouda, Rotterdam, Dordrecht, Den Haag)

Werkdruk is een issue. Mijn speerpunt is apotheken het SBA Werkdrukonderzoek te laten invullen. Het geeft concreet inzicht in werkdruk voor medewerker, apotheek, branche en andere partijen.

Pauline Hoogerwerf

O 06 3066 7775 @ [email protected]

t @PHoogerwerf

Regio Noordwest (Noord­Holland, Amsterdam, Haarlem)

Ik wil apotheken helpen om de SBAproducten en -diensten strategisch in te zetten zodat het voor de apotheek gewenste resultaat wordt bereikt met beperkte inspanningen en investeringen.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 20

HET VAK EN IK

Tekst | Netty Roersma • Beeld | FFU

‘Onze tips helpen om inhalatietechniek te verbeteren’ Als je op de website van Zorggroep Almere de teampagina van apotheek Waterwijk bekijkt, dan zie je bij Anja Dekema de specialisatie astma en COPD staan. Denkt zij dat haar werk als longassistent bijdraagt aan therapietrouw en aan een goed gebruik van de longmedicatie? Bij problemen met het gebruik van longmedicatie komt de longassistent in beeld. Daarnaast doet ze longchecks. Dit is een gesprek waarin ze samen met de cliënt bekijkt hoe het met hun longmedicatie gaat. Anja: ‘Dit jaar hebben we mensen voor een longcheck uitgenodigd die volgens ons systeem niet therapietrouw zijn.’

Longcheck ‘Omdat we nauw samenwerken met huisartsen en praktijkondersteuners vragen we altijd of de cliënt het goed vindt dat we onze bevindingen met hen delen. We beginnen de longcheck met het bespreken van het gebruik, waarbij de cliënt voordoet hoe het inhaleren gaat. Dit is heel zinvol omdat vrijwel iedereen in de loop van de tijd een eigen techniek ontwikkelt. Vaak houden ze de inhalator verkeerd vast, of buigen iets voorover terwijl het belangrijk is om rechtop te zitten. Met onze tips kunnen ze hun inhalatietechniek verbeteren. Dit keer wilden we ook de reden voor ondergebruik achterhalen. Bij de vraag hoe het genees­ middel bevalt, ontdekken we bijvoorbeeld dat een vervelende bijwerking de reden is voor therapieontrouw. Dan zoeken we naar een oplossing. Mensen met COPD vragen we of ze roken, en we kijken naar hun gewicht en BMI. Als we hierin iets voor ze kunnen betekenen dan doen we dat meestal in samen­ spraak met de huisarts en de praktijkondersteuner.’

Interesse ‘Mijn collega’s Saskia en Silvia zijn net als ik longassistent. De zorggroep organiseert regelmatig bijeenkomsten voor alle longassistenten. Daar wisselen we ervaringen uit. E­learningcursussen doen we vaak tegelijk zodat we het er samen over kunnen hebben. Het is belangrijk dat je geïnteresseerd bent en het ziet als een leuke verdieping van je vak. De eerste uitgifte doet in principe iedereen, maar zodra er iets bijzonders is, roepen ze een van ons erbij. Sommige apparaatjes zijn bij­ voorbeeld moeilijker te gebruiken door oudere mensen omdat je veel kracht moet zetten bij het inhaleren of er capsules in moet plaatsen. Dan denken wij mee, stellen eventueel een soortgelijk geneesmiddel aan de huisarts voor met een eenvoudiger apparaatje. Het is heel stimulerend om mensen aan de balie te horen zeggen dat het nu een stuk beter gaat. Dat wijst er toch op dat ons werk bijdraagt aan een goed gebruik van de medicatie én aan het welzijn van de cliënt.’

Kernteam ‘Eén keer per kwartaal komt het kernteam astma COPD bijeen, daarin zit ik, samen met een huisarts en een praktijkondersteuner. We bespreken de resultaten van de longchecks en spreken af wie wat gaat doen om een probleem dat we ontdekt hebben op te lossen.’ |

Lees meer over het kernteam en de rol van Anja op www.sbaweb.nl.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 21

KENNISQUIZ

Over Hormonen bij vrouwen Veel vrouwen zullen dit herkennen. De hormoonhuishouding heeft een grote invloed in en op het leven van de vrouw. Test met deze quiz je kennis over hormonen bij vrouwen. 1 Geslachtshormonen spelen een rol bij de ontwikkeling van geslachtskenmerken en de vruchtbaarheid. Welke geslachtshormonen spelen een rol bij de vrouw? A Progestagenen B Oestrogenen C Oestrogenen en progestagenen D Oestrogenen, progestagenen en testosteron 2 Tijdens de cyclus van de vrouw spelen geslachtshormonen een grote rol. Deze hormonen hebben ook invloed op de stemming en het gedrag. Welke van onderstaande beweringen is juist? A Progesteron is een stimulerend hormoon en maakt je optimistisch en vol energie. B Oestradiol is een kalmerend hormoon en speelt een grote rol tijdens de zwangerschap. C Testosteron is een stimulerend hormoon en zorgt voor meer zin in seks rond de eisprong. 3 Bekijk het plaatje van de maandelijkse cyclus. Welk begrip hoort bij de pijl?

LH

Progesteron Oestradiol

FSH

4

8

12

16

20

24

6 Anneke heeft endometriose. Ze krijgt van haar arts een progestageen (bijvoorbeeld dydrogestaron of lynestrenol) voorgeschreven. Waarom? A Progestagenen verminderen de hoeveelheid baar­ moederslijmvlies op endometrioseplekken, dus heeft ze minder pijn. B Progestagenen laten het lichaam denken dat het zwanger is, dus wordt er geen baarmoederslijmvlies afgebroken. C Progestagenen zorgen ervoor dat de cyclus stil komt te liggen. Het lichaam denkt dat het in de overgang zit. 7 De hormonen oestriol, hCG, progesteron en HPL spelen allemaal een rol tijdens de zwangerschap. Weet jij welke hormonen, zwangerschapsmoeheid veroorzaken tijdens de eerste drie maanden? A Oestriol en progesteron B Progesteron en hCG C HPL en hCG D Alle vier de genoemde hormonen.

Hormonen tijdens de menstruele cyclus

1

5 Lisanne (42) heeft last van PMS. Ze heeft vroeger altijd de pil gebruikt en had toen minder last. Het lijkt nu, nadat ze kinderen heeft gekregen, wel erger te zijn geworden. Ze wil liever niet meer aan de pil. Zou een andere vorm van anticonceptie een optie zijn? A Nee, bij PMS heeft dit geen enkele invloed. B Ja. Een hormoonspiraal of prikpil bijvoorbeeld. C Ja, maar alleen een pil zonder oestrogeen. D Ja, maar alleen een koperspiraal.

28

8 Bij sommige hormoongevoelige vormen van kanker, zoals borstkanker, is hormoontherapie een optie. Hoe komt dat? A Hormoontherapie remt de aanmaak van geslachts­ hormonen die de tumor doen groeien. B Hormoontherapie bevat synthetische hormonen die de tumor afbreken. C Hormoontherapie zorgt voor een toename in hormonen die de tumor of tumoren aanvallen.

A Menstruatie B Ovulatie C Zwangerschap 4 Joke vraagt advies. Ze heeft elke maand zo’n last van pijn tijdens haar menstruatie. Wat kan ze nou het beste doen? Ze zegt dat ze zelf al een warm bad neemt en een kruik mee naar bed. A Je adviseert paracetamol. Dat is het eerste­keuzemiddel bij menstruatiepijn. B Je adviseert diclofenac of ibuprofen, dat zijn eerste­keuzemiddelen bij menstruatiepijn. C Je adviseert contact op te nemen met de huisarts.

ANTWOORDEN? Kijk voor de antwoorden en extra uitleg op www.sbaweb.nl. Meer informatie over deze en andere cursussen vind je op www.sbaweb.nl.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 22

KORT

SBA ondersteunt bij opstarten samenwerking apotheek en school De samenwerking en afspraken tussen school en apotheek zijn niet altijd even duidelijk. Uit het stageonderzoek van eind vorig jaar blijkt dat goede regionale samenwerkingsverbanden een positief effect hebben op de tevredenheid over en kwaliteit van startende apothekers­ assistenten. Verschillende regio’s gaven aan behoefte te hebben aan ondersteuning om die samenwerking goed vorm te geven. De SBA gaf Rolf Latour begin juni de opdracht om namens de SBA regio’s te gaan ondersteunen. Er wordt eerst een handreiking voor goede samenwerking ontwikkeld. Een document waarin staat aan welke voorwaarden een structuur voor goede samenwerking zou moeten voldoen, welke partijen kunnen aansluiten en wat de frequentie en agenda onderwerpen zijn. De handreiking wordt gebaseerd op eerder uitgevoerde onderzoeken en good practices. Latour, die naast zijn activiteiten voor de SBA ook districtsadviseur voor de KNMP is, gaat met deze handreiking in vier tot zes regio’s de overleggen helpen opstarten. Duurzame samen­ werking tussen werkveld en ROC’s, een middel om de kwaliteit van de startende apothekers­ assistent positief te beïnvloeden. |

Nog te weinig voor AOM’ers Begin dit jaar onderzocht de SBA de behoefte aan nascholing voor AOM'ers, bezorgers, farmaceutisch consulenten en operationeel managers. Voor deze groepen medewerkers is er momenteel een beperkt nascholingsaanbod voor handen. Uit de resultaten bleek dat deze medewerkers, vooral AOM’ers, wel specifieke scholingswensen hebben. De resultaten zijn opgepakt en de SBA breidt daarom in het najaar haar aanbod uit met nascholing voor algemeen ondersteunende medewerkers. | Ronnie Gonesh, medewerker van de apotheek Ganzenhoef, won als deelnemer aan het onderzoek een slipcursus.

Minder zieken in de apotheek in 2014 Landelijk is het ziekteverzuim in 2014 gedaald. Een trend die zich ook aftekent in de apotheekbranche en die terug te zien is in de jaarcijfers van het Brancheloket Apotheken. Het Brancheloket Apotheken is hét aanspreekpunt voor apothekers en apotheekmede­ werkers over preventie, verzuim en re­integratie. Voor de ongeveer 600 aangesloten apotheken is het netto ziekteverzuimpercentage ten opzichte van 2013 met 0,2% gedaald naar 3,1%. Het percentage langdurig verzuim is iets gedaald. Bij frequent verzuim (vier of meer keer per jaar ziek) bleef het percentage in 2014 gelijk aan 2013. Het aantal ziek­ meldingen per persoon per jaar is in 2014 heel licht gedaald. De aangesloten apotheken zijn, zo blijkt uit de klanttevredenheidsonderzoeken, zeer tevreden met de dienstverlening van het Brancheloket en beoordelen deze met een 7,7 (werkgevers) en een 8,0 (werk­ nemers). Meer informatie vind je op www.brancheloketapotheken.nl. |

Toekomstvisie SBA: veel mensen denken mee! De SBA werkt aan het ontwikkelen van een nieuwe toekomstvisie. Hierbij wordt de branche nadrukkelijk betrokken. Veel mensen hebben via een enquête of bijeenkomst hun mening gedeeld en dat stellen we zeer op prijs. Het vormt de basis voor het SBA­bestuur om in de zomer te komen tot een breed gedragen toekomstvisie voor de SBA. Kijk op www.sbaweb.nl voor meer informatie. |

sba magazine | zomer 2015 | pagina 23

COLOFON

De Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) bevordert de kwaliteit en continuïteit van het apotheekteam. Dit doen wij door de ontwikke­ ling van medewerkers te stimuleren en faciliteren, zodat zij krachtig in hun werk en loopbaan staan. Samen met onze klanten ontwikkelen wij hiervoor passende producten en diensten die aansluiten op de dagelijkse praktijk. o.a. voor nascholing, personeelsbeleid, arbeidsomstandigheden en de arbeidsmarkt. De SBA wordt gefinancierd door alle openbare apotheken en bestuurd door sociale partners. Stichting Bedrijfsfonds Apotheken Bezoekadres Fultonbaan 22 3439 NE Nieuwegein Postadres Postbus 219 3430 AE Nieuwegein Telefoon 030 600 85 20 Fax 030 600 85 30 E-mail [email protected] Internet www.sbaweb.nl Openingstijden SBA-bureau Maandag t/m vrijdag van 08.30 ­ 17.00 uur. SBA Servicedesk E-mail [email protected] Telefoon 0900 ­ 722 26 67 (1 ct p.m.; maandag t/m vrijdag 09.00 ­ 17.00 uur) Uitgever SBA Magazine is een uitgave van de SBA en verschijnt vier keer per jaar. De uitgave verschijnt onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de SBA. Dat betekent niet dat de SBA altijd de standpunten van de geïnterviewden deelt. Redactie Marleen Bergmans Remco van Brink Mariella Maarschalkerweerd Claudia van Paridon Lex Voitus van Hamme Contact redactie Telefoon 030 600 85 20 E-mail [email protected] Basisontwerp en drukwerkbegeleiding KopArt | Amstelveen Vormgeving HEINkoppen | Amstelveen Druk Mediacenter Rotterdam

SBA Magazine wordt in een oplage van 4500 exemplaren in tweevoud toegestuurd aan elke apotheek. Wil je het SBA Magazine op persoonlijke titel ontvangen? Meld je dan via www.sbaweb.nl onder de menu­optie Nieuws/SBA Magazine aan voor de digitale versie van SBA Magazine. Je ontvangt dan elk kwartaal automatisch het magazine in je mailbox. Informatieovername uit SBA Magazine is alleen toegestaan met bronvermelding en na uitdruk­ kelijke toestemming van de SBA. De SBA stelt toezending van bewijsnummers op prijs. Aan de in deze uitgave opgenomen informatie kunnen geen rechten worden ontleend. De Stichting Bedrijfsfonds Apotheken aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en onvolkomenheden van de in deze uitgave opge­ nomen informatie en/of voor de gevolgen daarvan. Het gebruik van de in deze uitgave opgenomen informatie komt voor eigen risico van de gebruiker.

Doe mee aan het werkdrukonderzoek (WDO) voor de branche openbare apotheken! •

Je krijgt inzicht in de werkdruk in je eigen apotheek.

•

Elke deelnemer (medewerker) ontvangt een eigen rapport met aanbevelingen

•

Je werkt mee aan een onderzoek voor de gehele branche openbare apotheken. De uitkomst hiervan kan gebruikt worden voor en door de branche.

•

De eerste 50 apotheken die het onderzoek hebben afgerond bieden we (kosteloos) de team­ training ‘Van werkdruk naar werkgeluk’ aan.

•

Ga naar www.sbaweb.nl/WDO voor meer informatie en aan­ melding.

sba magazine | zomer 2015 | pagina 24