Samenwerking School-GezinLeerling
{
[email protected]
Iets nieuws onder de zon … ?
•
•
•
Is de school vandaag anders …? Is het gezin vandaag is anders …? Zijn kinderen/jongeren vandaag anders…?
1
• • • • • • • • •
Kaartspelen in de klas 10 slagen Vloeken 9 slagen Alcohol drinken op school 8 slagen Liegen 7 slagen Meisjes spelen met jongens 4 slagen Ruzie maken 4 slagen Lange vingernagels 2 slagen In boek schrijven 2 slagen Niet buigen voor leerkracht bij verlaten van het lokaal 2 slagen
Schoolreglement uit 1848
2
Ons denken over opvoeden evolueert : “de vroegere autoriteit” • • • • •
De bron van autoriteit werd ontleend aan functie ( dokter, leerkracht, pastoor …) De ‘autoriteitsfiguur’ werd niet gecontesteerd Gehoorzaamheid was vanzelfsprekend : zoniet straf De autoriteitsfiguur was zonder twijfel en afstandelijk Er werd geen vragen gesteld …
Opvoeden op school : ‘lijfstraffen’ en ‘beschaming’
3
The sixties • Kinderen zijn ‘puur’ en hebben recht op vrijheid en privacy • Discipline onderdrukt de natuur van het kind • Kinderen moeten enkel begrepen, aangemoedigd en gecomplimenteerd worden. • Als er iets fout loopt, is het de schuld van de maatschappij.
Vroeger was het beter … • • • • • •
Vroeger hadden leerkrachten gezag… Ouders waren toen echte ouders… Ik had respect voor mijn vader… Toen ik jong was, waren er nog “echte” leerkrachten… Dat had ik niet moeten proberen… Toen bestond er geen ADHD..
HISTORIEK
4
HISTORIEK
Maar...
Geen enkele generatie ouders was ooit zo toegewijd aan hun kinderen en geen enkele generatie ouders werd zoveel beschuldigd van “niet goed genoeg” ouders te zijn Geen enkele generatie van kinderen had zo veel privacy en mogelijkheid tot eigen keuzes en geen enkele generatie kinderen voelde zich zo vervreemd, kwetsbaar en alleen
Nochtans ...
School vandaag
1.
{
2.
3.
Toegenomen ernst en complexiteit van zorgvragen in het onderwijs. Toegenomen aandacht voor zorg in het onderwijs. Van ‘inzicht’ naar ‘uitzicht’. Van ‘wat heeft dit kind ?’ naar ‘wat heeft dit kind nodig ?
5
Onderzoek Klasse ( mei 2010 ) : vraag aan 336 schooldirecteurs basisscholen provincie Antwerpen
Hoogbegaafd maar weinig sociale vaardigheden
93%
7%
Ernstige rekenstoornis
89%
11%
Spreekt geen Nederlands
85 %
15%
Agressieve buien en haalt redelijke schoolresultaten
80%
20%
Na ongeval in een rolstoel
77%
23%
Kind gebruikt een elektrische rolstoel
55%
45%
Extra assistent nodig in de klas
48%
52%
Kan niet om met gezag, weigert opdrachten en is verbaal agressief
45%
55%
Communicatie via spraakcomputer
40%
60%
Blind en veel materiële ondersteuning nodig
34%
66%
Rolstoel, slechtziend en verstandelijke beperking
8%
92%
{
DRAAGKRACHT : HAALBARE EN ONHAALBARE SITUATIES
Gezin : vandaag •
{ GEZIN
•
Van steeds meer leerlingen wonen ouders niet (meer) samen . •
Bij kleuters : één op tien
•
In derde graad secundair : een op vier
11 % van alle vrouwen tussen 40 en 44 is alleenstaande moeder, 2 % van alle mannen tussen 40 en 44 jaar is alleenstaande vader
•
5,2 tot 7 % van de gezinnen zijn nieuw samengestelde gezinnen
•
9,5 tot 10 % van de kinderen leeft in een stiefgezin
6
Meer oog voor ‘kwetsbare gezinnen ‘ Complexe en multi-complexe opvoedingssituaties : 7 factoren
{
1.
Individuele ouderproblematiek
2.
‘Wounded by life-events’
3.
‘Ongewone gezinsrelatiepatronen’
4.
Opvoederstekorten (inzicht, vaardigheden)
5.
‘Run away strategies ‘
6.
7.
Gedrags-/ontwikkelingproblemen en -stoornissen van het kind, handicaps , ziekte en lichamelijke kenmerken Combinaties van ernstige problemen die het opvoeden van kinderen naar de achtergrond drukken.
Kind/jongere vandaag •
•
Kinderen/jongeren hebben ook rechten (decreet rechtspositie minderjarige – 2004 ) Kind/jongere heeft ook een stem (in de praktijk vaak meer praten tegen kinderen/jongeren dan praten met kinderen)
7
Kids are different today (Mothers little helper-1965) (R.S.)
What a drag it is getting old Kids are different today, I hear every mother say Mother needs something today to calm her down And though shes not really ill Theres a little yellow pill She goes running for the shelter of a mothers little helper And it helps her on her way, gets her through her busy day Things are different today, I hear evry mother say Cooking fresh food for a husbands just a drag So she buys an instant cake and she burns her frozen steak And goes running for the shelter of a mothers little helper And two help her on her way, get her through her busy day
Samenwerken school- ouders- leerling
Wie zich op deze brug begeeft , moet ‘elastieken’ benen hebben
8
Maar … het kan niet zonder de anderen 43% van zorgvragen in het gezin hebben te maken met de school (Colpin et al 2006). Het succes van een begeleiding is rechtstreeks evenredig met de participatie van ouders en leerlingen in het proces. Afstemming tussen aanpak school-thuis is een van de grootste predictors voor succes. Datgene wat een kind/jongere van huis uit niet meekrijgt kan op school worden aangevuld of bijgestuurd.. De relatie met de leraar kan een aanvullende of corrigerende factor zijn in de ontwikkeling van een leerling (Pianta 1999) Toenemend beroep op de communicatievaardigheden van de leerkracht in het betrekken van leerlingen en ouders.
Waarom niet altijd gemakkelijk ? Een onverbrekelijke band tussen ouders en kind/jongere Spanningsveld tussen belang individueel kind/jongere en belang van de klasgroep Spanningsveld tussen gezinscontext en schoolcontext (“kinderen/jongeren kunnen zich anders gedragen in andere situaties “) Loyauteitsaspecten 1. Directie 2. Team 3. Ouders-kind
9
Drie cruciale voorwaarden HERKENNING ERKENNING PERSPECTIEF BIEDEN
“Niet zo vanzelfsprekend als het niet zo vanzelfsprekend is”
Eerste stap: herkennen
Tweede stap: erkennen
Ouders en school hebben verschillende kijk Verschillende ervaringen Verschillende belangen Gedrag is vaak contextafhankelijk Hebben we het over hetzelfde probleem? Zijn we het eens? Let op voor de schuldvraag!!! Ouders worden een “leeuw en een beer”
Derde stap: werken naar perspectief
10
Dirk (papa) : “ Ik wil dat de school mij beschouwt als een volwaardige ouder” (bron : klasse ) 1. Ouders zijn mondig en hebben ‘rechten en verantwoordelijkheden’. 2. Belangrijk voor het pedagogisch functioneren van het kind:jongere op school –past in nieuwe visie op diagnostiek. 3. Als de school problemen ervaart is dit belangrijk voor de ouders. 4. Men ‘moet’, opvoeden is geen geïsoleerd gebeuren. 5. Als de ouders problemen ervaren is dit belangrijk voor de school.
Leerkracht = therapeut Is dat zo?
11
Uitspraken in de koffiepauze
“Moet je horen wat er nu weer aan de hand was…. Ik weet wel dat er dit weekend thuis weer van alles is misgegaan, maar moet daar nu de hele klas onder lijden?” “Die gast hoort niet op deze school! Je hebt gelijk! Bij mij is die ook niet te doen!” “Van die ouders moet ge ook niet veel verwachten, die waren zelfs niet naar het oudercontact gekomen.” “Ik hoop dat het opgelost geraakt want de hele groep begint er onder te lijden. De sfeer verziekt zo stilaan”
Een andere collega denkt…..
“Tiens, bij mij is die gast best wel te doen… Maar ik ga hier toch niet stoefen over mijn aanpak. Of mis ik hier iets?”
12
Nemen opvoedingsproblemen in de klas toe? JA! • Toenemend aantal aanmeldingen van leerkrachten • We kijken beter naar kinderen/jongeren (zorg op school – leerlingenbegeleiding ) • We weten meer over kinderen • Verhoogd verantwoordelijkheidsgevoel –Leren + welbevinden –IK moet daar NU iets aan doen • Pedagogische aanpak – onderhandelingspedagogiek
Nemen gedragsstoornissen bij jongeren toe? NEEN! •
•
Geen trend in toename van stoornissen , • (VS 1983-2003, UK Collishaw, Goodman..2004, Vlaanderen Coolen 2005, Verhulst 1997) Wel het aantal diagnoses ADHD en PDD-NOS neemt toe o.w.v.(Lootens 2005) • Toenemende bekendheid met deze beelden bij pers, internet, leraren, ouders, hulpverleners. • Laagdrempeligheid van de hulpverlening. • Diagnose (etiket) genereert bijkomende hulp op school!!!!!! • Search for pathology (Ysseldyke 2001)
13
School : Klasleerkracht is sleutelfiguur
•
{
•
•
Impact van het dagelijks samenleven van kind/jongere en leerkracht op gedrag van kinderen in de klas is groter dan impact van medicatie of therapiesessies Problemen die samengaan met gezinsproblemen moeten ook op school worden aangepakt Het is gemakkelijker en effectiever het gedrag van het kind te veranderen door de situatie (aanpak) te veranderen dan omgekeerd
+
5000 𝑊 3𝑚𝑖𝑛
=
+
5000 𝑊 21 𝐷𝑎𝑔𝑒𝑛
=
“De impact van kleine, dagelijkse pedagogisch-didactische bijsturingen op het gedrag van kinderen en jongeren is veel groter dan het effect van welke individuele begeleiding ‘in splendid isolation’ of van welke single-shot-actie dan ook.”
14
Ouderfactoren ( rugzak van de ouder) • Opleidingsniveau ouders • Eigen schoolse ervaringen, eerdere contacten met een school • Persoonlijkheid, temperament • Visie op deskundigheid van de leerkracht • Soms een andere opvoedingsvisie dan die van leerkracht/school. • Kindbeeld • Hun verklaring van het probleem • Hun verwachtingen t.o.v. leerkracht • Hun emotionaliteit Ouders brengen hun veronderstellingen, verwachtingen, hoop, (des)illusies, angst, overtuigingen…mee
Leerkrachtfactoren (rugzak van de leerkracht) • • • • • • • • •
Eigen persoonlijkheid Eigen ouderschap Hun ervaringen met leerkracht van hun kinderen Eerdere ervaringen met ouders Confrontatie van hun opvoedingsvisie met deze van ouders Hun kindbeeld Hun verklaring van het probleem Hun verwachtingen t.o.v. ouders Hun emotionaliteit (aard van het probleem)
Leerkrachten brengen hun veronderstellingen, verwachtingen, hoop, (des)illusies, angst, overtuigingen…mee
15
Acht vragen voor het oudercontact (Klasse)
•Hoe de afgrond vermijden ?
• Geef eerlijke en realistische info, vermijd helderziendheid. Deskundigheid is niet synoniem voor “alles weten”. • Vergeet de ‘schuldvraag’, zoek naar het gemeenschappelijk belang. • Respect voor de eigen-aardigheid van het gezin, vermijd inmenging in de gezinscontext. Hou het bij datgene waarmee jij in de klas worstelt. • Timen en doseren, niet overdonderen, gun de ouders verwerkingstijd .
16
Samenwerking school, ouders, leerling “ Geen brug te ver !” Teach your children well. (C,S,N& Y)
You, who are on the road, Must have a code that you can live by. And so, become yourself, Because the past is just a good bye. Teach your children well, Their father's hell did slowly go by. And feed them on your dreams, The one they picks, the one you'll know by. Don't you ever ask them why, if they told you, you will cry, So just look at them and sigh and know they love you.
17
