Samenwerken met ouders: een belangrijke taak voor iedere school

Samenwerken met ouders: een belangrijke taak voor iedere school

Studiedag NOvELLe Hasselt, 6 november 2012

Begeleiding: Hilde Leonard

Opleiding pedagogiek KUL 10 jaar vormingswerk met jongeren Navorming voor Refleks weerbaarheidscentrum Sinds 2004 zelfstandig nascholer: ondersteuning van leerkrachten en teams (BaO / SO) rond moeilijk gedrag en sociale vaardigheden – bijzondere aandacht voor samenwerking ouders en school

Contact: [email protected]

Ouderbetrokkenheid doet ertoe! -

Ouderbetrokkenheid heeft een positief effect op het functioneren van kinderen tijdens schooltijd én daarna (weinig onderzoek in SO)

-

Effect is het sterkst voor meest kwetsbare leerlingen = leerlingen met negatieve schoolervaring = leerlingen met lage socio-economische / allochtone achtergrond

(Hilde Colpin, VLOR, 2011)

(c) [email protected]

1

Samenwerking school – thuis in een hedendaags jasje

(Juridisch) uitgangspunt -

Ouders zijn eindverantwoordelijk voor de opvoeding Ze delegeren een deel daarvan aan de school De school is verantwoordelijk voor de (organisatie van) het onderwijs

Ouders en school voeden samen op… …elk vanuit een verschillende positie

Samen… vanuit een verschillende positie (Van Mulligen e.a., 2001) Kind

(verticale) loyaliteit

Ouders


2

“Mijn kind, schoon kind.” “In de ogen van zijn moeder is iedere aap

een gazelle.” (Arabisch gezegde)

Loyaliteit ouder - kind -

krachtige, onverbreekbare band (blijft na overlijden, blijft na pleegplaatsing of adoptie, ook bij pubers die zich afzetten)

-

ouders voelen zich verantwoordelijk voor hun kind, ze willen dat het goed opgroeit ouders kiezen voor hun kind (“mijn kind, schoon

-

kind”) -

kinderen kijken op naar hun ouders en vragen toestemming om zich te hechten aan anderen

Samen… vanuit een verschillende positie Kind

band via leerkracht Ouders


School

3

Band leerling - school -

-

ontstaat niet vanzelf: ouders moeten toestemming geven + het moet klikken tussen kind en school / leerkracht band is tijdelijk, stopt als leerling niet meer op school zit als kind moet kiezen tussen ouders en school, kiest het voor ouders dit kan zich uiten in bv. demotivatie en moeilijk gedrag

Samen… vanuit een verschillende positie Kind

Kind geen veiligheid

Geen vertrouwen / continuïteit Ouders

School

Samen… vanuit een verschillende positie Kind Groeiruimte optimaal

Vertrouwen en respect Continuïteit en/of samenwerking

Ouders


School

4

Twee soorten samenwerking 1. Traditionele model: ieder baas op eigen terrein Werkt prima als er continuïteit is tussen beide opvoedingsmilieus (waarden, opvoedings-

methode, verwachtingen van kind,…) 2. Partnerschap: school en thuis zijn samen verantwoordelijk voor welbevinden kind Werkt best bij discontinuïteit tussen beide opvoedingsmilieus

Verhouding school-ouders in deze tijd

-

-

-

Individuele ontwikkeling = centraal thema Opvoeding = belangrijk; school én gezin worden geacht méér op te voeden dan ooit te voren School (maatschappij) trekt steeds meer opvoedingstaken naar zich toe die vroeger exclusief voor de ouders waren Overlap is groot, samenwerking noodzakelijk!


-

-

Individuele ontwikkeling = centraal thema Grote diversiteit in levenswijzen, normen en waarden, gezinsvormen,… ook vele visies over wat goede opvoeding is School en thuis zitten niet noodzakelijk op dezelfde golflengte Overleg is noodzakelijk!


5


-

Individuele ontwikkeling = centraal thema Hiërarchische verhoudingen verdwijnen: ouderkind, leerkracht-leerling, leerkracht-ouder Gelijkwaardigheid en overleg zijn de basismodellen Afkalving automatisch gezag van de leerkracht Ouders praten mee!

Verhouding school-ouders in deze tijd Samenwerkingsmodel is aangewezen! Niet alle ouders zijn hierin mee… Cf. ouders na migratie – evolutie in de tweede/derde generatie

Niet alle scholen zijn hierin mee… vb. ouders ifv. fondsenwerving, ouders alleen betrekken bij problemen

Samenwerking: ja! De school neemt het voortouw


6

Vele vormen van betrokkenheid -

Betrokkenheid van ouders op school = zichtbaar voor schoolpersoneel vbn. deelname aan ouderavonden, school- of ouderraad, schoolfeesten, reactie op nota’s in agenda,…

-

Betrokkenheid van ouders thuis = niet zichtbaar voor schoolpersoneel vbn. ondersteuning bij huistaken, “Hoe ging het op school vandaag?”, zorgen voor een gevulde boekentas, een plekje om te studeren,…

Welke betrokkenheid doet ertoe? -

Betrokkenheid op school én thuis dragen allebei bij aan schools functioneren Kwaliteit van de betrokkenheid thuis is belangrijk: autonomie-ondersteuning geloof in mogelijkheden v.h. kind positieve sfeer procesbegeleiding

(Hilde Colpin, VLOR, 2011)

Verklaring voor dit effect 1. Vaardigheidsmodel = stimuleert (meta)cognitieve vaardigheden van leerlingen 2. Motivationeel model = verhoogt intrinsieke motivatie van leerlingen voor school (zie dynamische driehoek)


7

Afstemming noodzakelijk 1. Wat verwachten wij als school van jullie, ouders… op school én thuis? Cf. engagementsverklaring basisschool vraagt afstemming en keuze binnen het schoolteam

2. Wat verwachten jullie, ouders, van ons als school?

Het intakegesprek vóór de formele inschrijving = afstemmen van wederzijdse verwachtingen = uitwisselen van de nodige informatie om goed te kunnen samenwerken op de verschillende niveaus.

Wat vindt u belangrijk voor ons om dit kind goed te kunnen begeleiden? Welke info hebben we minimaal nodig om onze onderwijstaak goed te kunnen vervullen?

Alle ouders bereiken

-

Vlaams onderzoek (Stassen & Verhoeven): De meeste ouders vinden school belangrijk en voelen zich betrokken! Toch bereikt de school niet alle ouders… Praktische drempels: tijd, geen kinderopvang, geen

-

Psychologische (en culturele) drempels:

-

-

vervoer,… eigen negatieve schoolervaring, zich klein voelen tgo. school, schaamte of schuldgevoel, geen zin in (wéér) slecht nieuws, zin niet inzien van oudercontact,…


8

Alle ouders bereiken Praktische drempels wegwerken: zoeken naar passende contactmogelijkheden

nieuwe media (elektronische schoolomgeving, telefoon,…) soepel omgaan met tijd : OC tijdens schooluren kinderopvang door leerlingen

Alle ouders bereiken Psychologische drempels wegwerken Aangename sfeer, informeel contact, aandacht voor privacy, mensen op hun gemak stellen,… De zorg voor leerlingen zichtbaar maken Positieve en persoonlijke benadering (duidelijke contactpersoon, laten merken dat je kind kent en er positieve kanten van ziet)

Andere ouders of vereniging betrekken Huisbezoek Volhouden! -

Luisteren naar de stem van alle ouders -

Voortdurende uitwisseling tussen team en ouders Ouderraad en schoolraad zijn hiervoor maar beperkt geschikt Zoeken naar andere vormen: oudercafé,

moedergroepen, focusgroep rond een specifiek thema,…


9

Onderwijs en opvoedingsondersteuning -

Onmacht bij veel ouders is groot: hoe kan ik mijn kind opvoeden en ondersteunen? School kan ouders hierbij helpen:

vbn. moedergroepen deskundigheid delen praktische hulp: studiebeursaanvraag, taalles,…

In gesprek met ouders van een leerling

Startpunt: verschil in visie Perspectief ouders

Perspectief leerkracht

andere band met kind, andere visie op opvoeden, verschillend idee over taakverdeling thuis-school,…

Moeilijkste gesprekken zijn die waar de visie van school en ouders het meest uit elkaar liggen!


10

Deskundigheid van ouders -

zij kennen het kind van bij de geboorte zijn emotioneel betrokken op hun kind kennen de volledige medische geschiedenis kennen de specifieke gevoeligheden kennen de context waarin kind opgroeit weten welke aanpak binnen het gezin werkt “google”deskundigheid …

Deskundigheid van de school -

pedagogische achtergrond dagelijkse ervaring met kinderen als vergelijkingsbasis emotionele afstand kennen het onderwijssysteem door en door professioneel netwerk (vb. CLB) …

Streefdoel: gelijkwaardige partners -

-

Ouders en school hebben verschillende, maar belangrijke informatie Beiden moeten aan bod komen Niet zoeken naar “de waarheid”, maar naar een aanpak die door alle partijen geaccepteerd wordt Is een proces van afstemming!


11

Het voortgangsgesprek = vanuit de initieel opgebouwde relatie uitwisselen van de nodige informatie om goed te kunnen samenwerken = bij problemen zoeken naar afstemming en oplossingen in het belang van de leerling Voorwaarde: voortdurende communicatie over en weer & dossiervorming hierrond

Voortgangsgesprek of oudercontact -

-

Betrek ouders zoveel mogelijk: zorg dat ze weten hoe hun kind het doet op school Vertaal je eigen deskundigheid op een begrijpelijke manier Maak ruimte voor de ervaringen van ouders: Hoe gaat het met huiswerk? Wat

vertelt uw zoon thuis over school? -

Raadpleeg ze zo vroeg mogelijk als je problemen vermoedt: maak een aparte

Ik geloof dat ouders willen dat ze…

trots op hun kind kunnen zijn een positieve invloed hebben op hun kind goed nieuws over hun kind willen horen hun kind een goede opvoeding kunnen geven zien dat de toekomst van hun kind beter is dan die van henzelf vol hoop over hun kind zijn een goede relatie met hun kind hebben

(Bron: Insoo Kim Berg)


12

Bij problemen met het kind … … … … …

zijn ze teleurgesteld hopen ze dat het niet waar is zoeken ze tekenen dat het een vergissing is reageren ze sterk emotioneel vinden ze het moeilijk om dit te aanvaarden

Bij problemen met het kind … moeten ouders het slechte nieuws verwerken en hun verwachtingen bijstellen! Dit verloopt in een aantal fasen: 1. Ontkenning 2. Boosheid 3. Verdriet 4. Acceptatie Bron: Peter De Vries, CPS

Probleemverkennend gesprek 1. 2. 3. 4. 5.

Stel het probleem dat je ervaart op basis van feiten en observaties Bevraag de ouders: herkennen ze dit? Hoe verklaren ze dit? Geef je eigen hypothese als mogelijkheid, niet als feit. Maak in het gesprek voldoende ruimte voor reacties van de ouders. Ga niet te snel over tot mogelijke oplossingen of adviezen.


13

Een schema als werkmodel Perspectief ouders

Perspectief leerkracht

Invoegen

Gezamenlijk perspectief

Plan van aanpak

Bron: Maurits Wysmans en Rik Prenen

1. Ontkenning Gedrag ouders - Ongeloof, ontkenning - Oorzaak zoeken bij de school - Alles verwachten van een tweede opinie (test) - In een hoog tempo onderzoeken starten - Refereren aan anderen (familie) die ook geen probleem zien

Behoefte ouders -

Geruststelling Tijd Bewijs Overtuiging Begrip familie / naasten Tweede opinie

Reageren bij ontkenning -

Luister Geef tijd Bewijs het slechte nieuws met feiten

(schriften, voorbeelden van gedrag,…) -

Stimuleer hen te zoeken naar tweede opinie Zoek een gemeenschappelijk perspectief met de ouders


14

2. Boosheid Gedrag ouders -

Verwijten Onredelijkheid Roepen, tieren, schelden Rood aanlopen

Behoefte ouders -

Erkenning Ruimte voor boosheid Mogen uiten van boosheid

(zie kenmerken van frustratie-agressie)

Reageren bij boosheid -

Laat de ouder ruimte om te vertellen Erken de boosheid Geef een gevoelsreflectie: benoem hoe jij denkt dat de ouder zich voelt Begrens fysieke of verbale agressie (eventueel achteraf) + herstel het contact

3. Verdriet Gedrag ouders -

Tranen, huilen Heel vertrouwelijk worden Vastklampen aan leerkracht Schijnbare onverschilligheid

Behoefte ouders -

Begrip Ruimte voor verdriet Steun Duidelijkheid over wat in deze situatie kan Een leerkracht die professionele afstand bewaart


15

Reageren bij verdriet -

Luisterend oor Ruimte voor het verdriet Bewaken van grenzen leerkracht-ouder Professionele afstand Verwijzen naar hulpverlener indien nodig

4. Acceptatie Gedrag ouders - Tevreden hoe het hun kind gaat, ondanks problemen Let op voor schijnacceptatie: - Ouders zeggen tevreden te zijn, maar zijn onbewogen en houden afstand

Behoefte ouders - Vertrouwen in de school niet beschamen Bij schijnacceptatie - Tijd - Echte interesse langdurig tonen - Opbouwen van een vertrouwensrelatie

Reageren bij acceptatie -

Blijf zorgvuldig om het vertrouwen niet te beschamen

Bij schijnacceptatie: - Geef tijd - Toon interesse - Blijf werken aan vertrouwensrelatie


16

Samenwerken met ouders: een belangrijke taak voor iedere school

Recommend Documents