Samenvatting
Nota Wijkeconomie Hengelo 2012 -2015
1
Wijkeconomie in Hengelo.
Nota Wijkeconomie Hengelo 2012 -2015
Inhoudsopgave
4
Samenvatting
5
1 Inleiding 1.1 Aanleiding 1.2 Doel nota 1.3 Reikwijdte nota 1.4 Totstandkoming nota 1.5 Leeswijzer
8 8 8 8 8 8
2 Trends en beleidskaders 2.1 Trends en ontwikkelingen 2.2 Beleid 2.3 Conclusies en aanbevelingen
9 9 9 12
3 Analyse wijkeconomie in Hengelo 3.1 Wijkeconomie in Hengelo 3.2 Conclusies en aanbevelingen
13 13 14
4 Visie op wijkeconomie 4.1 Ambitie en doelen 4.2 Plan van aanpak 4.3 Financieel kader
15 15 15 18
Samenvatting Een goede economie is belangrijk voor de stad. Hengelo wil de economie in de stad behouden en versterken. Ze wil een goed vestigingsklimaat bieden voor bedrijven en werkgelegenheid stimuleren. Daarnaast wil ze stimuleren dat er ruimte komt voor starters en creatieve ondernemers. Waarom dan nu zoveel focus op de wijk? Omdat een groot deel van de economie van de stad in de wijken plaatsvindt, de wijkeconomie. In Hengelo bevindt 70% van de bedrijfsvestigingen zich in de wijken. Naar verwachting wordt wijkeconomie steeds belangrijker. Wijkeconomie draagt bij aan de economische vitaliteit, veiligheid en leefbaarheid van de wijk. Het gaat hierbij vooral om bedrijven van zzp’ers1 die het wonen combineren met werken of hun bedrijf starten vanuit huis. De wijk fungeert daarmee als broedplaats voor ondernemerschap. Bedrijven ontstaan in de wijk en groeien van daaruit verder. Wijkeconomie stimuleert daarmee de werkgelegenheid.
Zzp’ers geven aan dat de huisvestingsmarkt ondoorzichtig is en er vooral behoefte is aan kleinschalige en goedkope ruimte binnen de wijken. De aanwezige leegstaande panden voldoen niet altijd aan de wensen. Het is daarom belangrijk de functie van werken in de wijk te behouden en daar waar nodig toe te voegen. De regels met betrekking tot het werken in de wijk moeten hierop worden aangepast.Verder is het van belang de leegstaande bedrijfspanden in de wijk beter in beeld te hebben. Daar waar nodig zullen betrokken partijen gestimuleerd moeten worden om deze panden aan te passen aan de huidige eisen.
Wijkeconomie in Hengelo In de afgelopen vijf jaar was de groei in de werkgelegenheid vooral in de wijken te vinden. Ruim driekwart van de nieuwe bedrijven start in de wijken. De zzp’ers nemen hiervan een belangrijk aandeel in. De wijk is een stuwmeer van bedrijven en daarmee een aanjager van de economie. Het grootste deel van deze bedrijven blijft klein en in de wijk gevestigd. Maar er is ook een deel met potentie, dat doorgroeit en uiteindelijk een andere locatie buiten de wijk nodig heeft. Het is daarom belangrijk zicht te hebben op de ondernemers in de wijk/zzp’ers en hun behoeften. De ondersteuning moet hierop worden toegespitst. Tot nu toe is de aandacht in ondernemersondersteuning vooral uitgegaan naar ondernemers in herstructureringswijken. Het blijkt dat juist ook in de nieuwere wijken veel ondernemers gevestigd zijn en ondernemers met hun bedrijf starten. Het is daarom ook van belang deze ondernemers en hun behoeften en vragen te leren kennen.
Visie op wijkeconomie Een goede economie is belangrijk voor de stad. Daarbij hoort het stimuleren van werkgelegenheid in de stad. De wijken zijn vooral van belang voor het ontstaan van werkgelegenheid, voor het ontstaan van bedrijven. Juist omdat veel ondernemers hun bedrijf vanuit huis starten. De wijken fungeren daarmee als broedplaats voor ondernemerschap. De bedrijven in de wijken kunnen een opstap zijn voor een doorgroei naar een groter bedrijf. Kortom, ze zorgen voor de dynamiek in de economie en het ontstaan van werkgelegenheid. Deze bedrijven in de wijk zorgen tegelijkertijd voor meer leefbaarheid in de wijken. Tevens dragen zij bij aan de vitaliteit van de wijken.
Zzp’er: zelfstandig ondernemer zonder personeel. Handboek Wijkeconomie, ministerie van Economische Zaken mei 2010, p. 106 1
Wijkeconomie en functiemenging zijn bijna twee evenbeelden. Zonder functiemenging is er geen wijkeconomie2.
2
5
We hebben de volgende ambitie: Hengelo heeft vitale wijken waarin ruimte is voor ondernemerschap en waarin werkgelegenheid wordt gestimuleerd.
Deze ambitie is vertaald naar de volgende doelen: Stimuleren van werkgelegenheid in de wijken De wijk als broedplaats voor ondernemerschap Vitale wijken (levendig en multifunctioneel)
Plan van aanpak Om deze doelen te bereiken gaat het vooral om het stimuleren en faciliteren van ondernemerschap in de wijk. Natuurlijk met behoud van de leefbaarheid in de wijk. We zetten hierbij in op twee strategische lijnen: • Huisvesting en • Ondersteunen en stimuleren van ondernemerschap. Binnen de gemeente zijn het cluster Economische Zaken (afd. REO) en het ROZ de algemene trekkers van het plan van aanpak. Daarnaast wordt op uitvoeringsniveau de samenwerking gezocht met verschillende partners. Woningbouwcorporatie Welbions is een belangrijke partner in de wijk.Verder zijn dat, al naar gelang het onderwerp, partijen als de Kamer van Koophandel, Syntens, MKB Nederland, WTC Twente, onderwijsinstellingen, makelaars en de lokale ondernemersverenigingen. Op het gebied van huisvesting zijn de vastgoedeigenaren belangrijke gesprekspartners.
I Huisvesting 1. Functiemenging toepassen in de wijken We staan positief ten opzichte van functiemenging in de wijken. Dit betekent dat we meer rekening houden met locaties voor werken in de wijk. Uitzondering hierop zijn de functies detailhandel en horeca, die juist zijn gebaat bij een concentratie van deze functies in bijvoorbeeld een wijkwinkelcentrum. In nieuwe projecten moet meer aandacht zijn voor woon/werkconcepten, maar ook voor nieuwe concepten zoals een flexkantoor of een seats to meet concept. We zetten functiemenging nadrukkelijk op de agenda bij nieuwe projecten. Binnen de kaders bieden we ook meer mogelijkheden voor verandering naar een werken functie van woningen en (bij)gebouwen in de wijk, zoals garageboxen en vereni6
gingsgebouwen. We ontwikkelen een afwegingskader waaraan aanvragen getoetst kunnen worden. Onderwerpen waaraan getoetst kan worden zijn bijvoorbeeld parkeren, overlast voor bewoners en de aantrekkende werking van de functie. In bepaalde wijken zullen er meer mogelijkheden zijn dan in andere.
2. Verruiming mogelijkheden aan huis gebonden beroepen We zetten in op het vereenvoudigen van de regels om te werken aan huis. Dat betekent dat het ondernemers, binnen bepaalde kaders, makkelijker wordt gemaakt een bedrijf aan huis te beginnen.
3. Behoud bedrijfslocaties in wijken / aanpak leegstand Het gaat niet alleen om het toevoegen van nieuwe werklocaties in een wijk, maar ook om het behouden van bestaande werklocaties. Het is van belang om deze locaties in beeld te hebben en te houden, qua aantal, soort en kwaliteit van de locatie. Een ander punt is de leegstand in de wijken op zichtlocaties. Dit betreft vooral oude winkel- en horecapanden. Wij willen pandeigenaren stimuleren en partijen met elkaar in contact brengen om leegstand te bestrijden en panden courant te maken voor meerdere functies. Een voorbeeld hiervan zijn de panden aan de Oelerweg, waar al een dergelijke aanpak wordt voorgesteld. Een stimuleringsfonds, zoals het gevelfonds in de binnenstad, kan hierbij stimulerend werken. We onderzoeken de mogelijkheden om een dergelijk stimuleringsfonds op te zetten.
4. Vindbaarheid van kleinschalige huisvesting in de wijk Voor ondernemers is het moeilijk om kleinschalige huisvesting in de wijk te vinden. Deze huisvesting is ook lang niet altijd bij makelaars bekend. Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van de thuiswerkende zelfstandige ondernemers behoefte heeft aan een werkplek buitenshuis. Een belemmering om zich daadwerkelijk buitenshuis te vestigen vormt de ondoorzichtige markt van beschikbare locaties. Een mogelijkheid om deze markt wat transparanter te maken is het ontwikkelen van een plek waar ondernemers relatief laagdrempelig beschikbare locaties kunnen vinden en waar aanbieders van deze locaties deze kunnen melden. We ontwikkelen hiervoor een website of webpagina.
II Ondersteunen en stimuleren van ondernemerschap
ondernemer en schuldhulpverlening voor ondernemers, inclusief zonodig budgetbegeleiding en/of budgetbeheer.
5. Accountmanagement bedrijven in de wijk
7. Ondernemersfactory
Binnen EZ is de afgelopen jaren het accountmanagement voor de bedrijventerreinen en de binnenstad geïntensiveerd. Er zijn goede redenen om ook het accountmanagement voor de bedrijven in de wijken te intensiveren. De wijken zijn de kweekvijver voor de economie. Het is belangrijk om zicht te hebben op de soort bedrijvigheid in de wijken, op de hoeveelheid starters en op de ontwikkeling van beiden. Hierdoor is er beter zicht op de ontwikkeling van de economie van de stad. Wat zijn de plannen van ondernemers? Willen ze doorgroeien en waar kan dat? Hierin kunnen we ze door middel van goed accountmanagement in bijstaan en anticiperen op ontwikkelingen in ons beleid. Met als doel de bedrijven en de werkgelegenheid voor de stad te behouden en uit te breiden.Verder kan door het goed invullen van het accountmanagement de behoefte van de ondernemer centraal staan. Daarop kan de ondersteuning worden toegespitst. Het gaat hierbij vooral om de ruimtevraag van de ondernemer en het adviseren bij de doorontwikkeling daarvan. Ook kunnen thema’s als innovatie en toepassing van ict via het accountmanagement onder de aandacht worden gebracht.
De Ondernemersfactory is een nieuw en intensief begeleidingsconcept voor wijkbewoners om uit te stromen als zelfstandige, liefst in de wijk. Uitstroom uit de uitkering als zelfstandige is één van de prioriteiten zoals neergelegd in de nota ‘Sterker aan het Werk’ (hoofdlijnen re-integratiebeleid). De Ondernemersfactory is een innovatief adviesen begeleidingstraject voor startende ondernemers met een substantiële groepsgewijze component en daarnaast individuele begeleiding. Gedurende maximaal zes maanden worden kandidaten twee tot vier dagen per week voorbereid op het zelfstandige ondernemerschap in de Ondernemersfactory; een fysieke en inspirerende leeromgeving gericht op ondernemerschap in ondernemerscentrum H164. Voor dit concept zijn, in relatie tot het stimuleren van de wijkeconomie, ook provinciale middelen beschikbaar voor de periode 2011-2012.
6. Breed dienstverleningspakket voor (startende) ondernemers in de wijk Door het inzetten van een breed ondersteuningspakket worden de kansen om succesvol te ondernemen zo groot mogelijk gemaakt. Hierbij ligt de nadruk op kleinschalige, lokale bedrijvigheid met de wijk als focuspunt. De activiteiten worden verzorgd door het ROZ. Ondernemerstalenten, personen die zich oriënteren op het starten van een eigen bedrijf, startende ondernemers, ondernemers en wijkondernemers in problemen worden gefaciliteerd door een uitgebreid ondersteuningsaanbod zoals intensieve persoonlijke advisering en begeleiding; een uitgebreid workshop- en trainingsprogramma; coaching na de start, toegespitst op de actuele coachingsvraag van de
8. Faciliteren en ondersteunen van zzp’ers Een specifieke maar niet onbelangrijke doelgroep binnen de ondernemers zijn de zzp’ers. De laatste 10 jaar is het aantal zzp’ers sterk gestegen.Voor de ontwikkeling van zzp’ers is het van belang dat zij andere ondernemers ontmoeten, opzoeken en in een ondernemende omgeving verkeren. Bijvoorbeeld voor het aangaan van coalities om bepaalde opdrachten binnen te halen of te klankborden. Maar ook voor de ontwikkeling van een gezamenlijk servicecentrum (bijv. gezamenlijke administratie, ontvangst etc.). Hiervoor is het van belang dat zij andere ondernemers ontmoeten en leren kennen. Ondernemerscentrum H164, waar dit soort ontmoetingen kunnen plaatsvinden, is daarvoor in te zetten. Maar afhankelijk van de behoefte kan dit ook elders en anders georganiseerd worden, bijvoorbeeld in maatschappelijk vastgoed in de wijken. Wij onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor het inzetten van maatschappelijk vastgoed in de wijken als seats to meet omgeving voor zzp’ers.
7
1. Inleiding 1.1 Aanleiding
Een goede economie is belangrijk voor de stad. Hengelo wil de economie in de stad behouden en versterken. Ze wil een goed vestigingsklimaat bieden voor bedrijven en werkgelegenheid stimuleren. Daarnaast wil ze stimuleren dat er ruimte komt voor starters en creatieve ondernemers. Waarom dan nu zoveel focus op de wijk? Omdat een groot deel van de economie van de stad in de wijken plaatsvindt, de wijkeconomie. In Hengelo bevindt 70% van de bedrijfsvestigingen zich in de wijken. Naar verwachting wordt wijkeconomie steeds belangrijker. Wijkeconomie draagt bij aan de economische vitaliteit, veiligheid en leefbaarheid van de wijk. Hierbij gaat het dan wel om bedrijven die qua aard en omvang passen binnen een woonwijk. Enkele voorbeelden van bedrijven die veelal in de wijken zijn te vinden zijn klusbedrijven, kapsalons en ingenieursbureaus. Het gaat hierbij vooral om bedrijven van zzp’ers3 die het wonen combineren met werken of hun bedrijf starten vanuit huis. De wijk fungeert daarmee als broedplaats voor ondernemerschap. Bedrijven ontstaan in de wijk en groeien van daaruit verder. Wijkeconomie stimuleert daarmee de werkgelegenheid. Wat voor soort ondernemers zitten er nu precies in de wijken en waar hebben ze behoefte aan? Welke bedrijven kunnen zich vestigen in wijken en waar kan dit het beste? Hoe kunnen we ondernemerschap en werkgelegenheid in de wijk nog meer stimuleren en faciliteren? Wijkeconomie kent een ruimtelijke en een sociaaleconomische component. Met deze nota verbinden we deze en maken we inzichtelijk wat er allemaal gebeurt en waar nog meer aandacht aan besteed moet worden. Ook is er vanuit de raad en de samenleving behoefte aan een ruimtelijk kader rondom fysieke stimulering van wijkeconomie. Medio 2011 is een motie aangenomen in de raad over het gebruik van garageboxen als postdepots. Ook dient een antwoord geformuleerd te worden op vragen van ondernemers om verruiming van mogelijkheden voor het werken in de wijk. Bijvoorbeeld vragen om een woonbestemming om te zetten in een werkbestemming. En de vraag of we dit toe willen staan en onder welke voorwaarden.
Welke activiteiten/vormen van bedrijvigheid kunnen we inpassen in de wijken? Welk toetsingskader is daar voor nodig? Met welke partners zoeken wij de samenwerking?
1.3 Reikwijdte nota
Landelijk worden verschillende definities van wijkeconomie gehanteerd. In deze nota wordt onder wijkeconomie simpel gezegd, de economie in de wijken verstaan. Het gaat om bedrijvigheid die zich in de wijken bevindt. Het gaat dan vooral om de combinatie of menging van wonen en werken, functiemenging. Maar ook de wijk- en buurtwinkelcentra worden hieronder verstaan. De bedrijvigheid op de bedrijventerreinen en grote winkelgebieden (Plein Westermaat) en binnenstad (buurt 00) vallen hier niet onder. Ook worden scholen, verzorgingstehuizen en het ziekenhuis buiten beschouwing gelaten.
1.4 Totstandkoming nota
Als input voor de nota is gebruik gemaakt van diverse landelijke onderzoeken en rapportages. Daarnaast hebben ervaringen en aanvragen van Hengelose ondernemers als input gediend. Er is een Trefpunt4 georganiseerd rondom dit thema. De uitkomsten van de discussie tijdens deze bijeenkomst zijn meegenomen in deze nota.
1.5 Leeswijzer
De nota wijkeconomie is opgebouwd uit: • Een korte blik op de landelijke trends en de voor het onderwerp relevante beleidskaders in hoofdstuk 2; • Een analyse van de wijkeconomie in Hengelo in hoofd stuk 3; • Tot slot geven we in hoofdstuk 4 onze visie op wijk economie, formuleren we onze ambitie en doelen en presenteren we een plan van aanpak.
1.2 Doel nota
De nota is bedoeld als visiedocument en geeft het kader aan waarbinnen we werken. Het geeft duidelijkheid welke richting we op willen met wijkeconomie. De nota geeft antwoord op vragen zoals: Hoe kunnen we ondernemerschap in de wijken stimuleren en faciliteren? 8
Zzp’er: zelfstandig ondernemer zonder personeel Trefpunt: bijeenkomst georganiseerd door de raad waarin de raads leden, burgers en ondernemers met elkaar over actuele onderwerpen in discussie gaan. 3 4
2 Trends en beleidskaders Verschillende trends en ontwikkelingen in het bedrijfsleven en de maatschappij zijn van invloed op de ontwikkeling van economie in de wijken. Samen met het bestaande beleid geeft het het kader aan waarbinnen het beleid over wijkeconomie ontwikkeld is en verder ontwikkeld kan worden. Welke invloed hebben deze trends en het bestaande beleid op de vormgeving van het beleid in Hengelo? In dit hoofdstuk geven we de belangrijkste trends en ontwikkelingen en de meest relevante beleidskaders aan. Tot slot trekken we hieruit conclusies en doen we aanbevelingen.
Zzp’ers
2.1 Trends en ontwikkelingen
De focus in het ruimtelijke beleid verschuift nu langzaam weer van functiescheiding naar functiemenging. Tot de jaren zeventig van de vorige eeuw was functiemenging heel gewoon. Daarna is jarenlang het beleid gericht geweest op het scheiden van de wonen en werken functies, vanuit de gedachte dat wonen en werken niet samengaan. De bedrijventerreinen ontstonden en de wijken waar alleen maar gewoond kon worden. Functiescheiding is als het ware te ver doorgeschoten. De grotere bedrijven vinden hun plek op het bedrijventerrein, maar kleinere bedrijven met een lage milieubelasting kunnen ook prima in de woonwijk een plek vinden. Nu groeit langzaam weer het besef dat de wonen en werken functie niet altijd gescheiden hoeven te zijn en elkaar juist versterken. Het mengen van functies bevordert de levendigheid in de wijk en doorbreekt de monotoonheid.
De afgelopen jaren beginnen steeds meer mensen voor zichzelf. Het aantal zzp’ers neemt explosief toe. In bepaalde sectoren soms ook gedwongen door veranderende arbeidsverhoudingen (bouw en zorg bijvoorbeeld). Een andere reden is ook dat mensen hun werk- en zorgtaken hierdoor beter kunnen combineren.Veel zzp’ers starten vanuit huis hun eigen onderneming. Dit vraagt om andere, flexibele woonconcepten.
Functiemenging
Demografische ontwikkelingen Vergrijzing en ontgroening hebben hun invloed op de wijken. Dit betekent zowel iets voor de bedrijvigheid in de wijken als voor de woningen in de wijken, het heeft invloed op het woonklimaat van de wijk. Oudere ondernemers hebben vaak geen opvolger meer waardoor panden in de wijk leeg komen te staan. Dit is vooral het geval bij panden met een publieksfunctie zoals winkels.
Nieuwe werken Tegenwoordig wordt er deels op een andere manier gewerkt. Het maakt niet uit waar er gewerkt wordt, dit kan overal zijn. Mensen werken meer vanuit huis of vanuit het café in de buurt. Mensen werken ook op andere tijden. Dit nieuwe werken vraagt ook om andere werkconcepten, maar ook om andere woonconcepten. Bijvoorbeeld combinaties van wonen en werken.
Plekken om te ontmoeten Mensen willen elkaar ontmoeten. De functie van cafés, speeltuinen, bibliotheken etc. neemt toe. Dit vraagt om een andere kijk op de ruimtelijke inrichting en de functies in de wijk. In nieuwe plannen zal hiermee rekening moeten worden gehouden.
2.2 Beleid Nationaal Ook vanuit het Rijk wordt het belang van wijkeconomie onderkend. De stedelijke economie is van essentieel belang voor de economie van Nederland. De lokale bedrijvigheid heeft veel potentie, maar het beleidsveld staat nog in de kinderschoenen. Daarom is in 2010 in opdracht van het toenmalige ministerie van Economische Zaken het Handboek Wijkeconomie tot stand gekomen. Dit handboek geeft een leidraad voor gemeenten hoe de lokale economie versterkt kan worden. Daarnaast is er vanuit het ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie aandacht voor de vermindering van regeldruk voor ondernemers. In 2009 is het 9
convenant “Verbetering dienstverlening en vermindering regeldruk voor ondernemers” ondertekend door de 36 grootste gemeenten van Nederland. Het convenant wordt in 2011 geëvalueerd. Het dossier Regeldruk is nog steeds actueel.Vanuit het kabinet wordt nu vooral onderzocht hoe de regeldruk voor zzp’ers verbeterd kan worden. Hiervoor is een onderzoek gedaan en wordt er een actieplan opgesteld. In het eerste kwartaal 2012 moet deze gereed zijn. Het kabinet onderkent het belang van zzp’ers voor de economie en de samenleving. De SER heeft in 2010 het onderzoek “Zzp’ers in Beeld” gepresenteerd. De SER concludeert dat zzp’ers een belangrijke bijdrage leveren aan de economie en de samenleving. Ondernemerschap biedt kansen voor burgers om op eigen kracht idealen te realiseren, om hun werk in te richten zoals zij dat willen, om vaardigheden in te zetten waar zij het best tot hun recht komen en om te groeien. Het is in dit licht volgens het kabinet onder meer van belang dat de dienstverlening op het gebied van ondernemerschap, zoals het Bbz5, beter bekend wordt en goed wordt toegesneden op de behoefte. Tijdige signalering van problemen en bekendheid onder zelfstandigen met de mogelijkheden van het Bbz is essentieel.
Gemeentelijk beleid Hieronder zijn de belangrijkste bestaande gemeentelijke beleidskaders benoemd, die relevant zijn voor het onderwerp wijkeconomie.
Collegeprogramma Investeren in verbinding (2010) Hengelo is een ondernemende stad. Het college zet in op startende bedrijven en gevestigde ondernemers die tijdelijk hinder hebben van de economische omstandigheden. Via het ROZ wordt de steun aan starters en ondernemers in crisis geïntensiveerd door het systeem van (micro) financiering, coaching en advisering en bedrijfshuisvesting in regionaal verband te borgen. Ondernemerschap speelt eveneens een belangrijke rol in het re-integratiebeleid als een vaak succesvolle manier om duurzame uitstroom te realiseren. Daarnaast zet het college in op innoveren en leren. Scholing, werken en ondernemen in tijden van vergrijzing en krimp van de beroepsbevolking vragen om een aangepaste visie op de lokale economie. Het college beziet onderwerpen als innovatie, bedrijfsterreinen, scholingsaanbod, combinaties van wonen en werken en de beschikbaarheid van ict-verbindingen meer met elkaar in samenhang.
Sociale visie (2010) In de sociale visie speelt ondernemerschap een belangrijke rol binnen het thema ‘werk’. Innovatie en deregulering 10
zijn als kernissues benoemd rondom het thema ondernemerschap. Inhakend op de Hengelose kracht is de lijn om innovatie in het bedrijfsleven te stimuleren. Eventuele belemmeringen worden te lijf gegaan via deregulering. We geven het bedrijfsleven de ruimte voor een ondernemende cultuur, die ook voor jongeren en startende ondernemers aantrekkingskracht heeft. De gemeente ziet hier voor zichzelf een rol in het voortzetten van initiatieven rondom deregulering, het stimuleren en optimaliseren van ondernemersondersteuning en het verbeteren van het vestigingsklimaat. Gezien het grote aantal bedrijven dat in wijken is gevestigd, is de invalshoek van wijkeconomie hierbij essentieel.
Nota Startersbeleid (2007) Het startersbeleid kent zowel een economische als een sociale invalshoek en heeft betrekking op alle starters en alle doelgroepen. Startende ondernemingen leveren een belangrijke bijdrage aan de dynamiek en groei van de (lokale) economie. Zij creëren werkgelegenheid en zijn een bron van vernieuwing. De volgende aandachtsgebieden met betrekking tot het stimuleren van startend ondernemerschap zijn geformuleerd: • Het positioneren van Hengelo als startersstad • Voorlichting en begeleiding met de nadruk op coaching • Huisvesting, waaronder het betrekken van de (huisves tings)belangen van starters in binnenstedelijke herstruc tureringsopgaven en het instellen van dereguleringszones in relatie tot wijkeconomie • Financiering
Woonvisie (2012) In de woonvisie 2012-2022 “verandering brengt kans” is de koers opgenomen om een aantrekkelijke woonstad te zijn en te blijven in de komende tien jaar voor de huidige bewoners en voor nieuwkomers. Het nieuwe woonbeleid is vastgelegd in een aantal uitgangspunten en speerpunten. Eén van die speerpunten is het werken aan vitale wijken. Een vitale wijk biedt perspectief voor de bewoners om vooruit te kunnen in zowel sociaal, fysiek en economisch opzicht. Dit betekent dat het gemeentelijke beleid de aanwezige dynamiek in de wijk zoveel mogelijk probeert te stimuleren. In dit beleid past ook dat gebouwen of woningen in een wijk een nieuwe functie kunnen krijgen. Functiemenging is een belangrijke drager voor vitale wijken.
Bedrijventerreinen en kantorenlocaties (2011) Bedrijven met een kavelomvang vanaf 1.500 m2 zijn veelal aangewezen op reguliere en/of thematische bedrijventerreinen. Kleinere bedrijven zijn vaak gevestigd in de wijken,
5
Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen
maar bij uitbreiding wordt al snel gekeken naar reguliere, formele bedrijvenlocaties. De vestiging in bedrijfsverzamelgebouwen bestaande uit enkele bedrijfsunits neemt de laatste jaren sterk toe. Deze gebouwen worden hoofdzakelijk gerealiseerd op bedrijventerreinen, maar kunnen afhankelijk van gebruik en omvang ook in de wijk een plek vinden. Voor kantoren heeft Hengelo twee prioritaire locaties aangewezen: de stationsomgeving/Hart van Zuid en de deelgebieden van Westermaat. Kleinere kantoren zijn vaak gevestigd langs de invalswegen en in specifieke kantoorverzamelpanden. Het kantorenbeleid zal worden aangescherpt. Dat betekent dat realisatie van nieuwe kantoren bij voorkeur plaatsvindt in de prioritaire gebieden.
Detailhandelsbeleid (2011) In de detailhandelsvisie wordt het ambitieniveau van de gemeente Hengelo op het gebied van detailhandel aangegeven. De binnenstad is hierbij het belangrijkste recreatieve winkelgebied van Hengelo. Hengelo zet hierbij in op de verbetering van de lokale en de regionale positie van de binnenstad waarin verschillende functies elkaar versterken. Daarnaast zet Hengelo in op eigentijdse wijk- en buurtvoorzieningen voor de dagelijkse boodschappen. Hiertoe moeten de winkels in de dagelijkse goederen zoveel mogelijk geclusterd worden omdat daar de kracht ligt
van een goed voorzieningenaanbod voor de wijk of buurt. Nieuwvestiging van solitaire supermarkten is zodoende niet toegestaan. Bestaande, niet-geclusterde, detailhandel blijft bestaan in de wijken, de verwachting is echter dat het op den duur lastig zal worden hiervoor een invulling te vinden met detailhandel. Deze locaties zijn mogelijk wel geschikt voor startende ondernemers met een publiek dat doelgericht de locatie bezoekt, omdat deze locaties over het algemeen een lagere huursom hebben. Op die locaties waar geen invulling met detailhandel meer mogelijk is, is de opdracht om met de eigenaren tot een eigentijdse herinvulling te komen.
Horecabeleid (2005) In december 2005 is de Horecavisie en beleid Hengelo 2005 - 2015 vastgesteld. Hengelo kiest hierin voor versterking van het centrum. Waarbij er geen nieuwe clusters van horeca buiten het centrum worden toegestaan. Wijkverzorgende horeca zal zich in of nabij een winkelcentrum kunnen vestigen in de wijken zodat er een clustering van de verschillende functies in de wijken plaatsvindt. Bovenwijkse (nieuwe) voorzieningen kunnen alleen als het een bijzondere locatie of gebouw betreft. Hierbij kan gedacht worden aan horeca in bijvoorbeeld een monument. Functiegerelateerde horeca is wel mogelijk, bijvoorbeeld een koffiecorner in een museum.
11
Regelgeving werken in de wijk Beleidsregels afwijkingsmogelijkheden bestemmingsplan Het college heeft de bevoegdheid om af te wijken van het geldende bestemmingsplan binnen de kaders van artikel 4, bijlage II Besluit omgevingsrecht. Uiteraard dient hierbij rekening gehouden te worden met flankerend beleid zoals bijvoorbeeld de Nota Autoparkeren, Detailhandelsvisie en Horecavisie. Het Hengelose beleid is tot nu toe echter niet gericht op functiemenging. Met een functiewijziging in een woonwijk wordt terughoudend omgegaan vanwege de gevolgen voor het woon- en leefmilieu ter plaatse. Dit met name wanneer de functie veel bezoekers trekt en/of er een grote behoefte bestaat aan parkeergelegenheid. Daarom wordt er terughoudend omgegaan met het verlenen van een omgevingsvergunning voor afwijking van het bestemmingsplan voor een woning of woongebouw in een andere functie. Slechts bij hoge uitzondering wordt medewerking aan afwijking van het bestemmingsplan verleend wanneer het afwijking van een andere functie betreft dan wonen.
Aan huisgebonden beroepen In de geactualiseerde bestemmingsplannen is opgenomen dat maximaal 1/3e deel van de woning tot een maximum van 40m2 gebruikt mag worden voor ambachtelijke of dienstverlenende beroepen. In het buitengebied geldt een maximum van 50m2.Verder dient het beroep te worden
12
uitgeoefend door de hoofdbewoner. Deze mag geen personeel in dienst hebben.
2.3 Conclusies en aanbevelingen De trends en ontwikkelingen zijn vooral gericht op een andere manier van werken. Werken gebeurt op andere plekken dan voorheen. Er wordt meer vanuit huis gewerkt. Er zijn meer zzp’ers. Dit vraagt om andere ruimtelijke concepten en een andere manier van ondersteuning van ondernemerschap. In het hierboven genoemde beleid wordt dat onderkend en wordt geconstateerd dat meer flexibiliteit gewenst is in het omvormen van functies in de wijk. Het afwijkingenbeleid waarmee die flexibiliteit geregeld moet worden, is echter nog niet gevormd. Er zal een afwegingskader ontwikkeld moeten worden waaraan aanvragen voor wijziging van bestemming getoetst kunnen worden. Dit afwegingskader moet aan de notitie Beleidsregels Afwijkingsmogelijkheden Bestemmingsplan worden toegevoegd. Daarnaast wordt in het beleid onderkend dat ondersteuning van ondernemerschap van belang is voor de economie. De huidige ondersteuning moet worden gehandhaafd en daar waar nodig moet worden ingespeeld op de veranderende behoefte van de ondernemer.
3. Analyse wijkeconomie in Hengelo Hoeveel bedrijven zijn er in de wijken gevestigd in Hengelo? Hoeveel starters hebben we in de wijk? Hoeveel arbeidsplaatsen zijn er in de wijk? In dit hoofdstuk gaan we in op deze vragen met een analyse van de wijkeconomie in Hengelo.Vervolgens trekken we hieruit conclusies en geven we aanbevelingen.
3.1 Wijkeconomie in Hengelo Aantal vestigingen In 2010 was 71% van het totale aantal bedrijven6 in de wijken gevestigd. De wijken Wilderinkshoek en Hengelose Es hebben relatief gezien de meeste bedrijven. Toch is de bedrijvigheid redelijk gelijk verdeeld over de wijken. Dit is opmerkelijk aangezien in de nieuwere wijken nauwelijks bedrijfslocaties te vinden zijn. In de nieuwere wijken (Slangenbeek, Hasseler Es) wordt dus veel vanuit huis gewerkt. In tabel 1 is de verdeling van het aantal vestigingen over de wijken aangegeven.
Tabel 1: Aantal vestigingen per wijk (2010) Wijk
Werkgelegenheid In 2010 waren er 39.372 personen werkzaam in de Hengelose bedrijven. In de wijken bevindt zich 41% van de arbeidsplaatsen. In de periode 2005 tot 2010 is de totale werkgelegenheid9 in Hengelo gegroeid met een kleine 8% (2.866 arbeidsplaatsen). 69% van deze groei in arbeidsplaatsen vond in de wijken plaats.
Huisvesting
Aantal
%
Bedrijventerrein
998
21,2
Binnenstad (buurt 00)
363
7,7
Overig binnenstad
181
3,8
Berflo Es
309
6,6
Buitengebied
199
4,2
Groot Driene
317
6,7
Hasseler Es
371
7,9
Hengelose Es
444
9,4
Noord
381
8,1
Slangenbeek
348
7,4
Wilderinkshoek
458
9,7
Woolde
343
7,3
4712
100,0
Totaal
In 2010 bestaat 60% van de bedrijven in Hengelo uit zzp’ers.8 In de periode 2005 - 2010 is het aantal zzp’ers met 30% toegenomen in Hengelo. Een belangrijke groep dus. Uit ervaringen blijkt dat succesvolle zzp’ers personeel aannemen. Ook blijkt dat veel zzp’ers groeien in netwerken waarbij ze opdrachten geven aan andere zzp’ers. Deze zzp’ers zijn belangrijk als aanjagers van de economie. Uit de discussie met de ondernemers tijdens het Trefpunt bleek ook dat er behoefte bestaat aan netwerkvorming en facilitering daarbij.
Nieuwe bedrijven en zzp’ers In de periode 2005 - 2010 is het aantal bedrijven in Hengelo gegroeid met 23%.Van deze nieuwe bedrijven heeft 77% zich in de wijken gevestigd. Een groot aantal hiervan zal starter zijn. Het blijkt dat veel startende ondernemers vanuit huis beginnen. Dit geldt vooral voor zzp’ers. Dit is een belangrijke groep. Uit landelijk onderzoek blijkt dat het aandeel zzp’ers7 in de periode 2000-2009 bijna is verdubbeld tot ruim 350.000. Er is er sprake van een toename van ruim 90%.
Veel zelfstandige ondernemers werken vanuit huis. Uit recent onderzoek van het NICIS10 blijkt dat bijna de helft van de thuiswerkende zelfstandige ondernemers behoefte heeft aan een werkplek buitenshuis. Ditzelfde rapport geeft aan dat ondernemers het moeilijk vinden om geschikte bedrijfsruimte te vinden. De markt voor kleinschalige kantoorhuisvesting wordt als krap en ondoorzichtig bestempeld. Tegelijkertijd constateren we ook dat er op sommige plekken in de wijk sprake is van leegstand. Deze plekken doen afbreuk aan de wijk. Kennelijk voldoen deze leegstaande panden niet altijd aan de wensen van de ondernemers. Ook uit de discussie met ondernemers tijdens het Trefpunt is gebleken dat er behoefte is aan kleinschalige en goedkope huisvesting binnen de wijken, maar ook aan flexibele huurcontracten.Verder bleek uit deze discussie dat er behoefte is aan verruiming van de regels in relatie tot het werken aan huis.
BIRO 2010, bewerking BGI, bestand op adres, exclusief scholen, ziekenhuizen en verzorgingstehuizen. 7 EIM, 2010,Volgens deze definitie is een zzp’er iemand die: zelfstandig ondernemende activiteiten onderneemt; geen personeel in dienst heeft; geen medeondernemer heeft (vof, cv, etc.); geen ondersteuning van familieleden heeft die bestaat uit dezelfde vakmatige activiteiten, en die meer dan 15 procent uitmaakt van de omzet; en daarnaast geldt dat: het voornaamste product van de onderneming ‘arbeid’ is (ambacht, vaardigheden, kennis, capaciteit, etc.) en geen goederen. 8 In deze nota definiëren wij zzp’ers als bedrijven met één werkzame persoon. 9 Exclusief scholen, ziekenhuizen en verzorgingstehuizen 10 NICIS, Zzp’ers en de rol van gemeenten, april 2011 6
13
op de ondernemers in de wijk/zzp’ers en hun behoeften. De ondersteuning moet hierop worden toegespitst. Tot nu toe is de aandacht in ondernemersondersteuning vooral uitgegaan naar ondernemers in herstructureringswijken. Het blijkt dat juist ook in de nieuwere wijken veel ondernemers gevestigd zijn en ondernemers met hun bedrijf starten. Het is daarom ook van belang deze ondernemers en hun behoeften en vragen te leren kennen.
3.2 Conclusies en aanbevelingen In de afgelopen vijf jaar was de groei in de werkgelegenheid vooral in de wijken te vinden. Ruim driekwart van de nieuwe bedrijven start in de wijken. De zzp’ers nemen hiervan een belangrijk aandeel in. De wijk is een stuwmeer van bedrijven en daarmee een aanjager van de economie. Het grootste deel van deze bedrijven blijft klein en in de wijk gevestigd. Maar er is ook een deel met potentie, dat doorgroeit en uiteindelijk een andere locatie buiten de wijk nodig heeft. Het is daarom belangrijk zicht te hebben
Wijkeconomie en functiemenging zijn bijna twee evenbeelden. Zonder functiemenging is er geen wijkeconomie11. Zzp’ers geven aan dat de huisvestingsmarkt ondoorzichtig is en er vooral behoefte is aan kleinschalige en goedkope ruimte binnen de wijken. De aanwezige leegstaande panden voldoen niet altijd aan de wensen. Het is daarom belangrijk werkenfuncties in de wijk te behouden en daar waar nodig toe te voegen. De regels met betrekking tot het werken in de wijk moeten hierop worden aangepast. Verder is het van belang de leegstaande bedrijfspanden in de wijk beter in beeld te hebben. Daar waar nodig zullen betrokken partijen gestimuleerd moeten worden om deze panden aan te passen aan de huidige eisen.
Handboek Wijkeconomie, ministerie van Economische Zaken mei 2010, p. 106 11
14
4. Visie op wijkeconomie Welke ambitie heeft Hengelo met wijkeconomie, welke doelen willen we bereiken, hoe gaan we dat doen en binnen welk financieel kader? In dit hoofdstuk gaan we daar nader op in.
4.1 Ambitie en doelen Ambitie Hengelo heeft vitale wijken waarin ruimte is voor ondernemerschap en waarin werkgelegenheid wordt gestimuleerd. Een goede economie is belangrijk voor de stad. Daarbij hoort het stimuleren van werkgelegenheid in de stad. De wijken zijn vooral van belang voor het ontstaan van werkgelegenheid, voor het ontstaan van bedrijven. Juist omdat veel ondernemers hun bedrijf vanuit huis starten. De wijken fungeren daarmee als broedplaats voor ondernemerschap. De bedrijven in de wijken kunnen een opstap zijn voor een doorgroei naar een groter bedrijf. Kortom, ze zorgen voor de dynamiek in de economie en het ontstaan van werkgelegenheid. Deze bedrijven in de wijk zorgen tegelijkertijd voor meer leefbaarheid in de wijken. Tevens dragen zij bij aan de vitaliteit van de wijken.
Binnen de gemeente zijn het cluster Economische Zaken (afd. REO) en het ROZ de algemene trekkers van het plan van aanpak. Daarnaast wordt op uitvoeringsniveau de samenwerking gezocht met verschillende partners. Woningbouwcorporatie Welbions is een belangrijke partner in de wijk.Verder zijn dat, al naar gelang het onderwerp, partijen als de Kamer van Koophandel, Syntens, MKB Nederland, WTC Twente, onderwijsinstellingen, makelaars en de lokale ondernemersverenigingen. Op het gebied van huisvesting zijn de vastgoedeigenaren belangrijke gesprekspartners. In het plan van aanpak zijn de acties verdeeld onder de twee strategische lijnen, huisvesting en ondersteunen en stimuleren van ondernemerschap. Achter de gewenste acties staat tussen haakjes de trekker van een actie genoemd. Een concreet uitvoeringsprogramma voor een jaar wordt zo spoedig mogelijk na vaststelling van deze nota nader uitgewerkt. Aan de acties worden dan middelen, tijd en mensen gekoppeld. Dit uitvoeringsprogramma wordt door het college vastgesteld en ter informatie aan de raad gezonden.
Doelen Deze ambitie kan vertaald worden naar de volgende doelen:
• Stimuleren van werkgelegenheid in de wijken Concreet betekent dit dat het aantal bedrijven en aantal arbeidsplaatsen in de wijken jaarlijks toeneemt. Dit wordt jaarlijks gemeten met het BIRO onderzoek.
• De wijk als broedplaats voor ondernemerschap Dit betekent concreet dat het aantal starters in de wijk jaarlijks toeneemt. Dit wordt jaarlijks gemeten met het BIRO onderzoek.
• Vitale wijken (levendig en multifunctioneel) Concreet betekent dit dat het aantal kleinschalige bedrijfsunits in de wijken jaarlijks toeneemt.
4.2 Plan van aanpak Om deze doelen te bereiken gaat het vooral om het stimuleren en faciliteren van ondernemerschap in de wijk. Natuurlijk met behoud van de leefbaarheid in de wijk. We zetten hierbij in op twee strategische lijnen: 1. Huisvesting en 2. Ondersteunen en stimuleren van ondernemerschap.
I Huisvesting 1. Functiemenging toepassen in de wijken Huisvesting is belangrijk voor ondernemers. De zelfstandig ondernemers hebben behoefte aan kleinschalige en goedkope huisvesting binnen de wijken. Hierbij gaat het letterlijk om ruimte voor ondernemerschap. We staan positief ten opzichte van functiemenging in de wijken. Dit betekent dat we meer rekening houden met locaties voor werken in de wijk. Uitzondering hierop zijn de functies detailhandel en horeca, die juist zijn gebaat bij een concentratie van deze functies in bijvoorbeeld een wijkwinkelcentrum. In nieuwe projecten moet meer aandacht zijn voor woon/ werkconcepten, maar ook voor nieuwe concepten zoals een flexkantoor of een seats to meet concept. We zetten 15
functiemenging nadrukkelijk op de agenda bij nieuwe projecten. Veelal overheerst de woonfunctie in de woonwijken, dit is vooral in de nieuwere wijken het geval.Vooral in deze wijken bieden we meer ruimte voor werken in de wijk. Dat kan betekenen dat een woonfunctie (tijdelijk) omgezet kan worden in een werkenfunctie. Dit moet zo geregeld worden dat er flexibiliteit is in de bestemming. Op het moment dat een onderneming verhuist, moet ook de voormalige woonfunctie nog op de bestemming rusten. Binnen de kaders bieden we ook meer mogelijkheden voor verandering naar een werken functie van (bij)gebouwen in de wijk, zoals garageboxen en verenigingsgebouwen. We ontwikkelen een afwegingskader waaraan aanvragen getoetst kunnen worden. Onderwerpen waaraan getoetst kan worden zijn bijvoorbeeld parkeren en overlast voor bewoners. Ook kan onderscheid gemaakt worden tussen functies met aantrekkende werking en functies die dat niet hebben. In bepaalde wijken zullen er meer mogelijkheden zijn dan in andere. Aanvragen voor functiewijziging die nu binnenkomen, worden gebruikt als input voor de ontwikkeling van het afwegingskader. Dit afwegingskader wordt toegevoegd aan de Beleidsregels Afwijkingsmogelijkheden Bestemmingsplan. Acties: afwegingskader ontwikkelen (EZ i.s.m.Vergunningen) toevoegen afwegingskader aan Beleidsregels Afwijkings mogelijkheden Bestemmingsplan (EZ i.s.m.Vergunningen) inbrengen functiemenging in nieuwe projecten (REO)
2. Verruiming mogelijkheden aan huis gebonden beroepen We zetten in op het vereenvoudigen van de regels om te werken aan huis. Dat betekent dat het ondernemers, binnen bepaalde kaders, makkelijker wordt gemaakt een bedrijf aan huis te beginnen. De regels voor de aan huisgebonden beroepen zijn vastgelegd in de bestemmingsplannen. Een regel is bijvoorbeeld dat een maximum oppervlak van de woning gebruikt mag worden voor het beroep. Een andere regel is dat men geen personeel in dienst mag hebben. Sommige ondernemers hebben alleen tijdelijk een extra arbeidskracht nodig. Het is wenselijk om hier wat meer flexibiliteit in aan te brengen en de regels hieromtrent te verruimen. Actie: verruimen van de regels in de Beleidsregels Afwijkings mogelijkheden Bestemmingsplan voor aan huis gebonden beroepen (EZ i.s.m.Vergunningen)
3. Behoud bedrijfslocaties in wijken / aanpak leegstand Het gaat niet alleen om het toevoegen van nieuwe werklocaties in een wijk, maar ook om het behouden van bestaande werklocaties. Het is van belang om deze locaties in beeld te hebben en te houden, qua aantal, soort en kwaliteit van de locatie. Niet alle bestaande bedrijfslocaties voldoen aan de huidige eisen. Dit is van belang om ondernemers naar deze locaties te kunnen doorverwijzen en om eigenaren te stimuleren de locatie aan te passen aan de eisen van de tijd. Een ander punt is de leegstand in de wijken op zichtlocaties. Dit betreft vooral oude winkel- en horecapanden. We zoeken de samenwerking met partners in de wijk om gerichte aanpak van deze leegstand te stimuleren, bijvoorbeeld bij hergebruik en nieuwbouw op pandniveau. Wij willen pandeigenaren stimuleren en partijen met elkaar in contact brengen om leegstand te bestrijden en panden courant te maken voor meerdere functies. Een voorbeeld hiervan zijn de panden aan de Oelerweg, waar al een dergelijke aanpak wordt voorgesteld. Een stimuleringsfonds, zoals het gevelfonds in de binnenstad, kan hierbij stimulerend werken. We onderzoeken de mogelijkheden om een dergelijk stimuleringsfonds op te zetten. Het is niet realistisch, gezien de huidige beschikbare gemeentelijke middelen, om dit fonds te vullen met gemeentelijke middelen. Wel willen wij ons inzetten om actief te kijken naar externe subsidiemogelijkheden voor een dergelijke aanpak. Acties: bedrijfslocaties in de wijken in beeld brengen (EZ) stimuleren vastgoedeigenaren aanpak leegstand in de wijken (EZ) onderzoeken mogelijkheden stimuleringsfonds leegstand(EZ)
4. Vindbaarheid van kleinschalige huisvesting in de wijk Voor ondernemers is het moeilijk om kleinschalige huisvesting in de wijk te vinden. Deze huisvesting is ook lang niet
16
altijd bij makelaars bekend. Uit onderzoek blijkt dat bijna de helft van de thuiswerkende zelfstandig ondernemers behoefte heeft aan een werkplek buitenshuis. Een belemmering om zich daadwerkelijk buitenshuis te vestigen vormt de ondoorzichtige markt van beschikbare locaties. Een mogelijkheid om deze markt wat transparanter te maken is het ontwikkelen van een plek waar ondernemers relatief laagdrempelig beschikbare locaties kunnen vinden en waar aanbieders van deze locaties deze kunnen melden. We ontwikkelen hiervoor een website of webpagina. In Amersfoort is hier al goede ervaring mee opgedaan bij ZZP BV.
heid voor de stad te behouden en uit te breiden.Verder kan door het goed invullen van het accountmanagement de behoefte van de ondernemer centraal staan. Daarop kan de ondersteuning worden toegespitst. Het gaat hierbij vooral om de ruimtevraag van de ondernemer en het adviseren bij de doorontwikkeling daarvan. Ook kunnen thema’s als innovatie en toepassing van ict via het accountmanagement onder de aandacht worden gebracht.
Actie: website/webpagina voor kleinschalige locaties ontwikke len (EZ i.s.m. ROZ)
6. Breed dienstverleningspakket voor (startende) ondernemers in de wijk
II Ondersteunen en stimuleren van ondernemerschap 5. Accountmanagement bedrijven in de wijk Binnen EZ is de afgelopen jaren het accountmanagement voor de bedrijventerreinen en de binnenstad geïntensiveerd. Er zijn goede redenen om ook het accountmanagement voor de bedrijven in de wijken te intensiveren. De wijken zijn de kweekvijver voor de economie. Het is belangrijk om zicht te hebben op de soort bedrijvigheid in de wijken, op de hoeveelheid starters en op de ontwikkeling van beiden. Hierdoor is er beter zicht op de ontwikkeling van de economie van de stad. Wat zijn de plannen van ondernemers? Willen ze doorgroeien en waar kan dat? Hierin kunnen we ze door middel van goed accountmanagement in bijstaan en anticiperen op ontwikkelingen in ons beleid. Met als doel de bedrijven en de werkgelegen-
Actie: intensiveren accountmanagement voor bedrijven in de wijken (EZ)
Door het inzetten van een breed ondersteuningspakket worden de kansen om succesvol te ondernemen zo groot mogelijk gemaakt. Hierbij ligt de nadruk op kleinschalige, lokale bedrijvigheid met de wijk als focuspunt. De activiteiten worden verzorgd door het ROZ. Tijdens het voorbeeldproject ‘Stimuleren ondernemerschap en scholing in de wijk’, gefinancierd door het Ministerie van Economische Zaken, is hier ervaring mee opgedaan. Binnen dit project is gewerkt met specifieke wijkondernemersadviseurs en gaat de aandacht uit naar de wijken Berflo Es, Klein Driene en Hengelose Es.Via gerichte mailings, communicatie, bijeenkomsten en in afstemming met andere spelers in wijken (zoals Welbions, wijkraden) worden ondernemers en starters beter bereikt. Voor de komende periode wordt deze aanpak voor bovengenoemde wijken in de reguliere ondersteuningsstructuur van het ROZ ingebed en als speerpunt aangemerkt. Ondernemerstalenten, personen die zich oriënteren op het starten van een eigen bedrijf, startende ondernemers,
17
ondernemers en wijkondernemers in problemen worden gefaciliteerd door een uitgebreid ondersteuningsaanbod: • Intensieve persoonlijke advisering en begeleiding; • Persoonlijke ondersteuning bij de totstandkoming ondernemingsplan; • Diverse faciliteiten in de voorbereidingsfase; • Een uitgebreid workshop- en trainingsprogramma; • Coaching na de start, toespitst op de actuele coachings vraag van de ondernemer; • Ondersteuning bij het zoeken naar geschikte huisvesting, zo mogelijk huisvesting in het ondernemerscentrum H164; • Ondersteuning bij administratie; • Uitgebreide (micro)financieringsfaciliteiten en bemidde ling bij het verkrijgen van financieringen en/of herfinan cieringen richting banken, participatiemaatschappijen en overige financierders en investeerders; • Schuldhulpverlening voor ondernemers, inclusief zonodig budgetbegeleiding en/of budgetbeheer; • Begeleiding na de start door ondernemersadviseurs of coaches.
zzp’ers is het van belang dat zij andere ondernemers ontmoeten, opzoeken en in een ondernemende omgeving verkeren. Bijvoorbeeld voor het aangaan van coalities om bepaalde opdrachten binnen te halen of te klankborden. Maar ook voor de ontwikkeling van een gezamenlijk servicecentrum (bijv. gezamenlijke administratie, ontvangst etc.). Hiervoor is het van belang dat zij andere ondernemers ontmoeten en leren kennen. Ondernemerscentrum H164, waar dit soort ontmoetingen kunnen plaatsvinden, is daarvoor in te zetten. Maar afhankelijk van de behoefte kan dit ook elders en anders georganiseerd worden, bijvoorbeeld in maatschappelijk vastgoed in de wijken. Dit sluit aan bij het wijkprogramma Hasseler Es waar al een link is gelegd met faciliteiten en ondersteuning voor zzp’ers in de wijk. Ook in Slangenbeek bestaat er behoefte aan voorzieningen in de wijk voor zzp’ers om wonen, werken en gezin te kunnen combineren, zo blijkt uit het onderzoek in het kader van het tijdenbeleid in 2009. Wij onderzoeken welke mogelijkheden er zijn voor het inzetten van maatschappelijk vastgoed in de wijken als seats to meet omgeving voor zzp’ers.
Acties: blijvend inzetten breed dienstverleningsaanbod in genoemde wijken bezien inzetten dienstverleningsaanbod in andere wijken, afhankelijk van de karakteristieken van een wijk
Acties: faciliteren bij netwerkvorming zzp’ers, zoals ZZPcafé (ROZ en EZ) inventariseren specifieke behoeften zzp’ers (EZ en ROZ) onderzoeken mogelijkheden maatschappelijk vastgoed in de wijken in te zetten als seats to meet omgeving voor zzp’ers (EZ en ROZ)
7. Ondernemersfactory De Ondernemersfactory is een nieuw en intensief begeleidingsconcept voor wijkbewoners om uit te stromen als zelfstandige, liefst in de wijk. Uitstroom uit de uitkering als zelfstandige is één van de prioriteiten zoals neergelegd in de nota ‘Sterker aan het Werk’ (hoofdlijnen re-integratiebeleid). De Ondernemersfactory is een innovatief adviesen begeleidingstraject voor startende ondernemers met een substantiële groepsgewijze component en daarnaast individuele begeleiding. Gedurende maximaal zes maanden worden kandidaten twee tot vier dagen per week voorbereid op het zelfstandige ondernemerschap in de Ondernemersfactory; een fysieke en inspirerende leeromgeving gericht op ondernemerschap in ondernemerscentrum H164. Voor dit concept zijn, in relatie tot het stimuleren van de wijkeconomie, ook provinciale middelen beschikbaar voor de periode 2011-2012. Actie wijkgerichte inzet Ondernemersfactory (ROZ)
8. Faciliteren en ondersteunen van zzp’ers Een specifieke maar niet onbelangrijke doelgroep binnen de ondernemers zijn de zzp’ers. De laatste 10 jaar is het aantal zzp’ers sterk gestegen.Voor de ontwikkeling van 18
4.3 Financieel kader De reguliere werkzaamheden zoals neergelegd in deze nota zijn belegd bij de afdeling Ruimtelijke en Economische Ontwikkelingen en het ROZ. De middelen hiervoor zijn structureel in de begroting verwerkt. Binnen de begroting van het ROZ is € 150.000 belegd voor wijkeconomie, waarbij startersadvisering en dienstverlening aan ondernemers onderdeel van de activiteiten van het ROZ zijn. In de begroting van EZ zijn middelen voor accountmanagement opgenomen. Binnen de reguliere werkzaamheden kan een deel van de intensivering, zoals een actieve en faciliterende rol op het gebied van netwerkvorming en het intensiveren van het accountmanagement bij EZ, ondervangen worden. Voor de extra inzet, zoals voor het stimuleringsfonds leegstand en de ontwikkeling van een webpagina voor kleinschalige locaties zullen externe (subsidie)middelen moeten worden binnengehaald. Het bezien van de mogelijkheden hieromtrent is ook nadrukkelijk een opgave binnen het actieprogramma.
Gemeente Hengelo Beleid en Projecten Publieksdiensten en Sociale Zaken Ruimtelijke en Economische Ontwikkelingen Regionale Organisatie Zelfstandigen Mw. drs. A.I. Scholtens Mw. drs. E.A. Lansink De Nota Wijkeconomie Hengelo 2012 - 2015 is vastgesteld in de raadsvergadering van 20 december 2011. Februari 2012 Opmaak: Grafisch Service Centrum gemeente Hengelo
20
Stadhuis Burg. Jansenplein 1
Postadres : Postbus 18, 7550 AA Hengelo
Internet: www.hengelo.nl
Stadskantoor Hengelo Hazenweg 121
Telefoon: (074) 245 98 76
Email:
[email protected]
