Samen verduurzamen bewust aan de slag met energiebesparing

Samen verduurzamen bewust aan de slag met energiebesparing

Habion De Molen 94 3995 AX Houten www.habion.nl Contactpersoon: Willeke Janssen: tel. 06-10584116 Persvoorlichter: Joost Maas: tel. 06-53350508 Urgenda New Energy Docks Distelweg 113 1031 HD Amsterdam www.Urgenda.nl Contactpersoon: Wigger Verschoor: tel. 06-34773245 Persvoorlichter: Matthijs Kettelerij: tel. 06-18512891

Houten, 15 mei 2013

Samen verduurzamen: optimaal resultaat door bewustwording Samen verduurzamen is het resultaat van het grote enthousiasme waarmee veel mensen zich de afgelopen maanden tijdens de ‘Energiestrijd Zorghuizen’ hebben ingezet voor fikse energiebesparingen. De resultaten mogen er zijn. Met bewustwording, gedragsverandering en een verfijndere instelling van collectieve installaties, haalden alle 4 deelnemende zorghuizen besparingen van minimaal 10%, zonder grote investeringen. Voor initiatiefnemers Habion en Urgenda smaakten de resultaten naar meer. Zij becijferden op basis van de gegevens uit de Energiestrijd dat er voor alle 76 zorghuizen van Habion gezamenlijk minimaal 1 miljoen euro op de energierekening kan worden bespaard. Ook de deelnemende zorgorganisaties zijn enthousiast. Zorglocatie Arcadia van zorggroep Laurens werkt inmiddels aan een eigen ambitieus energieplan. Bij succes kan de trend gezet worden binnen de Laurensgroep die actief is op ruim 50 locaties in de regio Rotterdam. De behaalde resultaten konden alleen worden bereikt dankzij het enthousiasme van de medewerkers en bewoners van de deelnemers. De titel van dit rapport verwijst naar de gezamenlijkheid waarmee de besparingen zijn opgepakt. Met name in de saamhorigheid op de locatie zit de sleutel voor een succesvol vervolg. Zowel wat betreft de energiebesparing als de positieve gevolgen voor de sociale sfeer. Door de scheiding van wonen en zorg moeten bewoners onder andere zelf hun energiekosten gaan betalen. Om de gevolgen hiervan duidelijk te maken aan de bewoners en zorghuizen, hebben Habion en Urgenda een bewustwordingscampagne opgezet. Daar is de Energiestrijd het eerste resultaat van. De Energiestrijd Zorghuizen past in de visie van Habion om energie te besparen en daarmee woonlasten voor de bewoners te beheersen. De Energiestrijd had in de deelnemende zorghuizen positief effect op de sociale sfeer. Zo is de saamhorigheid tussen de bewoners onderling gegroeid. Een aspect dat Habion van wezenlijk belang vindt voor het woongenot in een tijd van toenemende vereenzaming van ouderen. In een tijd met stijgende huren en dalende pensioenen, is het goede nieuws dat zorghuizen en hun bewoners op eenvoudige wijze op kosten voor gas en elektra kunnen besparen. Dat is ook nog eens goed voor het milieu. Daarnaast worden ouderen genoodzaakt extra goed te letten op de prijskwaliteitverhouding van wonen.

Samen verduurzamen: bewust aan de slag met energiebesparing

1

Wat er aan vooraf ging Habion Habion’s missie is om alle kwetsbare ouderen een veilig en comfortabel thuis te bieden. Habion is een maatschappelijke belegger in duurzame huisvesting voor kwetsbare ouderen met een laag inkomen. Door het actief managen van de vastgoedportefeuille wordt gezorgd voor een optimaal rendement, waarmee de kwaliteit, leefbaarheid en betaalbaarheid van het vastgoed gegarandeerd kan worden. De missie en visie zijn gestoeld op de volgende belangrijke pijlers: solide ondernemer (renderend, effectief, ervaren, expertise en een hoge kwaliteit), solidair met ouderen (betrokken, aandacht, respect, veiligheid en comfort, thuis voelen) en creatief en verbindend (verrassend en vindingrijk in het verbinden van mensen, partijen en ideeën). Duurzaamheid Met deze missie en visie in het achterhoofd spreekt het vanzelf dat duurzaamheid hoog in het vaandel staat. In 2012 hebben is daarom een nulmeting uitgevoerd op het terrein van duurzaamheid. Deze bracht aan het licht dat Habion door het centraal stellen van de bewoner, uitdrukkelijke aandacht voor courantheid van het vastgoed en een gezond financieel beleid op de goede weg is. Ook toonde de nulmeting aan dat de vastgoedportefeuille, vooral bij de zorghuizen, een groot potentieel aan energiebesparing herbergt. Een interessante constatering, omdat de zorgpartners van Habion door het scheiden van wonen en zorg zien dat hun exploitatie onder druk komt te staan. Habion heeft daarom meerjarige duurzaamheidsdoelstellingen geformuleerd, die zijn gebaseerd op de strategische uitgangspunten woonlastenbeheersend en economisch rendabel. Parallel aan het laten uitvoeren van de duurzaamheidsnulmeting en het formuleren van duurzaamheidsdoelstellingen heeft Habion verkennende gesprekken gevoerd met verschillende partijen om een aantal duurzame initiatieven te ontplooien, met andere woorden om duurzaamheid te gaan doen. De kennismaking met Urgenda was dusdanig inspirerend en concreet dat de keuze snel was gemaakt. Urgenda Urgenda is de actie-organisatie voor duurzaamheid en innovatie die Nederland, samen met bedrijven, overheden, maatschappelijke organisaties en particulieren, sneller duurzaam wil maken. Dat doet Urgenda aan de hand van een lange-termijnvisie, een concreet actieplan tot en met 2050 en icoonprojecten (voorbeeldprojecten). Initiatieven als de Dag van de Duurzaamheid en de Regiotouren laten zien hoeveel partijen er op het gebied van duurzaamheid al actief zijn. Urgenda brengt organisaties en initiatieven die zich bezighouden met duurzaamheid in kaart en verbindt ze met elkaar waar dat zinnig is. En helpt hen om projecten te verwezenlijken en motiveert anderen aan te haken bij deze snel groeiende beweging.


2

De ambitie Het verduurzamen van vastgoed staat niet op zichzelf, maar dient meerdere belangen. De drie belangrijkste zijn: het verlagen van de CO2uitstoot, het beheersen van de woonlasten, het verhogen van de kwaliteit van het woon- en werkgenot. Verlagen van de CO2-uitstoot Woningen, kantoren, scholen, ziekenhuizen, zorghuizen en andere gebouwen (de ‘gebouwde omgeving’) dragen een grote verantwoordelijkheid als het gaat om het terugbrengen van de CO2 uitstoot. Samen zijn zij verantwoordelijk voor 30% van het totale energieverbruik in Nederland en veroorzaken zij 20% van het totaal aan CO2-uitstoot. De gebouwde omgeving vormt met andere woorden een enorm besparingspotentieel. Het belang van Habion ligt bij de woonzorghuizen die zij in bezit heeft. Dat zijn er 76 in totaal. Wanneer er in geslaagd wordt om in al deze gebouwen de CO2-uitstoot met 10 tot 20% te verlagen, wordt er fors bijgedragen aan het landelijke streven naar CO2reductie. Beheersen van de woonlasten Naast de huurcomponent bestaan de huisvestingslasten voor een zorghuizen en ook voor de bewoners in steeds belangrijkere mate uit de energiecomponent. Met het oog op de actuele ontwikkelingen, waarin het scheiden van wonen en zorg de exploitatie van de zorghuizen onder druk zet, is het beheersen en, indien mogelijk zelfs, beperken van de energielasten voor de zorghuizen van essentieel belang. Dit geldt voor zowel Habion als de zorghuizen, maar zeker ook voor de bewoners. Op dit moment bedragen de energielasten zo’n 25% van de totale woonlasten. Gemiddeld ongeveer 150 euro per maand. De energielast terugbrengen met 10 tot 20% betekent al snel een besparing van 30 euro per maand. Verhoging kwaliteit woon- en werkgenot Op de derde plaats worden de zorghuizen intensief gebruikt door bewoners en het personeel hiervan, wat de noodzaak rechtvaardigt om veel aandacht te besteden aan de kwaliteit van het binnenmilieu. Dit betekent onder andere een gezonde kwaliteit van de binnenlucht, geen onnodige temperatuuroverschrijdingen en het optimaliseren van het comfort. Hiermee wordt invulling gegeven aan de ambitie om het vastgoed zo lang mogelijk op een verantwoorde, duurzame manier te exploiteren. Het zijn belangrijke redenen voor Habion en Urgenda om de verantwoordelijkheid te nemen om te besparen op het energieverbruik in de zorghuizen.


3

Vier sleutelbegrippen!    

Bewustwording Gedragsverandering, Gezamenlijkheid Enthousiasme

Bovenstaande ambities kunnen op diverse manieren worden verwezenlijkt. Zo kan Habion haar gebouwen en installaties energiezuiniger maken, door isolatie en andere fysieke maatregelen. Het is een kwestie van investeren in het vastgoed. Veel belangrijker is echter om bewoners en medewerkers bewust te maken van hun gedrag om vervolgens in dat gedrag verandering te brengen. Dat is volgens de initiatiefnemers Habion en Urgenda de belangrijkste sleutel tot succes. En de meest duurzame. Bovendien past het naadloos in de ambitie van Habion om ouderen zelf te laten kiezen. Daartoe worden zij gedwongen door de overheid die wonen en zorg scheidt. Ouderen huren een woning en kunnen daar apart zorg bij inkopen. Maar het keuzeproces houdt niet op bij de inkoop van zorg. Ook bij het gebruik van water, gas en elektra kan de oudere zelf de nodige beslissingen nemen. Individueel, maar zeker ook samen. Denk daarbij aan de vele gezamenlijke voorzieningen in de zorghuizen. Bewustwording is daarom heel belangrijk. De Energiestrijd heeft in de deelnemende zorghuizen de saamhorigheid aangewakkerd. Bewoners en medewerkers gingen de ‘strijd’ samen aan. Op enthousiaste wijze, zoals blijkt uit de Energiestrijd die afgelopen maanden is gevoerd.


4

De Energiestrijd De kennismaking tussen Habion en Urgenda levert meteen al een concreet initiatief op: een Energiestrijd tussen zorghuizen. Dit initiatief is in 2012 in samenwerking met Meneer de Leeuw uitgewerkt en ging, na aankondiging op de Dag van de Duurzaamheid (10 oktober 2012), op 21 december 2012 van start met de volgende 4 zorghuizen:  De Gouden Leeuw, op de gelijknamige locatie in Zelhem  Amaris, op locatie De Kuijer in Nederhorst den Berg  Leger des Heils, op locatie De Linde in Dordrecht  Laurens, op locatie Arcadia in Rotterdam Strijd in de winter Het doel van de Energiestrijd is gedurende de periode van 21 december 2012 tot en met 21 maart 2013 zo veel mogelijk energie te besparen, uiteraard met behoud van comfort voor de bewoners. Gedurende de Energiestrijd is er veelvuldig contact tussen de organisatoren Meneer de Leeuw, Habion, Urgenda en de deelnemende organisaties. Op deze bijeenkomsten wordt het enthousiasme gedeeld en worden tips uitgewisseld en tussenstanden met elkaar besproken. Ook worden de resultaten, evenals tips en portretten, met regelmaat gepubliceerd via de website www.Energiestrijd.nl/zorghuizen en via social media. De Energiestrijd Zorghuizen beantwoordt aan alle ambities die Habion samen met Urgenda heeft geformuleerd. Zo zijn bewustwording en enthousiasme de belangrijkste motoren gebleken in de strijd voor reductie van CO2-uitstoot, beperking van kosten en verhoging van comfort. In alle deelnemende huizen heeft het vliegwiel een niet te stoppen beweging op gang gebracht. Duidelijke stappen Op 21 maart 2013 komt De Gouden Leeuw als de grote winnaar uit de Energiestrijd, met een besparing van 16% op de gasrekening. Met als hoofdprijs Het Lentebal op de locatie. Een feestelijke, muzikale middag voor bewoners en medewerkers van De Gouden Leeuw en de vertegenwoordigers van de overige deelnemende zorghuizen. Ook hier voerde de saamhorigheid en enthousiasme de boventoon. Alle deelnemende zorghuizen zijn uiteindelijk winnaars gebleken, want allemaal hebben zij duidelijke stappen gezet richting energiebesparing en daarmee kostenbesparing. Succesvolle maatregelen waren o.a.:  nachtverlaging toepassen op collectieve verwarmingsinstallaties  beperking van de verlichting in de algemene ruimten  afzonderlijke dag- en nachtinstellingen voor luchtbehandeling en luchtbevochtiging  nazien regelingen en waterzijdig instellingen voor optimaal gebruik cv-installatie


5

Enthousiasme en bewustwording Naast de feitelijke energiebesparing, heeft de Energiestrijd iets opgeleverd dat voor de duurzame voortzetting misschien nog wel veel belangrijker is: enthousiasme en bewustwording. Oog krijgen voor energiebesparende maatregelen, zodat de besparingen niet eenmalig zijn, maar in eigen beheer de komende jaren kunnen worden uitgebouwd. En ook: de Energiestrijd heeft bewezen dat zonder investeringen, en alleen al door bewustwording en gedragsverandering, besparingen van 10% tot wel 20% kunnen worden gerealiseerd. Daarnaast zorgt de Energiestrijd voor een gevoel van saamhorigheid onder de bewoners. Het gezamenlijke doel schept een band, waarmee de strijd haar bijdrage levert aan het tegengaan van eenzaamheid. Habion zelf ook deelnemer De Energiestrijd betekende een uitstekende aanleiding voor Habion om met het eigen kantoor ook aan de wedstrijd deel te nemen. Het wedstrijdelement als ook de verbinding met de deelnemende organisaties zorgden voor een groot enthousiasme onder de Habion-medewerkers. De deelname van Habion aan de Energiestrijd was niet officieel, aangezien de huisvesting van Habion zich niet laat vergelijken met een zorghuis. Desondanks heeft de geïnstalleerde ideeënbus vele suggesties en ideeën van medewerkers opgeleverd om in de dagelijkse gang van zaken energie te besparen. Dit heeft geresulteerd in energiebesparing binnen het kantoor van Habion. En het heeft zelfs zijn uitwerking gehad op het gedrag van de medewerkers in hun eigen woonomgeving ten aanzien van hun energiegebruik.


6

De resultaten De resultaten vertaald naar landelijke schaal Met de Energiestrijd is bruikbare en praktische ervaring opgedaan in de mogelijkheden energie te besparen bij de zorghuizen. Een belangrijk inzicht is dat naast bewustwording en gedragsverandering er relatief makkelijk kan worden bespaard op verwarmingskosten, zonder dat dit ten koste gaat van het ervaren klimaat in de zorghuizen.

Eerst de kosten Om een beeld te vormen van de mogelijke besparingen voor het totale bezit (76 zorghuizen), is de afgelopen maand bij een groot aantal zorgpartners van Habion het energieverbruik van de afgelopen 3 jaar opgevraagd. De reacties die zijn ontvangen geven een goed beeld van het gemiddelde bezit van Habion. Wanneer de ontvangen gegevens door vertaald worden naar de totale portefeuille met 76 zorghuizen, dan komen de jaarlijkse energiekosten uit op:

Totaal kosten gas Totaal kosten elektra

€ 6.738.500,€ 2.311.158,-

Totaal energiekosten

€ 9.049.658,-

Dan de besparingen Bij een energiebesparing, die afhankelijk van de zorghuizen en het zorgcentrum kan oplopen van 10% tot wel 20%, zo leert de Energiestrijd, kan een totale kostenbesparing worden gerealiseerd van:

Besparing bij 10% verlaging energiekosten Besparing bij 15% verlaging energiekosten Besparing bij 20% verlaging energiekosten

€ 800.000,€ 1.200.000,€ 1.600.000,-

Grote bedragen, die alleen al door bewustwording, gedragsverandering en een verfijndere instelling van collectieve installaties tot stand kan worden gebracht. Dus zonder investering.


7

Mogelijke besparingen voor alle zorghuizen Extrapoleren we deze cijfers voor alle circa 1.900 zorghuizen in Nederland1, dan kan een besparing worden gehaald van:

Besparing bij 10% verlaging energiekosten Besparing bij 15% verlaging energiekosten Besparing bij 20% verlaging energiekosten

1

€ 20.000.000 € 30.000.000 € 40.000.000

Adresboek VVZS 2012


8

Aan de slag Vervolgstappen De Energiestrijd heeft nu al geleid tot belangrijke vervolgstappen. Energieplan Voor zorgorganisatie Laurens (Arcadia) is de strijd voor de locatie Arcadia aanleiding geweest om een plan van aanpak op te stellen met energiebesparende maatregelen. Een plan van aanpak dat Laurens organisatiebreed wil toepassen. Sit & Heat stoelkussens De winnaar van de Energiestrijd De Gouden Leeuw heeft tijdens de Energiestrijd meegedaan aan een pilot met de verwarmde stoelkussens van Sit & Heat en denkt na over toepassing ervan op een nieuw te ontwikkelen locatie. Landelijke Energiestrijdcampagne Habion en Urgenda hebben besloten de handen ineen te slaan en een campagne te beginnen om bewoners en medewerkers in alle zorghuizen bewust te maken van hun energieverbruik. Zij roepen dan ook alle zorghuizen op om mee te doen aan de Energiestrijd die aankomende winter gevoerd gaat worden. Op de Dag van de Duurzaamheid (10 oktober 2013) zal een grootschalige oproep gedaan worden voor een nieuwe landelijke Energiestrijd om zo veel mogelijk huizen zo veel mogelijk energie te laten besparen in de winter van 2013-2014.


9

Habion en Urgenda Habion en Urgenda gaan ervan uit dat de Energiestrijd tijdens de winter van 2013-2014 voor een gedenkwaardige winter zal zorgen door besparing op de energiekosten tussen € 800.000 en € 1.600.000. Dan hebben we het nog niet over de zorghuizen door heel Nederland. De besparingen kunnen dan oplopen tot wel € 40.000.000. Het vliegwiel heeft dan een niet te stoppen landelijke beweging op gang gebracht. Medewerkers en bewoners van zorghuizen leveren een belangrijke bijdrage aan energiebesparing en de landelijke duurzaamheidsdoelstellingen. Dit allemaal door bewustwording, gedragsverandering, gezamenlijkheid en enthousiasme.

Maak medewerkers en ouderen van zorghuizen bewust van hun energieverbruik, stimuleer nieuw gedrag, doe het samen en het enthousiasme komt vanzelf. Samen maken we het verschil!


10

Samen verduurzamen bewust aan de slag met energiebesparing

Recommend Documents