Jaarbericht 2013
Samen de wijk in! 2013 was voor Swon het jaar van samenwerking en beweging in de wijk. Met onze partners hebben we de krachten gebundeld om burgers in kwetsbare situaties in de wijk te kunnen blijven ondersteunen. In de wijk vinden mensen en organisaties elkaar in allerlei verbanden. De focus van Swon ligt daarbij op het faciliteren en ondersteunen van senioren. Gericht op hun eigen kracht en het versterken van zelfredzaamheid. En met de inzet van vrijwilligers en mantelzorgers, de informele zorg. Ouderen vormen een belangrijke groep die - ook in de toekomst informele zorg en ondersteuning nodig heeft. Met de focus op onze kerntaken maken we ook keuzes. Zo opereren de cursussen en activiteiten voor senioren in Nijmegen vanaf komend seizoen niet langer onder de vlag van Swon. Vanuit onze netwerkgedachte gaat Swon wel op een website het cursus- en activiteitenaanbod voor senioren - ook dat van andere organisaties - samenbrengen. Activiteiten op het gebied van ontmoeting blijven we faciliteren. Het creëren van ontmoeting en verbindingen met en in de wijk komt tot leven in al onze diensten en producten. Waar mogelijk in samenwerking met ouderen zelf. Dat is de kern van de participatiemaatschappij en de kracht van welzijn. In dit jaarbericht voorbeelden van deze ‘welzijnskracht’ en hoe onze professionals hier in staan. Caroline Kooij, directeur/bestuurder
Het nieuwe samenwerken Met de veranderingen in het sociale domein en het grotere appèl op de burger, wordt strategische krachtenbundeling in (wijkgerichte) netwerken nóg belangrijker. De nieuwe manier van werken - Welzijn Nieuwe Stijl- heeft ook consequenties voor klanten en medewerkers. Swon maakt samen met Tandem, Inter-lokaal en NIM deel uit van W4 (de vier grote welzijnsorganisaties in Nijmegen). Onder het motto ‘slimmer, beter en goedkoper’ krijgt elk van deze organisaties de regie over een welzijnsdomein. Swon is op basis van haar kennis en ervaring domeinregisseur Informele zorg.
Swon in Stips Met de juiste informatie worden burgers in kwetsbare situaties in staat gesteld langer de regie te voeren over hun leven. Vanuit Stips - de negen nieuwe wijkgerichte informatiepunten die verrijzen in de stad - kunnen zij informatie krijgen en ideeën voor de buurt aandragen. In 2013 heeft Swon vanuit de kerntaak ‘informatie en advies’ haar rol binnen Stips voorbereid. Swon maakt en onderhoudt diverse sociale kaarten, waarmee wijkbewoners, vrijwilligers en professionals informatie kunnen vinden over wonen, welzijn en zorg. Medewerkers van het Swon-informatiecentrum hebben een rol in de ‘Stip Informatie & Advieslijn’. Deze dient als professionele achterwacht voor Stips in de wijken.
Ook burgers kunnen er - telefonisch en digitaal - terecht met hun vragen. Het eigen informatiecentrum verdwijnt, maar Swon blijft bereikbaar via het vertrouwde telefoonnummer.
Voorbereiding toekomst Ouderen voorbereiden op een toekomst waarin zorg en welzijn anders geregeld worden. Dat was de gedachte achter ‘Laatje voor later’, een project van Swon en COiL. Zij daagden in 2013 tijdens vier bijeenkomsten senioren uit om na te denken over hun wensen voor de toekomst en het levenseinde. Hoe leg je die wensen het beste vast, hoe en met wie bespreek je ze? Op die manier houden senioren zelf de regie en weten hun naasten welke wensen en papieren ze in het ‘laatje’ kunnen aantreffen. Tijdens de bijeenkomsten gaven onder andere een huisarts, een notaris en een uitvaartverzorger uitleg. De veranderingen in zorg en welzijn vragen een andere houding en vaardigheden van Swon-medewerkers. In 2013 is veel aandacht besteed aan scholing van medewerkers volgens de bakens van Welzijn Nieuw Stijl. Het scholingstraject is mede gefinancierd door de stimuleringsregeling ‘leren en ontwikkelen’ van FCB. De scholing wordt in 2014 gecontinueerd. De ‘nieuwe’ Swon-medewerker is zichtbaar, gaat op mensen af en is ondernemend.
Alles over ouder worden ‘Ik bied alleenwonende ouderen die zich soms in hun eigen huis niet veilig voelen woonadvies met praktische tips waarmee zij direct aan de slag kunnen, zodat hun huis weer een veilige haven wordt.’ Joëlle van der Pol, projectmedewerker
Dagopvang in beweging Swon stimuleert wijkontmoeting, bijvoorbeeld in de salons die we organiseren. Veel kwetsbare ouderen hebben echter structurele begeleiding nodig. Voor hen is er Dagopvang: cruciaal bij verdrijving van eenzaamheid maar ook om mantelzorgers te ontlasten. De vijf dagopvanglocaties bieden dagbesteding aan geïndiceerde ouderen en aan specifieke groepen, zoals Indische ouderen en mensen met lichte dementie. Elke locatie heeft in 2013 de wijkcontacten geïntensiveerd. Een kleine greep uit de initiatieven: medeorganisatie van Burendag, deelname aan Festival der Kunsten, uitwisseling met de kinderopvang, culturele avonden met multiculturele hapjes voor oudere wijkbewoners en een gezamenlijke activiteit met Marokkaanse jongeren (in samenwerking met Tandem).
Proeftuin Elke locatie organiseerde meerdere open dagen. Tijdens die dagen bleek er ook behoefte te bestaan aan Dagopvang voor ouderen zonder indicatie. Vanaf 2014 biedt Swon deze mogelijkheid vanuit de bestaande locaties. En vanuit samenwerkingsverband Proeftuin Lindenholt is Swon samen met partners een nieuwe gemengde vorm – de Swon Suite – gestart. Deze is bedoeld voor geïndiceerde en niet-geïndiceerde oudere wijkbewoners.
Bezuinigingen Vanwege het teruglopende aantal deelnemers is in 2013 besloten om drie locaties één dag te sluiten en de deelnemers te herverdelen over andere dagen of over andere locaties. Ook besloot Swon afscheid te nemen van de groepshulpen. In april 2014 komt er een einde aan Dagbesteding Thuis (individuele begeleiding).
Onderzoek relevantie Dagopvang Het Universitair Kennisnetwerk Ouderenzorg Nijmegen (UKON) van het UMC St Radboud heeft de maatschappelijke relevantie van Dagopvang onderzocht. Uit de resultaten blijkt dat Swon met de Dagopvang en andere vormen van dagbesteding goed aansluit bij het Nijmeegse Wmobeleid en dat het aanbod goed toegesneden is op de klant. De deelnemers van de Dagopvang zijn kwetsbaar en niet (zelf)redzaam. Zij hebben de hulp van mantelzorgers en professionele zorgverleners nodig om thuis te kunnen blijven wonen. In een tevredenheidsmeting van Spectrum CMO (2013) gaven dagopvangdeelnemers het rapportcijfer 8,2 en hun mantelzorgers een 8,1. Dagbesteding Thuis kreeg een 8,5.
Dagbesteding ‘Met passie en enthousiasme bied ik waardevolle dagbesteding en begeleiding aan ouderen met een lichamelijke of geestelijke problematiek, zodat het leven voor hen meer waarde krijgt.’ Astrid Jansen, begeleider Dagopvang
Informele zorg voor een ander Van mantelzorgers, die zich inzetten voor een hulpbehoevende of langdurig zieke naaste, wordt steeds meer gevraagd. Het Coördinatiepunt Mantelzorgondersteuning – onderdeel van Swon – zorgt voor de nodige ondersteuning van deze ‘informele hulptroepen’. Die ondersteuning is niet zozeer individueel, maar wel zorgen we ervoor dat er zoveel mogelijk mantelzorgers (ook jongeren) op diverse plekken de steun krijgen die ze nodig hebben. Waardoor hun draaglast vermindert en hun draagkracht groeit. In 2013 is een groeiend aantal mantelzorgers bereikt.
Initiatieven 2013 was een jaar met veel nieuwe initiatieven. Zo heeft het Coördinatiepunt samen met de Kentering en het Zelfregiecentrum gestimuleerd dat mantelzorgers van mensen met psychische problemen een maandelijkse lotgenotengroep zijn gestart. Er waren mantelzorgbijeenkomsten bij Swon-dagopvang en een Mantelzorgsalon Dementie in de Zonnebaars. In samenwerking met Mijnbuurtje is het proefproject ‘Digitaal lotgenotencontact voor mantelzorgers’ uitgevoerd. Medewerkers van het Coördinatiepunt maken collega’s en professionals bewust van de impact van mantelzorg op iemands dagelijks leven. In 2013 gaven zij voorlichting aan
huisartsen, praktijkondersteuners en assistenten (samen met Steunpunt Mantelzorg Cuijk), aan de eerste Nijmeegse Sociale Wijkteams en bij werkerslunches. Het project ‘Makelaar Informele Zorg’ van Swon en de Vrijwilligerscentrale stemt formele en informele zorg af voor Sociale Wijkteams. Er is een initiatiefgroep gestart waarin diverse organisaties het thema ‘Netwerkversterking met inzet van vrijwilligers’ bespreken.
Diversiteit Met het project ‘Samen Sterk’ leiden we allochtone mantelzorgers op om zelf groepen mantelzorgers bij elkaar te brengen en te informeren. Dankzij het project hebben we een beter beeld van interculturele vragen, dilemma’s en gewoonten en weten we beter hoe we allochtone mantelzorgers kunnen bereiken. In 2013 heeft Swon de focus op etnische diversiteit verlegd naar algemene diversiteit.
Coördinatiepunt Mantelzorgondersteuning ‘Ik zet professionals en vrijwilligers in zorg en welzijn aan om stil te staan bij de wezenlijke rol van mantelzorgers, zodat de mantelzorger erkend wordt, niet overbelast raakt en de samenwerking met mantelzorgers plezierig en op maat is.’ Karolien Eppink, mantelzorgconsulent
Vrijwillige (burger)krachten Overheid en organisaties doen vaker een beroep op (ook oudere) vrijwilligers: het inzetten van burgerkracht. Daarnaast stijgt onder ouderen de vraag naar diensten door vrijwilligers, bijvoorbeeld bij klussen. Swon investeert in deze gewaardeerde medewerkers. Zo’n 400 vrijwilligers en actieve wijkbewoners bezorgen maaltijden, helpen met de administratie, leggen welzijnsbezoeken af, zijn gastheer of gastvrouw bij restaurantprojecten, ondersteunen ouderenadviseurs en begeleiden ontmoetingsactiviteiten. Naast hun vrijwilligerswerk
hebben ze een luisterend oor en een signalerende rol. Ze maken deel uit van het informele netwerk, dat ouderen in staat stelt zelf de touwtjes in handen te houden. Met de toenemende vraag naar vrijwilligersdiensten zijn er meer vrijwilligers nodig. Vooral bij de Plus Service en Klus Service steeg het aantal aanvragen spectaculair. Bij de Plus Service krijgt een grote groep klanten wekelijks bezoek. Daarnaast verzorgen de ‘Plusvrijwilligers’ zaken als vervoer, administratie, belasting en boodschappen. Veel senioren en mensen met een beperking wisten in 2013, een jaar na de start, de weg naar de Klus Service te vinden. Deze biedt hulp bij eenvoudig onderhoud, aanpassingen zoals het plaatsen van beugels, kleine reparaties of eenvoudige elektraklusjes. Het klusteam is uitgebreid en bestaat inmiddels uit tien vrijwilligers en een vrijwillige planner.
Scholing Ook in 2013 zijn diverse scholingen georganiseerd om vrijwilligers te ondersteunen bij hun werk. Naast de introductiebijeenkomst en algemene scholing voor alle vrijwilligers, waren er specifieke trainingen voor bepaalde vrijwilligersfuncties. Een grote groep Swon-vrijwilligers heeft in 2013 de training ‘Ouderen in Veilige Handen’ gevolgd. Zij kregen uitleg over ouderenmishandeling, welke vormen er zijn en welke signalen daarbij horen. Als vrijwilligers een ‘niet-pluisgevoel’ hebben, is dit reden om alert te zijn en dit te melden bij de betreffende medewerker van Swon.
Vrijwilligerswerk bij Swon ‘Als betrokken professional breng ik vrijwilligers met een hulpaanbod en senioren met een hulpvraag samen, waardoor senioren in Nijmegen langer thuis kunnen blijven wonen.’ Susan Dijkstra, medewerker Vrijwilligersdiensten
In gesprek met… Voor onze ouderenadviseurs stond in 2013 het netwerken centraal. Korte lijntjes zorgen voor snelle acties in het voordeel van de cliënt. Ook nieuwe vormen van hulp en ondersteuning zorgen dat ouderen langer zelfstandig thuis kunnen wonen. De Swon-ouderenadviseurs houden intensief contact met professionele en informele netwerken en leggen nieuwe verbindingen. In Sociale Wijkteams werken zij onder meer samen met opbouwwerkers, verpleegkundigen, Wmoconsulenten, jongerenwerkers en maatschappelijk werkers. Ze zijn ouderenspecialist in het team en hebben een generalistische werkwijze in contacten met wijkbewoners. Door efficiënt gebruik van capaciteit en door inzet van vrijwilligers bij ouderenadvies is de beschikbaarheid van ouderenadviseurs in Sociale Wijkteams gegarandeerd. Omdat de ouderenadviseurs mobieler en wijkgerichter werken, kunnen zij met minder vaste locaties toe. Drie van de vier kantoorlocaties zijn opgezegd per 2014.
Niet-westerse senioren Sinds eind 2012 geven twee sociaal werkers Migranten enkelvoudige informatie en advies aan niet-westerse senioren. Tijdens hun (stadsbrede) spreekuur krijgen ze vooral vragen over gezondheid en financiën of een combinatie daarvan.
Maatwerk bij personenalarmering Personenalarmering is sterk in ontwikkeling. Maatwerk is belangrijk. De ontwikkeling van meerdere maatwerkabonnementen is in 2013 voorbereid: ‘Swon-Burenhulp’, ‘Swon-Burenhulp Zeker’ en ‘Swon-Professioneel’. Naast de abonnementen voor personenalarmering bieden we ook handige snufjes voor in huis die de veiligheid vergroten. Met de Gemeente Nijmegen en ZZG zorggroep werkt Swon aan de proeftuin Toegang en Opvolging in Personenalarmering (TOP). Doel ervan is het opzetten van een centraal onafhankelijk systeem voor sleutelbeheer. Hoewel de TOP-proeftuin is bedoeld voor alarmopvolging (ongeplande zorg), onderzoeken we ook de mogelijke inzet van het sleutelkluissysteem voor geplande zorg door ZZG-medewerkers.
In gesprek met 80-jarigen ‘In gesprek met 80-jarigen’ is de nieuwste variant in het aanbod van preventief huisbezoek. In 2013 werden alle zelfstandig wonende senioren in Nijmegen aangeschreven die in dit kalenderjaar tachtig werden.
Hulp en ondersteuning ‘Met respect, tijd en aandacht motiveer en ondersteun ik ouderen met een klein of weggevallen sociaal netwerk om nieuwe contacten te leggen.’ Gemma van Driel, ouderenadviseur
Ontmoet en sta sterker! Mede dankzij de verbindende initiatieven van Swon ontmoeten senioren hun leeftijdgenoten of gelijkgestemden in de eigen wijk of elders in de stad en doen ze mee aan activiteiten. Daarbij vervullen de senioren ook zelf een rol. Senioren kunnen elkaar ontmoeten in de Nijmeegse wijken. Als deelnemer aan activiteiten, maar ook bijvoorbeeld als gastheer of gastvrouw bij een van de salons of als organisator van wandelingen. Het is dus meer dan tijdverdrijf, het maakt het leven leuk en zinvol en het voorkomt isolement. Swon werkt bij ontmoetingsactiviteiten vaak samen met andere organisaties.
Eigen netwerk
Een mooie mix
De ontmoetingsplekken van Swon sluiten aan bij wensen uit de buurt. Zo zijn er de Swon Salon in Oud-West en in Neerbosch-Oost, waar senioren wekelijks samen lunchen en meedoen aan een activiteit. In 2013 startte in Hatert de wekelijkse Swon Stamtafel, een trefpunt voor bewoners. Bij de Swon Kamer (Dukenburg) kunnen buurtbewoners hun eigen netwerk creëren rond een hobby of activiteit. Zo’n netwerk begint bij een gedeelde vraag of interesse van twee bewoners. Ook samen eten, bijvoorbeeld in restaurant de Meiberg, versterkt onderlinge verbanden. Wijkbewoners weten elkaar door dit soort initiatieven beter te vinden.
Een mooi voorbeeld van het nieuwe samenwerken voor verschillende doelgroepen is de Lindenholt Tafel. Wijkbewoners nodigen mensen in hun buurt uit, die weer anderen vragen. Door het domino-effect ontstaan er contacten en vaste clubjes. Bij de Lindenholt Tafel zijn behalve Swon en buurtbewoners ook verschillende organisaties betrokken. Pluryn, Dichterbij en RIBW doen mee, omdat voor hun cliënten het aangaan van sociale contacten lastig kan zijn. Bij de Lindenholt Tafel is de drempel laag. Door het mixen van verschillende generaties en leefstijlen ontstaat een nieuwe dynamiek.
Ontmoeting ‘Door middel van verrassende uitnodigingen prikkel ik eenzame ouderen deel te nemen aan ontmoetingsactiviteiten, zodat zij deel blijven uitmaken van het wijkleven.’ Rob Aalders, coördinator Ontmoeting
Tevreden stakeholders Pro-actief toezicht Henk van Galen, voorzitter Raad van Toezicht: ‘Het leggen van verbindingen en ondersteuning waar nodig is ook de werkwijze van de Raad van Toezicht. Slimmer, beter en goedkoper in de W4 sluit daar bij aan. Voor de uitvoering van het toezicht overlegt de Raad periodiek met de directeur/bestuurder, de accountant, de Ondernemingsraad en de Cliëntenraad. De Raad van Toezicht wordt vanaf het eerste begin betrokken bij de beleidsvoornemens van de directeur/bestuurder. We zijn tevreden over de resultaten van 2013. Het komen van een niet-sluitende begroting 2013 naar een sluitende begroting 2014 vergde een reorganisatie waarbij kansen zijn benut. De positieve houding en inzet van alle medewerkers in dit proces bewijzen dat Swon een krachtige speler is in de basisinfrastructuur Welzijn.’
Tevredenheid ketenpartners Spectrum CMO heeft in 2013 een tevredenheidsmeting gehouden onder ketenpartners. Swon wordt als partner aanbevolen en krijgt het rapportcijfer 7,4. Dit is iets boven de benchmark van vergelijkbare onderzoeken uitgevoerd door Spectrum. De uitkomsten van de meting worden gebruikt als input voor de strategische koers 2014-2017.
Cliëntenraad De Cliëntenraad realiseert zich dat bezuinigingen in toenemende mate van invloed zullen zijn op de dienstverlening aan klanten van Swon. De Cliëntenraad vindt het belangrijk dat de dienstverlening aan de meest kwetsbare ouderen zoveel mogelijk wordt ontzien en dat de veiligheid van cliënten gewaarborgd blijft. In 2013 waren dit de belangrijkste uitgangspunten voor advies. Resultatenrekening 2013 Begeleiding AWBZ
1.535.597
Subsidie Gemeente Nijmegen
2.144.662
Eigen bijdrage deelnemers / klanten Overige opbrengsten
79.851
Bedrijfsopbrengsten
4.542.620
Personeelskosten
2.814.693
Afschrijvingen
131.079
Overige bedrijfskosten
1.698.437
Bedrijfslasten
4.644.209
Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat boekjaar
Colofon Tekst Claudia Fitsch, Brollensteyn Tekst & Advies Fotografie Goedele Monnens Druk Drukkerij Hub. Tonnaer b.v., Kelpen-Oler , De Ruyterstraat 246, 6512 GG Nijmegen Tel. (024) 365 01 90
[email protected] www.swon.nl
782.510
-101.589 5.977 -95.612
