Rotterdamse Ambassadrices Netwerk

Rotterdamse Ambassadrices Netwerk

De ambassadrice als begeleider van de taalcursus

dag 1

Doelstelling van deze dag: Aan het eind van deze cursusdag zijn jullie op de hoogte van de basisvoorwaarden voor het leren van een Taal de basisvoorwaarden van het leren van een Tweede taal voor volwassenen de invloed van persoonlijke kenmerken, van cultuur en moedertaal verschillende niveaus en vaardigheden

dag 2

Doelstelling van deze dag: Aan het eind van deze cursusdag zijn jullie op de hoogte van de verschillende soorten analfabetisme het belang van woordenschat volwassenen verschillende leerstijlen/ verschillende talenten practische lestips lesopbouw

dag 3

Doelstelling van deze dag: Aan het eind van deze cursusdag zijn jullie op de hoogte van je huidige taalniveau op de vaardigheden schrijven, lezen en gesprekken voeren Jullie passen het geleerde toe: je bereidt op papier een aantal bijeenkomsten voor

Stichting Holland Thuishaven Maria de Geringel

Rotterdamse Ambassadrices Netwerk dag 1

1 Inleiding Hoe oud was jij toen je Nederlands leerde? Hoeveel talen spreek je? Hoeveel talen schrijf je? Als je je pijn doet, in welke taal vloek je? In welke taal droom je?

We spreken op de wereld zo’n 5000 talen. Hoe verschillend ze ook zijn, ze hebben allemaal één doel: de ander iets duidelijk maken. Pratend of schrijvend. Taal bestaat uit woorden en die woorden betekenen iets. Maar hoe is taal ontstaan, hoe leer je het, en komen er nog nieuwe bij? Communicatie Als je met iemand praat, heet dat communicatie. Communiceren is heel belangrijk in onze maatschappij. Je doet het eigenlijk altijd. Iemand heeft eens uitgerekend dat we éénderde van ons leven communiceren. Een belangrijk middel waarmee je communiceert, is taal.. Voor de meeste mensen is het leren van taal niets bijzonders. Meestal leer je zo’n taal zonder er erg in te hebben. Dat begint al als baby. Nog voor ze 1 jaar worden, spreken veel kinderen hun eerste herkenbare woordje, bijvoorbeeld ‘papa’ of ‘mama’. In elk geval een woord dat ze vaak hebben gehoord. Een kind dat naar de basisschool gaat, kent meestal zo’n 10.000 woorden Afgesproken De ene taal is de andere niet. Naast de natuurlijke taal, de bestaande taal die baby’s en kleine kinderen op een natuurlijke manier leren spreken, bestaan er kunsttalen (die door mensen bedacht zijn), wetenschappelijke en formele talen (zoals computertalen, waardoor systemen die automatisch informatie verwerken elkaar kunnen begrijpen). Taal is eigenlijk één grote afspraak: over de betekenis van de woorden, en de bedoeling van zinnen. In elke taal bestaan er andere afspraken. Ook gebaren en zogenaamde non-verbale (niet gesproken) elementen kunnen in andere culturen iets anders betekenen. Als een Griek knikt, bedoelt hij nee. Knoop dat goed in je oren, als je aan een Griek vraagt of hij het eten lekker vindt… Een nieuwe taal De schatting is dat er op dit moment, wereldwijd, ongeveer 5000 talen gesproken worden. Zo af en toe verdwijnt er een, omdat de laatste spreker van die taal sterft. Zo’n taal heet dan een dode taal. Het gebeurt ook dat mensen massaal een andere taal overnemen, en hun eigenlijke taal niet meer spreken. Dat is in Zuid-Amerika gebeurd, waar het Spaans en het Portugees de oorspronkelijke indianentalen verdrongen. Maar er komen ook nieuwe talen bij, omdat twee talen A en B door de bewoners van een gebied ‘gemengd’ worden. Talen veranderen, er ontstaan nieuwe woorden en nieuwe regels, terwijl oude woorden en oude regels verdwijnen.. Over taal wordt vaak ruzie gemaakt. Veel volkeren vinden het belangrijk hun eigen taal te mogen spreken en schrijven. Dat geeft ze het gevoel bij elkaar te horen. Zou het niet handiger zijn als de hele wereld dezelfde taal zou spreken?


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk Rooksignalen Telefoons, faxen en computers zijn voor ons de normaalste zaak van de wereld. Hartstikke handig om te kunnen praten met mensen die ver weg zijn. Vroeger hadden ze daar andere middelen voor. Indianen stookten vuren om over grote afstanden met elkaar te communiceren. ’s Nachts konden ze dan zien waar ze waren en overdag gebruikten ze die vuren om rooksignalen te maken. Stammen in Afrika gebruikten de tamtam om boodschappen door te geven. Ze trommelden niet elk woord, maar hadden bepaalde codes afgesproken. Bij elkaar waren er wel 500 van zulke afgesproken boodschappen! En in de Pyreneeën bestonden fluittalen. Dat galmde lekker in de bergen!

Talen-Top Engels heet de wereldtaal, maar Chinees wordt door véél meer mensen gesproken. En Bengalees scoort óók niet slecht. De aantallen staan voor miljoenen. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.

Chinees Engels Hindoestaans Spaans Russisch Arabisch Bengalees Portugees

1.075 514 496 425 275 256 215 194


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 2 De basisvoorwaarden opdracht 1: 1. lees onderstaande tekst over Wolfskinderen 2. onderstreep de voor jou onbekende woorden 3. probeer uit de context een betekenis te halen

Een gewaarschuwd mens telt voor twee: er is expres voor gekozen de tekst niet aan te passen Zie het als een uitdaging de belangrijkste informatie er uit te halen

Wolfskinderen

Wolfskinderen of wilde kinderen zijn kinderen die vanaf jonge leeftijd zonder menselijk contact zijn opgegroeid en dientengevolge nauwelijks of geen kennis hebben van menselijk gedrag en taal. Het gebeurt slechts zeer zelden dat wilde kinderen worden ontdekt. In de afgelopen eeuwen zijn zo'n honderd gevallen gedocumenteerd. Een kind kan een wolfskind worden door in de jeugd door de ouders verlaten te worden (al dan niet opzettelijk), maar het komt ook voor dat ouders een kind volledig afgezonderd laten opgroeien. In dit laatste geval komen ook vaak andere (fysieke) vormen van kindermishandeling voor. In de vrije natuur kan een wolfskind alleen overleven als de zorg wordt overgenomen door dieren. Zo zijn gevallen bekend van kinderen die werden 'geadopteerd' door wolven of beren en als soortgenoot zijn geaccepteerd. Het is opvallend dat deze wilde dieren zich zorgzaam voor mensenkinderen opstellen, terwijl ze zich tegenover volwassen mensen agressief opstellen. Voor de wetenschap zijn wilde kinderen interessant, omdat ze inzicht verschaffen in de taalontwikkeling en de ontwikkeling van sociale vaardigheden bij jonge kinderen. Wolfskinderen worden in romans en films vaak voorgesteld als mensen die in staat zijn zich later redelijk te handhaven in de menselijke maatschappij, maar in de praktijk hebben wilde kinderen een zeer moeilijk te overbruggen cognitieve en sociale achterstand.

Wilde Peter In 1724 werd een wild kind ontdekt in Duitsland, dat zonder kleren rondliep in de bossen. Men schatte hem op ongeveer twaalf jaar en noemde hem Wilde Peter. Hij bewoog zich voort als een viervoetig dier en ving vogeltjes die hij uit elkaar haalde en opat. Peter werd opgenomen aan het koninklijk hof van koning George I in Engeland, waar hij werd opgevangen door dr. Arbuthnot. Dr. Arbuthnot wilde de jongen graag leren spreken maar Peter kon enkel een soort gebrabbel voortbrengen. De enige woorden die hij uit kon spreken waren ‘ki scho’ (king George) en ‘qui ca’ (queen Caroline). Verder Stichting Holland Thuishaven Maria de Geringel

Rotterdamse Ambassadrices Netwerk heeft hij nooit leren praten. Hij stierf in 178

De Wilde van Aveyron Victor uit Aveyron werd in 1797 op zijn elfde jaar ontdekt in de bossen nabij Toulouse. Deze jongen had ongeveer zeven jaar in het bos gewoond en leek in zijn gedrag niet op een mens. Hij werd daarom door veel wetenschappers tot idioot verklaard, maar dr. Itard uit Parijs nam de moeite om hem beschaving bij te brengen. Vijf jaar lang probeerde hij Victors geheugen te trainen en zijn zintuigen op een menselijke manier te gebruiken. Toch kreeg hij hem niet aan het praten. De enige woorden die Victor uit kon spreken waren ‘lait’ (melk) en ‘Oh Dieu’ (Oh God). Dit laatste was het stopwoordje van Madame Guerin, zijn verzorgster die zich tot zijn dood in 1828 over hem ontfermde.

Kamala en Amala

In 1912 ontdekten twee Indiase onderzoekers, Singh en Zingg, twee meisjes in het bos. Kamala en Amala waren gezoogd door een wolf en daarna achtergelaten. De onderzoekers ontfermden zich over de meisjes. Ze konden echter niet met andere kinderen spelen: ze maakten hen bang en joegen hen weg. Verder was het opvallend dat ze ’s nachts beter konden zien dan overdag en dat ze een glans in hun ogen kregen zoals je wel ziet bij honden en katten. Net als de wolven, liepen de meisjes op handen en voeten. Amala stierf vroeg, maar haar zusje Kamala leerde gedurende haar leven nog 30 woorden spreken. Kritieke leeftijd Uit al deze voorbeelden blijkt dat taalverwerving leeftijdsgebonden is. Als men voor een bepaalde leeftijd niet of nauwelijks in contact is geweest met taal, is het heel moeilijk om een taal nog te leren. De kritieke leeftijd om een taal te leren wordt meestal op acht jaar geschat. Bij alle genoemde kinderen kon het taalgevoel zich niet meer genoeg ontwikkelen. Dat kwam omdat zij voor hun achtste levensjaar bijna geen of geen taal hadden geleerd of gehoord. Filmtip: Victor van Aveyron. , door FrancoisTruffaut (1969)

opdracht 2: 1. Wat leren de verhalen over de in het wild opgegroeide kinderen ons over het menselijk taalvermogen? 2. Wat wordt er hier bedoeld met kritieke leeftijd? 3. Het is jullie allemaal gelukt om na de kritieke leeftijd nog Nederlands te leren. Hoe kun je dat verklaren? 4. Er zijn mensen die beweren dat baby’s al taal leren in de moederbuik. Wat denk jij daarvan?



3 Volwassen tweede taalleerders Heel veel mensen in onze culturele samenleving zijn meertalig. Er zijn grote verschillen tussen deze mensen. Hoe goed spreekt zij die tweede taal? Hoe snel heeft zij de taal geleerd? Wanneer gebruikt zij die taal? Hoe vaak gebruikt zij die?

opdracht 3 Hieronder volgt een rijtje met factoren die invloed zouden kunnen hebben op het leren van een tweede taal. Niet alle genoemde factoren hebben evenveel invloed. Er staan er ook bij die helemaal niet van belang zijn. Maak een topdrie. •

aanleg/ talent

•

persoonlijkheid

•

motivatie

•

onderwijskwaliteit

•

leeftijd

•

vooropleiding

•

intelligentie

•

geslacht

•

grammatica moedertaal

•

taalcontact


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 4 Cultuur en taal Iemand die een tweede taal leert, leert ook iets over de cultuur van de sprekers van die taal. Een voorbeeld hiervan is : Je hebt woorden die volkomen nieuw kunnen zijn: bv. Koninginnedag, windmolens, paars kabinet. Maar ook woorden die anders voelen: bv een kamer op de zonkant In Nederland staat de zon het grootste deel van de dag in het zuiden en is het fijn om hem in je huis te hebben. In warme landen ten zuiden van de evenaar vindt men een zonnige woonkamer niet positief. Eskimo’s kennen tientallen woorden voor de kleur wit.

vraag: weet jij een aantal woorden die in jouw moedertaal een ander gevoel oproepen? Als mensen met elkaar omgaan, gelden er ook allerlei regels en die hebben ook invloed op het taalgebruik. Een voorbeeld: Surinamers vinden het moeilijk om ouderen aan te spreken met jij en hun voornaam te gebruiken.”

vraag: weet jij een aantal voorbeelden van regels in het omgaan met elkaar die invloed hebben op je taalgebruik?



5 Vaardigheden en niveaus Hieronder vind je de oude niveaus. Bij een aantal van jullie zijn deze op je certificaat vermeld. Vraag: wat waren de 4 vaardigheden? NT2 niveau 1 Duidt op Nederlandse taalbeheersing op een zeer elementair niveau dat alleen doorstroming biedt naar NT2 niveau 2. NT2 niveau 2 Stelt nieuwkomers in staat vervolgcursussen te volgen gericht op een van de twee Staatsexamens. Ook kunt u instromen in het mbo (assistentenopleidingen). NT2 niveau 3 Is vergelijkbaar met het Staatsexamenprogramma I van NT2. Dit niveau geeft toegang tot het mbo basisberoepsopleiding. NT2 niveau 4 Is te vergelijken met het niveau van het Staatsexamenprogramma II van NT2. Aangevuld met andere benodigde (beroeps-)kwalificaties geeft het toegang tot het hoogste niveau van het mbo (middenkader- en specialistenopleidingen), het hbo (hoger beroepsonderwijs) en universiteit. NT2 niveau 5 Op dit niveau beheerst iemand de Nederlandse taal vloeiend en (bijna) accentloos. Hieronder vind je de nieuwe en de oude indeling naast elkaar. Bekijk die eens goed. A B C

is beginnend taalgebruiker is onafhankelijk taalgebruiker is vaardig taalgebruiker

NT2 niveau 1 (A1) is 500 woorden productief NT2 niveau 2 (A2) is 1000/2000 woorden NT2 niveau 3 (B1) is werk of opleiding op bijv. een ROC NT2 niveau 4 (B2) is naar MBO/HBO NT2 niveau 5 (C1) is naar universiteit NT2 niveau 6 (C2) is bijna 'native speaker'


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk Begrijpen

B1

B2

C1

C2

Luisteren

Spreken

Lezen

Spreken

Schrijven

Gesprekken voeren/Interacti e

Ik kan moeiteloos gesproken taal begrijpen, in welke vorm dan ook, hetzij in direct contact, hetzij via radio of tv, zelfs wanneer in een snel moedertaaltempo gesproken wordt als ik tenminste enige tijd heb om vertrouwd te raken met het accent.

Ik kan moeiteloos vrijwel alle vormen van de geschreven taal lezen, inclusief abstracte, structureel of linguïstisch complexe teksten, zoals handleidingen, specialistische artikelen en literaire werken.

Ik kan een duidelijke, goedlopende beschrijving of redenering presenteren in een stijl die past bij de context en in een doeltreffende logische structuur, zodat de toehoorder in staat is de belangrijke punten op te merken en te onthouden.

Ik kan zonder moeite deelnemen aan welk gesprek of discussie dan ook en ben zeer vertrouwd met idiomatische uitdrukkingen en spreektaal. Ik kan mezelf vloeiend uitdrukken en de fijnere betekenisnuances precies weergeven. Als ik een probleem tegenkom, kan ik mezelf hernemen en mijn betoog zo herstructureren dat andere mensen het nauwelijks merken.

Ik kan een duidelijke en vloeiend lopende tekst in een gepaste stijl schrijven. Ik kan complexe brieven, verslagen of artikelen schrijven waarin ik een zaak weergeef in een doeltreffende, logische structuur, zodat de lezer de belangrijke punten kan opmerken en onthouden. Ik kan samenvattingen van en kritieken op professionele of literaire werken schrijven.

Ik kan een langer betoog begrijpen, zelfs wanneer dit niet duidelijk gestructureerd is en wanneer relaties slechts impliciet zijn en niet expliciet worden aangegeven. Ik kan zonder al te veel inspanning tvprogramma’s en films begrijpen.

Ik kan lange en complexe feitelijke en literaire teksten begrijpen, en het gebruik van verschillende stijlen waarderen. Ik kan gespecialiseerde artikelen en lange technische instructies begrijpen, zelfs wanneer deze geen betrekking hebben op mijn terrein.

Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijvingen geven over complexe onderwerpen en daarbij sub-thema's integreren, specifieke standpunten ontwikkelen en het geheel afronden met een passende conclusie.

Ik kan mezelf vloeiend en spontaan uitdrukken zonder merkbaar naar uitdrukkingen te hoeven zoeken. Ik kan de taal flexibel en effectief gebruiken voor sociale en professionele doeleinden. Ik kan ideeën en meningen met precisie formuleren en mijn bijdrage vaardig aan die van andere sprekers relateren.

Ik kan me in duidelijke, goed gestructureerde tekst uitdrukken en daarbij redelijk uitgebreid standpunten uiteenzetten. Ik kan in een brief, een opstel of een verslag schrijven over complexe onderwerpen en daarbij de voor mij belangrijke punten benadrukken. Ik kan schrijven in een stijl die is aangepast aan de lezer die ik in gedachten heb.

Ik kan een langer betoog en lezingen begrijpen en zelfs complexe redeneringen volgen, wanneer het onderwerp redelijk vertrouwd is. Ik kan de meeste nieuws- en actualiteitenprogramma’s op de tv begrijpen. Ik kan het grootste deel van films in standaarddialect begrijpen.

Ik kan artikelen en verslagen lezen die betrekking hebben op eigentijdse problemen, waarbij de schrijvers een bepaalde houding of standpunt innemen. Ik kan eigentijds literair proza begrijpen.

Ik kan duidelijke, gedetailleerde beschrijvingen presenteren over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interessegebied. Ik kan een standpunt over een actueel onderwerp verklaren en de voordelen en nadelen van diverse opties uiteenzetten.

Ik kan zodanig deelnemen aan een vloeiend en spontaan gesprek, dat normale uitwisseling met moedertaalsprekers redelijk mogelijk is. Ik kan binnen een vertrouwde context actief deelnemen aan een discussie en hierin mijn standpunten uitleggen en ondersteunen.

Ik kan een duidelijke, gedetailleerde tekst schrijven over een breed scala van onderwerpen die betrekking hebben op mijn interesses. Ik kan een opstel of verslag schrijven, informatie doorgeven of redenen aanvoeren ter ondersteuning vóór of tégen een specifiek standpunt. Ik kan brieven schrijven waarin ik het persoonlijk belang van gebeurtenissen en ervaringen aangeef.

Ik kan de hoofdpunten begrijpen wanneer in duidelijk uitgesproken standaarddialect wordt gesproken over vertrouwde zaken die ik regelmatig tegenkom op mijn werk, school, vrije tijd enz. Ik kan de hoofdpunten van veel radio- of tvprogramma’s over actuele zaken of over onderwerpen van persoonlijk of beroepsmatig belang begrijpen, wanneer er betrekkelijk langzaam en duidelijk gesproken wordt.

Ik kan teksten begrijpen die hoofdzakelijk bestaan uit hoogfrequente, alledaagse of aan mijn werk gerelateerde taal. Ik kan de beschrijving van gebeurtenissen, gevoelens en wensen in persoonlijke brieven begrijpen.

Ik kan uitingen op een simpele manier aan elkaar verbinden, zodat ik ervaringen en gebeurtenissen, mijn dromen, verwachtingen en ambities kan beschrijven. Ik kan in het kort redenen en verklaringen geven voor mijn meningen en plannen. Ik kan een verhaal vertellen, of de plot van een boek of film weergeven en mijn reacties beschrijven.

Ik kan de meeste situaties aan die zich kunnen voordoen tijdens een reis in een gebied waar de betreffende taal wordt gesproken. Ik kan onvoorbereid deelnemen aan een gesprek over onderwerpen die vertrouwd zijn, of mijn persoonlijke belangstelling hebben of die betrekking hebben op het dagelijks leven (bijvoorbeeld familie, hobby's, werk, reizen en actuele gebeurtenissen).

Ik kan eenvoudige samenhangende tekst schrijven over onderwerpen die vertrouwd of van persoonlijk belang zijn. Ik kan persoonlijke brieven schrijven waarin ik mijn ervaringen en indrukken beschrijf.


A1

A2

Rotterdamse Ambassadrices Netwerk Ik kan zinnen en de meest frequente woorden begrijpen die betrekking hebben op gebieden die van direct persoonlijk belang zijn (bijvoorbeeld basisinformatie over mezelf en mijn familie, winkelen, plaatselijke omgeving, werk). Ik kan de belangrijkste punten in korte, duidelijke eenvoudige boodschappen en aankondigingen volgen.

Ik kan zeer korte eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen en ik kan korte, eenvoudige, persoonlijke brieven begrijpen.

Ik kan een reeks uitdrukkingen en zinnen gebruiken om in eenvoudige bewoordingen mijn familie en andere mensen, leefomstandigheden, mijn opleiding en mijn huidige of meest recente baan te beschrijven.

Ik kan communiceren over eenvoudige en alledaagse taken die een eenvoudige en directe uitwisseling van informatie over vertrouwde onderwerpen en activiteiten betreffen. Ik kan zeer korte sociale gesprekken aan, alhoewel ik gewoonlijk niet voldoende begrijp om het gesprek zelfstandig gaande te houden.

Ik kan korte, eenvoudige notities en boodschappen opschrijven. Ik kan een zeer eenvoudige persoonlijke brief schrijven, bijvoorbeeld om iemand voor iets te bedanken.

Ik kan vertrouwde woorden en basiszinnen begrijpen die mezelf, mijn familie en directe concrete omgeving betreffen, wanneer de mensen langzaam en duidelijk spreken.

Ik kan vertrouwde namen, woorden en zeer eenvoudige zinnen begrijpen, bijvoorbeeld in mededelingen, op posters en in catalogi.

Ik kan eenvoudige uitdrukkingen en zinnen gebruiken om mijn woonomgeving en de mensen die ik ken, te beschrijven.

Ik kan deelnemen aan een eenvoudig gesprek, wanneer de gesprekspartner bereid is om zaken in een langzamer spreektempo te herhalen of opnieuw te formuleren en mij helpt bij het formuleren van wat ik probeer te zeggen. Ik kan eenvoudige vragen stellen en beantwoorden die een directe behoefte of zeer vertrouwde onderwerpen betreffen.

Ik kan een korte, eenvoudige ansichtkaart schrijven, bijvoorbeeld voor het zenden van vakantiegroeten. Ik kan op formulieren persoonlijke details invullen, bijvoorbeeld mijn naam, nationaliteit en adres noteren op een hotelinschrijvingsformulier.

© Council of Europe / Conseil de l’Europe

opdracht: schrijf eens op per vaardigheid aan op welk niveau je nu denkt te hebben Het Raamwerk NT2 is verdeeld in vijf vaardigheden: luisteren, lezen, spreken, gesprekken voeren en schrijven.

vraag: Welke vaardigheid is erbij gekomen? Wat is het verschil tussen “spreken”en “gesprekken voeren”? Wat betekent 'native speaker' ?

opdracht: Bedenk in groepjes van 3 een spreekopdracht op A2 en een schrijfopdracht op A1 niveau.

thuiswerk voorbereiding les: Probeer antwoord te vinden op de volgende vragen: • Wat betekent: analfabetisme? Welk werkwoord hoort daarbij? • Welk synoniem wordt in de tekst gebruikt voor analfabetisme? • Wat betekent: anders –alfabeet? • Wat betekent: functioneel – analfabeet NB een aantal antwoorden vind je in onderstaande tekst; ook kun je antwoorden vinden door te googlen of de genoemde sites te bekijken.


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk Nederland telt ongeveer 1,5 miljoen volwassenen die moeite hebben met lezen, schrijven of rekenen. Deze mensen kunnen worden aangeduid als laaggeletterd. Het gaat om ongeveer 13 procent van de volwassen bevolking. Laaggeletterdheid komt voor bij allochtonen en autochtonen, bij jonge en oude mensen, bij mannen en vrouwen en bij werkenden en niet-werkenden. Mensen die laaggeletterd zijn, kunnen onvoldoende lezen en schrijven - en vaak ook onvoldoende rekenen om volwaardig deel te kunnen nemen aan onze informatiemaatschappij.. Oorzaken Oorzaken van laaggeletterdheid verschillen per individu. Er is niet één specifieke oorzaak aan te wijzen. Onderzoek toont aan dat de volgende mensen kwetsbaar zijn: • Mensen met algemene leer- en gedragsproblemen, zoals concentratiestoornissen en een tekort aan discipline, of met specifieke lees- en schrijfproblemen, zoals taalzwakte en dyslexie. • Mensen met een taalachterstand omdat thuis dialect wordt gesproken of een buitenlandse taal (bijvoorbeeld 2e en 3e generatie immigranten). • Mensen die opgroeien in een “taalarme” omgeving zonder boeken, kranten en tijdschriften en die niet gestimuleerd worden om te lezen en te schrijven. • Mensen met groot schoolverzuim en weinig opleiding (bijvoorbeeld vanwege ziekte, lichamelijke handicap, spijbelen, voortijdig schoolverlaten of een reizend bestaan). • Mensen die op school onvoldoende aandacht en begeleiding kregen. • Mensen bij wie de vaardigheden zijn weggezakt. Bij lezen, schrijven en rekenen geldt het motto “use it or lose it.” Als je deze vaardigheden niet onderhoudt, raak je ze kwijt. Ongeletterd of analfabeet Iemand is ongeletterd of analfabeet als deze persoon 15 jaar of ouder is en helemaal niet kan lezen en schrijven en dit ook nooit heeft geleerd. Laaggeletterdheid of functioneel analfabetisme Het beheersen van lees- en schrijfvaardigheden op een dusdanig laag niveau dat iemand niet in staat is zich te ontwikkelen of om te functioneren in de maatschappij, thuis en op het werk.

Voor meer informatie:

www.alfabetisering.nl www.mediatheek.bibliotheek.nl www.leesenschrijf.nl

Succes.


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk Dag 2

1 Inleiding Woordenschat: het hart van de taal! Het zijn de woorden die je gebruikt (productief) of begrijpt( receptief)

vraag: Weet je nog wat het eerste Nederlandse woord was wat je begreep en het eerste woord wat je zelf ging gebruiken? Het is belangrijk als ambassadrice in je taalles veel aandacht te besteden aan de woordenschat. Maar hoe dan? Er zijn zoveel woorden en er is zo weinig tijd. Welke woorden zijn belangrijk? Welke woorden zijn makkelijk of moeilijk om te leren? Wat kun je allemaal leren over een woord? Op welke manier onthoudt je deelnemer een nieuw woord het best?

Even een overzichtje: Een Nederlandstalig kind beschikt op vierjarige leeftijd receptief over ongeveer 3200 woorden. Tot en met hun achtste jaar komen daar ongeveer 600 woorden per jaar bij, van hun negende tot hun twaalfde tussen de 1700 en 3000 per jaar, zodat ze op twaalfjarige leeftijd ongeveer de beschikking over 17000 woorden hebben. Voor een volwassene zijn dat zo'n 50.000-70.000 woorden. In het volgende overzicht wordt steeds de leeftijd van een kind genoemd, met daarachter eerst het aantal woorden dat receptief beheerst wordt door eentalige Nederlandse kinderen, vervolgens het aantal Nederlandse woorden dat receptief beheerst wordt door Turkse of Marokkaanse kinderen.

4 jaar 5 jaar 6 jaar 7 jaar 8 jaar 9 jaar 10 jaar 11 jaar 12 jaar

Nederlandse kinderen

Turkse of Marokkaanse kinderen

3000 3800 3800 5200 6000 8500 11000 14000 17000

1000 1800 1800 3400 4200 5000 6000 8000 10000

(bron: Nederlands als tweede taal in het basisonderwijs)


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 2 Het belang van woordenschat en vaste formules Als je een taal leert, zet je verschillende stappen: • de stille periode: je luistert en kijkt (TPR) • je gebruikt woorden en vaste formules • je gebruikt zinnen • je begrijpt teksten • je ontdekt en gebruikt regels toelichting: vaste formules (Ik weet het niet. Hoe gaat het?) Voor een beginnende taalleerder zijn ze belangrijk omdat je met weinig kennis er veel mee kunt doen. “Taalriedels” is een voorbeeld van zo’n methode

opdracht: • bespreek in groepjes van 3 wat de voordelen van de stille periode (de cursist kijkt en luistert en hoeft zelf nog niets te zeggen) kunnen zijn • stel in groepjes van 3 een aantal vaste formules vast voor de volgende situaties: • voorstellen • begroeten en afscheid nemen • op de markt • bij de dokter toelichting: Geef woorden die vaak en in verschillende situaties gebruikt kunnen worden. Bv het woord “doen’’ wordt niet alleen veel gebruikt maar is ook makkelijk om woorden die je nog niet weet, te vervangen. “ik heb de auto gedaan” in plaats van “ik heb de auto gewassen”.

Jouw lessen bereidt de mensen voor op een taalcursus. Leer mensen dus algemene woorden en vaste formules over school. opdracht: stel in groepjes van 3 een aantal vaste formules vast en een tiental woorden voor de eerste taalles.


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 3 Verschillende manieren van leren Er is vanzelfsprekend een verschil tussen hoger en lager opgeleiden. Als mensen nooit naar school zijn geweest, is bijvoorbeeld het vasthouden van een potlood al een leerpunt. Mensen die in het thuisland al geschoold zijn, leren een tweede taal vaak sneller omdat ze gewend zijn aan leren en steun hebben aan regels die ze al kennen. Maar voor iedereen geldt dat je makkelijker leert als je je talent erbij kunt gebruiken. Sommige mensen leren het best door iets vaak te horen, anderen door iets te zien, weer anderen door een combinatie. Een woord uitleggen is niet genoeg. Je moet mensen ook leren hoe ze de woorden kunnen oefenen . Al gauw wordt duidelijk welke manier of manieren het beste bij hun talent past Geef precies aan hoe ze moeten oefenen. Bijvoorbeeld: Schrijf ze 5 x op in verschillende kleuren (zien) Spreek de woorden in op cassette en luisteren er 10 x naar terwijl je aan het schoonmaken bent Zoek plaatjes bij de nieuwe woorden Maak losse briefjes van nieuwe woorden en hang die ergens op Overhoor elkaar Schrijf de woorden met je vinger in de lucht Maak groepen van woorden die bij elkaar horen. Welk woord hoort er niet bij


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 4 Praktische lestips 1. Inhoud boven vorm: Het gaat erom dat de betekenis duidelijk overkomt. Sta niet stil bij grammaticale regels. Bv Ik maakt lekkere taart: de boodschap komt duidelijk over. Als een deelnemer zegt: ”ik maak lekker brood“ maar ze bedoelt taart maar kent dat woord niet, komt de bedoeling niet over Verbeter wel maar niet steeds. Verbeter door zelf het goed te herhalen.

opdracht: in groepjes van 2: een is de deelnemer die al pratend fouten maakt, de ander verbetert dat door het al herhalend te verbeteren

receptief voor productief De lesneemster hoeft de woorden eerst alleen maar te begrijpen en te herkennen zonder ze zelf te gebruiken. Daarna gaat ze de woorden pas zelf gebruiken 2. Zet kleine stapjes Je kunt beter weinig woorden goed beheersen dan veel woorden maar een beetje. Advies is om per bijeenkomst 8 a 10 nieuwe woorden aan te bieden. 3. Veel herhaling Een woord moet 7x herhaald worden op verschillende manieren. gebruik veel voorwerpen en foto’s 4. Laat de woorden in een context leren. Woorden in een context worden beter onthouden dan losse woorden. Dat kan door foto’s en afbeeldingen te laten zien. Je kunt ook eenvoudige voorbeeldzinnetjes gebruiken. Bv. Oud……. De man is oud. Hij is 90 jaar

opdracht: Maak voorbeeld zinnen bij de volgende woorden: winkel, potlood, land, zoon, feest.

5. Succes laten voelen. Wanneer mensen woorden begrijpen uit hun eigen omgeving (bv op straat) is dat een enorme stimulans. 6. Tempo. Niet alles hoeft meteen foutloos te zijn voordat je met iets nieuws verder gaat. 7. Wissel denk- en doe opdrachten af 8. Maak, zeker in het begin, gebruik van de moedertaal


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk 5 Lesopbouw 1. Hoe moet het? Je kijkt met behulp van illustraties wat de deelneemster al weet. Je doet voor (TPR). Je herhaalt zowel door het te laten zien te laten horen. 2. Doen! Nadoen. Kleine stappen. Veel herhaling. Rustig tempo. Veel hulp, veel complimenten. 3. Hoe gaat het? Duidelijke, simpele vragen: gaat het goed? / niet zo goed? Kan ook met gebaren, laat duidelijk maken dat fouten maken niet erg is.

Voorbeeld van een lesopbouw over kleding.

1. Hoe moet het? Pak je jas en laat hem zien. Zeg: ”Dit is de jas ” Laat dan een plaatje van een jas zien en zeg opnieuw: “Dit is de jas” Doe hetzelfde met broek, trui en rok 2. Doen! Doe onderstaande opdrachten eerst een keer voor. 1. Noem een kledingstuk en zeg: ”wijs aan”: de jas. De lesneemster voert de opdracht uit 2. Leg de kaartjes met de kledingstukken op de tafel. Wijs het paaltje aan en vraag weer :” wijs aan: de jas”. Doe hetzelfde met de andere kledingstukken 3 Leg een blad met plaatjes op tafel. Noem een kledingstuk en zet een kruisje bij het juiste plaatje. Geef steeds de opdracht: ”Zet een kruisje bij… “ 3. Hoe gaat het? Kijk samen hoe het gaat: wat gaat goed/ niet goed? Moeilijk/ makkelijk. Op de volgende bladzijden vind je bijlage 1: een overzicht waar je per deelnemer kort op kunt schrijven hoe het gaat. bijlage 2: een formulier wat je kunt gebruiken om een les voor te bereiden. Stichting Holland Thuishaven Maria de Geringel


Bijlage 1 Vorderingentabel (in te vullen door de lesgeefster) Naam lesneemster: Naam lesgeefster: Thema:

datum: Doelstellingen

Doelstellingen gehaald? Want…

........................................

Les 1:

Bijvoorbeeld: 1. Lichaamsdelen kunnen 1. Ja, de oefeningen heeft ze benoemen allemaal voldoende gedaan. 2. lichaamsdelen kunnen 2. Nee,ze heeft nogveel schrijven moeite met ...

Les 2:

Les 3:

Les 4:

NB: Indien mogelijk is het leuk als de lesneemster ook zelf iets bijhoudt; bijvoorbeeld een lijstje met aandachtspunten per thema: wat ging goed/ wat kan beter?



Bijlage 2 Werkhandleiding Te gebruiken als een soort checklist die je kunt vullen ter voorbereiding op een les:

Doel van de les: Benodigd lesmateriaal: A Hoe moet het? Introductie/voorbereiding op de les. Kijken wat iemand al weet:

Gebruik van voorbeelden: illustraties enzovoort:

B Doen! Uitleg opdracht:

Uitvoeren/ oefenen:

C Hoe gaat het? Terugkijken op de taak. hoe ging het?

Wat vond ze ervan?

Wat heeft ze geleerd?

D Evaluatie

E Huiswerk


Rotterdamse Ambassadrices Netwerk

Recommend Documents