ROSETTA: Ondersteunende technologie voor mensen met dementie en hun verzorgers
Drs. B.J.J. Hattink, dr. F.J.M. Meiland, prof.dr. R.M. Dröes VU medisch centrum, afd. Psychiatrie/ afd. Huisartsgeneeskunde & Ouderengeneeskunde Amsterdam Center on Aging
1
Inhoud • • •
Achtergrond Doel van het project Ontwerpproces
•
Het ROSETTA systeem – UAS-AAPS – EDS – EDN
• •
Resultaten gebruikersonderzoek Conclusie
2
Achtergrond (1) Noodzaak • 80+ jaar: 15-20% • 90+ jaar: 40-45% • 15.000 jonge (>55) mensen met dementie in NL • Enorme toename tussen nu en 2050: Europa: van 10 naar 18,6 miljoen Wereldwijd: van 35.6 to 115 miljoen
•70% woont thuis •30% in verpleeg-/verzorgingshuis
3 (Gezondheidsraad Nederland 2002; Wancata et al, 2003; Ferri et al, (2005); Wereld Alzheimer rapport, 2010
Achtergrond (2) • Innovatieve oplossingen zijn nodig om mensen met dementie langer thuis te ondersteunen.
4
Het ROSETTA project (juni 2009-juni 2012)
• 12 organisaties • 4 landen (NL, DUI, BE, IT) • Projectleiding TNO Den Haag Ontwikkeling en evaluatie van technologie voor drie groepen eindgebruikers: 1. Mensen met ernstige cognitieve problemen/ dementie 2. Mantelzorgers (partners, kinderen, anderen) 3. Professionele hulpverleners
5
Ontwikkeling (1) werkgroepen
Mantelzorgers Mensen met dementie 6
Ontwikkeling (2) Workshops met mensen met dementie & mantelzorgers
7
Rosetta demonstratie huis
Werkgroepen met mensen met dementie & mantelzorgers 8
UAS-AAPS
Video
9
EDS
Sensoren registreren dagelijkse handelingen, zoals persoonlijke hygiëne, maaltijdbereiding en slaapgedrag. Waarschuwingen verschijnen wanneer er veranderingen in gedrag optreden.
10
EDN
11
Onderzoek • Deelnemers: • Duitsland: Ernstige geheugenklachten/ milde dementie • Nederland: Milde tot ernstige dementie • België: Matige tot ernstige dementie
• Evaluatie van: – Gebruiksvriendelijkheid en bruikbaarheid – Impact op: • Ervaren autonomie, kwaliteit van leven (PmD) • Kwaliteit van leven, ervaren belasting (MZ) • Werkbeleving en tevredenheid met werk (Prof) 12
Onderzoek • Nederland: 10 systemen • Duitsland: 6 systemen • België: 6 systemen
• Totaal: • Experimentele groep / Controlegroep • 42 deelnemers bij pretest • 14 uitvallers • 28 deelnemers bij posttest
13
Dataverzameling • Semi-gestructureerde interviews voor en na gebruik van het systeem over bruikbaarheid en gebruiksvriendelijkheid. Tijdens het gebruik ook kortere interviews en telefonisch contact. • Focusgroep met mantelzorgers (Vijf mantelzorgers bespraken gedetailleerd hun ervaringen met het systeem) • Online vragenlijst met professionele verzorgenden (Vragen over werkervaring, werktevredenheid en ervaringen met het Rosetta systeem) • Log data uit het systeem (Registratie van niet-privacy gevoelige informatie) 14
UAS-AAPS Bruikbaarheid • Mensen met dementie vinden UAS nuttig: 7/10 mensen geven aan dat UAS ‘nuttig’ is, 3/10 vinden het ‘ zeer nuttig’. • 5 mensen met dementie voelden zich dankzij UAS veiliger in hun eigen huis. 3 voelden zich ‘soms veiliger’, 2 voelden zich niet veiliger door het systeem. • Mantelzorgers vinden de aanwezigheid van UAS prettig en maken zich minder zorgen om hun naasten. (NB De interviews konden door 10 mensen met dementie beantwoord worden)
15
EDS Bruikbaarheid • Weinig meningen van mensen met dementie; weinig interactie met EDS. • Mantelzorgers vinden het nuttig, vooral om te ‘controleren of het nog goed gaat’. • EDS heeft echter niet lang genoeg gewerkt om een goede mening te vormen.
16
EDN Bruikbaarheid • Meerdere mensen met dementie geven aan dat EDN het nuttigste onderdeel van het systeem is. • Mantelzorgers zijn minder belast dankzij EDN; ze kunnen nu afspraken doorgeven zonder deze te hoeven controleren. • Mantelzorgers gebruikten EDN op diverse manieren en zouden graag meer functies zien voor bijvoorbeeld contact.
17
UAS-AAPS Gebruiksvriendelijkheid • UAS heeft een tweetal vallen niet geregistreerd, waardoor deze deelnemers hun vertrouwen verloren. • Mensen hadden geen moeite met valse alarmen: “Liever 100 alarmen teveel dan eentje te weinig!” • Mensen met dementie hadden geen moeite met privacyaspecten. Alle 10 de deelnemers gaven aan dat zij ‘altijd zichzelf konden zijn’ met het systeem.
18
EDS Gebruiksvriendelijkheid • Mensen met dementie hadden geen interactie met het EDS systeem, dus hadden er weinig mening over. • Privacy was geen probleem, alle 10 de deelnemers gaven aan dat ze geen problemen hadden met de sensoren in huis. • De site voor toegang tot de gegevens was moeilijk te gebruiken voor mantelzorgers en demotiveerde hen om te kijken. • Mensen bleken onbekend met met wat EDS exact registreerde.
19
EDN Gebruiksvriendelijkheid • De gevoeligheid & intuïtiviteit van het touchscreen was slecht en moeilijk te gebruiken voor de motoriek van ouderen. • Het thuisscherm en het mobiele apparaat bleken te moeilijk om te leren gebruiken voor de meeste mensen met dementie. • De foto-telefoon bleek te moeilijk te gebruiken. Dit was vooral omdat de handset er niet uitzag als een klassieke telefoon en dus niet herkend werd. 20
Impact (1/3) • Evaluatie van de impact aan de hand van de gestructureerde vragenlijsten is nog gaande • Het zullen exploratieve analyses worden wegens kortere duur veldtesten, en kleinere studiepopulatie dan gepland
21
Impact (2/3) • Één mantelzorger gaf tijdens het focusgroep gesprek aan dat zij overtuigd was dat de agenda op het thuisscherm van de EDN het enige is dat haar moeder nog thuis houdt en opname voorkomt. • Een andere mantelzorger gaf tijdens de focusgroep aan dat zij dankzij UAS rustiger op haar werk zit. Ook schakelt zij dankzij het UAS-toezicht ‘s nachts haar mobiele telefoon uit.
22
Impact (3/3) • Eén professionele hulpverlener gaf aan dat haar cliënt “zekerder in gedrag is geworden” en “meer veiligheid ervaart in huis.” • Een andere professionele hulpverlener geeft aan “overtuigd te zijn dat cliënten langer thuis kunnen wonen” met dit systeem.
23
Conclusie • Ontwikkeling ROSETTA onderdeel van een ‘Research & Development’ traject, verder onderzoek is nodig naar grootschaligere inzet van dit systeem. • Ondersteunende technologie bruikbaar voor de zorg voor mensen met dementie in eigen huis. • Belangrijk veel aandacht te besteden aan de gebruiksvriendelijkheid van het systeem voor alle gebruikers. • Ondersteunende technologie lijkt goed geaccepteerd te worden door mensen met dementie en mantelzorgers. 24
Dank voor uw aandacht
• Vragen? -
[email protected]
25
