Ronde van Vlaanderen – Hasselt Leuven Oostende
DOORSTROMING & ORIENTERING
ONDERZOEKEN HIVA synthese van verschillende onderzoeken uit het verleden - S. GROENEZ ► Sociale factoren bepalen succes en mislukking in het onderwijs. ► Aan de hand van: ►
Beroep vader
Diploma moeder Inkomen gezin Belg versus niet-Belg
Starters in leerjaar a en leerjaar b Beroep vader
40 30 20 10 0 1
2
3
4
5
6
leerjaar a
7
8
9 10 11
leerjaar b
1= inactief 2=ongesch. arbeider 3= half gesch. arbeider 4= geschoolde arbeider 5=lagere bediende 6=hogere bed. /kader 7= onderw. personeel 8= zelfstandige 9=ondernemer 10= landbouwer 11= vrij beroep
Starters in leerjaar a en leerjaar b onderwijsniveau moeder 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1
2
3
4
leerjaar a
5
6
7
8
9
leerjaar b
1= Lager ond. 2= Lager BSO 3= Lager TSO 4= Lager ASO 5= Hoger BSO 6= Hoger TSO 7= Hoger ASO 8= Hogeschool 9= Universiteit
Studieoriëntatie in 3° jaar SO
Beroep vader
40
1= inactief 2=ongesch. arbeider 3= half gesch. arbeider 4= geschoolde arbeider 5=lagere bediende 6=hogere bed. /kader 7= onderw. personeel 8= zelfstandige 9=ondernemer 10= landbouwer 11= vrij beroep
35 30 25 20 15 10 5 0 1
2
3
4
ASO
5
6
7
TSO
8
9
10
11
BSO
Studieoriëntatie in 3° jaar SO Onderwijsniveau moeder 40 35 30 25 20 15 10 5 0 1
2
3
ASO
4
5
TSO
6
7
BSO
8
9
1= Lager ond. 2= Lager BSO 3= Lager TSO 4= Lager ASO 5= Hoger BSO 6= Hoger TSO 7= Hoger ASO 8= Hogeschool 9= Universiteit
WIE BEPAALT DE KEUZE ? Gelijke kansen => Keuzecompetente leerlingen WAAR LEER JE DAT ?
Probleemstelling ► Wereldkampioen
wisk/wet. Maar niet leuk ! (weinig
motiverend om later iets mee te doen) (PISA)
► De
achtergrond van leerlingen is vaak doorslaggevend voor keuzes bij instap, tijdens en na het SO (HIVA) (Wie kiest er eigenlijk?)
► Eén
jongere op vijf betreurt zijn studiekeuze ► HO: Niet één student op twee haalt zijn diploma ► Opleiding TSO- en BSO-leerlingen versus de job waar ze voor kiezen: ‘Verkeerd gekozen...’
Uitgangspunt
Kiezen is een competentie die kan je ontwikkelen KANSEN KRIJGEN OM TE KIEZEN HULP KRIJGEN OM DAARUIT TE LEREN
Mijn keuzes … in een spanningsveld
mijn ASPIRATIES
IK
mijn CAPACITEITEN
Mijn keuzes … worden beinvloed THUIS - BUURT sociale en culturele achtergrond
mijn ASPIRATIES
IK
mijn CAPACITEITEN
Mijn keuzes … worden beinvloed
mijn ASPIRATIES
IK
mijn CAPACITEITEN
SCHOOL- CLB ontwikkelingsgericht versus leerstofgericht
Ik kom op voor mijn keuze THUIS - BUURT
mijn ASPIRATIES
IK
SCHOOL- CLB
mijn CAPACITEITEN
SCHOOLPRAKTIJKEN LEES 3 INITATIEVEN GEEF EEN APPRECIATIE BESPREEK PER 3à4
Wat heb je nodig om te kunnen kiezen? Positief/realistisch
Voldoende horizon
zelfbeeld mijn ASPIRATIES
IK Keuzevaardigheden
mijn CAPACITEITEN
1. Zelfconceptverheldering kennis van jezelf (wie ben ik? wat wil ik?) realistisch zelfbeeld van je eigen capaciteiten (waar ben ik goed in en wat niet/minder?) positief zelfbeeld: o.m. ►competentiegevoel, dank zij voldoende succeservaringen en reacties/feedback uit omgeving ►gevoel van autonomie: ik heb het recht en
ben in staat om eigen keuzes te maken (zelfsturing)
Klaspraktijken die ZELFCONCEPT ondersteunen ► Actief
in de klas:
confrontatie met jezelf en met andere persoonlijkheden Veelheid aan talenten aanspreken (niet alleen strikt verstandelijke) ►
Proces (co- & peer-)evaluatie: Hoe functioneer ik? Zelf leren verwoorden Zelfreflectie bevorderen: wie ben ik? waar wil ik naartoe ?
klaspraktijken die ZELFCONCEPT ondersteunen ► Competentiegevoel:
ipv uit mislukkingen
Veilig klimaat Betekenisvolle leeractiviteiten Zelf ontdekken – uitproberen Sterke ondersteuning
► Bewust
leren uit successen
van vooroordelen (als lkr, als lln)
Model staan Werkvormen die status bevorderen (CLIM,…)
2. Horizonverruiming
kennis van de wereld en de samenleving in het algemeen kennis van de beroepenwereld kennis van het studieaanbod dat voorbereidt op beroepen(-velden)
onbevooroordeelde kijk! Daarom: ook kennis van wie/wat je beïnvloedt
Klaspraktijken die HORIZONVERRUIMING ondersteunen ► Leren
kijken naar de wereld
Brede variëteit aan contexten en activiteiten Nieuwsgierig maken/houden Laten reflecteren/ verwoorden persoonlijke betrokkenheid bij leeractiviteiten (verwondering, interesses, …)
Link leerstof – realiteit - beroepswereld ► Kennismakingsactiviteiten, deelaspecten eigen beroepswereld van TSO/BSO-opleiding ► Waardering voor verschillende beroepen ► Zicht op eigen belangstellingssferen – beroepen die in die richting liggen ►
3. Keuzevaardig weloverwogen kiezen: pro’s en contra’s verzamelen en afwegen - conclusies trekken –ervoor gaan Zelfsturing ontwikkelen -Weten wat je wilt, geïnspireerd zijn
►
► ► ►
Stappenplan hanteren -Weten wat je te doen staat en het voor elkaar krijgen (jezelf organiseren) Inschatten implicaties Ervoor gaan, doorzetten Afstand nemen – jezelf inschatten
omgaan met beïnvloeding (aanvaarden/ afwijzen in functie van eigen waarden ! )
klaspraktijken die KEUZEVAARDIGHEID ondersteunen ►
Dagelijks doen in de klas : keuzerijke leeromgevingen Actieve werkvormen (contract, hoekenwerk, onderzoekend leren, taakgericht , …) Tijd voor/ Hulp bij … bij plannen / bijsturen / zelf evalueren (hulpinstrumenten)
►
Reflectie en feedback op eigen keuzehandelingen: Stilstaan bij (procesevaluatie)
keuzemomenten: Wat? Hoe? Waarom? Beïnvloed? Implicaties?
► Inspraak
school
in de klas / leerlingenparticipatie op
Zelfconceptverheldering: positief & realistisch
Ruime horizon:
KEUZE
Kennis omtrent mogelijkheden en invloeden
COMPETENT: Doelgericht/Waardenbewust
handelen – bewaken Keuzevaardig: kunnen en durven kiezen/plannen/realiseren
SCHOOLPRAKTIJKEN DIE DE ONTWIKKELING VAN KEUZECOMPETENTIE VERDER ONDERSTEUNEN
LESOVERSCHRIJDENDE activiteiten ►
Materialen en activiteiten ivm keuzevaardigheid: spellen, themapaketten, uitstappen vakbeurzen, …
► Specifieke
initiatieven: bedrijfsbezoek, stages,
snuffeldagen, getuigenissen oud lln.
Leraren als voorbeeld van brede horizon en onbevooroordeeld ► Leerlingvolgsysteem: aandacht voor, overleg over probleemleerlingen (MDO, klassenraad, …) ► Breed evalueren – goed communiceren ►
Brede evaluatie – faire beoordeling Oog voor talenten ipv. voor fouten ! ► Breed gamma aan evaluatievormen ► Evalueren = onderdeel leerproces evalueren is NIET rangschikken maar WEL feedback – bijsturen ► Bewust van mogelijke storende factoren die leiden tot onderschatting ► Leren terugblikken op eigen leerproces: portfolio, feedback, zelf-/co-/peerevaluatie ►
Begeleiden van overstap andere school/ studierichting Betekenisvol leerlingdossier (op basis van volgsysteem) doorgegeven ► Instapbeleid: info geven en krijgen ► Nieuwe instromers begeleiden – soms intensief ! ► Overgang school - arbeidsmarkt ►
Zicht op de onderwijsaanbod in de regio ► Op
de hoogte van mogelijke alternatieven
(inspelen behoeften lln.)
► Hierover
begrijpbaar communiceren met lln/ ouders ► Perspectief van de leerling versus eigen perspectief (als leraar/ als school) ► Zicht op mogelijkheden voor + Hulp ongekwalificeerde uitstromers ► Time out - project
Klim om ter snelst in deze boom !
GOK en kiezen
Doel van het speerpunt 'doorstroming en oriëntering' Hoe kan de school bijdragen tot = Welke doelen? Welke acties Wanneer? Effecten?
Hoe meer de school onderstaand beleid voert … ► WAT:
doelen kiezen mbt de 3 aspecten
► HOE:
acties ondernemen in de leeromgeving / les (werkvormen hanteren – inhouden aanbrengen – afstemming: valoriseren van talenten en ondersteunen bij zwaktes)
► WANNEER:
vakken
► WIE:
voortdurend en systematisch in alle
met het hele team (leerjaar – graad) en met de nodige verticale lijnen (school)
… hoe meer leerlingen … ► beter
zullen doorstromen (groter schoolsucces, minder afstromen, minder uitstromen zonder diploma/getuigschrift)
► beter
zullen kiezen, zowel wat betreft studierichting en beroepsuitoefening als in het dagelijkse leven.
