22-09-2006 College Dijkgraaf en Heemraden, Gezamenlijke commissie vergadering d.d. 4 oktober 2006 Inrichting beleidsbegroting 2007
VAN
AFSCHRIFT AAN
Ronald Bosua DT
B0601505 waterschap
Notitie "De (In) richting beleidsbegroting 2007"
l Algemeen Inleiding
De W heeft op 29 juni 2006 het meerjarenbeleidsplan 2007-2011 voor kennisgeving aangenomen. De gevoerde discussies zijn aanleiding geweest om een geïntensiveerd traject te volgen rond de samenstelling en vaststelling van de begroting 2007. • •
Besloten is om in een gezamenlijke commissievergadering van gedachten te wisselen over het te voeren beleid dat zijn vertaling zal vinden in de begroting 2007. In een le concept (ruwe) versie van het beleidsdeel A van de beleidsbegroting 2007 wordt hier zicht op gegeven (bijlage 1).
NB. De begroting 2007 bevindt zich momenteel in de ontwerp-fase en is dus nog niet af! In deze notitie wordt ingegaan op enkele financiële componenten waarop de samenstelling van de begroting 2007 tot stand komt. Dit betreft: • Invulling van de taakstellende kostenreductie • Kostenontwikkeling begroting 2007 • Aanpassingen bestaand en nieuwe beleidsonderwerpen (wijziging in exploitatiekosten), • Autonome wijzigingen (zoals inflatie, loonkosten, stijging van de energiekosten) en overige wijzigingen, • Waterschapsbelastingen. De uitkomsten van de discussies en de beraadslagingen zullen worden meegenomen bij de verdere samenstelling van de ontwerp beleidsbegroting 2007.
Proces tot Na behandeling in het D&H van 24 oktober 2006 zal de ontwerp standkoming beleidsbegroting 2007 ter advisering worden voorgelegd aan de Beleidsbegro reguliere commissievergaderingen van 13 tot 15 november. ting 2007 Waarna de definitieve besluitvorming in de Verenigde Vergadering van 30 november a.s zal plaatsvinden.
Hollandse Delta
PAGINA
2 van 7
Invulling taakstellende kostenreductie
Bij de behandeling van het Meerjarenbeleidsplan 2007-2011 is onduidelijkheid ontstaan over de invulling van de bij de begroting 2005 aangegeven kostenreductie. Toegezegd is hier een schriftelijke uitleg te geven, zodat eventuele onduidelijkheid kan worden weggenomen. Begrotingsjaar 2005 Bij de vaststelling van de Beleidsbegroting 2005 heeft de W besloten tot een taakstellende kostenreductie van in totaal 3% op het oorspronkelijk geraamde kostenniveau van € 118,2 miljoen, ofwel € 3,6 miljoen. Hierbij is de eerste 1,5% / € 1,8 min direct vertaald in een generieke verlaging van het kostenniveau, verdeeld naar rato van de taken én naar lagere belastingtarieven voor het heffingsjaar 2005. Voor het overige deel (de tweede 1,5% / € 1,8 min) is door het bestuur en de organisatie het afgelopen jaar gezocht naar structurele kostenreducties in zowel de taakuitvoering als in organisatorische maatregelen. Echter het feit dat Hollandse Delta nog een organisatie in opbouw is, waarbij we nog onvoldoende alle processen en activiteiten met bijbehorende noodzakelijke middelen hebben kunnen doorgronden, maakte dit complex. Het jaar 2005 is financieel afgesloten met een positief jaarresultaat van € 2,6 miljoen (ofwel 2,2% onderde vastgestelde begroting). Dit jaarresultaat is veroorzaakt door (hoofdzakelijk) incidentele meevallers en extra inkomsten. Invulling taakstellende kostenreductie De generieke verlaging van het kostenniveau uit de begroting 2005 is geëxtrapoleerd naar het kostenniveau voor 2006. Voor wat betreft de tweede 1,5% is in de begroting 2006 en 2007 rekening gehouden met een structurele invulling van de taakstellende kostenreductie. Deze invulling is concreet gemaakt door: • een structurele verlaging van de post onvoorzien met € 0,3 min • temporisering onderzoeken NBW/KRW € 0,5 min • lager kosten werving en selectie € 0,1 min • extra inkomsten leges € 0,1 min Daarnaast zijn de volgende structurele kostenreducties gevonden: • Zuiveren van afvalwater; lagere kosten proceschemicaliën, electriciteit- en waterverbruik a.g.v. procesoptimalisaties € 0,4 min en lagere kosten slibverwerking € 0,5 min • Extra verlaging kosten werving & selectie € 0,1 min • Administratie kinderopvang in eigen beheer € 0,1 min Hoewel de taakstellende kostenreductie momenteel is ingevuld, neemt niet weg dat gezocht blijft worden naar structurele kostenreducties door harmonisaties en synergievoordelen.
PAGINA
3 van 7
2 Kostenontwikkeling begroting 2007 Ontwikkeling De begroting 2005 is op 3 januari 2005 vastgesteld op een netto kostenniveau van € 116,4 miljoen, waarbij rekening gehouden van het kostenniveau moest worden met een nog in te vullen taakstellende kostenreductie van € 1,8 miljoen. De jaarrekening 2005 is, binnen budget, afgesloten op een netto kostenniveau van € 113,8 miljoen. De begroting 2006 is vastgesteld op een netto kostenniveau van € 119,5 miljoen. De eerste schijf van het meerjarenbeleidsplan 2007-2011 sluit op een kostenniveau van € 122,3 miljoen. Door autonome kostenontwikkelingen én door ingebruikname van nieuwe investeringswerken zal het kostenniveau in de planperiode oplopen tot circa 132,3 miljoen. Overigens is het kostenniveau voor 2007 nagenoeg conform de verwachting, zoals geschetst in het vorige meerjarenbeleidsplan 2006-2010. X 1 min
Rek 2005
MJP Begr B 2006 2005 2007 116,4 122,3 113,8 119,5
Verloop Absolute stijging %
-
2,8
MJP MJP MJP MJP 2008 2009 2010 2011 130,7 132,0 126,8 132,3 4,5
3,9
1,3
0,3
2% 1% 2% 3% 3% NB. In het kostenniveau 2006-2011 is o.a. rekening gehouden met een inflatiecorrectie van 1,25% en stijging van de energiekosten.
0,2%
3,1
Analyse 2007 Het verloop van het kostenniveau volgens de begroting 2006 naar versus 2006 het 'verwachte' kostenniveau 2007 is in onderstaande tabel nader gespecificeerd. De afzonderlijke onderdelen worden in het navolgende toegelicht Bedragen x€ 1.000
119.541
Netto kostentotaal 2006 Aanpassingen bestaand beleid / nieuw beleid (bandbreedte) Autonome kostenontwikkeling: - Inflatie - Loonkostenstijging / CAO - Energiekostenstijging Formatiereductie 2007 Formatie uitbreiding 2007 Lagere bijdrage aan SVHW / hogere kosten automatische incasso Lagere dividendopbrengsten NWB Lagere rentelasten kortlopende geldleningen, kapitaallasten en afronding Bandbreedte verwacht netto kostentotaal 2007 Fine-tuning
1.500 - 2.266 + 615 + 512 + 1.505 -930 + 280 -300 + 100 -1.300
121.500 - 122.289
Op dit moment wordt gewerkt aan een verdere fine-tuning van de budgetten voor 2007 op beheersproductniveau. Deze exercitie loopt tot eind september 2006. Daarna vindt de consolidatie, de verdeling van de indirecte kosten naar taken en de berekening van de tarieven voor 2007 plaats.
Bandbreedte Voor de begroting 2007 wordt een kostenniveau verwacht die ligt kostenniveau tussen de bandbreedte van € 121,5 miljoen en € 122,3 miljoen 2007 (zijnde het niveau van de le schijf van de meerjarenbeleidsplan)
PAGINA
4 van 7
Aanpassingen bestaand beleid / nieuw beleid
De belangrijkste mutaties betreffende aanpassingen van bestaande en nieuwe beleidsonderwerpen, welke leiden tot wijziging in exploitatiekosten 2007 zijn weergegeven in zie bijlage 2.
Autonome kostenontwikkeling
In de beleidsbegroting 2007 is rekening gehouden met de volgende autonome kostenstijgingen; • 1,25% voor algemene inflatie correctie / + 0,9 miljoen, • 1,25% structurele loonsomstijging en 1% individuele loonsomstijging a.g.v. periodieke verhogingen of bevorderingen / + 0,6 miljoen, • Voor 2007 is een nieuw 3-jarig contract voor de levering van energie afgesloten. Ten opzichte van 2006 geeft dit een prijsstijging van circa 25%. Het huidige contract was gebaseerd op prijspeil 2004 (eveneens voor een periode van 3 jaar).
Formatie Reductie 2007
In 2005 is de basisformatie vastgesteld op 535 fte. Gesteld is dat bij gelijkblijvende taakomvang en zoeken naar efficiency mogelijkheden deze basisformatie in de periode t/m 2010 gereduceerd kan worden met 10%. Voor de begroting 2006 is de basisformatie vastgesteld op 532 fte + een uitbreiding van 5,7 fte voor de directie Zuiveringsbeheer. In de begroting 2007 wordt rekening gehouden met een basisformatie van 517 fte + 5,7 fte voor Zuiveringsbeheer. Ten opzichte van de begroting 2006 betekent dit voor 2007 een formatiereductie van 15 fte, in geld € 0,9 miljoen.
Formatie uitbreiding 2007
In verband met taakuitbreiding c.q nieuw beleid wordt in de begroting 2007 rekening gehouden met de volgende formatie uitbreiding: • Versterking primaire waterkeringen + 4 fte (besluit W 21.09.2006). Deze extra formatie wordt bekostigd door het Rijk uit de vergoeding van de voorbereidingskosten. De loonkosten drukken derhalve niet op de exploitatie. • Invulling wateropgave NBW + 3 fte • Peilbesluiten en monitoring + l fte • Intensivering beleids-, planvorming en beheer van wegen + 0,5 fte Naast de taakgerichte formatie-uitbreiding wordt op de volgende organisatorische gebieden extra formatie gevraagd. • Uitbreiding KAM-adviseur 0,5 fte, hier staat tegenover dat geen budget voor inhuur externen behoeft te worden opgenomen. • Uitbreiding KAM-applicatiebeheerder + 0,5 fte voor het kwaliteitsmanagementsysteem / project processen in kaart. Met de voorgestelde uitbreidingen zal de formatie voor 2007 uitkomen op 528,2 fte + 4 fte voor primaire dijkversterking. In de begroting 2007 zal een nadere onderbouwing van de uitbreidingsvoorstellen worden opgenomen.
PAGINA
5 van 7
Lagere bijdrage aan SVHW/ kosten automatische incasso
WSHD betaalt een jaarlijkse bijdrage aan SVHW voor de uitvoering van Heffing en Invordering. De bijdrage voor 2007 is door SVHW begroot op € 4,3 miljoen (€ 0,6 miljoen lager dan 2006). Hiertegenover staat dat we extra kosten zullen gaan krijgen door toepassing van automatische incasso (zie bijgaand voorstel). De kosten voor automatische incasso bestaan enerzijds uit eenmalige voorlichtingskosten / administratieve kosten voor de invoering € 150.000. Anderzijds dient in de berekening van de rentekosten rekening gehouden te worden met € 150.000 rentederving a.g.v. het gespreid innen. Per saldo zullen de jaarlijkse kosten aan SVHW € 0,3 miljoen lager zijn dan begroot in 2006.
Lagere dividend opbrengsten NWB
Lagere rentelasten kortlopende geldleningen, kapitaallasten en afronding
De dividend-uitkering op aandelen Nederlandse Waterschapsbank wordt voor het begrotingsjaar 2007 iets voorzichtiger ingeschat. Voor 2007 wordt uitgegaan van € 1,1 miljoen (€ 0,1 miljoen lager dan begroot 2006).
De afschrijvingslasten worden berekend op basis van de lineaire afschrijvingsmethode op historische kostprijs. De eerste afschrijving vindt plaats op basis van het eerste volledig boekjaar Na oplevering. Voor de bestaande activa en lopende investeringswerken zijn de afschrijvingslasten opnieuw doorgerekend op basis van de verrichte uitgaven en zo goed mogelijke inschattingen t.a.v. de planning. De rentelasten zijn gebaseerd op de te betalen rente op langlopende geldleningen en kortlopende rentelasten. Doordat in 2005 en 2006 later in de tijd en tegen een lager rentepercentage nieuwe geldleningen zijn aangetrokken vallen de rentelasten lager uit dan begroot. Verwacht wordt dat de kapitaallasten (rente + afschrijving) circa € 0,4 miljoen lager zullen uitkomen dan begroot in 2006.
PAGINA
6 van 7
3 Investeringsvoorstellen 2007 Verzamel krediet 2007
In het meerjarenbeleidsplan 2007-2011 is aangegeven welke investeringsprojecten er voor de komende planperiode worden voorzien. Deze investeringsprojecten zijn opgenomen in het meerjaren investeringsprogramma, inclusief prioritering, planning en kosten. In de begroting 2007 wordt met betrekking tot de benodigde investeringskredieten in 2007 een voorstel aan de Verenigde Vergadering voorgelegd. Met dit voorstel worden alle voorgenomen kredietverleningen voor nieuwe werken en investeringen behandeld die in 2007 zullen gaan starten (zogenaamd verzamelkrediet). Op bijlage 3 is een totaaloverzicht van de investeringen opgenomen die in 2007 zullen starten. Naast de kosten en planning is aangegeven of het project voortkomt uit bestaand of uit nieuw beleid. Ook is aangegeven of het een resultaatverplichting of een inspanningsverplichting betreft (in welke mate zijn we zelf in staat het project geheel uit te voeren, of zijn we afhankelijk van derden). Tot slot is van ieder project is een fact-sheet opgemaakt, waarmee meer inzicht wordt gegeven in het benodigde verzamelkrediet 2007. Deze fact-sheets zijn gebundeld en liggen ter inzage.
PAGINA
7 van 7
4 Waterschapsbelastingen Heffingsgrondslag 2007
De hoogte van de tarieven worden enerzijds bepaald door het kostenniveau als gevolg van de mutaties, maar vooral sterk beïnvloed door bijstellingen in de heffingsgrondslag voor de berekening van de waterschapsomslagen. Voor 2007 wordt uitgegaan van de volgende bijstellingen: • Ingezetenen 19.000 meer eenheden • Gebouwd 850.000 meer eenheden • ongebouwd lagere eenheden van 69.100 naar 61.000 hectare. • Lagere vervuilingseenheden van 1.318.400 naar 1.286.950 ve Aan SVHW is gevraagd een nieuwe raming op te stellen op basis van de meeste recente gegevens met daarbij een nadere onderbouwing en een uiteenzetting te geven van de gehanteerde uitgangspunten. Deze onderbouwing zal worden opgenomen in de begroting 2007.
Herijking kostentoedeling
Aangezien de waardeverhoudingen tussen gebouwd en ongebouwd zijn gewijzigd en bestuurlijk reeds was afgesproken om de kostentoedeling te herzien het adviesbureau Tauw ingeschakeld om (met behulp van informatie van o.a. SVHW) een goed beargumenteerde onderbouwing te geven voor de waardeverhoudingen tussen de gebouwde en ongebouwde eigendommen, gebaseerd op de ruimtelijke situatie 2006 en gewaardeerd tegen het prijspeil 2003. Dit onderzoek resulteert in een verhouding 50 : 10 voor respectievelijk de gebouwde en ongebouwde onroerende zaken (in 2005/2006; 48 : 12). De concept-notitie is voor le bespreking bijgevoegd en zal voor definitieve behandeling worden geagendeerd voor de commissie MBH en de VV van november 2006.
Berekening "benodigd bedrag" voor een 1/4% lagere tariefstijging
In het algemeen kan er van worden uitgegaan dat een stijging van de exploitatiekosten bij het totaal van waterkeringen, watersysteembeheer en wegenbeheer met € 1,0 miljoen tot gevolg heeft dat de omslagen ingezetenen, gebouwd en ongebouwd stijgen met respectievelijk 2,1%, 2,2% en 2,1%. Bij de waterkwaliteit leidt een stijging van de exploitatiekosten met €.1.000.000 tot een tariefstijging van 1,5
BIJLAGE l - Concept versie beleidsbegroting 2007 beleidsdeel A Besloten is om in een gezamenlijke commissievergadering van gedachten te wisselen over het te voeren beleid dat zijn vertaling zal vinden in de begroting 2007. Middels een le concept versie van het beleidsdeel A van de beleidsbegroting 2007 wordt hier zicht op gegeven.
waterschap
Hollandse Delta
CONCEPT
Waterschap Hollandse Delta Ontwerp-begroting 2007 Dordrecht, 30 november 2006
versie: concept 0.1 ruwe versie datum: CIE MBH 4.10.2006
Inhoudsopgave i Inleiding 1.1 Algemeen 1.2 1.3 1.4
De opzet van de begroting Het wettelijk kader Leeswijzer
2 2.1
Visie en richting Waterschap HoJ, Missie Belangrijke jTfe en frategie s/ppien\vJ{rkjnÉ)
2.2 2.3 2.4 1
13 13 13 13 13 15
15 15 15 15
Zorg voojr |de w^erk^ringjeh Inleidinc ^_^ VAlgerpejpeWleidékaders, -uitgangspunten en -doelstellingen (fannen t.b.v. de waterkeringen 3ëRéersinstrumenten waterkeringen Aanleg en onderhoud waterkeringen Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding Vergunningverlening en Keurontheffingen Keurontheffingen Handhaving Keur
16 16 16 18 19 19 20 20 21 21
4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11 4.12 4.13 4.14
Zorg voor het watersysteem Inleiding Algemene beleidskaders, -uitgangspunten en -doelstellingen Eigen plannen Beheersinstrumenten watersystemen Aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen Baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems Beheer hoeveelheid water Calamiteitenbestrijding watersystemen Monitoring watersystemen Vergunningen en keurontheffingen watersysteem Keurvergunningen Wvo-vergunningen en meldingen Handhaving Keur en Wvo Aanpak diffuse emissies van derden
23 23 23 24 24 25 25 26 26 27 27 27 28 29 30
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5
Zorg voor het zuiveren van afvalwater Inleiding Algemeen beleid Getransporteerd afvalwater Gezuiverd afvalwater Verwerkt zuiveringsslib
31 31 31 32 32 34
6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7
Zorg voor de wegen Inleiding Algemeen beleid Beheersinstrumenten wegenbeheer Aanleg en onderhoud wegen Verkeersregeling & verkeersveiligheid Keurvergunningen en ontheffingen Handhaving Keuren Wvo
36 36 36 36 37 37 38 39
7 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6
Zorg voor het vaarwegenbeheer Inleiding Algemeen beleid Beheersinstrumenten vaarwegenbeheer Aanleg en onderhoud vaarwegen Verkeersregeling & verkeersveiligheid Vaarontheffingen
41
8 8.1 8.2 8.3
Taakoversch rijdende beleidskaders en doelstellingen Bestuur en externe communicatie Heffing en Invordering Ondersteunende diensten
44 44 44 44
3 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
3.6 3.7 3.8 3.9 4 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
41 41 42 42 42 43
9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 9.6
Overige bestuurlijke thema's Waterschapswet en waterwet Waterschapsverkiezingen Rechtmatigheid en doelmatigheid Duurzaamheid Digitale dienstverlening Nieuw waterschapskantoor
46 46 46 46 46 46 46
10 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 10.6 10.7
Bedrijfsvoering Organisatie-ontwikkeling Human Resource Management (H CompetentiemanageraöpT^TA - ^ ' rmatie e Managem elssen Waarderi
47
11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9
47 48 48 48 48 49 49
VOntwH&eling^Kostenniveau jfping Financiële uitgangspunten Kostenniveau 2007 Begroting 2007 versus Begroting 2006. Taakstellende kostenreductie Waarderingsgrondslagen en resultaatbepaling Reserves en voorzieningen Financieringsbehoefte Het EMU-saldo 2007
51 51 51 51 54 55 55 55 55 56
12 12.1 12.2 12.3
Investeringen Algemeen Te voteren Verzamelkrediet 2007 Verwachte investeringsuitgaven 2007
57 57 57 57
13
Risico paragraaf
58
14
14.1 14.2 14.3
Tarieven Tariefbepaling Tarieven 2007 Tarieven in meerjarenperspectief
59 59 59 60
15
Voorstel college Dijkgraaf en Heemraden
61
16
Besluit ter vaststelling
63
17 17.1 17.2 17.3 17.4 17.5 18 18.1 18.2 19 19.1 19.2 19.3 20 20.1 20.2 20.3 20.4 20.5 20.6 21 21.1 21.2 22 22.1 22.2 22.3
Totaal overzicht financiën per taak en beleidsproduct Inleiding Zorg voor waterkeringen Zorg voor het watersysteem Zorg voor het zuiveringsbeheer Zorg voor de wegen Planvorming Eigen plannen Plannen van derden Aanleg en onderhoud waterkeringen Beheersinstrumenten waterkeringen Aanleg en onderhoud waterkeringen Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding Inrichting en onderhoud watersystemen Beheersinstrumenten watersystemen Aanleg, verbetering en onderhoud water- systemen Baggeren van waterlopen en saneren van water bodems Beheer hoeveelheid water Calamiteitenbestrijding watersystemen Monitoring watersystemen Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens Aanleg en onderhoud vaarwegen en havens Verkeersregeling en verkeersveiligheid vaarwegen en havens Bouw en exploitatie van zuiveringstechnische werken Getransporteerd afvalwater Gezuiverd afvalwater Verwerkt Slib
55 55 56 56 58 58 61 63 63 65 67 69 69 71 74 76 78 80 82 82 84 86 86 88 90
23 23.1 23.2 23.3 24 24.1 24.2 24.3 25 25.1 25.2 25.3 25.4 26 26.1 27 27.1 27.2 28
Aanleg en onderhoud wegen Beheersinstrumenten wegen Aanleg en onderhoud wegen Wegenverkeersregeling en -verkeersveiligheid Vergunning verlening en handhaving keur Keur Vergunningen en keurontheffingen Handhaving keur Beheersen van lozingen Wvo-vergunningen en meldingen Handhaving Wvo Rioleringsplannen en subsidjj^s'loïtfig AanpaJê-dlffDse emissies vg HeffifTreTTirrl/on Belesftingheffin Bestuur en exti Bestuur Externe coi OndeKSlealfehde^Befïeerproducten
BIJLAGEN: 1 Balans per l januari 2007 2 Begroting naar kosten- en opbrengstsoorten, inclusief toelichting 3 Staat van immateriële en materiële vaste activa 4 Staat van financiële vaste activa 5 Staat van reserves en voorzieningen 6 Staat van vaste schulden 7 Staat van personeelslasten en formatie 8 Financiering van kapitaalsuitgaven en renteomslag 9 Overzicht investeringen 2007 10 Uitgangspunten activa en afschrijvingstermijnen 11 Uitgangspunten reserves en voorzieningen 12 Toelichting op de kostenverdeling 13 Ontwikkeling lastendruk 2007 ten opzichte van 2006
92 92 94 96 98 98 100 102 104 104 106 108 110 112 112 114 114 116 119
VOORWOORD
TEKSTUITWERKEN
Dijkgraaf ing. J.M. Geluk
Waterschap Hollandse Delta in het kort Waterschap Hollandse Delta is een all-in waterschap en heeft daarmee de waterstaatkundige zorg voor de waterkeringen, het watersysteem, de wegen en vaarwegen enJiet zuiveren^r het afvalwater op de Zuid-Hollandse eilanden. Deze waterstaatkundige omvat:J L--I Zorg voor de waterkeringen Met waterkeringen worden de duinen, dijken en ka de water beschermen. Waterschap male conditie verkeren. Zorg voor Het Water; gebied te wordt afg waakt en recreëren
c ebied tegenraet-omringende/duiibetyjiijken en kades in opti-
ater in sloten en (binnendijkse) wateren. Door het i/dde varUnlaten kan het waterpeil worden beïnvloed. Overtollig water woröen aangevuld. Bovendien wordt de kwaliteit van het water be3ze manier zorgt het waterschap ervoor dat u kunt wonen, werken en ;ebied met voldoende en veilig water.
Zorg voor het zuiveren van afvalwater (waterkwaliteit) In afvalwaterzuiveringsinstallaties wordt afvalwater afkomstig van de gemeentelijke rioleringen gezuiverd. Na zuivering wordt dit weer geloosd op rijkswater of eigen wateren. Zorg voor de wegen en vaarwegen Daarnaast is het waterschap Hollandse Delta verantwoordelijk voor de aanleg, het beheer en onderhoud van de wegen buiten de bebouwde kom (m.u.v. provinciale wegen en rijkswegen), een aantal fietspaden buiten de bebouwde kom en het beheer van enkele vaarwegen. Het beheersgebied:
Waterschap Hollandse Delta in cijfers Aantal bestuursleden - Vertegenwoordigers - Vertegenwoordigers - Vertegenwoordigers - Vertegenwoordigers Aantal leden
36
15 9 7 5
categorie ingezetenen categorie gebouwd categorie ongebouwd categorie bedrijfsgebi f eiKeeVr rai
Aantal genhéenten in Aantal inwoners in h Grootte berteersgeMie) Primaire w^terképngen Secundaire waterkeringen Aantal peilgebieden Lengte hoofdwatergangen Lengte wegen Lengte fietspaden Aantal grote gemalen (> 5 m3/h) Aantal kleine gemalen (< 5 m3/n) Aantal stuwen Aantal afvalwaterzuiveringsinstallaties Aantal rioolgemalen
23 ha km km km km
Rekening 2005 Heffingsgrondslagen: Aantal ingezetenen Aantal eenheden gebouwd Aantal ha ongebouwd Aantal bruto vervuilingseenheden Aantal netto vervuilingseenheden * (bruto -/- kwijtschelding en oninbaar)
Begroting 2006
341.000 25.109.200 68.700 1.312.000 1.252.800 537,7 fte
Personeelsomvang / formatie Balanstotaal per l januari Boekwaarde per l januari Reserves en voorzieningen per l januari Vaste geldleningen per l januari
€ 362,7 min € 342,7 min €52,5 min € 260,3 min
Totaal exploitatielasten Af : directe baten Netto exploitatielasten Belastingopbrengsten Bijdrage uit egalisatiereserves
€ 141,8 min €22,3 min € 119,5 min € 118,2 min € 1,3 min
Investeringsuitgaven Tarieven per categorie: • ingezetenen per woonruimte • gebouwd per € 2.500 economische waarde • ongebouwd per hectare • verontreinigingsheffing per vervuilingseenheid
€48,9 min
€ 59,10 € 0,90 €81,51 € 56,26
€ 59,60 €0,91 € 82,67 € 57,00
821.800 85.219 351 302 592 1.785
1.290 172 69 79 750 23 63 Begroting 2007
Deel A Begroting 2007 beleidsdeel
12
Inleiding 1.1
r
Algemeen
Hierbij bieden wij u de begroting 2007 van waterschap Hollandse Delt een uitwerking van de le schijf van het meerjarenbeleidsplan 2 de vergadering van 29 juni 2006 voor kennisgeving is aang De begroting gaat in detail in op het beleid, de realisatie van het beleid en de,^öêT^t nen per afdejMcT~êTT|dire middel van/aeTmarT den afgelegia over de de (finanqjale) midd
. De begro :i ig 2007 is oals deze i ide verenig-
^
•—1
fiihajjcjële) middelen die voor it bWera wordt in de jaarplaniten voor het jaar 2007. Door des zal in 2007 verantwoording woraken, de bèHaalde prestaties en de besteding van
begroting
1.2
De Begroting 2007 is gebaseerd op het beleids- en beheersproces (BBP) bij waterschappen conform het model van de Unie van Waterschappen. Deze BBP-systematiek gaat uit van een inrichting naar de taken, beleidsvelden, beleidsproducten en beheersproducten. In het verlengde van de BBPsystematiek wordt integrale kwaliteitszorg door het waterschap toegepast volgens het INK-model (Instituut Nederlandse Kwaliteit). In het beleidsdeel A (hoofdstukken l t/m ...) is opgenomen de visie en richting van het waterschap, alsmede een uiteenzetting van de beleidskaders en beleidsdoelstellingen per taak. Deel A wordt afgesloten met de financiële uitkomsten voor het begrotingsjaar en de besluiten ten behoeve van de begroting. In het productdeel B is per beleidsproduct de definities, doelstellingen, te leveren prestaties en de financiën weergegeven. De bijlagen bevatten de volgens de comptabiliteitsvoorschriften voor waterschappen verplicht gestelde staten.
1.3
Het wettelijk kader
Bij het ontwerp en de behandeling van de begroting zijn de wettelijke verplichtingen, waaraan het waterschap gehouden is, in acht genomen. Deze verplichtingen vloeien voort uit de artikelen 99 t/m 104 de Waterschapswet.
1.4
Leeswijzer
-^ Dit is een le ruwe concept versie die op een groot aantal onderdelen ander wordt uitgewerkt. Deze versie is voor een eerste toetsing voorgelegd aan D&H 26.09.2006 en aan de Commissie MBH van 4.10.2006.
13
14
Visie en richting Waterschap Hollandse Delta 2.1
Missie
Waterschap Hollandse Delta is een functioneel bestuursorgaan met alslcii aire taakv ;l Jen de zorg voor de waterkeringen, de zorg voor de waterhuishouding, de ar)wegen ei de zorg voor de zuivering van het afvalwater. Deze zorg wordtjjerel de functies birngahet beheersgebied. Juist in de complexer wordende maat nauw moeterrwopaen samengewerkt met anderen om de verhoud! sten en baten te optimaliseren en een duurzame sameptëvTfig évcll edWrfjelijk te maken.
/^n /-^ \ ? \ dp\
In de Bestu/jfS'vïsièlsydeze>alöerr[ene sie:
II
rschap vertaald in de volgende mis-
n II
"Waterschap Hollandse Delta beschermt de Zuid-Hollandse eilanden tegen wateroverlast, beheert het oppervlaktewater, zuivert het afvalwater, beheert de (vaar)wegen en levert een actieve bijdrage aan de ruimtelijke invulling van zijn gebied. Het richt zich daarbij, samen met anderen op veilig en duurzaam wonen, werken en recreëren voor burgers, bedrijven en andere gebruikers. Hollandse Delta is vooruitstrevend, open en transparant in de uitvoering van zijn taken, streeft naar de beste verhouding tussen maatschappelijke kosten en baten, stelt zich ten dienste van zijn omgeving en is een goed en aantrekkelijk werkgever" Op basis van deze missie zijn in de Bestuursvisie een groot aantal elementen van de primaire taakvelden in algemene termen aangegeven. In hoofdstuk 3 van de voorliggende begroting zijn deze zaken verder geconcretiseerd. Dit levert een programma van concrete projecten op, die in de komende jaren invulling geven aan de algemene doelstellingen.
2.2
Belangrijke succesfactoren
2.3
Strategie en beleid
•»~TEKSt UITWERKEN
2.4
Strategie samenwerking
Waterschap Hollandse Delta kent diverse samenwerkingsverbanden met andere overheden en instellingen. Daar waar het voordeel oplevert om samen te werken, zal deze samenwerking worden opgezet c.q. gecontinueerd. Dit voordeel kan direct zijn in minder kosten en/of betere kwaliteit, maar ook indirect bijvoorbeeld in de vorm van een netwerk of naamsbekendheid. Periodiek zal de samenwerking worden geëvalueerd. Hollandse Delta participeert momenteel in de volgende samenwerkingsverbanden: • Centraal Boombeheer op Goeree-Overflakkee en Groenbeheer in de Hoeksche Waard • Regionale Platforms Verkeersveiligheid (RPV's) • Met gemeenten voor bijvoorbeeld de uitwerking van stedelijke waterplannen, krekenprojecten en samenwerking in de waterketen. • De verwerking van zuiveringsslib in DRSH Zuiveringsslib NV. • Heffing & invordering van waterschapsbelastingen in een gemeenschappelijk regeling Samenwerkingsverband Vastgoed, Heffingen en Waardebepaling (SVHW) • Laboratoriumwerkzaamheden met het hoogheemraadschap van Delfland, Waterschap Rivierenland, Hoogheemraadschap Brabantse Delta en RIZA.... • Het Waterschapshuis, ICT
15
Zorg voor de waterkeringen 3.1
Inleiding
Het beheer van de primaire waterkeringen (dijken en duinen) e, ale waterk« ngen (voorliggende waterkeringen, boezemkaden en compartimerjterin ) b« staat uit: het zorgdragen voor het onderhoud van wa het periodiek toetsen van de waterkeri raefififten aan normen en randvoorwaarden; zo n od i g e n. en van mgaiirj met plannen van derden, het verlehet be vergunn nen v )iitheffhge het uitvoeren van een adequate handhaving. waterkeringen bij (dreigend) hoogwater en het bestrijden van het b aken van calam Het taakvelo'Zórg voor de waterkeringen' is onderverdeeld in de volgende beleidsproducten: • eigen plannen ten behoeve van het beheer van de waterkeringen; • beheersinstrumenten voor de waterkeringen; • aanleg, verbetering en onderhoud van de waterkeringen; • dijkbewaking en calamiteitenbestrijding; • vergunningen en keurontheffingen; • handhaving. Na het algemene kader, uitgangspunten en doelstellingen worden per beleidsproduct de specifieke kaders, uitgangspunten en doelstellingen gegeven. Deze doelstellingen vormen daarmee de belangrijkste leidraad voor de uitwerking van de beleidsbegroting 2007.
3.2
Algemene beleidskaders, -uitgangspunten en -doelstellingen
3.2.1 Algemeen beleidskader voor de waterkeringen In de Wet op de Waterkeringen wordt de in de Grondwet verankerde overheidstaak voor de bescherming tegen overstromingen uitgewerkt. In deze wet staat over de wettelijke taak van het waterschap als beheerder van de primaire waterkering dat er getoetst, gerapporteerd en zonodig versterkt moet worden en dat er een overzichtkaart, legger en beheersregister moet zijn. In de provinciale verordening op de primaire waterkeringen van de provincies Noord-Holland, Utrecht en Zuid-Holland staat de beheersopdracht ten aanzien van het beheer van de waterkeringen verder omschreven. Daarbij worden zaken, zoals het Beheersplan, de overzichtskaart, legger, beheersregister en calamiteitenplan vastgelegd. In het Reglement, zoals dat door de provincie is vastgesteld, worden het beheersgebied en de taken van het waterschap Hollandse Delta vastgelegd. Tenslotte worden in het Beleidsplan Groen, Water en Milieu nadere beleidsregels vastgelegd. Ten aanzien van het taakveld 'zorg voor de waterkeringen) wordt een onderscheid gemaakt tussen de primaire waterkeringen (dijken en duinen) en de regionale waterkeringen (voorliggende waterkeringen, boezemkaden en compartimenteringsdijken).
16
3.2.2
Algemene uitgangspunten voor de waterkeringen
Ten aanzien van de primaire waterkerinqen worden de volgende algemene beleidsuitgangspunten gehanteerd: ƒ de primaire waterkeringen dienen om de veiligheid van het binnendijkse gebiec jiedfjte waarborgen
volgens de wettelijk vastgelegde normen (die per dijkring varieert an l/2.000 j r tot l/ 10.000 jaar); de functie 'waterkering' heeft het primaat boven andere Functies om d<; veiligheid van het achterliggende gebied blijvend te kunnerj-waarbpi^én het waterschap is als dijkbeheerder ven atelijke dijkveweteringsroetérïr plannen; indien deze maatregejeavoo n v m^oorschriften, normen en/of randyo0«^aardej] wontfm-de\m/a/tregel gd door het Rijk. rjde algemene beleidsuitgangspunten: ran<jhfoonfraarden en toetsvoorschriften voor voorliggende water^bmpartimenteringsdijken is voorbehouden aan de provincie; is'als-tffjkbeheerder verantwoordelijk voor noodzakelijke dijkverbeteringsplanvoor deze maatregelen zijn voor rekening van de dijkbeheerder; totdat er normen c.a. vastgelegd worden, dienen de regionale waterkeringen in stand gehouden te worden.
Ten aanzi • het o kerin • het w nen; d'
w a :erke
Ten aanzien van buitendijks gebied gelden de volgende algemene beleidsuitgangspunten: • het waterschap heeft géén verantwoordelijkheid voor de veiligheid van buitendijkse gebieden met uitzondering van gebieden die worden beschermd door een door de provincie als zodanig vastgelegde voorliggende waterkering. 3.2.3 Algemene doelstellingen voor de waterkeringen De algemene beleidsdoelstellingen voor het beheer van de waterkeringen (het 'wat') zijn: • de veiligheid van het binnendijkse gebied staat centraal; een eventuele 'overhoogte', waardoor een hoger veiligheidsniveau dan wettelijk is vastgelegd, is verkregen, blijft gehandhaafd; • de functie 'waterkering' dient ook in alle ruimtelijke plannen vastgelegd te worden; • de ontwikkelingen ten aanzien van de normering, voorschriften en randvoorwaarden worden actief gevolgd en zonodig gestimuleerd; • de veiligheid wordt ook in buitengewone omstandigheden ((dreigend) hoogwater en/of calamiteit) gewaarborgd door een adequate calamiteitenplan, dijkwachtorganisatie en calamiteitenbestrijdingsplan. Voor de uitvoering van de zorgtaak (het 'hoe') gelden de volgende algemene doelstellingen: • het beheer gebeurt efficiënt, transparant en integer. Derhalve wordt actief meegewerkt aan bedrijfsvergelijkingen en benchmarks; • in de beheersactiviteiten worden duurzaamheid en veiligheid (t.a.v. de uitvoering van werkzaamheden) integraal meegenomen.
17
3.3
Eigen plannen t.b.v. de waterkeringen
3.3.1 Beleidskader Onder 'eigen plannen' wordt verstaan: • Beleidsplan Waterkeringen • Dijkverbeterings- c.q. dijkversterkingsplannen • Overige themagerichte plannen. In het Beleidsplan Waterkeringen wordt het beleidsk nen het waterschap Hollandse Delta vastgejpqtfnzc " legd. De dijkverbeteringsmaatregeleo^zoc richt op het nen andere wordt ve
vsor de wate en bin4eWaterkei4rïgen is vastgeieke toetsing, zijn gevoldoen. Daarnaast kunr calamiteitenbestrijdingsplannen
Het beleidskader voor qeergen IpJannen t.b.v. de waterkeringen is enerzijds vastgelegd in wettelijke regel\ngen ej>^eroj3Jeningen (Wet op de Waterkeringen, Besluit MER, Subsidieverordening Waterkeringen, etc.). Anderzijds wordt het algemene beleidskader vastgelegd in de Bestuursvisie en Meerjarenbeleidsplan, zoals dit door de Verenigde Vergadering is vastgesteld. 3.3.2 Uitgangspunten De belangrijkste uitgangspunten voor de eigen plannen zijn: • het Beleidsplan Waterkeringen dient tenminste éénmaal per vijfjaar herzien te worden; • de rapportage over de vijfjaarlijkse toetsing van de primaire waterkeringen vormt het uitgangspunt voor de dijkverbeterings/versterkingsplannen.
3.3.3
Doelstellingen
De belangrijkste doelstellingen zijn: • de algemene beleidskaders, zoals deze zijn vastgelegd in het Beleidsplan Waterkeringen, worden nader ingevuld door het opstellen van beleidsregels. Voor 2007 betreft het een nadere uitwerking van beweiding dijkgraslanden en bebouwing; • in 2015 dienen alle afgekeurde dijkvakken, met de hoogste prioriteit verbeterd te zijn, zodat ze weer voldoen aan de geldende veiligheidsnorm. Het betreft hier in totaal circa 70 km dijk/duin, die binnen 10 jaar verbeterd moet zijn.
18
3.4
Beheersinstrumenten waterkeringen
3.4.1
Beleidskader
Om aan de zorgplicht voor de waterkeringen invulling te geven beschikt het waters over een aantal instrumenten, waarvan de belangrijkste zijn: de Keur, de Legg n Beheerreg :ers. De Keur voor Hollandse Delta is in 2005 vastgesteld. Ten aanzien van de, rs en Behèe rs registers worden de vigerende van de rechtsvoorgangers gehanteerd, geharmoris eerde en geactualiseerde Leggers en Beheerregisters worden vastges J M Daarnaast valt onder de beheersinstrumenteja-de p/é£f6c}\eke de waterlJerrrïgen. Eind 2005 is de tweede toetsronde gerajjpQrte 1 3.4.2 nz ie n ven Beleidsuit igspunte, umeiiten zijn: • de kw Iteit van rs e n Beh ;ersregtsters wordt afgemeten aan de actualiteit, nauwkeurighei in volledi' aire waterkeringen gebeurt op basis van door het Rijk verstrekte voor• de toe\t ing vaffld en en randvoorwaarden; schrift de toetsvoorschriften, normen en randvoorwaarden voor de regionale waterkeringen worden door de provincie vastgesteld.
M
3.4.3
Doelstellingen
De belangrijkste doelstellingen zijn: • in 2007 wordt een actuele, geharmoniseerde Legger voor de primaire waterkeringen vastgesteld; • in 2008 wordt het Beheerregister primaire waterkeringen Hollandse Delta vastgesteld; • in 2007 wordt een nieuwe inspectiemethodiek geïntroduceerd voor het structureel vastleggen van onvolkomenheden voor o.a. de veiligheidsbeoordelingen in het kader van de toetsing van de primaire waterkeringen; • eind 2010 wordt de derde toetsronde voor de primaire waterkeringen afgerond en gerapporteerd aan de provincie. In 2007 en de jaren daarna wordt daarvoor aanvullend onderzoek uitgevoerd.
3.5
Aanleg en onderhoud waterkeringen
3.5.1
Beleidskader
De plannen voor aanleg c.q. verbeteringen van de waterkeringen zijn in § 3 gegeven. In de Keur, Legger en Beheersregister zijn de algemene bepalingen ten aanzien van het onderhoud vastgelegd. In het Beleidsplan Waterkeringen en de daaronder vallende beleidsregels zijn specifieke beleidskaders voor het onderhoud van de waterkeringen verwoord.
3.5.2
Uitgangspunten
Beleidsuitgangspunten ten aanzien van de aanleg en onderhoud zijn: • het reguliere onderhoud van de dijken gebeurt door de eigenaren, c.q. gebruikers; • specifieke onderhoudsactiviteiten (bestorting vooroever, mollen vangen, muskusratbestrijding, etc.) worden door het waterschap uitgevoerd.
3.5.3
Doelstellingen
De belangrijkste doelstellingen zijn: • in 2007 worden de gebruiksovereenkomsten met beweiders geactualiseerd, zodat de beweiding met runderen en paarden op de primaire waterkeringen wordt beëindigd; • in 2007 wordt het reguliere onderhoud, dat door het waterschap wordt uitgevoerd, via een geoptimaliseerd bestek aanbesteed; • in 2008 wordt de nieuwe inspectiemethodiek gebruikt voor het bepalen van de gewenste onderhoudsmaatregelen.
19
3.6
Dijkbewaking en calamiteitenbestrijding
3.6.1 Beleidskader Sinds 2002 is elk waterschap in Nederland wettelijk verplicht een calamiteitenplan de bij het waterschap in beheer zijnde waterstaatswerken vast te stellen, en dezelaf te stemmen net de gemeenten, regionale brandweren en andere beheerders in zijn beheers^ Onder :erstaatswerken wordt in de Waterstaatswet 1900 verstaan: Henen watert ringen, met inbegrip van de daartoe behorende kunst verder naa^rt0i aard daartoe behoort'. Het calamiteitenplan van het~w.a heeft daafnaast ook betrekking op de afvalwaterzuiveriogsi.nstalia'fie et beheer van het waterschap. 3.6.2
• •
calar atten scenario's van mogelijke calamiteiten die zich kunnen voordt Alsmede maatregelen die op grond van een beoordeling per scenario daar waantycfens oefeningen of (bijna-)calamiteiten tekortkomingen worden geconstateerd, zullen maatregelen worden genomen die leiden tot een oplossing van het geconstateerde probleem.
3.6.3 Doelstellingen De belangrijkste doelstellingen zijn: • clamiteitenbestrijdingsplannen worden in 2007 op basis van de nieuwste inzichten en risicoanalyses geactualiseerd; • en adequate dijkwachtorganisatie is goed opgeleid en wordt jaarlijks geoefend en getraind.
3.7
Vergunningverlening en Keurontheffingen
3.7.1
Beleidskader
Alle activiteiten van derden op, aan of nabij een waterkering vereist een vergunning c.q. ontheffing op grond van de Keur, Legger en/of Beheersregister. Daarmee wordt de veiligheid van het achterliggend gebied gewaarborgd. In het Beleidsplan Waterkeringen en de daaronder vallende beleidsregels worden nadere beleidskaders beschreven voor wat wél en wat nfet kan. 3.7.2 Uitgangspunten De gehanteerde uitgangspunten zijn: • vanuit veiligheidsoverwegingen moet te allen tijde voldaan worden aan de ge- en verbodsbepalingen van de Keur; • ook voor eigen werkzaamheden wordt zonodig een door het waterschap af te geven vergunning aangevraagd. • activiteiten zijn alleen buiten het gesloten seizoen toegestaan. 3.7.3 Doelstellingen De belangrijkste doelstellingen zijn: • 80% van de vergunningaanvragen wordt binnen zes weken afgehandeld; de resterende 20% wordt binnen zes maanden afgehandeld; • in 2007 wordt voor 100% van de eigen werken vooraf een vergunningprocedure doorlopen.
20
3.8
Keurontheffingen
3.8.1 Beleidskader Keur-vergunningen In 2005 is de Keur van waterschap Hollandse Delta vastgesteld. Hierin zijn verbodsj gebodsbepalingen vastgelegd, die beogen het functioneren van waterstaatswerkeh te bescherrrjeh en een veilig gebruik waarborgen. Door het verlenen van vergunningen bestair-djlmogelijkh^i ontheffing te krijgen van de verbods- en gebodsbepalingen. Met igels wordt g chetst hoe we hiermee omgaan. Daarbij dient ingespeeld te worden terwet in 2008.
•ei)« Igeying zpa1|Ide komst van de Wa-
3.8.2 Befeidsuit In 2007 worden an wel geïntegreerd en geharmoniseerd voor onder andere het taak itemten. Prioriteiten liggen daarbij bij regels voor beweiden, kabels en leidingen e, Ook e worden aan een goede digitale dienstverlening om een efficiëntere overheidsdienstverlening en minder administratieve lasten te bereiken. • Verder wordt gestreefd naar continue vereenvoudiging van vergunningverlening. • Verder optimalisatie van integratie Wvo- en Keur-vergunningverlening. 3.8.3 Beleidsdoelstelling voor Keurontheffingen • Het op peil houden en bereiken van een dekkingsgraaf van 100% voor alle bekende en doelmatige vergunningplichtige activiteiten. • De doorlooptijd voor het verlenen van Keurontheffingen is gemiddeld 8 weken. • Er is voldoende kenns beschikbaar om het instrument van de Keur-vergunningverlening zo optimaal en zo doelmatig mogelijk in te kunnen zetten en naar buiten te communiceren. Ontwikkelingen in wet- en regelgeving worden gevolgd en doorvertaald naar de eigen organisatie.
3.9
Handhaving Keur
3.9.1 Beleidskader voor handhaving Keur Het waterschap is bevoegd toe te zien op de naleving van regels met betrekking tot de zorg voor watersysteem en tegen overtredingen daarvan op te treden. De te handhaven regels staan onder meer vermeld in de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) en bij behorende lozingsbesluiten en in de eigen Keur van Hollandse Delta. Bij de uitvoering van de bevoegdheden is het waterschap gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en specifieke wetgeving. Het betreft onder meer de Algemene wet bestuursrecht, Wetboek van Strafrecht, Wetboek van Strafvordering, Besluit kwaliteitseisen handhaving milieuwetgeving. 3.9.2 Beleidspunten voor handhaving Keur Handhaving is één van de instrumenten van het waterschap om zijn algemene en specifiek benoemde beleidsdoelstellingen te verwezenlijken. Handhaving wordt in samenhang met andere instrumenten (zoals onder meer regelgeving, beleidsontwikkeling, communicatie, educatie, participatie, (eigen) onderhoud, vergunningen, planvorming) toegepast. Daarbij wordt gestreefd naar een maximaal resultaat van de inzet van het instrument. Aan de hand van periodieke probleemanalyses (= beschouwing risico's in relatie tot bestaand naleefgedrag door doelgroepen) wordt nagegaan of en hoe het instrument optimaal kan worden ingezet. Handhaving beoogt een goed naleefgedrag te bewerkstellingen. Naleefgedrag kan worden gemeten in onder meer naleefpercentages (d.i. de verhouding tussen geconstateerde overtredingen en uitgevoerde controles). Verdere uitgangspunten zijn: • optimaal benutten 'oog- en oorfunctie' alle buitendienstmedewerkers waterschap; • samenwerken met andere (milieu)handhavende instanties binnen beheersgebied; • 100% ongedaan maken overtredingen (zoveel mogelijk ongedaan maken milieuschade); • behalen naleefgedrag conform vastgesteld naleefpercentages per doelgroep (wordt vastgesteld in separate beleidsnota's).
21
3.9.3 Beleidsdoestellingen voor handhaving Keur • Verder professionaliseren handhaving Keur, een en ander aansluitend en vooruitlopend op landelijk project 'professionalisering keurhandhaving' van de Unie van Waterschappen (onder meer verder ontwikkelen kengetallen en benchmarking). ^* • In aansluiting op de professionalisering handhaving Keur voorbere^jen voor certif c ;ring werkproces conform kwaliteitseisen NEN/ISO 9001:2000 normen. Het toezicht en de handhaving op de diverse taakvel e van het opsjeWep van de begroting 2007 onderworpen aan een nadere^analy, de resultatifl-wördt geconstateerd dat het toezicht een meer pl_anm ^bef)oeft om een goed, veilig en gezond functioneren van rgen. Afgezet tegen de voornemens het>ajÏ€Üöaving5pFoees •öldoen aan wettelijke kwaliteitseisen en norj nningswerken voor 100% aan toerden met een benodigde extra inzet zicht te g teit. öeze extra middelen worden ondermeer aangewend voor de van midd et1! en 2e lijntoezicht, verbetering communicatie naar doelgroepen verbeteri 'slimme' toezicht- en handhavingsmethoden. en inzet v.
22
Zorg voor het watersysteem 4.1
r
Inleiding
&
Het taakveld 'Zorg voor het water' richt zich op het ontwikkelen en in injt yjd houden v; ir watersystemen. Door het gebied te bemalen of door middel van water in n Ka =Hlet waterpe 1 worden beïnvloed. Overtollig water wordt afgevoerd en tekorten^wo ta*v uld. (b p d eze manierjrC «rt4iet waBovendien wordt de kwaliteit van het water terschap ervoor dat gewoond, gewerkt en jh f e o^iebied met voldoende en veilig water. Het taakve , _lorg Vooyrret watje • Eigen innen, waaronder: - riol igsplannqnjen s/upsi|d es lozingen van derden - aan diffuse Behe strjjfpe ntefl-wate rsy stem e n ering en onderhoud watersystemen Aanleg) Baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems Beheer hoeveelheid water Calamiteitenbestrijding watersystemen Monitoring watersystemen Vergunningen en keurontheffingen Handhaving Keur en Wvo
ende beleidsproducten:
Na het algemene kader, uitgangspunten en doelstellingen worden per beleidsproduct de specifieke kaders, uitgangspunten en doelstellingen gegeven. Deze doelstellingen vormen daarmee de belangrijkste leidraad voor de uitwerking van de beleidsbegroting 2007.
4.2
Algemene beleidskaders, -uitgangspunten en -doelstellingen
4.2.1 Algemeen beleidskader voor het waterbeheer Het beleid bij de zorg voor het water is vooral gericht op het bieden van veiligheid tegen wateroverlast, veilige (vaar-)wegen en het kunnen beschikken over voldoende en schoon oppervlaktewater. Daarnaast zal het waterschap er ook actief aan werken dat 'water' ruimtelijk wordt ingebed, met oog voor ecologie en landschap, en mede bepalend wordt voor de gewenste ruimtelijke economische ontwikkelingen. Daarbij wordt nauw samengewerkt met anderen, zowel medeoverheden als met belangenorganisaties en andere gebruikers van ruimte. 4.2.2 Algemene beleidsuitgangspunten voor het waterbeheer De algemene beleidsuitgangspunten voor het waterbeheer zijn de volgende: • voldoen aan de doelstellingen binnen het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW); • verdere implementatie van de Kaderrichtlijn Water (KRW); • (n°g) geen doelstellingen ten aanzien van grondwaterbeheer; • handhaven van de vastgestelde peilen. 4.2.3 Algemene beleidsdoelstellingen voor het waterbeheer Het bovenstaande leidt tot de volgende algemene beleidsdoelstellingen: • het op orde hebben/brengen van het watersysteem, dat zich vertaalt in tal van projecten op het gebied van waterbeheer. Het waterschap is hier meestal zelf leidend, maar kan ook participeren in projecten van anderen of derden (bijv. medeoverheden) stimuleren; • het op orde houden van het watersysteem, zowel in normale als calamiteuze omstandigheden. Dit vertaalt zich in het uitvoeren van goed onderhoud en in calamiteuze omstandigheden tot het adequaat kunnen inspringen met noodmaatregelen. Ter aanvulling van het hoe van de uitvoering van de zorgtaak gelden nog de volgende algemene doelstellingen: • het beheer gebeurt efficiënt, transparant en integer. Derhalve wordt actief meegewerkt aan bedrijfsvergelijkingen en benchmarks; • in de beheersactiviteiten worden duurzaamheid en veiligheid (t.a.v. de uitvoering van werkzaamheden) integraal meegenomen.
23
4.3
Eigen plannen
4.3.1 Beleidskader eigen plannen Voor de uitvoering van plannen in het waterbeheer is een aantal wetten van belangi ils de Waterschapswet, de Wet op de Waterhuishouding, de Wet Milieubeheer, dfS Landinrichtin> wet, het besluit op de Ruimtelijke Ordening, de Natuurbeschermingswet, de FloIrsK^n Faunawet en de Wet bodembescherming. Deze wetten functioneren als randvoorw yotprfde beheertaa Daarnaast zijn er regels in onder meer verordeningen en beleid t asis liggen v< zorg voor de waterhuishouding. Hieronder vallen ïiiw (WB21),UkrKaderrichtlijn Water (KRW), het Gewenst Grondden , het nog vast te stellen Besluit bodemk; Als eigen ka lïngers was vastgesteld. riolering lozinger egdtlat gemeenten de zorgplicht hebben voor al het geproduIn de We gemeentegrenzen. In de gemeentelijke rioleringsplannen wordt deze ceerde a zorgplicht gewerkt en tot concrete uitvoeringsmaatregelen omgevormd. De taak van het waterschap ïn is de gemeenten te adviseren en de plannen te toetsen. Ook wordt door het waterschap beschikt op subsidieaanvragen voor saneringen van ongewenste puntlozingen op oppervlaktewater en op andere maatregelen die leiden tot een vermindering van de belasting van oppervlaktewater, zoals IBA's of afkoppelingen van verhard oppervlak. aanpak diffuse emissies van derden: Ten behoeve van de zorg voor de waterkwaliteit initieert het waterschap activiteiten en projecten die gericht zijn op de aanpak van (vaak specifieke) diffuse emissies van derden. Het kader waarin dit gebeurt is de inhoud van de Wet verontreiniging oppervlaktewater (Wvo). 4.3.2 Beleidsuitgangspunt voor eigen plannen Het beleid van de rechtsvoorgangers van het waterschap is in hoofdlijnen vastgelegd in het Integraal Waterbeheersplan Zuid-Holland Zuid (IWBP 2). Dit beheersplan vormt de basis tot in 2008 een nieuw ontwerp is vastgesteld, waarin de uitwerking van de KRW is meegenomen. Het IWBP beschrijft in algemene zin de toe te passen regels voor onderhoud op het gebied van baggeren en maaien, maar ook regels voor milieubelasting van het water en het gebruik van aanliggende gronden (oevers). Nadruk wordt daarin gelegd op de ontwikkeling van gebiedsgerichte plannen (GGP's). GGOR (Gewenst Grond- en Oppervlaktewaterregiem) zal verder worden ontwikkeld en vervolgens bij actualisering van peilbesluiten worden meegenomen. rioleringsplannen en subsidies lozingen: Gemeentelijke rioleringsplannen worden opnieuw getoetst aan de Kaderrichtlijn Water (KRW). aanpak diffuse emissies van derden: Niet gereguleerde diffuse emissies worden geconstateerd en door middel van handhaving aangepakt en teruggedrongen. Waar dit niet mogelijk is, wordt door middel van regulering naar het gewenste effect gestreefd. 4.3.3 Beleidsdoelstelling voor eigen plannen • uitvoeren fase 3 van de implementatie van de KRW; • 2008: IWBP-3 in concept gereed (KRW-proof); • de wateropgave houdt voor de periode 2007-2015 in dat zo'n 300 ha waterberging gerealiseerd moet worden. Dat betekent per jaar gemiddeld 33 ha. Projecten als Strypse wetering, Vlietproject en waterberging Zuiderpark geven hier deels invulling aan; • vaststellen emissiebeheersplan. 4.4
Beheersinstrumenten watersystemen
4.4.1 Beleidskader voor beheersinstrumenten watersystemen Om aan de zorgplicht voor het water invulling te geven beschikt het waterschap over een aantal instrumenten, waarvan de belangrijkste zijn: de Keur, de leggers, de beheerregisters en de peilbesluiten. De Keur voor Hollandse Delta is in 2005 vastgesteld. Ten aanzien van de leggers en beheersregisters worden de vigerende van de rechtsvoorgangers gehanteerd, totdat nieuwe, geharmoniseerde en geactualiseerde leggers en beheerregisters worden vastgesteld. Voor actualisering van de peilbesluiten wordt een nieuw beleidskader ontwikkeld.
24
4.4.2 Beleidsuitgangspunt voor beheersinstrumenten watersystemen Beleidsuitgangspunten ten aanzien van de beheersinstrumenten zijn: • de kwaliteit van de leggers en beheersregisters wordt afgemeten aan de actualitej£ nauwkeurigheid en volledigheid; • de peilbesluiten zijn leidend bij het waterkwantiteitsbeheer; daar ar wordt afge eken wordt dit beargumenteerd gerapporteerd. 4.4.3 Beleidsdoelstelling voor beheersinstrur De belangrijkste doelstellingen zijn: • in 2007 wordt een geharmoniseerde Le • in 2007 wordt een nieuw betóid5ka\Jei//oor de /
ten
[sy s temen kunstwerken vastgesteld; WikkëTa.
j er jndeFffoud watersystemen
4.5
4.5.1 ItfeleidstodeV^pbr aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen De zorg vooKhet^ratersysteem omvat zowel de waterkwantiteit als de waterkwaliteit. • In het Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) zijn door Rijk, provincies, gemeenten en waterschappen afspraken vastgelegd om Nederland kwantitatief'waterproof'te maken. Een belangrijk onderdeel van het NBW wordt gevormd door de 'wateropgave', de maatregelen die nodig zijn om het watersysteem in het beheersgebied aan bepaalde normen te laten voldoen, afhankelijk van de functie van het gebied. Op basis van de trits 'vasthouden-bergen-afvoeren' werden de afgelopen jaren en zullen de komende jaren maatregelen worden uitgewerkt om het watersysteem verder veilig te maken. • De Kaderrichtlijn Water (KRW) die nog in ontwikkeling is, stelt het bereiken van de goede kwalitatieve toestand voor een waterlichaam als doel. Eind 2008 dient de KRW geïmplementeerd te zijn in een nieuw beleidskader voor het kwalitatief waterbeheer door het waterschap. • Ten aanzien van de planning voor het uitvoeren van het onderhoud worden de Flora- en faunawet, de Wet bodembescherming en het Bouwstoffenbesluit steeds meer richtinggevend. 4.5.2 Beleidsuitgangspunt voor aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen • De regionale watersystemen worden aan de landelijke werknormen voor regionale wateroverlast getoetst, waarbij zowel kosten als baten in beeld worden gebracht. • Bij het (gezamenlijk) opstellen en actualiseren van gemeentelijke waterplannen wordt de wateropgave volgens het NBW en de KRW steeds nadrukkelijk meegenomen. • (Extra) maatregelen in het kader van de KRW zullen gezien de grote onzekerheden waarschijnlijk pas na 2009 (vaststelling IWBP-3) worden genomen. • Het waterschap bindt zich door vaststelling en toepassing van een gedragscode aan de uitgangspunten van de Flora- en Faunawet. 4.5.3 Beleidsdoelstellingen voor aanleg, verbetering en onderhoud watersystemen • Vanzelfsprekend moeten de gerealiseerde waterprojecten in stand worden gehouden. Voor 2007 is een beperkte verhoging van het onderhoudsbudget voorzien. In de jaren daarna zijn substantiële verhogingen noodzakelijk. • Na vaststelling van de gedragscode als uitvoeringsinstrument voor de Flora- en faunawet zal deze tot op operationeel niveau geïmplementeerd worden. In 2007 zal de implementatie verder geconcretiseerd worden. • nvo's -> meer beheer.
4.6
Baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems
4.6.1 Beleidskader voor het baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems Voor de uitvoering van onderhoud in het waterbeheer is een aantal wetten van belang, zoals de Waterschapswet, de Wet op de Waterhuishouding, de Wet Milieubeheer, de Natuurbeschermingswet, de Flora- en Faunawet en de Wet bodembescherming. Deze wetten functioneren als randvoorwaarde voor de beheertaak, waartoe ook baggeren behoort. 4.6.2 • •
Beleidsuitgangspunten voor het baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems Het zowel kwantitatief als kwalitatief op orde hebben en houden van het watersysteem houdt in dat regelmatig gewoon onderhoud (maaien) en buitengewoon onderhoud (baggeren) dient te worden uitgevoerd. De vrijkomende stoffen zoals riet en baggerspecie worden milieuverantwoord en tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten verwerkt. 25
4.6.3 •
Beleidsdoelstellingen voor het baggeren van waterlopen en saneren van waterbodems ƒ Baggerachterstanden dienen te worden vermeden en - voor zover nog aanwezi|^m ;ommige grote wateren - in 2010 te zijn weggewerkt. Uitvoering baggerprogramma incl. uitvoering in samenwerking me, eenten in st kader van de stedelijk baggerplannen (zgn. Tienjarenscenario)^ Bijstellen baggerprogramma.
4.7
Behe
hoeveelhenKwate s^
4.7.1 De peilbe: herzien. Verder: ritrVtlijnen
ƒ
c t bene ceval van
leeitiefd w« ter e waterakkoorden moeten peilbesluiten worden
ing als NUP en GGOR
4.7.2 Beleidsuitgangspunten voor het beheer hoeveelheid water Het beheer van de hoeveelheid water wordt geregeld met peilregulerende kunstwerken, zoals gemalen en stuwen. Deze kunstwerken zijn betrouwbaar en functioneren in principe te allen tijde, dan wel worden snel vervangende middelen ingezet. Het onderhoud van de peilregulerende kunstwerken wordt professioneel en gestructureerd uitgevoerd. 4.7.3 Beleidsdoelstellingen voor het beheer hoeveelheid water • Na de voorbereidingsfase in 2006: in 2007 implementatie van het Onderhoud Beheer Systeem (OBS) voor de actieve waterbeheersing. • Opheffen knelpunten peilregulerende kunstwerken (regulier beheer). • Aanpassing peilregulerende kunstwerken in het kader van de uitwerking Wateropgave.
4.8
Calamiteitenbestrijding watersystemen
4.8.1 Beleidskader voor de calamiteitenbestrijding watersystemen Sinds 2002 is elk waterschap in Nederland wettelijk verplicht een calamiteitenplan voor de bij het waterschap in beheer zijnde waterstaatswerken vast te stellen, en deze af te stemmen met de gemeenten, regionale brandweren en andere beheerders in zijn beheersgebied. Onder waterstaatswerken wordt in de Waterstaatswet 1900 verstaan: "oppervlaktewateren en waterkeringen, met inbegrip van de daartoe behorende kunstwerken en hetgeen verder naar hun aard daartoe behoort". Het calamiteitenplan van het waterschap Hollandse Delta heeft daarnaast ook betrekking op de afvalwaterzuiveringsinstallaties, wegen en vaarwegen in het beheer van het waterschap. 4.8.2 Beleidsuitgangspunten voor de calamiteitenbestrijding watersystemen Aanvullend op het calamiteitenplan dat in januari 2005 bestuurlijk is vastgesteld, zijn voor de verschillende soorten calamiteiten calamiteitenbestrijdingsplannen opgesteld. Deze bestrijdingsplannen bevatten scenario's van mogelijke calamiteiten die zich kunnen voordoen bij waterschapsobjecten alsmede maatregelen die op grond van een beoordeling per scenario genomen moeten worden. Hiervan kan gebruikgemaakt worden tijdens de bestrijding van specifieke calamiteiten. • De bestedingsplannen moeten periodiek op basis van vernieuwde inzichten en risicoanalyses worden geactualiseerd. • Daar waar tijdens oefeningen of (bijna-)calamiteiten tekortkomingen in het watersysteem worden geconstateerd, zullen maatregelen worden genomen die leiden tot een oplossing van het geconstateerde probleem. 4.8.3 Beleidsdoelstellingen voor de calamiteitenbestrijding watersystemen • Ten aanzien van de in 2006 vastgestelde bestrijdingsplannen Wateroverlast en Watertekort zal in 2007 een fine-tuning en actualisering plaatsvinden. • Het controleren van noodmaterialen en het testen van noodmaterieel staat in 2007 weer op het programma. • Daarnaast zal aandacht bestaan voor instructies en oefeningen.
26
4.9
Monitoring watersystemen
4.9.1 Beleidskader voor de monitoring watersystemen Monitoring van de waterkwantiteit vind met name plaats ten behoeve van het open r eel beheer (peilen, gemalen, chloride). Daarnaast rapporteert het waterschap jaa jks over de g« hanteerde peilen en peilafwijkingen. De kwalitatieve monitoring is bedoeld om de huidige toestanc eling (trend) Man de waterkwaliteit in beeld te brengen. Tevens kan door het (effect vj gevoerde beleid en de uitgevoerde maatregelerj-bepa^krwpl[d€ de kwalitjatfevë monitoring ondersteunend aan het beleidsjsader _ ast volgt uit de KRW de verplichting tothet inrichten va en operationele monitoring. Befeidsuitï g w jtersystemen De monitormg voldoe vastgelegde doelstellingen. Hiertoe dient de inzijfnj Wat"willen we weten en hoe nauwkeurig moet dat zijn? De moniformatiebEiïioefte duit geeft antwoord op de vooraf gestelde vragen en de daarbij geformutoring varl l\et wat ing(en). leerde me< 4.9.2
4.9.3 Beleidsdoelstellingen voor de monitoring watersystemen • In 2007 wordt uitvoering gegeven aan het in 2006 opgestelde waterkwaliteitsmeetnet. • In 2007 wordt het monitoringsplan ten behoeve van de KRW in uitvoering gebracht. • In 2007 wordt het waterkwantiteitsmeetnet en het waterkwaliteitsmeetnet geïntegreerd tot één watersysteemmeetnet voor Hollandse Delta, zodat per l januari 2008 dit meetnet operationeel is.
4.10
Vergunningen en keurontheffingen watersysteem
4.10.1 Beleidskader voor vergunningen en keurontheffingen watersysteem Vergunningen en keurontheffingen waterzorg zijn gereguleerde aanpassingen aan het watersysteem. De basis voor het verlenen van vergunningen en keurontheffingen wordt vooral gelegd in de Keur die in 2005 geharmoniseerd en geactualiseerd is vastgesteld, en in de Wet verontreiniging oppervlaktewater (Wvo). Daarnaast zijn er diverse wetten en is er jurisprudentie die kaderscheppend zijn. Bovendien zullen nieuwe beleid/beheerplannen worden opgesteld waarin beleidsuitgangspunten geformuleerd worden. 4.10.2 Beleidsuitgangspunten voor vergunningen en keurontheffingen waterzorg • In 2006 is een eerste aanzet gemaakt met het opstellen van beleidsregels die er moeten komen voor alle taakvelden. Deze beleidsvoorschriften liggen als het ware onder de beleidskaders en zullen de vraag beantwoorden: hoe gaan we het doen. De beleidsregels zijn in belangrijke mate bepalend voor de inhoud van vergunningen en ontheffingen. • Vergunningaanvragen hebben een beperkte doorlooptijd. Om aan dit uitgangspunt tegen de laagste maatschappelijke kosten continu invulling te geven, zal naar een balans worden gezocht tussen meldingsplicht en vergunningsplicht. Tevens wordt gestreefd naar een steeds verder doorgevoerde automatisering van verwerking van vergunningaanvragen. • Vanuit veiligheidsoverwegingen moet te allen tijde voldaan worden aan de ge- en verbodsbepalingen van de Keur. Ook voor eigen werkzaamheden wordt zonodig een door het waterschap af te geven vergunning aangevraagd. 4.10.3 Beleidsdoelstellingen voor vergunningen en keurontheffingen waterzorg • In 2007 wordt voor 100% van de eigen werken vooraf een vergunningprocedure doorlopen.
4.11
Keurvergunningen
4.11.1 Beleidskader Keurvergunningen In 2005 is de Keur van waterschap Hollandse Delta vastgesteld. Hierin zijn verbods- en gebodsbepalingen vastgelegd, die beogen het functioneren van waterstaatswerken te beschermen en een veilig gebruik waarborgen. Door het verlenen van vergunningen bestaat de mogelijkheid ontheffing te krijgen van de verbods- en gebodsbepalingen. Met algemene beleidsregels wordt geschetst hoe we hiermee omgaan. Daarbij dient ingespeeld te worden op nieuwe wet- en regelgeving zoals de komst van de waterwet in 2008.
27
4.11.2 Beleidsuitgangspunt voor Keurontheffingen • In 2007 worden beleidsregels, ontwikkeld dan wel geïntegreerd en geharmoniseerd voor onder andere het taakveld watersystemen. Prioriteiten liggen daarbij bij regels voor duilcèj-s, dempen en graven, toename verhard oppervlak en de relatie tot het creëren van vervangen l water. • Ook dient gewerkt te worden aan een goede digitale dienstverlening om een efficieintere overheidsdienstverlening en minder administratieve lasten te bereiken • Verder wordt gestreefd naar continue vereenvoudiging van. ngverlening. • Verdere optimalisatie van integratie Wvo- en 4.11.3 Beleidsdoelstelling vooMteu raad • Het op peil houden en % voor alle bekende en doelmatige vefguöq]ing gei |s gemiddeld 8 weken. De docrrufoptijd de kennj liment van Keur-vergunningverlening zo optiEr is vold te kWinen zetten en naar buiten te communiceren. Ontwikkelinmaal en [doelmati gen in we orden gevolgd en doorvertaald naar de eigen organisatie. 9'
4.12
Wvo-vergunningen en meldingen
4.12.1 Beleidskader Wvo-vergunningen en meldingen In de Wet verontreiniging oppervlaktewateren zijn kaders en procedures vastgelegd voor het verlenen van vergunningen en het doen van meldingen. Aanvullende voorwaarden volgen uit Europese wet- en regelgeving, zoals bijvoorbeeld de IPPC. Door de invoering van de Waterwet en omgevingsvergunning in 2008 worden grote veranderingen verwacht. Ook de Europese Kaderrichtlijn Water zal aanvullende eisen stellen voor wat betreft waterkwaliteit. Verder dient gewerkt te worden aan een goede digitale dienstverlening om een efficiëntere overheidsdienstverlening en minder administratieve lasten te bereiken. 4.12.2 Beleidsuitgangspunten voor Wvo-vergunningen en meldingen Huidige wet- en regelgeving wordt doorvertaald in vergunningen, nieuwe wet- en regelgeving wordt actief gevolgd en geïmplementeerd. De komende jaren ligt de nadruk op: 1) Integratie van de Wvo en de Keur In 2005 is een voorzichtige start gemaakt om te kijken welke onderwerpen voor de integratie in aanmerking komen. Voor 2006 zal verder invulling worden gegeven aan de integratie. Dit houdt in dat team Wvo en team Keur voor onderwerpen zoals glastuinbouw, slootdempingen en bronneringen nadrukkelijker gaan samenwerken. Verder zal er in 2006 tijd worden gereserveerd voor het laten kijken bij elkaar in de keuken. Dit houdt in dat vergunningverleners in het kader van de Keur een Wvo-procedure van het begin tot eind zullen volgen en andersom. In 2006 zullen hier- voor tien koppels worden gevormd. 2) Behouden van het kwaliteitszorgsysteem vergunningverlening/handhaving Op 3 november 2005 heeft de Kema een vervolg audit uitgevoerd voor het behoud van het ISO 9001-certificaat voor de processen in het kader van de Wvo-vergunningverlening. Het resultaat van de audit was dat het waterschap het certificaat heeft behouden. Wel moet er gewerkt worden aan twee tekortkomingen. In 2006 zal aandacht worden besteed aan het wegwerken van de tekortkomingen en er zullen inspanningen wordt verricht om het certificaat ook in 2006 te behouden. 3; IPPC-richtlijn De IPPC richtlijn (Integrated Pollution Prevention and Control = geïntegreerde Preventie van Bestrijding van verontreiniging) is in 1996 in de EU aangenomen. Deze richtlijn is vanaf oktober 1999 van kracht in alle lidstaten voor nieuwe inrichtingen en vanaf oktober 2007 voor alle bestaande inrichtingen. De richtlijn verplicht het bevoegd gezag in de lidstaten van de EU om de grotere milieuvervuilende bedrijven een integrale vergunning voor te schrijven gebaseerd op de best beschikbare technieken (BBT=BAT). In het verleden heeft het zuiveringsschap al getoetst op BBT in de Wvo-vergunningverlening. Bij de invoering van de IPPC-richtlijn behoeven de volgende punten aandacht: • de modelvergunning (overwegingen) dienen voor de desbetreffende bedrijfstakken te worden aangepast; • bestaande bedrijven die onder de IPPC-richtlijn vallen dienen voor l januari 2007 te worden bezien en zonodig herzien; • inventariseren van de bestaande BREF's ; • de invoering van nieuwe BREF's bijhouden. 4) Europese Kaderrichtlijn Water In de Europese Kaderrichtlijn Water wordt gesteld dat de oppervlaktewateren in 2015 moeten voldoen aan biologische en chemische doelen. Het betreft een wettelijke verplichting om hier inspan-
28
ning aan te leveren. Alle ontwikkelingen in het kader van de vergunningverlening die voortvloeien uit de kaderrichtlijn dienen door de afdeling Vergunningverlening kritisch te worden gevolgd. 4.12.3 Beleidsdoelstelling voor Wvo-vergunningen en meldingen • Het op peil houden en bereiken van een dekkingsgraad van 100% |vpor alle bekenfcJfe en doelmatige Wvo-plichtige activiteiten. Het op peil houden en bereiken van een dekkingsgraad va alle aansk itvergunningen. J ^ • Het op peil houden en bereiken van een v >or alle meBcCmjsplichtige activiteiten in het kader van de Wvo. • Er is voldoende kennis besc /vo-vergunningverlening zo •fr buiten te communiceren. Ontoptimaal/ép-zogoel wikkelingen in we; 'én dbbrvertaald naarde eigen organisatie, • Het optirnalisere unningplichtrge en meldingsplichtige bedrijven.
4.13
ing Keur en Wvo
4.13.1 Beleidsdoelstellingen voor handhaving Keur en Wvo indien van toepassing Het waterschap is bevoegd toe te zien op de naleving van regels met betrekking tot de zorg voor watersysteem en tegen overtredingen daarvan op te treden. De te handhaven regels staan onder meer vermeld in de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) en bij behorende lozingsbesluiten en in de eigen Keur van Hollandse Delta. Bij de uitvoering van de bevoegdheden is het waterschap gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en specifieke wetgeving. Het betreft onder meer de Algemene wet bestuursrecht, Wetboek van Strafrecht, Wetboek van Strafvordering, Besluit kwaliteitseisen handhaving milieuwetgeving. 4.13.2 Beleidspunten voor handhaving Keur en Wvo Handhaving is één van de instrumenten van het waterschap om zijn algemene en specifiek benoemde beleidsdoelstellingen te verwezenlijken. Handhaving wordt in samenhang met andere instrumenten (zoals onder meer regelgeving, beleidsontwikkeling, communicatie, educatie, participatie, (eigen) onderhoud, vergunningen, planvorming) toegepast. Daarbij wordt gestreefd naar een maximaal resultaat van de inzet van het instrument. Aan de hand van periodieke probleemanalyses (= beschouwing risico's in relatie tot bestaand naleefgedrag door doelgroepen) wordt nagegaan of en hoe het instrument optimaal kan worden ingezet. Handhaving beoogt een goed naleefgedrag te bewerkstellingen. Naleefgedrag kan worden gemeten in onder meer naleefpercentages (d.i. de verhouding tussen geconstateerde overtredingen en uitgevoerde controles). Verdere uitgangspunten zijn: optimaal benutten 'oog- en oorfunctie1 alle buitendienstmedewerkers waterschap; samenwerken met andere (milieu)handhavende instanties binnen beheersgebied; voldoen aan wettelijke kwaliteitseisen met betrekking tot milieuhandhaving (100%); voldoen aan kwaliteitseisen NEN/ISO 9001:2000 normen met betrekking tot milieuhandhaving; 100% ongedaan maken overtredingen (zoveel mogelijk ongedaan maken milieuschade); behalen naleefgedrag conform vastgesteld naleefpercentages per doelgroep (wordt vastgesteld in separate beleidsnota's). 4.13.3 Beleidsdoelstellingen voor handhaving Keur en Wvo (2007) • Verder professionaliseren handhaving Keur, een en ander aansluitend en vooruitlopend op landelijk project 'professionalisering keurhandhaving' van de Unie van Waterschappen (onder meer verder ontwikkelen kengetallen en benchmarking). • In aansluiting op de professionalisering handhaving Keur voorbereiden voor certificering werkproces conform kwaliteitseisen NEN/ISO 9001:2000 normen. Het toezicht en de handhaving op de diverse taakvelden worden ten tijde van het opstellen van de begroting 2007 onderworpen aan een nadere analyse. Vooruitlopend op de resultaten wordt geconstateerd dat het toezicht een meer planmatige en stelselmatige aanpak behoeft om een goed, veilig en gezond functioneren van dijken, wateren en wegen te waarborgen. Afgezet tegen de voornemens het handhavingsproces (verder) te professionaliseren, voldoen aan wettelijke kwaliteitseisen en normen en het voornemen de uitvoering van alle vergunningswerken voor 100% aan toezicht te gaan onderwerpen, zal rekening gehouden moeten worden met een benodigde extra inzet van middelen c.q. formatiecapaciteit. Deze extra middelen worden ondermeer aangewend voor de
29
verbetering en uitbouw van het le en 2e lijntoezicht, verbetering communicatie naar doelgroepen en inzet van nieuwe 'slimme'toezicht- en handhavingsmethoden.
4.14
Aanpak diffuse emissies van derden
4.14.1 Beleidskader diffuse emissies van derden Daar waar (nog) geen wet- en regelgeving is voor het regulejj andere instrumenten in te zetten om te kunnen voldaefi-aan niet-gereguleerde emissies of diffuse Iozingefua^ng4p§l?t\e ding en beïnvloeding. 4.14.2 B Het is duidelijk welke niet-geregu/eerde lo: 4.14.3 Daar waar ding (latenf"
ngen, is het te angrijk eitseisen. Darren) dienen • middel vafv-bëwustwor-
lerden ren v*rj een goede waterkwaliteit, welke :e doelgroepen hierbij bereikt kunnen worden. fng voor diffuse emissies van derden : zijn gereguleerd, deze emissies middels bewustwording en beïnvloe-
linderen.
30
5
Zorg voor het zuiveren van afvalwater
5.1
Inleiding
ƒ
Het taakveld 'Zorg voor het zuiveringsbeheer' draagt zorg voor de bouUefl| exploitatie an zuiveringstechnische werken onderverdeeld naar de volgende beleidsorpduSt • getransporteerd afvalwater; • gezuiverd afvalwater; verwerkt zuiveringsslib. Binnen deze beleidsproducten wc-rj 'conti uiyértngstecnnische werken veriechnol nieuwd en ujjge~6"n en . Bij de exploitatie wordt gezorgd : installaties en een zo goed mogelijk voor een opnrfTalë" De: zuiveringsrendement
5.2 5.2.1 Algemeen beleidskader voor het zuiveringsbeheer Voor het taakveld gelden naast specifieke beleidskaders per beleidsproduct algemene beleidskaders die betrekking hebben op: • de maatschappelijke druk tot toenemende transparantie, efficiency en effectiviteit; • verbetering van de duurzaamheid bij de uitvoering van de taak; • wettelijke eisen en maatschappelijk geaccepteerde normen met betrekking tot de veiligheid van medewerkers en omwonenden. 5.2.2 Algemene beleidsuitgangspunten voor het zuiveringsbeheer Dit leidt tot de volgende algemene beleidsuitgangspunten: • m.b.t. de zuiveringstaak wordt actief samengewerkt om de transparantie en het inzicht in de kosten en prestaties te vergroten door deelname en verdere ontwikkeling van de landelijke Bedrijfsvergelijking zuiveringsbeheer; • gestreefd wordt naar continue verbetering van de resultaten en kostenbeheersing; • de taken worden in een maatschappelijke context en voor een belangrijk deel door ketensamenwerking uitgevoerd om hiermee de efficiency en effectiviteit te vergroten. De taken worden uitgevoerd tegen de laagst mogelijke maatscftappe/y/fe kosten; • gestreefd wordt naar verbetering van de duurzaamheid door (bijdrage te leveren aan) ontwikkeling van nieuwe zuiveringstechnologie, vermindering van het chemicaliënverbruik en beperking van het energieverbruik en duurzaam bouwen; • de veiligheid dient te zijn geborgd door een veilig ontwerp van de installaties en een veilige uitvoering van beheer en onderhoud ervan. 5.2.3 Algemene beleidsdoelstellingen voor het zuiveringsbeheer De algemene beleidsdoelstellingen hierbij zijn: • in de onderlinge vergelijking tussen de waterschappen wil WSHD met zijn zuiveringstaak t.a.v. geen enkel aspect 'in het rood' komen, d.w.z. m.b.t. de primaire prestatie zowel qua kosten als resultaten niet behoren tot de 33%-categorie van de slechtst scorende waterschappen. Met betrekking tot de beleidsdoelstelling voor de verwijdering van stikstof wordt hierop, gezien de specifieke situatie van de rwzi Rotterdam-Dokhaven, van afgeweken: Vergaande stikstofverwijdering heeft grote financiële gevolgen. Het waterschap zal vooralsnog de doelstelling niet afmeten aan de prestaties van andere waterschappen, maar aan de minimale vereisten vanuit het Lozingenbesluit Stedelijk Afvalwater (Zie ook paragraaf 3.3.2.); • de mate waarin WSHD met zijn zuiveringstaak in de onderlinge vergelijking tussen waterschappen wil behoren tot de middengroep c.q. koplopersgroep is geen doel op zich maar is per onderwerp afhankelijk van de strategische doelstellingen die door het waterschap worden gekozen; • het kostenniveau, uitgedrukt in kosten (exclusief kapitaalslasten) per (overkoepelende) prestatie-eenheid (KVE), in de komende jaren met niet meer dan het inflatiepercentage te laten stijgen; • het verder terugdringen van het chemicaliënverbruik met name door het minimaliseren van chemische fosfaatverwijdering ten gunste van biologische fosfaatverwijdering; • het stabiliseren ('stand-still') van het energieverbruik per KVE tenminste op het niveau van het jaar 2001. Momenteel loopt een uitgebreid studieprogramma om te komen tot verlaging van het energieverbruik. Voor 2008 en verder zal worden bezien in hoeverre de beleidsdoelstelling kan worden aangescherpt tot een daadwerkelijke verlaging van het energieverbruik per KVE;
31
het leveren van een bijdrage aan de ontwikkeling van zuiveringstechnologie waarmee betere zuiveringsprestaties kunnen worden bereikt c.q. deze op een meer duurzame wijze kunnen worden gerealiseerd (zoals MBR- en aërobe korreltechnologie, toepassing van plaat Beluchting etc.); £ het veiligheidsniveau van de installaties wordt tenminste afgestemd]op de in Nede and algemeen geaccepteerde maatschappelijke risico's. Dit wil zeggen dat tp-d^ schaal va het zuiveringsbeheer van het waterschap geen calamiteiten met zw§ .ewoificïen en dodel :e slachtoffers tot gevolg worden geaccepteerd. Per beleidsproduct van het taakveld 'Zorg wat de specifieke beleidskadersrZjjfCwa, gangspunte ,hap ihanöep :n die leidsprodu 5.3
ii onfjerstaand aangegeven nt te opereren, de beleidsuit^lisatie van de betreffende beleefd.
d afvalwater
5.3.1 BètBtaskader voor het transporteren van afvalwater Met betrekking tot de afvoer en verwerking van communaal afvalwater heeft het waterschap een wettelijke zorgplicht. Het waterschap dient zich te richten op het opheffen van ongezuiverde c.q. onvoldoende gezuiverde lozingen. Zij voert deze taak uit in nauwe samenwerking met de inliggende gemeenten. De lozingen van ongezuiverd afvalwater op oppervlaktewater worden primair bestreden door een doelmatige inzameling en transport naar een afleveringspunt (zorgplicht gemeenten) gevolgd door transport naar een rwzi waar vervolgens een adequate behandeling en lozing op een daartoe geschikt oppervlaktewater plaatsvindt (zorgplicht waterschap). 5.3.2 Beleidsuitgangspunt voor het transporteren van afvalwater Op basis van goedgekeurde rioleringsplannen wordt door het waterschap met gemeenten een maximale hydraulische afvoer voor een vastgestelde termijn overeengekomen. Met betrekking tot de taak van het transporteren van afvalwater en het zuiveren daarvan, wordt deze afspraak vervolgens voor het waterschap gezien als een afnameverplichting. De afnameverplichting houdt in dat de feitelijke momentane pompcapaciteit van een transportsysteem te allen tijde tenminste gelijk is aan de met een gemeente overeengekomen maximale hydraulische afvoer. 5.3.3 Beleidsdoelstelling voor het transporteren van afvalwater De beleidsdoelstelling is dat bij alle overnamepunten aan een afnameverplichting van 100% wordt voldaan. Om aan dit uitgangspunt te kunnen (blijven) voldoen is het noodzakelijk om capaciteiten van installaties tijdig (anticiperend op belastingontwikkelingen bij gemeenten en bedrijven) bij te stellen en adequaat onderhoud uit te voeren (onderhoud op basis van kans van falen). De bouw van nieuwe werken dient er op te zijn gericht te allen tijde te kunnen voldoen aan de huidige en de binnen afzienbare tijd overeengekomen afnameverplichtingen. 5.4
Gezuiverd afvalwater
5.4.1 Beleidskader voor het zuiveren van afvalwater Met betrekking tot de zuivering van communaal afvalwater heeft het waterschap een wettelijke zorgplicht. Het waterschap dient zich te richten op het opheffen van ongezuiverde c.q. onvoldoende gezuiverde lozingen. Hiertoe wordt het van de gemeenten afgenomen communale afvalwater gezuiverd en geloosd op een daarvoor geschikt oppervlaktewater. Het kader voor het te voeren beleid door het waterschap is daarbij gericht op het voldoen aan de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) en bij de wijze van uitvoering van de taak op de Wet milieubeheer (Wm). De beleidskaders voor de lozingseisen komen daarnaast voort uit een drietal bronnen: • AMvB Lozingenbesluit Wvo Stedelijk Afvalwater; • gebiedsgerichte plannen van waterschap en provincie; • kaderrichtlijn Water (KRW) (in ontwikkeling) AMvB Lozingenbesluit Wvo stedelijk afvalwater In het Lozingenbesluit zijn de eisen voor fosfor en stikstof vastgelegd waaraan het door communale rwzi's gezuiverd afvalwater tenminste moet voldoen. In tabel l zijn deze eisen weergegeven.
32
92) Parameters Grenswaarden
Totaal fosfor
Totaal stikstof
Bestaande' awzi's m.i.v. 91>
l mg/l P (meer dan 100.00 i.e.) 2 mg/l P (2.000 tot en met 100.000 i.e.) ">
24-02-696
10 mg/l N (20.000 i.e. of meer)
31-12-19? 8
24-02-19'6
15 mg/l N (2.000 tot 20.000 i.e. 31-12-1998 Tabel 1: Grenswaarden fosfor erusttRstof Jijk^afvalwater — w pc a jacite Het (2) jeldt Voor z el fosfor aiveringsrendement van de awzi's van t ;nmbste 75% is, de grenswaarden voor alle bestaande awzi's niet de wa kwaliteit gelden zi'fe-imet een ontwerp-capaciteit <20.000 i.e. ontheffing van individuevoor ni "örden verleend. Ie gren ar
Gebiedsgerichte plannen Het waterschap kan zelf nadere eisen stellen aan de kwaliteit van het gezuiverde afvalwater. Dit is met name van belang indien op klein ontvangend oppervlaktewater de locale waterkwaliteit te zeer negatief wordt beïnvloed. De noodzakelijke verbetering van de waterkwaliteit kan onder meer inhouden dat het effect van effluentlozingen op opervlaktewater verder moet worden verminderd of moet worden weggenomen. Locale omstandigheden (b.v. recreatie) kan ook leiden tot de noodzaak van desïnfectie van het effluent of andere aanvullende eisen. Kaderrichtlijn Water (KRW) De KRW leidt in de komende jaren tot mogelijk geheel nieuw beleidskaders bij het zuiveren van afvalwater. De KRW kan leiden tot aangescherpte specifieke en mogelijk ook generieke lozingseisen. De KRW vormt vooralsnog geen concreet beleidskader voor het te voeren beleid bij het zuiveren van afvalwater door het waterschap. 5.4.2 Beleidsuitgangspunt voor het zuiveren van afvalwater Het beleidsuitgangspunt voor het zuiveren van afvalwater is het tenminste voldoen aan vigerende wet- en regelgeving, o.a. vastgelegd in locatiegebonden Wvo- en Wm-vergunningen. Daar waar sprake is. van lozing op eigen water zullen strengere c.q. aanvullende lozingseisen worden geaccepteerd, mits deze vanuit het belang van een goede oppervlaktewaterkwaliteit kunnen worden gemotiveerd. Vanuit het taakveld wordt een actieve bijdrage aan het KRW-proces geleverd. De impact van de KRW op de zuiveringstaak is momenteel nog onvoldoende duidelijk en is daarom vooralsnog niet doorvertaald in de uitgangspunten voor het te voeren waterschapsbeleid met betrekking tot de zuivering van afvalwater. Om aan wet- en regelgeving te kunnen (blijven) voldoen is het beleidsuitgangspunt dat: • de geïnstalleerde zuiveringscapaciteiten afgestemd is en blijft op het huidige en toekomstige afvalwateraanbod zoals deze met gemeenten en bedrijven is overeengekomen; • de toegepaste zuiveringstechnologie een voldoende zuiveringsrendement mogelijk maakt, en dat de technologie zal worden aangepast of uitgebreid indien aangescherpte eisen dit noodzakelijk maakt. 5.4.3
Beleidsdoelstellingen voor het zuiveren van afvalwater
5.4.3.1 Beleidsdoelstelling met betrekking tot de verwijdering van fosfor
• •
Nieuwe rwzi's (dat wil zeggen gebouwd na 24 februari 1996) worden voorzien van een zuiveringstrap voor biologische fosfaatverwijdering zodat kan worden voldaan aan individuele effluenteisen (grenswaarden uit tabel 1). Bestaande rwzi's (d.w.z. gebouwd vóór 1996) worden niet voorzien van biologische fosfaatverwijdering, maar wordt de wettelijke mogelijkheid benut hiervan te worden ontheven zolang als waterschap een overall verwijderingsrendement van 75% wordt behaald. Dit rendement wordt ruimschoots gehaald doordat bij de rwzi Rotterdam-Dokhaven een beperkte chemische fosfaatverwijdering wordt toegepast.
33
5.4.3.2
Beleidsdoelstelling met betrekking tot de verwijdering van stikstof ƒ
Nieuwe rwzi's (dat wil zeggen gebouwd na 24 februari 1996) worden voorzien :en zuiveringstrap voor vergaande stikstofverwijdering zodat kan worden vo^aan aan indivjic iuele effluenteisen (grenswaarden uit tabel 1). Bestaande rwzi's (d.w.z. gebouwd vóór 1996) worden niet voorzien van rgaande i|ervan te worcjeb-^ntheven stikstofverwijdering, maar wordt de wettelijke m ~"' zolang als waterschap een overall verwij wordt beh 'oor de beperkte stikstofverwijdering op de groojtsteJz ilkofjterdam-Dokhaven) kan idt töteen tweetal aanvullende dit rendement/liet zonderrr\e£fC
•
doelstellji rwzi k voorzien van extra verwijderingso nieuwe en uit; capaciteit; kha
5.4.3.3
Beleidsdoelstelling m.b.t. het risico van het niet voldoen aan wet- en regelgeving De beleidsdoelstelling om te voldoen aan wet- en regelgeving i.c. te voldoen aan de vigerende vergunningsvoorschriften leidt er niet toe dat te allen tijde kan worden voldaan aan de eisen omdat dit tot zeer hoge kosten gaat leiden. Het ontwerp en het.beheer/onderhoud van de installaties is gericht op het bewust accepteren van een zeker rest-risico. De beleidsdoelstelling is daarbij tevens dat overschrijdingen niet van dien aard mogen zijn dat deze leiden tot het opgelegd krijgen van processen verbaal door vergunningshandhavers.
5.5
Verwerkt zuiveringsslib
5.5.1 Beleidskader voor het verwerken van zuiveringsslib Zuiveringsslib bevat hoeveelheden milieu-belastende stoffen waardoor verwerkings- en afzetmogelijkheden zeer beperkt zijn. Het BOOM-besluit (Besluit Overige Organische Meststoffen) stelt zeer strenge regels aan het zogenaamd nuttig hergebruik van zuiveringsslib. Het provinciaal afvalstoffenbeleid en het feitelijke afzetpotentieel in de regio maken het juridisch en praktisch slechts mogelijk om zuiveringsslib via vergaande volumereductie (verbranden of drogen) gevolgd door storten, af te zetten. WSHD neemt deel in een samenwerkingsverband van vijf waterschappen waarbinnen is besloten het zuiveringsslib door DRSH Zuiveringsslib nv te laten verbranden. WSHD heeft zich verplicht voor de duur van de overeenkomst het slib op deze wijze te verwerken en af te zetten. 5.5.2 Beleidsuitgangspunten voor het verwerken van zuiveringsslib Voorde verwerking van zuiveringsslib gelden de volgende beleidsuitgangspunten: • zuiveringsslib dient op een milieu-technisch verantwoorde wijze en volgens vigerende wet- en regelgeving te verwerken en af te zetten; • verstoringen in de slibverwerking en -afzet kan de continuïteit van de afvalwaterzuivering in gevaar brengen; verwerking en afzet dient dan ook goed te zijn geborgd en gericht op lange termijn continuïteit; • de slibsamenstelling dient te voldoen aan de acceptatiecriteria zoals deze contractueel met DRSH zuiveringsslib nv zijn vastgesteld; • om redenen van duurzaamheid en kostenreductie wordt gestreefd naar een optimale volumereductie van het slib. 5.5.3 Beleidsdoelstellingen voor het verwerken van zuiveringsslib Om een doelmatige verwerking van zuiveringsslib door DRSH mogelijk te maken wordt het zuiveringsslib mechanisch ontwaterd. Voor een bedrijfseconomische afzet van het zuiveringsslib door WSHD, maar juist rekening houdend met de acceptatiecriteria van DRSH, wordt het zuiveringsslib ontwaterd tot een gemiddeld drogestofgehalte van 23%.
34
Om de hoeveelheid te verwerken zuiveringsslib te beperken, worden zuiveringsprocessen waarbij extra chemisch slib wordt gevormd (met name chemische fosfaatverwijdering) geminimaliseerd en vervangen door duurzamere verwijderingstechnieken (zie ook 2.3). ƒ
35
Zorg voor de wegen 6.1
Inleiding
Het taakveld 'Zorg voor het wegenbeheer' omvat het beheer en onderl[i4uj±van de wejg^n en is onderverdeeld naar de volgende beleidsproducten: ^^ £ t— • beheersinstrumenten wegen; • aanleg en onderhoud wegen; • verkeersregeling & verkeersveiligheid. n onderhouden en worden in een >rdt getracht de wegen in een opti-
Binnen deze aantal gev male staa
6.2 6.2.1 Algemeen beleidskader voor het wegenbeheer Voor het taakveld geldt naast specifieke (beleids)kaders per beleidsproduct een algemeen beleidskader dat betrekking heeft op: • de maatschappelijke druk tot toenemende transparantie, efficiency en effectiviteit; • verbetering van de duurzaamheid bij de uitvoering van de taak; • wettelijke eisen en maatschappelijk geaccepteerde normen met betrekking tot de veiligheid van medewerkers en omwonenden. Dit algemene beleidskader vloeit mede voort uit de bestaande wegenbeleidsplannen van de rechtsvoorgangers van waterschap Hollandse Delta. In 2007 zal een nieuw Wegenbeleidsplan worden opgesteld en ter vaststelling worden aangeboden. 6.2.2 Algemene beleidsuitgangspunten voor het wegenbeheer Dit leidt tot de volgende algemene beleidsuitgangspunten: • het wegennet wordt zodanig beheerd dat een goede verkeersveiligheid, berijdbaarheid en bereikbaarheid gewaarborgd zijn; • gestreefd wordt naar continue verbetering van de resultaten en kostenbeheersing; • de taken worden in een maatschappelijke context en voor een belangrijk deel door samenwerking uitgevoerd om hiermee de efficiency en effectiviteit te vergroten. De taken worden uitgevoerd tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten; • gestreefd wordt naar verbetering van de duurzaamheid hetgeen o.a. tot uitdrukking komt door de wijze van inrichting, de keuze voor materialen en een natuurvriendelijk beheer. 6.2.3 Algemene beleidsdoelstellingen voor het wegenbeheer De algemene beleidsdoelstellingen hierbij zijn: • het waterschap zorgt voor een veilige en functionele ontsluiting van het landelijk gebied en de diverse woonkernen. De verkeersveiligheid wordt bevorderd door het nemen van maatregelen (onder meer in het kader van Duurzaam Veilig) en dient aan alle weggebruikers een grote mate van feitelijke veiligheid te bieden; • het wegennet is voldoende toegankelijk voor al het verkeer dat functioneel gezien van deze wegen gebruik moet maken waarbij de inrichting van de weg wordt afgestemd op het gebruik/de functie van deze weg (categorisering van wegen); • het waterschap zorgt voor een goede aansluiting van zijn wegennet op dat van gemeenten, provincie Zuid Holland en het Rijk, en zorgt voor een goede verkeersafwikkeling (mobiliteit); • het waterschap zorgt voor een doelmatig beheer van het wegennet en zorgt daarbij voor een doelmatige aanwending van middelen door te werken volgens de door de CROW ontwikkelde beheersystematiek en door verdere professionalisering van de planning en control cyclus. Per beleidsproduct van het taakveld 'Zorg voor het wegenbeheer1 is onderstaand aangegeven wat de specifieke beleidskaders zijn waarbinnen het waterschap dient te opereren, de beleidsuitgangspunten die het waterschap hanteert ten behoeve van de realisatie van de betreffende beleidsproducten en de doelstellingen die hierbij worden nagestreefd. 6.3
Beheersinstrumenten wegenbeheer
6.3.1 Beleidskader voor de beheersinstrumenten wegenbeheer Het waterschap moet kunnen beschikken over een beheersinstrument waarin de feitelijke toestand van de kenmerkende objecten voor wegen wordt weergegeven zodat kan worden bepaald waarop onderdelen niet aan de gewenste toestand voldoen. De opslag vindt plaats in een centrale databa-
36
se. Met andere woorden het waterschap moet kunnen beschikken over een actueel beheersregister wegen. 6.3.2 Beleidsuitgangspunt voor de beheersinstrumenten wegenbeheer Het bijdragen aan, opzetten, actueel houden en periodiek controleren van het beheer: instrument (legger gemeenten en beheersregister waterschap), teneinde de staatJverrjJe wegen ; Uhtbaarte maken. 1\ Het geautomatiseerd opslaan van gegevens gebeurt ocelijk, met hetlplpegramma dg DIALOG Wegen. Het programma dg DIALj mma waarmee^ep'Dasis van de CROW-systematiek, de onderhoudsbeh /. Hfit-pjogramma bevat gegevens zoals de wegnamen, de an oëwegvakken, de wegvaklengten en -bfedtn, d«ÏTecert< ord fksfunctie van de wegen en de gegevens nspücti 6.3.3 (BjeleidsdofefstelMpig vpor tre beheersinstrumenten wegenbeheer Het inzichtelijk matert Vaivde verhouding tussen de aanwezige kwaliteiten en de voorgeschreven kwaliteiten, vao-ëéwegen en daarbij ook de geografische locatie van de taken en verantwoordelijkheden van net-waterschap aangeven. Het opstellen van een meerjarenonderhoudsprogramma onderhoud wegen.
6.4
Aanleg en onderhoud wegen
6.4.1 Beleidskader voor aanleg en onderhoud wegen Het beleid van het waterschap vind zijn grondslag in wetgeving en beleidsplannen van de rechtsvoorgangers. Op grond van wetgeving hebben wegbeheerders een zorgplicht voor berijdbaarheid, bereikbaarheid en veiligheid van de wegen. In dit verband relevante wetten zijn o.a.: de Waterschapswet; de Wegenverkeerswet; de Wegenwet; het Burgerlijk Wetboek; de Wet milieubeheer; de Arbeidsomstandighedenwet. Het waterschap stel zelf haar beleid ten aanzien van de beleidsthema's: • duurzaamheid; • veiligheid; • comfort; • aanzien. 6.4.2 Beleidsuitgangspunt voor aanleg en onderhoud wegen Het waterschap richt zich op het in stand houden van de bestaande wegen. Het waterschap neemt initiatieven om lokale knelpunten in bestaande wegen (bruggen of aansluiting op wegen van een andere orde) aan te pakken en zonodig de wegen(bruggen of aansluiting op wegen van een andere orde) te wijzigen en/of nieuw aan te leggen. Onderhoud wordt uitgevoerd op basis van de berekende onderhoudsmaatregel met het programma dg DIALOG Wegen, met het programma wordt een meerjarenonderhoudsprogramma opgesteld voor verbetering of reconstructie van de wegen. 6.4.3 Beleidsdoelstellingen voor aanleg en onderhoud wegen Het instand houden en verbeteren van de wegen van hét waterschap. Dit door uitvoering van het meerjarenonderhoudsprogramma, dat jaarlijks wordt geactualiseerd onder toevoeging van de bij de globale visuele inspectie verkregen gegevens, waarbij het in de begroting beschikbare budget gecombineerd wordt met de meest efficiënte onderhoudsmaatregel.
6.5
Verkeersregeling & verkeersveiligheid
6.5.1 Beleidskader voor verkeersregeling & verkeersveiligheid Het beleid van het waterschap is erop gericht dat de weggebruiker zich goed en veilig over de waterschapswegen kan bewegen. De wijze waarop de doelstelling van verkeersveiligheid wordt ingevuld is gekoppeld aan de functie van de weg. Het waterschap wil op basis van de uitgangspunten van Duurzaam Veilig, een duurzaam en veilig wegennet voor de weggebruiker realiseren. De wegen worden uniform benaderd en zijn daardoor duidelijk herkenbaar voor de weggebruiker.
37
Door de toenemende verkeersdruk en het veranderende karakter van het platteland zullen ook andere aspecten van de wegentaak meer op de voorgrond gaan treden. Op dit moment vragen het weren van sluipverkeer en de behoefte aan recreatieve voorzieningen reeds sterk de & ndacht. Daarnaast is sprake van vele (klein- en grootschalige) ruimtelijke ontwikkelingen di| en grote invloed zijn op het te beheren wegenareaal van het waterschap. Deze combinatie van beleidsvelden maken daarbij deel uit grale wijze uitoefenen van de wegentaak houdt ook ijudat i overheden zijn weerslag vindt in waterschap^wegepi^Me^i openbaar vervoerbeleid, recreatiebejeid e voor de komende 6.5.2 Het wate tie van 2
wegbeheer. h et op inteene e mate beleid) war) andere lótiss met ruinfi£etrJlTbeleid, ero|H£ noemen. Dit vergt werking.
verkeersveiligheid verkeersslachtoffers en een reducgewonden ten opzichte van 1995.
Verkeersv^iftghertJ/Ran worden bevorderd door het gedrag van de weggebruikers te beïnvloeden, de voertuigerrvëïliger te maken en de weginfrastructuur aan te passen. Het waterschap richt zich primair op het laatste aspect en heeft daarbij een pro-actieve houding onder het motto 'voorkomen is beter dan genezen'. Door continue monitoring van de verkeersveiligheid wordt zichtbaar welke kruispunten of wegvakken onveilig zijn. Onveilige situaties worden daarbij aangepakt. Wat betreft de andere aspecten stelt het waterschap zich coöperatief op bij verzoeken van andere instanties om door middel van educatie, voorlichting en handhaving het gedrag van weggebruikers te verbeteren. Het waterschap categoriseert zijn wegen op basis van de functie die de weg vervult. Het waterschap kent daarbij de categorieën gebiedsontsluitingsweg en erftoegangsweg. In 2007 gaat het waterschap verder met de inrichting conform deze categorie-indeling. Naast de inrichting van wegen is ook het (juiste) gebruik van de infrastructuur een belangrijk aandachtspunt. Nog steeds is sprake van veel oneigenlijk gebruik (sluipverkeer). In goede samenhang met de regionale partners moet daarom worden bezien in hoeverre de verkeersstro-men in goede banen kunnen worden geleid. Het realiseren van nieuwe infrastructuur is daarbij een belangrijk aspect, maar ook het toepassen van verkeersbelemmerende maatregelen. Daarnaast wordt grote aandacht besteed aan ontbrekende schakels in de (regionale) fietsstructuur. 6.5.3 Beleidsdoelstellingen voor verkeersregeling & verkeersveiligheid De Duurzaam Veilige inrichting van wegen wordt in 2007 verder doorgezet. Hierbij worden vooral de gebiedsontsluitingswegen aangepakt. Daarbij is veel aandacht voor kruisingen, vrijliggende fietsvoorzieningen en een parallelstructuur voor langzaam verkeer. Daarnaast wordt verder gegaan met de aanpak van de zogenaamde blackspots en wordt de monitoring verder ontwikkeld. Afstemming met de regionale partners is van groot belang. Niet alleen kan hierdoor per gebied een uitgebalanceerd geheel van infrastructuur worden ontwikkeld. Er wordt met name voorkomen dat een maatregel van de ene wegbeheerder die van de andere frustreert. Hierbij neemt het waterschap initiatief om de samenhang uit te bouwen, enerzijds in de vorm van inhoudelijke werkgroepen, anderzijds bij concrete (wegbeheerderoverschrijdende) projecten. Hollandse Delta toetst elk ruimtelijk plan óók op mobiliteitseffecten voor de waterschapswegen en geeft in het advies daarover ook aan welke belangen daarbij spelen. In de komende tijd zullen deze verschillende verkeerskundige en mobiliteitsbelangen in een algemeen kader worden ingepast en als beleidskader aan het bestuur worden voorgelegd. Op deze manier kan voorkomen worden dat ruimtelijke ontwikkelingen leiden tot ongewenste mobiliteitsproblemen op de waterschapswegen.
6.6
Keurvergunningen en ontheffingen
6.6.1 Beleidskader Keur-vergunningen en ontheffingen In 2005 is de Keur van waterschap Hollandse Delta vastgesteld. Hierin zijn verbods- en gebodsbepalingen vastgelegd, die beogen het functioneren van waterstaatswerken te beschermen en een veilig gebruik waarborgen. Door het verlenen van vergunningen bestaat de mogelijkheid ontheffing te krijgen van de verbods- en gebodsbepalingen. Met algemene beleidsregels wordt geschetst hoe we hiermee omgaan. Verder is het waterschap in een aantal gevallen bevoegd ontheffingen te verlenen van de RW (reglement Verkeersregels en verkeerstekens 1990) op basis van de Wegenverkeerswet. 38
6.6.2 Beleidsuitgangspunt voor Keurvergunningen en ontheffingen • In 2007 worden beleidsregels, ontwikkeld dan wel geïntegreerd en geharmoniseerde voor onder andere het taakveld watersystemen. Prioriteiten liggen daarbij bij regels voor ; en leidingen. Ook dient gewerkt te worden aan een goede digitale dienstvertening om een ficiëntere overheidsdienstverlening en minder administratieve lasten te bere. nm< [om een effici intere overOok dient gewerkt te worden aan een goede digitale dienst; heidsdienstverlening en minder administratieve n. Verder wordt gestreefd naar continue vergenv mlngverlenin Verdere optimalisatie van integratie W' 6.6.3 BefeidsdoeistelNrig k/bor kbuMerg<j n hingen eh [ontheffingen Het op peil houdgnfen b|erei|
6.7
Handhaving Keur en Wvo
6.7.1 Beleidskader voor handhaving Keur en Wvo Het waterschap is bevoegd toe te zien op de naleving van regels met betrekking tot de zorg voor watersysteem en tegen overtredingen daarvan op te treden. De te handhaven regels staan onder meer vermeld in de Wet verontreiniging oppervlaktewateren (Wvo) en bij behorende lozingsbesluiten en in de eigen Keur van Hollandse Delta. Bij de uitvoering van de bevoegdheden is het waterschap gebonden aan de algemene beginselen van behoorlijk bestuur en specifieke wetgeving. Het betreft onder meer de Algemene wet bestuursrecht, Wetboek van Strafrecht, Wetboek van Strafvordering, Besluit kwaliteitseisen handhaving milieuwetgeving. 6.7.2 Beleidspunten voor handhaving Keur en Wvo Handhaving is één van de instrumenten van het waterschap om zijn algemene en specifiek benoemde beleidsdoelstellingen te verwezenlijken. Handhaving wordt in samenhang met andere instrumenten (zoals onder meer regelgeving, beleidsontwikkeling, communicatie, educatie, participatie, (eigen) onderhoud, vergunningen, planvorming) toegepast. Daarbij wordt gestreefd naar een maximaal resultaat van de inzet van het instrument. Aan de hand van periodieke probleemanalyses (= beschouwing risico's in relatie tot bestaand naleefgedrag door doelgroepen) wordt nagegaan of en hoe het instrument optimaal kan worden ingezet. Handhaving beoogt een goed naleefgedrag te bewerkstellingen. Naleefgedrag kan worden gemeten in onder meer naleefpercentages (d.i. de verhouding tussen geconstateerde overtredingen en uitgevoerde controles). Verdere uitgangspunten zijn: optimaal benutten 'oog- en oorfunctie' alle buitendienstmedewerkers waterschap; samenwerken met andere (milieu)handhayende instanties binnen beheersgebied; ': voldoen aan wettelijke kwaliteitseisen met betrekking tot milieuhandhaving (ïÖÖ%);; voldöen:iaan; kwaliteitseisen NEN/ISO 9001:2000 ;normen met::betrekkihg tot milieuhandhaving; 100% ongedaan maken overtredingen (zoveel mogelijk ongedaan maken milieuschade); behalen naleefgedrag conform vastgesteld naleefpercentages per doelgroep (wordt vastgesteld in separate beleidsnota's). 6.7.3 Beleidsdoelstellingen voor handhaving Keur en Wvo • Verder professionaliseren handhaving Keur, een en ander aansluitend en vooruitlopend op landelijk project 'professionalisering keurhandhaving' van de Unie van Waterschappen (onder meer verder ontwikkelen kengetallen en benchmarking). • In aansluiting op de professionalisering handhaving Keur voorbereiden voor certificering werkproces conform kwaliteitseisen NEN/ISO 9001:2000 normen. Het toezicht en de handhaving op de diverse taakvelden worden ten tijde van het opstellen van de begroting 2007 onderworpen aan een nadere analyse. Vooruitlopend op de resultaten wordt geconstateerd dat het toezicht een meer planmatige en stelselmatige aanpak behoeft om een goed, veilig en gezond functioneren van dijken, wateren en wegen te waarborgen. Afgezet tegen de voor39
nemens het handhavingsproces (verder) te professionaliseren, voldoen aan wettelijke kwaliteitseisen en normen en het voornemen de uitvoering van alle vergunningswerken voor 100% aan toezicht te gaan onderwerpen, zal rekening gehouden moeten worden met een benodigde' extra inzet van middelen c.q. formatiecapaciteit. Deze extra middelen worden ondermeer aangewend voorde verbetering en uitbouw van het le en 2e lijntoezicht, verbetering comtjrnjnicatie naar < elgroepen en inzet van nieuwe 'slimme'toezicht- en handhavingsmethoden.
40
Zorg voor het vaarwegenbeheer 7.1
Inleiding
Het taakveld 'Zorg voor het vaarwegenbeheer' bestaat uit het techniscplijejieer en hei jiautisch beheer. Het technisch beheer omvat de instandhouding en bruikbaarrjeië^an de vaarweg. Het nautisch beheer omvat de zorg voor een veilige vlotte en doelm art van het se heepvaartverkeer. Het taakveld scheepvaartverkeer^jxrTTs • een belei • aanleg • verke< K iid Binnen d exploitati mogelijk h
7.2
beleidspiroxiuEwn worden in een continue cyclus de vaarwegen onderhouden. Bij de 3rdtx«jzor§é-'voor een optimale toegankelijkheid van de vaarwegen en een zo goed omtrent het dagelijks beheer
Algemeen beleid
7.2.1 Algemeen beleidskader voor het vaarwegenbeheer Voor het taakveld gelden naast specifieke beleidskaders per beleidsproduct een algemeen beleidskader dat betrekking heeft op: • de maatschappelijke druk tot toenemende transparantie, efficiency en effectiviteit; • verbetering van de duurzaamheid bij de uitvoering van de taak; • wettelijke eisen en maatschappelijk geaccepteerde normen met betrekking tot de veiligheid van medewerkers en omwonenden. Dit algemene beleidskader vloeit mede voort uit de bestaande beleidskaders van de rechtsvoorgangers van het waterschap. In 2007 zal een nieuwe algemeen beleidskader voor het vaarwegenbeheer worden voorbereid. 7.2.2 Algemene beleidsuitgangspunten voor het vaarwegenbeheer Dit leidt tot de volgende algemene beleidsuitgangspunten: • de Vaarwegen worden zodanig beheerd dat een veilige en vlotte scheepvaart en bereikbaarheid gewaarborgd zijn; • gestreefd wordt naar continue verbetering van de resultaten en kostenbeheersing; • de taken worden in een maatschappelijke context en voor een belangrijk deel door ketensamenwerking uitgevoerd om hiermee de efficiency en effectiviteit te vergroten. De taken worden uitgevoerd tegen de laagst mogelijke maatschappelijke kosten; • gestreefd wordt naar verbetering van de duurzaamheid hetgeen o.a. tot uitdrukking komt door de wijze van inrichting, de keuze van materialen en een natuurvriendelijk beheer; • de veiligheid dient te zijn geborgd door het nemen van noodzakelijke verkeersbesluiten en vaarwegmarkeringen en een veilige uitvoering van beheer en onderhoud ervan. 7.2.3 Algemene beleidsdoelstellingen voor het vaarwegenbeheer De algemene beleidsdoelstellingen hierbij zijn: • het waterschap bevordert een veilig verloop van het scheepvaartverkeer en functionele ontsluiting van het landelijk gebied en de diverse woonkernen; • de vaarwegen zijn voldoende toegankelijk voor al het scheepvaartverkeer dat functioneel gezien van deze vaarwegen gebruik moet maken waarbij de inrichting van de vaarweg wordt afgestemd op het gebruik/de functie van deze vaarweg (categorisering van vaarwegen); • het waterschap bevordert een goede aansluiting van zijn vaarwegen op de vaarwegen van het Rijk. Per beleidsproduct van het taakveld 'Zorg voor het vaarwegenbeheer1 is onderstaand aangegeven wat de specifieke beleidskaders zijn waarbinnen het waterschap dient te opereren, de beleidsuitgangspunten die het waterschap hanteert ten behoeve van de realisatie van de betreffende beleidsproducten en de doelstellingen die hierbij worden nagestreefd.
41
7.3
Beheersinstrumenten vaarwegenbeheer
7.3.1 Beleidskader voor de beheersinstrumenten vaarwegenbeheer Het waterschap moet kunnen beschikken over een beheersinstrument waarin de fe iÈÉW ce toestand van de kenmerkende objecten voor vaarwegen wordt weergegeven zotfat kan worden bepaald waarop onderdelen niet aan de gewenste toestand voldoen. De opslagJvtrTgl plaats in centrale ikkenover een act u el beheersdatabase. Met andere woorden het waterschap moet kunnen register vaarwegen. 7.3.2 Beleidsuitgangspunt vojy; de Het bijdragen (beheersre<
aa\rW^genbeheer f ccne en van het beheersinstrument aiv 'gen zichtbaar te maken.
7.3.3 freleidsdof rsinstrumenten vaarwegenbeheer inhouding tussen de aanwezige kwaliteiten en de voorgeschreven Het inzichtelijk maker kwaliteiten van deytfartoësé'n en daarbij ook de geografische locatie van de taken en verantwoordelijkhedeVWH|}£l: waterschap aangeven. Het opstellerrvan een meerjarenonderhoudsprogramma onderhoud vaarwegen.
7.4
Aanleg en onderhoud vaarwegen
7.4.1 Beleidskader voor aanleg en onderhoud vaarwegen Het beleid van het waterschap vind zijn grondslag in onder andere de Scheepvaartverkeerswet. Op grond van de Scheepvaartverkeerswet hebben de vaarwegbeheerders de zorgplicht voor de nautische instandhouding van de vaarweg. Behalve de Scheepvaartverkeerswet is voor het waterschap de navolgende wetgeving van belang: de Waterschapswet; het Burgerlijk Wetboek; de Wet milieubeheer; het Binnenvaartpolitiereglement; de Wrakkenwet; de Vaarwegverordening Zuid-Holland; de Arbeidsomstandighedenwet. Het waterschap stel zelf haar beleid ten aanzien van de beleidsthema's: • duurzaamheid; • veiligheid; • comfort; • aanzien. 7.4.2 Beleidsuitgangspunt voor aanleg en onderhoud vaarwegen Het waterschap richt zich op het in stand houden van de bestaande vaarwegen. Het waterschap neemt initiatieven om lokale knelpunten in bestaande vaarwegen te wijzigen en/of nieuw aan te leggen. Onderhoud wordt uitgevoerd op basis van nog te ontwikkelen systematiek waardoor er een meerjarenonderhoudsprogramma opgesteld kan worden. 7.4.3 Beleidsdoelstellingen voor aanleg en onderhoud vaarwegen Het in stand houden en verbeteren van de vaarwegen van het waterschap. Dit door uitvoering van het meerjarenonderhoudsprogramma, dat jaarlijks wordt geactualiseerd waarbij het in de begroting beschikbare budget gecombineerd word met de meest efficiënte onderhoudsmaatregel.
7.5
Verkeersregeling & verkeersveiligheid
7.5.1 Beleidskader voor verkeersregeling & verkeersveiligheid Het beleid van het waterschap is erop gericht dat de scheepvaart zich goed en veilig over de waterschapsvaarwegen kan bewegen. De wijze waarop de doelstelling van verkeersveiligheid wordt ingevuld is gekoppeld aan de functie van de vaarweg. 7.5.2 Beleidsuitgangspunten voor verkeersregeling & verkeersveiligheid Het waterschap wil de huidige verkeersveiligheid handhaven en zo mogelijk nog trachten te verbeteren. Verkeersveiligheid op het vaarwater kan worden bevorderd door het gedrag van de vaarweggebruikers te beïnvloeden. Het waterschap heeft daarbij een pro-actieve houding onder het motto
42
'voorkomen is beter dan genezen'. Door monitoring van de verkeersveiligheid worden de onveilige situaties zichtbaar Onveilige situaties worden daarbij aangepakt. Wat betreft de andere aspecten stelt het waterschap zich coöperatief op bij verzoekenA an andere instanties om door middel van educatie, voorlichting en handhaving het gedrag rweggebruikers te verbeteren.
7.5.3
BeleidsdpelstellingefyvQoIr v
Afstemming /riet regie tief om de/aamenhanc
eiligheid
,erh
ar nodig neemt het waterschap initia-
ijk plan óók op vaarwegeneffecten en geeft in het advies daarover genaaarbij spelen.
7.6
Vaarontheffingen
7.6.1 Beleidskader vaarontheffingen Een van de taken van het waterschap is de zorg voor het vaarwegbeheer. Dit vaarwegbeheer bestaat uit het technisch beheer en het nautisch beheer in de zin van de Scheepvaartverkeerswet. Het technisch beheer regelt de instandhouding en bruikbaarheid van de vaarweg. Het nautisch beheer betreft de zorg voor een veilige, vlotte en doelmatige doorvaart van het scheepvaartverkeer. Alle rechtsvoorgangers beschikten in min of meerdere mate over een beleidskader met betrekking tot het nautisch beheer. Er is echter behoefte aan een geïntegreerd en geactualiseerd beleidskader. Specifiek speelt hierbij ook een nader onderzoek met betrekking tot het vergunningen- en wachtlijstsysteem snelle motorboten voor het Brielse Meer. Een belangrijk aspect is ook het toetsen van dit vergunningstelsel in het kader van het project Vereenvoudiging Vergunningen Waterschappen. 7.6.2 Beleidsuitgangspunt voor vaarontheffingen Het beleid is erop gericht het watersysteem te beschermen en wanneer het waterschap tevens bevoegd gezag is, toe te zien op de veiligheid van scheepvaartverkeer. 7.6.3 Beleidsdoelstelling voor vaarontheffingen Er zullen op basis van onderzoek beleidsregels worden opgesteld, waarin wordt aangegeven hoe het college van dijkgraaf en heemraden gebruik gaat maken van zijn bevoegdheden met name ten aanzien van vergunningverlening en handhaving. Daarnaast zal een beleidsnota Vaarwegen en Scheepvaart worden opgesteld, die als algemeen beleidskader voor het nautisch beheer kan functioneren. Hierbij zal onder andere worden onderzocht, welke voor het waterschap relevante onderwerpen onder de thema's Bereikbaarheid en Veiligheid kunnen worden opgenomen.
43
8
Taakoverschrijdende beleidskaders en doelstellin-
gen 8.1
Bestuur en externe communicatie
Hollandse Delta is een organisatie die in de samenleving me mondiger wordt en die uitleg en inspraak vraagt bij behorende kosten. Hollandse Delta zal in; uitdragen, waarbij een denken en handele Naast deze Communi antwoorde'ltókheid. Z ders en rrlepewerker teit, een
menleving die steeds |erkzaamhed de daarartnershi ro actief) tsvinden.
de i 11 e op orde moeten komen. ièn onc e raal anagement en een collectieve vereen coöDer, é houding (attitude) uitgestraald door alle bestuurv\|a|terscfiap. Hierbij spelen ook helderheid over de gewenste identiunicatie, en adequate scholing en training.
Hollandse Delta heeft een waterschaploket ingevoerd. Dit is een meldpunt dat voor het gehele gebied voor alle taakvelden als servicepunt voor bewoners en bedrijven vanaf l januari 2005 zijn werk is gaan doen. De kanalen die door het meldpunt benut worden, zijn in 2005 nog voornamelijk de telefoon, post en e- mails. In de loop van 2005 zal een klanttevredenheidsonderzoek worden gehouden. Als het waterschapsloket goed functioneert, te baseren op klanttevredenheidsonderzoek, wordt in 2006 de volgende stap gezet naar een verbinding met de web-site, met relevante informatie-verschaffing.
8.2
Heffing en Invordering
?v% nog 'jHf wir kë n
8.3
Ondersteunende diensten
8.3.1 Taak van de directie Middelen • faciliteert de organisatie van waterschap Hollandse Delta op het terrein van bedrijfsvoering en middelen; • ondersteunt het primaire proces van de organisatie; • ontwikkelt het beleid voor Middelentaken. Een belangrijke element is de beleidsrol van de directie Middelen. Het middelenbeleid wordt voorbereid door medewerkers van directie Middelen. Dit middelenbeleid heeft als doel de waterschapsorganisatie optimaal aan te sturen en heeft gevolgen voor de gehele organisatie. Dit beleid wordt goedgekeurd door het directieteam en betreft kaders waarbinnen de waterschapsorganisatie moet werken. De taken die worden uitgevoerd liggen op het gebied van Financiën, HRM, Communicatie, Juridische Zaken, ICT en Faciliteiten. Zie bijlage voor een toelichting. 8.3.2 Visie directie Middelen Waterschap Hollandse Delta wil zich onderscheiden door een betrouwbare, klantgerichte en resultaatgerichte dienstverlening aan de samenleving. De organisatie zal dus zelf ook aan deze eisen moeten voldoen. Daarin speelt de directie Middelen een belangrijke rol want dat heeft de taak om de organisatie te voorzien van verschillende vormen van deskundigheid en ondersteuning. De directie Middelen ondersteunt de organisatie bij het realiseren van de missie van het waterschap door advisering en dienstverlening. De ondersteuning wordt geboden conform vastgelegde afspraken met klanten. Eén en ander gebeurt binnen de geldende wet- en regelgeving en de vastgestelde beleidskaders. Er wordt gestreefd naar een optimale prijs-kwaliteitverhouding en er wordt voortdurend gezocht naar maatstaven en meetmethoden om dit zo goed mogelijk te kunnen realiseren en bewaken.
44
Professioneel De directie Middelen organiseert zijn werk op een professionele manier. Dat betekent onder andere dat: voor de managers en medewerkers van de directie Middelen de klant centraal • de managers van het waterschap de klanten zijn van de directie Mfddelen. De klai ;n hebben bepaalde vormen van expertise nodig en verkrijgen deze in de vorj 3n onderstéü ling vanuit Middelen. de medewerkers van Middelen niet alleen leveran ing, ze zijn og>k-atJviseurs van hun opdrachtgevers. Zij brengen gesjaecjal \ i/ijzen de o(fi3wCntgever op de beste mogelijkheden om in zjjji beh De kla en-tie adviseur hebben een \-^s vertrouwensrelatie wa de ervoor zorgt dat die behoefte binnen oet zijn adviseur waarderen om zijn (kritis J-kers-van Middelen daarom moeten hebben, zijn: analytisch verde co moge omgevingsbewust, flexibel, overtuigingskracht, contactuele effectiviteit, z Diensten Hoe gaat dat in de praktijk? Directie Middelen maakt over een jaarlijks geactualiseerde producten- en dienstencatalogus (PDC) waarin staat welke standaarddiensten deze directie aan de organisatie kan bieden en wat van de diensten kan worden verwacht. Indien van toepassing staat er bij het product of de dienst beschreven op welke wijze de kosten aan de opdrachtgever via interne verrekening worden doorbelast. Aanpassing van de producten- en dienstencatalogus vindt plaats op basis van veranderingen in de wet en regelgeving en ontwikkelingen (externe en interne). Afspraken over dienstverlening gebeurt in het algemeen op basis van specifieke projectafspraken en dienstverleningsovereenkomsten. Als de directie Middelen niet zelf kan leveren, wordt in gezamenlijkheid bekeken of de dienst of het product extern kan worden besteld. Het resultaat van de dienstverlening wordt in overleg geëvalueerd. Kortom: een zakelijke relatie met wederzijdse rechten en plichten. Samenvattend De directie Middelen zorgt voor een optimale ondersteuning van de waterschapsorganisatie. Waterschap Hollandse Delta is een overheidsorganisatie die dit zakelijke model van klantgericht werken in de praktijk toepast. De opdrachtgever heeft keuzevrijheid en hij kan goede producten en diensten verwachten. Aan de medewerkers biedt dit model een grote mate van zelfstandigheid en eigen verantwoordelijkheid om hun taak in te vullen.
45
Overige bestuurlijke thema's 9.1
Waterschapswet en waterwet UITWERKEN
9.2
Waterschapsverkiezingen
-> TEKST NOG UITWERKEN 9.3
TEKST NOG UITWERKEN
9.4
Duurzaamheid
PfËl^jNWGlIip/ËRKËN
9.5
Digitale dienstverlening
Informatie- en communicatietechnologie moeten een toegevoegde waarde zijn voor het kunnen realiseren van de doelstellingen van de organisatie. Om dit te kunnen waarborgen worden op het gebied van ICT in de komende jaren activiteiten uitgevoerd waarmee getracht wordt de volgende doelen te bereiken: Heldere en inzichtelijke plannen, Opzetten informatiearchitectuur, Integratie en optimalisatie van informatiesystemen, Optimale ondersteuning van Technische Automatisering, Moderne ICT-infrastructuur, Informatiebeveiliging, Optimale ondersteuning van de interne bedrijfsvoering.
9.6
Nieuw waterschapskantoor
UITWERKEN Het jaar 2007 zal in het teken staan van de nieuwbouw van het waterschapshuis Veren Ambacht te Ridderkerk. Hiertoe is in mei 2005 een taakstellend budget van € 31,9 miljoen gevoteerd. In 2007 zal de bouw verder vorm krijgen en zullen voorbereidingen worden getroffen voorde inrichting en verhuizing.
46
10
Bedrijfsvoering
10.1
Organisatie-ontwikkeling
Om de eenheid en integraliteit van beleid en uitvoering te waarborgen i%^akozen voo :en procesgerichte hoofdindeling van de organisatie. Daarbij is een platte tructuur otoc ezet, waarbij op basis van "integraal management" en "verantwoorden j in de organi antèójtie" de verschillende processen en taken zijn ondergebracht. Het jaar 2005 werd gekenmerkt de vijf fusiep; ast ping om va Gezien de/e^varinge ook in 2008; en de k n;r
betelé-^n de uitvoering vanuit /én voor de noodzakelijke verdiedie waterschapstaken. 'nisatieprocdssen zal de organisatieontwikkeling vragen.
Organog Verenigde Vergadering
W n> n Dijkgraaf en heemraden Dijkgraaf
O) T
w'
Algemeen directeur
Controller
Directeur Strategie & Planning
Directeur Beheer & Onderhoud
Directeur Regulering & Lab
Directeur Zuiveringsbeheer
Directeur Middelen Communicatie
Faciliteiten
Financiën P&C
—
Informatie & Automatisering
Juridische Zaken Personeel & Organisatie /KAM
47
10.2
Human Resource Management (HRM)
Medewerkers die gemotiveerd en betrokken zijn bij de taken van het waterschap leÉereln een positieve bijdrage aan het bereiken van de doelen. Ook onze klanten en pa"fj:ners waar we nee samenwerken merken dit. Het is derhalve belangrijk om blijvend te invi in deskunc igheid, klantgerichtheid en resultaatbewustzijn van de medewerkers, refkers zijn ook d gers van specifieke kennis. Er is dus vakmanschap en vaardig.bettKaain c e taken goeejJJufrjje voeren. Doelstelling van HRM is te trokken en
lojgoende competente, befellingen van Hollandse Delta.
HRM heeft/Üé volgen HRM rfiaSakt inteL organisatiestrategie; de mans in de organisatie i: Jle bèTangrijkste bron voor succes; lijnmaYiagemepit JVvSfantwoordelijk voor uitvoering HRM; HRM iSvjDre-éptfef en gericht op lange termijn; HRM instrumenten zijn op elkaar afgestemd.
10.3
Competentiemanagement ~" T UÏfWERkEN
10.4
Integriteit
10.5
Formatie en loonsom
De veranderingen in de behoeften aan personeel worden in beeld gebracht met behulp van personeelsplanning. Het gaat hier zowel om kwantitatieve als kwalitatieve behoeften. Enerzijds wordt rekening gehouden met fusie-efficiency-effecten, waardoor de formatie de komende jaren zal worden gereduceerd. Natuurlijk verloop is hier de belangrijkste factor voor realisatie van deze doelstelling. Op basis van de huidige taakomvang wordt gerekend op een reductie van de basis formatie (2005: 535 fte) met circa 10% in 2010. Daarnaast spelen andere verandering die de formatieomvang en samenstelling zullen beïnvloeden, Wijziging van taken en nieuw beleid geven voor 2007 de volgende formatie-uitbreidingen: Toegestane formatie en reductie
_
Basis formatie bestaand beleid Nieuw Beleid zuiveringsbeheer
2005
2006
2007
535,0 fte
532,0 fte 5,7 fte
517,0 fte 5,7 fte
Versterking primaire waterkeringen Conform W besluit 29.6.2006 - Vergoeding Rijk
+ 4,0 fte
Invulling wateropgave NBW Peilbesluiten en monitoring Intensivering beleid-, planvorming en beheer wegen KAM-adviseur / applicatiebeheerder
+ + + +
- 4,0 fte
535,0 fte
537,7 fte
3,0 fte 1,0 fte 0,5 fte 1,0 fte
528,2 fte
. De totale loonsom (inclusief vorming & opleiding, reiskosten, overige personeelskosten en personeel van derden) bedraagt voor 2007 circa € .... miljoen. Voor een nadere specificatie per directie en afdeling wordt verwezen naar bijlage 7 Staat van personeelslasten en formatie 2007.
48
10.6
Management van processen
-ZIEKST HERZIEN;/ UITWERKEN Om de doelstellingen te realiseren heeft het waterschap zijn structuur pflgericht volgei het principe van een procesgerichte organisatie. In 2005 is daarom gestart mepheTjoed in kaê brengen van de processen, de onderlinge afhankelijkheden en de rela de Bcïanten, (kete ijjpartners en ;i idicatoren w^ leveranciers (zowel extern als intern). Door het ontw et de elen. Deze zal de komende jaren mogelijk om de effectiviteit e. komende jaren worden voortgezet omde optimaliseren. De klanten vergroting tie. Ook d aanleidin een sleut
é overheidsorganisaties. Schaalvooftburende aanpassing van de organisajiverl unningverlening en handhaving geven verbeteren. Kortom het goed managen van de processen is •an de gewenste prestaties.
Kwaliteits-,Art}()- en Milieuzorg (KAM) In de komende jaren zal ook voor de niet gecertificeerde processen een adequaat kwaliteits-, arbo en milieuzorgsysteem worden opgezet. Hierbij zullen de bedrijfsprocessen worden beschreven en planmatig dooraudits worden beoordeeld. De bewaking van de verbetervoorstellen en het zicht houden op de effectiviteit van ons kwaliteitssysteem vindt plaats door middel van jaarlijkse managementreviews. Voor de aspecten Arbo en Milieu zal volgend jaar aandacht uitgaan naar de inrichting van het KAM-managementsysteem bij Beheer en Onderhoud Certificering Binnen Hollandse Delta kennen we drie gecertificeerde organisatieonderdelen. Deze organisatieonderdelen hadden betrekking op de rechtsvoorganger HEW doch komen (deels) ook weer terug in de organisatie van Hollandse Delta. Hollandse Delta heeft de ambitie om de kwaliteitscertificaten te behouden. • Laboratorium; is al meerdere jaren een gecertificeerd 'Sterlab' Geaccrediteerd voor kwaliteit op basis van NEN-ISO / IEC17025, sinds 1994 • Zuiveringsbeheer; Vanaf 2003 is het voormalig cluster Effluent gecertificeerd voor de volgende onderdelen: ISO 9001 (2000) (kwaliteitmanagement), ISO 14001 (1996) (milieumanagement) en OHSAS 18001 (1999> (management van arbeidsomstandigheden). • 'Wvo-vergunningverlening' en 'Handhaving'. Bedrijfsvergelijking Als transparante organisatie wil Hollandse Delta constant leren en verbeteren. Prestatievergelijking in de diepte door middel van benchmarking is een goed instrument om het lerend vermogen van een organisatie te verhogen. We willen weten hoe we het ten opzichte van anderen doen en daarom gaan we onze prestaties vergelijken om daarvan te leren en nog beter te kunnen presteren. Vanaf 2006 en verder zal Hollandse Delta daarom ook actief meedoen aan diverse bedrijfsvergelijkingen. Landelijk wordt gewerkt aan het ontwikkelen van systemen om bedrijfsvergelijking van werkzaamheden op het gebied van waterbeheer (IP-water en watersysteembeheer) mogelijk te maken. Daarnaast is er de deelname aan de benchmark Zuiveringsbeheer, de jaarlijkse begrotingsvergelijking en deelname aan een pilot auditing 'van vergelijken naar verbeteren'.
10.7
Waardering
10.7.1 Tevredenheid Klanten en ketenpartners Onder klanten verstaat het waterschap die belangengroeperingen waaraan het diensten en/of producten levert dan wel mee samenwerkt in de keten, de ketenpartners. Het zijn de klanten die de prestaties van onze organisatie waarnemen. Hoe beter we in staat zijn om gegevens over deze waarnemingen te verzamelen en te gebruiken, des te sneller we ons kunnen aanpassen aan veranderende omstandigheden. Instrumenten die we gebruiken om inzicht te krijgen in de waardering door klanten zijn de klantentevredenheid onderzoeken. Deze zullen in principe lx per 2 jaar worden herhaald om het niveau van de waardering te blijven monitoren en het effect van verbetermaatregelen te beoordelen. Deze onderzoeken worden niet beperkt tot de externe belanghebbenden. Hollandse Delta denkt vanuit een ketengerichte bedrijfsvoeringperspectief om tot een optimale prestatie te komen. Daarom meet de organisatie ook intern de klantleverancier tevredenheid. Deze onderzoeken lopen parallel aan de externe tevredenheidsmetingen.
49
De resultaten worden steeds terug gekoppeld met de geënquêteerden; intern worden de resultaten beoordeeld en verbeteracties bepaald. De doelstelling is dan progressie te boeken. Het interessante feit doet zich voor dat de Unie van Waterschappen nu ook landelijk een meetmodule tyëleft ontwikkeld. Voor onderdelen van de organisatie wordt door onafhankelijke instanties beo et ild of het kwaliteitsmanagementsysteem voor klanten aan de daarvoor gesteld normen voldoet. In 2006 zal een tevredenheidsonderzoek onder de belangrijkst
10.7.2
roepen gehouc en.
Tevredenheid medewerkers!
Om inzicht te hebben in de werkzaamh Onderwen ding, arb uitvoer! n indicatie 2005 was frequentie
itrekTcmg tot de organisatie van 'erkerstevredenheidsonderzoek. riceken onder meer tevredenheid over leicntplooi ogelijke inbreng bij planvorming en :eYr]edermeidsonderzoek is een directe vorm van meting. Indirecte bijvoorbeeld af te leiden uit ziekteverzuim. De doelstelling voor te houden. Doelstelling 2006 voor ziekteverzuim: 5% en meldings-
Management van medewerkers vindt plaats op basis van principes van het Human Resources Management (HRM). De benadering van het HRM denken sluit goed aan op de uitgangspunten van Hollandse Delta.
50
11
Ontwikkeling kostenniveau
11.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de begroting naar taken, beleidsvelden en naarlkjgsten- en opb'e ngstsoorten gepresenteerd. De lasten en baten van Hollandse Delta worden cuodeifeefdeèld naar dé vier taken. n>( ucten. Alle taken zijn vervolgens onderverdeeld in beleidsvelden e
11.2
\^
Financiële uitgangsptTfr
Voor het si teerd.
end financiële uitgangspunten gehan-
jroti \
Inflatie Energiekosten-^ Rente langlbperrëJe geldleningen Rente kortlopende geldleningen Personeelskosten / CAO
Prijspeil 2007 / + 1,25% t.o.v. 2006 Prijspeil 2007 / + 25% t.o.v. 2006 4,5% 3,0% Looptijd CAO tot .... Structurele loonsomstijging 1,25% Individuele beloningen 1% Collectieve resultatendeling 1,..% Structurele eindejaarsuitkering ...% € 0,6 miljoen per jaar/ ...% v.d. begroting
Onvoorzien
11.3
Kostenniveau 2007
'-» TEKST HERZIËNJjIJITWERKEN
KOSTEN PER TAAK x€ 1.000 Waterkeringen Watersysteem (kwantiteit) Watersysteem (kwaliteit) * Waterkwaliteit Wegen
Netto kostentotaal
Rekening 2005 8.992 22.485 68.484 11.560
Begroot 2006 9.471 26.274 9.976 62.141 11.679
111.521
119.541
Begroot 2007
%
met ingang van 2006 gesplitst in watersysteem en'zuiveringsbeheer
KOSTEN PER BELEIDSVELD X€ 1.000
Rekening 2005
.
Planvorming Aanleg en onderhoud waterkeringen Inrichting en onderhoud watersystemen Inrichting en onderhoud vaarwegen en havens Bouw en exploitatie van zuiveringstechnische werken Aanleg en onderhoud wegen Vergunningverlening en handhaving keur Beheersen van lozingen Heffing en invordering Bestuur en externe communicatie Dekkingssaldo en financieringsmiddelen Netto kostentotaal
51
Begroot 2006
Begroot 2007
2.344 4.919 22.541 536 54.634 8.106 2.143 3.616 5.381 2.259 5.042
3.283,1 6.500,1 26.301,2 459,0 58.137,8 8.913,1 1.842,7 3.917,9 4.900,0 3.522,0 1.763,3
111.521
119.540
%
52
KOSTEN EN OPBRENGSTSOORTEN
x€ 1.000
Rekening 2005
Begroot 2006
Begroot 2007
LASTEN Rente en afschrijving Personeelskosten Goederen en diensten door derden Bijdragen aan derden Toevoeging aan reserves en voorzieningen Onvoorzien
Totaal las;
141.827
4.842
242
5.500 325 4.407 7.517 4.859 118.219 1.000
140.522
141.827
104 8.852
Goederen erTtfiensten aan derden Bijdragen van derden Onttrekkingen aan reserves en voorzieningen Belastingopbrengsten Geactiveerde lasten
Totaal baten
LASTEN EN BATEN Bedragen x € 1.000
8.713 3.634 114.135
Rekening 2005
Totaal bruto lasten Af: directe baten Netto kostentotaal
141.827 22.287
111.521
119.540
114.135 2.614
53
Begroot 2007
137.908 26.387
Af: inzet egalisatiereserves
Te dekken door belastingopbrengsten Resultaat
Begroot 2006
1.321 118.219
11.4
Begroting 2007 versus Begroting 2006.
De belangrijkste mutaties ten opzichte van de begroting 2006 zijn in onderstaande ta toegelicht. C~-
R Hen nader
n
ToelichtingJ J^3
Bedragen x€ 1.000 Netto kostentotaal Begroting 2006
119/540
.s"
3/72ï
Autonome
n\ L
-\
^i
^
***•' ^
Aanpassingen besta, Nieuw belet Effect in gebruikname (nieuwe) werken
Netto kostentotaal Begroting 2007
Bedragen x € 1.000 Netto kostentotaal begroting 2006
Hogere lasten
Lagere lasten
Lagere Baten
Hogere baten
119.540
Rente Afschrijvingen Personeelskosten Goederen en diensten door derden Bijdragen aan derden Toevoeging reserves en voorzieningen Onvoorzien Financiële baten Personeelsbaten Goederen en diensten voor derden Bijdragen van derden Onttrekking aan reserves en voorzieningen * Geactiveerde lasten Saldo Netto kostentotaal begroting 2007 * excl. Onttrekking aan egalisatiereserves
54
11.5
Taakstellende kostenreductie
^:JE!«tJËRZIEN';lUITVy ERKEN
11.6
Waarderingsgrondslagen en resultaatbe
De activa en passiva op de balans zijn getrg van de exploitatierekening, de te leveren mogelijk begrx; mogelijke graaf. Op • « • • • • •
atigweergegeven. De posten \fefvTDe Itaïen zijn zo nauwkeurig aangegeven in de risicopara-
grond wan deze v{ algemene uitgangspunten gedefinieerd: Aanschaffingen worden afgeschreven over meerdere jaren; Waardering vaij a^tïSa'Vindt plaats tegen de historische kosten; VersnetdVjrf>efirijving wordt toegepast als de gebruiksduur tegenvalt; Voor redelijk in te schatten risico's worden voorzieningen getroffen; Waar mogelijk vindt egalisatie van kosten plaats, zodat incidentele uitschieters geen stempel drukken op het exploitatieresultaat; De baten en lasten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben; Het kostenniveau en tariefniveau moeten elkaar zo dicht mogelijk volgen; Tariefsveranderingen dienen enigszins geleidelijk plaats te vinden.
De overige uitgangspunten inzake activa en afschrijvingen zijn opgenomen in bijlage 10.
11.7
Reserves en voorzieningen
§if;Ei<ST::H ERZIEN]/ lilTWERKEN
11.8
Financieringsbehoefte
De financieringsbehoefte is bepaald door de beschikbare financieringsmiddelen (reserves, voorzieningen en leningen) af te zetten tegen de aanwezige boekwaarden van vaste activa, inclusief de geraamde investeringen voor 2007. Bedragen x € 1,0 miljoen
1-1-2007
31-12-2007
Boekwaarde activa Aanwezige financieringsmiddelen Financieringsbehoefte Af: Kasgeldlimiet Aan te trekken geldleningen Bij de afdekking van de financieringsbehoefte wordt optimaal gebruik gemaakt van de mogelijkheid van financiering met kort geld, binnen de kaders van de wet FIDO. De kasgeldlimiet bepaalt hoeveel maximaal met kort geld gefinancierd mag worden. De norm bedraagt 23% van het kostentotaal van de begroting. Voor het begrotingsjaar 2007 is dit circa € miljoen. Dit betekent dat het restant met lang vreemd vermogen gefinancierd moet worden. Door investeringen zal de financieringsbehoefte gedurende 2007 toenemen met circa € .... miljoen. De totale aflossingsverplichting bedraagt in 2007 € miljoen. De rente risiconorm beoogt een zodanige opbouw van de leningenportefeuille dat het risico uit hoofde van renteaanpassingen en herfinanciering van leningen beperkt blijft. De rente risiconorm bedraagt 20% van het totaal aan vaste schulden bij aanvang van het betreffende begrotingsjaar. Voor 2007 is dit€ miljoen. Met betrekking tot de bestaande leningenportefeuille wordt derhalve geen risico gelopen. Voor gedetailleerde informatie wordt verwezen naar bijlage 8.
55
11.9
Het EMU-saldo 2007
De waterschappen zijn in het kader van de Economische en Monetaire Unie (EMU) ele informatie aan het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) te verfifjrekken. Ten b deze gegevensverstrekking is er tussen de waterschappen en het CB :onvenant De gegevensverwerking wordt door het CBS onder andere get>FtrtRt\v de verplichte van kwartaalinformatie over overheden aan de Eurog&s&£.op\ In de begroting moeten de watersc Deze onderdelejxzijn in onders
icht financitoeve van 'gesloten, anlevering
en\eVfiver het EMU-saldo.
Bedragen y % 1.000 EMU/ jloitatiesaldo baten zqpqler o/^trel J^ing aa"n egalisatiereserve) (lastei Invloetilnve^tenngen (zie staat van vaste activa): -/- brutCFTnvesteringsuitgaven + investeringssubsidies + verkoop materiële en immateriële activa + afschrijvingen Invloed voorzieningen (zie staat van reserves en voorzieningen): + toevoegingen aan voorzieningen t.l.v. exploitatie -/- onttrekkingen aan voorzieningen t.b.v. exploitatie -/- betalingen rechtstreeks uit voorzieningen + evt. externe vermeerderingen van voorzieningen Invloed reserves (zie staat van reserves en voorzieningen): -/- evt. betalingen rechtstreeks uit reserves + evt. externe vermeerderingen van reserves Deelnemingen en aandelen: -/- boekwinst + boekverlies EMU-SALDO VOLGENS BEGROTING 2007
Referentiewaarde De referentiewaarde is een individueel richtbedrag dat min of meer aangeeft dat als het EMU-tekort van een overheid groter wordt dan dit bedrag, er een meer dan evenredige, negatieve bijdrage wordt geleverd aan het totale tekort van een sector. Voor alle waterschappen tezamen is de referentiewaarde bepaald op € 250 miljoen. Het aandeel voor Hollandse Delta bedraagt 5,9%. Dit beloopt een bedrag van € 14,8 miljoen. Uit het bovenstaande schema blijkt een EMUtekortsaldo van € miljoen. Dat is € miljoen hoger dan de referentiewaarde. Deze overschrijding is inclusief de investeringsuitgaven voor het nieuwe waterschapskantoor.
56
12
Investeringen
12.1
Algemeen
12.2
Te voteren Verzamelkrediet
Werkwijze in vesteringskredietet3-y^\ In het meer esteringsprojecten er voor de ko'-20 l:, i mende plap sriode wpraemvpo 7ien. Dez' rojecten zijn opgenomen in het meerjaren investering /programma, indlusiüf priori :erf anning en kasten. In de begroting wordfc hnet iWtreIjking'-t'ot de benodigde investeringskredieten in 2007 een voorstel aan de Velranigde VErgadépng voorgelegd. Met dit voorstel worden alle voorgenomen kredietverleningen vo^rTüewwe werken en investeringen behandeld die in 2007 zullen gaan starten (zogenaamd verzamelkrediet). Onderdelen van het verzamelkrediet zullen pas worden aangewend, nadat deze zijn geautoriseerd tot een uitvoeringskrediet. • Niet-reguliere en beleidsgevoelige investeringsprojecten worden "gemarkeerd" en moeten voor nadere goedkeuring aan het college D&H worden voorgelegd. • De reguliere, beleidsongevoelige investeringen en zogenaamde vervangingsinvestering inzake apparatuur, gereedschappen, rij- en tractiemiddelen etc. worden niet gemarkeerd en moeten voor nadere goedkeuring aan de Algemeen Directeur worden voorgelegd.
Verzamelkrediet 2007 In bijlage 9 is aangegeven welke onderdelen van het verzamelkrediet pas worden aangewend nadat deze zijn geautoriseerd tot een uitvoeringskrediet. Conform de werkwijze wordt over uitvoeringskredieten gerapporteerd via de bestuursrapportage. In onderstaande tabel is per beleidsveld aangegeven welk krediet nodigd is. De investeringsuitgaven op deze projecten zal plaatsvinden over de jaren 2007 tot en met 2011.
X€ 1.000
Benodigde kredieten met ingang van 2007
Investeringen waterkeringen Investeringen watersystemen Investeringen zuiveringsbeheer Investeringen wegen Materieel (vervangingsinvesteringen etc.) en algemeen TOTAAL (verzamelkrediet)
12.3
Verwachte investeringsuitgaven 2007
De onderstaande tabel beperkt zich tot de verwachte investeringsuitgaven in het jaar 2007. Deze uitgaven hebben betrekking op; • deels lopende projecten die reeds door de rechtsvoorgangers in gang zijn gezet, • deels op projecten waarvoor in 2005 en 2006 uitvoeringskredieten zijn gevoteerd, • en deels op de hiervoor genoemde investeringskredieten die met ingang van 2007 zullen starten. Bedragen (x € 1.000)
uitgaven 2007
Waterkeringen Watersysteem Zuiveringstechnische werken Wegen Overige investeringen (o.a. definitieve huisvesting, automatisering, laboratorium, vervoermiddelen en werktuigen)
57
uitgaven 2007
Bedragen (x € 1.000) Totaal
13
Risicoparagraaf
In deze paragraaf wordt ingegaan op de risico 's die op korte teriële betekenis kunnen zijn voor de financiële positj wege het onzekere karakter niet of niet geheejjn d,
mijn van om ngrijk madhap. Deze nsicps^i risio ijn van)tf>genomen. £^*^
C?
Naast bovenstaande zaken zijn er nog enkele risico's waarvan de vermoedelijke kans en de financiële impact gering wordt geacht. In bestuursrapportages zal aandacht worden besteed aan de prioriteit die aan beheersmaatregelen moet worden toegekend.
58
14
Tarieven
14.1
Tariefbepaling
Methode De financiering van de exploitatiekosten vindt voornamelijk schapsbelastingen. Vanuit de omslagheffing worden de kost terkeringen en wegen gefinancierd. De verontreinig>riflsrj^ffih van de taak waterkwaliteitsbeheer.
heffen var waterken waterkwe n :i£eit, wafinancierin e kosten
Bij de tariefb iffiT over de belangencategorieën, De kostent fkënï van de toerekeningspercentages rordening. De betreffende percenta(methode slfland), ges zijn v ir alle tak • Ingez 2nen ....j?/c °> • Gebo • Ongefr :% Eind 2006 zijn de kostentoedelingspercentages herijkt en met ingang van de begroting 2007 toegepast. Inzet egalisatiereserves Als uitgangspunt voor het meerjarentarievenbeleid geldt dat; • De opbrengsten aan het eind van de planperiode (2011) gelijk is aan het nettokostenniveau. • Er sprake is van een gelijkmatige tariefsontwikkeling. • Het niveau van de egalisatiereserve aan het eind van de planperiode in principe nilhil is. Voor het begrotingsjaar 2007 wordt € ...... miljoen ingezet vanuit de egalisatiereserves. Heffingsgrondslag De heffingsgrondslag, het aantal verwachte eenheden wordt gebruikt om het tarief te bepalen en is dus van belang om tot een zo goed mogelijk verloop van de tarieven te komen. Om een inschatting te maken voor de belastingopbrengsten voor de planperiode 2007-2011 is gebruik gemaakt van informatie van SVHW. Daarnaast liggen aan de inschattingen een aantal aannames ten grondslag; • • •
Ingezetenen: vanaf 2006 is rekening gehouden met een jaarlijkse groei van gemiddeld 0,5%. Gebouwd: jaarlijkse groei vanaf 2006 naar schatting 0,5%. Ongebouwd: jaarlijkse daling vanaf 2005 met ca. 100 hectare in verband met bebouwing Verontreinigingsheffing : vanaf 2005 is rekening gehouden met een gemiddelde stijging van 0,5% per jaar ofwel 6.400 v. e. 's
Ten aanzien van het kwijtscheldingsbeleid wordt 100% van de bijstandnorm gehanteerd. De kosten voor kwijtschelding en oninbaar worden in mindering gebracht op de bruto belastingopbrengsten. Voor het berekenen van kwijtschelding is uitgegaan van ....% van de geraamde belastingsopbrengst van de categorie ingezetenen en ....% voor de geraamde opbrengst verontreinigingsheffing. Voor de oninbaar van belastingopbrengsten is 1% gehanteerd.
14.2
Tarieven 2007
Op basis van het geraamde kostenniveau van de begroting 2007 en de hiervoor genoemde uitgangspunten zijn de navolgende tarieven berekend. De Omslagverordening en de Verordening verontreinigingsheffing worden aan de hand van de onderstaande tarieven aangepast. Categorie
Per eenheid
Ingezetenen Gebouwd Ongebouwd Wvo
Woonruimte € 2.500 ec. waarde Hectare vervuilingseenheid
Water Keringen
Water kwantiteit
Water Kwaliteit
Wegen
Totaal
Op basis van de ontwikkeling van de heffingseenheden, de inzet van de egalisatiereserves en de toekomstige verloop van het kostenniveau, kan de tariefstijging worden beperkt tot om en nabij de inflatiecorrectie.
59
14.3
Tarieven in meerjarenperspectief Begroot 2005
Begroot 2006
Begroot
Meer arenraming
—-i
2007
Tarieven fx € 1,00)
s-
2 008^. f )( tf N
P^M
^ 2010 2011 ^1
- Ingezetenen - Gebouwd - Ongebou
- Wvo % verandering - Ingezetenen - Gebouwd - Ongebouwd - Wvo
0,8% 1,1% 1,4% 1,3%
Het meerjarenperspectief van de tarieven laat het beeld zien dat bij huidige taakomvang er sprake is van een stabiele verhoging ter grootte van de inflatiecorrectie.
60
15
Voorstel college Dijkgraaf en Heemraden
Wij stellen u voor; a.
De Begroting 2007 vast te stellen op €
aan la<
b. Het college van dijkgraaf en peTfrtadeyte m • het dpefTvan a£> ovarscfm^ Oinoen ten steiKwfvarr d e4egrdti n|g200 hier/over achteraf agn] d com ris
\^ "Onvoorzien" binnen de taakan € 600.000;
c. Ter d
iDöXcieHrigsbehoefte tot: vafHCortlopende financieringsmiddelen (rekening courantverhouding en kasingen) tot een bedrag van maximaal de kasgeldlimiet; 2. aangaan van langlopende financieringsmiddelen tot maximaal € miljoen.
l
d. Voor investeringen in het begrotingsjaar een verzamelkrediet 2007 beschikbaar te stellen van € voor de projecten genoemd in bijlage 9 van de begroting 2007. 1. Het college van Dijkgraaf en Heemraden te machtigen tot het verlenen van uitvoeringskredieten tot maximaal het bedrag van het verzamelkrediet 2007. 2. Middels de bestuursrapportage (BURAP) over de gevoteerde uitvoeringskredieten te rapporteren, alsmede over de voortgang m.b.t. investeringskredieten. Dordrecht, ... november 2006 Het college van dijkgraaf en heemraden van waterschap Hollandse Delta, secretaris,
dijkgraaf,
mr. J.B van Gerdingen
ing. J.M. Geluk
61
62
16
Besluit ter vaststelling
DE VERENIGDE VERGADERING VAN HET WATERSCHAP HOLLANDSE
Op voordracht van het college van dijkgraaf en nee
vember 2006;
Gelet op artikelen 77 van de WalerScfiï vlaktewaters
w«r"verontreiniging Opper-
/n
Gezien het/advies d.d. .., ..fan .. nov
nmissi
R, WWV errMBH respectievelijk
BESLUIT a) De Begroting 2007 vast te stellen op €
aan lasten en baten;
b) Het college van dijkgraaf en heemraden te machtigen tot: 1. Het doen van af- en overschrijvingen ten laste van de post "Onvoorzien" binnen de taakstelling van de Begroting 2007 en tot een maximum van € 600.000; 2. Hierover achteraf aan de commissies te rapporteren; c) Ter dekking van de financieringsbehoefte tot: 1. aangaan van kortlopende financieringsmiddelen (rekening courantverhouding en kasgeldleningen) tot een bedrag van maximaal de kasgeldlimiet € miljoen; 2. aangaan van langlopende financieringsmiddelen tot maximaal € miljoen. d) Voor investeringen in het begrotingsjaar een verzamelkrediet 2007 beschikbaar te stellen van € voorde projecten genoemd in bijlage 9 van de begroting 2007. 1. Het college van Dijkgraaf en Heemraden te machtigen tot het verlenen van uitvoeringskredieten tot maximaal het bedrag van het verzamelkrediet 2007. 2. Middels de bestuursrapportage (BURAP) over de gevoteerde uitvoeringskredieten te rapporteren, alsmede over de voortgang m.b.t. investeringskredieten.
Aldus besloten in de openbare vergadering van de Verenigde Vergadering van het Waterschap Hollandse Delta van 30 november 2006. Secretaris,
Dijkgraaf,
mr. l.B. van Gerdingen
ing. l.M. Geluk
63
64
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie)
directie
toelichting
bestuur
Instellen rekenkamerfunctie
middelen
afdeling faciliteiten:
bedrag mutatie 2007
€
50.000
nieuw beleid
incidenteel / structureel
structureel
€
aanpassing raming obv gewijzigd inzicht
eenmalige kosten
taakstellende kostenreductie
50.000
1. Coördinator verhuizing en advisering diverse aanbestedingen (catering, schoonmaak, meubilair, groenvoorziening, beveiliging/receptie)
£
130.000 incidenteel
£
130.000
2. Upgraden van de BHV-organisatie
€
10.000 Incidenteel
£
10.000
afdeling informatie en automatisering: 1. Hogere kosten telecommunicatie
C
290.000 structureel
£
290.000
2. Hogere kosten onderhoudslicenties software
C
250.000 structureel
£
250.000
afdeling juridische zaken: 1. Inventarisatie elgendommenbestand (inhuur)
€
75.000 jaarlijks 2007 t/m 2010
£
75.000
£
82.500
afdeling PAO / KAM: 1. Invoering KAM-managementsysteem
C
82.500 structureel
2. Vrijvallen kosten Kldsconcern
£
40.000- structureel
3. RIsicoInventarisatieEvaluatie voor Arbo
C
20.000 structureel
£
20.000
4. Extern klantentevredenheidsonderzoek
£
25.000 2-jaariijks (2007; 2009; 2011)
£
25.000
5. Verlaging kosten werving & selectie
€
100.000-
totaal middelen
C
742.SOO
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
£
40.000-
€
100.000-
22-9-2006
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie) directie
strategie en planning
toelichting
bedrag mutatie 2007
Incidenteel / structureel
nieuw beleid
aanpassing raming obv gewijzigd Inzicht
eenmalige kosten
taakstellende kostenreductie
afdeling beleid: 1. Externe adviezen ivm nieuw KRW-proof Waterbeheersplan
€
53.700 2008: €.125.000; 2009: €.50.000
€
53.700
2. Bijeenkomsten en extra activiteiten KRW in regio
C
31.100 2007 t/m 2009: £.50.000
€
31.100
3. Gezamenlijke activiteiten In Rijn-West en Maas (KRW)
€
30.000 2008: £.45.000; 2009: £.30.000
€
30.000
4. Externe adviezen ikv bestuurlijke aandacht watervelllgheld
€
28.700 structureel
€
28.700
5. Externe ondersteuning wegenbeheersplannen
€
25.000 2009: £.75.000; 2011: €.25.000
€
25.000
6. Netwerktraining binnen verschillende veiligheidsregio's
C
25.000 struct. / in 2008 + £.50.000 incidenteel
£
25.000
€
vanaf 2007: €.25.000 structureel; + 2007: 48.700 €23.700 incidenteel
£
48.700
7. Externe ondersteuning "water" In ruimtelijke plannen afdeling planvorming: 1. Externe adviezen legger waterlopen
€
2.500- structureel (post vervalt)
€
2.500-
2. Bijdrage groenbeheer (vaste bijdrage)
C
3.785 structureel
€
3.785 10.000-
3. Organiseren jaarlijkse themadag
C
40.000 structureel
4. Externe adviezen saneringsprogramma
e
10.000-
structureel (post vervalt)
€
€
5. Bijdragen aan overigen kwaliteitsmaatregelen oppervlaktewater
€
35.600- structurele vermindering
€
35.600-
6. Bijdrage afronding fietspad Hoekseweg (deel waterbeheer)
C
37.500- structureel (post vervalt)
€
37.500-
7. Bijdrage in studie en realisatie fietsknooppuntenplan
C
40.000- structureel (post vervalt)
€
40.000-
8. Niet direct projectgebonden kosten, zoals voorlichting etc
€
20.000 structureel
1. Regulier vervangen van Instrumenten
€
£
13.000
2. Duurzame gebruiksgoederen centrale geografische info
C
structureel: €.8.000; tweejaarlijks 2007, 13.000 2009, 2011: + €.5.000 5.800- structureel (post vervalt)
3. Vervangen landmeetapparatuur
€
10.300 2007 struct. €.8.000 / incld.+ €.3.000;
£
€
40.000
20.000
afdeling geodata:
£
5.80010.300
Mon/torinp 1. extra meetinspanning chemie Toestand en Trend monltoring tbv KRW
€
143.335 incidenteel
€
143.335
2. extra meetinspanning chemie Operationele Monitoring tbv KRW
C
338.279 structureel
€
338.279
3. extra meetinspanning ecologie (fytoplankton) Oper. Monitoring tbv KRW
€
18.275 structureel
C
18.275
4. monstername meetinspanning ecologie (fytoplankton) O.M. tbv KRW
€ € C C £ C
1.600 285 12.950 19.450 50.000 25.000
€ £ € € € €
1.600 285 12.950 19.450 50.000 25.000
5. extra meetinspanning ecologie (vegetatie) Oper. Monitoring tbv KRW 6. extra meetinspanning ecologie (vissen) Oper. Monitoring tbv KRW 7. extra meetinspanning ecologie (vissen) Toest. en Tr. monit. tbv KRW 8. extra meetinspanning hydromorfologie Oper. Monit. tbv KRW 9. extra meetinspanning hydromorfologie Toest. en Tr. monit tbv KRW 10. mogelijke monitoring tbv opstellen van waterbalansen
Incidenteel Incidenteel incidenteel structureel incidenteel
p. m.
ikv nieuwe europese zwemwaterrichtlijn opstellen zwemwaterprofielen
€
instandhouden baslsgrondwatermeetnet (na installatie In 2006)
C
totaal strategie en planning
C
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
structureel
220.000 incidenteel 75.800 structureel
p. m.
C
220.000
£
75.800
1.102.859
22-9-2006
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie) directie
toelichting
bedrag mutatie 2007
aanpassing raming
nieuw beleid
Incidenteel / structureel
obv gewijzigd
eenmalige kosten
taakstellende kostenreductie
Inzicht beheer en onderhoud
afdeling beheer (5100): l, Onderhoud waterfasen f1031100): 40.000 structureel 95.000- incidenteel 3.000 incidenteel
£
40.000
€
95.000-
€
3.000
e
22.000
e
22.000 Incidenteel 2.000- Incidenteel
£
2.000-
€
103.500- incidenteel
€
103.500-
- hogere kosten regio IJsselmonde - Fluctuatie budget-baggeren HWD Ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
£
£
29.000
£
223.700-
- Fluctuatie gewoon onderhoud-budget 1JSS ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
C
29.000 structureel 223.700- Incidenteel 218.700- incidenteel
£
218.700-
3. Baooeren verontrelnlod slib (10322001: - Fluctuatie budget-baggeren HWD ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
€
181.400- Incidenteel
£
181.400-
4. Monitorina waterkwantiteit (10350001: - Jaarlijkse rapportage van de waterkwantiteitsparameters voor de wateropgave
€
50.000 structureel
5. Muskusrattenbestriidina (20217001: - Hogere bijdrage wegens toename aantallen en gebiedsuitbreiding van de ratten
C
26.800 structureel
€
26.800
7. Onderhoud weaen. weabermen en bermsloten (40S13001: - Onderhoud bermplankjes en ander wegmeubllalr (verbod bestrijdingsmiddel)
C
- Duurzame bermverharding
e
£
10.000
£
195.000
- Onderhoudskosten wateropgave
C
- Fluctuatie gewoon onderhoud-budget (HWD) ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
C
- Fluctuatie gewoon onderhoud-budget (VP) ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
€
- Fluctuatie gewoon onderhoud-budget (GO) Ivm lengte watergangen onderhoudsvakken
C
- Fluctuatie budget-baggeren (VP) Ivm lengte watergangen onderhoudsvakken - Fluctuatie budget-baggeren (GO) ivm lengte watergangen onderhoudsvakken 2. Baooeren schoon slib (10321001:
€
C
50.000
80.000 structureel incidenteel
£
80.000
£
120.000
7.500 structureel
£
7.500
120.000
8. Onderhoud kunstwerken weaenbeheer (4051SOO): - Inzet externe specifieke kennis onderhoudsadviezen
C
S, Overig abonnementskosten Weathernews (5100-2022000-4302099)
e
10.000
structureel
regio Voorne Putten (5200): 1. Baooeren schoon S//D (1032100): - bijdragen kosten stedelijk baggeren van hoofdwatergangen
C
195.000 Incidenteel
2. Bedien/na kunstwerken actieve waterbeheersing (10332001: - overige belastingen / heffing (vervallen)
C
- abonnementskosten twee softwarepakketten (DUS3+TMX)
£
structureel
£
300-
7.400 structureel
£
7.400
€
60.000
300-
3. Onderhoud kunstwerken vaarweoenbeheer (1060600): - onderhoud sluisdeuren (stralen en conserveren)
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
£
60.000 2-jaarlijks (2007; 2009; 2011)
22-9-2006
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie) directie
toelichting
bedrag mutatie 2007
nieuw beleid
incidenteel / structureel
aanpassing raming obv gewijzigd inzicht
eenmalige kosten
taakstellende kostenreductie
regio Goeree-Overflakkee (5300): 1. Onderhoud waterlooen 110311001: - herstel en reparatie van bestaande betuiningen in (hoofd-) en overige watergangen
C
80.000 structureel
C
80.000
C
20.000 structureel
C
20.000
2. Electrisch/mechanisch onderhoud kunstwerken activieve waterbeheerslna 11033101 1: - hogere onderhoudskosten schuiven en pompen en keuringen ondergrondse brandstoftanks
3. Bedien/na kunstwerken actieve waterbeheerslna (10332001: - reinigingsrecht en rioolbelasting (vervallen)
C
structureel
C
- overige belastingen / heffing (vervallen)
C
2.800- structureel
€
C
25.000 incidenteel
1. Onderhoud kunstwerken actieve waterbeheerslna 110331001: - onderhoud in 2006 overgenomen gemalen en stuwen gemeentes R'kerk, Zwijdr., Barendr.
C
18.250 structureel
€
18.250
- uitvoeren wettelijke keuringen en onderzoeken
C
3.000 structureel
€
3.000
C
28.000 structureel
C
28.000
e
11.000
e
11.000
C
50.000 structureel
C
50.000
€
28.000 incidenteel
€
28.000
C
86.350
200-
200-
2.800-
4. Overig - vergroten opslagloods calamiteitenmiddelen werf Oude Tonge
C
25.000
regio IJsselmonde (5400):
2. Bedien/na kunstwerken actieve waterbeheerslna (10332001: • hogere kosten electriclteit overgenomen gemalen en stuwen
3. Muskusrattenbestrildina en bruine rat (20217001: - bestrijding van mollen (aanvulling is correctie)
structureel
1. Gledheiasbestriidino (40S20011: - hogere kosten vernieuwd contract met Netwerk en uitbesteding S. Overig - vervanging actiewagens en calamiteltenkar Usselmonde regio Hoekse Waard / Dordrecht (5500): - geen mutaties Totaal beheer en onderhoud
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
22-9-2006
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie) directie
toelichting
bedrag mutatie 2007
Incidenteel / structureel
nieuw beleid
aanpassing raming obv gewijzigd Inzicht
eenmalige kosten
taakstellende kostenreductie
afdeling vergunningverlening (6100): regulering en laboratorium
1. WVO-vergunnlngen en projecten (3080000): - Akkerrandenregeling
C
70.500 structureel
- hogere kosten aankoop machines, apparatuur en gereedschappen (hogere kosten)
€
40.000 Incidenteel
totaal regulering en laboratorium
C
€
70.500
afdeling centraal laboratorium (6300): 1. Bemonstering en analyse (8119000):
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
€
40.000
110.500
22-9-2006
Bijlage 2 - Beleidsbegroting 2007 wijzigingen op bestaand beleid c. q. nieuw beleid (exploitatie) directie
bedrag mutatie 2OO7
toelichting
Incldenteel / structureel
nieuw beleid
aanpassing raming obv gewijzigd Inzicht
eenmallge kosten
taakstellende kostenreductie
afdeling Zulveringstechnlsche Werken Noord (7300): zuiveringsbeheer
l. Beheer zulverlnaslnstallaties f30412001: - lager waterverbruik a.g.v. procesoptimalisaties
€
20.700- structureel
£
20.700-
- lagere kosten proceschemlcalien a.g.v. procesoptimalisaties
C
153.200- structureel
£
1S3.200-
- lagere kosten electrlclteit
C
139.039- structureel
£
139.039-
- hogere kosten gasverbruik
C
59.200 structureel
€
59.200
€
66.692- structureel
€
66.692-
2. WVO-hemno effluent f30413001: - lager aantal v.e.'s 3. Beheer slibvervierklnasinstallaties (3042200}: - lagere kosten waterverbruik
€
18.600- structureel
€
18.600-
- lagere kosten proceschemicaliën a.g.v. procesoptimalisaties
C
91.150- structureel
€
91.150-
- hogere kosten (vnl poeder PE centrifuge) slibontwatering
€
37.600 structureel
£
37.600
- bijstelling raming electricitelt levering gasmotoren minus verbruik
£
115.146 structureel
£
115.146
- bijstelling raming gasverbruik
£
28.700- structureel
£
28.700-
• lagere kosten slibverwerking (overheveling post zandafvoer; minder slib en lagere kosten per gwt)
£
109.500- structureel
€
109.500-
- vervallen post zandafvoer DRSH (overgeheveld naar kosten slibverwerking)
€
30.300- structureel
£
30.300-
- hogere kosten vuilafvoer doordat roostergoed-verwijdering is verbeterd
C
54.400 structureel
£
54.400
C
19.000 structureel
£
19.000
C
19.000 structureel
€
19.000
€
76.100 structureel
€
76.100
C
19.000 structureel
€
19.000
C
72.000- structureel
€
72.000-
€
94.800- structureel
- lagere kosten slibverwerking (meer slib en lagere kosten per gwt)
C
333.500- structureel
£
333.500-
totaal zuiveringsbeheer
C
4. Afzet slib/restomducten f3042300):
afdeling Zulverlngstechnlsche Werken West (7400): 1. Onderhoud transoortstelsels (3040100): - hogere kosten basisonderhoud zulveringstechnische werken 2. Onderhoud zulvertnosinstallaties (30411001: - hogere kosten basisonderhoud zulveringstechnische werken 3. WVO-heffino effluent (3041300): - hoger aantal v.e.'s 4. Onderhoud slibvemerklnaslnstallatles 130421001: • hogere kosten basisonderhoud zuiverlngstechnlsche werken S. Afzet Blib/restoroducten f30423001: - lagere kosten slibverwerking (meer slib en lagere kosten per gwt) afdeling Zulveringstechnische Werken Oost (7500):
L ww-neinmi effluent (3041300); - lager aantal v.e.'s
£
94.800-
2. Afzet slib/restoroducten (30423001:
bijlage 2 voorstellen nieuw beleid exploitatie
758.73522-9-2006
I
I
I
1
bijlage 3
concept-overzicht investeringen 2007 volgnr regio
omschrijving
periode
INVESTERINGEN WATERKERINGEN 1 HD Digitalisering onderzoeksgegevens waterkeringen 2 HD Veiligheidstoets primaire waterkeringen 3 HD Veilgheidsonderzoek boezemkaden 4 HD Veiligheidsonderzoek oude (historische) kunstwerken 5 VPR Versterking Kust van Voorne; voorfinanciering ad. €.25.000.000 6 GO Versterking Flaauwe werk; voorfinanciering ad. €.19.000.000 7 HWD Versterking Simonsdijkje; voorfinanciering ad. €.850.000 8 HWD Herstel sluis Strijensas g GO+HWD Afrasteringen vernieuwen + extra raster t.b.v. effectief dijkgraslandgebruik
2007-2008 2007-2010 2007-2008 2007-2009 2007-2009 2007-2009 2007-2008 2007 2007
SUBTOTAAL investeringe waterkeringen INVESTERINGEN WATERSYSTEEM 1 HD Modellering tbv maatregelen wateropgave 2 HD Planvorming stedelijke waterplannen 2007 3 GO Baggeren Zuiderdiepboezem 4 VPR Waterbeheer Putten 5 HD Meetpunten geohydrologisch meetnet 6 HD Peilbesluiten (herziening excl aanpassingen) 7 IJS Stedelijk water Hl Ambacht 8 IJS Stedelijk water Hoogvliet 9 HWD Stedelijk waterplan Binnenmaas 10 VPR Maatregelen stedelijk waterplan Brielle 11 VPR Oeverinrichtingsproject Papendijk (Spijkenisse) 12 IJS Maatregelenplan waterplan Feijenoord 13 IJS Maatregelenplan waterplan Charlois 14 IJS Ruimtelijke maatregelen waterplan Barendrecht 15 IJS Maatregelen stedelijk waterplan Zwijndrecht 16 HWD Maatregelen stedelijk water 's Gravendeel 17 VPR Visstandbeheerplan Putten-Oost en Klein Voorne-West 18 HD Maatregelen Wateropgave NBW 19 IJS Ecologische Verbindingszone 69 20 HD Projecten gebiedsgerichte plannen 21 IJS Maatregelen Waterstructuurplan IJsselmonde 22 IJS Waterberging Donckse Velden 23 IJS Waterberging Develbos 24 HWD Strategische groenproject Eiland van Dordrecht 25 HWD Waterstructuurplan Hoeksche Waard 26 HWD Waterbeheer Mijlpolder Haalbaarheidsonderzoek Swaneblako 2? HWD 28 HWD Binnenbedijkte Maas 29 VPR Herinrichting Holle Mare 30 HD Restauratie oude kunstwerken 31 HD Monitoringswerkzaamheden waterkwaliteit Vervangen (cq aanpassen) persleidingen polder Beningerwaard en Zuidoord 32 VPR Nieuwbouw/vervangen/reviseren krooshekreinigers 33 HD 34 HWD+IJS Opheffen knelpunten water af- en aanvoer
2007-201 1 2007-2008 2007-2008 2007-2009 2007-2008 2007-2010 2005-2012 2005-2011 2007-2009 2007-2011 2007 2007-2009 2007-201 1 2007-2012 2005-2012 2007-2009 2007 2007-2015 2007-2008 2007-2008 2007-2010 2007-2008 2007-2008 2007-2012 2007-201 1 2007-2008 3007 2007-201 1 2007-2008 2007-2010 2007 2007 2007-2010 2007-201 1
netto totaalinvestering
reeds beschikbaar gesteld
netto bedrag 2009
netto bedrag 2010
€
700.000
€
40.000
€
50.000
765.000
€
750.000
€
40.000
€
€ €
100.000 250.000
€
100.000
€
50.000
€
50.000
€ € € €
5.000.000 100.000 200.000 178.000
€
2.700.000
€ €
200.000 178.000
€ €
200.000 178.000
€
178.000
€ €
€ €
150.000 276.900
€ €
133.400 252.700
€
260.300
€
252.900
€
€ €
90.000 440.500
€ € € € €
863.000 271.000 149.000 208.000 552.000
€ € €
191.400 1.187.000 208.000
€ € €
6.600 565.000 208.000
€
1.500.000 € 125.000 75.000 3.992.000 € 60.000 280.000 500.000 € 450.000 € 322.000
2.000.000
€
2.500.000
€
3.000.000
3.992.000
€
3.562.000
500.000 450.000
€ €
500.000 450.000
€ €
500.000 900.000
€
2.500.000
€
100.000
netto bedrag 2007
netto bedrag 2008
130.000 2.140.000 100.000 150.000
€ € € €
65.000 800.000 50.000 50.000
€ € € €
65.000 600.000 50.000 50.000
€ € € €
375.000 150.000
€ €
375.000 150.000
€
3.045.000
1 .490.000 €
100.000 250.000 1.000.000 300.000 100.000 250.000 599.000 663.200 150.000 197.100 57.000 371.000 5.655.000 473.000 1.433.200 1.307.200 50.000 1.500.000 125.000 75.000 800.000 60.000 500.000 100.000 450.000 322.000 50 000 400.000 125.000 100.000 401 .600 250.000 210.000 260.000
€ € € €
netto bedrag 2011
netto bedrag na 2011
€
€
€
€ 400.000 € 500.000 € 1.000.000 € 8.000.000 € 200.000 € 850.000 € 2.136.000 € € 6.607.200 € € 433.400 € 1.295.900 € 57.000 € 1.324.000 € 6.564.500 € 2.374.000 € 2.855.200 € € 2.411.200 € 50.000 € 10.500.000 € 250.000 € 150.000 € 12.346.000 € 120.000 € 780.000 € 3.100.000 € 2.700.000 € 644.000 € 50.000 € 6.500.000 € 250.000 € 400.000 € 401 .600 € 250.000 € 960.000 € 900.000
€ € € € € € 647.000 € 4.179.220 € € € € € € € 382.000 € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €
€
€ € € € € € € € € € €
208.000 552.000
€ € €
600.000 125.000 100.000
€
600.000
€
2.400.000
€
100.000
€
100.000
€ €
350.000 240.000
€ €
250.000 200.000
€ €
150.000 100.000
bestand / nieuw beleid
inspannings- / resultaatverplichting
nieuw bestaand nieuw bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand
resultaatverplichting resultaatverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting resultaatverplichting
€
€
bestaand bestaand bestaand+nieuw bestaand bestaand+nieuw bestaand 178.000 bestaand 1.764.780 bestaand bestaand 56.000 bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand 208.000 bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand 1.000.000 bestaand bestaand bestaand KQ £ts3 nd bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand
resultaatverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting resultaatsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting resultaatverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting nspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting nspanningsverplichting
26-9-2006
volgnr regio
35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47
VPR HD VPR HD HWD VPR VPR VPR VPR IJS IJS VPR VPR
omschrijving
periode
Baggeren Vierambachtenboezem; traject Malledijk gemaal Leeuw van Putten Vervangen kunstwerken (stuwen etc) Vervangen stalen persleidingen Onderzoek aanpassen ondergrondse tanks Aanpassen gemalen Hoeksche Waard: gemaal Cromstrijen en gemaal de Eendracht Automatisering gemalen en/of stuwen Vernieuwen schuiven in koppelduikers in Kanaal door Voorne Relinen deel persleiding gemaal Weijerse te Oostvoorne Conserveren schuiven Spuisluis Rozenburg te Oostvoorne Watervoorziening Zuiderpark Persleiding gemaal Kraaijeveldsingel Vervanging remmingwerken keersluis Spijkenisse Vervangen houten steigers bij Voornse Sluis
2007 2007-201 1 2007-2010 2007-2011 2007-2008 2007 2007 2007 2006-2007 2007 2007 2007 2007-2008
SUBTOTAAL investeringen watersysteem INVESTERINGEN WEGEN 1 IJS Verkeersstudie IJsselmondse Knoop 2 HD Diverse reconstructies wegen Verkeersafwikkeling IJsselmondse Randweg-Dierensteijn-Cornelisland 3 IJS 4 IJS Fietspad Lindeweg 5 HWD Fietsvoorziening Polder Oud Piershil 6 IJS Verkeersafwikkeling H. Ydenweg -A 16 - Munnikensteeg 7 VPR Fietspad Sliklandseweg DV fase II (gebiedsontsluitingswegen; 80 km) 8 HD 9 IJS Rotonde Munnikensteeg - Lindeweg 10 VPR Rotonde Hekelingseweg 11 GO Verkeerscirculatie N215 (parallelstructuur) DV: fietssuggestiestroken Bollaarsdijk - Katteweg 12 VPR 13 IJS Maatregelen DV Rotterdamseweg 14 VPR N57 rotonde 15 VPR Constructieve verbeteringen Natersedijk te Tinte 16 VPR Vervangen bomen Rijksstraatweg 17 VPR Constructieve verbetering fietspad Brielse Gatdam Vervangingsplan en renovatie openbare verlichting 18 HD SUBTOTAAL investeringen wegen
reeds netto netto netto netto netto netto netto bedrag bedrag bedrag bedrag totaalbeschikbaar bedrag bedrag gesteld 2007 2008 2009 2010 2011 na 2011 investering € 250.000 € 250.000 € 950.000 € 250.000 € 250.000 € 150.000 € 150.000 150.000 € € 2.000.000 500.000 € € 500.000 € 500.000 € 500.000 50.000 € € 250.000 € 50.000 € 50.000 € 50.000 50.000 € € 2.000.000 € 1.000.000 € 1.000.000 € 40.000 € 40.000 € 144.000 € 144.000 € 246.000 € 246.000 € 274.000 € 209.000 65.000 € € 1 .000.000 € 1.000.000 € 200.000 € 200.000 € 180.000 € 180.000 € 604.000 302.000 € 302.000 € € 85.498.000
2007 2006-2011 2007-2008 2007 2007 2007-2009 2007 2007-2009 2007 2007 2007-2008 2007-2008 2007 2007 2007-2008 2007-2008 2007-2008 2007
€ € € € € € € € € € € € € € € € € €
€
30.000 3.850.000 € 600.000 1 .053.000 50.000 600.000 42.000 1 .475.000 500.000 125.000 200.000 92.500 122.500 125.000 925.000 277.000 675.000 300.000
€ 11.042.000
€
5.273.220
850.000
850.000
€ 23.055.300
€ € € € € € € € € € € € € € € € € €
30.000 400.000 200.000 1.053.000 50.000 100.000 42.000 375.000 500.000 125.000 100.000 50.000 122.500 125.000 500.000 100.000 350.000 300.000
€
4.522.500
€ 18.366.400
€
14.399.100
€
12.736.700
€
8.460.500
€ €
650.000 400.000
€
650.000
€
650.000
€
650.000
€
300.000
€
200.000
€
475.000
€
625.000
€ €
100.000 42.500
€ € €
425.000 177.000 325.000
€
2.894.500
€
1.475.000
€
650.000
€
650.000
€
bestand / nieuw beleid bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand
inspannings-/ resultaatverplichting inspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting inspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting
bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand
inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting resultaats-/inspanningsverpl. inspanningsverplichting inspanningsverplichting inspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaats-/inspanningsverpl. inspanningsverplichting resultaatverplichting inspanningsverplichting nspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting nspanningsverplichting
3.206.780
€
26-9-2006
volgnr regio
periode
omschrijving
INVESTERINGEN ZUIVERINGSBEHEER 1 HD Leidingaanpassingen 2 VPR Rioolwaterzuiveringsinrichting Zuidland 3 HWD+VPR Transportsysteem Goudswaard-Zuidland 4 HWD Gedeeltelijke vervanging afvalwaterpersleiding Westmaas 5 HWD Vernieuwing rioolgemaal Nieuwendijk 6 GO Verdubbeling leiding Oude-Tonge 7 IJS Rwzi Dokhaven: Optimalisering van de effluentrecirculatie 8 IJS Rwzi Dokhaven: Update in verband met de ATEX-richtlijn Rwzi Dokhaven: Besturingskasten E/l Sluisjesdijk 9 IJS 10 IJS Rwzi Dokhaven: Studies en pilots 11 IJS Rwzi Dokhaven: Nazorg van diverse projecten 12 IJS Rwzi Dokhaven: Algemene kosten Rwzi Dokhaven: Energiebesparingen A-trap 13 IJS 14 VPR Energiebesparing Rwzi Oostvoorne 15 VPR Energiebesparing Rwzi Spijkenisse 16 VPR Betonbescherming rioolgemaal Brielle 17 HWD+IJS Rolhekken Numansdorp / Ridderkerk 18 HWD Vervangen E-kasten Rwzi Numansdorp 19 HWD Vervangen blowers Rwzi Numansdorp 20 GO Vernieuwen E-kast Rwzi Ooltgensplaat 21 GO Revisie beluchting Rwzi Oude Tonge 22 HWD Vernieuwen E-kast rg Nieuw-Beijerland 23 GO Aanpassing slibverwerkingsgebouw Rwzi Middelharnis 24 VPR Renovatieonderhoud Rwzi Oostvoorne 25 GO Aanpassen pompcapaciteit rg Goedereede 26 HD Schoonmaken beluchtingscircuits diverse installaties 27 IJS Grootonderhoud Dokhaven - Gaswassers 28 IJS Grootonderhoud Dokhaven - Revisie personenlift dienstgebouw 29 IJS Verbeteronderhoud Dokhaven - Slopen oude bedrijfswaterinstallatie 30 IJS Verbeteronderhoud Dokhaven - terreinaanpassingen 31 IJS Verbeteronderhoud Dokhaven - werken op hoogte (bordessen) gaswassers 32 IJS Verbeteronderhoud Sluisjesdijk - Chloorbleekloog / gaswasserschemicaliën pompen 33 IJS Grootonderhoud Dokhaven - Aanschaf balken ruimers nabezinking SUBTOTAAL investeringen zuiveringsbeheer
2007 2006-2009 2006-2009 2007 2007 2007-2008 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007-2008 2007 2007 2007 2007 2007 2007 2007
netto totaalinvestering € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €
100.000 6.300.000 2.545.000 55.500 170.000 340.000 212.000 50.000 415.000 100.000 200.000 400.000 1.500.000 125.000 2.000.000 270.000 50.000 250.000 70.000 175.000 50.000 75.000 140.000 260.000 70.000 75.000 130.000 75.000 75.000 50.000 100.000 50.000 60.000
€ 16.537.500
reeds beschikbaar gesteld
€ €
€
netto bedrag 2007
netto bedrag 2008
netto bedrag 2009
€
€
295.000
€
295.000
€ 4.405.000 € 2.545.000 € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € € €
55.500 170.000 170.000 € 212.000 50.000 415.000 100.000 200.000 400.000 1.500.000 125.000 2.000.000 270.000 50.000 250.000 70.000 175.000 50.000 75.000 140.000 260.000 70.000 40.000 € 130.000 75.000 75.000 50.000 100.000 50.000 60.000
6.950.000
7.487.500
€
netto bedrag 2010
netto bedrag 2011
netto bedrag na 2011
100.000
€
1.600.000
170.000
35.000
1.805.000
€
€
bestand / nieuw beleid
inspannings- / resultaatverplichting
bestaand . bestaand bestaand bestaand nieuw bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand nieuw nieuw nieuw nieuw bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand bestaand
inspanningsverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting
€
26-9-2006
volgnr regio
periode
omschrijving
INVESTERINGEN MATERIEEL 1 IJS Vervangen dienstauto's Vervangen materieel gladheidsbestrijding 2 IJS Vervangen zoutloods en aanpassen terrein Werf Goedereede 3 GO 4 HD Aanbrengen 8 meldpunten ('voelers' in de weg) t.b.v. gladheidsbestrijding 5 GO Aankoop noodpomp-unit Materieel steunpunten regio Goeree-Overflakkee 6 GO 7 VPR Materieel werven Voorne-Putten 8 HWD Materieel Hoekse Waard
2007-201 1 2007-2011 2007 2007 2007 2007 2007 2007
SUBTOTAAL investeringen materieel INVESTERINGEN ALGEMEEN 1 HD Waterschapsverkiezingen 2008 2 HD Optimalisatie dienstverlening waterschapsloket Digitale dienstverlening 3 HD 4 HD vervanging windows 200x servers ICT-infrastructuur (vervangingsinvesteringen) 5 HD Telefonie-infrastructuur (vervangingsinvestering) 6 HD 7 HD Telefonie-infrastructuur buitenlocaties (vervangingsinvesteringen) 8 HD Stelpost ICT Beveiliging 9 HD 10 HD Aanschaf / vervanging hardware en software 11 HD Webontwikkelingen SUBTOTAAL investeringen algemeen
TOTAALBEDRAG 2007 (netto)
2007-2008 2007 2007 2007-2008 2007-2008 2007-2008 2008-2010 2007 2007-2008 2007-2008 2007
netto totaalinvestering € € € € € € € €
217.000 242.000 135.000 170.000 50.000 220.000 155.000 205.000
€
1.394.000
€ € € € € € € € € € €
1 .000.000 75.000 50.000 200.000 250.000 250.000 250.000 750.000 150.000 750.000 75.000
€
3.800.000
reeds beschikbaar gesteld
€
netto bedrag 2007
netto bedrag 2008
netto bedrag 2009
netto bedrag 2010
netto bedrag 2011
€ € € € € € € €
72.000 212.000 135.000 170.000 50.000 220.000 155.000 205.000
€
€
33.000
€ €
€ €
70.000 30.000
€
1.219.000
€
42.000
33.000
€
€
100.000
500.000 € 75.000 50.000 160.000 € 200.000 € 200.000 € € 750.000 50.000 € 500.000 € 75.000
500.000
€ € € € € € €
€ € € € €
€
2.560.000
42.000
€
€
€
€
40.000 50.000 50.000 50.000 €
100.000
€
100.000
100.000
€
100.000
netto bedrag na 2011
€
€
inspannings- / resultaatverplichting
bestaand+nieuw nieuw nieuw nieuw nieuw bestaand bestaand bestaand
resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting
bestaand bestaand nieuw bestaand bestaand bestaand nieuw bestaand bestaand bestaand bestaand
resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting resultaatverplichting
€
100.000 250.000
1.040.000
bestand / nieuw beleid
€
€ 40.334.300
26-9-2006
