HET VAKBLAD VOOR
DE BLOEMBOLLEN EN VASTEPLANTENSECTOR
8 AUGUSTUS 2014
303
18
ROBIN ZONNEVELD: ‘KWALITEIT KOMT EERST’ 10
VERKOPEN IN PLAATS VAN OVERDRAGEN
12
BETERE SPREIDING AANBOD ZOMERBLOEIERS
14
EEN DAG MEE MET MONTEUR MARTIJN DHONDT
22
GOEDE NARCISSENOOGST BOLLENSTREEK
48
FRYLINK VERWACHT BETROKKENHEID
Voor het
SCHUBBEN
van Uw
LELIES @A ` @
ARIE TUIN
0048 601 159 267
[email protected]
Havenstraat 49, Monster - 1HGHUODQG 0174 245 321 www.debetsschalke.com
Hygiëne is nummer 1 Molenvaart 226 0223 52 14 20 1764 AW Breezand 06 53 41 66 89 www.aadprins.nl
Agrotheek Bloembollennet Teeltbegeleiding en onderzoek Stuurlicht voor bolbloemen
Wieringerwerf
tel. (088) 99 00 70
Hoogkarspel
tel. (088) 99 00 707
6W0DDUWHQVEUXJ tel. (0224) 561213
Ursem
tel. (088) 99 00 701
·W=DQG
tel. (06) 512 04 526
2RVWHUHQG Texel
www.loonbedrijfslot.nl
Noordwijkerhout - 0622398042
Gespecialiseerd in Bloembollen en plantenteelt, gewasverzorging, contract-nettenteelt en grondverzet.
De organisatie van de lelieshow ‘Lemelerveld b(l)oeit! bedankt onderstaande bedrijven en organisaties voor hun ÀQDQFLsOHRIPDWHULsOHRQGHUVWHXQLQJ0HGHGDQN]LMXZVWHXQNXQQHQZLMWHUXJNLMNHQRSHHQSUDFKWLJHOHOLHVKRZYHHO HQHQWKRXVLDVWHEH]RHNHUVHQHHQJRHGHSURPRWLHYRRUGLWVFKLWWHUHQGHSURGXFW
HOOFDSPONSOREN: VEKOMA FRICTIE BV LEMELERVELD RABOBANK VAART & VECHT DEDEMSVAART FORFARMERSHENDRIX LOCHEM SUBSPONSOREN: CNB Vriema-Lelievertegenwoordigers Lisse Graafstra Mechanisatie & Staalconstructie Oosterwolde H.C.I.Investment Bloembollenexport Lisse HOBAHO Bemiddeling Lisse KAVB afd. Lelieteelt in Noord en Oost Nederland KAVB- Productgroep Lelie Hillegom Kwekerij Huysmans Lemelerveld Laan Flora Facilities Zwaagdijk-Oost Mak Breeding Lelieveredeling t Zand Marklily veredeling Hillegom Morrenhof-Jansen Installatiebedrijf Dalfsen Vletter & Den Haan Lelieveredeling Rijnsburg Wesseling Transport Sassenheim WPA Robertus zeker & vast Gewasbescherming Dedemsvaart
Donateurs: Autobedrijf Harry Nijboer Lemelerveld Accountants kantoor Smid Wijhe Achteres Transport Daarle Bakkerij van der Most Lemelerveld Baltus/V Halderen /Bemiddeling t Zand Bemiddelingsbureau Belona4work Hoogwoud Bruggeman Mechanisatie Broekland/Lemele C.A.V.Agrotheek Slootdorp C.Steenvoorden Bloembollenexport Hillegom DTF Deurtechniek Lemelerveld Duteweerd Mechanisatie en Constructie Lemelerveld EPDM Systems Lemelerveld Fakkert Diervoeders Heino Flynth afd. Dalfsen Frijlink & Zn Bloembollen-Groothandel Noordwijkerhout Garage van Leussen Dalfsen / Ommen Gebr. Bot Flowerbulbs en Preparatie Andijk Grolsch Hartholt Olie Heino I W A Vastgoed Lemelerveld Intermediar Groep Holland Schagen Jack Vermaire-Breezand Karsten Transport-Appelscha Kooiker van Dieren Intern transport en Landbouwmechanisatie Laag Zuthem Langedijk Lelies Hoogwoud Loonbedrijf Fokkert Lemele Niens Landbouwmechanisatie Vilsteren Museum ‘de Laarman’ Luttenberg Onings Flowerbulbs Poeldijk Rensen Agrarische Loonwerk & Grondverzetbedrijf Marienheem Salland Olie Hasselt Schouten Bercomex Kampen T & F Reclame Lemelerveld Ten Broeke assurantieen en makelaardij Lemelerveld Tielbeke Transport Lemelerveld Total Systems Mechanisatie, Constructie en Service Middenmeer Tuin Ton Alferink Lemelerveld Van Haaster- Nevada BV De Zilk Van Heerde Licht Zwolle Van Zanten Flowerbulbs-Hillegom Watter-Assen
INHOUD
Het vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector • 8 augustus 2014 Nummer 303
Nieuws
6
Korte nieuwsberichten
CNB Actueel
8
CNB plaatst crocosmia in de schijnwerper Broeierijafzet centraal op 3e actualiteitenavond CNB/KAVB
Bedrijfsovername
14 8
9
10
10
Verkopen wanneer bedrijfsovername niet mogelijk is
Zomerbloeiers
12
Zomers weer hindert afzet Glamini niet
Op pad met
14
Een dag op stap met servicemonteur Martijn Dhondt
12
14
Voorlichting
16
Alles over de accu op de elektrische heftruck
Vaste planten
18
Agapanthus weer helemaal in!
Oogst
22
22
Goede narcissenoogst Bloembollenstreek Normale oogst in Noordelijk Zandgebied en Kennemerland
Vakvenster
24
Van hot naar haar
Wereldbol
23
24
26
Nieuwe serie Wereldbol over botanische tuinen
Actueel
27
Nontox van Watter beproeft tegen Fusarium in tulp
Product en Show
28
Nieuwtjes uit de showruimte van CNB
26
28
4 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
27
29
CNB Actueel
29
CNB en KAVB organiseren drie actualiteitenavonden
Service
30
Grondbank
32
Vraag en aanbod
33
38
Bloem in beeld Gladiolenweek CNB laat veel nieuws zien
40
Laatste nieuws
43
Gezin en bedrijf
38
43
Familie Appel neemt zomerdrukte zoals het komt
44
Boomkwekerij Diospyros, voor ebbenhout en kaki-fruit
45
44
Tien vragen aan Paul Blom
46
Anthos Anthos laat Pest Risk Analysis (PRA) opstellen
48
Markt en Afzet A. Frylink & Zonen (Export) B.V.: focus op klantgerichtheid
50
45
48
46
58
Actueel Lezers schrijven
51
Vasteplantenvaria Weersomstandigheden sterk verschillend
52
Teeltadvies
56
Agenda
57
Service Citroenschillen tegen slakken Glad IJs
Hobaho Goede kwaliteit, meer zuur
62
KAVB Nieuws Nieuwtjes van en voor de KAVB-kringen en -afdelingen
51
Nieuws CNB Algemeen 10 vragen aan... Anthos Teeltadvies Hobaho KAVB
62
Fotografie omslag: René Faas
58
8 augustus 2014VISIE 5
NIEUWS
Archieffoto: René Faas
Coloss: bijensterfte in Europa omlaag
Tuinbouwtechniek sterk vertegenwoordigd op aankomende IFTF VIJFHUIZEN - Organisatoren van de IFTF Vijfhuizen melden dat de tuinbouw(technische) toeleveringsbedrijven sterk vertegenwoordigd zullen zijn op de vijfde editie vakbeurs. Maar liefst vijftig bedrijven hebben zich reeds aangemeld en vertegenwoordigen hiermee ruim een kwart van alle standhouders tot nu toe. De verwachting is dat dit aantal nog verder zal oplopen en uiteindelijk een derde van alle deelnemende bedrijven uit de Nederlandse en internationale tuinbouwtechnische hoek zullen komen. Ruim 200 bedrijven hebben reeds een stand geboekt en het totaal aantal verwachte standhouders in de jubileumeditie van IFTF zal dit jaar de 250 gaan overschrijden. Duizenden vakbezoekers uit meer dan 125 landen reizen in de week van 3 november af naar Nederland om de IFTF en de FloraHolland Trade Fair Aalsmeer te bezoeken.
BERN - Uit waarnemingen van het internationaal bijennetwerk Coloss (Zwitserland), blijkt dat in de winter van 2013-2014 de gemiddelde bijensterfte uitkomt op negen procent. Dit is het laagste sterftecijfer sinds Coloss in 2007 de bijensterfte in kaart is gaan brengen. In Nederland bleef de bijensterfte beperkt tot 8,5 procent. Het hoogste percentage van 14,1 procent kwam voor in Portugal. In Ierland, Oostenrijk, Spanje en Estland was het sterftecijfer 13 procent. Het laagste percentage kwam voor in Noorwegen en Tsjechië, waar respectievelijk 6 en bijna 6,6 procent de winter niet overleefden. De cijfers van Coloss zijn gebaseerd op de gegevens van 17.135 bijenhouders. Zij verzamelden informatie over de overwintering van meer dan 375.000 bijenvolken. Volgens Coloss is de sterfte afgenomen door een gunstig klimaat in 2013. Door het koude voorjaar kwam de ontwikkeling van insecten later op gang. De parasiet varroamijt heeft als gevolg daarvan minder generaties kunnen voortbrengen en de druk van de mijten was daarmee lager. Verder zorgde de warme zomer voor voldoende voeding voor de bijen.
LTO Commerce wordt LTO Ledenvoordeel WAGENINGEN - LTO Ledenvoordeel is vanaf 1 augustus de nieuwe naam voor LTO Commerce. Volgens de organisatie past deze beter bij de activiteiten. LTO Ledenvoordeel biedt het landelijk ledenvoordeelprogramma aan waar leden van LTO Noord, ZLTO en LLTB kosteloos gebruik van kunnen maken. De naamswijziging gaat gepaard met de lancering van een volledig nieuwe website: www.ltoledenvoordeel.nl. Totdat de nieuwe website online is, kan men nog gebruik maken van de huidige website.
Boomkwekerij beeldbank van iVerde online
Illegale Scelta op de Nederlandse markt MAARSSEN - In de Nederlandse tuinbouw maar ook in het buitenland blijkt een illegale versie van het spintbestrijdingsmiddel Scelta, toelatingsnummer 13440N, op de markt te zijn. Certis roept op attent te zijn en mogelijke aanwezigheid te melden. De kwaliteit en veiligheid van dit illegale product is onbekend. Hierdoor kunnen risico’s ontstaan voor de veiligheid en gezondheid van het eindproduct en voor gebruiker, gewas en milieu. Het illegale product heeft in de hals van de fles de merknaam Scelta voor het batchnummer geprint. Ook heeft het originele product geen batchnummer van 10 cijfers maar een combinatie van 4 karakters, namelijk 1 cijfer, 1 letter en 2 cijfers. Certis roept een ieder op, die een dergelijke fles bezit of weet hoe deze in bezit te krijgen, contact op te nemen met Certis, tel. 0346 290600, Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA), tel. 0900-0388, e-mail
[email protected] of Meld Misdaad Anoniem, tel. 0800-7000. 6 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Foto: PR
HILLEGOM - Vanaf heden is de beeldbank van iVerde beschikbaar. Deze bevat fotomateriaal van een zeer breed assortiment boomkwekerijproducten: van rozen tot en met laanbomen. Het betreft zowel close ups als sfeerbeelden, toegepast in particuliere tuinen of in het openbaar groen. De beelden zijn voor alle doeleinden te gebruiken en te downloaden. Gebruikers kunnen inloggen via www.iverde.org en dan klikken op de button Mediafiler/Beeldbank. Gebruikers van de MediaFiler van iBulb kunnen met hetzelfde wachtwoord inloggen bij iVerde en beelden onder dezelfde voorwaarden downloaden of bestellen. Geïnteresseerden die nog geen toegang hebben tot de beeldbank, kunnen zich registreren.
Gerommel met bloembollen op Schiphol SCHIPHOL - Niet alleen in de bloembollenkramen langs de Westelijke Randweg in Lisse tijdens de Keukenhof-drukte of in het voorjaar op de Amsterdamse Singel worden tulpenbollen verkocht in perioden die bloeibare eindproducten onmogelijk maken, ook op Schiphol deinst men niet terug voor dergelijke praktijken. Op 29 mei maakte een collega-bollenkweker deze foto in de taxfree zone achter de douane. Voor zover hij dat kon vaststellen waren de bollen niet voorzien van een goedkeuring (pre-inspection) door de Amerikaanse PD. Wat voor tulpen het waren laat zich raden. Nog erger is dat ook de Amerikaanse PD/douane tegen deze rommel aanlopen en de verhalen uit Amsterdam en omstreken horen met alle mogelijke consequenties van dien……
Archieffoto: René Faas
HILLEGOM - KAVB-Jong! organiseert in 2014-2015 een interessante reeks bijeenkomsten gericht op jonge ondernemers. Interessante bijeenkomsten met een leuke groep jonge ondernemers waar in een open sfeer gediscussieerd wordt. Onderwerpen voor komend seizoen zijn onder andere: • Timemanagement. Iedereen heeft 24 uur per dag, hoe ga je daarmee om? • Straatjutten. De beste ideeën liggen op straat, pak ze op en neem ze mee! • Duurzaamheidsscan. Hoe duurzaam is jouw bedrijf en hoe kan je dat laten zien? • Besluitvaardige veranderkunst. Hoe heb je invloed op je eigen beslissingen? Met de deelnemers worden tevens een aantal bedrijven bezocht. Het volledige programma is te vinden op de website van de KAVB. Aanmelden kan bij Danielle Kroes (
[email protected]) of Stan van Oers (
[email protected]).
Nieuwe deelnemer Sortimentstuin BOSKOOP - Het aantal deelnemers aan de sortimentstuin Harry van de Laar breidt nog steeds uit. Zo presenteert John. Stolwijk & Zn bv uit Boskoop vanaf heden vernieuwde soorten heesters en vaste planten. “Met onze deelname willen wij niet alleen ons bedrijf promoten, maar ook de sierteeltregio Boskoop”, aldus John Stolwijk. “Op deze manier vragen wij extra aandacht voor ons brede en vernieuwde sortiment en wekken wij interesse bij de consument. De bezoekers van deze tuin zijn voor ons heel belangrijk.” De Sortimentstuin geeft een mooi beeld van het boomkwekerijsortiment in Nederland, waarbij vooral de toepassing voor de eigen tuin centraal staat. De bezoeker ziet bomen, heesters, vaste planten, rozen, water en oeverplanten in combinaties zoals ze ook in de privé tuin te maken zijn. Inspireren, beleven en genieten staan centraal. De Sortimentstuin heeft nog plek voor boomkwekerijbedrijven die hun boomkwekerijsortiment willen laten zien. Via de stichting zijn nog enkele ovalen te huur die naar eigen ontwerp en met eigen product kunnen worden ingevuld.
Internet vooral zakelijk gebruikt door agrariërs DRONTEN - Agrariërs gebruiken internet vooral zakelijk. Dit blijkt uit een onderzoek naar het mediagebruik van agrariërs door Prosu Databased Marketing. In totaal zijn 2.525 agrariërs ondervraagd. Gemiddeld internetten agrariërs 1 uur per dag. Loonwerkers springen hier bovenuit met gemiddeld 1,5 uur per dag, waar het bij melkveehouders nog iets achterblijft (3 kwartier per dag). Daarvan wordt 1/3e van de tijd aan privé gerelateerde zaken besteed en 2/3e van de tijd aan bedrijfsgerelateerde zaken. Het internet wordt vooral gebruikt om bedrijfsgerelateerde informatie op te zoeken, e-mail te lezen en om te internetbankieren. 49 procent van de agrariërs bezoekt regelmatig de websites van de belangrijkste leveranciers. 37 procent heeft zelfs een nieuwe leverancier gevonden via het internet.
Foto: PR
KAVB-Jong! op zoek naar jonge ondernemers
Onings Holland kiest voor vernieuwing POELDIJK - In voorbereiding op het hoogseizoen in de leliehandel kiest Onings Holland voor vernieuwing. De nieuwe testresultaten van de opplanting zijn sinds 10 juli openbaar op de vernieuwde website van het bedrijf. Onings Holland uit Poeldijk speelt met haar vernieuwde website in op de behoefte aan snelle en volledige informatievoorziening. Op onings. com is bijna het volledige lelieassortiment zichtbaar, voorzien van specificaties. Met de bijna 1.200 nieuwe regels met informatie brengt Onings Holland duidelijk in beeld wat de resultaten zijn van de laatste opplanting. De resultaten worden dit jaar gevormd door 671 verschillende cultivars en 3.536 verschillende partijen in totaal. Bekijk de testresultaten. Om niet alleen online, maar ook lokaal en onderweg meer zichtbaar te zijn, heeft Onings ook een extra trailer van haar product voorzien. Daarnaast is een nieuwe assortimentsposter uitgebracht met daarop de veelbelovende soorten en de huidige toppers. Tot slot is ook de nieuwsbrief voor relaties vernieuwd.
Van den Bos publiceert testresultaten oogst 2013 HONSELERSDIJK - Van den Bos Flowerbulbs heeft de testresultaten van het Noordelijk halfrond oogst 2013 online gezet. Opvallend volgens het bedrijf is dat de aantastingen door PlAMV veel lager zijn. Door het warme voorjaar was er sprake van veel meer bloei in de proefkas. De beoordeling geeft geïnteresseerden een goed beeld van de kwaliteit van de partijen. Rond week 40 zullen de Chileense bollen oogst 2014 geplant gaan worden.
Twee nieuwe middelen toegelaten en een uitbreiding WAGENINGEN - Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) heeft twee nieuwe middelen toegelaten voor de bloembollen- en bolbloementeelt. Het betreft het middel Florissant 520 en het middel Hyperclean. Beide middelen hebben als werkzame stof natriumhypchloriet. Florissant 520 is toegelaten als bestrijdingsmiddel tegen bacteriën in water in oogstbakken, bloemfusten, bloememmers en bloemvazen. Hyperclean mag worden gebruikt als bestrijdingsmiddel van bacteriël, gisten en virussen op oppervlakten en materialen in kassen, andere teeltruimten, lege bewaar- en verwerkplaatsen van substraten, zaden, planten(delen), bloemen, knollen, bollen, groenten en fruit, echter met dien verstande dat gebruik niet is toegestaan in kassen en teeltruimten tijdens de teelt, noch in ruimten waarin plantaardig materiaal is opgeslagen. Het Ctgb heeft een uitbreiding verleend voor Amistar Top. Dat mag nu ook worden gebruikt in onder meer de teelt van bloemisterijgewassen, vaste planten en buxus. 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 7
CNB ACTUEEL
Van 18 tot en met 22 augustus organiseert CNB voor de eerste keer de CNB-crocosmiaweek. Initiatiefnemer en stimulator van deze productweek is Willem Heemskerk van Kwekerij Davelaar uit Woudenberg, die een naam heeft opgebouwd als teler en veredelaar van crocosmia.
CNB plaatst crocosmia in de schijnwerper Tekst: Wim Ciggaar Fotografie: René Faas
V
olgens de Utrechtse teler is het een goede zaak dat CNB dit soort weken organiseert en daarmee een podium biedt voor productpresentaties, zoals die recentelijk ook voor calla’s en gladiolen hebben plaatsgevonden. Dan moet zoiets ook voor crocosmia mogelijk zijn, zo redeneerde Heemskerk en trok bij Paul Peters, manager bemiddeling bij CNB, aan de bel. En met succes, de beoogde week stond nog open in de evenementenkalender en het product crocosmia is voor de CNB-bemiddeling geen onbekend product.
rotondes), de gele ‘George Davison’, de tweekleurige ‘Emily Mackenzie’, de rode ‘Red King’ (ook wel de officiële montbretia genoemd), de karmijnrode ‘Carmine Brilliant’ en de grootbloemige, oranjekleurige ‘Babylon’ die met name voor de droogverkoop geschikt is. De meest veelbelovende die we hopen te laten zien is ‘Ministar’, een tweekleurige die speciaal bestemd is voor de potcultuur, de robuuste ‘Karin’ (donkerrood met gele vlam) en de eveneens robuuste gele ‘Suzannah’. Daarnaast hebben we dan nog ‘Pride of Plantion’ die speciaal geschikt is voor de verkoop van de bessen. Bij crocosmia is de bes naast de bloem net zo belangrijk. Die wordt vanaf half augustus veel gebruikt voor de boeketterie.”
EIGEN POSTZEGEL Ook bij de verdere opzet van de crocosmiaweek werd Willem Heemskerk nauw betrokken. “Wij hebben onze eigen relaties zelf aangeschreven en speciaal voor deze uitnodiging een postzegel laten maken met een bloeiende crocosmia (de gele Columbus). Daarnaast heeft CNB de klanten van Hein Lommerse en René Schrama benaderd en hebben we samen een uitnodiging verzonden naar collega-kwekers om aan de show mee te doen. Het is nu afwachten hoe de reacties zijn. Tijdens de week ben ik zelf op maandag en donderdag hier en op de overige dagen hoop ik, dat de collega-kwekers en CNB-vertegenwoordigers er zullen zijn om belangstellenden te woord te staan.”
VEREDELING Volgens Heemskerk telt ons land een zevental crocosmiatelers en een veelvoud daarvan houdt zich bezig met de bloemproductie. Vijf
en negentig procent van de omzet van kwekerij Davelaar, die gerund wordt door zoon Martijn met 65-plusser Willem Heemskerk als adviseur op de achtergrond, gaat naar de pottenbedrijven. Daarnaast houdt het bedrijf zich bezig met de veredeling. “Daar zijn we dertien jaar geleden mee begonnen na de overname van de kraam van Sjaak van Dijk. Variëteiten als ‘Ministar’, ‘Karin’ en ‘Suzannah’ zijn de eerste resultaten uit het eigen veredelingsprogramma.” Dat de kwekerij zich in Woudenberg bevindt is minder vreemd dan het wellicht lijkt. “Daar heb je veel zandgrond en weiland. Als voorteelt is weiland de beste grond die je kunt vinden. Daar komt bij dat zandgrond onze voorkeur heeft omdat we daar op geboren zijn.”
NICHEPRODUCT Crocosmia behoort tot de lonende teelten, mits er ook bloemen van gesneden worden. Wel heeft men bij de hoofdsoorten te maken met een fikse concurrentie bij de knollenhandel. De kracht van crocosmia is dat het gewas bloeit in de tuin als andere gewassen over hun hoogtepunt heen zijn. De bloeiperiode valt in de border met name in de maand september, al zijn er ook soorten die nog later bloeien. Voor de Hollandse snijcultuur is de periode begin juni tot half augustus geschikt, aansluitend gevolgd door de snij van bessen van buiten. De buitenlands geteelde bloemen zijn vanuit Kenia vanaf half februari op de veiling (‘Lucifer’). Wim Heemskerk: “Op pot is crocosmia een gewild artikel als de consument terugkomt van vakantie en de tuin opgeknapt moet worden. Dan kun je van crocosmia tot laat in het najaar een hele lange periode plezier hebben met mooie heldere kleuren en fraaie kammen en aansluitend tot diep in de winter de besproductie. Het is een goedlopend nicheproduct met een constante belangstelling en een goede toekomst.”
TOPPERS Wat kunnen die bezoekers tijdens de crocosmiaweek verwachten? “In de eerste plaats alle (product)informatie die ze nodig hebben. Daarnaast hopen wij van de honderd variëteiten die we zelf telen er zo’n twintig te kunnen showen, met het accent op het handelsassortiment. Dat hangt heel nauw samen met het extreme weer van de laatste tijd. Het ene soort groeit momenteel heel erg hard, het andere juist traag. Toppers uit dat sortiment zijn de hoge, roodoranje gekleurde ‘Lucifer’ (staat veel op 8 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Willem Heemskerk met op de voorgrond de tweekleurige, voor de potcultuur bestemde ‘Ministar’
VAN DE REDACTIE
Archieffoto: Wim Ciggaar
Groots
Broeierijafzet centraal op 3e actualiteitenavond CNB/KAVB
COLOFON
De derde CNB/KAVB-actualiteitenavond op 3 september in de CNB-mijnzaal in Bovenkarspel zal in het teken staan van de broeierijafzet en het op elkaar afstemmen van vraag- en aanbod. Na een korte inleiding door Paul Peters, manager bemiddeling bij CNB, zal FloraHolland een presentatie verzorgen, gevolgd door live interviews met een retail en groothandelbroeier. Paul Peters: “Het verhaal van FloraHolland zal dit jaar een andere insteek hebben dan voorgaande jaren. Zij hebben op basis van bestaande data een analyse gemaakt over de kleuren in tulpencultivars. In Duitsland bijvoorbeeld is er grote vraag naar gele tulpen. Op basis van de analyse komt de veiling met een voorspelling voor het komende seizoen aan de hand van tabellen en grafieken. Bij FloraHolland wil men er in de toekomst naartoe dat met broeiers afspraken gemaakt gaan worden wanneer welk soort voor welk land bestemd is. Om wat meer kracht aan het verhaal van FloraHolland te geven wordt deze presentatie gevolgd worden door een live gesprek met een retail- en groothandelbroeier. Door middel van het stellen van vragen aan de broeiers kunnen we erachter komen wat de broeiers hier het afgelopen seizoen al mee gedaan hebben en wat ze gaan doen met de voorspelling van FloraHolland. Nemen ze dit mee in hun keuze qua sortiment tulpen? Doel is om de bezoekers van deze avond handvatten mee te geven waar ze echt wat mee kunnen. Al met al een bijzonder interessante avond met een paar toonaangevende broeiers. Kijk voor de andere actualiteitenavonden op pag. 29.
BloembollenVisie is het toonaangevende, 14-daagse vakblad voor de bloembollen- en vasteplantensector. REDACTIE: Jeannet Pennings (hoofdredacteur), Wim Ciggaar, Arie Dwarswaard, Monique Ooms, Gerrit Wildenbeest en Lilian Braakman (vakredacteuren). FOTOGRAFIE: René Faas.VORMGEVING: Prepress BloembollenVisie. UITGEVERS: KAVB en CNB (U.A.). REDACTIE-ADRES: Heereweg 347, 2161 CA Lisse, Postbus 31, 2160 AA Lisse, tel. 0252-431130, fax 0252-431127, e-mail:
[email protected]. Internet: www.bloembollenvisie.nl. Tel. kantoor A. Dwarswaard: 0252-536 966. ABONNEMENTEN: (excl. 6% BTW): Nederland € 255,-- per jaar, Europa € 275,-- per jaar, buiten Europa € 305,-- per jaar. Aanof afmelden bij John Meijer, tel. 0252-431173, fax 0252-431126. Meer info over abonnementen op www.bloembollenvisie.nl. ADVERTENTIES: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, tel. 023-5714745, e-mail:
[email protected]. VERANTWOORDELIJKHEID: De redactie werkt op basis van een redactiestatuut. Aan alle artikelen en rubrieken wordt de meest mogelijke zorg besteed. Uitgevers, redactie en medewerkers aanvaarden echter geen enkele aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen die direct en/of indirect kunnen voortvloeien uit de inhoud van artikelen en/of advertenties. De redactie houdt zich het recht voor om ingezonden brieven en mededelingen niet te plaatsen dan wel te wijzigen of in te korten. Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van de uitgever. NIEUWSBRIEF: BloembollenVisie verzorgt ook een dagelijkse nieuwsrubriek op internet (www.bloembollenvisie.nl).
Een paar dagen zonder internet, telefonie en televisie kan lastig zijn. Zeker als je als redacteur internet echt nodig hebt voor je werkzaamheden. Veel mensen herkennen het gevoel wel, zeker als het nog een tijd duurt voordat het probleem opgelost is. Daar kun je best van balen, zoals ik ook deed toen de toezegging dat het donderdag 17 juli gerepareerd zou zijn niet nagekomen werd. Een dag die de boeken in zou gaan als een zwarte dag. Niemand kan het nieuws van de ramp met vlucht MH17 gemist hebben. In de auto onderweg naar huis bereikte het vreselijke nieuwsbericht mij. De hele avond en de rest van de week heb ik het nieuws gevolgd via de radio. Internet en tv is een gemis, maar dat is niets vergeleken met het verlies van de nabestaanden. Het is iets wat absoluut niet had mogen gebeuren. Door alleen het zien van zoveel leed, ga je nadenken over hoe belangrijk sommige dingen in het leven zijn: relativeren. Ook al is er nog weinig duidelijk over het onderzoek of de schuldige, er zijn vanuit de EU en de VS diverse sancties opgelegd aan Rusland. Door sancties op te leggen, kan Rusland hetzelfde doen om Nederland te raken. Een duivels dilemma noemt Herman de Boon van de VGB het. Tot dusver raken de sancties van Rusland de bloemenhandel nog niet. Maar er kunnen grote klappen vallen als dat wel gebeurt. Zo gaf Henk Westerhof van Anthos al aan dat als dat wel gebeurt, het grootste risico bij de broeierij ligt. Ook banken zijn op hun hoede, zoals de Rabobank die aangeeft dat het leveren misschien wel gaat lukken, maar dat het nog lastig kan worden om het afgesproken geld ook te krijgen. De waardedaling van de roebel is daarnaast ook niet gunstig. Op het moment gebeurt er veel in de wereld, in Europa, in Nederland en in de eigen omgeving. Meeleven met de nabestaanden is iets wat we met ons kleine landje heel netjes doen. Daarin zijn we zeker groots te noemen. Aan de andere kant moet iedereen gewoon doorwerken, hoe lastig dat soms kan zijn. Het blijkt dat de situatie rondom de ramp niet zomaar op te lossen is en het onderzoek nog een tijd zal duren. Ondertussen moeten we maar afwachten wat er gaat gebeuren in Oekraïne, en of dat nog gevolgen heeft voor de Nederlandse bloembollenhandel. Anders moet ons kleine landje groots zijn in het helpen van elkaar. Lilian Braakman 8 augustus 2014VISIE 99
BEDRIJFSOVERNAME
Een bedrijfsopvolger is niet altijd vanzelfsprekend. Zo blijkt uit gegevens van het NAJK dat voor tweederde van de bloembollenbedrijven geen opvolger voorhanden is. Een andere optie is het bedrijf te verkopen. Dat kan onder andere bij CNB Makelaardij, waar Bas Scholten en Wim Zandwijk paraat staan. Met het verkopen van een bedrijfspand komt ook een einde aan de serie bedrijfsovername. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas
E
en verkoopbord in de tuin zetten, heeft voor elke verkopende partij een andere reden. Op het moment dat er geen opvolging is voor het bedrijf en een ondernemer de pensioensgerechtigde leeftijd nadert, is verkoop een optie. Als de intentie er is om het bedrijf te verkopen, raden de teamleden van CNB Makelaardij aan om vrijblijvend contact met een van hen op te nemen. Wim Zandwijk: “Als het voornemen er is om het bedrijf te verkopen - dat kan doordat er geen opvolger is, het bereiken van de pensioenleeftijd of dat de verkoper iets anders wil doen - kunnen we samen een plan opzetten hoe het bedrijf het beste te beëindigen is. Dat kan soms door het rustig af te bouwen in een periode van een tot drie jaar, of door het direct te verkopen.”
‘Wij kunnen een complete bedrijfstaxatie leveren’
Door de veranderingen binnen CNB Makelaardij - Frans van der Geer heeft zijn taken als makelaar per 15 november 2013 overgedragen aan Zandwijk en Scholten - bestrijken de makelaars niet alleen Zuid-Holland, maar ook Noord-Holland. Daardoor kunnen ze veel meer ondernemers helpen, hebben ze kennis van de regio en is de klantenkring groter. Een groot voordeel is dat Scholten en Zandwijk zelf al een behoorlijk netwerk hebben opgebouwd als hyacintenvertegenwoordigers. Daarbij kent Zandwijk veel relaties door zijn ervaring als veilingmeester. De makelaars staan er niet alleen voor. En dat is ook wat CNB Makelaardij zo bijzonder maakt geeft Scholten aan: “Wij kunnen een complete bedrijfstaxatie leveren. We hebben een groot bedrijf achter ons staan waar veel kennis en expertise zit. Ook heeft CNB een breed netwerk. Een ander pluspunt is dat we tevens samenwerken met andere makelaars uit de regio, waaronder Siem Broersen (Anna Paulowna) en Erwin Wortel.” Zandwijk vult aan: “We kunnen alles verkopen. Van het woonhuis tot het bedrijfspand, het land en de nog aanwezige gewassen en machines door gebruik te maken van de contacten binnen CNB. Zo kan alles in een koop beklonken worden. Dat is vaak aantrekkelijker dan alles in delen te verkopen, want dan haal je de diverse krenten uit de pap.”
Wim Zandwijk, Bas Scholten en Frans van der Geer bij
‘Alles is te
VERKOOP De eerste stap is gezet als de ondernemer besluit om het bedrijf te verkopen. Vervolgens starten de onderhandelingen met het taxatierapport op tafel. De wensen en voorwaarden - ook wel de verkoopcondities genoemd - van de verkopende partij komen op tafel waarna de makelaardij een prijs aangeeft. “Alles is te verkopen, maar wel voor een juiste prijs”, geeft Zandwijk aan. Collega Bas Scholten aansluitend: “Het is net hoe het object in de markt ligt. Aan de hand daarvan baseren we een prijs die we voorleggen. Deze is marktconform en in lijn met de verkoopprijzen van vergelijkbare objecten in de regio.” De markt is op het moment positiever gestemd dan een tijdje terug, geeft Zandwijk aan. Zo is er meer vraag dan aanbod. 10 VISIE8 augustus 2014
Het daadwerkelijk verkopen kan op verschillende manieren plaatsvinden. “Soms is het pand al een langere periode verhuurd. Dan is het is wel zo netjes om het eerst aan de huurders aan te bieden. In dat geval leg je een prijs voor en kun je onderhandelen, voordat het voor iedereen te koop komt te staan”, geeft Scholten aan. “Daarnaast kun je ervoor kiezen het op inschrijving verkopen. Geïnteresseerden kunnen dan binnen vier tot zes weken een prijs opgeven. De binnengekomen enveloppen met prijzen openen wij bij de notaris. In principe heeft dan de hoogste bieder het pand gekocht, maar als de verkopende partij het bedrag toch te laag vindt, kan hij zich alsnog terugtrekken. Dit kan eventueel ook als de inschrijving nog
loopt. Daarnaast kun je het onderhands verkopen. Dit betekent dat het object in de vrije markt te koop komt. Een gedwongen verkoop komt gelukkig niet vaak voor.”
VASTGOEDPRO Communiceren is ook tijdens het verkoopproces belangrijk. Zo houden de makelaars rekening met de wensen van de verkopende partij. Zandwijk: “De een wil snel verhuizen en een ander heeft totaal geen haast. Het kan zo zijn dat iemand het huis bij het pand wil verkopen, maar nog een jaar in het huis wil blijven wonen. Zo heeft de verkoper ruim de tijd om een nieuwe woning te zoeken. Dit kunnen wij in de verkoop als verkoopconditie meenemen.
een huidig te koop staand bedrijf, inclusief woning in Noordwijk
verkopen’ Over alles valt te onderhandelen.” Naast de onderhandelingen, doet CNB Makelaardij nog meer zaken voor de verkoper. Zoals het maken van een brochure, adverteren in bladen en internet en onderhandelen met de aankoopmakelaar of de aankoper zelf. “We hebben alle noodzakelijke kennis in huis”, zegt Scholten. Zo zitten er in het team gecertificeerde makelaars en taxateurs. De makelaardij is tevens aangesloten bij beroepsorganisatie VastgoedPRO. “Hierdoor werken wij met duidelijke richtlijnen, kunnen we collectief gebruik maken van beroepsgerichte informatie zoals wetswijzigingen, maar ook over landelijk vastgoed. Tevens is het een kwaliteitskeurmerk waaraan wij voldoen”, vertelt Zandwijk. “Ook staan wij op de
shortlist bij de Rabobank. Dat is een bijzondere en betrouwbare positie.” De bedrijven die nu verkocht zijn, worden vaak overgenomen door collega-bedrijven die willen uitbreiden.
Angst dat bedrijven straks te groot zijn om te verkopen, hebben de makelaars niet. “Dan zijn de grote bedrijven van nu weer klein”, besluit Scholten.
Resumé Na het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd heeft Frans van der Geer op 15 november 2013 zijn werkzaamheden overgedragen aan zijn opvolgers: Bas Scholten en Wim Zandwijk. Ter voorbereiding op hun nieuwe taken hebben Scholten en Zandwijk een opleiding gevolgd, die Scholten reeds heeft afgerond terwijl Zandwijk zich een vergevorderd stadium bevindt. Omdat Van der Geer 45 jaar ervaring heeft, werkt hij nog twee dagen per week als adviseur bij CNB Makelaardij. De administratieve ondersteuning neemt Sandra Bouckaert voor haar rekening. Zij maakt het team compleet.
8 augustus 2014VISIE 11
ZOMERBLOEIERS
‘Zomers weer nauwelijks va Theo van Aanholt was er altijd al van overtuigd: er zou een grote markt zijn voor korte gladiolen. De weg er naar toe bleek ech-
De karaktereigenschappen die we ontdekten, hebben we gebruikt in de veredeling. Dat resulteerde het eerste jaar al in 6.000 kruisingen.”
ter langer dan gedacht. Veredelingsactiviteiten gaven niet het gewenste resultaat. Pas jaren later werd Glamini gevonden, het succesproduct van kwekersvereniging Forever. Gebr. Paarlberg uit Sint Maarten oogst deze zomer weer zo’n 8 miljoen stelen die gretig aftrek vinden bij de retail. Tekst: Jeannet Pennings Fotografie: René Faas
E
ind juli strijken we neer op het perceel waar de kraamkamer staat opgeplant van kwekersvereniging Forever. Hier wordt kritisch geselecteerd en verder uitgetest. Een zaailing moet een aanvulling zijn op of een verbetering zijn van het reeds bestaande assortiment. “Dat betreft zo’n vijftig commercië-
le soorten van het grootbloemige type gladiolen, en zo’n dertig Glamini’s”, vertelt CNB-vertegenwoordiger Theo van Aanholt. Onder zijn auspiciën werd in 1998 kwekersvereniging Forever opgericht. “Ik had op dat moment het inzicht dat er op een andere manier veredeld moest worden in de gladiolen: grootschaliger. Een idee dat werd ingegeven door wat we in de leliesector zagen gebeuren. We hebben alle beschikbare gladiolen verzameld en een database aangelegd van de bijbehorende gegevens.
BOS TULPEN De veredelingsschema’s die Forever vandaag de dag maakt, komen volgens Van Aanholt in feite zo uit de computer rollen. De drie participerende bedrijven - De Geus-Troost en Gebr. Paarlberg uit Sint Maarten en Mts Oud-Koper uit Wervershoof - hebben daarmee een belangrijke stap gezet in de professionalisering van de gladiolenveredeling. Een apart hoofdstuk daarin vormen de Glamini’s, die zich het beste laten omschrijven als korte, grootbloemige gladiolen. Van Aanholt: “Van begin af aan heb ik het idee gehad dat we op zoek moesten naar een gladiool die korter was. De gemiddelde bloemenconsument heeft geen ruimte in huis voor een grote vaas. Als we het volume van een bos tulpen zouden evenaren, zouden we onze markt enorm kunnen vergroten. Er bleek echter één probleem: alles wat we in de veredeling naar klein brachten, was minder sterk en gaf problemen in de teelt.”
Theo van Aanholt (links) en Eduard Paarlberg: ‘We willen alleen topkwaliteit op de markt brengen’ 12 VISIE8 augustus 2014
n invloed op afzet’ Anders werd het toen de kwekers jaren later in een zaaisel uit twee Amerikaanse soorten bij toeval op iets kleins stuitten. “Deze gladiolen waren blijven staan tijdens het koppen. De kleine typen kwamen voort uit grootbloemige gladiolen en hadden dezelfde sterke eigenschappen.” De vondst werd opgepakt, verder uitgebreid en uiteindelijk als Glamini in de markt gezet. Inmiddels ruim tien jaar geleden.
‘Er staat duidelijk Glamini op de emmers, dat is voor ons het belangrijkste. Je moet als merknaam bekend zijn’ Van Aanholt had verwacht te moeten concurreren met de Nanus, een reeds bestaande kleinbloemige gladiool, maar Glamini bleek een veel langere houdbaarheid te hebben. “We hebben het product doorontwikkeld om een goed vaasleven (minimaal zeven dagen) te krijgen. Dat geeft ook een langere bloei in de tuin. Daarnaast heeft Glamini een lagere lichtbehoefte, het product bloeit snel (65 tot 70 dagen), is sterk, waait niet om en is veel minder trips- en ziektegevoelig.”
BLOEMPRODUCENT Van het assortiment Glamini worden de knollen door de leden van Forever geteeld en in de markt gezet: 60 procent is bestemd voor de snijproductie en 40 procent voor de droogverkoop. Daarnaast treedt Forever zelf op als bloemproducent. Alle Glamini’s voor de snijproductie zijn ondergebracht binnen de kwekersvereniging. Een bewuste keuze volgens Van Aanholt. “We wilden uitsluitend goede kwaliteit in het circuit brengen”, legt hij uit. “De markt is kritisch, er mag niets op aan te merken zijn. Dat lukt alleen als je het allemaal zelf doet. Bovendien moesten we de markt klaar maken voor ons nieuwe product.” Daarmee doelt de gladiolenspecialist op de denkwijze van afnemers die moest veranderen. “Een korte gladiool is nu eenmaal in productie bijna net zo duur als een grote gladiool. Dat verhaal kun je aan een bloemenkoper niet uitleggen.” In het streven naar optimale kwaliteit en een zo laag mogelijke kostprijs werd de bloemenoogst van de Glamini’s een aantal jaren geleden gemechaniseerd. Met de aanschaf van een imposante machine vindt de verwerking nu deels op het land plaats. Op dit moment
draait de machine - waar ruim tien man personeel omheen loopt - op een perceel in Groote Keeten. “Eind juni is de oogst van start gegaan, twee weken eerder dan normaal. Dat pakt super uit. We hadden nu al een miljoen Glamini’s weg op het moment dat we vorig jaar begonnen. Dat zorgt voor een betere spreiding in de afzet. Afgelopen twee jaar waren de zomerbloemenprijzen slecht door het late seizoen. Alles moet dan in een kortere periode van de hand. Wij hebben vorig jaar ook bloemen moeten weggooien, omdat we ze niet tegen elke prijs willen verkopen op de klok.”
AANBOD STUREN In de periode tot tweede week oktober worden zo’n 8 miljoen Glamini’s geoogst die via Jaap Houwer van FloraHolland Connect worden verhandeld. Slechts een kleine hoeveelheid komt voor de klok. “Iedere dag een of twee karren op vier bloemenveilingen, waaronder Rhein-Maas. Daarmee blijft het product onder de aandacht en proberen we een hogere prijs te realiseren dan in de bemiddeling. Dat schept een goede uitgangspositie. Of dat ook lukt? Ja meestal wel. Vanmorgen brachten gladiolen gemiddeld 85 cent per bos op en noteerden wij €1,30. Dat is uitzonderlijk goed. Feit is dat grootbloemige gladiolen meer onderlinge concurrentie hebben en wij het aanbod helemaal zelf kunnen sturen.” De bloemenprijzen zijn volgens Van Aanholt tot nu toe goed. “Vooral door het relatief vroege seizoen en het aanbod dat daardoor gestaag groeit.” De zomerse temperaturen leveren volgens hem geen problemen. “Het weer heeft hooguit drie procent invloed op de prijs. Uiteraard is dat wel afhankelijk van het afzetkanaal. Onze Glamini’s komen in supermarkten terecht en daar komt de klant evengoed wel, ook met zomers weer.” C1000, Plus, Vomar en Dirk van den Broek zijn de grootste Glamini-afnemers in Nederland. Daarnaast zijn België, Duitsland en Polen belangrijke afzetmarkten. “Wij telen tien tot twaalf soorten Glamini voor de bloemproductie om onze afnemers het hele seizoen van de juiste kleurenmix te kunnen voorzien. De cultivars gaan allemaal op kleur de markt in, op naam heeft geen zin. Wij verkopen drie tot vijf kleuren in een emmer en zo wordt het ook in de winkel verkocht. Er staat wel duidelijk Glamini op en dat is voor ons het belangrijkste. Je moet als merknaam bekend zijn. Het is onze verantwoording om de juiste soorten te leveren en te voldoen aan de criteria, waarvan houdbaarheid veruit het belangrijkste is en daar veredelen wij op. Wij zijn dan ook erg blij dat steeds meer retailers uitbloeiproeven doen. Dat is de beste reclame die je hebben kan.” 8 augustus 2014VISIE 13
OP STAP MET
SERVICEMONTEUR MARTIJN DHONDT:
‘Het is me nog nooit niet gelukt’ Het werk van een servicemonteur is geen dag hetzelfde. En dat is een van de redenen waarom Martijn Dhondt het beroep zo leuk vindt. Voldoening van zijn werk haalt de 38-jarige uit tevreden klanten. Want niets is zo fijn als een machine die weer naar behoren werkt. Tekst: Lilian Braakman Fotografie: René Faas
V
eel vakmensen kennen het probleem wel: hard aan het werk en dan opeens begeeft een machine het. Vooral in de topdrukte is dat geen prettige bijkomstigheid. Maar de kwekers, exporteurs, veilingen en andere vakgenoten zijn juist blij als Martijn Dhondt - servicemonteur en projectmanager bij Total Systems - op de dam staat. Martijn: “Er is nog nooit iets geweest dat ik niet kon maken.” Nog prettiger voor de klant, bij een storing gaat hij pas weg als de klus klaar is. “Er is geen dag hetzelfde. Het ene moment sta je bij een bollenkweker of bij een tulpen/leliebroeier op de veiling in Aalsmeer. Maar ook bij een wormenkweker moeten wij soms iets installeren en of onderhoud plegen.” Martijn heeft diverse soorten diensten. “Eens in de zoveel weken heb ik storingsdienst op zaterdag. Is er dan een storing, kan het zo zijn dat ik direct heen moet. Dan kan hier in de buurt zijn, maar ook aan de andere kant van het land. Doordeweeks zou je ook storingsdienst kunnen hebben, of onderhoud plegen zoals vandaag.” Niet alleen in Nederland is Martijn aan het werk. Hij reist over de hele wereld om dingen te repareren of te installeren. Daarnaast begeleidt hij grote projecten. Daar zit voor hem ook de uitdaging. De ochtend begint om zeven uur ’s ochtends 14 VISIE8 augustus 2014
in ’t Zand in Noord-Holland. Op dat moment weet Martijn ook welke richting hij op moet: de Noordoostpolder. “Er zit een GPS in de bus zodat ze op kantoor weten waar ik ben. Als er bij mij in de buurt een probleem is, kan ik daar als eerste zijn om het op te lossen. Het kan ook wel eens voorkomen dat ik in mijn woonplaats begin en eindig in Limburg. Dan ben ik niet voor het avondeten thuis.” Bij aankomst bij het eerste bedrijf, zoekt Martijn direct een medewerker op die het probleem van de machine kan uitleggen en de wensen. Na even te hebben overlegd, rijdt hij de bus naar binnen en gaat de overal aan. “Ik kijk altijd eerst even wat er loos is. Soms is het maar een klein dingetje, dat zo is verholpen. Het is dan effectiever als ik dat meteen aanpak, dan dat ik eerst alle spullen uit de bus haal”, geeft Martijn aan voordat hij aan de slag gaat. Een monteur werkt vaak alleen. “Met grote projecten ben je soms met zijn tweeën. Dat is net wat makkelijker. Ook als we bijvoorbeeld een hele nieuwe lijn moeten installeren.” Het alleen werken vindt Martijn niet erg. Hoe hij precies weet welk draadje bij welke functie hoort, leert hij vooral in de praktijk en door middel van cursussen. “Vaak zit er in de bedieningskastjes een beschrijving van hoe het apparaat werkt. Als dat er niet bij zit, is het soms wel zoeken. Soms veranderen eigenaren zelf wat aan het systeem. Dan moet je eerst alles weer aanpassen op de manier zoals het hoort. Als ik iets wil overleg-
gen of er komt een nieuwe storing binnen, stop ik mijn telefoon tussen de oordoppen en dan kan ik bellen en werken tegelijk.” Zo doet hij dat ook bij het eerste bedrijf, waar hij onder andere enkele instellingen aanpast en een nieuwe sensor plaatst.
OPLOSSINGGERICHT Met de middag is hij klaar en gaat naar de volgende klus, ook in de Noordoostpolder. “Dat proberen we wel zo een beetje te plannen”, vertelt Martijn. “Ik probeer altijd oplossinggericht te werken. Daarom denk ik vaak mee met een klant. Soms willen ze iets wat eigenlijk niet kan. Dan probeer je het toch te maken.”
‘Als je de machine hebt gemaakt, is de klant altijd tevreden’ Ondertussen komt hij aan bij bedrijf nummer twee. Na even gekeken te hebben pakt Martijn wat spullen en gaat aan de slag. Het is een klusje van pak ‘m beet een kwartier. Omdat hij vanavond toch wil proberen om op tijd thuis te zijn, eet hij onderweg naar Almere zijn brood op. Martijn werkt al vijf jaar bij Total Systems. Daarvoor was hij servicemonteur bij Jongejans Luchttechniek uit Den Helder. Tijdens zijn jeugd en in zijn vrije tijd heeft Martijn ook vaak in de bollen gewerkt. “Dat heb ik altijd leuk gevonden.” Zo kwam hij ook bij Total Systems terecht toen er bij Jongejans geen werk meer voor hem was.
TEVREDEN In Almere aangekomen gaat Martijn weer direct aan de gang. Hij komt een band maken en
een aandrijfrol vervangen. Dat soort materialen heeft hij standaard in zijn bus liggen. Daarnaast heeft de handige monteur in zijn bus een lift gemaakt om de gereedschapskar eruit en in te tillen. “Dat heb ik zelf bedacht omdat de kar ongeveer 120 kilo weegt. Nu hoef ik hem er niet elke keer uit te tillen, want dat kan best vaak voorkomen op een dag.” Waar
een monteur geen last van moet hebben, is hoogtevrees. Er wordt namelijk vaak op grote hoogte gewerkt vanaf een ladder. Maar dat staat Martijn niet in de weg. “Als een machine niet meteen weer werkt, schiet Martijn niet in de stress. Dan drink ik een kop koffie, want na de koffie gaat alles beter en werkt het wel. Wat ik al zei: het is me nooit niet gelukt.
Dat is ook het leukste aan dit beroep. Als je een machine na een storing of defect hebt gemaakt, is de klant altijd tevreden. Zelf ga je dan ook met een voldaan gevoel naar huis, want je hebt je taak volbracht.” Met zo’n gevoel wordt ook deze dag op stap met servicemonteur Martijn afgesloten.
8 augustus 2014VISIE 15
VOORLICHTING
Accu’s belangrijk en kostbaar ond De elektrische heftruck is op veel bedrijven onmisbaar. Cruciaal onderdeel van die heftruck is de accu. Juist in een drukke tijd is het belangrijk dat de accu zijn werk goed blijft doen. Daar is aan
kg) moet lasten van 1.800 kg van de vloer opnemen en 50 m verder op een gemiddelde hoogte van 150 cm stapelen.
te rekenen, en goed mee om te gaan, zo maakt Rik Vasen in dit
Energieverbruik: a. Voor het rijden: 1. Leeg: 150 x 3,5 x 50/1.000= 26,25 Wh
artikel duidelijk.
2. Belast: 150 x 5,3 x 50/1.000= 39,75 Wh b. Voor het heffen (vorken 300 kg): 1. Bij het opnemen -10 cm heffen: 1⅓ x 2,1 x 1= 2,80 Wh 2. Bij het stapelen op 1,50 m: 1⅓ x 2,1 x 15= 42 Wh Totaal benodigd 110,80 Wh Per uur moeten twintig pallets gestapeld worden. Per achturige werkdag zal dan het energieverbruik bedragen: 8 x 20 x 110,8 Wh = 17.728 Wh = 17,73 kWh. Voor een 72 Volt-truck is er dus een capaciteit nodig van 17.730/72 = 246 Ah. Bij het bepalen van de benodigde batterijcapaciteit moet in de afweging het volgende worden meegenomen: a. De kosten per afgegeven kWh zijn het laagst als de batterij dagelijks voor 85% ontladen wordt (zie figuur 6).
De tractiebatterij van de elektrische vorkheftruck kan door juist onderhoud lang meegaan Tekst: Rik Vasen Fotografie: DLV
O
p een bloembollenbedrijf rijden tijdens het seizoen veel heftrucks rond. Vanwege de kans op ethyleenschade wordt veel gewerkt met elektrische heftrucks met tractiebatterij. Deze heftrucks moeten dan wel voldoende capaciteit en voldoende inhoud hebben. Niets is zo vervelend als tijdens enorme drukte met een lege heftruck stil te komen staan. Wat moet de capaciteit zijn van een tractiebatterij zodat de heftruck zijn taak kan blijven vervullen, hoeveel kWh kost het om de batterij te laden en wat doe je als de capaciteit te klein is?
BENODIGD BATTERIJVERMO GEN Het is op een vrij eenvoudige manier mogelijk om bij benadering te bepalen welk batterijvermogen voor het verrichten van een taak nodig is. Hiervoor moeten wel de volgende gegevens beschikbaar zijn: a. Complete beschrijving van een cyclus, dat wil zeggen: 1. gewicht van de last 16 VISIE8 augustus 2014
2. gemiddelde hoogte voor het opnemen en afzetten van de last 3. gemiddelde rijafstand heen en terug, met of zonder last b. Het aantal cycli, dat per dag moet worden uitgevoerd. Het energieverbruik van elektrische heftrucks kan opgegeven worden met de volgende waarden: a. Rijden: voor het rijden van 1 ton over 1 km is 150 Wh nodig. b. Heffen: voor het 10 cm heffen van 1 ton is 1⅓ Wh nodig. Bij het berekenen van het energieverbruik voor het rijden moet behalve het gewicht van de last ook het gewicht van de truck met batterij meegenomen worden. Bij het berekenen van het energieverbruik voor het heffen moet naast het gewicht van de last ook het gewicht van onder meer de vorken en het hefraam meegeteld worden. Dit varieert van 200 tot 600 kg, afhankelijk van het hefvermogen. Voorbeeld: Een tweetons truck (gewicht met batterij 3.500
b. Gedurende de levensduur neemt de batterijcapaciteit af. Aan het eind van de levensduur bedraagt de batterijcapaciteit 80% van de nominale capaciteit. Om de batterij gedurende de gehele levensduur goed te kunnen gebruiken, moet hier rekening mee worden gehouden. Om deze reden wordt de benodigde capaciteit in het voorbeeld 246 x 0,8 = 308 Ah. Deze berekening is nodig om een indicatie te krijgen van de benodigde batterijcapaciteit. Zo zal in het voorbeeld een batterij met een capaciteit van 250 Ah in de eerste jaren wel voldoen, maar daarna zal een tekort optreden. Zou in deze heftruck een batterij met een capaciteit van 350 Ah ondergebracht kunnen worden, dan verdient dit de voorkeur.
erdeel elektrische vorkheftruck Het verlies aan capaciteit van de batterij kan zijn ontstaan als in het verleden de batterij veel te diep werd ontladen, soms tot 100%. Dit merk je de eerste twee tot drie jaar niet, maar daarna treedt zeer snelle slijtage op, met als gevolg capaciteitstekort. Met de komst van de batterijbewaker behoort te diep ontladen van tractiebatterijen tot het verleden, tenminste als de bewaker goed is afgesteld.
ENERGIEVERBRUIK TRACTIE BATTERIJEN Het aantal kWh uit dat uit het net wordt opgenomen, is op een eenvoudige wijze te berekenen. Ga hiervoor uit van de energie die in de batterij opgeslagen wordt. Voorbeeld: Een batterij van twintig cellen heeft een nominale spanning van 40 V. Als deze batterij samengesteld is uit cellen met een capaciteit van 250 Ah, dan is in de batterij opgeslagen 40 x 250 = 10.000 Wh = 10 kWh. Als de batterij deze energie heeft afgegeven moet bij het laden rekening gehouden worden met het laadrendement. Dit bedraagt voor loodbatterijen 0,75. De gelijkrichter moet dus opleveren: 10/0,75 = 13,3 kWh. Ook de gelijkrichter leidt verliezen bij de omzetting van de wisselstroom uit het net naar in voor de lading geschikte gelijkstroom. Het rendement van laadgelijkrichters bedraagt 0,75. Uit het net wordt dus opgenomen: 13,3/0,75 = 17,8 kWh. Dit is de hoeveelheid energie benodigd voor het laden van een volledig ontladen batterij. Zoals echter hiervoor uiteengezet is, verdient
het aanbeveling de batterij niet meer dan 80% te ontladen (s.g. 1.130). In dit geval zal dan slechts nodig zijn 0,80 x 17,8 = 14,24 kWh. Opgemerkt moet worden dat bij deze berekening is uitgegaan van tractiebatterijen met acrylbuisjes en daramic-separatoren. De toepassing van andere materialen geeft een energieverbruik dat 10% hoger ligt, dus 14,24 x 1,1 = 15,66 kWh. Worden intelligente computergestuurde hoogfrequent gelijkrichters toegepast, dan is het energieverbruik lager. In de praktijk is gebleken dat er een besparing van 20% te bereiken is.
TUSSENLADING GEVEN Een tussenlading is een lading die buiten de normale laadperiode, tijdens een rustpauze, aan tractiebatterijen wordt gegeven. De bedoeling hiervan is dat de dagtaak van de elektrische truck hiermee wordt verlengd. ‘Is een tussenlading zinvol of slijt de batterij versneld?’, zijn vragen die steeds weer worden gesteld. Het antwoord is eenvoudig: ‘Ja het kan zinvol zijn en de batterij slijt niet sneller als tussenladingen op de juiste wijze worden toegepast’. Een tussenlading wordt gegeven als de capaciteit van de batterij niet toereikend is om de dagtaak met de elektrische truck te realiseren. Het vergt een extra handeling en vraagt derhalve tijd om bijvoorbeeld tijdens de lunchpauze de truck naar de lader te rijden, de batterij aan de lader te koppelen en vervolgens weer op te halen en te ontkoppelen. Is er echter net wat capaciteitstekort dan kan een tussenlading nuttig zijn. Een batterij van bijvoorbeeld 600 Ah geeft bij
80% ontlading een capaciteit van 480 Ah effectief. In de lunchpauze van bijvoorbeeld 30 minuten zal de lader circa 25 Ah capaciteit aan de batterij toevoegen. Dit betekent dat er circa 15 minuten langer gewerkt kan worden. De batterij slijt niet doordat de gasspanning niet wordt bereikt.
HYBRIDETREKKER Een voorbeeld van het goed toepassen van tussenladingen is de Hybride-trekker. Deze trekker is voorzien van een brandstof- en elektromotor. Op Schiphol rijden veel van deze trekkers rond die de bagage van en naar de vliegtuigen verzorgen. Binnen worden de batterijen gebruikt en buiten de dieselmotor. Tijdens het rijden buiten wordt de batterij door de brandstofmotor weer iets geladen. Een bewijs dat de tractiebatterijen niet versneld slijten in deze toepassing, is de levensduur. De batterij van de hybride-trekker behaalt een levensduur van acht tot tien jaar. Een normaal patroon dus.
BEPAAL CAPACITEIT Eigenlijk moet de batterijcapaciteit zodanig zijn dat tussenlading niet nodig is. Bij de aanschaf van een nieuwe truck moet de juiste capaciteit van de batterij bepaald worden. Als u denkt de truck in de praktijk zwaarder in te zetten, dan is het verstandig een zwaardere batterij aan te schaffen. Het voorkomt extra werk en dus extra tijd. Let hier dus goed op bij de aanschaf van de truck. Het vooraf maken van een energieplaatje zoals hiervoor beschreven, is dus zeker de moeite waard. 8 augustus 2014VISIE 17
VASTE PLANTEN
Agapanthus weer helemaal De vasteplantensector heeft het nog steeds moeilijk. De economische crisis laat de sector niet ongemoeid, hetgeen zich uit in afnemende vraag, kleinere marges en een verschralend assortiment. In die context belichten een aantal vasteplantenkwekers in BloembollenVisie hun bedrijf. In deze derde aflevering is dat P.J.H Zonneveld BV uit Voorhout. Tekst: Wim Ciggaar Fotografie: René Faas
H
et in Hillegom gevestigde bedrijf werd zo’n 25 jaar geleden opgericht door Piet Zonneveld, alias Piet Panthus en is gespecialiseerd in de teelt van een –de naam zegt het al– breed assortiment Agapanthus. Het is een echt familiebedrijf waarin naast vader Piet ook zoon Robin (26) werkzaam is. Aanvankelijk als vakantiekracht, maar na zijn opleiding Plantenteelt aan het Rijnsburgse Wellantcollege als vaste medewerker en beoogd bedrijfsopvolger. Naast de teelt van zo’n 300 variëteiten Agapanthus in het meer exclusieve genre (niet de alledaagse snij- en potsoorten) omvat het teeltplan zaaigoed van andere vaste planten voor de mondiale export, zoals Mirabilis, Echinacea, Gypsophila, Kniphofia en Eryngium.
POT EN LANDPLANTEN Op het bedrijf wordt zowel op potten als in de vollegrond geteeld. Robin: “We telen als landplant wanneer het gaat om afzet van de ondergrondse delen (wortelgestel) en op potten voor de afzet op voornamelijk de Nederlandse
tuinmarkt. Bij de landplanten varieert het van tweeneuzen tot volledige pollen voor de export wereldwijd en de snijcultuur in Nederland.
‘Kwaliteit staat bij ons hoog in het vaandel’ De landplanten worden voornamelijk aan bloembollenexporteurs verkocht die ook over spoelfaciliteiten beschikken voor de export naar Amerika, Japan et cetera. De teelt vindt plaats op zand en dan met name de hele lichte zandgronden rond het bedrijf (Hillegom/ Lisse). Een plant wordt meestal twee tot drie jaar op hetzelfde perceel geteeld, gevolgd door één seizoen wisselteelt met zaaigoed, nadat het land van zelf bereide compost is voorzien, eventueel met wat gier aangevuld.
BEWUSTE KEUZE De belangrijkste teelt is die van Agapanthus (in de volksmond Afrikaanse lelie genoemd) en die van het zaaigoed. Dat gebeurt op een teelt-
Een impressie van de open dagen die ook dit jaar weer veel liefhebbers trokken 18 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
oppervlakte van zo’n 4 hectare. Robin: “Dat is een bewuste keuze en afgestemd op de beurzen en markten waaraan wij deelnemen, aangevuld met pioenrozen en seizoensgebonden producten als Eremurus en Allium. Wij richten ons op het hogere tuinmarktensegment in Nederland, zoals Bingerden, TuinIdee, Floraliën, Bloem en Tuin en de Agapanthus-dagen in Arnhem, maar ook het Belgische Beervelde en onze eigen Piet Panthusdagen. Die zijn in het laatste weekend van juli geweest. Bezoekers konden de lezing van vader Piet bijwonen, er waren rondleidingen over het bedrijf, bezichtigingen van de selectietuin, maar ook de particuliere verkoop van diverse, wat meer exclusieve soorten. De belangstelling was niet alleen zeer goed, maar bovendien zeer gericht met vooral de echte tuinliefhebbers, ook uit landen als België,Frankrijk en Duitsland.”
GROEISEIZOEN Over het verloop van het groeiseizoen tot nu toe maakt Robin zich geen zorgen. “Het loopt goed allemaal. We hebben een zachte winter gehad waardoor de Agapanthus gemakkelijk kon overleven en precies op onze eigen open dagen in volle bloei stond. Wat dat betreft hebben we te maken met een product wat goed tegen zon en warmte bestand is. De rooitijd begint bij ons eind september met de meeste afzet in die periode naar de snijkwekers. De grond is dan nog warm zodat de planten een eerste worteltje kunnen maken voor het daaropvolgende seizoen. Aansluitend volgt het seizoen van de cappers en de export en staan we tot begin april volop Agapanthus te verhandelen, scheuren en delen. Vanaf maart komen de eerste marktlui weer langs om pollen te kopen teneinde die op markten aan te bieden. Rooien doen we zowel op afroep als op voorraad.
in! Dat is soortgebonden. Sommige soorten zijn zo weg, andere kunnen gemakkelijk vijf maanden goed bewaard worden, zolang het maar droog blijft.”
VERNIEUWING Afstemming van vraag en aanbod is ook bij Agapanthus lastig. Voor de meer exclusieve soorten is het geen probleem, maar de handelssoorten zijn een beetje weersgebonden. Een mooi voorjaar met warm weer doet goed verkopen, in een koud voorjaar met slecht weer loopt het wat minder. Robin: “We proberen dan ook elk jaar op de beurzen met wat nieuws te komen. Een heel leuk product om op beurzen uit te testen was het afgelopen jaar Eucomis (kuiflelie). Dat sloeg zo goed aan, dat we het ook op potjes zijn gaan telen om op markten in de zomer af te zetten. Daarnaast houden we ons op het bedrijf bezig met de veredeling van Agapanthus. Een tijdrovende bezigheid, want van zaad tot bloem heb je vier jaar nodig en dan nog is het maar de vraag of het mooi is. Het is dan ook iets wat hobbymatig gebeurt bij mij thuis in de achtertuin. Eer je een flink partij van een goed soort heb ben je tien jaar verder. Professioneel veredelen is te tijdrovend en kost teveel geld. Onze nieuwe soorten die nu op de markt gaan komen zijn projecten van tien jaar oud. De eerste is Senna, een aanwinst met zwarte stelen en bloemen die tegen zwart aanzitten. Tweede nieuwkomer is Windelbrook, een fijner gebouwd soort met niet al te hoge bloemen die zeer diepblauw zijn en onwijs veel bloemen geeft. Het trio wordt gecompleteerd door Duivenbrugge White, een zeer hoge, witte Agapanthus en een perfect soort voor de snij. Blijft lang op de vaas staan en blijft ook mooi.”
EIGEN PLAN Marktveranderingen worden op het bedrijf wel gevolgd, maar Piet en Robin Zonneveld trekken vooral hun eigen plan. “We proberen altijd vernieuwend te zijn door nieuwe, seizoensgebonden producten aan te prijzen, maar hebben bovenal kwaliteit hoog in het vaandel staan. Ook heel belangrijk vinden we mensen de juiste informatie te verstrekken, zodat ze meerdere jaren plezier hebben van een plant en we het jaar erop ook de buren als klant mogen verwelkomen. Teleurstelling bij de mensen voorkomen, daar staan we eigenlijk een beetje voor. Een mooi product verkoopt zichzelf.”
BEMIDDELING Bij de verkoop wordt veelal een beroep gedaan op de bemiddeling van CNB New Plants, Hobaho of Compass, al komt ook de rechtstreekse handel voor. Dat geldt met name voor
Robin Zonneveld: ‘Professioneel veredelen is te tijdrovend en kost teveel geld, dus moet het hobbymatig’ klanten die iets exclusiefs zoeken en zelf langs komen. Zestig à zeventig procent van het aanbod wordt afgezet via de bloembollenexport, de rest is voor de snijkwekers bestemd en de hobbymarkten. In verband daarmee doet het bedrijf veel aan eigen promotie. Robin: “Zo hebben we een goed lopende website (www. agapanthus.nl) , staan we meerdere keren met artikelen over Agapanthus in tuinbladen, doen we veel aan markten mee, hebben we eigen posters en houden we meerdere lezingen per jaar bij echte grote tuinclubs. Daarnaast nemen we ook elk jaar deel aan de speciale Agapanthus-keuring van de KAVB.”
SNIJPRODUCTIE Overigens houdt het bedrijf zich ook zelf bezig met de snijproductie. In de zomermaanden worden er zo’n 80.000 stelen gesneden. Een deel gaat naar de veiling, een deel wordt opgepot en is bestemd voor de handelaren die de meer exclusieve bloemenwinkels voorzien van het betere assortiment met kleuren die variëren van heel zuiverwit tot licht- en diepblauw en tegen zwart aan. De bloemen worden in de
winkel zowel als monobos verkocht, als in het gemengde boeket verwerkt of andere vormen van bloemsierkunst.
TOEKOMST Over de toekomst van de Agapanthus en die van het eigen bedrijf maakt Robin Zonneveld zich weinig zorgen. “Agapanthus is een product dat heel erg in opmars is na geruime tijd uit de gratie te zijn geweest. Dat is mede te danken aan onze aandacht en de nieuwere en betere soorten die wij op de markt gezet hebben. Het is een hele mooie zomerbloeier die lang staat te bloeien en waar je lange tijd van kunt genieten, mits je ‘m goed kunt laten overwinteren. Zelf doen we er altijd een dik pak stro op en consumenten adviseren we altijd het product in de kuip te laten staan en vooral droog in de schuur te zetten. En op het eigen bedrijf loopt het eveneens allemaal goed. We worden veel gevraagd op tuinbeurzen en omdat wij heel veel nieuwe soorten kunnen introduceren hebben we elk jaar wat nieuws te bieden. In het nieuwe assortiment zijn we echt de grootste in ons land.” 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 19
Export schoon spoelen van al uw producten, wij verzorgen het!! Noordwijkerhout - Telefoon 0252-37.11.11 –
[email protected] Een nieuwe klant binnenhalen? Valt niet mee!
ilk, V De Z A 1 9 1 2 72, inweg 3 252) 516027. u d r e k l i Z Tel.: (0
www.bureauvanvliet.com
Kistenfabriek M. Bakker & Zonen BV Kisten - pallets - voorraadkisten - exportkratten Akervoorderlaan 2 - 2161 DS Lisse - tel: 0252-211114 - fax: 0252-211115 Sinds 1914
www.kistenfabriek.nl
Bel 023 571 47 45 en vraag naar Remco Wijnhout of mail
[email protected] voor gratis advies over de advertentiemogelijkheden.
[email protected]
Wanneer uw planten tevreden zijn ... … dan heeft het substraat daar ook zijn bijdrage aan geleverd. De substraten van Klasmann voor de broei van Tulpen en Lelies zijn samengesteld uit de beste grondstoffen die een juiste balans in watergehalte, waterverdeling en lucht creëren. Hierdoor is de plant in staat een goed wortelgestel te ontwikkelen. Toevoeging van Klasmann GreenFibre draagt bij aan een nog betere vochtverdelingen en vergroot de duurzaamheid van de potgrond. Voor meer informatie: Jeroen Wolmerstett, Account manager, T 06 22 42 03 21 Gerard Wapenaar, Product manager, T 06 11 56 10 20
www.klasmann-deilmann.com /nl
VLAMING Agri MASSEY FERGUSON
Aangeboden: contractteelt voor uw bloembollen, waaronder vers land voor: krokussen, tulpen, hyacinten, irissen, lelies. Tevens in- en verhuur land. Belkmerweg 115, 1753 GG St. Maartensvlotbrug mobiel Arjan: 06- 30 98 73 89 tel. 0224 - 57 16 34 e-mail
[email protected] www.mkonijnbv.nl
7 Internet: www.vlaming -groep.nl
OOGST
‘Goed land, goede oogst’ In de Bloembollenstreek zijn eind juli de meeste narcissen van het land af. Twee telers zijn ook al een aardig eind op weg met de verwerking. Ze zijn tevreden met de opbrengst, al bepaalde het land dit jaar wel hoe goed de bollen waren. Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie: René Faas, Pennings Bloembollen
GROND EN GEWAS
D
e overvloedige regenval van maandag 28 juli houdt in de Bloembollenstreek de machines een dag later nog van het land. Tijd om terug te kijken op teeltseizoen 2013/2014 waar het om de narcissen gaat. Een van de narcissentelers is Albert van Haaster van de firma A.T.G. van Haaster in De Zilk. In de bedrijfshal draaien sorteermachine en de uitzoekband met telmachine volop. Het meeste is inmiddels al weer klaar, vertelt Albert van Haaster. “Omdat ik geen tulpen meer teel, ga ik na de hyacinten direct door met de narcissen. De hyacinten zijn in juni gerooid, waardoor ik eind juni al met de narcissen kon beginnen. Dat is sowieso de kracht van ons bedrijf. We beginnen vroeg met rooien, waardoor we ook al vroeg kunnen leveren. Heel wat klanten stellen dat enorm op prijs.” Van Haaster teelt voornamelijk witte cultivars, waaronder ‘Ice Follies’, ‘Recurvus’ en ‘Mount Hood’, maar heeft ook diverse gelen en tweekleurigen, zoals ‘California’ en ‘Juanita’. Het najaar leverde een mooi plantseizoen op. “Je
22 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
ling afsterven. “Toen we begonnen was nog niet alles helemaal uitgegroeid, maar voor de droogverkoop, waar wij aan leveren, hoeft dat ook niet. Maat 14 is in principe groot genoeg.” De opbrengst omschrijft Van Haaster als ‘gemiddeld genomen goed’. “De meeste partijen zijn netjes aan de maat.” De handel loopt goed door, al is er dit jaar meer belangstelling voor wit dan geel.
Rik Pennings: ‘De mailbox blijft maar tikken’ kon het goede moment afwachten. Na het planten zaai ik nog gerst, wat zorgt voor meer lucht in de grond en extra verdamping, zodat veel regen minder snel een probleem is.” Het zachte voorjaar gaf geen problemen, en zelfs de pinksterhitte leidde niet tot plotse-
Ook Rik Pennings van het Noordwijkerhoutse P.Pennings Bloembollenbedrijf is eind juli volop bezig met de verwerking van zijn narcissen. Met zo’n honderd verschillende cultivars is hij voor menig koper de specialist met veel bijzonderheden. “We telen partijtjes van een regel tot ongeveer 0,3 ha. De nadruk ligt op spleetkronigen en dubbelen, maar ook uit andere groepen telen we een breed sortiment. In de meeste gevallen gaat het om grofbolligen.” Pennings plant pas eind september. “Mijn handel loopt lang door. Hoe later ik plant, hoe langer ik nog over bollen kan beschikken.” Het groeiseizoen verliep goed. Op 5 juli gingen bij Pennings de eerste narcissen de grond uit. Na drie weken is duidelijk dat de opbrengst bij hem in het algemeen goed is. “Als de grond goed was, is de opbrengst ook goed. Dat zie ik dit jaar zeker.” Pennings werkt met vastgestelde prijzen, dus veel prijsfluctuatie in het seizoen is er niet. Alles is bestemd voor de droogverkoop, en de vraag is eind juli groot. “De mailbox blijft maar tikken. Orders van honderd tot 40.000 stuks en alles wat er tussenin zit.”
Normale oogst, relaxte planning We weten allemaal nog wel hoe het er vorig jaar aan toe ging met de oogst: koud voorjaar, laat rooien, hard werken en de nodige stress om vervolgens de deadlines voor aflevering aan de export te halen. Dit jaar verloopt het rooiseizoen een stuk relaxter: de opbrengst en de kwaliteit ogen goed en de planning is makkelijk haalbaar. Een impressie van de werkzaamheden in Kennemerland en het Noordelijk Zandgebied. Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas
“W
ij telen zo’n 25 hectare allium, Zantedeschia en vasteplanten aan de Rinnegommerlaan in Egmond aan den Hoef”, vertelt Arie (ook wel bekend als Adriaan) Valkering van Gebr. Valkering uit Kennemerland. Hij runt het bedrijf in Egmond aan den Hoef samen met zijn broers Rian, Willem en Niels. “We telen ongeveer 15 hectare alliums. Half juni begonnen we met rooien, begin juli waren we klaar; het is allemaal heel voorspoedig verlopen. Nu zijn we volop aan het pellen, op 1 september moeten we daarmee klaar zijn en dat gaan we makkelijk halen.” Over de opbrengst vertelt Arie: “We hebben een groeizaam voorjaar achter de rug met de nodige warmte en water, dus wij hadden goede verwachtingen van de oogst. De bollen zien er ook gezond uit. Goede maten, voldoende opbrengst, daarover zijn wij tevreden.” Waar hij nog niet heel erg blij mee is, zijn de prijzen. “Wij telen merendeels voor de droogverkoop, voor afzetlanden als Duitsland, Engeland en de Verenigde Staten. Qua vraag is het allemaal nog niet zo wild op dit moment, we kunnen nog niet spreken van een topseizoen. Hopelijk gaat de export daar nog even flink aan trekken.”
eens in totaal zo’n 25 hectare. “Daarnaast telen we nog lelies op contract”, vertelt van Kampen. De tulpenoogst was dit jaar ‘normaal’, vindt hij. “Alleen het oudere sortiment heeft het iets minder gedaan.” Eind juli waren de tulpen gepeld. “Nu kwamen de narcissen mooi achter de tulpen aan. Vorig jaar begonnen we om deze tijd pas met pellen. Daar zijn we op dit moment volop mee bezig en dat loopt goed. Sommige narcissensoorten lijken niet zo goed gegroeid te zijn als verwacht, maar om mij heen hoor ik dat Tête-á-Tête het juist weer goed heeft gedaan.”
Peter verwacht de irissen eind augustus te kunnen rooien. “Normaal doen we dat begin september, maar ze gaan nu al wat achteruit, dus ik denk dat we iets eerder gaan beginnen met rooien.” Ook van de specie krokussen heeft Peter goede verwachtingen als het gaat om de opbrengst. “De afzet gaat helaas wel wat moeizaam. De maten en hoeveelheden zijn prima, maar er is gewoon weinig vraag naar. Jammer, want de markt voor krokussen trok een paar jaar lekker aan, maar nu zakt het weer weg.” Gelukkig is de stemming rond fritillaria’s wat beter dan vorig jaar. “De opbrengst is redelijk, de bollen zien er gezond uit. Als de vraag zo doorzet, draaien we voor dit gewas een redelijk seizoen.”
PRIJZEN Tot dusver is Peter niet ontevreden over dit rooiseizoen. “Wij rooien hier op het zand zo’n 1 tot 1,5 hectare per dag bij een bedbreedte van 1.50 meter en dankzij het mooie weer is het allemaal heel goed gegaan. We kunnen al onze gewassen volgens de koopbriefjes leveren en we halen de leverdata dit keer veel makkelijker dan vorig jaar. Als alle bollen weg raken, kunnen we terugkijken op een goed seizoen.”
AFZWAAIERS Een stukje verder naar het noorden – in Julianadorp – teelt Peter van Kampen tulpen, narcissen, irissen, krokussen en fritillaria’s, even-
Rooiwerkzaamheden in het Noordelijk Zandgebied 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 23
VAKVENSTER
Van hot naar haar Fotografie: René Faas Tekst: Lilian Braakman In het complex van Van Dooren Transport in Hillegom komen in het zomerseizoen dagelijks kleine partijen bollen van diverse kwekers tussen 9.00 en 11.00 uur binnen. Nadat deze zijn gegroepeerd, zit alles rond 13.00 uur in de vrachtwagens op weg naar de volgende bestemming. Vaak exportbedrijven. Vervolgens begint in de middag de cyclus opnieuw, alleen dan met leeg fust. Om dat logistiek te organiseren, rijdt Van Dooren dagelijks met vijftig vrachtwagens. Dat betekent dat er grofweg 35 miljoen bollen per dag vervoerd worden. En dat is zeker niet mis.
WERELDBOL
Verzamelen, bewaren en conserveren In de Wereldbol is de afgelopen maanden stilgestaan bij verzamelaars en naamgevers van bolgewassen. Hierbij zijn ook plantentuinen uit binnenen buitenland de revue gepasseerd. In de komende afleveringen sta ik stil bij tuinen in binnen- en buitenland die ik in de loop van de jaren heb bezocht. Wat is er te zien aan bolgewassen, aangevuld met een stukje geschiedenis. Tekst en fotografie: Peter Knippels
I
k plaats het beginpunt van de geschiedenis van verzamelen van planten in het jaar 1543. In de zomer van dit jaar sticht Cosimo I de’ Medici in Pisa als eerste een medische tuin of Hortus Medicus, als onderdeel van de medische faculteit van de lokale universiteit. Deze botanische tuin bestaat nog steeds. Pisa wordt gevolgd door Padua in 1545, Florence in 1550, Bologna in 1567 en Rome in 1660. In de tuinen worden met name planten verzameld waarvan bekend is dat ze een medische werking (zouden) hebben.
UNIVERSITEIT EN HORTUS De Universiteit van Leiden sticht in 1590 de eerste Hortus Medicus in Nederland. De universiteit zelf is vijftien jaar eerder gesticht. Na Leiden wordt in 1585 de Universiteit van Franeker opgericht en in 1631 de bijbehorende Hortus. In 1626 wordt de Hortus in Haren gesticht, die in 1691 over gaat naar de Universiteit van Groningen. De Universiteit van Amsterdam sticht in 1638 een Hortus. In 1639 doet de Universiteit van Utrecht dit, gevolgd door de Universiteit van Harderwijk in 1648. Dit gebeurt telkens spoedig na de start van de universiteit en de medische faculteit. De functie van de tuinen ligt bij de start bij planten met medicinale gebruiksmogelijkheden. 26 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Harderwijk met van links naar rechts de Academietoren, Linnaeustoren en de gingkoboom die er al in de tijd van de universiteit stond
Vaak worden al snel na de start de verzamelingen uitgebreid met andere gewassen. Mooi voorbeeld is de collectie tulpen die Clusius meeneemt naar Leiden. Hiermee ontstaat de Hortus Botanicus. De collecties worden uitgebreid met planten uit alle windstreken. De tuinen doen meer dan alleen verzamelen. Er worden planten bewaard door het aanleggen van herbaria, het maken van afbeeldingen en het beschrijven en op naam stellen van de planten.
FRANEKER EN HARDERWIJK Veel tuinen bestaan nog, enkele niet meer. De verdwenen horti zijn die van de voormalige Universiteiten van Franeker en Harderwijk. Deze universiteiten zijn in 1811 onder het bewind van Napoleon, de Bataafse Republiek, opgeheven. Na de Franse overheersing krijgen de universiteiten geen doorstart. Van de twee is Harderwijk de meest bekende. Dit komt door de nog zichtbare herinneringen: een aantal gebouwen van de toenmalige universiteit en het hortuspark. Anderzijds is de naam Harderwijk meer bekend door de beroemde studenten, zoals Boerhaave, Linnaeus en de dichter Staring. Na de sluiting in 1811 gaan de planten uit de Hortus naar de Hortus in Leiden, samen met enkele medewerkers.
NIET LEVENSVATBAAR De geschiedenis van de Universiteit van Fra-
neker, met zijn hoogte- en dieptepunten, is beschreven in het boek ’Frieslands Hoogeschool en het Rijks Atheneum te Franeker’ van Boelens, waarvan deel één in 1878 is verschenen. In dit deel komt duidelijk naar voren dat de universiteit in de laatste decennia voor opheffen een toch wel zieltogend bestaan leidt; bijna geen aanmeldingen van studenten en hoogleraarstoelen die open blijven na vertrek of overlijden van de professoren. De Universiteit van Groningen is de concurrent van Franeker en trekt uiteindelijk aan het langste eind en wordt de enige universiteit in Noord-Nederland. Heeft Franeker geen beroemde mensen opgeleid? Jawel. Wat te denken van de Franse filosoof Descartes, de laatste gouverneur van Nieuw-Amsterdam Peter Stuyvesant en de erfstadhouder Willem IV van Oranje-Nassau. In 1815 tekent Koning Willem I het besluit tot oprichting van een rijksatheneum in Franeker. Dit rijksatheneum trekt in de gebouwen van de voormalige universiteit. Ook de Hortus krijgt hierin een plek. Het rijksatheneum blijkt niet levensvatbaar en wordt in 1843 bij Koninklijk Besluit opgeheven. In oktober 1843 wordt de collectie planten geveild. Als samenvatting staat in de catalogus: ‘261 warme planten, 879 orangeriegewassen, 39 planten voor den kouden grond, 310 vaste planten, of te zamen 1480 nummers, dubbelen niet meegeteld’.
ACTUEEL
Praktijk beproeft Nontox tegen Fusarium In de leliesector groeit de belangstelling gestaag voor het inzetten van Nontox van Watter als mogelijkheid om PlAMV aan te pakken. In andere bolgewassen is die belangstelling niet onopgemerkt gebleven. Zuur in tulpen is de nieuwe uitdaging, zo maken Martin Hilberts en Alfred Koop duidelijk.
om gaat is de kans op kruisbesmetting. Ofwel, hoe groot is de kans dat een besmette partij het virus kan overbrengen op een volgende partij in de verwerking. Centrale vraag is altijd weer: waar zitten je risico’s? Je kunt ergens in de verwerking best Nontox toepassen, maar als er later weer een besmetting optreedt, dan is dat zinloos. Die bewustwording is wel aan het toenemen, zo merken wij.”
ZUUR
Martin Hilberts en Alfred Koop bekijken een behandelde partij tulpen
Tekst en fotografie: Arie Dwarswaard
D
e lijnen zijn kort in Drenthe. Bloembollentelers onderhouden intensief contact met elkaar. En dus ging het bericht over toepassing van Nontox van Watter door Jan Seubring al snel rond. Collega Martin Hilberts, die net als Seubring in de buurt van Beilen bloembollen teelt, was al snel overtuigd van de mogelijkheden van dit product. Half juli heeft hij leliebollen die al maanden geleden zijn behandeld met Nontox en die nu nog steeds geen spoor van Penicillium of Fusarium laten zien. Nontox is een desinfectiemiddel dat ontstaat door een mengsel van water en keukenzout onder stroom te zetten, waardoor het chemische proces van elektrolyse ontstaat. Dat levert in totaal zestien verschillende producten op, variërend van ozon en waterstofperoxide tot onderzurig hypochloride. Deze mix van producten zorgt voor desinfectie tegen bacterien, virussen en schimmels, en wordt daarom
bijvoorbeeld al veel toegepast in de kuikenbroederij om de eieren die binnenkomen te desinfecteren. Ook in ziekenhuizen verlaagt toepassing van Nontox de kans op allerlei ziekten die rondwaren. De uitbraak van PlAMV in de lelieteelt was voor Jan Seubring aanleiding om met Koop contact te zoeken. De eerste resultaten oogden goed. De besmetting met PlAMV nam sterk af, terwijl er in de buitenteelt en de broeierij geen gewasschade of opbrengstderving was. Goed nieuws voor de leliesector, beaamt Martin Hilberts. “PlAMV werd snel een probleem. Een partij kon zo maar in drie jaar tijd met zestig of meer procent besmet raken met dit virus, met voor de afzet desastreuze gevolgen. Dat heeft een enorme impact op de lelieteelt.”
SCHOON WERKEN Vanaf het begin dat Alfred Koop bij de lelieteelt betrokken raakte, hamerde hij op een ander aambeeld dan alleen maar het doden van PlAMV op de leliebol. “Waar het eigenlijk
Als Nontox in staat is om het PLAM-virus te doden, kan het dan ook andere ziekteverwekkers aanpakken? Die vraag kwam al snel, omdat een aantal lelietelers ook andere bolgewassen teelt. De meest gestelde vraag ging over Fusarium in tulp. Net als virus in lelie is dit jaarlijks een forse schadepost. Reden genoeg voor enkele tulpenbedrijven om Nontox in te zetten tegen Fusarium. Op verzoek van Watter ging Weijnand Saathof van HLB na in hoeverre Fusariumsporen door Nontox worden gedood. “Uit dat onderzoek bleek dat de sporen dood gaan. We hebben twee sterktes van Nontox getest, en in beide gevallen was er geen enkele uitgroei te zien op de petrischalen.” Een van de telers die dit jaar Nontox inzet tegen Fusarium is Martin Hilberts uit Beilen. “Samen met Mike Hilbolling van Watter heb ik gekeken welke mogelijkheden er zijn bij het machinaal pellen. Dat gaat namelijk ook met veel water, warmte en versmering gepaard.” Het resultaat is dat na het machinaal pellen de bollen worden bevochtigd met Nontox. Hilbolling: “Wat we hier doen is puur om de sporen te doden die via kleine wonden de bol willen binnendringen.”
LASTIG Aan de toepassing van Nontox in de bloembollen blijft een lastig punt kleven: een desinfectiemiddel reageert met organische materiaal, wat de mate van effectiviteit bepaalt. Bloembollen kunnen vellen, wortels en stengels bevatten, allemaal restanten van organische materiaal. Hilberts is zich daar goed van bewust. “Daar ligt de uitdaging. Waar het om gaat is om de juiste concentratie Nontox op de juiste plaats te krijgen. Als we daar in slagen dan zijn we goed op weg.” Watter ziet op termijn nog meer mogelijkheden in de bollenteelt om mee aan de slag te gaan. Koop: “We denken na over bijvoorbeeld Pythium in krokus en hyacint en Erwinia in hyacint. Mogelijkheden genoeg, maar cruciaal blijft in alle gevallen hoe schoon of de ondernemer wil werken.” 8 augustus 2014VISIE 27
CNB PRODUCT & SHOW
Nieuwtjes uit de showruimte van CNB Een rubriek die gelieerd is aan de website www.cnbproduct-show.nl. Onder de naam Product & Show beoogt CNB gericht en commercieel te communiceren over producten die in de showruimte van CNB te zien zijn. Ook BloembollenVisie participeert middels een pagina in het blad in deze communicatievorm. Tekstbewerking: Wim Ciggaar Fotografie: René Faas
GENTIANA CORONA
edeling van Gentiana-cultivars. Het merendeel van de klanten bestaat uit snijbloemenkwekers en kwekerijen van potplanten in binnen- en buitenland. Voor meer informatie over het gentiana-assortiment kan contact worden opgenomen met CNB-vertegenwoordiger Ron Hoogeveen via
[email protected] of via info@ cnbproductshow.nl.
VOLOP DAHLIA’S IN SHOWRUIMTE CNB Mooie en grote inzendingen dahlia’s zorgden afgelopen week voor veel kleur in de showruimte. Verantwoordelijk voor deze kleurenpracht waren de inzenders H. A. van Eeuwijk en Zn en P.J.M. van Schie VOF. De inzending van de firma H.A. van Eeuwijk bevatte onder andere ‘Lady Nathalie’, ‘Purple Pearl’ en ‘Marlief’. Dahlia ‘Marlief’ heeft alles te maken met stichting Marlief, die in 2011 is opgericht. Deze stichting is in het leven geroepen om kinderen in kinderhuizen in Nepal te ondersteunen.
Dahlia ‘Sweet Lady’
Inzender P.J.M. van Schie showde een viertal dahlia’s, te weten ‘Evening Breeze’, ‘Orange Queen’, Ruro 2013.63 en ‘Sweet Lady’. ‘Sweet Lady’ mag gezien worden als een mooie dahlia voor het snijassortiment. Voor meer informatie over bovenstaande dahlia’s kan contact worden opgenomen met het CNB-dahliateam via
[email protected] of via
[email protected].
DAHLIASHOWTUIN
Kwekerij de Boezem uit Reeuwijk introduceerde deze week de nieuwe donkerblauwe snijgentiana ‘Corona’ in de showkas van CNB. Deze gentiana beschikt over een goede takopbouw met een van onderaf startende bloemkleur. In plus minus tien dagen bloeit de hele tak. De lengte van gentiana ‘Corona’ bedraagt circa 60 à 70 cm. De taklengte is daarmee zo’n 10 cm langer dan de bekende gentiana ‘Marsha’. De nieuweling is afkomstig uit de veredelingsstal van Gentiana Breeding Holland, een onderdeel van kwekerij de Boezem BV waar men zich inmiddels al 15 jaar onder leiding van veredelaar Hans Dofferhoff bezighoudt met de ver28 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Wie een bezoek brengt aan CNB, kan naast een kijkje in de showruimte ook een bezoek brengen aan de CNB-dahliashowtuin. Dit jaar is de showtuin op een nieuwe locatie gevestigd, namelijk aan de Spekkelaan 16, hoek Loosterweg-Zuid in Lisse. Wilt u meer informatie of een afspraak met één van onze dahliavertegenwoordigers? Neem dan contact op met René Koordes of Hans Pater via
[email protected]. Ook kunt u een e-mail sturen naar
[email protected].
CNB PRODUCT & SHOW
Dahlia ‘Marlief’
Meer en actuele informatie over Product & Show is zoals gezegd te vinden op de eigen, direct toegankelijke webpagina (www.cnbproduct-show.nl). Ook heeft Product & Show een eigen Twitteraccount. Twitter: @CNBProductShow. Heeft u zelf een product waar u graag wat meer over wilt vertellen? Stuur dan een mailtje naar
[email protected].
CNB ACTUEEL
De ergste seizoensdrukte is voorbij en dat betekent dat het weer tijd is voor de gezamenlijke actualiteitenavonden van KAVB en CNB. Het spits wordt afgebeten door de bekende broeierijavond in Bovenkarspel, een week later gevolgd door een actualiteitenavond in Creil en ter afsluiting op 3 september een tweede actualiteitenavond in Bovenkarspel.
Paul Peters: ‘Tekenend voor de broeierijavond is elk jaar weer grote opkomst, hetgeen duidelijk maakt dat deze in een grote behoefte voorziet’
CNB en KAVB organiseren drie actualiteitenavonden Tekst: Wim Ciggaar Fotografie: René Faas
D
oel van de bijeenkomsten is om eenieder die het vak een warm hart toedraagt een leerzame avond te bieden. Paul Peters (manager bemiddeling bij CNB): “Er is van alles aan de hand in onze sector en wij proberen daar wat onderwerpen uit te pikken en de deelnemers een interessant programma voor te schotelen. Daarnaast is met name de eerste avond zo vlak na het seizoen een mooie gelegenheid om met elkaar van gedachten te wisselen over de oogstervaringen van dit jaar en de gevolgen daarvan voor het komende broeiseizoen. De avonden zijn tevens bedoeld om in een relaxte sfeer te netwerken en/of even bij te praten onder het genot van een hapje en een drankje. Voor CNB zijn deze avonden een podium om de contacten met haar relaties aan te halen c.q. te onderhouden.”
BROEIERIJAVOND Vast onderdeel op de eerste avond is het jaarlijkse broeierijpraatje van Nico Hof (CNB Kwaliteit+) die dieper zal ingaan op het afgelopen groeiseizoen, de oogstresultaten en de consequenties daarvan voor het nieuwe broeiseizoen. Hoe waren de plantomstandigheden, wat waren de gevolgen van de zachte winter en het zeer wisselende voorjaar, welke gevolgen had
dat op de opbrengsten en het stadium in de bol en wanneer kunnen we de eerste Nederlandse tulpenbloemen op de markt verwachten? Vragen waarop Nico Hof aan de hand van onderzoek en cijfers weer een antwoord hoopt te geven. Paul Peters: “Veel broeiers - niet alleen uit West-Friesland, maar ook uit de Noordkop en Flevoland - blijken het op prijs te stellen om op deze manier bijgepraat te worden en kennis te nemen van de adviezen van CNB Kwaliteit+. Elk jaar is het seizoen weer anders en Nico baseert daar zijn adviezen op. De praktijk leert dat er in de broeierijsector ook behoefte is aan dit soort informatie.”
DUURZAAMHEID Tweede inleider op deze avond is André Hoogendijk, die een aantal actualiteiten vanuit de KAVB zal belichten. André Hoogendijk is sinds maart dit jaar in dienst bij de KAVB als adjunct-directeur. Hij is verantwoordelijk voor het werkveld Duurzaamheid en zal deze avond vertellen over zijn visie op het onderwerp Plantgezondheid. Hij bekijkt daarvoor de hele keten, van veredeling tot consument, met specifieke aandacht voor knelpunten in de teelt. Hij zal een overzicht geven van het lopende onderzoek om deze knelpunten aan te pakken. Zijn uitgangspunt daarvoor is het telen van gezonde bollen, waarbij uiteraard ook het bestrijden van ziekten en plagen aan bod komt.
Het programma voor de tweede avond, die op 27 augustus gehouden zal worden bij ’t Poortershuys in Creil, was bij de deadline voor dit artikel nog niet definitief bekend. Paul Peters: “Het belooft echter wel een actueel en interessant programma te worden, waarvoor wij samen met Jan Dirkmaat en Wim Klink een aantal lijntjes hebben uitgezet, maar die nog niet concreet ingevuld kunnen worden omdat de gevraagde toezeggingen nog niet definitief zijn.” Dat de opkomst in Creil doorgaans lager is dan in Bovenkarspel is volgens Paul Peters niet zo vreemd. “Door de schaalgrootte is het aantal bedrijven in Flevoland kwantitatief een stuk lager dan in West-Friesland, maar vergis je niet. Qua oppervlakte is het één van de belangrijkste productiegebieden voor de bollenteelt. Bovendien zijn een groot aantal reizende kramen uit West-Friesland in de Flevopolders te vinden.”
DERDE AVOND Meer informatie over de derde actualiteitenavond die op 3 september zal plaatsvinden in de CNB-mijnzaal in Bovenkarspel staat vermeld op pagina 9 van dit nummer. Rest de vermelding dat alle avonden beginnen om 19.30 uur met de ontvangst en een kopje koffie en dat om precies 20.00 uur met het programma word gestart De avonden zijn ter lering en vermaak en toegankelijk voor alle vakgenoten uit elke regio. 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 29
SERVICE VERTEGENWOORDIGERS CNB NAAM Theo van Aanholt Erik Barnhoorn Paul van Bentem Leo van den Berg Dirk Bloothoofd Jan Boon Nick Broersen Adri van Dun Jurgen de Graaff Jan Gutter Martin Heemskerk Ron Hoogeveen Onno Immink Henk de Jong René Koordes Ted Kortekaas Arno Kroon Hein Lommerse Michel Longayroux Siebren Mantel René van Marrewijk Dick de Mooy Ard Mulder Frank Neuvel Henri Omta Rob Paarlberg Hans Pater Bas Scholten René Schrama Piet Takken Erwin Vriend Ed Walkier Ronald Walkier Dick de Wit Hawikjo Wijnands Wim Zandwijk Rien van Zuilekom Piet Zoutenbier
TELEFOON CNB TELEFOON PRIVÉ 0252-431103 0224-593075 0252-431286 0252-431383 0252-431413 0223-523873 0252-431284 0223-769067 0252-431162 0252-431303 0252-431296 0527-271970 0252-431240 0252-431255 0252-431256 0252-431214 0252-431305 0252-416877 0252-431393 0252-340660 0252-431390 0252-431137 0252-431257 0223-641002 0252-431174 0252-344409 0252-431381 0228-323023 0252-431259 0252-431304 0252-431361 071-4023313 0318-514812 0252-431363 0252-431274 0224-291535 0252-431362 072-5150250 0252-431128 0252-431325 0223-534820 0252-431249 023-5716372 0252-431298 0527-203365 0252-431367 0228-314981 0252-431306 0252-431273 0252-411191 0252-431368 0228-513590 0252-431171 071-3621591 0252-431179 0252-532228 0252-431261 071-3619142 0252-431345 071-3611104
30 VISIE8 augustus 2014
FAX PRIVÉ 0224-591522 0252-431465 0252-377932 0223-523782 0223-769068
0527-271970 0252-431254 0252-431254 0252-419505 0252-431164 0223-645299 0252-520968 0228-323024
071-4028342 0318-514819
072-5153193 0252-431164 0223-534822 0527-201822 0228-316869 0252-431167 0252-419748 0228-521620 071-3621592 0252-532155 0252-431410
MOBIEL 06-53174195 06-22524987 06-53755312 06-53718254 06-53293161 06-22485266 06-12296820 06-20019369 06-53518289 06-51209462 06-20669208 06-53390229 06-53750126 06-22468536 06-20611028 06-51145809 06-53160204 06-53842830 06-53356450 06-53690252 06-12886803 06-51587419 06-30669654 06-53268760 06-51588053 06-53929136 06-53299617 06-22236845 06-53390228 06-53174194 06-53396784 06-53439349 06-53700630 06-53866219 06-22377259 06-53644594 06-30669934 06-20397884
E-MAIL
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
SPECIALISME/GEBIED gladiolen Noord.Zandgebied, de Zuid, broeitulpen muscari, tulp, narcis, bol op pot bijzondere bolgewassen en tulpen lelies tulpen calla’s Flevoland lelies lelies lelies vaste planten, paeonia daghandel vaste planten dahlia’s, calla’s lelies, tulpen narcis, tulp, bijz.bolgew. en bol op pot daghandel narcissen en bijz. bolgew. West-Friesland lelies calla’s Rijnsburg e.o. vaste planten, boomkwekerij West-Friesland daghandel lelies narc., tulp, bijz.bolg., hyac., bol op pot daghandel irissen, dahlia’s hyacinten en bol op pot vaste planten gladiolen, tulpen NOP lelies daghandel daghandel en veilinginkoper West-Friesland daghandel hyacinten vaste planten daghandel lelies
IN EN VERKOOPBUREAU NAAM Paul Peters Marcel Nijssen Diane Gortzak Maaike Pennings Marjan Klootwijk
FUNCTIE Manager bemiddeling Manager bemiddeling Communicatie en promotie Communicatie en promotie Secretaresse
TELEFOON CNB 0252-431493 0252-431343 0252-431218 0252-431122 0252-431316
MOBIEL 06-20411035 06-10311972 06-10567070
E-MAIL
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]
TELEFOON CNB 0252-431129 0252-431123
FAX 06-22975731 06-51312197
E-MAIL
[email protected] [email protected]
TELEFOON CNB 0252-431200 0252-431200
FAX 0252-431126 0252-431126
E-MAIL
[email protected]
TELEFOON CNB 0252-431431 0252-431129 0252-431273
MOBIEL 06-10442803 06-22975731 06-53700630
E-MAIL
[email protected] [email protected] [email protected]
TELEFOON CNB 0252-431306 0252-431273
MOBIEL 06-53439349 06-53700630
E-MAIL
[email protected] [email protected]
FUNCTIE Commerciele binnendienst Hoofd CNB Koel- en preparatiebedrijf Hoofd Kwaliteitszorg
TELEFOON CNB 0228-530131 0228-530174 0228-530190
MOBIEL 06-23960145 06-53940502
E-MAIL
[email protected] [email protected] [email protected]
FUNCTIE Teeltbegeleider Teeltbegeleider Teeltbegeleider
TELEFOON CNB 0228-530190 0228-530160 0252-431128
MOBIEL 06-53940502 06-44074093 06-53299617
E-MAIL
[email protected] [email protected] [email protected]
TELEFOON 0252-431431 0228-530130 0224-590475
FAX 0252-431254 0228-517411 0224-593603
GEOPEND: 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.30) 08.00-17.00 (kantoor vanaf 08.00) Bezoek op afspraak
RECLAMES EN GESCHILLEN NAAM Hans Ruigrok Sjaak van Ruiten
FUNCTIE Reclames&Geschillen, Veilingen Reclames&Geschillen, Veilingen
COMMERCIËLE ADMINISTRATIE openingstijden: 8.15 - 17.00 uur NAAM Algemeen CNB Online
FUNCTIE
GROENE EN MATERIALENVEILINGEN NAAM Jan Meijer Hans Ruigrok Ronald Walkier
FUNCTIE Veilingen Veilingen Veilinginkoper
AANBOD MATERIALEN ONLINE NAAM Ed Walkier Ronald Walkier
FUNCTIE
CNB KOEL EN PREPARATIEBEDRIJF NAAM Jos Duin Nico Hof
CNB KWALITEIT+ NAAM Nico Hof Robèr Laan Hans Pater
CNB VESTIGINGEN CNB CNB Koel- en Preparatiebedrijf CNB, Kantoor BolleNoord
ADRES Heereweg 347, 2161CA Lisse Veilingweg 1, 1611 BN Bovenkarspel Groteweg 9, 1756 CK ‘t Zand
8 augustus 2014VISIE 31
GRONDBANK CNB MAKELAARDIJ T: 0252431360 F: 421394 MAKELAARDIJCNB.NL BAS SCHOLTEN 0622 23 68 45 B.SCHOLTENCNB.NL WIM ZANDWIJK 0653 64 45 94 W.ZANDWIJKCNB.NL F.G. V.D. GEER 0653 34 20 55 F.V.D.GEERCNB.NL
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
VOORHOUTtN2TDIVVSSVJNUF EJWFSTF
EBIMJBTPGCMPFNFO IFEFOUPUJOPWFSMFH
WBOBGIFEFOUNJOPWFSMFH
REESERVEEN/HARDENBERGtIBBLLFSCPVXMBOEHSBTMBOE UVMQFOUFFMU WBOBGIFU
VRAAG
OBKBBSCFTDIJLCBBS
ALKMAARtN2[BOEHSPOE WBTUF
VIJFHUIZENt IB[BOEHSPOE EBIMJBTPG
QMBOUFO JOPWFSMFH
BOEFSF[PNFSUFFMU UFFMUTFJ[PFO AANBOD BEUSICHEM BETUWEtIBMJDIUFLMFJHSPOE VJUFSXBBSEFO
EJWFSTFUFFMUFO WBOBG IFEFOUPUJOPWFSMFH LISSEtSS[BOEHSPOE UVMQFO OBSDJTTFO WBOBGTFQUFNCFSUNKVMJ LISSEt IB[XBSUFHSPOE WBTUFQMBOUFO QJPFOFO WBOBGIFEFO WPPSNFFSEFSFKBSFO HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EBIMJBT WBOBGIFEFOUPUOPWJOPWFSMFH
VIJFHUIZENtIB[BOEHSPOE [PNFSUFFMU WBOBGIFEFOUPUPLUPCFS VIJFHUIZENt IB[BOEHSPOE ;BOUFEFTDIJBT UFFMUTFJ[PFO
ANDIJKtIB[BOEHSPOE UVMQFO IVJEJHF UFFMUTFJ[PFO BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE XPSUF MFO WBOBGNFJUPUEFDFNCFS FWUBGEFL BOLLENSTREEK FOPG NOORD-HOLLAND
VOGELENZANGtIB[BOEHSPOE EJWFSTF
IB[BOEHSPOE XPSUFMFO UFFMUTFJ[PFO
UFFMUFO WBOBGIFEFOUNNBBSU
VOORHOUTtSS[BOEHSPOE EJWFSTF UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH VOORHOUT/LISSEt IB[BOEHSPOE TOJKCMPFNFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH VOORHOUT/RIJNSBURGtSS[BOE-
HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTF
HSPOE XPSUFMFO UVMQFO HFFOIZBDJOUFO
UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
HILLEGOMtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFM-
VOORHOUTt IB[BOEHSPOE EJWFSTF
UFO EJSFDUCFTDIJLCBBS
UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
NOORDWIJKtSS[BOEHSPOE EJWFSTF
VOORHOUTtIB[BOEHSPOE [POOFCMPF-
UFFMUFO IFEFOUPUOPWFNCFS
NFOPGBOEFSF WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
NOORDWIJKtSS[BOEHSPOE EJWFS-
VOORHOUTtIB[BOEHSPOE [POOFCMPF-
TFUFFMUFO WBOBGOBKBBSWPPSNFFSEF-
NFOPGBOEFSF IFEFOUPUJOPWFSMFH
BOLLENSTREEKtIB[BOEHSPOE ;BOUF EFTDIJB UFFMUTFJ[PFO DEN HAAG tN2[BOEHSPOE[BWFM HSPOE HSBTXFJMBOE WBOBGJOPWFSMFH HEM, VENHUIZEN FPt IBLMFJHSPOE UVMQFO UFFMUTFJ[PFO HILLEGOM FPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO JULIANADORPtIB[BOEHSPOE BBSE BQQFMFO UFFMUTFJ[PFO KOP VAN NOORD-HOLLAND tIB [BOEMBOE BBSEBQQFMFO UFFMUTFJ[PFO KOP VAN NOORD-HOLLAND tIB
SFKBSFO
VOORHOUTtSS[BOEHSPOE OBSDJTTFO
NOORDWIJKtIB[BOEHSPOE ;BOUFEF-
PGUVMQFO UFFMUTFJ[PFO
NOORD HOLLANDtIBHSBTMBOEPQ
TDIJBTPGEBIMJBT UFFMUTFJ[PFO
VOORHOUTtSS[BOEMBOE EJWFSTFO
LMFJ UVMQFO PLUUNBVHVTUVT
NOORDWIJKtN2[BOEHSPOE EJWFSTF
WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
OMGEVING WEST-FRIESLANDtIB
UFFMUFO WBOBGIFEFOUNJOPWFSMFH
VOORHOUTtSS[BOEMBOE WBTUFQMBO-
LMFJHSPOE UVMQFO PLUUNBVH
DE ZILKtSS[BOEHSPOE EJWFSTFUFFMUFO
UFO CMPFNFO IFEFOWPPSNFFSEFSFKBSFO
URSEMFPtIB[XBSUFHSPOEPGMJDIUF[B
WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
ZWAANSHOEKtSS[BOEMBOE EJWFSTF
NOORDWIJKERHOUTt IB[BOEHSPOE
UFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
EJWFSTFUFFMUFO IFEFOUNKBOVBSJ NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
[BOEMBOE IZBDJOUFO UFFMUTFJ[PFO
WFM QJPFOFO IFEFOWPPSNFFSEFSFKBSFO VOORHOUTFPtIB[BOEHSPOE IZBDJO UFO UFFMUTFJ[PFO
KASRUIMTE
VOORHOUTFPt IB[BOEHSPOE OBOVT-
XPSUFMFO WFST HFFOBGEFLQFFO UFFMUTFJ[PFO
LISSEtN¤LBTSVJNUF BGEFMJOHFO
TFO JOPWFSMFH
NFEJPPLUPCFS
EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFO
VENHUIZENFPtIBLMFJHSPOE CMPFN-
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
WERVERSHOOFtN¤CSPFJSVJNUFNFU
LPPM UFFMUTFJ[PFO
EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
TDIVVSFODFMMFO CSPFJFSJK EJSFDUUPUJOPWFSMFH VRAAG KASRUIMTE
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE HMBEJPMFO ;BOUFEFTDIJBT [PNFSCMPFNFO
BEDRIJVEN
RIJNSBURG FPtN¤SPMLBT SS
WBOBGIFEFOUNOPWFNCFS
LISSEtN CFESJKGTSVJNUF FOLFMFDFM-
PQFOHSPOE EJWFSTF NFFSEFSFKBSFO
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
MFO LBT SPMLBTTFOFOMBOE PPLJOHFEFFMUFO
BOLLENSTREEK N2LBTSVJNUF EJWFS-
EJWFSTFUFFMUFO IFEFOUPUJOPWFSMFH
UFIVVS JOPWFSMFH
TF JOPWFSMFH
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
LISSERBROEKtN2TDIVVSSVJNUF WPPS
EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOCFTDIJLCBBS
PQTMBH JOPWFSMFH
NOORDWIJKERHOUTtDBN2[BOE-
NOORDWIJKERHOUTtN2TDIVVS-
HSPOE EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJO
SVJNUF WPPSWFSXFSLJOHFOPQTMBH JOPWFSMFH
PWFSMFH
NOORDWIJKERHOUTtN2TDIVVS-
NOORDWIJKERHOUTtSS[BOEHSPOE
SVJNUF WPPSWFSXFSLJOHFOPQTMBH IFEFOUPU
EJWFSTFUFFMUFO WBOBGIFEFOUPUJOPWFSMFH
OPWFNCFS
32 VISIE8 augustus 2014
2
Zie ook voor vraag en aanbod
www.agrogrondbank.nl
VRAAG EN AANBOD
GEHEEL VRIJBLIJVEND
CNB BEMIDDELING CNB HYACINTENTEAM WIM ZANDWIJK
T: 0653644594 T: 0252431179 F: 0252431194 T: 0622236845 T: 0252431325
BAS SCHOLTEN VOOR ALLE
HYACINTEN KUNT U BIJ ONS TERECHT
Multiflora I, II en III.
Hyacint Rembrandt exclusief bij CNB RON HOOGEVEEN T: 0653390229 EMAIL: R.HOOGEVEENCNB.NL
VASTE PLANTEN Vraag en aanbod
Paeonia
op kleur, oude snijhoeken/ongedeeld
Paeonia
op soort
1-2, 2-3, 3-5 neuzen
Agapanthus blauw en wit, oude snijhoeken/ongedeeld VRAAG 2014
Paeonia
Buckey Bell 3-5 n Dr. Alex Fleming 2-3 n Duchesse de nemours 2-3 n Festiva Maxima ongedeeld Jan van Leeuwen 2-3, 3-5, ongedeeld Mrs. Franklin D Roosenfeld 2-3 , 3-5 Salmon Chiffin 2-3, 3-5 Paula Fay 3-5 n + ongedeeld Wladyslawa ongedeeld Mothers`Choice 2-3 Percher 3-5 n + ongedeeld The Fawn 3-5 n Red Charm 2-3 n Salmon Chiffon 2-3 n
Shirley Temple Sorbet
1-2 n 3-5 n
AANBOD 2014
Achillea, diverse soorten 1e grootte Agapanthus Duivenbrugge White 1-2, 2-3 Agapanthus Senna® Agapanthus wit/blauw Astilbe op soort en kleur 1-2, 2-3, 4-op Astrantia Abbey Road® 1e en 2e grootte Astrantia op soort en kleur Dicentra Aurora 1e grootte Dicentra King of Hearts 1e grootte Dicentra Luxeriant 1e grootte Dicentra spectabilis Alba alle maten Dicentra spectabilis alle maten Dicentra Stuart Boothman 1e grootte Dicentra Valentine® 2-3, 4-op 5.000 Epemedium Rubrum 1e grootte Epemedium diverse soorten 1e grootte 7.500 Filipendula purp. Elegans 1e grootte Geranium Claridge Druce 1e grootte Gentiana Blue Star® New (pot) Gentiana Corona® New (snij) Gentiana Diva® New (snij) Gentiana Marsha® (pot en snij) Gentiana Purple Sensation® (snij) Ligularia Britt Marie Crawford® 1e en 2e Ligularia dent. Desdamona 1e 175 mtr Lysimachia 2 en 3-jarige ongedeeld op aanvraag Lirope Gold Banded tray 84 Ophiopogon Niger tray 84 + p9 Ophiopogon planiscapsis tray 84 Paeonia op kleur alle maten en onged 500 Paeonia Alba Plena 2-3 n 400 Paeonia Amerika 2-3, 3-5 n 3.000 Paeonia Athena 3-5 n 1.000 Paeonia Bowl of Cream 3-5 n 1.500 Paeonia Buckeye Belle 3-5 n 2.500 Paeonia Cytheria 2-3, 3-5 n 2.000 Paeonia Dauntless 3-5 n 3.500 Paeonia Diana Parks 2-3 n, 3-5 n 1.000 Paeonia Duchesse de Nemours 5.000 Paeonia Flame 1-2, 2-3, 3-5 n 500 Paeonia Kansas 3-5 n 750 Paeonia Old Faithfull 3-5 n 1.500 Paeonia Primevera 2-3 n 5.000 Paeonia Red Grace 3-5 n 5.000 Paeonia Sarah Bernhard 2-3, 3-5 n 10.000 Paeonia Shirley Temple 2-3, 3-5 n 4.000 Paeonia Snow Mountain 2-3 n, 3-5 n op aanvraag Paeona andere soorten Panicum diverse soorten Pennisetum diverse soorten 2.000 Phlox Rembrandt ongedeeld 1.500 Phlox Bright Eyes ongedeeld Sedum Carl 1e grootte 2.500 Solidago Strahlenkrone ongedeeld Rudbeckia diverse soorten Veronica diverse soorten
AANBOD 2015
5.000 3.000 20.000 10.000 3.500 1.500 8.000 8.000 2.000 10.000 5.000 400 8.000 15.000 10.000 15.000 7.500 15.000 15.000 4.500
Paeonia Alba Plena 3-5 n Paeonia Angel Cheeks 3-5 n Paeonia Cytherea 3-5 n Paeonia Duchesse De Nemours 2-3, 3-5 Paeonia Elsa Sass 2-3, 3-5 Paeonia Elza Lundi 2-3, 3-5 Paeonia Flame 3-5 n Paeonia Gardenia 3-5 n Paeonia Goldmine 3-5 n Paeonia Henry Bockstoce 3-5 n Paeonia Henry Sass 3-5 n Paeonia Highlight 3-5 n Paeonia Jan van Leeuwen 3-5 n Paeonia Krinkled White 3-5 n Paeonia Mary E. Nicholls 3-5 n Paeonia Pink Hawaiian Coral 3-5 n Paeonia Red Charm 3-5 n Paeonia Red Sarah 3-5 n Paeonia Sarah Bernhardt 3-5 n Paeonia Snow Mountain 3-5 n
LAAT UW VASTE PLANTEN OP CONTRACT TELEN
o.a. Paeonia - Astilbe - Agapanthus Inlichtingen: Ron Hoogeveen
HANS PATER
T: 0252431128 T: 0653299617
EMAIL: H.PATERCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD IRISSEN
Weer volop leverbaar het hele sortiment kleinbollige irissen in 6-7, 7-8 en 8-op. Van direct leverbaar t/m afroep in maart 2015, alles is mogelijk
CNBDAHLIATEAM RENÉ KOORDES
T: 0252431390 T: 0620611028 HANS PATER T: 0252431128 T: 0653299617 EMAIL: DAHLIATEAMCNB.NL VRIJBLIJVEND AANBOD DAHLIA’S OOGST 2014 1E GROOTTE
Diverse soorten beschikbaar van T’12 en T’13 weefselkweek, informeer naar de mogelijkheden Vele soorten in aanbod en vanaf heden ruim 400 soorten te bezichtigen op onze showtuin aan de Spekkelaan 16 te Lisse 8 augustus 2014VISIE 33
VRAAG EN AANBOD
GEHEEL VRIJBLIJVEND
CNB BEMIDDELING CALLATEAM NICK BROERSEN
T: 0252431303
M: 0612 296 820
RENÉ VAN MARREWIJK
T: 0252431304
Calla ‘Captain Safari’®
KLEUR:
Oranje
BLAD:
Groen met spikkels
TOEPASSING:
Snij
VEREDELAAR:
Kapiteyn Breeding bv
OMSCHRIJVING:
Grote bloemen met een lange lengte
[email protected] 34 VISIE8 augustus 2014
M: 0612 886 803
CNB BEMIDDELING BLOEMBOLLENTEAM MICHEL LONGAYROUX DICK DE WIT JAN BOON LEO V.D. BERG
T: 0653356450 T: 0653866219 T: 0622485266 T: 0653718254
DICK DE MOOY ADRI VAN DUN ONNO IMMINK ERIK BARNHOORN
T: 0651587419 T: 0620019369 T: 0653750126 T: 0622524987
AANBOD 2014
ED WALKIER RONALD WALKIER HAWIKJO WIJNANDS
T: 0653439349 T: 0653700630 T: 0622377259
± 4.000 kg Aladdins Record kl.I Jap. 0-10
1.000 kg
Rodeo Drive®
ong
10,00
± 3.000 kg Alibi kl.I Jap.
0-11
10.000 kg
Royal Virgin®
5-10
1,50
± 6.000 kg Monsella kl.I
5-11
2,00
10.000 kg
Candy Prince®
5-10
1,25
5.000 kg
Flash Point®
5-11
4,00
Lalibella
ong
2,50
500 kg
Milkshake®
ong
1.000 kg
Time Out®
ong
Tresor®
ong
4.000 kg
Antarctica®
0-11
3,00
5.000 kg
Bourbon Street®
ong
4,00
1.000 kg
Bullit®
ong
18,00
2.500 kg
Circuit®
ong
5,00
1.500 kg
Expression®
ong
9,00
3.000 kg
Surrender®
ong
5,50
5.000 kg
Tom Pouce®
0-11
3,00
5.000 kg
Triple A®
0-12
4.000 kg
White Master®
ong
2.000 kg
Blue Diamond
5-10
10.000 kg
5-11
2,00
2.500 kg
Melrose®
5-10
4.000 kg
Allicante®
4-11
2,00
4.000 kg
Belicia®
ong
4,00
4.000 kg
Columbus®
5-11
4.000 kg
Crossfire®
4-11
5,00
3.000 kg
Doberman®
4-11
2,00
10.000 kg
400 kg
PIET TAKKEN
5,00
T: 527203365 F: 201822 T: 0653174194
AANBOD TULPEN OOGST 2014
2.500 kg Synaeda Blue 3.800 kg Curly Sue
Rodeo Drive®
4.000 kg porties
Irene Parrot®
3-12
5,00
Mascara®
4.000 kg
Red Planet®
ong
4,00
2.000 kg
Smirnoff®
3-12
4,00
15.000 kg
Jan Seignette®
5-10
1,25
10.000 kg
Flaming Flag®
5-11
10.000 kg
Kung Fu
5-10
1,75
15.000 kg
Tineke van der Meer
5-10
1,25
10.000 kg
Viking
5-11
1,25
AANGEBODEN
Carola Denmark Pallada Pink Flag Strong Gold Strong Love® Verandi White Prince Yellow Flight® Yellow Flight®
10.000 kg
Carola
5-11
Jumbo Pink®
5-11
10.000 kg
Pallada
5-11
10.000 kg
Strong Gold
5-11
10.000 kg
Strong Love
5-11
5.000 kg
Sweet Rosy
5-11
5.000 kg
10.000 kg
Verandi
5-12
op contract wil telen voor oogst 2015.
10.000 kg
Denmark
5-11
t0NHFWJOH+VMJBOBEPSQ
0-11 0-12
0-11 0-11 0-11 5-11 0-11 0-12 0-11 0-11 0-11 5-11
VRAAG TULPEN 2014
Net bedrijf dat tulpen en/of narcissen voor u
t0QHPFE[BOEMBOE
VRAAG TULPEN OOGST 2014
10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 5.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 10.000 kg 5.000 kg 10.000 kg 5.000 kg
Pr. Catharina Amalia®
Inlichtingen: Arno Kroon 06-53160204
Crocosmia &
Montbretia 1,60 2,00 2,50
3,75 1,80
FR. NEUVEL T: 0653268760 F: 0228517411 AANBOD VRIJBLIJVEND TULPEN
5.000 kg 5.000 kg 3.000 kg 3.000 kg
Friendship kl.I Dynasty kl.I Marco kl.I Negrita
5-11 5-10 2-11 5-11
Kwekerij Davelaar Verkoop: Hein Lommerse tel: 0252-431174 8 augustus 2014VISIE 35
VRAAG EN AANBOD
™
Heuchera ‘Cassis’ Cultivar US Group/Family Genus Trade Name Foliage height Flower height Foliage color Flower color Unique characteristics Flowering period Perpetually flowering Fragrant Habitat Suitable uses Hardiness zone Immersion Decidious Dry sales Plant breeders’ rights Available
‘Cassis’ hybride Heuchera Coral bells 15-20 cm 25-30 cm Red/black Pink Great dark foliage May-september No No Sun/part shade Border patio Zone 4-9 Yes No Yes PPAF EU PBR AF 2014
Cultivar NL Soort Geslacht Handelsnaam Bladhoogte Bloemhoogte Bladkleur Bloemkleur Bijzonderheden Bloeiperiode Doorbloeiend Geurend Standplaats Gebruikswaarde Winterhard Spoelen Bladverliezend Droogverkoop Kwekersrecht Beschikbaar
‘Cassis’ hybride Heuchera purperklokje 15-20 cm 25-30 cm rood/zwart roze mooi donker blad mei-september nee nee zon/half schaduw border/patio ja ja nee ja EU PBR AF 2014
Inlichtingen/information: e-mail
Henk de Jong 36 VISIE8 augustus 2014
[email protected]
GEHEEL VRIJBLIJVEND
CNB BEMIDDELING
Bonbini®
INLICHTINGEN:
Cocossa®
CNB
TEL. PRIVÉ
FAXNR.
MOBIEL
E-MAIL
Dirk Bloothoofd
0252-431284
0223-769067
0223-769068
06-53 293161
[email protected]
Jurgen de Graaff
0252-431240
06-53 518289
[email protected]
Jan Gutter
0252-431255
06-51 209462
[email protected]
Martin Heemskerk
0252-431256
06-20669208
[email protected]
Siebren Mantel
0252-431259
06-53 690252
[email protected]
Dick de Mooy
0252-431361
071-4023313
071-4028342
06-51 587419
[email protected]
Erwin Vriend
0252-431367
0228-314981
0228-316869
06-53 396784
[email protected]
TEL. PRIVÉ
FAXNR.
MOBIEL
E-MAIL
TELEFONISCHE VERKOOP: CNB
0252-431254
Henri Omta
0252-431274
0224-291965
0252-431176
06-51 588053
[email protected]
Piet Zoutenbier
0252-431345
071-3611104
0252-431410
06-20 397884
[email protected] 8 augustus 2014VISIE 37
BLOEM IN BEELD
Tekst: Arie Dwarswaard Fotografie : René Faas
Gladiolenweek CNB laat ve Acht inzenders lieten begin deze week een zeer gevarieerd sortiment gladiolen zien, met variatie in hoogte, kleur, en nieuwheid. De nadruk lag deze keer vooral op nieuwe selecties, meestal in de kleine en middengrote typen. Opvallend: de kleur smokey komt weer terug. Maatschap Nijenhuis liet met ‘Mon Amour’ een selectie zien waarbij heel lichtgeel de basiskleur is, die wordt gecombineerd met heel lichtroze
Een van de gevraagde hoofdkleuren bij gladiool blijft roze. Met ‘Fortarosa’ liet Prisma Flowers een waardige representant van die kleur zien
Een geheel eigen groep vormen de nanussen, primulinussen en colvillii’s. Nanuscultuur Hermans etaleerde wat er zoal aan variatie in deze groepen is te vinden. Een van de bijzondere typen is ‘Atom’, felrood met een wit randje, en een kapje over de meeldraden en stamper
38 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Exclusief/A. Snoek-Begon maakte indruk met een fraai gepresenteerde inzending veelal kleinbloemige gladiolen in werkelijk alle mogelijke kleuren. Heel bijzonder is 760-1, die smokey combineert met donkerrood en zachtgeel
el nieuws zien
Kleurcombinaties zijn bij gladiool bijna eindeloos. Een mooi voorbeeld liet Kwekersvereniging Partners zien met ‘Shooter’, waar in ieder geval de kleuren geel, groen en rozerood in zijn terug te vinden
In de Bloembollenstreek telen enkele bedrijven een groot sortiment gladiolen voor de snijbloementeelt. Een van hen is Fa. H. de Ridder & Zn, die de variatie in het handelssortiment goed liet zien. In de kleur wit viel hier ‘Columbus’ op
Wie dicht bij de species blijft krijgt wat minder strakke selecties, zo maakte Chr. van der Salm duidelijk. En ook hier is de kleurvariatie heel groot, getuige de groene 4-1
In een fraaie schikking liet Challa Gladiolen veel noviteiten zien in groot en middelgroot. Wat betreft de bloemplaatsing oogde zaailing 0343603 perfect
8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 39
LAATSTE NIEUWS
Tekst: Redactie BloembollenVisie
Foto: René Faas
Sierteeltsector haakt in op Italiaanse Grootouderdag
Prijsuitreiking gladiolenweek LISSE - Van 4 tot en met 7 augustus werd bij CNB in Lisse de jaarlijkse gladiolenweek gehouden. Ter gelegenheid daarvan organiseerde de KAVB een speciale gladiolenkeuring met diverse prijsvragen. De prijsuitreiking vond afgelopen maandag plaats tijdens een vakbijeenkomst, inclusief borrel en buffet. Winnaar in de categorie Grootbloemig werd de intens roodgekleurde Dvorsjak van Prisma Gladiolus. In de categorie Noviteit Grootbloemig ging de witte, met roze blush en vlek getooide 03 Rosi van Challa Gladiolen met de hoogste eer strijken. Bij de kleinbloemigen was de hoogste score voor de tweekleurige Zita van A. Snoek-Begon en bij de noviteiten in deze categorie voor de roze, geruffelde 02.144.05 van Prisma Gladiolus. In de categorie Overig tenslotte won de fris helder ogende witte Alba van Gebr.Hermans. Op de foto de prijswinnaars in de verschillende categorieën.
AALSMEER - Festa dei Nonni, Grootouderdag, is in Italië een officiële feestdag waarop kleinkinderen hun opa en oma bedanken voor de goede zorgen. Deze speciale dag - op 2 oktober - is om de verbintenis tussen generaties te benadrukken. Het is voor de sierteeltsector een goede aanleiding om bloemen en planten te promoten. De VGB geeft in samenwerking met Charles Lansdorp (Felini Foundation) en BureauSierteelt.nl dit project vorm. De activiteiten die uitgevoerd worden rondom Festa dei Nonni hebben een centraal thema: de band tussen opa’s en oma’s met hun kleinkinderen. Deelnemende exporteurs, kwekers en veredelaars ontvangen een point-of-sale pakket met een poster, flyer, stickers en een digitaal dossier met beeld en tekst. Zo kunnen zij ook online hun klanten inspireren in te haken op de activiteiten. Daarnaast wordt in Italië de consument warm gemaakt voor de speciale dag via Facebook en wordt in Nederland Twitter ingezet voor de communicatie met de sectorleden.
Vasteplantenkweker Decker-Jacobs failliet HEYTHUYSEN - Op 29 juli 2014 is Kwekerijen Decker-Jacobs bv door de rechtbank in Maastricht in staat van faillissement verklaard. De kwekerij in Heythuysen die in 1969 werd opgericht, geeft op zijn website aan ruim negen miljoen potplantjes per jaar te kweken. Bij het bedrijf zouden 30 tot 60 mensen werken. Volgens de website WijLimburg.nl zou er sprake zijn van een schuld, onder meer via de vastgoed bv. Het is nog niet bekend of het bedrijf een doorstart gaat maken.
LEVERKUSEN - Het Duitse concern Bayer meldt dat het in het tweede kwartaal van 2014 een omzet heeft gerealiseerd van 10,5 miljard euro, 0,9% meer dan in het tweede kwartaal van 2013. De nettowinst bedroeg 953 miljoen euro en kwam daarmee ruim 13,3% hoger uit dan een jaar eerder. De divisie CropScience zette 3,3% meer om. De kwartaalomzet van de agrarische activiteiten bedroeg 2,47 miljard euro. Het bedrijfsresultaat voor rente, belastingen en bijzondere afschrijvingen van de divisie bedroeg 615 miljoen euro en was daarmee 1,4% lager dan in het tweede kwartaal van 2013. Dat kwam onder andere door een wisselkoerseffect van circa 40 miljoen euro en hogere uitgaven voor marketing en onderzoek en productontwikkeling. Bayer realiseerde 11,2% extra omzet in fungiciden en zette 11,5% meer om in insecticiden. De verkopen van middelen voor zaaizaadbehandelingen lagen 20,5% hoger dan in het tweede kwartaal van vorig jaar. De omzet in onkruidbestrijdingsmiddelen nam met 6,0% toe en in zaaizaden werd 15,9% meer omgezet.
Nieuw online platform ArcaZen’s ECC ENKHUIZEN - Afgelopen maand is de geheel vernieuwde website van ArcaZen ’s Eco Climate Converter gelanceerd. De website www.ecoclimateconverter.com is ingericht om optimaal te presteren op zowel pc, tablet als smartphone. Sprekende projecten op de website laten zien wat de mogelijkheden en ervaringen zijn bij verschillende nationale en internationale kwekers. Daarnaast vindt men uitgebreide informatie omtrent de ECC. Door een aparte website op te tuigen voor de ECC, verwacht ArcaZen’s directeur Leo Boon dat het product bij de Nederlandse kwekers meer aandacht krijgt. “Hierdoor zullen steeds meer vooruitstrevende agrariërs ontdekken wat de ECC voor hen kan gaan betekenen.” De website is een belangrijk onderdeel van ArcaZen’s bijdrage aan het Nieuwe Telen.
40 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Foto: René Faas
Bayer CropScience zette 3,3% meer om
Akkoord regeling piekarbeid GRONINGEN - Sociale partners hebben een akkoord gesloten over de regeling Piekarbeid. De regeling gelegenheidsarbeid, beter bekend als GLA-regeling is vervangen door de regeling Piekarbeid. Piekarbeiders zijn werknemers die tijdens een drukke ‘piekperiode’ maximaal acht aaneengesloten weken werkzaamheden verrichten. Deze werkzaamheden dienen bij dezelfde werkgever plaats te vinden en gerelateerd te zijn aan teelt en oogst. Een werknemer mag maar één keer per jaar bij één werkgever onder de regeling piekarbeid werken. Piekarbeiders zijn vrijgesteld van het betalen van pensioenpremie en bouwen dus ook geen pensioen op. Wel ontvangen piekarbeiders een compensatie van 0,7 procent van het loon, naast de toeslagen voor vakantie. Werkgevers dienen piekarbeiders aan te melden bij het Bedrijfspensioenfonds voor de Landbouw (BPL). Er zal actief gecontroleerd worden op het naleven van de regeling.
Foto: PR
Hightech onderzoeksfaciliteit glastuinbouw in Australië
Boomkwekers bezoeken Vredespaleis BOSKOOP – Op 29 juli organiseerde de Stichting Belangenhartiging Greenport Boskoop voor haar leden een bezoek aan de tuin van het Vredespaleis in Den Haag. Speciaal voor de groep was de tuin op dinsdagavond 29 juli geopend en onder de deskundige leiding van Hoofd Groendienst Dolf Eendenburg kregen de boomkwekers met hun partners een geweldige uitleg over het paleis, de tuin en de speciale functies die het heeft in de internationale wereld. Wat vooral opviel was het verhaal achter het ontwerp van de tuin en het paleis. Transparantie, rust en openheid staan hierin centraal, hetgeen past bij de taken die in het Vredespaleis worden uitgeoefend. Veel planten en bomen die de tuin vullen komen uit de regio Boskoop, wat het bezoek voor de boomkwekers heel herkenbaar maakte. De excursie is georganiseerd in samenwerking met Agrocultuur in Hazerswoude Dorp. Als afsluiting van het Zomertuinavonden seizoen is er op 12 augustus een bedrijfsbezoek aan Bunnik Vriesia’s in De Kwakel.
WAGENINGEN - Met ondersteuning van Wageningen UR (WUR) Glastuinbouw, wordt op de campus van de University of Western Sydney (UWS) een nieuwe, hightech onderzoeksfaciliteit voor glastuinbouw gebouwd. WUR Glastuinbouw, dat in Nederland over een soortgelijke onderzoeksfaciliteit beschikt, is meewerkend partner in het Australische project. Het onderzoeksinstituut staat UWS met ontwerpmodellen en ervaring bij tijdens het ontwerpen van de nieuwe kasfaciliteit. Ook wordt meegewerkt aan onderzoek op het gebied van productie in de glastuinbouw. De nieuwe onderzoeksfaciliteit voor glastuinbouw zal onder andere de volgende functies bevatten: nauwkeurige klimaatcontrole; verschillende afdekmaterialen; het telen onder ‘gesloten’ omstandigheden; water- en bemestingsbeheersing; beheersing van water en voedingsstoffen in afzonderlijke groeikamers; monitoring van energie- en watergebruik. De ontwikkeling van de glastuinbouw in Australië bevindt zich in een stroomversnelling. In het afgelopen jaar zijn enkele nieuwe grote productiesites voor groenten opgestart, waarvan enkele gebruikmaken van Nederlandse technologie.
Kennisbijeenkomst Wout Hogervorst NOORDWIJKERHOUT - Op 20 augustus aanstaande organiseert Wout Hogervorst vof voor de zevende keer een kennisbijeenkomst ‘Spuitlicentie en veiligheid’. De bijeenkomst vindt plaats op de locatie Schippersvaartweg 56 te Noordwijkerhout en begint om 19.00 uur. Belangstellenden kunnen zich aanmelden via bureau erkenningen www.erkenningen.nl. Voor vragen of opmerkingen kan men bellen met 0252 434 228.
Ondernemersloket sancties Rusland
Gevolgen bollenexport Rusland HILLEGOM - Het is nog niet duidelijk wat er gaat gebeuren qua handelsmogelijkheden richting Rusland geeft Henk Westerhof van Anthos aan. Maar tot nu toe merkt hij geen grote onrust bij de leden.“Iedereen volgt het nieuws en heeft begrip voor de situatie”, aldus Westerhof . “De situatie is onzeker, maar tot nu toe zijn er alleen nog maar maatregelen getroffen voor de energie- en de kapitaalmarkt. Mochten er wel tegenmaatregelen getroffen worden die ons raken, dan zullen met name de bollen die voor de broeierij bestemd zijn daarvan hinder ondervinden. Door het noodzakelijke behandelingsproces van deze bollen zijn deze haast nog niet uitgeleverd. Van de droogverkoop daarentegen is al een groot deel geëxporteerd. Wat er gaat gebeuren is onduidelijk. Het is rustig en er zijn geen vragen. Iedereen volgt de situatie en heeft hier begrip voor”, benadrukt de voorzitter.
Archieffoto: PR
DEN HAAG - Op 29 juli heeft de Europese Unie (EU) besloten een pakket sancties aan te nemen ten aanzien van de Russische Federatie. Het aangekondigde pakket heeft gevolgen voor Nederlandse ondernemers. Alle ondernemers die op welk terrein ook vragen hebben over deze sancties in relatie tot hun onderneming kunnen vanaf 4 augustus terecht bij het ondernemersloket van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl). Ondernemers kunnen vanaf 4 augustus van 9.00 tot 17.00 uur rechtstreeks bellen met het ondernemersloket op: 088-0424242, keuzeoptie: Internationaal ondernemen. Op de website van RVO.nl is tevens meer informatie over de sancties te vinden.
Tijden Flower Parade Rijnsburg RIJNSBURG - De Flower Parade Rijnsburg staat in het thema ‘Back to......”. De corsowagen van FloraHolland gaat back to… the Sixties. Het corso vertrekt op zaterdag 9 augustus vanaf 13.30 uur vanaf het veilingterrein van FloraHolland. De parade rijdt dan door Rijnsburg, Katwijk en Noordwijk. De praalwagens en voertuigen van de Flower Parade zijn op vrijdag 8 augustus vanaf 19.00 uur al te bezichtigen in de aanvoerzaal van FloraHolland Rijnsburg aan de Laan van Verhof. FloraHolland rijdt zelf ook mee met een praalwagen. Op zondag 10 augustus zijn de wagens de hele dag in Noordwijk te bezichtigen op de Koningin Wilhelmina Boulevard. Meer informatie: www.flowerparaderijnsburg.nl. 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 41
DCM is een sterk groeiende onderneming en levert kwalitatief hoogwaardige organische meststoffen, bodemverbeteraars en substraten. Het merk DCM geniet internationale bekendheid bij sportvelden, golfbanen, openbaar groen, hoveniers, land- en tuinbouw en tuincentra. DCM producten zijn uniek toepasbaar bij het verantwoord gebruik van de bodem en komen tegemoet aan de steeds veranderende vraag van bodemvruchtbaarheid. Met productinnovaties van hoge kwaliteit zijn wij toonaangevend in onze markt.
UIT VOORRAAD LEVERBAAR: ROLLENSORTEERDER T
Binnen het team welke verantwoordelijk is voor de toepassing van onze producten in de land- en tuinbouw zijn wij op zoek naar een:
Accountmanager / Bodemkundig adviseur In de regio Noord-Holland, Flevoland, Groningen, Drenthe, Friesland, Overijssel. Functie - U bent verantwoordelijk voor het onderhouden en pro- actief verder uitbouwen van het relatiebestand in uw rayon. - U bent het aanspreekpunt en de specialist voor onze relaties. - Analyses interpreteren in bemestingsadviezen en koppelen aan commerciële resultaten. - Nauwe samenwerking met onze dealers. - Deel nemen aan vakbeurzen. - Geven van productpresentaties. Wij vragen: - HBO werk- en denkniveau verkregen door een landbouw- of tuinbouwkundige opleiding - Goede communicatieve eigenschappen. - Affiniteit met de doelgroepen. - Flexibele instelling. - Ervaring in de branche is een pré. Wij bieden: Goede beloning en secundaire arbeidsvoorwaarden Prima ondersteuning en interne opleiding middels onze kennis en jarenlange ervaring Uitstekende uitrusting met auto van de zaak, mobiele telefoon, laptop en CRM systeem.
Total Systems BV Industrieweg 31 1775 PV Middenmeer Tel. +31 (0)227 501211 e-mail:
[email protected]
Naast de uitgebreide kennis en ervaring op ons vakgebied onderscheiden wij ons door het bedenken van creatieve oplossingen, het leveren van kwaliteit en het verlenen van snelle service. ° KLIMAATBEHEERSING ° CO2- EN ETHYLEENREGELING ° KRACHT-, LICHT- EN
HUISINSTALLATIES ° PROGRAMMA’S VOOR
BOLLENCELLEN EN KASSEN ° ZONNEPANELEN ° KEURING EN INSPECTIE VAN
Als u graag wilt werken in een informele organisatie met enthousiaste collega’s, die borg staan voor de verdere groei van ons bedrijf, dan verzoeken wij u te solliciteren met bijvoeging van uw CV en deze per email te richten aan dhr. H. van Kampen,
[email protected] DCM Nederland BV, Valkenburgseweg 62-a, 2223 KE Katwijk. Tel. 071-4018844. www.dcm-info.nl
INSTALLATIES ° ADVISERING
Zandvaart 25, 1764 NK Breezand Telefoon: (0223) 52 1500
[email protected] www.kaandorp-wijnker.nl
GEZIN EN BEDRIJF
‘Het komt zoals het komt’ Aris Appel (41) uit Benningbroek reageert op de oproep in BloembollenVisie om mee te werken aan de serie Gezin & bedrijf. Hij stuurt een bijzondere foto mee van een auto met daarop een kuubkist gevuld met de vakantiespullen. Want aan het einde van het pelseizoen vinden hij en zijn vrouw Claudia (41) altijd nog wel een paar dagen de tijd om met de kinderen te gaan kamperen. ‘In Wijdenes, lekker dichtbij.’
Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas
A
ris Appel teelt bloembollen, kool en uien in Benningbroek. Samen met Claudia heeft hij drie kinderen: Sira (8) en de tweeling Perry en Tara (6). Op het moment van het interview is de oudste niet thuis. “Zij doet mee aan de spelletjesweek in het Dijkgatbos, dat is ideaal. Volgend jaar mogen de jongste twee er ook heen.” De tweeling is thuis en zit afwisselend bij het interview, springt rond op ‘de trampo’, speelt in de tuin, verdwijnt in huis en komt dan weer gezellig bij papa en mama zitten. ‘We hebben hele lieve, zelfstandige kinderen, daarom kunnen we het allemaal prima combineren”, vinden Aris en Claudia.
“Het komt zoals het komt.” In de wintermaanden is het programma wat rustiger. Aris: “Dan is er op het land en in de schuur weinig te doen, dus heb ik meer tijd voor de kinderen. Als Claudia dan de auto nodig heeft, haal ik de
kinderen van school met de trekker. Vinden ze prachtig.”
KUUBKIST In de zomervakantie weten de kinderen zich goed te vermaken in en om het huis, bij oma, in het zwembad en in de filmschuur van de buurvrouw. “Soms gaan we bij elkaar logeren, dan slaap ik bij Perry op de kamer of hij bij mij”, vertelt Tara. Soms helpen ze mee in de schuur. “Dan krijg ik de strooien hoed van opa op en ben ik de directeur”, grijnst Perry trots. Als het pellen bijna klaar is, vertrekt Claudia alvast met de kinderen naar de camping in Wijdenes, aan het IJsselmeer. “Het is lekker dichtbij en je hebt er alles. Aris zet de tent voor ons op en komt dan later ook.” Vorig jaar kwam het gezin met een kuubkist op het dak van de auto de camping op gereden. “Daar kon lekker veel in, dat gaan we dit jaar weer doen.” Bekijks? Dat boeit de familie Appel niet. Als je het maar naar je zin hebt, dat is het belangrijkste.
EIGEN BEDRIJF Claudia werkt niet mee in het bedrijf. Zij had altijd een baan in de mode- en bruidswereld totdat ze zo’n twee jaar geleden haar eigen naaiatelier voor feestjurken begon. Haar ‘keetiek’ - want gevestigd in een keet - staat aan de rand van de tuin. Van daaruit heeft zij zicht op het huis, de tuin en de bollenschuur, waar Aris aan het werk is met zijn medewerkers. “We zijn dus altijd in de buurt van de kinderen, als er iets is, hoeven ze het maar te vragen. Alleen als bij mij het gordijn in de deuropening dicht is, weten ze dat ze even niet mogen storen”, vertelt Claudia. Aris kan - met name in het hoogseizoen - altijd rekenen op de hulp van zijn ouders die meedraaien in de schuur. “Elke dag nemen Claudia en ik de planning door. Voordat de schoolvakantie begint, moeten de kinderen nog gehaald en gebracht worden, dat stemmen we dan af. Als we oppas nodig hebben voor de kinderen, neemt oma ze wel eens mee, of vragen we een van de pelsters om op te passen.” Soms loopt de dag anders dan gepland, maar ook dat is geen probleem voor de flexibele familie Appel.
Kuubkist als dakkoffer. De familie Appel v.l.n.r.: In de kist Perry en Sira. Voor de auto: Claudia, Tara en Aris 8 augustus 2014VISIE 43
BOOMKWEKERIJ
In Nederland is er keuze uit verschillende fruitsoorten voor de eigen tuin. Diospyros is een nog onbekende vrucht waarvan velen denken dat hij alleen in subtropische regiones groeit. Wie de juiste selectie kiest, krijgt echter ook vruchten in ons eigen land.
Tekst: Emiel van den Berg Fotografie: www.visionspictures.com
D
e Ebenaceae, de dadelpruimfamilie, is een plantenfamilie die we in Nederland niet veel tegenkomen. De familie bestaat voornamelijk uit het geslacht Diospyros (inclusief de soorten die vroeger onder de naam Maba bekend waren) en het kleine geslacht Euclea. Het betreft veelal bomen die met name bekend zijn om het harde hout dat ze leveren. Zo is Diospyros de leverancier van het bekende ebbenhout, zwartgekleurd hout dat zo zwaar is dat het zinkt in water. Ebbenhout wordt onder andere toegepast voor sierwerk, lijsten, fineer, schaakstukken, pianotoetsen en muziekinstrumenten. Het is een van de houtsoorten die men vanwege de kostbaarheid van het materiaal per kilo verhandelt. Bomen die ebbenhout leveren, zijn inmiddels op veel plaatsen beschermd en in veel landen is invoer van het hout streng gereglementeerd of zelfs verboden. Diospyros is ook bekend om zijn vruchten, enkele voorbeelden zijn de dadelpruim, de mabolo, de zwarte zapote en de kaki. Diospyros is een groot geslacht dat circa 485 soorten telt en talrijke cultivars. De meeste soorten zijn te vinden in de tropen en subtropen. De wetenschappelijk naam komt uit het Grieks en betekent ‘tarwe van Zeus’. Bij ons wordt soms gesproken over godenpeer, de meest bekende vrucht heet kaki.
SMAAKVOL EN GIFTIG Het geslacht Diospyros kent bladhoudende en bladverliezende soorten en zowel boomals struikvormen. Het leerachtige blad is altijd gaafrandig en de bladstand is verspreid staand. In de winter vallen de zwarte knoppen op en het ontbreken van een eindknop. In het voorjaar verschijnen kleine klok- of buisvormige bloemen waarbij belangrijk is te weten dat er zowel eenhuizige als tweehuizige soorten zijn. De bloemen staan in de bladoksels aan jonge 44 VISIE8 augustus 2014
Diospyros kaki
Diospyros, voor ebbenhout en kaki-fruit twijgen. De mannelijke bloemen staan bijeen, de vrouwelijke alleen. Na de bloei volgen de vruchten die per soort sterk verschillen. Meestal zijn ze groot waarbij de kelkbladeren vaak - viertallig - aan de vrucht blijven zitten. Dit is duidelijk te zien bij de kaki. Onrijpe vruchten zijn meestal niet eetbaar, ze bevatten veel looizuur waardoor de smaak wrang is. Sommige vruchten zijn giftig voor vissen en worden in gebieden waar ze inheems zijn, gebruikt bij de visvangst. Andere vruchten zijn weer bijzonder smaakvol maar dan alleen als ze volledig rijp zijn. Ook hier weer is kaki het bekendste voorbeeld. D. kaki is de soort die de bekende kaki-vruchten levert. Deze tot boven de 10 meter hoogte groeiende boom komt van nature voor in de Himalaya en in de bergen van Thailand, Korea en Japan. Al vele eeuwen wordt de plant gekweekt voor de smaakvolle vrucht. In de tropen op hoogtes vanaf 1000 meter maar in de subtropen gebeurt dat overal. Het aan de bovenzijde glanzende blad is 25 cm lang en 10 cm breed. In Nederland is de boom slechts bescheiden winterhard, in Noord-Frankrijk komt hij vaak nog wel tot productie. Een kaki, ook wel sharonfruit genoemd, ziet er
uit als een wat vierkantige tomaat en heeft een zachtoranje kleur en een smaak die het best te vergelijken is met een dadel. Een bekend ras is de zaadloze ‘Triumph’ (‘Sharon’) die veel in Israel wordt gekweekt.
LEIDSE HORTUS Goed winterhard maar weinig aangeplant is D. lotus, ofwel de lotusboom. In de Hortus Botanicus van Leiden staat een zeer oud exemplaar, zeer waarschijnlijk uit 1736. Deze soort, afkomstig uit Zuidoost-Europa en Zuidwest-Azië haalt soms hoogtes tot boven de 20 meter. De ronde tot eivormige vrucht - dadelpruim genoemd - is zacht en zoet van smaak en tot 2 cm groot. Eenmaal rijp kleurt hij geel, later gaat dat over naar donkerbruin tot zwart. De houdbaarheid is beperkt. Vooral in China dient D. lotus veel als onderstam van D. kaki. D. virginiana komt uit de Verenigde Staten en doet het prima in Nederland. Deze tweehuizige boom kan 20 meter hoogte halen en bloeit uitbundig in hartje zomer. De vruchten blijven klein, tot 6 cm in doorsnede. ‘Meader’ - een vrouwelijk kloon die zonder bestuiving vruchten geeft - produceert goedsmakende oranje vruchten en ‘Ennis’ is zaadloos.
TIEN VRAGEN AAN... Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas
1
IN WAT VOOR OMGEVING BEN JE OPGEGROEID? “Ik ben opgegroeid in De Goorn op een steenworp afstand (als je een beetje ver kunt gooien) van het bedrijf van mijn vader en oom. Daar heb ik vanaf de middelbare school de vakanties, zaterdagen en vrije uren met veel plezier gewerkt tot mijn aanstelling bij Potveer.”
2
IS GEZIN EN WERK GOED TE SCHEIDEN? “Op het moment ben ik niet gebonden. Dat maakt het plannen van bezoeken gemakkelijker, al moet er natuurlijk altijd rekening worden gehouden met het sociale leven.”
3
Paul Blom Na een bedrijfskundige HBOopleiding is Paul Blom (29) via de tulpenbroeierij van zijn vader en oom - Blom-Pronk B.V. - bij Potveer terecht gekomen. Daar werkt hij inmiddels zes jaar, waarvan de laatste vijf jaar als vertegenwoordiger. Zijn werkgebieden zijn Nederland, West-Europa, Polen en Noord Amerika.
WAT LEVERT SAMENWERKING JE OP? “Samenwerking kan versterken, zoals onze samenwerking met Havatec. Door de bundeling van kennis van techniek, van de markt en de behoeftes van de markt hebben we succesvol de Quality Buncher geïntroduceerd. Deze machine vindt veel aftrek in de tulpen en is ook geschikt voor andere bloemsoorten zoals pioenen, violieren, irissen en anjers.”
4
WAT ZIJN JE HOBBY’S? “Voetbal, zaalvoetbal, racefietsen en motorrijden. Ik vind het mooi om onderweg te zijn en kan genieten van een andere omgeving op z’n tijd.”
5
WAAR WIL JIJ OVER VIJF JAAR STAAN MET JE BEDRIJF? “Over vijf jaar willen wij met Potveer nog steeds een toonaangevend bedrijf zijn voor de sierteeltsector, met een compleet productenpakket dat aansluit bij bloemenverwerkende bedrijven. Projecten worden groter en zijn klantspecifiek; iedere klant is anders. Wij willen altijd de best aansluitende oplossing bieden, met de inzet van onze ervaring en de meest recente techniek. Export is en blijft erg belangrijk, al blijft ook Nederland een belangrijke markt.”
6
KENNIS DELEN MET BUITENLANDSE VAKGENOTEN: DOEN OF NIET DOEN? “Er ligt in verschillende markten nog veel potentie. Promotie is hiervoor belangrijk, maar kwaliteit is minstens
zo belangrijk. Als er op lokale markten kwaliteitsbloemen liggen, is dit promotie voor het bloemenvak en zal dit de vraag naar bloemen doen toenemen, waarvan we allemaal weer profiteren.”
7
WAT KUNNEN WE LEREN VAN BUITENLANDSE VAKGENOTEN? “Er zijn al vele initiatieven in Nederland waarbij de kweker de verkoop en commercie in eigen hand neemt of dat er via een schakel indirect met de detailhandel gecommuniceerd wordt. De bewustwording voor welke markt het product geschikt is, op welke manier het verpakt moet worden en hoe deze markt benaderd kan worden, is belangrijk. In het buitenland is dit vanzelfsprekend. Verkopen zijn afhankelijk van vragen uit de markt en daar wordt het assortiment op aangepast. Of mooier: er wordt een markt gecreëerd.”
8
HOE KIJK JIJ AAN TEGEN DE ACCENTVERSCHUIVING VAN COLLECTIVITEIT NAAR INDIVIDUALITEIT IN HET BOLLENVAK? “Er wordt geproduceerd voor dezelfde markt, al zijn er natuurlijk vele niches. Dan is individualiteit een logisch gevolg. Samenwerken om volume te verkrijgen en kennis te delen zie ik hierbij als een kans.”
9
IN HOEVERRE IS DE CONSUMENT WERKELIJK GEÏNTERESSEERD IN HET MILIEU? “In Scandinavië heb ik gezien dat de consument heel bewust met duurzaamheid omgaat, daar springen de supermarkten op in. Er ligt geen product zonder een milieucertificaat in de winkel, producten zonder laat de consument links liggen. Dat zal hier ook komen, maar niet voor elke prijs.”
10
WAT DOE JIJ OM JE BEDRIJF TE PROMOTEN/ PROFILEREN? “Een goede referentie is de beste promotie. Wij werken aan langdurige relaties met onze klanten. Wij focussen op het bezoeken van bestaande en potentiële klanten, persoonlijk contact en het nakomen van afspraken. Verder probeer ik zo veel mogelijk contact te onderhouden met de markt zodat we van alle ontwikkelingen op de hoogte blijven en kansen signaleren.”
8 augustus 2014VISIE 45
www.ibulb.org Bloembollen beleven met Bulbs4Kids iBulb zet een nieuwe bloembollencampagne in de markt Bulbs4Kids moet kinderen in Nederland enthousiast maken voor het planten van bloembollen door ze het groeiproces van bloembollen te laten beleven. Docenten kunnen met hun klas meedoen door zich vanaf half augustus in te schrijven via de campagne website www.bulbs4kids.com, welke rond die tijd life staat. Bij inschrijving ontvangen de klassen een Bulbs4Kids pakket met daarin alle ingrediënten voor een educatieve en leuke bloembollenbelevenis. Om kinderen en docenten enthousiast te maken voor deelname zijn onlangs video-opnamen voor deze campagne gemaakt. Lodewijk Hoekstra, groenexpert en presentator en oprichter van Greenkids, is daarin de hoofdpersoon. Hij zal later in de campagne ook een rol gaan spelen.
De gouden bloembol Aan Bulbs4Kids is een leuke foto- en videowedstrijd verbonden. Dat maakt het planten van de bollen nóg spannender! De hoofdprijs is de Gouden Bol 2015, uitgereikt door presentator Lodewijk Hoekstra van Eigen Huis & Tuin. Lodewijk zal bovendien een inspirerende les over bloembollen voor de winnende klas verzorgen.
In 2015 zal deze campagne verder uitgebouwd worden naar andere landen.
Bloembol van het jaar Voor 2014 zijn dat de Trompet Narcissen. De eerste persberichten zijn inmiddels uitgestuurd naar een paar duizend perscontacten in Nederland, Duitsland, Engeland, Frankrijk, Rusland, Oekraïne en Noord-Amerika.
Aandacht op TV voor bloembollen in het najaar iBulb heeft ervoor gezorgd dat vanaf eind september bloembollen weer veel aandacht krijgen in het programma ‘Rob’s grote tuinverbouwing’. Wekelijks kijken er ongeveer 520.000 mensen naar dit programma.
46 VISIE8 augustus 2014
ANTHOS 8FFSFTUFJOTUSBBUtQPTUCVTt"%)JMMFHPNtUFMtGBYtXXXBOUIPTPSH
COLUMN
Flowerbulb Research Program met vier jaar verlengd Anthos heeft het contract van het Flowerbulb Research Program met Cornell University (Ithaca, NY) met vier jaar verlengd. Het onderzoeksprogramma werd op initiatief van Bill Vandenberg in 1965 gestart op Michigan State University en het stond lange tijd onder leiding van professor Gus de Hertogh. In 1998 is het programma ondergebracht bij Cornell University en vanaf dat moment is het overgedragen aan professor Bill Miller. In de beginjaren heeft het programma zich voornamelijk gericht op de broeierijafzet, maar later zijn er ook onderzoeksprojecten verricht ter ondersteuning van de afzet in de droogverkoop en de vaste planten. Onderzoeksresultaten zijn terug te vinden op www.flowerbulbs.cornell.edu.
Anthos laat Pest Risk Analysis (PRA) opstellen In opdracht van Anthos heeft de NVWA voor een tiental bolgewassen in beeld gebracht welke ziekten en plagen met die bolgewassen geassocieerd kunnen worden. Aanleiding daarvoor is dat het steeds vaker voorkomt dat ontvangende landen een Pest Risk Analysis uitvoeren op basis waarvan een land het besluit neemt om import van een product wel of niet toe te staan. Vaak wordt de Plantenziektenkundige Dienst van het land van herkomst gevraagd om informatie aan te leveren. Deze informatie ligt echter niet kant en klaar op de plank, zo ook niet bij de NVWA. De ervaring leert dat het vaak wel enige tijd in beslag neemt om PRA-informatie op te stellen. Om de vaart in het PRA-proces te bespoedigen zijn op verzoek van Anthos 10 PRA’s ontwikkeld die gebruikt kunnen worden indien landen daarom vragen.
Colombiaanse PD bezoekt bloembollensector Een delegatie van de Colombiaanse Plantenziektenkundige Dienst (ICA) heeft van 5 t/m 11 juli een bezoek gebracht aan Nederland. Daarbij is op 7 en 8 juli aandacht besteed aan het Nederlandse keuringssysteem voor bloembollen en in het kader daarvan is een aantal teelt- en handelsbedrijven bezocht. Tijdens het bezoek lag de focus op lelie, Zantedeschia en gladiool. Aan de delegatieleden, de heren Luis Humberto en Rafael Sanmiguel, is duidelijk gemaakt dat indien Colombia strak aan een 0-tolerantie voor LSV en LMoV in lelies vasthoudt, het voor het Nederlandse bedrijfsleven en hun Colombiaanse partners bijna onmogelijk wordt om verder te gaan met de handel in lelies. Afgesproken is dat de NVWA een brief naar ICA stuurt en hen verzoekt om voor lelie Klasse I te accepteren.
Tijdens de eindevaluatie van de missie hebben de ICA-vertegenwoordigers benadrukt dat die zeer geslaagd was en dat ze een zeer positieve indruk hebben gekregen van de Nederlandse keuringssystematiek en het systeem van tracking & tracing. Anthos hoopt dat ICA bereid is om voor de toekomst partijen lelie en Zantedeschia te accepteren op basis van de normering in het BKD-keuringssysteem. Omdat handelsbedrijven binnenkort beginnen met de inkoop van bollen voor het exportseizoen 2014/2015 is het van groot belang dat op zeer korte termijn duidelijkheid komt of Colombia vast blijft houden aan de 0-norm voor LSV, LMoV bij lelie en Dasheen Mosaic virus en Konjac Mosaic Virus bij Zantedeschia. Voor deze virussen is in Nederland een tolerantie van kracht. In de richting van de ICA, NVWA en het ministerie van Economische Zaken heeft Anthos verzocht om snelheid in het besluitvormingsproces, zodat teelt en handel tijdig weten waar ze aan toe zijn.
Niets is zo praktisch als goede theorie In de afgelopen jaren zijn tal van studies gedaan naar de toekomst van de bedrijven in de bloembollensector en uit vele daarvan blijkt dat de sector onvoldoende inspeelt op de veranderde marktomstandigheden. Veel bedrijven zijn zich daar wel van bewust, maar zij worstelen gelijktijdig met de strategische vraag op welke wijze zij aansluiting kunnen behouden met hun afnemers en de eindgebruikers van hun producten. Vooral het in 2009 verschenen rapport “Focus op kansen” heeft mogelijke oplossingsrichtingen zichtbaar gemaakt, maar het bleek dat het daadwerkelijk doorvoeren van veranderingen die moeten leiden tot meer marktgericht ondernemen onvoldoende gebeurde. Om die reden heeft een twintigtal bedrijven zich aangesloten bij de Executive Club van Anthos, die in de afgelopen jaren een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan het ontwikkelen van een bewustwordingsproces om in-company veranderingen door te voeren. De thema’s, de sprekers en de netwerkmomenten hebben voeding gegeven aan het verkrijgen van inzicht en visievorming bij de leden. Toch bleek een volgende stap noodzakelijk om structurele veranderingsprocessen daadwerkelijk in gang te brengen en dat heeft geleid tot de vorming van de Anthos Academy, waarvoor wordt samengewerkt met de Nyenrode Business Universiteit, Florpartners en Focusplaza. Het tweejarige programma richt zich op de kernbegrippen positionering, kwaliteit en rendement en het omvat colleges op Nyenrode, internetsessies en een aantal bijeenkomsten met gastsprekers uit de retail, hoogleraren en ervaringsdeskundigen. Meer specifiek focust het programma zich op de kracht van de onderneming, de ondernemer, het managementteam en de kansen die de veranderende marktomstandigheden bieden. Naast het professionaliseren van de persoonlijke managementvaardigheden en het fijn slijpen van de strategische besluitvorming geeft het lesprogramma ook inzicht in de toepassingsmogelijkheden binnen de onderneming. Theorie en praktijk gaan daarom samen in één hand en ook daarin ligt de kracht van de Anthos Academy, die uiteindelijk moet leiden tot persoonlijk visionair leiderschap van de deelnemende ondernemers en tot meer marktgericht ondernemerschap in de bloembollensector. Henk Westerhof
[email protected] 8 augustus 2014VISIE 47
MARKT EN AFZET
‘Onderscheidend vermogen zit oo De klant verwacht een goed en gezond product; daar betaalt hij voor, dus daar mag hij ook op rekenen. Daarin zit dan ook niet zozeer het onderscheidend vermogen van de kweker en exporteur, vindt Mark Broekhuizen van exportbedrijf A. Frylink & Zonen (Export) B.V. Veel belangrijker is het dat je in staat bent om met de klant mee te denken en hem werk uit handen neemt. ‘Klantgerichtheid wordt steeds belangrijker.’
Tekst: Monique Ooms Fotografie: René Faas
A
ls we ons in de loop van de maand juli melden bij Frylink, draait het seizoen al op volle toeren. “Van begin juli tot eind september is het hier hoogseizoen. Dan verwerken we zo’n 70 miljoen bollen die bestemd zijn voor de droogverkoop- en postordermarkt Noord-Amerika en Europa”, vertelt Mark Broekhuizen, die samen met Marc Nieuwenhuis de directie vormt van het exportbedrijf uit Noordwijkerhout. “Op dit moment is zo’n 80 tot 90 procent van de inkoop rond; het grootste deel van onze verkoop is vastgelegd via de voorinkoop.” Over het lopende seizoen merkt hij op: “Het seizoen is iets vroeger dan normaal en de kwaliteit is iets minder dan wij hadden verwacht. Het leek zo’n mooi groeiseizoen, maar de warmte aan het einde lijkt de bollen geen goed te hebben gedaan.”
BOL VOLGEN Ruimschoots voordat de eerste bollen worden geleverd, halen de kwekers het benodigde fust op bij Frylink. “Zodra de kweker zijn bollen bij ons heeft afgeleverd, worden ze ingeboekt in het systeem en gaan onze keurmeesters mon-
48 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
sters nemen. Daarna volgt de fytosanitaire keuring. Als de kwaliteit in orde is, worden de bollen vrijgegeven voor productie.” Via een barcodesysteem kan de bol gedurende het gehele traject worden gevolgd. “We weten precies in welke container op welke pallet welke bollen staan; zo is alles terug te vinden.”
‘Ga nou eens op die stoel van de consument zitten. Wat vindt hij belangrijk?’ Bij het inkoopproces laten de inkopers van Frylink zich leiden door ‘het vakmanschap van de kweker’, vertelt Mark. “In de loop der jaren bouw je relaties op met kwekers en weet je wat je aan elkaar hebt. Buiten het seizoen gaan we regelmatig op bezoek bij kwekers: dan blikken we terug, kijken we vooruit, bespreken we eventuele problemen en nieuwe ontwikkelingen. Wij delen informatie vanuit de markt: waar is behoefte aan, wat vinden afnemers belangrijk? Dan kunnen kwekers daarop
inspelen. Ook proberen we alvast een inschatting te maken van het aanbod: wat kunnen we komend seizoen verwachten? De inkoop van dahlia’s moet je bijvoorbeeld tot een jaar van tevoren vastleggen.” Deze werkwijze bevalt Frylink goed. “Goede communicatie draagt altijd bij aan een goede relatie. Als er dan eens iets misgaat, weet je elkaar ook makkelijk te vinden.”
BETROKKENHEID Over speciale producteisen hoeven ze het niet te hebben met kwekers, want: “Die zijn simpel: het product moet gewoon goed zijn. De consument moet erop kunnen rekenen dat hij krijgt wat de verpakking belooft. Over het algemeen zijn wij heel blij met de kwaliteit die wordt geleverd.” Veel belangrijker vindt Frylink het dat niet alleen de exporteur, maar ook de kweker in staat is om mee te denken met de klant. “Daarin zit veel meer het onderscheidend vermogen. Ga nou eens op die stoel van de consument zitten. Wat vindt hij belangrijk? Verplaats je eens in die retailer of dat postorderbedrijf; waar zijn zij bij gebaat? Dan kom je al snel op zaken als een strakke logistiek, goede automatisering, maar bijvoorbeeld ook: ideeen voor nieuwe concepten. En natuurlijk gaat die klant er vanuit dat we op tijd leveren: op het koopbriefje staat 5 augustus: dat is dus niet 10 augustus. Uiteindelijk gaat het allemaal om betrokkenheid, meewerken en meedenken. Klantgerichtheid wordt steeds belangrijker, de focus ligt echt niet alleen op de prijs.” Frylink maakt graag gebruik van de huidige automatiseringsmogelijkheden om processen soepeler en efficiënter te laten verlopen. “Je ziet in de markt een hoge mate van automatisering ontstaan, ook bij onze afnemers. Daarbij moeten we aansluiten met onze processen.” Frylink zag kansen voor verbetering in de wijze waarop kwekers hun aanbodslijsten leveren. “Dat gebeurt nu op allerlei verschillende manieren en wij zien daarin graag meer uni-
ok in meedenken en meewerken’
Mark Broekhuizen: ‘Uiteindelijk gaat het om betrokkenheid’
formiteit. Dat werkt prettiger en bespaart tijd: wij hoeven de gegevens dan alleen nog maar in te lezen. Daarom hebben wij een kwekersportaal ontwikkeld dat kwekers kunnen gebruiken om hun aanbod te registreren, via een eigen inlogcode. We hebben het zo ingericht dat ze gebruik kunnen maken van EDI-nummers. Een andere mogelijkheid is dat zij een vast Excelbestand invullen en dit mailen naar onze inkoop-
administratie. Wij lezen dit in voor de kweker en vervolgens kan hij hierin via het portaal alsnog zelf mutaties aanbrengen.”
BELANGEN Al in december 2011 heeft het exportbedrijf deze aanpak in gang gezet, maar slechts weinig kwekers maken er gebruik van. “Jammer dat toeleveranciers deze kans op het maken van
een efficiencyslag laten liggen. Om een leuke boterham te kunnen verdienen in dit vak moeten we zo strak mogelijk werken en aangezien onze beider belangen hiermee gediend zijn – dus van kwekerij en export – vind ik dat we er ook allebei iets voor moeten doen. Hopelijk gaat de kwekerij deze werkwijze steeds beter oppakken. Uiteindelijk zijn wij toch de klant van de kwekerij.”
8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 49
ACTUEEL
Tekstbewerking: Wim Ciggaar
Lezers schrijven
Keuringsdienst in boerenhand De plantaardige keuringsdiensten zouden een sterkere positie hebben gehad wanneer er eerder was gekozen voor samenwerking. Maar het is nog niet te laat. Een bundeling van krachten kan alsnog een sterkere positie opleveren tegenover de overheidsplannen om alle keuringen naar zich toe te halen.
veldkeuringen van aardappelen in de zomer volgen elkaar in tijd prima op. Ook de laboratoriumwerkzaamheden passen goed bij elkaar.
De toekomst van de plantaardige keuringsdiensten staat ter discussie. Staatssecretaris Sharon Dijksma van Economische Zaken wil, tegelijk met een rigoureuze aanpak van controle en toezicht in de vleessector, ook de Nederlandse Algemene Keuringsdienst (NAK), de Bloembollenkeuringsdienst (BKD), Naktuinbouw en het Kwaliteitscontrolebureau voor groenten en fruit (KCB) onderbrengen bij de overheid. De private keuringsdiensten dreigen op te gaan in de Nederlandse Voedsel- en Waren autoriteit (NVWA).
Met een samengaan van de keuringsdiensten hadden we veel geld kunnen besparen. En, wat in de huidige situatie vooral belangrijk is, we hadden met een krachtige, efficiënt werkende keuringsdienst nu sterker gestaan tegenover de plannen van de overheid om alles bij elkaar te willen vegen. De vraag is hoe we toch de keuringsdiensten in boerenhanden kunnen houden. Want duidelijk is wel dat, wanneer de overheid het overneemt, het in het algemeen alleen maar duurder en omslachtiger wordt. Dat er in de vleessector maatregelen worden genomen na alle incidenten van de afgelopen tijd, is nog te begrijpen. Maar ik moet er niet aan denken dat we daar als plantaardige sector in mee moeten.
Het herinnert mij aan discussies die wij vijf, zes jaar geleden voerden over de keuringsdiensten. Toen ging het om het voorstel om met name de NAK en de BKD samen te voegen. Ik heb me daar, in mijn toenmalige bestuurlijke functies, sterk voor gemaakt. Ook toen werd er al voor gewaarschuwd dat anders de overheid misschien zou ingrijpen en dingen zou doen die we als bedrijfsleven echt niet willen. Het is er helaas niet van gekomen omdat niet alle bestuurders er rijp voor waren. Toch waren de argumenten voor mij ijzersterk. De arbeidsfilms van NAK en BKD vallen naadloos in elkaar: de keuringen van aardappelen in de winter, bollen in het voorjaar en
Het is namelijk een utopie dat alles wel goed zal gaan wanneer de overheid het zelf doet. Terwijl onze private keuringsdiensten juist hebben bewezen dat ze heel goed op hun taak berekend zijn. Zo wisten ze enkele jaren geleden op een uitstekende manier de exportlijnen naar Japan en China open te krijgen. Daarom is mijn advies dat we snel met elkaar om tafel gaan om alsnog te komen tot een bundeling en efficiencyslag. Zodat we met sterke argumenten de plannen van dit kabinet kunnen bijsturen en de plantaardige keuringsdiensten in eigen handen houden. Daar zullen we als bedrijfsleven alleen maar baat bij hebben.
Siem Appel Akkerbouwer en bollenteler Benningbroek
Schagen en Hollands Kroon ondersteunen project ‘Duurzame Bollenteelt’ Acht bloembollentelers uit het Noordelijk Zandgebied en Westfriesland werken op unieke wijze samen aan een gezondere landbouw. Dit doen zij in het praktijknetwerk “Natuurlijk leven, Natuurlijk telen”. Zij zoeken proefondervindelijk naar optimale bollenkwaliteit, met minder schade voor de natuur. Hier ligt het begin van een omslag in het denken van de telers; naar duurzaam telen. De gemeentebesturen van Schagen en Hollands Kroon hebben besloten om elk bij te dragen aan het praktijknetwerk “Natuurlijk leven, Natuurlijk telen”. Het bedrag dat zij gezamenlijk bijdragen is € 8.275,-. Beide gemeenten zien de agrarische sector als een van de speerpunten van economisch beleid en de bloembollensector is één van de grootste economische dragers binnen de regio, voor zowel omzet als werkgelegenheid. Onder de vlag van GreenPort Noord-Holland Noord werkt netwerkcoördinator Jan Mantel aan de uitwerking van het programma ‘Duurzame Bollenteelt’ waar “Natuurlijk leven, Natuurlijk telen” een deelproject van is. “We zijn erg blij dat beide gemeenten het belang
50 VISIE8 augustus 2014
van deze verandering onderkennen en de ondernemers ondersteunen in dit proces”, zegt Mantel. In het praktijknetwerk “Natuurlijk leven, Natuurlijk telen” willen ondernemers bloembollen telen van topkwaliteit, maar met minder kunstmest en minder chemische gewasbeschermingsmiddelen. Het doel is het optimaliseren van het bodemleven en de natuurlijke weerstand van de planten in de komende drie jaar. In deze drie jaar wil het netwerk de helft minder kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen gebruiken. Dit kan door de plantweerstand en het bodemleven te verbeteren. Voorwaarde is wel dat geen concessie gedaan wordt aan de totale opbrengst en kwaliteit van de bollen. De kennis en ervaring die wordt opgedaan, wordt gedeeld met de andere telers. Daardoor zal de sector bewuster omgaan met gewasbescherming en dit zal het draagvlak voor verandering vergroten. Genoemd project heeft meerdere duurzame voordelen: Naast een gezondere bollensector kan het ook bijdragen aan een betere kwaliteit van het oppervlaktewater.
VASTEPLANTENVARIA
Weersomstandigheden sterk verschillend Tekst: Henk van den Berg teelt- en bedrijfsadvies (0252) 340301 / 06-51312207 Fotografie: René Faas
D
e hoeveelheden regen die er in het land gevallen zijn hebben volgens mij nog nooit zo uiteen gelopen. In sommige delen van het land is het ronduit droog te noemen, terwijl de planten in andere gebieden bijna zijn verzopen. Deze grote verschillen plus die in gewasstand en stadium, maken de vraag of en wat er bemest moet worden op dit moment wel bijzonder moeilijk. Hoewel het stadium erg veel uitmaakt, wordt vooral de stikstofgift erg bepaald door de mate van uitspoeling. Toch kan ook het nemen van een stikstofbijmestmonster soms nodig zijn om een goede indruk te krijgen van de voedingstoestand van het moment.
REGENVAL Heftige buien van 50 mm en soms nog meer hebben vooral het oosten van het land getroffen. Op gronden met een laag organischstofgehalte kan op dat moment alle minerale stikstof in één keer verdwenen zijn. Bij gronden met veel organische stof zal dit tekort door mineralisatie vrij snel weer aangevuld worden, maar op schrale gronden moet dan snel worden bijgemest om te voorkomen dat de plant groeikracht verliest. Planten die door veel regen schraal gaan staan zijn veel gevoeliger voor allerlei schimmels. Gewasbescherming is in schrale gewassen veel noodzakelijker dan bij goed groeiende gewassen. Een extra stikstofbemesting werkt
vaak beter tegen echte meeldauw en bladvlekkenziekten dan een bespuiting. Naast de bemesting is er vaak sprake van wortelsterfte als het water niet binnen 24 uur weg is. Het ondernemen van actie om het water zo snel mogelijk af te voeren is dus uiterst belangrijk. Hoe hoog het water heeft gestaan is niet belangrijk. Hoe lang het water er gestaan heeft maakt het verschil. Als een deel van het perceel onder water staat, laat dit water dan zo snel mogelijk af. Als hiervoor greppels door de gewassen gefreesd moeten worden, kost dit meestal minder dan het water rustig laten wegzakken. Water dat langer dan 24 uur staat leidt tot wortelsterfte. Deze wortelsterfte veroorzaakt, vooral bij warm weer, vrijwel zeker Pythium. Planten die “van de wortel” zijn geweest moeten in de eerste periode veel eerder water hebben dan de gewone hoeken. Dit houdt dus in dat je een verzopen hoek later in de tijd eerder moet beregenen. Dit lijkt alleen tegenstrijdig als je er niet over nadenkt. Deze planten hebben minder wortels om water uit de grond te halen, maar ook om voeding op te nemen. In de eerste periode zal dus de bovengrond genoeg water moeten bevatten om te herstellen. Bij deze percelen moet er wel worden bemest, maar met heel kleine beetjes tegelijk.
BEMESTING De bemesting in deze periode van het seizoen moet aansluiten bij het stadium van de planten. Als het gewas nog niet in de zogenaamde tweede serie blad zit en dus nog niet echt dicht staat, is de bemesting erop gericht om het gewas dicht te krijgen. Staat het gewas al dicht, dan is het de bedoeling om het gewas gezond
te houden. Op schrale gronden zal er kali en stikstof bemest moeten worden. Op gronden met een hoog organischestofgehalte zal er onder natte omstandigheden en veel temperatuur meer dan genoeg stikstof uit de bodem vrijkomen om het gewas te laten groeien. Hier is soms een kalibemesting nodig om de reactie op de stikstof een beetje te temperen. Soms kan het lijken dat een gewas te weinig stikstof heeft om makkelijk door te groeien, terwijl dit gezien de gift niet logisch is. Strooi dan niet zomaar voor de zekerheid een beetje bij, maar laat een stikstofmonster steken. Leerzaam is om twee monsters te steken, één op de matige plek en één op de plekken waar de planten wel groeien. Erg vaak blijkt het stikstofgehalte in slecht groeiende plekken hoger te zijn dan in de makkelijk groeiende plekken. In dit geval dus geen stikstof geven, maar water.
VERSCHILLEN Omdat de verschillen per regio zo groot zijn, is het gevaarlijk om op afstand een advies te geven over het wel of niet water geven of bemesten. Door alle zaken tegen het licht te houden, kan echter zelf vrij makkelijk een goede inschatting worden gemaakt over de benodigde teelttechnische maatregelen. Het even goed nadenken over het waarom van bepaalde acties kan verder erg leerzaam zijn voor het inzicht in de teelt. Dit jaar leert dat er wel een strak plan nodig is, maar ook een heel arsenaal aan extra plannen als de omstandigheden anders zijn dan verwacht. Toch is een jaar als dit leerzamer dan een rustig jaar, omdat je nu in één jaar van verschillende omstandigheden kunt leren als je bij elkaar gaat kijken.
8 augustus 2014VISIE 51
TEELTADVIES
INHOUD ALGEMEEN Bemesting containerteelt ........................................52 Beregening Containerveld Mest uitrijden Oppotten Weer en spuiten
ACONITUM Vermeerdering
IRIS
VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN
ALGEMEEN
BEMESTING CONTAINERTEELT De voorbereiding van het oppotten van vaste planten voor komend voorjaar is in volle gang. Het is belangrijk dat de planten rustig wortelen en groeien en in het voorjaar goed op kleur zijn. Gebruik daarom een niet te hoge dosering gecontroleerd vrijkomende meststoffen. Een dosering van circa 3 kg twaalf tot veertien maanden per kuub potgrond is standaard. Door te kiezen voor een langzaam werkende meststof met een langere werkingsduur is er ook in het voorjaar voldoende voeding beschikbaar om het gewas op kleur te houden.
Bolrot
SIDALCEA Stengelrot
LELIE Blijf spuiten tegen virus .............................................53 Gemengd sortiment
HYACINT Heetstookschade Plantplan hyacint Gehold en gesneden
NARCIS Bolrot en planttijdstip .................................................54
TULP Plantgoed
GLADIOOL Stikstofbemesting
KROKUS Vruchtwisseling
HYACINT Vroegbloei pot en snij Koude bollen
NARCIS Grotekistenbroei Watergeven Planttijdstip broei
LELIE Goed gieten belangrijk Krijtscherm verwijderen IJzergebrek.........................................................................55
TULP Uitgangsmateriaal broei op water
ALGEMEEN Onderwerken stoppelresten Grondbewerking Besparing op gas
DE TIPS OVER VASTE PLANTEN WORDEN SAMENGESTELD DOOR DE VASTEPLANTENADVISEURS VAN DLV PLANT BV, T 0172 21 28 27. 52 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
BEREGENING Controleer regelmatig de beregening op containervelden en in de kas. Als een sproeier niet goed werkt omdat deze verstopt is of defect, ontstaat al snel verdroging. Let daarbij ook goed op de verdeling. Wanneer de beregening te hoog of te laag hangt, ontstaat een ongelijke verdeling waardoor er ongelijkheid optreedt in het gewas. CONTAINERVELD Bij het opknappen of aanleggen van een containerveld is het de moeite waard om op de hoogte te zijn van de verschillende beregeningssystemen. Zo is er tegenwoordig het systeem waarbij de sproeiers pas omhoog komen als de beregening start. Hierdoor kan gemakkelijk worden gewerkt en vormen de sproeiers geen obstakel bij het uitzetten, spuiten, maaien en afleveren. Win tijdig informatie in en zet de te verwachten kosten op een rij om een goede afweging te kunnen maken. Een teelttechnische adviseur kan hierbij ondersteunen. MEST UITRIJDEN Let op de regelgeving voor het uitrijden van dierlijke mest. Het uitrijden van drijfmest op bouwland (alle grondsoorten) is toegestaan van 1 februari tot 1 augustus. Langer uitrijden tot 1 september is toegestaan als uiterlijk 31 augustus een groenbemester wordt geteeld. Uitrijden van vaste mest op bouwland op zand en lössgrond mag van 1 februari tot 1 september. Op klei en veengrond mag het hele jaar vaste mest worden uitgereden. OPPOTTEN Tref tijdig voorbereidingen voordat wordt gestart met oppotten. Het is belangrijk dat het containerveld voor het neerzetten van de potten onkruidvrij is. Op buitenvelden kan tegen kiemend onkruid een bespuiting worden uitgevoerd met een lage dosering bodemherbicide, echter niet bij snelwortelende gewassen. Niet verstandig is om plantmateriaal dat al doorgeworteld is te plaatsen op dit veld in verband met kans op schade. WEER EN SPUITEN Houd bij warm weer rekening met de omstandigheden voor bespuitingen. Door hoge instraling van de zon en hoge temperaturen harden
planten vaak flink af. Opname van systemische gewasbeschermingsmiddelen die op waterbasis zijn geformuleerd (de meeste middelen) wordt hierdoor sterk beperkt. Spuit daarom ’s morgens vroeg als het gewas net opdroogt van condens of beregening.
ACONITUM
VERMEERDERING Overweeg om Aconitum via stek te vermeerderen in plaats van door scheuren. Het grote voordeel van stekken is dat wortelknobbelaaltjes en wortellesieaaltjes niet worden verspreid. Stekken in juni levert de beste resultaten op voor wat betreft de doorgroei. Stekken in augustus is echter ook nog goed mogelijk. Maak het stek bij voorkeur van de groeitoppen. Ook scheutstek zal goed lukken. Zorg dat er minstens een oog onder de grond terechtkomt.
IRIS
BOLROT Let op bolrot in iris. Bolrot is een veel voorkomende aantasting binnen het irissortiment. Kenmerkend voor de ziekte is dat deze begint bij de bolbasis en zich uitbreidt naar boven toe in de rokken. De schimmel is te herkennen aan wit of roze schimmelpluis op het zieke weefsel. Vooral tijdens het drogen van het plantmateriaal is dit waar te nemen. Op het veld vertoont een aangetast gewas een zwakke groei, waarbij de bladeren vanuit de top geel worden. Bestrijding op het land is moeilijk, omdat de schimmelvorming begint bij de bol. De schimmel Fusarium oxysporum, die de ziekte veroorzaakt, tast onder andere ook gladiool, fresia en krokus aan. Houd met het teeltplan hier rekening mee en hanteer een ruim vruchtwisselingschema van 1:6 voor deze waardplanten. Wees terughoudend met het geven van stikstof.
SIDALCEA
STENGELROT Blijf alert op aantasting door stengelrot in Sidalcea. Maai Sidalcea in de vollegrond niet te vaak en te diep af. Dit is ongunstig in verband met het risico op stengelrot. Ook het te lang doorgaan met maaien is niet gunstig. Stengelrot is in eerste instantie te herkennen aan het pleksgewijs slap gaan hangen van de planten. In een later stadium kunnen de planten geelachtig verkleuren en de stengels omvallen. Deze aantasting kan goed worden bestreden met bijvoorbeeld 350 ml Mirage Plus per 100 liter water.
LELIE
BLIJF SPUITEN TEGEN VIRUS In september zijn vaak nog een of twee bespuitingen nodig op de Aziatische hybriden en LA’s. Oriëntals en OT’s blijven langer groen, spuit deze daarom nog door. Spuit partijen met veel jong blad van de stengelbollen, partijen met doorwas en de schubben in september wekelijks. Blijf luizen in een groen gewas tot oktober bestrijden. Daarna vindt zo weinig besmetting meer plaats dat bespuitingen geen rendement meer opleveren. Stop zodra het gewas begint af te sterven en/of het weer eind september/ begin oktober zo koud is dat er weinig risico van verspreiding meer is. GEMENGD SORTIMENT Door de schaalvergroting en steeds verdergaande mechanisatie zien we steeds meer problemen ontstaan rond vermenging van partijen. Besteed ook in de drukke periode van oogsten voldoende aandacht om vermenging van partijen te voorkomen. Maak in deze periode de verwerkingslijnen bij verandering van partij goed schoon, dit bespaart tijdens het teeltseizoen bij selectie veel tijd. Vergeet hierbij vooral ook niet de palletkisten goed schoon te maken. We zien nog te vaak restanten van bollen in de kisten, die in de bloementeelt tot dwalingen leiden. Dit varieert van enkele planten tot meer dan 5%. Vermeld op iedere kist cultivar, plantmaat en herkomst. Doe dit ook aan de binnenkant van de kist, daar bij transport de etikettering aan de buitenkant nogal eens verloren gaat. Daarnaast zijn er goede ervaringen met het nummeren van iedere kist vanaf rooien, spoelen en verwerken. Door op iedere celdeur in het gangpad te vermelden welke cultivars, maten en aantal kisten er per rij staan heeft men al snel een goed overzicht waar wat staat en maakt men minder snel fouten. Instrueer het personeel goed. Vergeet hierbij vooral de seizoenwerkers niet. Maak bij transport over grotere afstanden met derden ook goede afspraken. Doe dit ook met de contractnemer. Door een goede planning en organisatie is op dit gebied nog veel te winnen en zijn kostbare fouten te voorkomen.
HYACINT
HEETSTOOKSCHADE Bij het heetstoken kan soms schade ontstaan. Ernstige schade is in veel gevallen te beperken door tijdens de heetstook een intensieve controle uit te voeren. Controleren op zachte bollen en reuk is niet voldoende om schade te voorkomen. Bij het doorsnijden van een groot aantal bollen kunnen de eerste symtomen beter waargenomen worden. Typische heetstookschadebeelden zijn: Schijfrandnecrose De rand van de schijf kan op de overgang naar de rokken wit en later bruin worden. Dit verschijnsel is vooral bekend bij de
withuidige cultivars als ‘L’Innocence’ en ‘Carnegie’, maar ook bij ‘Pink Pearl’ en zijn mutanten. Als de heetstook wordt voortgezet verkleurt het witte weefsel bruin, soms pas enige tijd na afloop van de heetstook. Ook kunnen holten ontstaan. Het weefsel scheurt op deze plaats gemakkelijk waarbij de bolschijf gedeeltelijk losraakt van de bolrokken. Bij lichte schade komen een tot twee loofbladeren minder tot ontwikkeling. Spruitnecrose Als niet alleen de bloemtros, maar ook de overige delen van de spruit zijn beschadigd, blijft de spruit achter in groei en ontstaat er ruimte tussen de spruit en de rokken. In de blaadjes kunnen verdroogde plekjes ontstaan die later uitgroeien tot misvormingen en knobbels. De spruit kan vanuit de voet afsterven, waarbij hij duidelijk bruin tot zwart verkleurt. Bij spruitnecrose komt het gewas tijdens het groeiseizoen niet of ernstig beschadigd op. Hieruit kunnen in het volgend seizoen bosjesplanten ontstaan. Bloemnecrose Het verschijnsel varieert van een verdroging van alleen de topnagels, die wit blijven, tot een donkere verkleuring van enkele nagels of van de gehele bloemtros, waarbij ook de stengel (bloeias) kan verkleuren. Bloemnecrose kan in de hoofd- en de bijtros voorkomen, maar ook in een van beide. Hieruit kunnen in het volgend jaar bosjesplanten ontstaan. Glazigheid De bolrokken worden glazig en lichtbruin en de gehele bol wordt zacht. Soms verslijmt het weefsel, zoals bij witsnot. In de bewaarruimte hangt een zoetige geur en bij doorsnijden ruiken dergelijke bollen ranzig. In het glazige weefsel komt een bacterie voor die bij het ontstaan van glazigheid een rol speelt. Deze bacterie is een andere dan de geelziekof witsnotbacterie. Soms blijft de glazigheid beperkt tot een of enkele rokken die uiteindelijk donkerbruin worden. Glazigheid ontstaat vooral na een beschadiging gevolgd door hoge temperaturen tijdens de heetstook. De symptomen veroorzaakt door zonnebrand lijken op die van glazigheid. Bij zonnebrand vertoont uitsluitend de zijde van de bol die na het rooien lang is blootgesteld aan felle zonneschijn, glazigheidsverschijnselen; later verdroogt deze plek. Glazigheid kan in vrij korte tijd massaal optreden tijdens de heetstook. De bollen gaan geheel verloren. Witte stip In de bolschijf zit vlak onder de spruit een witte vlek. Het lijkt of het weefsel daar verdroogd is. Vaak is op een later tijdstip een zware beschadiging van de bloemtros (bloemnecrose) of van de hele spruit te zien. Soms verdwijnt echter na enige tijd dit ‘witte stip’-symptoom en is daarvoor geen andere afwijking in de plaats gekomen. Roetbollen (Aspergillus niger) Roet komt voor
op de buitenzijde van de bol onder de buitenste bolrok. Vaak dringt de schimmel tijdens de heetstook de bolbodem binnen waardoor de bol verloren gaat. Het aangetaste weefsel verkleurt van geel naar lichtbruin en tenslotte, zodra de schimmelsporen zijn gevormd, zwart. Bollen met een zachte bodem zijn soms al na een week bij 38°C te vinden. In veel proeven nam het aantal aangetaste bollen bij het voortzetten van de heetstook en enige tijd bewaren daarna niet verder toe. In de heetstookcel hangt een muffe geur. Een beschadiging (bij voorbeeld door sorteren) voor de heetstook geeft meer kans op roet. Door een aantal dagen voor het sorteren na de heetstook en circa vijf dagen erna de temperatuur te verlagen tot beneden de 25°C is de kans op roet minder. Agressief snot (leeglopers) De kans op leeglopers is groot bij het heetstoken van partijen die zijn aangetast door agressief snot. Overweeg in dit geval of heetstoken zinsvol is. PLANTPLAN HYACINT Bij het maken van een plantplan spelen diverse factoren een rol. Allereerst het beschikbare plantmateriaal en de hoeveelheid geschikt land. Daarnaast het totale bedrijfsplan waarin staat hoeveel hyacinten men in de toekomst wil telen. Bij de indeling van de percelen kan men rekening houden met de kwaliteit van het uitgangsmateriaal. Overleg met buren, die een naastgelegen perceel gaan betelen, is gewenst. Partijen verdacht van geelziek kan men het beste aan de oostkant van het perceel planten. De zuidwestenwind geeft de meeste kans op een verspreiding van de bacterie. Plant partijen met weinig virus apart. Dit zijn meestal de jongste jaargangen. Pas op voor overdracht van virus vanuit Muscari. Zoek bij voorkeur percelen waar het afgelopen jaar grofbollige narcissen zijn geteeld. Deze zijn minder Pythiumgevoelig. Hyacinten planten op grond waar in het voorjaar krokus of iris met Pythium gestaan heeft, kan problemen geven. Let op zoute kwel bij percelen die de laatste jaren zijn omgezet. Vooral in polders vlak achter de duinen kan dan een verhoogde zoutconcentratie optreden. Het wortelrot wil de wortels dan sneller aantasten. Bij twijfel kunt u een watermonster nemen en laten onderzoeken. GEHOLD EN GESNEDEN In september moet de temperatuur bij de geholde bollen 20-23°C en bij de gesneden bollen 25°C zijn. Als de bollen voldoende kralen hebben, moet de luchtvochtigheid naar constant 60-70%. De luchtvochtigheid mag niet hoger dan 70% worden omdat Penicillium en roet dan een grote kans krijgen. Een constante luchtvochtigheid is belangrijker dan de hoeveelheid verse lucht. Bij koude nachten de ventilatie verminderen geeft geen problemen. De norm is 25 m3 verse lucht per uur per m3 product. Dit mag bij koude nachten lager zijn. 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 53
TEELTADVIES Het is beter om de ventilatie (automatisch met behulp van een klimaatcomputer) op de RV af te stemmen. Regelmatige controle op tripsen mijtaantasting is noodzakelijk. Even in de wachtkamer zetten.
NARCIS
BOLROT EN PLANTTIJDSTIP Vroeg planten bij een hoge bodemtemperatuur vergroot de kans op een aantasting door bolrot als de bollen niet goed ontsmet zijn en/ of de grond besmet is. In aangetaste partijen kan bolrot zich sterk uitbreiden. Het is daarom verstandig aangetaste partijen pas te planten als de bodemtemperatuur lager is dan 12°C. De ontsmetting tijdens de warmwaterbehandeling doodt de sporen van bolrot aan de buitenkant van de bol. Bij laat planten moeten de bollen nogmaals vlak voor het planten worden ontsmet om de nieuw gevormde sporen opnieuw te doden. Later planten levert geen opbrengstderving op. Bewaar de bollen luchtig bij een temperatuur van 17-20°C.
TULP
PLANTGOED Vaak worden de kleinste bolmaten weggegooid en de grovere maten opgeplant om het areaal van een bepaalde cultivar stabiel te houden. De grovere maten, die zijn gegroeid uit grovere maten, zijn niet de beste bollen. Teel deze nog maximaal een jaar door, maar gooi het plantgoed dat hier weer uitkomt weg. Plant juist van een kleinere plantmaat een apart selectiepartij. De goed gegroeide bollen uit deze kleine plantmaat zijn de sterke bollen. Verkoop maat 10/11 hieruit niet, maar plant deze juist weer.
GLADIOOL
STIKSTOFBEMESTING Vanaf begin september hebben pitten per hectare gemiddeld 60 kg stikstof nodig. Kralen nemen in verhouding over het hele groeiseizoen minder stikstof op. De opname van kralen komt ook aanmerkelijk later in het groeiseizoen op gang. Vanaf begin september is de behoefte aan stikstof hoger dan bij pitten, namelijk 75 kg stikstof per hectare. Een tekort aan stikstof leidt tot lagere opbrengsten.
KROKUS
VRUCHTWISSELING
VASTE PLANTEN • BOLLEN • KNOLLEN • BLOEMEN • ALGEMEEN Teel krokus in principe slechts een keer in de zes jaar op hetzelfde perceel. Krokus behoort tot de familie van de lisachtigen of Iridaceae. Tot dezelfde familie behoren onder meer ook Acidanthera, Freesia, gladiool, iris, Montbretia, Sparaxis en Tigridia. Het na elkaar telen van deze gewassen kan ziekteproblemen geven. Bekend is de Pythiumgevoeligheid van zowel krokus als iris en de grotere kans op droogrot na de teelt van gladiool. Daarnaast kan Fusarium binnen deze groep een probleem vormen. Hyacint als voorvrucht kan in krokus ook voor meer Pythium zorgen.
HYACINT
VROEGBLOEI POT EN SNIJ Rond deze tijd zijn de meeste preparatiebollen in stadium G. Laat dit door stadiumonderzoek vaststellen. De laatste jaren zien we grote verschillen in stadiumontwikkeling binnen partijen, onder andere doordat minder bollen rechtop gezet worden. Normaal wordt het stadium van een partij aan de hand van vijf bollen bepaald. Het is aan te bevelen om de steekproef groter te maken als u twijfelt aan de uniformiteit van een partij. Na het bereiken van stadium G kan de definitieve start van de koudeperiode bepaald worden. Voor het aantal weken 9°C (de koudeperiode) is informatie verkrijgbaar bij DLV Plant. KOUDE BOLLEN Bewaar hyacinten die voor de latere broei zijn bestemd bij 25°C tot vier weken voor het planten. Bewaar ze de laatste vier weken bij 20°C om de wortelgroei te bevorderen en de kasperiode te verkorten. Hyacinten die voor bloei in januari bestemd zijn moeten vaak vóór eind september naar een lagere temperatuur. Vooral wanneer deze partijen wat laat gerooid zijn, is stadiumonderzoek noodzakelijk.
NARCIS
GROTEKISTENBROEI Strooi zo weinig mogelijk grond op de bollen om het snijden te vergemakkelijken en om een schoon product te oogsten. Om vorstschade te voorkomen zijn de volgende maatregelen nodig: • Gebruik voldoende dekmateriaal (8-12 kg stro per m²); • Vul de paden tussen de kisten op met zand. Alleen stro is onvoldoende; • Dek bij kans op vorst van enige betekenis de kuil dan af met plastic; • Door chrysantengaas tussen de bollen en het stro te doen is het stro bij inhalen snel te verwijderen. WATERGEVEN Ook uitdroging geeft een behoorlijke vermindering van de bloemproductie. Water bevordert ook de bewortelingsnelheid, dit is vooral bij de vroegste bloei van belang. Geef bij broei van narcis op grote kisten daarom regelmatig
54 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
water. Een regeninstallatie op de kuil is noodzakelijk. Controleer ook bij gedeeltelijk ingegraven kisten de vochtvoorziening regelmatig. Nat stro gaat door zijn gewicht het opgroeien van de bollen tegen. PLANTTIJDSTIP BROEI Plant narcissen die zijn bestemd voor de vroegbloei als de bodemtemperatuur circa 9°C is of na een koelduur van negen weken. Een te hoge bodemtemperatuur remt de ontwikkeling. Bij een koelduur van negen weken is planten mogelijk bij een bodemtemperatuur beneden de 13°C. Onder normale omstandigheden is de bodemtemperatuur vanaf begin oktober gedaald beneden 10-11°C. Plant niet-gekoelde bollen tot begin november. Plant bij voorkeur voordat de grondtemperatuur beneden 5°C is gedaald om problemen met de beworteling te voorkomen. Later in de kas treedt hierdoor kwaliteitsverlies op. Voor late bloei (maart-april) is laat planten beter om strijken in het voorjaar te voorkomen.
LELIE
GOED GIETEN BELANGRIJK Zorg er voor dat lelies zo snel mogelijk nieuwe wortels vormen. Hiervoor hebben ze direct na het planten veel water nodig. Te weinig water geeft een trage opkomst, een ongelijke groei, minder lengte en vroege bloemknopverdroging. Voorkom dit door: • direct na het planten water te geven; • voor een zo gelijkmatig mogelijke verdeling van het water te zorgen; • de bovengrond vochtig te houden; • de bovengrond af te dekken met bijvoorbeeld tuinturf. Verminder de watergift zodra de lelies goed wortels hebben gevormd. Lelies blijven echter redelijk veel water vragen. De hoeveelheid die gegeven wordt, hangt af van de tijd waarin de teelt plaatsvindt, het weer en de grond. Te veel water in een keer geeft problemen met Pythium en ook met Phytophthora. Geef liever vaker een kleinere gift. Voorkom een Botrytisaantasting door het gewas ’s morgens te beregenen en het droog de nacht in te laten gaan. Let op het kasklimaat. De RV moet laag zijn om Botrytis te voorkomen. Stook even bij en lucht goed af. KRIJTSCHERM VERWIJDEREN Licht is de komende tijd hard nodig om bloemknopverdroging en knopval te voorkomen. Eind augustus-begin september neemt de daglengte en daardoor de lichtintensiteit flink af. Vooral bij donker weer kan er, als de kas geschermd is, voor lelies te weinig licht zijn. Veel kassen waarin lelies worden geteeld zijn op het dek geschermd met krijt. Soms begint dit krijtscherm er vanzelf al wat af te gaan. Verwijder binnen enkele weken het scherm van het dek, omdat het anders te veel licht
blijft wegnemen. Let hierbij op het heersende weerstype, de leliecultivar en het gewasstadium. Gebruik geen fluorhoudende reinigingsmiddelen omdat deze schadelijk zijn voor lelies. Neem de hogedrukspuit om het krijt te verwijderen. Verwijder het scherm niet in een keer maar doe eerst de noordkant van de kas. Het weer kan in deze periode nog sterk wisselen. Probeer grote klimaatverschillen zo goed mogelijk op te vangen om verbranding te voorkomen.
•
•
•
IJZERGEBREK
•
Veel leliecultivars zijn gevoelig voor ijzergebrek. Symptomen zijn geelverkleuring van het blad en groenblijvende nerven. De verkleuring treedt vooral op in de kop van de plant.
omstandigheden uit, dit zal altijd structuurbederf tot gevolg hebben; Spuit de stoppelresten van groenbemesters of grassen ruim van tevoren dood. Laat onderwerken van groene delen brengt namelijk risico’s mee ten aanzien van de vertering; Verklein de doodgespoten grondbedekker vlak voor het planten door ondiep frezen of kopeggen om bij het planten storingen door stropen te voorkomen; Ploeg zonder voorschaar. Het organische materiaal wordt dan meer door de bouwvoor gewerkt. Bij ploegen met voorschaar wordt de grondbedekker onder in de ploegvoor gewerkt. Dit is voor de vertering ongunstig. Onder natte omstandigheden treden gemakkelijk zuurstofloze omstandigheden op. De wortels van de bollen sterven dan af in deze zuurstofarme laag; Spit met een spitmachine zodat de stoppelresten bovenin blijven. Voor de vertering van het materiaal is dit gunstig. Bovendien geeft het materiaal dat aan de oppervlakte ligt een zekere bescherming tegen dichtslaan. Met de krukasspitmachine is het vlak voor het planten mogelijk in een werkgang een goed plantbed te krijgen. Spitten kan bij het werken met een rijenplantmachine en overschietmachine stropen veroorzaken.
GRONDBEWERKING Voorkomen: Pas bij het zien van de eerste symptomen zo snel mogelijk een ijzerchelaat toe op basis van Fe EDDHA 6%. Gebruik bij een lichte aantasting 2-3 gr per m2 en bij een ernstige verkleuring in een keer 5 gr per m2. Geef ijzerchelaat met een gietbeurt mee. Voorkom schade van ijzerchelaat door het tijdens donker weer toe te passen of in ieder geval tegen de avond. Maak het gewas voor de toepassing nat. Beregen na totdat het ijzer van de planten is verdwenen. Om ijzergebrek te voorkomen wordt veelal ijzer in de vorm van een DTPA-chelaat meegegeven. Op gronden met een pH hoger dan 6,5 werkt EDDHA echter beter. IJzerchelaat wordt door zonlicht afgebroken. Stel het niet bloot aan zonlicht, maar dek de bemestingsbakken af!
TULP
UITGANGSMATERIAAL BROEI OP WATER De bollen die op water gebroeid worden, moeten van een goede kwaliteit zijn. Bollen van een mindere kwaliteit geven eerder een slecht resultaat op water dan op potgrond. Zo zijn kale bollen minder geschikt voor de broei (op water). Ook bollen die (te) wit zijn gerooid geven vaak problemen met bruine wortels.
ALGEMEEN
ONDERWERKEN STOPPELRESTEN Stoppelresten kunnen hinderlijk zijn tijdens het planten. Neem de volgende maatregelen om problemen te voorkomen. • Voer nooit een grondbewerking onder natte
In de bloembollenteelt is het water de grootste vijand in de herfst en winter. Te fijn gemaakte zandige gronden verslempen gemakkelijk. Dit resulteert in slecht doorlatende lagen, zoals ploegzolen, die de waterafvoer verstoren en eventuele verstikking van de bloembollen. Advies Behoudt een goede profielopbouw zonder storende lagen. Een goed doorlatende ondergrond vraagt geen extra diepe grondbewerking. Te diep geeft veelal onnodige vermen-
SAMENSTELLING: DLV BLOEMBOLLEN EN BOLBLOEMEN. NADERE INFORMATIE: DLV TEAM HILLEGOM 0252 68 85 41
ging en werkt alleen maar verstorend. De kans op verslemping neemt toe en de groeikracht gaat achteruit. Werk een grasmat niet groen onder. Vroegtijdig doodspuiten of stukfrezen is noodzakelijk. Om de stabiliteit van de zavelgrond te verhogen kan door spitten de gewasresten bovenin worden gehouden. Om stropen bij het planten te voorkomen is in dit geval goed fijnmaken en verdelen van de grondbedekking een belangrijke voorwaarde. Voer werkzaamheden onder droge omstandigheden uit om structuur te behouden. Wateroverlast werkt structuurbederf in de hand. Zorg voor een goede waterafvoer via drains en greppels. BESPARING OP GAS Met de volgende maatregelen blijft het gasverbruik beperkt: • Een goede instelling van de klimaatcomputer; • Maak gebruik van een ethyleenanalyser bij bewaring van tulpenbollen om de luchtverversing in de cel te kunnen regelen; • Isoleer de verwerkingsruimte met bijvoorbeeld vijf centimeter PU-isolatieplaten. In het koude seizoen vraagt dit minder verwarming, in de zomer is het behaaglijker; • Isoleer kassen met schermdoek. Het gasverbruik wordt beperkt door ‘s nachts te schermen; dit is circa 25% op jaarbasis. Ook kun je Hortiplus-glas in het dek toepassen. Dit geeft ook een besparing van 25%. Toepassing van beide bespaart circa 40%; • Gebruik zo mogelijk de condensorwarmte van de koelinstallatie om de werkruimte op te warmen, bijvoorbeeld door middel van vloerverwarming; • Bekleed gevels met noppenfolie; • Kies voor een hoogrenderende (HR)-ketel, als de watertemperatuur regelmatig laag is; beneden de 50°C kan de condensatiewarmte dan worden benut; • Met een ‘weersafhankelijke’ regeling wordt het ketelwater niet onnodig hoog opgestookt; • Laat de ketel jaarlijks schoonmaken en de brander afstellen; • Hang de verwarmingspijpen zo dicht mogelijk bij het gewas. Dit betekent een besparing tot circa 15% ten opzichte van verwarming hoog boven het gewas; • Zet de ketel uit als deze een lange periode niet wordt gebruikt. Als de verwarmingsketel voor een langere periode uit staat, adviseren we het volgende: laat de ketel wel op druk staan, laat de transportpomp minimaal een keer per week draaien en bij het opnieuw in bedrijf stellen moeten eerst de branders worden schoongemaakt; • Toepassing van meerlagenteelt bij de broei geeft een duidelijke energiebesparing. Toepassing LED-verlichting. Informeer naar de mogelijkheden voor verschillende toepassingen. 8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 55
AGENDA Tekst: Wim Ciggaar Fotografie: René Faas 27 augustus Actualiteitenavond CNB/KAVB. Locatie: ’t Poortershuys - Creil. t/m 26 oktober Fluwel’s Tulpenland. Locatie: Belkmerweg 65, 1753 GD Sint Maartenszee. Meer info: www.fluwelstulpenland.nl t/m 29 september CNB-dahliashowtuin. Locatie (nieuw): Spekkelaan–Lisse (tegenover manege Puntenburg). Parkeren: op de tuin aan de Loosterweg Zuid (zo’n 300 meter tegenover manege Puntenburg. Tijden: dagelijks, van zonsopgang tot zonsondergang) t/m 7 september Tulip Island. Tulpenpluktuin. Locatie: Vondelpark – Amsterdam. Meer info: www.tulip-island.com
Open middag lelie en Zantedeschia. Organisatie: Proeftuin Zwaagdijk. Locatie: Rijksweg 85 Julianadorp 28 t/m 31 augustus 29e Nationale Zomerbloemententoonstelling. Thema: ‘Kroonjuwelen’. Locatie: Oude Kerk – Naaldwijk. Meer info op www.zomerbloemen-tentoonstelling.nl 29 augustus Open dag Innoventis. Locatie: proeftuin Onderzoekscentrum Innoventis , Zandvaart 5a –Breezand. Tijden: 09.30 tot 17.00 uur
30 augustus 8 t/m 10 augustus CNB Bloembollentoernooi. Organisatie: CNB. Flower Parade Rijnsburg. Thema: ‘Back to…’ Locatie: ZAP-complex – Breezand. Meer info op www.rijnsburgscorso.nl 3 en 4 september 9 en 10 augustus Autumn Fair. Locatie: FloraHolland – Naaldwijk. Gladiolenfestijn Challa Gladiolen. Locatie: Jut Meer info: www.floraholland.com van Breukelerwaardlaan 6, 6957 Laag Soeren. 3 september Tijden: 11.00 – 17.00 uur. Meer info: www.chalActualiteitenavond CNB/KAVB. Inleider: Paul lagladiolen.nl Peters (CNB). Aansluitend presentatie Flora9 augustus Holland. Locatie: CNB-mijnzaal – Bovenkarspel. Agrarische open dag Bollenstreek in bedrijf. Aanvang: 19.30 uur Locatie: vijf bedrijven Leidsevaart Noordwijker6 en 7 september hout-Noordwijk. Tijden: 10.00 – 16.00 uur. Meer Bloemencorso Eelde. Meer info: www.bloemeninfo: www.bollenstreekinbedrijf.nl corso-eelde.nl Bloembollen in Bedrijf. Vier bedrijven in Callants6 september oog en Julianadorp. Tijden: 10.00 - 16.00 uur 13e Pre Ride for the Roses 18 t/m 22 augustus 7 en 8 september CNB-crocosmiaweek. Locatie: CNB, Heereweg Dahliacorso Zundert. Meer info: www.corsozun347 – 2161 CA Lisse. Tijden: 8.30 – 17.00 uur dert.nl 20 augustus 7 september Actualiteitenavond CNB/KAVB. Inleider: Peter Raven ((KAVB), Sprekers: Nico Hof (CNB Kwa- Ride for the Roses. Start en aankomst: Goes. liteit+) en André Hoogendijk (KAVB). Locatie: Meer info: www.ridefortheroses.nl. CNB-mijnzaal – Bovenkarspel. Aanvang: 19.30 10 t/m 13 september uur
18 september Open middag bolontsmetting. Locatie: Proeftuin Zwaagdijk, Tolweg 13 - Zwaagdijk 1 t/m 3 oktober 24ste GrootGroenPlus – Zundert. Thema: ‘#365green’.Meer info: www.grootgroenplus.nl 1 en 2 oktober Vakbeurs TCO. Organisatie: Expo Tree Centre Opheusden. Thema: ‘Tree Energy’. Locatie: IJsbanencomplex, Bonegraafseweg 22 – Dodewaard. Tijden: 10.00 tot 22.00 uur. Meer info: www.treecentreopheusden.nl 6 oktober Dag van de Leraar. Meer info: www.een10voordejuf.nl 23 oktober Algemene ledenvergadering CNB. Locatie: ‘Mijnzaal’ CNB-Lisse. Aanvang 19.30 uur 4 t/m 7 november Plasbokaal en lelieshow De Plas. Locatie: De Watertuin, Grote Woerdlaan 38 – Naaldwijk 5 t/m 7 november IFTF Expo. Locatie: Expo Haarlemmermeer – Vijfhuizen Trade Fair Flora Holland. Locatie: FloraHolland – Aalsmeer. Meer info: www.floraholland.com Buitenland 27 augustus Florall. Vakbeurs voor sierplanten, boomkwekerijproducten en snijbloemen. Locatie: Flanders Expo, hal 3 & 5, Maaltekouter 1, 9051 Gent, België. Tijden: 9.00 – 21.00 uur
2 t/m 3 september For Oaks Tradeshow - Cheshire
23 en 24 augustus Gladiolenfestijn Challa Gladiolen. Locatie: Jut van Breukelerwaardlaan 6, 6957 Laag Soeren. Tijden: 11.00 – 17.00 uur. Meer info: www.challagladiolen.nl
56 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
14 september Bloemencorso Lichtenvoorde. Aanvang 14.00 uur. Meer info: www.bloemencorso.com
28 t/m 30 augustus Green is Life – Warschau (Polen). Info:www. greenislife.pl
22 augustus Open Dag ROL. Organisatie:Stichting Regionaal Onderzoek Lelieteelt. Locatie: proefvelden Vledder en Wapse. Tijden: 13.30 – 16.30 uur
27 t/m 30 augustus Plantarium 2014. Thema: ‘Verbinden’. Locatie: Plantariumgebouw International Trade Centre Boskoop-Hazerswoude-Dorp/Boskoop
13 september Boskoopse Plantendag. Thema: “De eetbare tuin
17 t/m 19 september Flower Expo – Moskou. Info: www.flowerss-expo.ru/en
13e Lelie- en Callashow. Locatie: BolleNoord – ‘t Zand. Tijden: wo 10/9 t/m vr 12/9 van 9.00 uur tot 21.00 uur, za 13/9 van 9.00 uur tot 17.00 uur
Aanmeldingen voor deze agenda:
[email protected]
SERVICE
GLAD IJS Relativeren
Citroenschillen tegen de slakken In het genre van de bloembollenboeken komt de dahlia er maar bekaaid af. Waar tulp, narcis, lelie en sneeuwklok met enige regelmaat weer in een nieuw boek alle aandacht krijgen, geldt dat niet voor dahlia. Gelukkig heeft uitgeverij Timber Press een nieuwe serie boeken gestart, getiteld Plant Lover’s Guide, en deze serie start met onder meer de dahlia. Schrijver Andy Vernon heeft een passie voor alles wat groeit en bloeit, en deelt die passie volop via allerlei tuinprogramma’s in het Verenigd Koninkrijk. De dahlia staat hoog genoteerd bij Vernon, en daar mag hij een heel boek lang over uitweiden. En dat doet hij op een aanstekelijke manier. Natuurlijk komen de gangbare onderdelen van dergelijke boeken langs, maar wat in deze uitgave meer aandacht krijgt dan meestal is de combinatie met vaste planten en eenjarig perkgoed. Moeiteloos somt Vernon op welke soorten en cultivars zo goed zijn te combineren met dahlia’s. Heel verrassend: grassen. Die zijn juist zo contrastrijk dat de dahlia goed tot zijn recht komt. Bij de vaste planten zijn combinaties te maken met Helenium ‘Moerheims Beauty’, Hemerocallis ‘Frans Hals’, Monarda en Sedum ‘Matrona’. Ook de bolgewassen Eucomis en Crocosmia lenen zich goed voor de combinatie. Veel ruimte besteedt Vernon aan het sortiment. Hij kiest voor een verdeling op kleur en niet op groep. Wel licht hij helder de groepen toe die de National Dahlia Society en American Dahlia Society hanteren. De foto’s zijn hier prachtig, en komen meestal ook bij Vernon vandaan. Het enige dat ik mis is de winner. Want wat bij zijn keuze opvalt, is dat de Nederlandse veredelaars goed zijn vertegenwoordigd, bijvoorbeeld in de Bishop-serie, de Karma’s en de Happy Single-groep. Ook mist de leeftijd van de cultivars. Sommige gaan al heel lang mee, zoals ‘Fascination’ en ‘Purpinka’, anderen zijn nagelnieuw, zoals ‘Verrone’s Taylor Swift’. Hoe gepassioneerd je ook bent, de slak ligt altijd op de loer. Vernon gaat daar niet luchtig aan voorbij, integendeel. Alleen deze zin is al een dramatisch juweeltje. ‘Young dahlias are top on their list of gourmet treats, and some will munch flowers too.’ Zijn oplossing is verrassend. Hij plaatst al vroeg in het voorjaar citroenschillen aan de rand van zijn tuin. Die trekken volop slakken aan, die daaraan overlijden. De volgende ochtend is het slechts een kwestie van de restanten te verwijderen. Dit herhalen net zolang tot alle slakken dood zijn. En al ze toch blijven komen, ga dan ’s nachts met een zaklantaarn op pad om ze te vangen. Altijd een lastig onderwerp bij boeken uit het Verenigd Koninkrijk: het antwoord op de vraag waar dahlia’s te koop zijn. Heel vaak blijft de blik beperkt tot het Angelsaksische. Helaas is dat bij Andy Vernon niet anders. Dahlia’s zijn te koop in het Verenigd Koninkrijk, Canada en de Verenigde Staten. Ook de plaatsen waar mooie collecties dahlia’s te zien zijn, beperken zich tot deze landen. Een gemiste kans, want niet alleen in Nederland, maar ook in Duitsland, België en Frankrijk zijn voldoende leveranciers en showtuinen te vinden. Het is het enige minpuntje in een verder heel goed boek over dahlia’s. Arie Dwarswaard The Plant Lover’s Guide to Dahlia - Andy Vernon, Timber Press, 254 pagina’s, ISBN 978-1-60469416-1, prijs circa 28 euro.
Hoe moet je in hemelsnaam een column fabriceren als er tijdens het schrijven ervan een stoet rouwauto’s over de A2 en de A27 gaat met mensen die weer ‘thuiskomen’. Alles wat je aanhaalt, waar je je druk over maakt, zinkt in het niet bij wat er de afgelopen periode allemaal is gebeurd. Natuurlijk, de vuilniskliko’s moeten evengoed aan de weg gezet worden. De tulpenpelsters komen evengoed de schuur in en de banden draaien volop. Daarnaast is er nog steeds geen informatie over de dagprijzen, bel uw vertegenwoordiger maar. En we maken ons (terecht) hevig zorgen over de afzet van bloemen en bollen naar Rusland. Zo blijven we bezig met de dingen die er toe doen. Zet je het echter af tegen het uit de lucht schieten van de MH17, tja, dan is alles maar heel betrekkelijk. Eigenlijk maakte ik me wat druk over het incomplete uitbrengen van de statistieken van gladiool, Zantedeschia en lelie. De totaalcijfers moeten maar genoeg zijn voor de buitenwacht, hebben belanghebbenden in hun onmetelijke wijsheid besloten. De complete lijst met de oppervlakte per cultivar is alleen voor de BKD-aangeslotenen via internet te verkrijgen. Toen ik een poosje geleden rond Nijmegen een dag of vier aan het kuieren was, liep ik zoals gewoonlijk ook wat Westlanders tegen het lijf. Die wisten ook nog van niks, ondanks het feit dat ze bij Van den Bos Flowerbulbs doorgaans toch wel goed geïnformeerd zijn. Al met al schoot dat dus ook niet op. De cultivargegevens moeten waarschijnlijk intern blijven. Zou dat straks ook gebeuren als in februari de voorjaarsstatistiek uitkomt? Dat de buitenwacht maar moeten raden of het oude tulpensortiment behoorlijk in de krimp zit? Zouden er nog wat Yokohama’s in de grond zijn gestopt, en staat er weer honderd hectare Strong Gold meer als vorig jaar? Of neem de irissen, hoe groot is het areaal Blue Magic? En zoals nu bij de lelies. Zijn Sorbonne en Siberia, beide met een oppervlakte van rond de 200 hectare, al aan een krimp begonnen of gaan ze nog jaáááren mee? Hoeveel Tabledance of Signum stond er vorig jaar, dit jaar, en wat zit er in de pijplijn? Krabbelen Gracia of Belladonna toch weer uit dat diepe dal? Complete statistieken zijn vanaf heden kennelijk alleen bestemd voor de incrowd. Maar al eens gehoord van illegaal downloaden? Wat ze in de muziekindustrie kunnen lukt ons ook, hoor. Ik stroffelde bijna over de kopieën die overal verkrijgbaar zijn. Ik gaf er eentje aan mevrouw Glad IJs met de mededeling dat dit illegaal was. Ze verblikte of verbloosde niet. Waarom zou ze?
8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 5757
SERVICE HOBAHO
HOBAHO BEMIDDELEN DIRECTEUR
Sam van Egmond
zaak (0252) 434 709
fax (0252) 434 609
zaak (0252) 434 715
fax (0252) 434 615
mobiel 06 510 115 83
zaak (0252) 434 706
fax (0252) 434 606
e-mail
[email protected]
zaak (0224) 591 444
fax (0224) 593 518
zaak (0252) 434 743
fax (0252) 434 643
RECLAMES
naam Theo van Dijk
prive (0252) 411 258
e-mail
[email protected]
e-mail
[email protected]
fax prive (0252) 434 643
ADMINISTRATIE
naam In- en verkoop REGIOKANTOOR
Kantoor BolleNoord VERTEGENWOORDIGERS
naam Rick Bleeker
mobiel 06 229 714 35
Rober Dol
(0252) 434 717
(0252) 434 617
06 510 872 80
[email protected]
(0252) 434 617
John Droog
(0252) 434 747
(0252) 434 647
06 212 629 39
[email protected]
(084) 750 2327
Piet Goemans jr.
(0252) 434 728
(0252) 434 628
06 534 302 06
[email protected]
(0252) 434 628
Ronald van Gijlswijk
(0252) 434 829
(0252) 434 625
06 538 451 33
[email protected]
(0252) 434 625
Per Hoogenboom
(0252) 434 724
(0252) 434 624
06 201 374 57
[email protected]
(071) 3319 365
Simon Huisman
(0252) 434 723
(0252) 434 623
06 539 306 24
[email protected]
(0228) 562 517
Wilfred Keijzer
(0252) 434 756
(0252) 434 656
06 551 827 23
[email protected]
(0252) 434 656
Johan Kiekebos
(0252) 434 746
(0252) 434 646
06 139 353 83
[email protected]
(0224) 582 351
Tinus Lustig
(0252) 434 752
(0252) 434 652
06 537 337 83
[email protected]
(0223) 647 600
Marco Meijer
(0252) 434 718
(0252) 434 618
06 511 456 19
[email protected]
(0252) 434 618
Rob Müller
(0252) 434 749
(0252) 434 649
06 513 897 39
[email protected]
(0252) 434 649
Marcel Noppen
(0252) 434 722
(0252) 434 622
06 533 779 82
[email protected]
(0252) 434 622
Peter Nulkes
(0252) 434 735
(0252) 434 635
06 513 897 38
[email protected]
(0252) 434 635
Ruud Pennings
(0252) 434 750
(0252) 434 650
06 513 894 79
[email protected]
06-30577693
Frank van der Ploeg
(0252) 434 742
(0252) 434 642
06 533 799 36
[email protected]
(0252) 434 642
Aad Rood
(0252) 434 834
(0252) 434 677
06 511 942 94
[email protected]
(020) 600 5716
Rik Schoon
(0252) 434 732
(0252) 434 632
06 516 873 20
[email protected]
(0252) 434 632
Joost Schut (agent)
(0591) 521 508
(0252) 434 677
06 528 442 06
[email protected]
Bob Siecker
(0252) 434 730
(0252) 434 630
06 533 795 69
[email protected]
Eric Steltenpool
(0252) 434 754
06 215 008 47
[email protected]
Dick Timmer
(0252) 434 720
(0252) 434 620
06 533 666 71
[email protected]
Paul Verkleij
(0252) 434 753
(0252) 434 653
06 116 036 88
[email protected]
Rob Visser
(0252) 434 738
(0252) 434 638
06 513 894 75
[email protected]
(0252) 434 638
Gert Vriend
(0252) 434 739
(0252) 434 639
06 536 718 57
[email protected]
(0228) 592 560
(0252) 434 630
(0224) 299 997
Nico Wiering
(0252) 434 721
(0252) 434 621
06 533 119 01
[email protected]
(0229) 574 872
Kuno Zonneveld
(0252) 434 719
(0252) 434 619
06 531 735 15
[email protected]
(0252) 434 619
zaak
mobiel 06 533 915 07
fax/e-mail
[email protected] (0252) 434 603
HOBAHO KETENDIENSTEN functie Manager Administratie
naam Arno Verkley
(0252) 434 703
TESTCENTRUM VOOR SIERGEWASSEN
adres Prof. van Slogterenweg 2
postcode 2161 DW Lisse
zaak (0252) 517 687
fax (0252) 525 347
naam
fax (0224) 590 498 (0224) 590 372
mobiel
Patrick Blijleven
zaak (0224) 590 888 (0224) 590 888
06 202 189 99
e-mail
[email protected] [email protected]
Eline Schilder
(0224) 590 888
(0224) 590 372
06 515 535 39
[email protected]
[email protected]
HOBAHO VEILEN functie Kantoor BolleNoord Veilingmeester Veilingen, bemiddeling: materialen & machines
58 VISIE8 augustus 2014
NIEUWS HOBAHO
‘Goede huidkwaliteit, meer zuur’ De meeste bollen zijn de grond uit en de eerste leverdatum is inmiddels achter de rug. Tijd om poolshoogte te nemen bij Theo van Dijk, stafmedewerker geschillen bij Hobaho. Ook al weten partijen er steeds vaker in onderling overleg uit te komen, de zomer blijft het piekmoment qua leveranties en dus ook eventuele reclames en geschillen. Wat opvalt dit jaar is het hogere percentage zuur. Zo lang er bollen van partij A naar partij B gaan, zal er met enige regelmaat aan de bel getrokken worden bij Theo van Dijk. Geschillen zijn er altijd. In welke mate en welke vormt hangt nauw samen met het oogstresultaat en het voorafgaande groeiseizoen. “Halfeind mei was iedereen nog euforisch over de oogst van de voorjaarsbloeiers”, vertelt Van Dijk over het seizoen 2013-2014. “Toen ik niet veel later terugkwam van vakantie was de stemming flink getemperd. Het bleek allemaal minder dan in eerste instantie gedacht.” Of het komt door de natte plantomstandigheden, de zachte winter of het warme voorjaar is voor Van Dijk gissen. Het is bovendien voor een stafmedewerker geschillen niet zo relevant. “Het gaat er om wat we nu constateren en hoe we dat oplossen. Een trend door de jaren heen is dat partijen daar steeds vaker in onderling overleg en in samenspraak met de intermediairs al uitkomen. Dat is zeer positief te noemen.” Goede huidkwaliteit Ondanks dat de oogstopbrengst wat tegenvalt, krijgt Van Dijk dit jaar slechts enige klachten binnen over tekort leveren. “Misschien wordt ook dat steeds vaker onderling opgelost, maar mij zijn in ieder geval geen alarmerende berichten bekend. Ook zijn er weinig tot geen klachten over de huidkwaliteit en dat is plezierig nu er ook door de broeierij steeds strenger gekeken wordt naar beschadiging. De goede huidkwaliteit is te verklaren gezien de mindere groei van de bollen, wat daarentegen wel tot gevolg heeft dat diverse partijen tulp en krokus te klein geleverd zijn. Dat geldt met name voor ziftmaat 10/11 en 12+.” Daarnaast valt het Van Dijk op dat er meer zuur is in de tulpen dan andere jaren. “Klachten die ik krijg, betreft 3 tot 4 procent zuur in een partij bij levering, of soms nog meer. Doordat de bollen goed in de huid zitten dit jaar, is zuur niet altijd direct te zien, maar als je de bollen kaal maakt is het duidelijk aan-
Theo van Dijk: ‘Doordat de bollen goed in de huid zitten dit jaar, is zuur niet altijd direct te zien’ wezig. Een kweker doet er goed aan om een aantal kratten vlak voor leverantie nog eens kritisch te bekijken.” Van Dijk benadrukt dat het gaat om een verhoogd aantal zuurklachten op dit moment in vergelijking met de afgelopen twee jaar. “Hoe dit zich verder zal ontwikkelen is niet bekend, dus het betekent niet per definitie een zuurjaar.” Vermelde condities Verder ziet Van Dijk vaak ‘verwarring’ ontstaan over de klassering van partijen bollen. “Wat ik vaak tegenkom is dat er op de koopovereenkomst niets wordt vermeld over de klasse, maar wel de term ‘beste kwaliteit, gezond’ Verkopers die vervolgens leveren met op de leveringsnota ‘klasse eindgebruik Europa’ zijn mogelijk in de veronderstelling dat dat mag. De klasse komt echter niet overeen met eer-
der genoemde condities op de koopovereenkomst. Stel dat er een te hoog percentage TVX in zo’n partij zit en de partij krijgt ‘klasse eindgebruik Europa’, dan voldoet de partij niet meer aan de term gezond. Deze discussie speelt al enige jaren, maar blijft terugkeren. Een verkoper behoort op het moment dat hij weet dat de partij ‘klasse eindgebruik Europa’ heeft de koper te informeren. Tijdig communiceren voorkomt overigens meer ergernissen, zeker als het gaat om het niet voluit kunnen leveren. Kopers hebben echt wel begrip voor een mindere oogst, maar worden wel graag zo snel mogelijk op de hoogte gebracht.” Tot slot roept Van Dijk ook kopers op adequater te zijn als het gaat om de uitslag van een monster. “Als die uitslag leidt tot op- of aanmerkingen, meld dit dan direct bij de verkoper en niet pas veel later.” 8 augustus 2014VISIE 59
VRAAG EN AANBOD HOBAHO
GEHEEL VRIJBLIJVEND Bijzondere bolgewassen aangeboden:
Nico Wiering Kuno Zonneveld
06 533 119 01 06 531 735 15
5.000
Jaap Groot®
2.500
Kenzo®
10.000
Aanbod 2014 Aantal kg Productnaam 10.000 1.500 15.000
Convallaria ‘Majalis’
Gladiolen Diverse soorten en kleuren gladiolen van Holland Gladiolus Group. Beelden & gedetailleerde teeltinformatie per soort vindt u op: www.hollandgladiolusgroup.com Heeft u interesse of vragen: Ronald van Gijlswijk Mobiel 06-53845133 Email
[email protected]
Op zoek naar Calla knollen? Neem contact op met: WILFRED KEIJZER Mobiel Fax E-mail
06 551 827 23 0252-434656
[email protected]
Aanbod tulpenplantgoed
Broeibollenteam Rick Bleeker Per Hoogenboom Simon Huisman TOP7 Rober Dol Marco Meijer Marcel Noppen Frank van der Ploeg Rik Schoon Dick Timmer
06 229 714 35 06 201 374 57 06 539 306 24
06 510 872 80 06 511 456 19 06 533 779 82 06 533 799 36 06 516 873 20 06 533 666 71
60 VISIE8 augustus 2014
5-10
Alexandra
4-11
Annie Schilder kl.I
5-10
Antarctica® kl.I
4-11
3.000
Armani®
5-11
1.500
Avant Garde incl. 1 ha 3jr. bet. ong
4.000
Ballade Gold®
8.000 10.000
ong
10,50
Kingston®
0-11
p.m. 3,50
10.000
Kung Fu
0-10
1,75
Prijs
3.000
Lalibela
ong
3,50
2,00
20.000 3.000
Leen v.d. Mark kl.I Jap.
5-10
1,25
Leo Visser kl.I
5-11
1,75
5.000
Light Pink Prince®
0-11
4,50
2,75
6.000
Malmo
0-12
2,75
Mama Mia® kl.I
5-11
2,50
3,00
10.000
10,00
4.000
Mascara® incl. 3 ha 3jr. bet. ong
3,75
0-11
3,50
7.000
Maureen kl.I
4,50
Banja Luka
5-10
1,00
1.000
Midnight
ong
p.m.
Banja Luka
5-11
1,00
1.000
Milkshake®
ong
27,50
5-11
2,00
4-11
10.000
Belica®
ong
4,00
10.000
5.000
Belicia®
4-11
4,00
5.000
Monarch Parrot® incl. 1,5 ha lic. 0-11 4,00
3.500
Black Jack
5-11
2,00
6.000
Monsella
5-10
Bloody Mary® kl.I
5-11
1,50
8.000
Monsella
8-10 8-10
Miss Elegance®
1,60
5.000
Blumex Favourite® 1,5% tbv5-11
1,25
2.000
Monte Evening®
2.500
Boston®
0-11
4,00
1.200
Monte Orange®
3.000
Boston® hele partij
0-12
5.000
Negrita kl.I Jap. 2015
Candy Prince®
5-10
1,50
10.000
Carpaccio®
ong
12,50
9.000
Orange Princess kl.I
5-11
2,50
Casual® incl. 1 ha lic.
ong
3.000
Orange Princess
8-11
2,50
5-11
3,00
20.000 750 1.000
1,50
ong
4,00
Christmas Dream
5-10
1.000
Orca®
7.000
Christmas Dream
8-10
8.000
Oviedo®
ong
4,00
4.000
Cilesta
5-11
6.000
Oviedo®
0-12
10,00
2.500
Circuit®
ong
4.000
Oviedo®
ong
5,00
2.000
Cognac kl.I
ong
1.000
Paars® Bullit (paars Buis) ong
18,00
2.000
Columbus® kl.I Jap.
0-12
5,00
5.000
Pink Flag® kl.I
5.000
Crispion Love®
0-12
5,00
5.000
Pionier® incl. 2 ha lic -15 ha 0-11
4,00
5.000
Crossfire®
4-11
4,50
6.000
Plaisir kl.I
2,00
7.500
Cuban Night® (droogverkoop) 0-11
2,00
2.500
Poppie®
0-12
Debutante
8-10
2,00
8.000
Pretty Lady® kl.I
5-11
5.000
Dior®
0-11
3,00
5.000
Pretty Woman® incl. 0,5 lic. 5-10
1,25
3.500
Doberman®
0-12
3,00
3.000
Prinses Irene
7-10
1,50
5.000
Dow Jones® kl.I
5-11
2,50
10.000
Prinses Irene Parkiet®
0-12
4,00
Dynasty®
5-11
1,75
2.000
Queensday® kl.I Jap.
0-11
9,00
7.500
Endless Love
0-11
4,00
2.000
Red Bright Parrot® incl. 1 ha 0-11
1.500
Expression®
ong
9,00
1.000
Red Princess
2.000
Extension
ong
p.m.
4.000
Ronaldo® kl.I
0-11
1,50
1.000
Extension 19
ong
20,00
3.000
Royal Virgin®
7-10
1,50
4.000
Falcon®
0-11
3,50
1.000
2.000
Ferrari® kl.I
5-10
1.500
Fire Queen Rose
10.000
1,50
Orange Juice®
ong 5-11
20.000
10.000
CALLA:
Agrass White kl.I
4.000
15.000
€ 69,= per 1.000, op bosjes van 10 Afkomstig uit Duitsland
Maat
5-10
6,00
2,50
8-10
Sahara Rally® kl.I Jap.
0-11
1,50
15.000
Salvo®
0-11
2,50
ong
14,00
5.000
Silentia
5-10
1,00
1,50
5.000
Silver Dollar
8-10
1,00
1.500
Smirnoff®
0-12
4,75
5.000
Snowhill®
0-11
p.m.
1.000
Spitfire®
ong
7,50
First Class
10.000
First Class St kl.I waardig 5-10
1,60
10.000
Flaming Flag®
1,50
ong
Flaming Prince®
5-11
3,00
5-10
10.000
2.500
5-11
5-11
5.000
Full House®
ong
3.000
Spitfire
ong
5,50
7.500
Galerie®
0-12
3.500
Super Parrot®
0-11
2,00
Gander’s Rainbow®
0-11
5.000
Super Parrot®
5-10
2,50
2.000
Giuseppe Verdi
5-10
5.000
Surrender®
ong
7,50
4.000
Golden Nizza kl.I Jap.
5-11
5,00
Grand Perfection®
5-10
10.000
10.000 10.000
2,50
5.000
Surrender® kl.I 2015
ong
1,00
3.000
Synaeda Blue kl.I Jap.
4-10
Happy Generation® I Jap.0-11
2,00
1.500
Time Out®
3.000
Hermitage
0-11
2,00
1.500
Timeless® incl. 1 ha, 2 jr bet. ong
7,50
750
Hotspot®
ong
20,00
1.500
Timeless® 1 ha, 6 à 7 porties ong
7,50
0-11
2,00
2425
Toon Hermans®
ong
2,25
5.000
Tres Chic kl.I Jap.
0-11
10.000
Huntsville®
10.000
Ile de France kl.I Jap. 2015 5-11
ong
16,50
2,00
GEHEEL VRIJBLIJVEND 1.000
Tresor®
ong
32,50
10.000
Triple A®
ong
2,75
Triple A
3-12
p.m. 3,50
Unique de France®
0-11
1,75
5.000 10.000 3.000
Update®
ong
5,50
3.500
Update®
ong
6,00
15.000 5.000 10.000
Van Eijk® kl.I Jap.
6-10
0,65
Vertona
4-11
1,75
Viking
5-11
1,50
7.500
Viking kl.I
5-10
1,50
4.000
Virichic®
5-11
1,25
5.000
White Dream kl. Alg
0-11
p.m. 1,15
20.000
White Dream kl.I
5-10
p.m. 1,25
10.000
White Dynasty®
0-11
2,50
10.000
White Marvel
0-11
4.000
White Master®
ong
4,50
2.000
White Prince®
0-12
4,00
5.000
Winter Parrot®
0-12
10.000
Witte Rebel®
0-11
1.000
World’s Favourite®
5-11
4.000
Yume no Murasaki®
5-10
Aanbod en Vraag Hyacinten Neem vrijblijvend contact met ons op voor informatie over het gehele sortiment hyacinten, geprepareerd en koud, voor vroeg/laat broei en droogverkoop. Kijk voor ons ruime aanbod hyacinten direct af te halen in de FBA catalogus. Via de groene regels krijgt u direct een transactie. Kijk voor onder andere exclusieve kwekersrechtsoorten op www.hyacinthus.nl en www.bluepearl.nl
1,75
Aanbod Tulp Slawa mutant van Gavota Hyacint Yellow Stone® Informatie: Hyacinten Team Hobaho Piet Goemans jr. 06 534 302 06 Bob Siecker 06 533 795 69 Paul Verkleij 06 116 036 88 Coördinator Kwekersverenigingen: Piet Goemans sr. 06 532 950 91
Hyacinten Team Hobaho op Twitter
Contractteelt aangeboden
Slawa vanaf de klei is nu verkrijgbaar, vanaf 2015 geteld op het zand. Prijzen oogst 2015: z 12-op € 75, z 11-12 € 65 Heeft u interesse in leverbaar of heeft u vragen, neem dan contact op met: Hobaho Top Seven vertegenwoordiger Marcel Noppen, tel. 06 53 377982 -
[email protected]
Voor vragen over gebruikswaarden en aanbod in alle gladiolenrassen Kunt u contact opnemen met: Tinus Lustig specialist in gladiolen 06 537 337 83 Mail:
[email protected] Voor droogverkoop en bloemproductie
· Zuid Frankrijk (Bordeaux) Onder supervisie van Hollandse bloembollenteler scherp geprijsd · België · Zeeuws Vlaanderen · Zeeland t %SFOUIF Ook zijn er volop mogelijkheden in de Noordoostpolder, Flevopolder en West Brabant. Eventueel ook hyacinten-contractteelt en vers land beschikbaar Alle werkzaamheden worden uitgevoerd door vakbekwame tulpentelers en met deskundige begeleiding van uw Hobaho vertegenwoordiger. Voor uitgebreide informatie: Aad Rood, tel. 06 511 942 94 Eric Steltenpool, tel. 06 215 008 47
Vraag & aanbod www.hobaho.nl Hobaho Veilen 0224 590888 Artnr. 16926 16921 16920 16919 16918 16917 16916 16915 16913 16912 16911 16910 16909 16908 16907 16906 16905 16904 16903 16901 16900 16899 16897 16896 16894 16893 16892 16891 16889 16887 16886 16884 16883 16882 16881 16880 16878 16877 16876 16875 16874 16873 16871 16870 16869 16866 16865 16864 16863 16862 16861 16860
Artikel Merk Vraagprijs Kunststof gaasbakken Curver 3,00 Elevator van Nobelen 950,00 Pompwagen Ravas 1.100,00 Telmachine Cremer 1.600,00 Ventilator Necap 325,00 Centrifugaal ventilatoren Chaysol 250,00 Centrifugaal ventilatoren Chaysol 250,00 GEVRAAGD: Weegband Kopegg Niemeyer 1.500,00 Kilverbak - 1.750,00 Sorteerplaten 10,00 Kook- / Ontsmettingsketel 2500 Emmervuller Van den Berg 1.550,00 Broeibakken Curtec 1,20 Heftruck Prins 11.500,00 Elevator 375,00 Bosmachine Olimex 3.600,00 Ontsmettingsbak / Dompelbak 790,00 Kuubkisten 150x120x92 cm 59,00 Fog apparaat Dynafog 100,00 Kistenvuller Andre Vriend 1.600,00 Stapelaar Van Rooyen 350,00 Rollenbanen 25,00 Afzuiginstallatie 500,00 VML Kratten VML 1,65 Sleufpalen 1,10 Cultivator Evers 800,00 Kunstmeststrooier Lely 450,00 Strobalenprikker 100,00 Afdekzeilen 15,00 Leliekratten 2,20 Tractorbanden 75,00 Broeibakken 0,90 Gaasbakken 1,00 Kunststof gaasbakken Curver 3,00 Radiaalrollensorteerder Allround 14.500,00 TE HUUR: Broeibakken Nipla Ontschalingsmachine Van Nobelen 450,00 Kettingzaag Stil 675,00 Verplegingswielen 150,00 Tyleenbuizen 1,90 Bureau’s & Kapstok Zie omschrijving Tractor Mitsubitsi 3.250,00 Rollensorteerder / SchudzeefAntha 350,00 Hefmast Wifo 500,00 Telmachine Bruyn 3.950,00 Hefmast Wifo 1.300,00 Leesbanden Schouten Bercomex 3.000,00 Kolomboor 150,00 Veegmachine 150,00 Ventilator IJsselmuiden 150,00 Kuul Wifo 400,00
Volg het aanbod van machines en materialen op:
@hobahoveilen
8 augustus 2014VISIE 61
KAVB NIEUWS KEURING
Dahlia en Eucomis beeldbepalend Met augustus op de kalender verandert het beeld in de KAVB-keuringszaal. De Agapanthustijd is al weer achter de rug. Nu maken dahlia en Eucomis hun opwachting, aangevuld met Crocosmia. Voor dat laatste gewas vindt zelfs een speciale week
V
oor veel tuinliefhebbers zijn het voorjaarsbloeiers die vallen in de categorie uitgesteld verlangen. Planten in het najaar, daarna winter en pas in maart, april of mei het lang verwachte eindresultaat. Eigenlijk is dat bij zomerbloeiers niet zo heel veel anders. Natuurlijk, de soms lange, koude winter ontbreekt, maar ook hier is wachten na het planten het devies. En ook hier wordt het geduld in heel veel gevallen royaal beloond. Twee gewassen die de afgelopen weken het beeld in de KAVB-keuringszaal domineerden zijn daar een mooi voorbeeld van.
WAT EEN KLEUR Het eerste gewas is de dahlia, die weer helemaal terug is bij menig tuinliefhebber. Alleen
al vanwege de immense variatie in kleuren en vormen is dat goed te begrijpen. Tegelijkertijd vraagt het opkweken van dahlia’s niet alleen geduld, maar ook de nodige deskundigheid. Zomaar een paar knollen op een open stuk in de border planten is zonde van het geld. Dat wordt niks. De eerste spruiten zijn zalig voer voor het slijmerige deel der schepping, en daarna komt er niets meer. Nee, eerst zorgvuldig opkweken, en als de planten door de jongste fase heen zijn ook nog even dieven. Als dat allemaal is gelukt, krijgt de tuinliefhebber zijn inzet dubbel en dwars terugbetaald. Afgelopen weken lieten inzenders als P.J.M. van Schie, Fa. H.A. van Eeuwijk & Zn en Arie C. Koot zien wat de dahlia allemaal te bieden heeft. Op azuurblauw na zijn eigenlijk alle kleuren voorhanden, variërend van de witte ’Kenora Jubilee’ van Van Eeuwijk tot de diepfluweelrode zaailing Ruro 2013-63 van Van Schie. En ook in de snijtypen is er veel gaande, zo liet Koot zien met de rood met gele Ariko 37-13. De geshowde selecties kwamen uit groepen als de halskraag, waterlily, decoratief, semicactus en ball, slechts vijf van de dertien groepen die internationaal worden onderscheiden. Echt een zomeropwekkend gewas, die dahlia.
ZOEKTOCHT Ook Eucomis vraagt geduld. Niet zozeer omdat de opkweek ingewikkeld is, maar wel als het gaat om veredeling en vermeerdering. De afgelopen jaren is er veel interesse in dit Zuid-Afrikaanse bolgewas, met als resultaat een aangename variatie, die voor een geslacht met minder dan tien species toch behoorlijk groot is. De afgelopen weken lieten C.P.J. Breed, Chr. van der Salm en Fa. A. Langedijk iets van die variatie zien. Bij Breed kwam niet alleen de meest gangbare E. bicolor op tafel, maar ook de kleine, dieprode E. vandermerwei en de selectie ‘Leia’, die de laatste species als een van de ouders heeft. Chr. van der Salm is geïn-
Dahlia Ruro 2013-63
KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail:
[email protected]
62 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
Foto’s: René Faas
en keuring plaats.
Crocosmia ‘Susannah’
teresseerd in groot en klein, en kruiste met onder meer E. vandermerwei, E. montana en E. pole-evansi. Het resultaat is een grote variatie in lengte, geur en bloeitijd. Zo verspreidt een selectie van E. comosa een veel minder uitgesproken geur dan bijvoorbeeld E. bicolor, en valt een selectie met E. pole-evansi op door de vroege bloei. Fa. A. Langedijk liet ook E. pole-evansi zien, aangevuld met twee kleurselecties van E. comosa, te weten de wijnrode E. ‘Indian Summer’ en de felgroene ‘Johannesburg.’
BLOEMGROOTTE De derde zomerbloeier van deze tijd is Crocosmia, waar inzenders als T.J.M. Leenen en Kwekerij Davelaar de afgelopen weken al volop de schijnwerpers op richten. Leenen zoekt het in nieuwe, grootbloemige selecties in de hoofdkleuren geel, oranje en rood tot dieprood, terwijl Davelaar uitbreiding zoekt in het bestaande sortiment. Ook hier noviteiten, zoals de gele ‘Susannah’ en de oranje ‘Anna Marie’. Maandag 18 augustus start de Crocosmiaweek met een speciale keuring van deze vrolijke zomerbloeier.
www.kavb.nl
HET PANEL De KAVB-pagina’s staan deze keer geheel in het teken van fytosanitaire zaken, oftewel ziek en zeer in relatie tot de export van bloembollen. Een van die ziekten is aardappelmoeheid, waar bloembollen zelf geen last van hebben, maar waar een aantal derde landen wel strenge eisen voor stelt. Onlangs nam de Europese Unie een besluit waardoor het mogelijk is om te telen op percelen die zijn besmet met AM of waarvan de AM-status onbekend is. Is dat een verruiming voor de beschikbaarheid van grond of juist niet? Vandaar deze keer de stelling
Door de nieuwe AM-regels heb ik minder problemen met de beschikbaarheid van voldoende grond Johan Pauzenga, tulpen en Zantedeschia en tulpenbroei, Kloosterburen Dit onderwerp speelt in ons gebied, De Marne in Groningen, eigenlijk niet. Hier worden vooral veel pootaardappels geteeld, en daar is AM-vrij land heel belangrijk voor. Die ondernemers zorgen er dus wel voor dat hun land AM-vrij is. Als zij hun land verhuren voor de bloembollenteelt, dan is dat dus eigenlijk altijd AM-vrij. Het verhuren is echter niet zo populair, maar dan vanwege bruinrot. Tulpen moeten beregend worden, en via beregenen is er meer kans op bruinrot. Wij huren zelf van een veehouder, maar ook daar neemt het enthousiasme om te verhuren af. Nu het melkquotum is verdwenen gaan veehouders meer melk produceren, en dan is het verhuren aan ons steeds minder interessant. Ze gebruiken liever hun eigen grond voor de melkproductie of de maisteelt, dan dat ze weer elders land moeten gaan huren. In mijn afzet krijg ik eigenlijk nooit vragen over AM.
Leo van de Westelaken, lelieteler en veehouder, Sint-Michielsgestel De versoepeling voor het kunnen telen van bloembollen op AMbesmette percelen geeft voor mijn bedrijf geen verruiming van het potentieel beschikbaar areaal. Bij het bemonsteren van het huurland is er bij mij nog nooit een AM-besmetting aangetoond. De aardappelteelt is echter wel in opmars, dus naar de toekomst toe zullen AM-besmettingen een issue worden. Voor de meeste leliekwekers in Zuidoost Nederland zijn de AM-besmettingen wel een serieus probleem. Omdat van alle geteelde lelies er wel een gedeelte van de opbrengst voor de export bestemd is, zal de lelieteelt inclusief de schubteelt op AM-vrije grond gebeuren. De versoepeling is overigens wel interessant als deze ook voor ander uitgangsmateriaal gaat gelden. Zodra bijvoorbeeld boomteelt en aardbeienplantenteelt voortaan op AM-besmette percelen mogen plaatsvinden, kan dit extra ruimte bieden voor de lelieteelt op AM-vrije grond. Kortom, ik ben tevreden met de versoepeling en het is gewoon jammer dat goed exportschoon spoelen niet afdoende is om aan de AM-eisen van derde landen te kunnen voldoen.
Marieke van den Berg-Haver, medewerkster P&O en transport bij Boltha Wat betreft voorjaarsbloeiers gebruiken we ieder jaar dezelfde hoeken in het Noordelijk Zandgebied. Hier worden al ruim dertig jaar geen aardappels meer geteeld. Onze lelies gaan voor een belangrijk deel ook naar landen buiten Europa, dus daar hebben we er helaas ook geen voordeel van. Ik kan me wel voorstellen dat het voor bedrijven op de klei of elders een voordeel kan zijn.
COLUMN Goed werkgeverschap Ik denk dat de meesten van u er nog niet van wakker gelegen hebben, maar sinds een paar weken leven we in onze sector in een “cao-loos” tijdperk. De cao open teelten, waaronder de bloembollenteelt valt, en de cao voor de groothandel in bloembollen liepen allebei op 1 juli af en tot nu toe is er, na een paar onderhandelingsronden, nog geen overeenstemming bereikt over nieuwe overeenkomsten. Het zijn vooral de loonparagrafen die het struikelblok vormen om dichter tot elkaar te komen. Nu bereikten mij recent van werkgeverskant diverse signalen die aangeven dat “een tijdje zonder cao geen slecht idee zou zijn”. De opvatting daarachter is dat werkgevers in die situatie geheel vrij zouden zijn in het bepalen van de arbeidsvoorwaarden voor hun medewerkers. Dit nu is maar zeer ten dele waar en dan alleen eventueel voor nieuwe medewerkers; en uiteraard blijft er altijd gebondenheid aan de wettelijke bepalingen omtrent loon en andere arbeidsvoorwaarden. Maar er is meer. Want, los van het feit dat bij modern en goed ondernemerschap niet hoort het concurreren op arbeidsvoorwaarden, heeft het wel hebben van een cao zeker ook voor werkgevers grote voordelen. Een paar voorbeelden: De cao geeft mogelijkheden om gebruik te maken van een jaarurenschema. Dan is er de zogenaamde “cafetariaregeling”; deze levert werkgevers financiële voordelen op , omdat daarmee de meerkosten die seizoenarbeiders maken als zij tijdelijk in Nederland verblijven, op een fiscaal gunstige manier verrekend kunnen worden met hun overuren. Maar dan moet er wel een cao zijn. In het kader van de wet Werk en Zekerheid kunnen in de cao afspraken gemaakt worden over maximaal zes contracten in vier jaar in plaats van maximaal drie contracten in twee jaar. En last but not least: de regeling piekarbeid in het BPL moet ook in een cao worden vastgelegd. Kortom, voldoende redenen om, ook in het belang en tot voordeel van werkgevers, nu zo snel mogelijk te komen tot het afsluiten van een cao; dat hoort bij goed werkgeverschap. René le Clercq Algemeen voorzitter
8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 63
KAVB NIEUWS
Thema: fytosanitair Prisca Kleijn: ‘Harmonisatie AM- en Fytorichtlijn geeft ruimte’ Eind juni werd officieel bekend dat de Europese Unie twee tegenstrijdige richtlijnen heeft geharmoniseerd: de AM-bestrijdingsrichtlijn en de Fytorichtlijn. De afgelopen vier jaar stond dit onderwerp regelmatig op de agenda bij de KAVB. Niet zonder reden, zo maakt directeur Prisca Kleijn duidelijk. “In 2010 gebeurden er twee zaken waardoor de AM-regelgeving op een groot aantal bedrijven ging knellen. Ten eerste werden de normen voor het bemonsteren van percelen op aardappelmoeheid aangescherpt. Concreet betekende dit dat de kans op het aantreffen van het aardappelcystenaaltje flink groter werd. Hoewel dit aaltje geen waardplant is voor de bloembollensector, zorgde dit wel voor een grotere druk op de beschikbaarheid van percelen voor de bollenteelt. Immers, een perceel met AM is niet geschikt om bloembollen op te telen die naar derde landen gaan, zoals de Verenigde Staten of Japan. Deze landen stellen als eis dat bloembollen worden geteeld op percelen die aantoonbaar vrij zijn van AM. In de gewijzigde AM-richtlijn was ook sprake van een versoepeling. Bloembollen die op een met AM-besmet perceel waren geteeld, of op een perceel met een onbekende AM-status, mochten binnen de Europese Unie in de handel worden gebracht. Hiermee zou er weer wat meer ruimte komen in de beschikbaarheid van percelen. De wijziging in de AM-richtlijn stond echter haaks op de op dat moment nog niet gewijzigde Fytorichtlijn. In deze Fytorichtlijn staat dat bloembollen alleen in de handel gebracht mogen worden als zijn afkomstig zijn van een AM-vrij perceel. Hiermee was de situatie ontstaan dat bloembollen vanaf 2010 wel geteeld mochten worden op AM-besmette of onbekende percelen, maar niet in de handel gebracht mochten worden. Vandaar dat de KAVB vanaf dat moment heeft ingezet op harmonisatie van beide richtlijnen. Om dit te bereiken zijn we meermalen naar Brussel geweest, en hebben we overleg gevoerd in Den Haag. Onlangs werd duidelijk dat de inspanningen van de KAVB op dit dossier niet voor niets zijn geweest. Deze zomer heeft de Europese Commissie ingestemd met wijziging van de Fytorichtlijn. Op 1 oktober 2014 moet Nederland de nieuwe Europese regelgeving ingevoerd hebben. Na deze datum is het voor bloembollentelers mogelijk om op besmette percelen te telen en de bloembollen daarvan, na grondvrij gemaakt te hebben, binnen Europa af te zetten. De eisen van derde landen op het gebied van AM staan los van de regelgeving binnen Europa. Voor afzet naar deze landen blijft het noodzakelijk om te telen op AM-vrij verklaarde percelen. De BKD werkt op dit moment in overleg met KAVB en Anthos aan de praktische uitwerking van de nieuwe regelgeving. Hierbij wordt in het bijzonder aandacht besteed aan de situatie waarbij bedrijven bloembollen telen voor zowel Europa als derde landen.”
Niet alleen derde landen zoals Japan en de Verenigde Staten stellen eisen aan bloembollen als het gaat om ziek en zeer. Ook binnen de Europese Unie, inclusief Nederland, gelden fytosanitaire eisen. Omdat bloembollentelers aan die eisen moeten voldoen zet de KAVB zich op dit terrein in. In deze thema-aflevering komen diverse aspecten aan de orde.
Anthos en KAVB actief voor fytosanitair onderzoek Wanneer is een fytosanitair probleem aanleiding voor onderzoek? Met die vraag krijgen Anthos en KAVB regelmatig te maken. Secretaris Hendrik Jan Kloosterboer van Anthos en adjunct-directeur André Hoogendijk zoeken daarbij waar nodig de samenwerking. Kloosterboer: “We hebben een keuringssysteem, maar dat is in steeds mindere mate dekkend voor de eisen die ontvangende landen stellen. Zo is vorig jaar gebleken dat SLRSV ook in lelie voorkomt, terwijl Nederland altijd verklaarde dat dit virus niet in lelie voorkwam. Als gevolg hiervan heeft de NVWA voor China de exporttoets voor SLRSV ingevoerd. Het risico om vlak voor export pas zeker te weten of een partij echt geschikt is voor een bepaalde exportbestemming is veel te groot. Na intensief overleg tussen Anthos, BKD en NVWA is voor volgend seizoen de volgende werkwijze afgesproken. Als het plantgoed middels toetsing vrij is bevonden van ArMV en SLRSV is export mogelijk zonder een exporttoets onder de voorwaarde dat de exporteur gebruik maakt van het ketenregister. De NVWA heeft daar wel de voorwaarde aan gesteld dat er onderzoek wordt uitgevoerd naar de verspreidingsroutes van SLRSV om vast te stellen dat als je met schoon plantgoed begint, je ook schoon eindigt. Een vergelijkbaar onderzoek is al aan ArMV gedaan. We hebben dit nieuwe onderzoek gefinancierd vanuit iBulb met een kleine PT-bijdrage.” Ook de KAVB is betrokken bij onderzoek aan diverse fytosanitaire zaken, waaronder stengelaaltje. Hoogendijk: “We participeren in het onderzoek naar de mogelijkheden van CATT tegen diverse lastige aandoeningen waaronder stengelaaltjes. Ook start er onderzoek naar PSTVd in dahlia.” Bij dat laatste project werken KAVB en Anthos samen. “Centraal staat telkens de vraag of een probleem markttoegangsaspecten heeft of niet. Als dat zo is zoeken we de samenwerking. Dat doen we bijvoorbeeld ook in de kwestie rond residuen op bloembollen. Daarin trekken we als Anthos en KAVB samen op”, aldus Kloosterboer.
Later dit jaar volgt in BloembollenVisie een uitgebreid artikel over de nieuwe AM-regels.
KONINKLIJKE ALGEMEENE VEREENIGING VOOR BLOEMBOLLENCULTUUR Postbus 175 • 2180 AD Hillegom • Bezoekadres: Weeresteinstraat 10a • 2181 GA Hillegom, telefoon (0252) 536 950 • fax (0252) 536 951 • e-mail:
[email protected]
64 • BLOEMBOLLENVISIE • 8 augustus 2014
www.kavb.nl
Anneke van Dijk:
Foto: Peter Wiezoreck
‘We zetten in op preventie’
Daniëlle Kroes: ‘Denk goed na over fytosanitaire risico’s’ Niet elke teler staat er regelmatig bij stil, maar de bol die hij in de grond stopt kan niet automatisch naar elke bestemming in de wereld. Met name op het gebied van plantenziekten en andere fytosanitaire eisen kunnen er beperkingen zijn die de verkoop door de teler beperken. “Als een ondernemer op dat gebied geen keuzes maakt dan kan dat voor zijn bedrijf verstrekkende gevolgen hebben”, stelt KAVB-beleidsmedewerker Daniëlle Kroes. Zij is onder meer betrokken bij overleg over eisen die met name derde landen stellen aan bloembollen. Maar ook binnen de EU en zelfs in eigen land gelden soms strenge regels. “Neem bijvoorbeeld stengelaaltje, PSTVd of Meloidogyne chitwoodi. Dit zijn in Nederland quarantaineorganismes. Nederland heeft hiervoor strenge regels. Als een partij verdacht is kan de NVWA zo’n partij vastleggen of laten vernietigen. Het lastige voor veel bloembollentelers is dat de eisen per exportland verschillen. Zo gaat het ene land soepeler om met LSV dan het andere land. Daarnaast kunnen landen een nultolerantie stellen voor een aandoening die in een bolgewas helemaal niet tot schade leidt, maar wel bij voedselgewassen in het exportland. Dat geldt bijvoorbeeld voor SLRSV, dat in aardbei voor veel schade kan zorgen, maar in lelie niet. Daarom wil China lelies die vrij zijn van SLRSV. Verder heeft in principe elk land het recht zijn eigen eisen zelf te bepalen.” De KAVB probeert zo goed mogelijk deze ontwikkelingen te volgen en mee te denken over werkbare oplossingen, bijvoorbeeld in de Kennisagenda Beheersing Fytosanitaire Risico’s, waar ook andere plantaardige sectoren aan tafel zitten, en in het klankbordoverleg met de NVWA. Toch is het uiteindelijk de teler zelf die bepaalt voor welke markten hij wil telen. “Voor een teler is het lastig om inzicht te hebben in al die verschillende eisen, vooral omdat die niet via één website zijn terug te vinden. Desondanks zal hij goed moeten weten waar zijn bollen naar toe gaan, en wat dat dan voor zijn bedrijfsvoering betekent. Is alles bestemd voor de binnenlandse broeierij? Dan hoeft hij niet te telen op AM-vrije percelen. Teelt hij voor Japan, dan ligt dat weer anders.” Kroes adviseert telers om zich goed te laten informeren over de eisen per land en samen met afnemers te bespreken voor welke markt de bloembollen bestemd zijn. Op basis daarvan kan hij een goed onderbouwde keuze maken.
Eind maart tekenden nagenoeg alle plantaardige sectoren waaronder de KAVB en de overheid een intentieverklaring over fytosanitaire preventie. Die verklaring had een duidelijke reden, aldus beleidsadviseur plantgezondheid/ fytosanitair van LTO Nederland Anneke van Dijk: “De afgelopen jaren kregen diverse sectoren met uitbraken te maken van ziekten die een grote impact hadden op bedrijven, zoals de paprikasnuitkever en de Aziatische boktor. Voor dergelijke calamiteiten is geen risicoafdekking. Telkens klinkt echter wel die vraag als zich zo’n calamiteit voordoet. Maar het gaat niet alleen om geld, maar vooral ook om preventie. Daar zetten we hiermee dan ook sterk op in. Juist daar kunnen ondernemers zelf al heel veel doen om een uitbraak van een nieuw schadelijk organisme te voorkomen. Dat besef deelden vrijwel alle plantaardige sectoren en de overheid, en daarom is deze intentieverklaring getekend. Uit de land- en tuinbouw zijn partijen afkomstig uit het uitgangsmateriaal, de teelt en de handel en export.” Sinds eind maart is Van Dijk bezig met het verder uitwerken van de plannen, resulterend in een plan van aanpak en een projectplan. “Voor elke sector gaan we na waar eventuele problemen liggen, wat er aan preventie kan worden gedaan, en in hoeverre een fonds als sluitstuk nodig is. We zullen alle partijen vragen om expertise en mankracht te leveren.” Het plantgezondheidsfonds is nog niet concreet ingevuld. “Een van de werkgroepen gaat daarmee aan de slag. Waar we aan denken is een raamwerk voor alle sectoren waar elke sector zelf zijn invulling aan kan geven. Sectoren kunnen ook zelf gaan bepalen of ze meedoen en voor welke gewassen en schadelijke organismen.” De inkomsten van het fonds zullen komen van ondernemers, overheid en mogelijk ook de Europese Unie. “Via LTO Nederland hebben we ons in Brussel sterk gemaakt voor een bijdrage in dit fonds. Brussel betaalt ook mee aan het diergezondheidsfonds.” Een fonds heeft in ieder geval een belangrijk voordeel, vindt Van Dijk: “Als er geld is zal een ondernemer eerder bereid zijn om een aandoening te melden, waardoor de schade voor een hele sector beperkt is te houden.”
8 augustus 2014 • BLOEMBOLLENVISIE • 65
27 - 30 augustus 2014 Boskoop/Holland Registreer uw bezoek via Internet en bespaar tijd bij de entree. THEMA 2014: VERBINDEN
WWW.PLANTARIUM.NL
De Quality Buncher: onze populaire bosautomaat verrassend eenvoudig en compact onderhoudsarm uitstekende verwerkingscapaciteit
WWW.POTVEER.NL PIET STROET 0620448947 MATHIJS VAN LANGEN 0610957903 PAUL BLOM 0653700077
Bloembollen blijven in topconditie in de folies van Europak (
(
Polytechniek ontzorgt bij het realiseren en onderhouden van uw technische installaties
Advisering - Koudetechniek - Luchtbehandeling - Watertechniek Verwarming - Regeltechniek - Elektrotechniek - Service & Onderhoud
T 0252 419027 F 0252 415273
I www.europak.nl E
[email protected]
WWW.POLYTECHNIEK.NL Koggeweg 63, 1607 MT Hem. Postbus 2, 1606 ZG Venhuizen. Telefoon 0228-54 54 54. E-mail:
[email protected]
www.gebrvdgeest.nl Trekkers te koop gevraagd
Voor export alle types
0DVVH\)HUJXVRQ -RKQ'HHUH 6DPH 8QLYHUVDO/87%
/DQGLQL )RUG )LDW =HWRU
6FKDGHURHVWRIPDQNHPHQWHQJHHQEH]ZDDU 8NXQWDOOHVDDQELHGHQ H&G Exporttractors Abbestederweg 30 B T 06 10922015
1759 NB Callantsoog T 06 53672173
www.exporttractors.nl
Robijnslaan 54 2211 TH Noordwijkerhout mob. 06 20297365 tel. 0252 344509 fax 0252 341632
ANEMONEN
e-mail:
[email protected]
men met CNB
t Product- en assortimentskennis t Kwaliteitsbegeleiding alingszekerheid t Ondersteuning bij reclames en geschillen keting en promotie van uw product t Toegang tot de juiste zakelijke netwerken
ktkennis
beste verkooppositie
plant ik mijn bollen stevig in de markt?
