B O U W K R AN T
nr
9
Maart 2009
Nieuwe bewegwijzering voor gebied rond Den Haag Centraal
Nooit meer verdwalen
Proefstrook in Rijnstraat De materialen die bij de projecten van Den Haag Nieuw Centraal gebruikt gaan worden, liggen sinds kort in de proefstrook in de Rijnstraat. Op de achterpagina van deze Bouwkrant vind je een fotoreportage van de aanleg van de proefstrook.
“Waar zijn de liften?”, “Hoe kom ik bij de trams?”, “Wat is de snelste route naar het ministerie van Justitie?” Sinds de verbouwing van het stationsgebied zijn veel mensen de weg kwijt. Nieuwe bewegwijzering maakt hieraan binnenkort een einde. Het informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal krijgt dagelijks mensen over de vloer die de weg kwijt zijn. Niet zo gek, want veel vaste looproutes zijn door de werkzaamheden afgesloten. “Reizigers moeten omlopen, maar weten niet precies hoe”, zegt Mirjam Berk, grafisch ontwerpster van Mijksenaar, het bureau dat hiervoor is ingehuurd. Samen met haar collega Bas Pronk ontwerpt zij de nieuwe bewegwijzering aan palen. Lees verder op pagina 2.
Fiets fout = fiets weg Fietsers moeten hun rijwiel stallen in de fietsenvleugel in de Rijnstraat: binnenkort is een groot deel van de fietsenrekken op het Koningin Julianaplein verdwenen. Meer weten? Lees verder op pagina 7.
Rijzigers verdwalen nog te vaak op Den Haag Centraal, daarom komen er nu nieuwe bordjes die de weg wijzen.
Vernieuwde website Architect Rem Koolhaas over zijn ontwerp voor het Koningin Julianaplein Architect Rem Koolhaas over het ontwerp dat zijn bureau OMA maakte voor het woon- en kantoorgebouw op het Koningin Julianaplein:
“Het plan strekte zich in eerste instantie uit tot in het park, maar dit bleek onhaalbaar. Er is toen voor een radicale aanpak gekozen om het ‘ongewenste deel’ op brute wijze af te hakken, zonder dat op enige wijze het totaalconcept aan kracht inboet.”
Nieuw rioleringsstelsel Medio april begint de gemeente met de aanleg van een nieuw rioleringsstelsel in het gebied van Den Haag Nieuw Centraal. Het nieuwe stelsel wordt gefaseerd aangelegd om de verkeershinder te beperken. De werkzaamheden vinden plaats op de Bezuidenhoutseweg en de Rijnstraat. Er zullen verkeersmaatregelen getroffen
worden, zodat het station goed bereikbaar blijft. Bovendien zal een groot deel van de fietsen op het Koningin Julianaplein worden verwijderd. De aanleg van de riolering gaat vooraf aan het bouwrijp maken van het gebied achter en in de Rijnstraat, rond het Koningin Julianaplein. Dit zal ongeveer vijf maanden gaan duren.
De website www.denhaagnieuwcentraal.nl is vernieuwd. Naast het meest actuele nieuws over de bouwprojecten in het gebied rond Den Haag Centraal, vind je hier de vorige edities van de Bouwkrant en het Magazine. Ook kun je er een digitale wandeling maken door het toekomstige stationsgebied.
pagina 1 | nr. 9 | maart 2009
Schetsontwerp HSE af
Vervolg van de voorpagina
Nooit meer verdwalen Mijksenaar is gespecialiseerd in bewegwijzering. Eerder werkte het ontwerpbureau voor ministeries, musea, gemeentes en ziekenhuizen. Naast Amsterdam hebben de ontwerpers ook een vestiging in New York, waar ze de bewegwijzering maakten voor luchthaven JFK. De wegwijzers komen op ongeveer twintig verschillende locaties rond het station. Op de borden staan het treinstation en de bus- en tramhalte, de ministeries rond het station, de Koninklijke Bibliotheek en de theaters. Daarbij maken Berk en Pronk gebruik van de vaste kleuren van Den Haag Nieuw Centraal: geel en rood met als toevoeging donkergrijs.
Berk: “Geel is een goede kleur voor borden, het valt goed op en contrasteert met letters in grijs of zwart. We kunnen dus goed uit de voeten met de huisstijlkleuren.” Pronk: “De kleur van de letters is wit op een rode en donkergrijze ondergrond en zwart op een gele ondergrond. Op deze manier hebben ze een hoge contrastwaarde. Dat komt de leesbaarheid ten goede.” De ontwerpers kozen voor het lettertype Thesis. Deze letter is ontworpen door de Nederlandse letterontwerper Lucas de Groot. Hij studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag. De Thesis staat in de top 5 van door Mijksenaar
veel gebruikte letters voor bewegwijzering.
Doorstroomgebied De opdracht voor het stationsgebied is bijzonder, benadrukken de ontwerpers. Berk: “Meestal heeft een gebouw een duidelijke ingang. Van daaruit wordt verwezen naar de verschillende bestemmingen. Den Haag Nieuw Centraal is meer een doorstroomgebied. De bezoekers kunnen hier van alle kanten vandaan komen.” Pronk: “Maar de basisprincipes voor elke bewegwijzering moeten hetzelfde zijn: consistent, consequent en niet meer informatie dan nodig. Met deze basis bestaat er voor elke plek een passende oplossing.”
Het schetsontwerp voor het station van de Erasmuslijn op Den Haag Nieuw Centraal is klaar. Boven treinspoor 11 en 12 komt een futuristisch ogende eindhalte. De halte voor de RandstadRailverbinding met Rotterdam krijgt, net als het
Ondernemer Laurens Ollefers van de Bloemenhal CS:
Wat doe jij daar? Elke editie vragen we aan iemand die werkt aan Den Haag Nieuw Centraal waar hij mee bezig is. Dit keer is dat Gin Mulder, voorman vlechter bij Van Nordenne Staal. “Ik werk aan het aanbrengen van de wapening in het bouwproject. Wapening is een ijzeren constructie die in het beton wordt aangebracht. We doen dit om het beton te versterken. Beton kan namelijk goed tegen drukkrachten (waarbij het materiaal wordt samengedrukt), maar niet tegen trekkrachten (waarbij het materiaal wordt uitgerekt). De ijzeren constructie is juist wel goed bestand tegen trekkrachten.
pagina 2 | nr. 9 | maart 2009
In gewapend beton worden de voordelen van drukvast beton en trekvaste staalkabel gecombineerd. In oktober 2007 ben ik begonnen met werken aan Den Haag Nieuw Centraal, destijds aan de parkeergarage onder het toekomstige Anna van Buerenplein. Er gebeurt op deze plek zo veel, ik ben hier nog wel een paar jaar te vinden. Het is leuk om aan dit project mee te werken, maar het is wel een zware klus. De logistiek alleen al is een enorm karwei. Maar ik moet zeggen: als ik hier ’s ochtends vanuit mijn woonplaats Delft aankom, ben ik wel trots dat ik aan zo’n groot project mee kan werken.”
‘Ik wil een mooie plek in het nieuwe station’ Hoe is het om elke dag te werken op Den Haag Centraal, temidden van alle bouwwerkzaamheden? De Bouwkrant vroeg dit aan Laurens Ollefers van de Bloemenhal Centraal Station. Wat vind je van Den Haag Nieuw Centraal? “Het ontwerp voor de stationshal is erg mooi. Het is alleen de vraag of dit plan uitgevoerd gaat worden. Het was de bedoeling dat wij dit jaar naar het tijdelijke station zouden verhuizen, maar dat is voorlopig uitgesteld. We wachten het af.”
Wat merk je van de werkzaamheden? “We zitten er middenin. Toen de RandstadRail kwam, een paar jaar geleden, hebben we er last van gehad. De hele stationshal was destijds afgezet, de mensen konden ons niet meer vinden. De omzet liep achteruit. Maar dat is voorbij en de zaken gaan nu beter. Als ondernemer op het station ben je heel erg afhankelijk van de loopstromen door het station. Als de reizigers niet langs de winkel lopen, verkopen wij niet. Wij moeten het vooral hebben van de reizigers met het openbaar vervoer. Zij gaan niet lopen zoeken naar een bloemenwinkel.”
Hebben jullie overlast van de bouw? “Het valt mee, als je het vergelijkt met Rotterdam CS. Daar staat onze andere Bloemenhal en daar is het op dit moment echt een complete bouwput. Het is in Rotterdam nu veel lastiger werken.” Kijk je uit naar het eindresultaat? “Jazeker! Ik wil een mooie plek in het nieuwe station, in het zicht van de reizigers. De Bloemenhal zit al 35 jaar op Den Haag Centraal, die traditie wil ik graag in ere houden.”
nieuwe treinstation van Den Haag Nieuw Centraal, een transparant dak. Hierdoor komt de reiziger ‘in het licht’ de stad binnen. Het ontwerp is gemaakt door architectenbureau Zwarts&Jansma, dat ook het station op de Beatrixlaan ontwierp.
Lift naar busplatform In de Rijnstraat, tussen de ingang van spoor 1 en 2 en de fietsenvleugel in, komt medio april een tijdelijke personenlift naar het busplatform. Het busplatform was moeilijk bereikbaar voor minder validen en mensen in een rolstoel of scootmobiel. Tijdens de werkzaamheden aan de RandstadRail was er wel een lift naar het busplatform, maar die is enige tijd geleden weggehaald. Vanaf medio april moet de
nieuwe tijdelijke personenlift operationeel zijn. Het plaatsen van de lift vraagt de nodige aanpassingen op het busplatform. Zo wordt er een trottoir gelegd voor de in- en uitgang van de lift. Ook worden er hekken geplaatst op het busplatform. Dit om te voorkomen dat mensen in een noodsituatie vanuit de fietsenvleugel de rijbaan van het busplatform op lopen.
Wat is dit? Wat denkt u op de foto rechts te herkennen? Kijk voor het antwoord op pagina 8 van deze krant.
pagina 3 | nr. 9 | maart 2009
Overbouwing busplatform na 2010
Openbaar vervoerterminal 2009 - 2011
Stadhuis
Ministerie van VWS
Hoftoren
Ministerie van VROM Prins Bernhardviaduct
Witte Anna Anna van Buerenplein + garage Medio 2009: garage onder Anna van Buerenplein gereed 2012: bebouwing Anna van Buerenplein gereed
Ministerie van Onderwijs
Haags Startstation Erasmuslijn (HSE) 2009 - 2011/2012
Fietsenvleugel La Fenêtre
Busplatform
Rijnstraat Informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal
Nationaal Archief
Anna van Buerenstraat Prins Willem-Alexanderweg
Koninklijke Bibliotheek
Taxistandplaats
Centraal Station
Koningin Julianaplein
Kiss & ride
Anna van Buerenplein
New Babylon
New Babylon 2007 - 2012
pagina 4 | nr. 9 | maart 2009
Bezuidenhoutseweg Ministerie van Buitenlandse Zaken
Koningin Julianaplein 2009 - 2012 Koekamp
pagina 5 | nr. 9 | maart 2009
Bezoek proefstation Leiden Benieuwd naar de toekomstige inrichting van de Nederlandse stations? Of heb je een goed idee? Bezoek proefstation Leiden, in het echt of online. In het proefstation Leiden proef je als bezoeker de nieuwe stationsideeën van NS & ProRail. Met nieuwe winkels, nieuwe uitstraling, nieuwe reclamemedia en een andere uitnodigende aankleding. Allemaal gericht op de verbetering van de sfeer in het station. Daarnaast krijg je er de
Zet je fiets in de nieuwe fietsenflat in de Rijnstraat, niet meer op het KJ-plein
Knippen, slijpen, afvoeren en ophalen
kans om je mening te geven over de ideeën. Is het een verbetering? Voel je je prettiger in dit station? Blijf je er langer? En vind je ook gemakkelijk de weg als je even niet geïnteresseerd bent in de extra’s? Denk mee! Dat kan op verschillende manieren: op het station zelf, via de dagelijkse poll of via de weblog op de website www.mijnproefstation.nl. Op deze site kun je proefstation Leiden ook in 3d bekijken.
De fietsenrekken op het Koningin Julianaplein worden verwijderd. Voor 1 september moet het hele plein leeg zijn. De eerste stallingvakken van het plein zijn al weg. Toch zijn er nog mensen die hier hun fiets willen parkeren. Is het niet in een rek, dan maar erbuiten. Sinds januari treedt de gemeente hier hard tegen op. Petra Mulder is één van de handhavers die fietsen buiten de rekken weghaalt. “We beginnen onze ronde bij de blindengeleidestroken en de nooduitgangen van het station, omdat fout geplaatste fietsen
Scooters te huur NS verhuurt scooters op Den Haag Centraal. Vorig jaar hield NS al een proef met de verhuur van elektrische scooters op Den Haag Centraal. Dat beviel goed en daarom zijn de scooters nu bij de fietsenstalling te huur. Hoe huur je zo’n comfortabele en milieuvriendelijke
scooter? Je moet lid worden van OV-fiets. Dit kan ter plekke op het station of via de website www.ov-fiets.nl. Je betaalt achteraf per automatische incasso. Tarieven en voorwaarden staan ook op deze website. Voor het huren van een scooter heb je een bromfietsrijbewijs nodig, een helm is niet nodig.
Het voetpad zorgt ervoor dat voetgangers gemakkelijk vanaf het busplatform in de richting van de Beatrixlaan kunnen lopen. Tot voor kort liep deze verbinding dood en moest de weg vervolgd worden over het Bernhardviaduct. Met de nieuwe verbinding wordt er ook een alternatief geboden voor de route langs de Alexanderweg die, als gevolg van de werkzaamheden aan de Anna van Buerengarage, vaak slecht begaanbaar was.
pagina 6 | nr. 9 | maart 2009
zoveel haast ’s ochtends dat ze niet lezen wat er staat.”
Weesfietsen weg Voor de verhuizing van de fietsenrekken naar de Rijnstraat worden eerst alle weesfietsen verwijderd. Frank Kerkvliet is de omgevingsmanager van Den Haag Nieuw Centraal. Hij benadrukt dat dit heel zorgvuldig gebeurt. “Weesfietsen krijgen een label waarop staat dat ze worden verwijderd als blijkt dat ze een hele week niet zijn gebruikt. Na die zeven dagen gaan ze mee naar het gemeentelijk depot aan de Komeetweg. Het eerste vak op het Julianaplein leverde wel
250 weesfietsen op!” Hiervan zijn er pas tien opgehaald door de eigenaar. De meeste mensen hebben wel begrip voor het weghalen van weesfietsen en verkeerd gestalde fietsen, merkt Frank op. “Zeker als je het rustig even uitlegt. We wijzen iedereen op de nieuwe fietsenflat aan de Rijnstraat waar we nog genoeg ruimte hebben. Er is zelfs een aparte strook voor brommers en bakfietsen onder de stalling tegen het stationsgebouw.” Ook voor mensen die moeite hebben om met de fiets de hellingbaan naar de nieuwe stalling te gebruiken, is op deze plek een aantal fietsenrekken geplaatst.
Hoe krijg ik mijn fiets terug? Verwijderde fietsen kunnen worden opgehaald in het gemeentelijk depot aan de Binckhorst, Komeetweg 1, tel 070 415 6020. Let op: u moet wel kunnen bewijzen dat u de eigenaar bent, dus neem uw fietssleutel en identiteitsbewijs mee. Voor de stalling in het depot rekent de gemeente € 14,75 per maand (met een maximum van € 44,25). Uw fiets wordt hier maximaal 13 weken bewaard.
Voetpad onder La Fenêtre door Medio april wordt de laatste hand gelegd aan een voetpad onder appartementengebouw La Fenêtre door.
hier gevaarlijke situaties opleveren. Elke fiets gaat op de foto, zodat we kunnen aantonen dat ‘ie verkeerd was achtergelaten. Losse fietsen nemen we zo mee. De sloten van fietsen die vaststaan aan palen of hekken slijpen we door.” Op en rond het Julianaplein staan verbodsborden. Hierop is ook het telefoonnummer vermeld van het gemeentelijk contactcentrum, waar de eigenaren informatie kunnen krijgen over waar hun fiets is opgeslagen. “Er zijn zelfs mensen die hun fiets aan zo’n paal vastmaken”, zegt Petra verbaasd. “Die hebben misschien
Nog meer weten? Bezoek het informatiecentrum! Naast de Hoftoren aan het Koningin Julianaplein zit het Informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal. Hier vind je alle informatie over de projecten in het stationsgebied. Bart Chabot neemt je in een film mee door Den Haag Nieuw Centraal. Een gedetailleerde maquette laat zien hoe het gebied er in de toekomst uit komt te zien.
Nieuwe winkelconcepten, die straks een plaats gaan krijgen op het nieuwe station, presenteren zich aan de bezoeker. Een computer met touchscreen geeft antwoord op alle vragen over de afzonderlijke deelprojecten. Bovendien kun je jezelf opgeven voor een rondleiding door het gebied. “Vooral de rondleidingen lopen storm”, vertelt Bea Laport,
voorlichter van het centrum dat eind vorig jaar de deuren opende. “In het begin deed ik één lunchrondleiding per maand, maar inmiddels ben ik extra data aan het inplannen. In het informatiecentrum krijgen we ook steeds meer bezoekers over de vloer. Veel studenten en medewerkers van andere gemeenten, valt me op.”
Jij hier? In deze rubriek vraagt de redactie van de Bouwkrant een reiziger op Den Haag Centraal wat hij of zij van de werkzaamheden op het station vindt. Dit keer liepen we Floor Kohte tegen het lijf. “Het is goed dat het station zo’n grondige opknapbeurt krijgt.” Waar kom je vandaan? “Uit Zoetermeer, waar ik woon.” Waar ga je nu heen? “Ik wacht op de tram. Ik ga naar mijn werk in de Frederikstraat.” Hoe vaak kom je op Den Haag Centraal? “Bijna elke dag. Ik zit ook nog in Den Haag op school, in het laatste jaar van de horecaopleiding aan de ROC Mondriaan.” Heb je last van de bouwwerkzaamheden? “Helemaal niet! Alles is goed bereikbaar vanaf het station, ik heb nog geen dag bij mezelf gedacht ‘wat een zooitje hier’.” Wordt het mooi? “Ja, zeker weten. In een vorige editie van de Bouwkrant heb ik meer gelezen over de plannen voor het station en het gebied eromheen. Ik verheug me al op de nieuwe winkels en de gezellige pleinen. Maar bovenal is het goed dat het station zo’n grondige opknapbeurt krijgt. Daar was het wel aan toe.”
pagina 7 | nr. 9 | maart 2009
Proefstrook in Rijnstraat De materialen die bij de projecten van Den Haag Nieuw Centraal gebruikt gaan worden, liggen sinds kort in de proefstrook in de Rijnstraat. Met de proefstrook wordt getest hoe de bestrating zich houdt bij gebruik. Naast het natuursteen dat op het Anna van Buerenplein komt te liggen, wordt ook bestrating voor de toekomstige blindengeleidestrook getest.
Meer informatie Bezoek voor het meest actuele nieuws www.denhaagnieuwcentraal.nl
Informatiecentrum Den Haag Nieuw Centraal Koningin Julianaplein 7 2595 AA Den Haag tel. 070 353 3660
Openingstijden : Dinsdag, woensdag, vrijdag: Donderdag: Zaterdag: Zondag en maandag:
11.00 - 18.00 uur 13.00 - 20.00 uur 10.00 - 15.00 uur gesloten
Colofon Tekst Maters en Hermsen Journalistiek, Leiden Redactie Communicatie DSO en DSB Gemeente Den Haag
Vormgeving, fotografie en productie cimon bv, Den Haag Druk Drukkerij De Bink, Leiden Oplage 15.000
Deze bouwkrant is een gezamenlijke uitgave van onderstaande partijen:
Dat is dit! Wat u zag op pagina 3 was de lepel van een graafmachine, tenminste: een klein detail van de bevestigingshaken. Op de bouwplaats liggen er meerdere. Er zijn lepels voor specifieke materialen en werkzaamheden.
Het project Den Haag Nieuw Centraal wordt mede mogelijk gemaakt met subsidie van:
Aan de tekst of afbeeldingen van deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.
pagina 8 | nr. 9 | maart 2009
