IP/03/1435 Brussel, 22 oktober 2003
Rijbewijzen: zorgen voor beveiliging, veiligheid en vrij verkeer De Europese Commissie heeft vandaag een herziening voorgesteld van de Europese rijbewijswetgeving om de kansen op fraude te verkleinen, echte vrijheid van verkeer voor chauffeurs in de EU te verzekeren en de verkeersveiligheid te vergroten. "Met dit nieuwe voorstel moet eindelijk een van de laatste belemmeringen voor het vrij verkeer van EU-burgers worden opgeheven", verklaarde Loyola de Palacio, Vice-voorzitster belast met Energie en Vervoer. “Er zijn momenteel meer dan 80 verschillende rijbewijsmodellen met verschillende rechten en een verschillende geldigheidsduur in omloop in de lidstaten. Een goede handhaving van de rijbewijswetgeving is niet of nauwelijks mogelijk. Het is tijd om de Europese bestuurders te voorzien van fraudebestendige rijbewijzen die hun recht waarborgen om voertuigen te besturen waarvoor zij de vereiste kwalificaties hebben. Dit zal ook het werk van de administratieve en handhavingsautoriteiten vergemakkelijken en moet bijdragen tot het vergroten van de veiligheid op de Europese wegen”. De Commissie stelde vandaag voor de Europese rijbewijsregels te vernieuwen (zo'n 200 miljoen burgers in de Unie hebben een rijbewijs). Doel is het combineren van grotere vrijheid van verkeer, striktere maatregelen om fraude tegen te gaan en verhoogde verkeersveiligheid in het belang van alle Europese weggebruikers. In de nieuwe ontwerp-richtlijn wordt aldus voorgesteld: •
het Europese rijbewijsmodel van het type plastic kaart veralgemeend in te voeren. Dit model maakt een verhoogde bescherming tegen fraude mogelijk. De huidige papieren rijbewijzen worden niet ingewisseld maar worden niet langer afgegeven vanaf de datum van toepassing van de nieuwe wetgeving. De lidstaten die dit wensen mogen, om de bescherming tegen fraude verder te vergroten, de nieuwe rijbewijzen voorzien van een microchip die de op de kaart gedrukte informatie bevat. Het gebruik van deze microchip wordt strikt beperkt tot rijbewijskwesties om ervoor te zorgen dat een rijbewijs nog steeds kan worden ingetrokken na een ernstig misdrijf.
•
beperkte administratieve geldigheid van de rijbewijzen in te voeren. Alle nieuwe rijbewijzen die worden afgegeven vanaf de toepassingsdatum van de voorgestelde richtlijn moeten regelmatig worden verlengd. De bestuurders behouden hun verworven rechten, maar door de regelmatige verlenging van het document worden de uitgebreide fraudemogelijkheden die vandaag bestaan ingeperkt doordat de bescherming tegen fraude van alle rijbewijzen en de foto van de houder kunnen worden geüpdatet. Hierdoor wordt ook het vrij verkeer van chauffeurs verzekerd: alle rijbewijzen hebben dezelfde geldigheidsduur en zijn gedurende dezelfde administratieve termijn onvoorwaardelijk geldig in elke lidstaat.
Dit zal verhinderen dat de lidstaten restrictieve maatregelen toepassen op de houders van een niet-nationaal rijbewijs door hen te onderwerpen aan de nationale regels inzake geldigheidsduur en medische controles. Alle nieuwe rijbewijzen van categorie A (motorrijwielen) en B (auto's) blijven 10 jaar geldig, 5 jaar als de houder ouder is dan 65 jaar. Alle nieuwe rijbewijzen van categorie C (vrachtwagens) en D (bussen) blijven 5 jaar geldig, één jaar als de houder ouder is dan 65 jaar. •
een einde te maken aan "rijbewijstoerisme" door te zorgen voor een coherente en pan-Europese toepassing van de intrekking van het rijbewijs. Vandaag vestigen te veel burgers zich in een andere lidstaat om een nieuw rijbewijs aan te vragen wanneer de lidstaat waar zij hun gewone verblijfplaats hebben hun rijbewijs heeft ingetrokken wegens een ernstig verkeersmisdrijf. De Commissie stelt aldus voor het concept "één houder één rijbewijs" te versterken, hetgeen een lidstaat zal beletten een rijbewijs af te geven aan iemand die al een ander rijbewijs heeft, ook wanneer dit rijbewijs werd ingetrokken.
•
in het belang van de verkeersveiligheid geleidelijke toegang te versterken tot:
- de zwaarste motorrijwielen door, afhankelijk van de technische kenmerken van het motorrijwiel en de ervaring van de bestuurder, een minimumleeftijd tussen 16 en 24 jaar op te leggen. - de zwaarste vrachtwagens en bussen, en ervoor te zorgen dat alle bestuurders van vrachtwagens en bussen, inclusief die welke tot dusver niet onder de wetgeving betreffende de opleiding van beroepsbestuurders vielen, onderworpen zijn aan geleidelijke toegang. • een nieuwe rijbewijscategorie in te voeren voor bromfietsen hetgeen de verkeersveiligheid zou moeten verbeteren voor de meest kwetsbare jongeren op onze wegen. Als zeer populair vervoermiddel mogen bromfietsen niet langer buiten de werkingssfeer van deze wetgeving worden gelaten. • de periodiciteit van de medische controles voor beroepsbestuurders te harmoniseren. •
minimumeisen in te voeren inzake de basiskwalificatie en opleiding van rijbewijsexaminatoren, die tot dusver buiten het toepassingsgebied van elke harmonisatie zijn gelaten. Dit zou moeten bijdragen tot het verder onderling afstemmen van de rijbewijsexamens in de EU.
Zie voor extra informatie: http://europa.eu.int/comm/transport/home/drivinglicence/index_en.htm
2
Nieuwe voorgestelde categorieën, minimumleeftijden en examens AM: bromfietsen, maximaal door de constructie bepaalde snelheid 45km/h, < 50 cm³ of vermogen < 4kW A1: lichte motorrijwielen, < 125cm³ of vermogen < 11 kW met vermogen/gewicht <0,1kW/kg A2: motorrijwielen, vermogen <35kW met vermogen/gewicht < 0,2 kW/kg en niet afgeleid van een voertuig met een meer dan tweemaal zo groot vermogen A: motorrijwielen B: motorvoertuigen <3500kg, waarin niet meer dan 8 passagiers worden vervoerd, de bestuurder niet meegerekend + aanhangwagen <750 kg B1: facultatieve categorie van gemotoriseerde driewielers en vierwielers C: voor het vervoer van goederen gebruikte motorvoertuigen >3500 kg + aanhangwagen < 750 kg C1: voor het vervoer van goederen gebruikte motorvoertuigen >3500 kg maar < 6000 kg waarmee niet meer dan 8 passagiers worden vervoerd de bestuurder niet meegerekend + aanhangwagen < 750 kg D: motorvoertuigen voor het vervoer van meer dan 8 passagiers + aanhangwagen < 750kg D1: motorvoertuigen voor het vervoer van niet meer dan 16 passagiers, maximumlengte 7 meter + aanhangwagen < 750kg E: aanhangwagen >750kg in combinatie met bovenstaande categorieën
1
Categorie
Algemene regel
Voorwaarden
Uitzonderingsregel
AM
16 jaar
Theoretisch examen
14 jaar mogelijk maar enkel op nationaal grondgebied
A1
16 jaar
Theoretisch praktisch examen
A2
18 jaar
Theoretisch en praktisch examen (geen theorie indien houder categorie A1)
‘
A
21 jaar voor geleidelijke toegang indien minimaal 3 jaar ervaring op A2voertuig.
Enkel een beperkt praktisch examen
‘
A
24 jaar voor directe toegang
Theoretisch praktisch examen
en
‘
B1
16 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
B en B+E
18 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
C1 and C1+E
18 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
C en C+E
21 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
Idem. Lagere minimumleeftijd mogelijk voor beroepsbestuurders; zie eisen in Richtlijn 2003/59/EG.
D1 en D1+E
21 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
Idem. Lagere minimumleeftijd mogelijk voor beroepsbestuurders; zie eisen in Richtlijn 2003/59/EG.
D en D+E
24 jaar
Theoretisch praktisch examen
en
Idem. Lagere minimumleeftijd mogelijk voor beroepsbestuurders; zie eisen in Richtlijn 2003/59/EG.
PB L 226 van 10.09.2003 blz. 4.
3
en
‘
‘ 17 jaar mogelijk voor B maar enkel op nationaal grondgebied Voor beroepsbestuurders moet aan andere leeftijdsen opleidingseisen worden voldaan. Voor meer informatie zie Richtlijn 2003/59/EG1
Frequent gestelde vragen - Moet iedereen zijn rijbewijs verlengen? Nee. De voorgestelde administratieve verlenging is enkel van toepassing op vanaf de toepassingsdatum van de voorgestelde richtlijn afgegeven rijbewijzen. Natuurlijk verlopen rijbewijzen die zijn afgegeven door lidstaten die al een beperkte geldigheid oplegden zoals vastgesteld. Op het moment van afloop is de nieuwe administratieve geldigheidstermijn van toepassing. En verloren of gestolen rijbewijzen worden vervangen door een nieuw rijbewijs met beperkte administratieve geldigheid. - Momenteel geldige rijbewijzen blijven dus geldig en hoeven niet te worden ingewisseld? Dat is juist. Zelfs een voor het leven geldig rijbewijs blijft geldig voor het leven. Ook wanneer u naar een ander land van de EU verhuist blijft het geldig voor het leven. Als u uw rijbewijs verliest of als het wordt gestolen is echter de nieuwe regel van toepassing aangezien een nieuw rijbewijs moet worden afgegeven ter vervanging. - Betekent dit dat in geval van diefstal mijn rechten kunnen worden beperkt? Nee, de aan het rijbewijs inherente rechten worden gewaarborgd, maar het nieuwe rijbewijs dat wordt afgegeven ter vervanging van het gestolen rijbewijs heeft een beperkte administratieve geldigheid en moet regelmatig worden verlengd. - Waarom stelt de Commissie de invoering voor van verplichte verlenging van de rijbewijzen om de 10 jaar? Vandaag zijn meer dan 80 verschillende rijbewijsmodellen in omloop in de EU. Er vindt dan ook geen handhaving plaats en de autoriteiten hebben moeite om de rechten van de rijbewijshouders te bepalen en waarborgen. Dit zorgt voor problemen met verkeersveiligheid, beveiliging en vrij verkeer van burgers. Bovendien zijn veel rijbewijzen totaal niet fraudebestendig. In het licht van de gebeurtenissen van 11 september 2001 is dit niet langer aanvaardbaar gezien het feit dat rijbewijzen op ruime schaal aanvaard worden als identificatiedocument en trouwens het recht verlenen voertuigen te besturen met soms een aanzienlijk gewicht en afmetingen. Regelmatige verlenging is de enige oplossing op lange termijn: hierdoor wordt het mogelijk alle in omloop zijnde rijbewijzen constant te verlengen en de nieuwste stateof-the-art technieken op het gebied van fraudebeveiliging te integreren. Voorkomen wordt dat wij in de toekomst terugkeren tot de huidige situatie van zo veel verschillende modellen. - Beperken andere landen in de wereld de geldigheid van hun rijbewijzen? Ja. De rijbewijzen in de VS, Canada, Japan en Australië zijn allemaal in de tijd beperkt, in het algemeen tot twee à vier jaar. Fraudebeveiliging staat momenteel op de agenda van internationale organisaties zoals de Internationale normalisatieorganisatie en de Economische Commissie voor Europa van de Verenigde Naties.
4
- Waarom kunnen wij niet alle papieren rijbewijzen door creditcardmodellen vervangen bij de inwerkingtreding van de richtlijn? De Commissie stelt geen vervanging van alle nog geldige en in omloop zijnde papieren rijbewijzen voor omdat: (a) dit zou resulteren in een massale inwisselingsslag die onmogelijk te behappen is: de meeste rijbewijzen zijn papieren rijbewijzen of plastic kaarten van een ander formaat dan het huidige EU-model. De vervangingsronde zou, zelfs als zij een ruime termijn toebemeten krijgt, een vertienvoudiging vereisen van de productie van rijbewijzen in de vorm van een plastic kaart en van de instanties die de rijbewijzen afgeven. (b) aan verworven rechten niet moet worden geraakt. Vervanging van alle rijbewijzen zou resulteren in een inbreuk op de rechten die door de bevoegde nationale instanties aan hun burgers zijn verleend. Eerdere besluiten van de Commissie garanderen deze rechten.2 De lidstaten zijn echter verplicht alle nodige maatregelen te nemen om het beste niveau van fraudebescherming, inclusief toezicht op fraude met oudere rijbewijsmodellen, te verzekeren, hetgeen uiteindelijk zal leiden tot de geleidelijke verdwijning van oudere modellen. Zo kan een onderscheid worden gemaakt tussen oudere modellen die voldoende bescherming bieden tegen fraude en oudere modellen die hoegenaamd geen bescherming bieden. De verantwoordelijkheid ligt bij de lidstaten aangezien zij, overeenkomstig het subsidiariteitsbeginsel, het best het tempo van het vervangingproces kunnen bepalen. - Maar dit betekent dat er een contradictie schuilt in het voorstel: aan de ene kant wil de Commissie een regelmatige verlenging van nieuwe rijbewijzen opleggen om fraude te bestrijden en aan de andere kant stelt zij niet voor alle bestaande modellen te vernieuwen. Is dit niet onlogisch? Nee. De Commissie komt met een voorstel dat praktisch, haalbaar en juridisch in orde is. Het intrekken van alle oude rijbewijzen en het vernieuwen ervan zou enkel mogelijk zijn tegen zeer hoge kosten en door massaal documenten en verworven rechten in te trekken. Daarom wordt deze bevoegdheid aan de lidstaten overgelaten; de Commissie houdt natuurlijk toezicht op dit proces. - Stelt de Commissie voor dat ik mijn autorijbewijs moet verlengen wanneer ik 65 of 75 word? Enkel houders van nieuwe rijbewijzen zijn onderworpen aan administratieve verlengingen. Het voorstel heeft geen betrekking op de rijbewijshouders van vandaag. Natuurlijk zullen rijbewijzen met een beperkte geldigheid aflopen en ten slotte verlengd moeten worden. - Is de microchip op het rijbewijs verplicht? Nee. Enkel de lidstaten die een microchip willen invoeren kunnen dit doen. Zij moeten voldoen aan de technische bijlage die door de Commissie zal worden vastgesteld om toekomstige compatibiliteit te verzekeren.
2
Beschikking 2000/275/EG van de Commissie van 21 maart 2000 inzake gelijkwaardigheid tussen bepaalde categorieën van rijbewijzen, PB L 91 van 12.4.2000, blz. 1 zoals gewijzigd bij Commissiebeschikking 2002/256/EG van 25.3.2002, PB L 87 van 4.4.2002, blz. 57.
5
- Kunnen de lidstaten de microchip gebruiken voor strafpuntsystemen of andere doeleinden? De reden voor het invoeren van een microchip is het verbeteren van de bescherming tegen fraude. Alle informatie die op het rijbewijs te lezen is wordt ook in de chip opgeslagen. Als een lidstaat besluit bijkomende informatie op te nemen in de chip, dient hij de EU-wetgeving inzake de bescherming van persoonsgegevens te respecteren. Er kan echter in de microchip enkel direct aan de functie van een rijbewijs gerelateerde informatie worden opgeslagen die de behoorlijke werking ervan garandeert. - Zal de voorgestelde microchip niet leiden tot “Big Brother Watching You”? Nee. Nogmaals, deze vrees is ongegrond aangezien in de EU wetgeving van kracht is inzake de bescherming van persoonsgegevens. Bovendien moet de rijbewijsfunctie worden gegarandeerd en mag in de microchip geen andere informatie worden opgenomen dan de informatie die al op het rijbewijs voorkomt. Dit betekent dat het ook in de toekomst mogelijk blijft een rijbewijs in te trekken als de houder een overtreding heeft begaan. - Wil de Commissie medische controles opleggen op het moment van administratieve verlenging? Nee. De Commissie stelt geen verplichte medische controles voor rijbewijshouders van auto's of motorrijwielen voor. Het staat de lidstaten echter vrij desgewenst medische controles of andere verkeersveiligheidsmaatregelen op te leggen op het moment van verlenging. Voor vrachtwagen- en buschauffeurs stelt de Commissie voor de periodiciteit van deze reeds verplichte medische controles te harmoniseren en deze te laten samenvallen met de administratieve verlenging. - Stelt de Commissie een verplichte controle van het gezichtsvermogen voor op het moment van verlenging? Nee. De Commissie stelt geen specifieke controle van het gezichtsvermogen voor voor bestuurders van auto's of motorrijwielen. Met betrekking tot vrachtwagen- en buschauffeurs is controle van het gezichtsvermogen onderdeel van de medische controle die vandaag al verplicht is. - Wil de Commissie 14-jarigen verbieden met een bromfiets te rijden? Nee. De Commissie stelt voor heel de Unie een verplicht theoretisch examen voor als een minimumeis voor het besturen van een bromfiets. Het staat de lidstaten vrij verdere eisen te stellen zoals een praktisch examen of een medische controle. De voorgestelde minimumleeftijd is 16, maar de lidstaten kunnen 14-jarigen toestaan met een bromfiets te rijden op hun nationale grondgebied. - Stelt de Commissie voor dat 17-jarigen wordt belet een auto te besturen? Nee. De huidige richtlijn blijft ongewijzigd op dit punt. De lidstaten mogen nog steeds een rijbewijs voor auto's (categorie B) afgeven aan 17-jarige burgers om op hun grondgebied te rijden. De Commissie stelt echter voor niet langer toe te staan dat een 17-jarige houder is van een rijbewijs voor auto plus aanhangwagen (categorie B+E).
6
Enkel 18-jarigen moeten in de toekomst een dergelijk rijbewijs kunnen aanvragen. Op deze manier kan eerst ervaring worden opgedaan door een auto te besturen. Opgemerkt zij dat de reguliere minimumleeftijd 18 blijft, nog steeds de minimumleeftijd waarop bijna alle lidstaten een rijbewijs van categorie B afgeven. - Stelt de Commissie voor dat 21-jarigen wordt belet een zwaar motorrijwiel te besturen? Nee. De voorgestelde richtlijn verfijnt het systeem van geleidelijke toegang tot de zwaarste motorrijwielen. Toegang is nog steeds mogelijk op twee manieren: directe toegang of geleidelijke toegang. Vandaag wordt directe toegang verleend op 21 en gefaseerde toegang vanaf 20 na twee jaar ervaring op een beperkt motorrijwiel. Als een 21-jarige 3 jaar ervaring heeft op een beperkt motorrijwiel (categorie A2) krijgt hij toegang tot de zwaarste motorrijwielen door een praktisch examen af te leggen. Zonder deze ervaring moet hij wachten tot hij 24 is. De Commissie zou het huidige systeem van geleidelijke toegang willen verbeteren. Vandaag wachten jongeren vaak tot zij 21 zijn en krijgen dan directe toegang tot de zwaarste motorrijwielen zonder enige ervaring te hebben. Maar sommigen behalen een rijbewijs voor het beperkte motorrijwiel op 18 en wachten dan eenvoudig twee jaar alvorens een onbeperkt motorrijwiel te kopen. Dit is mogelijk omdat er vandaag totaal geen controle is van de op het beperkte motorrijwiel opgedane ervaring. Het door de Commissie ingediende voorstel moet hieraan een einde maken en moet de verkeersveiligheid verbeteren. - Stelt de Commissie voor dat caravans niet langer kunnen worden bestuurd met een autorijbewijs (categorie B)? De Commissie stelt voor de rijbewijzen voor "aanhangwagens" te vereenvoudigen en de coherentie ervan te versterken. Samenstellen van auto en aanhangwagen kunnen vandaag bestuurd worden met een eenvoudig rijbewijs van categorie B mits het samenstel niet zwaarder is dan 3500 kilo en de maximaal toegestane massa van de aanhangwagen niet groter is dat de onbelaste massa van de auto. Deze huidige definitie is zeer complex en heeft tot moeilijkheden geleid voor burgers die van aanhangwagen of auto veranderen. Deze definitie houdt ook een discriminatie in van bestuurders van vrachtwagens en bussen aan wie geen soortgelijke rechten worden verleend voor hun categorieën van rijbewijzen ook al hebben zij vaak meer ervaring, zijn zij beter opgeleid en moeten zij meer examens afleggen. De Commissie beoogt aldus ervoor te zorgen dat autobestuurders adequaat opgeleid en geëxamineerd worden voor het besturen van voertuigsamenstellen die zo'n 8 à 12 meter lang kunnen zijn. Dit betekent inderdaad dat de meeste caravans in de toekomst enkel kunnen worden bestuurd door houders van een rijbewijs van categorie B+E. Aan de andere kant worden alle verworven rechten gewaarborgd en kunnen houders van vóór de toepassingsdatum van dit voorstel afgegeven rijbewijzen aldus gebruik blijven maken van dit recht. - Waarom stelt de Commissie eisen voor examinatoren voor? In sommige lidstaten hebben de examinatoren bijna geen specifieke opleiding of zijn ze niet eens in het bezit van het rijbewijs van de categorie die zij examineren. Dit moet niet langer mogelijk zijn. Het huidige voorstel voert minimumeisen in voor de basiskwalificatie en nascholing van examinatoren. Dit zal leiden tot betere examens in de EU en de vergelijkbaarheid van de resultaten bevorderen, een belangrijke factor in een systeem van wederzijdse erkenning van rijbewijzen. Het zal ook bijdragen tot het vergroten van de verkeersveiligheid.
7
