Richtlijnen boek Mens-Gezondheid Toelichting Studiedag MER 15 april 2016

21-4-2016

Richtlijnen’boek’ Mens-Gezondheid Toelichting Studiedag MER 15 april 2016

Overzicht Overzicht voorgestelde methodologie Deskundige mens-gezondheid Stap 1: beschrijving ruimtegebruik en populatie Stap 2: potentiële relevante stressoren Stap 3: inventarisatie van stressoren blootstellingsdata Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Chemische stressoren & keuze gezondheidskundige toetsingswaarde Hinder (geluid) Rest Stap 5: post-evaluatie Verdere timing

Methodologie

1

21-4-2016

Deskundige mens-gezondheid Inrichtingen/plannen van het type: Industrie + woongebied in omgeving en/of Er is al een belangrijke milieustress in de omgeving, en/of Er zijn bestaande gegronde (gezondheids)klachten.

Stap 1: beschrijving ruimtegebruik en populatie Studiegebied Ruimtegebruik Bevolkingsgroepen

STAP 1: ruimtegebruik & populatie

RUIMTEGEBRUIK Kinderdagverblijven Kleuterscholen Basisschool Secundaire school Speelterreinen, vakantieverblijven

Eenheid

Argumentatie Afstand & windrichting tot bron

Aantal Aantal Aantal aantal aantal

Sportterreinen, scoutsterrein, speelbos,…

aantal

Ziekenhuizen Bejaardentehuizen/woon--zorg centra, Bejaardentehuizen/woon assistentiewoningen

aantal aantal

Woonzone

% van studiegebied

Landbouwactiviteit

% van studiegebied

Watergewinningsgebied: Watergewinningsgebied: opp. water + grondwater

% van studiegebied

Groenzone/natuur

% van studiegebied

Andere: (specifieer) POPULATIE Totaal aantal personen Kinderen<=5j Kinderen 6 -18j Andere: (specifieer)

Invloedsgebied Aantal of % van gebied

aantal aantal aantal

2

21-4-2016

Stap 2: potentiële relevante stressoren Chemisch: Sectorspecifieke lijst Bijkomende stressoren Geur Fysisch: Hinder (geluid/licht) EM-straling Biologisch Nabijheid groene ruimte

STAP 2: Stressoren

Specifieke omschrijving stressor en/of bron, gezondheidsimpact(1)

Argumentatie waarom stressor niet wordt opgenomen

Chemische stressoren Stressoren uit de sectorspecifieke lijst hier op te lijsten Andere stressoren dan deze opgenomen in bovengenoemde lijst:… Geur (2) Fysische stressoren Geluid Trillingen Wind Licht, schaduw Visuele hinder Warmte EM-straling Andere: Biologische stressoren Infectiegevaar Acuut gevaar voor vergiftiging Chronische toxiciteit Allergenen Overlast van ongedierte Andere: Nabijheid groene ruimte

Stap 3: inventarisatie van stressoren blootstellingsdata Blootstelling verder onderzoeken indien:

Wettelijke norm

Achtergrondimmissie

³ 80%

OF

Wetenschappelijke advieswaarde ³ 80%

/

/

³ 1%

OF

³ 1%

OF

³ 1%

Huidige toestand

OF Bijdrage door de beschouwde activiteit OF Reeds bestaande (gezondheids)klachte n

OF Reeds bestaande onrust bij de bevolking

3

21-4-2016

Stap 3: inventarisatie van stressoren blootstellingsdata Chemisch: Isocontourlijnen 80%-100% GAW Geur: 98P-contouren Fysisch: Bron/intensiteit EM-straling 0,4 µT-contour Biologisch Nabijheid groene ruimte natuurwaardeverkenner

STAP 3: Inventarisatie Bron stressor omschrijving Chemische stressoren Stressoren verkeersgenererende plannen en projecten Stressoren uit de sectorspecifieke lijst hier op te lijsten Geur Andere:… Fysische stressoren Geluid (indien mogelijk zowel % als in absolute getallen) Trillingen (telkens aangeven wat met intensiteit bedoeld wordt) Licht, schaduw

Visuele hinder Warmte EMEM-straling Andere: Biologische stressoren

VOOR

NA

Concentraties (jaargemiddelde of ander tijdsvenster indien relevant)




P98 of hoger percentiel concentratie

P98 of hoger percentiel concentratie

Geluidsdrukniveau en afname volgens afstand en dag-nacht cyclus, % gehinderden, % slaapverstoorden Intensiteit en afname volgens afstand en dag-nacht cyclus

Intensiteit en afname volgens afstand en dag-nacht cyclus, % gehinderden, % slaapverstoorden

Voor slagschaduw ook rekening Intensiteit en afname volgens ouden met klimatologische afstand omstandigheden, zonnestand,… Intensiteit en afname volgens afstand Intensiteit en afname volgens afstand Aantal volwassenen en kinderen (<15j) binnen contouren van 0.4 µT

Klachten

Intensiteit en afname volgens afstand en dag-nacht cyclus

Intensiteit en afname volgens afstand Intensiteit en afname volgens afstand Intensiteit en afname volgens afstand aantal volwassenen en kinderen (<15j) binnen contouren van 0.4 µT

Aard organisme/voorkomen in milieucompartiment

Infectiegevaar Acuut gevaar voor vergiftiging

Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek)

Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek)

Chronische toxiciteit Allergenen Overlast/hinder

Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek)

Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek) Grootte (evt numeriek)

Andere: Groene ruimte

Grootte (evt numeriek) Oppervlakte groene ruimte + groentypes12 Aantal woningen en aantal

Grootte (evt numeriek) Oppervlakte groene ruimte + groentypes Aantal woningen en aantal

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Beoordeling chemische stressoren

4

21-4-2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VOORSTEL BEOORDELING CHEMISCHE PARAMETERS LUCHT 15 april 2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

UITGANGSPUNT //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Per chemische stressor: de wijziging van de blootstellings(impact) door realisatie van het project/plan of alternatief , zowel • •

GLOBALE INSCHATTING : voor volledig studiegebied Per DEELGEBIED + scoring

• Rekening houden met: - Reeds bestaande milieudruk - Wijziging in immissie (blootstelling) - gezondheidskundige advieswaarde al/niet overschreden - Populatie in studiegebied: aantal, gevoelige groepen DOEL: noodzaak bepalen tot milderende mtrgln omwille van volksgezondheid globale inschatting van de wijziging van ziektelast door de realisatie van plan/project ! eindsom van scores van ≠ stressoren voor finale uitspraak (on)aanvaardbaarheid //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16

Agentschap Zorg en Gezondheid

14

AANDACHTSPUNTEN BIJ DE BEOORDELING VAN CHEMISCHE AGENTIA (LUCHT) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

1) drempel-effecten & niet-drempel-effecten

2) Procedure voor de selectie gezondheidskundige advieswaarde

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


15

5

21-4-2016

EEN CHEMISCHE STOF: POTENTIELE DREMPEL- EN NIET-DREMPEL-EFFECTEN ? //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

- drempel-effecten (grofweg niet-kanker effecten)

- niet-drempel-effecten (grofweg ~ genotox carcinogene eigenschappen)

=> Beide potentiële effecten nagaan! //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


16

KRITISCHE EN SUB-KRITISCHE EFFECTEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Effect

Effect A

Effect B

Effect C

Blootstelling (dosis) 1ste

NOAEL kritisch effect : effect dat optreedt bij ↑ blootstelling Hierop wordt de gezondheidskundige toetsingswaarde gebaseerd //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


17

DREMPEL-EFFECTEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Op deze NOAEL baseert men de gezondheidskundige toetsingswaarde, door er nog veiligheidsfactoren op toe te passen. > Deze veiligheidsfactoren brengen verschillen in gevoeligheid in rekening tussen mensen onderling en eventuele extrapolatie van proefdieren naar de mens. ⇒ Voor stoffen met een drempelwaarde zijn gezondheidskundige toetsingswaarden die concentraties in lucht, (drink)water, … waarbij géén nadelige gezondheidseffecten optreden zolang deze gezondheidskundige toetsingswaarden niet overschreden worden. ⇒ Wanneer de gezondheidskundige toetsingswaarde van een stof met een drempelwaarde-effect wel overschreden wordt, betekent dit niet noodzakelijk dat er zeker (nadelige) effecten zullen optreden ( < veiligheidsfactoren)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


18

6

21-4-2016

NIET DREMPEL EFFECTEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Voor de meeste genotoxische carcinogenen is er een lineair verband tussen blootstelling en kans op effect bij lage blootstellingsniveaus (typisch milieublootstellingen) Unit risk of cancer slope factor : De unit risk is de lineaire toename in de kans op het ontwikkelen van kanker door levenslange blootstelling aan 1 µg/m³ van een bepaalde stof).

> Bv: Air Quality Guidelines WHO : de levenslange blootstelling aan een luchtconcentratie van 1 µg/m³ benzeen een extra risico op het ontwikkelen van leukemie = 6x10-6 -

=> levenslange blootstelling aan 0,17 µg/m³ = extra risico op leukemie van 1/miljoen => levenslange blootstelling aan 1,7 µg/m³ = extra risico op leukemie van 1/100,000 => levenslange blootstelling aan 17 µg/m³ = extra risico op leukemie van 1/10,000

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


19

NIET DREMPEL EFFECTEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Rapport (on)aanvaardbaarheid carcinogene risico’s : zie website Agentschap Zorg en Gezondheid Extra kans op kanker bij levenslange blootstelling • ≤ 1/1,000,000 ~ nul effect = verwaarloosbaar • > 1/10,000 ~ onaanvaardbaar

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


20

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Niet-carcinogene effecten zonder drempel: bv PM2,5 • Geen veilige drempel • Aanpak dmv “pseudo”- gezondheidskundige advieswaarde o.a. voor scoring (bv voor PM2,5 IT III WHO = 15 µg/m³) • géén veilige ondergrens waaronder geen gezondheidseffecten kunnen optreden.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


21

7

21-4-2016

VOORGESTELDE WERKWIJZE CHEMISCHE STOF, LUCHT //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

UITWERKING IN 2 (of 3) DELEN per chemische stressor :

a) Inschatting hoe blootstelling/immissie globaal wijzigt b) Overzicht van blootstellingswijziging per ruimtelijke eenheid + hierop score (~ koppeling aan milderende maatregelen) toepassen c) (mobiliteitsdossiers: “partiële gezondheidsimpact” PM2,5 en EC)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


22

I. INSCHATTING HOE BLOOTSTELLING GLOBAAL WIJZIGT IN STUDIEGEBIED //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

! Geen info over eventuele gezondheidseffecten : geen rekening met GAW en/of hoe CA-risico ∆ //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


23

II. OVERZICHT PER RUIMTELIJKE EENHEID //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Idem hypothetisch vb, GAW stof = 20 µg/m³

Immissie (µg/m³) Bewoners Immissie-bijdrage (% GAW)

Referentietoestand Zone 1 Zone 2 Zone 3 13 17 22 1000 2000 5000

Geplande situatie Zone 1 Zone 2 15 20 1000 2000 + 10% GAW + 15% GAW

Zone 3 18 5000 -20% GAW

Zone 1: immissie na realisatie < 80% GAW ; toename immissie door project = 10% GAW Zone 2: immissie na realisatie = GAW ; toename immissie door project (= 3/20) = 15% GAW Zone 3: : immissie na realisatie > 80% GAW ; afname immissie door project (=4/20) = 20% GAW

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


24

8

21-4-2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


25

KOPPELING SCORES MET OPLEGGEN MILDERENDE MAATREGELEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

De koppeling van milderende maatregelen aan de bijgestelde scores is identiek als in richtlijnenboek lucht:

Bijgestelde score

Noodzaak milderende maatregelen

-1

Beperkte bijdrage onderzoek naar milderende maatregelen is minder dwingend

-2

Belangrijke bijdrage

-3

Zeer belangrijke bijdrage

milderende maatregelen moeten in het MER worden gezocht met zicht op implementatie ervan op korte termijn milderende maatregelen zijn essentieel

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


26

II. OVERZICHT PER RUIMTELIJKE EENHEID //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Referentietoestand Immissie (µg/m³) Bewoners Immissie-bijdrage (%GAW) GAW in vb = 20 µg/m³ (tussenscore o.b.v. immissiebijdrage ) Bijgestelde score o.b.v. immissie NA t.o.v. GAW

Geplande situatie

Zone 1

Zone 2

Zone 3

Zone 1

Zone 2

Zone 3

13 1000

17 2000

22 5000

15 1000 + 10% GAW

20 2000 + 15% GAW

18 5000 -20% GAW

(-2)

(-3)

(+3)

-1

-3

+3

+ Beschrijving aard potentiële gezondheidseffecten door stressor bij overschrijding GAW indien immissie na > (80%) GAW SCORE géén maat voor ziektelast of van ∆ gezondheid maar een beoordelingskader voor het toewijzen van de noodzaak tot milderende maatregelen/zone. //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


27

9

21-4-2016

SUPPLEMENTAIR : LUIK III VOOR VERKEER : //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

“PARTIELE” GEZONDHEIDSIMPACT VAN PM2,5 en EC: > 2015 : VITO iov AZG: ”Ontwikkelen van een methodiek die de gezondheidsimpact in kaart brengt van infrastructuurprojecten die wegverkeer dragen of genereren”. > PM2,5 en EC als beste parameters voor het illustreren van de gezondheidsimpact van verkeer omwille van: • beschikbaarheid en onderbouwing van de dosis-effect relaties -

Aantal sterfgevallen Levensverwachting

• klinische relevantie (bv niet: de functie 6,4 ml verlies in FVC per 1 µg NO2/m3 (voor scholieren) zoals voorgesteld voor gevoelige groepen • Luik III = bijkomend bij toetsing van klassieke verkeerspolluenten onder I en II + geluid !

[EC] voorlopig als 6% [NO2] //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


28

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

VOORGESTELDE DOSIS EFFECT RELATIES LUIK III MOBILITEIT:

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


29

(SUPPLEMENTAIR : LUIK III VOOR VERKEER : “PARTIELE” GEZONDHEIDSIMPACT VAN PM 2,5 EN EC ) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

de “partiële gezondheidsimpact” tgv PM2,5 en EC berekenen voor elke spatiale eenheid (zone) : + sommeren voor hele studiegebied : ∑ = (D-R functie) × ∑ ×

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


30

10

21-4-2016

PARTIËLE GEZONDHEIDSIMPACT PM2,5 EN EC //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Aantal personen

∆ immissie (µg/m³) PM 2,5

EC

Verschil gezondheidsimpact PM 2,5 # sterfgev Dagen levensverwachting 0.010 (0.007- 4200 (2800 – 0.013) 5400)

0.4 (0.26 – 0.59)

EC Dagen levensverwachting 151200 (129600 – 172800) 37800 (32400 – 43200)

# sterfgev

Zone 1

2000

0.10

0.4

Zone 2

1000

0.10

0.2

0.005 (0.003- 2100 (14000.007) 2700)

0.10 (0.07 0.15)

Zone 3

5000

-0.02

-0.1

-0.005 (-0.003 tot -0.007)

-0.17 (-0.11 - -63000 (-54000 – -0.25) 72000)

Totaal

8000

-2100 (-1400 tot -2700)

0.010 (0.007- 4200 (2800 – 0.013) 5400)

0.33 (0.11 – 0.49)

126000 (108000 – 144000)

> ~ illustratie van de scores voor PM2,5 en EC > ≠ scenario’s vergelijken >21.04.16 (géén bijkomende scoring op toepassen) Agentschap Zorg en Gezondheid

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

31

SUPPLEMENTAIR : LUIK III VOOR VERKEER : //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

“PARTIELE” GEZONDHEIDSIMPACT VAN PM2,5 en EC ! niet te interpreteren als exacte berekening van ziektelast door verkeer > ONZEKERHEDEN • Toegepaste dosis-respons curve : RR andere studiepopulatie toegepast voor Vlaanderen (mss ≠ demografische opbouw, andere gevoeligheid, …) • Over werkelijke lange termijn blootstelling • Modelleringen van luchtkwaliteit en geen exacte metingen • NO2 concentratie als maat voor EC (toekomst wel metingen/modellering ?) • …

> PARTIEEL: Enkel sterfte en levensverwachting ~ PM2,5 en EC => Juist interpreteren en communiceren !!! (populaaegemiddeld ≠ persoonlijke inschatting voor bewoner!) //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


32

INTERPRETATIE SCORES IN SIGNIFICANTIEKADER //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> Belang van een goede DUIDING & communicatie van de scores : • !!! De (bijgestelde) scores zijn NOOIT te interpreteren als (absolute) maat voor “ZIEKTELAST” gegenereerd door het project ! • Wel: een beoordelingskader voor het toewijzen van milderende maatregelen/zone. • Bv: immissiedaling maar wanneer de immissie na realisatie > GAW: “De realisatie brengt een daling van de immissie met zich mee (positieve score) , maar de heersende concentratie na realisatie kan nog steeds aanleiding geven tot gezondheidseffecten”.

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


33

11

21-4-2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PROCEDURE SELECTIE GEZONDHEIDSKUNDIGE ADVIESWAARDEN NAAR RAPPORT VITO IN OPDRACHT AZG 2015 15 april 2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

PROCEDURE SELECTIE GEZONDHEIDSKUNDIGE TOETSINGSWAARDEN //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

> 2015 : Katleen De Brouwere, Christa Cornelis, VITO > Waarom? • MG inschattingen over gevolgen voor volksgezondheid : toetsingswaarde nodig • => soms hele waaier: bv WHO, ATSDR , EPA, CalEPA, ECHA • => keuze kan “beoordeling” als OK/niet OK voor volksgezondheid beïnvloeden • => praktijkgericht protocol om uniform en transparant te “kiezen” voor een bepaalde toetsingswaarde van een instantie

> Aanpak? • Literatuur • Binnen- en buitenlandse instanties bevraagd • Obv voor- en nadelen: voorstel tot protocol met argumentatie van de keuzes ⇒ Voorgelegd aan panel van binnen- en buitenlandse experts ⇒ + Toegepast op cases ⇒ Aanpassing tot definitief protocol //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


35

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Stap 1 : Heeft de stof carcinogene eigenschappen? ja: zoek GAW voor carcinogene + niet carcinogene eff neen: zoek enkel GAW voor niet carcinogene eff

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


36

12

21-4-2016

CARCINOGENE EIGENSCHAPPEN ? IARC

US-EPA - 1986 guidelines

US-EPA guidelines

2005

EU – GHS

NTP

group 1: carcinogenic to group A: human carcinogenic to carcinogen Cat. 1A: Known To Be Human ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// humans carcinogen humans (H350) known to have Carcinogen: sufficient carcinogenic potential evidence of for humans; largely carcinogenicity from based on human studies in humans, evidence which indicates a causal relationship between exposure, and human cancer. group 2A: probably group B1: probable likely to be carcinogen Cat. 1B: Reasonably Anticipated carcinogenic to humans human carcinogen carcinogenic to (H350) presumed to To Be Human based on limited humans have carcinogenic Carcinogen: evidence of potential for humans; Limited evidence in carcinogenicity in largely based on animal human studies, or humans and sufficient evidence sufficient evidence evidence of from animal studies, or carcinogenicity in less than sufficient animals evidence from human or animal studies , group 2 B: possibly group B2: (probable suggestive evidence of carcinogen Cat. 2: however belonging to a carcinogenic to humans human carcinogen carcinogenic potential (H351) suspected well-defined based on sufficient human carcinogen structurally l related evidence of class of substances carcinogenicity in whose members are animals human carcinogenic or group 3: Not classifiable group C: possible human inadequate mutagen Cat. 1A substances or as to its carcinogenicity carcinogen information to assess (H340) known to reasonably anticipated to humans carcinogenic potential induce heritable to be human mutations in germ cells carcinogenic of humans group 4: probably not group D: not classifiable not likely to be mutagen Cat. 1B: carcinogenic to humans as to human carcinogenic to (H340) should be carcinogenicity humans regarded as if they induce heritable mutations in the germ cells of humans group E: evidence of mutagen Cat. 2: (H341) non-carcinogenicity for may induce heritable humans mutations in the germ ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// cells of humans

21.04.16


37

CARCINOGENE EIGENSCHAPPEN? ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// IARC US-EPA - 1986 US-EPA 2005 EU – GHS NTP guidelines guidelines group 1: carcinogenic to humans

group A: carcinogen

carcinogenic humans

to

carcinogen Cat. 1A: (H350) known to have carcinogenic potential for humans; largely based on human evidence

group 2A: probably carcinogenic to humans

group B1: probable human carcinogen based on limited evidence of carcinogenicity in humans and sufficien t evidence of carcinogenicity in animals group B2: (probable human carcinogen based on sufficien t evidence of carcinogenicity in animals group C: possible human carcinogen

likely to carcinogenic humans

be to

carcinogen Cat. 1B: (H350) presumed to have carcinogenic potential for humans; largely based on animal evidence

suggestive evidence of carcinogenic potential

carcinogen Cat. 2: (H351) suspected human carcinogen

inadequate information to assess carcinogenic potential

group D: not classifiable as to human carcinogenicity

not likely carcinogenic humans

mutagen Cat. 1A (H340) known to induce heritable mutations in germ cells of humans mutagen Cat. 1B: (H340) should be regarded as if they induce heritable mutations in the germ cells o f humans mutagen Cat. 2: (H341) may induce heritable mutations in the germ cells o f humans

> Nergens oranje / rood ⇒enkel RV voor niet-carcinogene effecten

group 2 B: possibly carcinogenic to humans

group 3: Not classifiable as to its carcinogen icity to h umans

group 4: probably not carcinogenic to humans

hu man

group E: evidence of non-carcinogenicity for humans

to

be to

Known To Be Human Carcinogen: sufficien t evidence of carcinogenicity from studies in humans, which indicates a causal relationship between exposure, and human cancer. Reasonably Anticipated To Be Human Carcinogen: Limited evidence in human studies, or sufficient evidence from animal studies, o r less than sufficien t evidence from human or animal studies , however belonging to a well-defined structurally l related class of substances whose members are human carcino genic or substances or reasonably anticipated to be human carcinogenic

> Minstens 1 instantie oranje / rood : ⇒

RV voor niet-carcinogene + RV voor carcinogene effecten

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


38

VOOR NIET-CARCINOGENE EFFECTEN (EN NAARGELANG DE VORIGE STAP OOK VOOR CARCINOGENE EFFECTEN)! //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


39

13

21-4-2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Zoek RV op bij PRIMAIRE BRONNEN: WHO US-EPA ATSDR (EFSA)

SECUNDAIRE BRONNEN: US-EPA PPRTV Cal-EPA OEHHA ANSES Health Canada //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


40

VOOR NIET-CARCINOGENE EFFECTEN (EN NAARGELANG DE VORIGE STAP OOK VOOR CARCINOGENE EFFECTEN)! //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


41

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


42

14

21-4-2016

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


43

PROCEDURE SELECTIE GEZONDHEIDSKUNDIGE TOETSINGSWAARDE //////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

Ter beschikking voor deskundigen: - procedure (Eng) + rapport totstandkoming procedure (Eng) - Nederlandstalige samenvatting - sjablonen (Eng)

//////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////

21.04.16


44

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Beoordelingskader geluidshinder Afbakening studiegebied Lden = 50 dB(A) Bepalen van # ernstig gehinderden # ernstig slaapverstoorden (SV)

15

21-4-2016

Aantal inwoners bepalen: 2 mogelijke methodes CRAB laag (= adressenbestand) Statistische sectoren Toekomst: Toekomst ontwikkelen van een eigen GIS laag Afstemming actualisatie RLB Geluid: Gevat in de berekening van de gevelbelasting

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact D-R relatie is afhankelijk van het type geluidsbron Formules van Miedema (%HA) Wegverkeer Spoorverkeer Vliegverkeer Stationaire bronnen (industriegeluid?) Windturbines ?

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Geografische spreiding in beeld brengen Beoordelingsrasters van 1 ha (100x100) Per raster % extra ernstig gehinderde/slaapverstoorde Aftoetsen aan het significantiekader -> kleurcode Kaart opmaken met kleurcodes

16

21-4-2016

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Gewenste inhoud van de conclusie: Bijdrage van het p/p: % extra ernstig gehinderden/SV % Ernstig gehinderden/SV in Referentiesituatie Totaal % ernstig gehinderde/SV in gewenste situatie Geografische spreiding van de hinder

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact % extra ernstig gehinderde

Hoge woondichtheid > 25 wooneenheden/ha

Gemiddelde woondichtheid 5 - 25 wooneenheden/ha

Lage woondichtheid < 5 wooneenheden/ha

+3 +3 +3 +2 +1

+3 +3 +2 +1 0

+3 +2 +1 0 /

-1 -2 -3 -3 -3

0 -1 -2 -3 -3

/ 0 -1 -2 -3

Afname ernstig gehinderde door geluid 30% < x 20% < x ≤ 30% 10% < x ≤ 20% 5% < x ≤ 100% x ≤ 5%

Toename ernstig gehinderde door geluid x ≤ 5% 5% < x ≤ 10% 10% < x ≤ 20% 20% < x ≤ 30% x > 30%

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Conclusies Geografische spreiding Bijdrage p/p => alternatieven afwegen Totale hinder in de gewenste situatie Totaal % ernstig gehinderde in de referentiesituatie

Toename % ernstig gehinderde (bijdrage plan/project)

Totaal ernstig gehinderde in de gewenste situatie

Alternatief 1 Alternatief 2

17

21-4-2016

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact elektromagnetische straling 0,4 µT-contour, populatie, leukemie Windturbines TWOL, hinder geen gekende referentiewaarde stressor, geen berekende ingeschatte concentratie stressor, stressor niet gekend kwalitatief biologische agentia Infectieziekten, toxines, allergenen,… groene ruimte Groendoelstellingen, natuurwaardeverkenner

Stap 4: beoordeling gezondheidsimpact Lokaal geteelde voeding Tool Gezond uit eigen grond

Stap 5: post-evaluatie

18

21-4-2016

Confluence-link https://www.milieuinfo.be/confluence/display/RMG/Richtlij nensysteem+Mens-Gezondheid+Home

Verdere timing Overgangsperiode voorzien Opmerkingen/vragen: tegen 15/6 Verwerking/opvolging: juli/aug Start gebruik RLB: 1/9/2016 In afwachting van opleiding Mens-Gezondheid Hoofdstuk mens uitwerken volgens regels RLB, maar nog niet door deskundige mens Beoordelingskaders: Evaluatieperiode (van 1 jaar)

19

21-4-2016

Vragen? Platform Mens-Gezondheid: - Sarah De Munck - Sven Wouters - Ellen Dheere - Melanie Franck

20

Richtlijnen boek Mens-Gezondheid Toelichting Studiedag MER 15 april 2016

Recommend Documents