Alternatieve vormen van publiceren
(R)evolutie in de wetenschappelijke communicatie? Raf Dekeyser K.U.Leuven
VUB, 3-10-05
1
Inleiding Wetenschappelijke communicatie • • •
•
Def.: Geheel van processen waarmee resultaten van (academisch) onderzoek verspreid en gearchiveerd worden. We beperken ons tot tijdschriften (maar ook boeken belangrijk!) Essentiële ingrediënten: – Mededeling van nieuwe wetenschappelijke informatie – Kwaliteitscontrole (QC) (vb.: peer review) Voor wie belangrijk? – de lezers (kwaliteitsvolle informatie en goede toegang) – de auteurs (bekendmaking en academische erkenning) – de instellingen (evaluatie) – de gemeenschap die recht heeft op goede gevalideerde informatie, voor diverse redenen (cultureel, economisch, gezondheid,…)
VUB, 3-10-05
2
Traditioneel systeem •
Auteur zendt artikel naar tijdschrift/editor.
•
Editor zendt artikel aan referee(s).
•
Indien niet verworpen: na eventuele correcties eindelijk aanvaard, en gedrukt (vele maanden na indiening).
• [Geschat volume: 2.500.000 artikelen/jaar in 25.000 gerefereede tijdschriften] •
Titel en abstract worden opgenomen in databanken, lezers verwijzen ernaar in citaties, geregistreerd in Citation Indices.
•
Rol van prestigieuze tijschriften (impact parameter!) leidt tot hoge status, en… onredelijke prijsstijgingen.
VUB, 3-10-05
3
Author Editor Journal
Referees J2
Bibliographic Database
J3
DB2
J4
J5
DB3
J...
DB4
Reader VUB, 3-10-05
4
De 4 basisfuncties vervuld door het wetenschappelijk tijdschrift* REGISTRATION Establishing intellectual priority
CERTIFICATION Certifying the quality/validity of the research
AWARENESS Assuring accessibility of research
ARCHIVING Preserving research for future use
(* Roosendaal & Geurts) VUB, 3-10-05
5
Problemen van huidig systeem (1) • Prijsverhogingen (vb. In STM van 1970 tot 1995: verhoging met 470% na correctie voor inflatie!!) • Meerwaarde geleverd door uitgevers is onduidelijk, vooral in digitale tijdperk. (Ook reviewing is geschenk van academische wereld!)
VUB, 3-10-05
6
Problemen van huidig systeem (2) • Niet echt aangepast aan mogelijkheden van moderne communicatiemedia (e-versie van papier). • Conflicterende wensen bij auteurs en lezers: • hoge kwaliteit (→ trage peer review) • snelle verspreiding (informele oplossing via preprints en e-prints op webarchieven)
VUB, 3-10-05
7
Preprint archieven • Internet: website van onderzoeksgroepen • 1991: Los Alamos National Laboratory: e-print archief voor hoge-energiefysica (Paul Ginsparg) • Niet-gereviewde zelfarchivering door auteur (geautomatiseerd deponeringssysteem); meeste bijdragen verschijnen later in tijdschriften. • Gratis toegang voor zoeken en downloaden • In HEP: arXiv=communicatie, tijdschrift=voor c.v. • 337.081 artikels (27/9/2005); 3 millioen consultaties/maand • Sinds 12/2001 op Cornell University • Thans fysica in ruime zin + wiskunde
• http://www.arxiv.org/ VUB, 3-10-05
8
Author Editor Journal
Referees J2
Bibliographic Database
J3
DB2
J4
J5
DB3
J...
DB4
Friends
Preprint Web Archive A2
A3
VUB, 3-10-05
A4
A5
Reader 9
Desaggregatie van basisfuncties! REGISTRATION Establishing intellectual priority
CERTIFICATION Certifying the quality/validity of the research
ARCHIVING Preserving research for future use
AWARENESS Assuring accessibility of research VUB, 3-10-05
10
Desaggregatie van basisfuncties! Journal:
Webarchive:
VUB, 3-10-05
CERTIFICATION Certifying the quality/validity of the research
REGISTRATION Establishing intellectual priority
AWARENESS Assuring accessibility of research
ARCHIVING Preserving research for future use
11
Verdere evolutie • 1995: S.Harnad roept andere disciplines op om voorbeeld van fysici te volgen (“subversive proposal”). • Weinig succesvol (REpEC en CogPrints); veel lokale websites suggereren gedistribueerde oplossing. • 1999: Open Archives Initiative: protocol voor datauitwisseling tussen webarchieven (OAI-PMH). • Vanaf 2000: groeiende steun voor “Open Access” met twee pistes: • GOLD: Open Access tijdschriften • GREEN: Webpublicatie + traditioneel tijdschrift • 2003: Verklaring van Berlijn (ondertekend door FWO!) VUB, 3-10-05
12
“…In accordance with the spirit of the Declaration of the Budapest Open Acess Initiative, we have drafted the Berlin Declaration - to promote the Internet as a functional instrument for a global scientific knowledge base and human reflection and - to specify measures which research policy makers, research institutions, funding agencies, libraries, archives and museums need to consider…” VUB, 3-10-05
13
Wat is Open Access? • Gratis toegang tot wetenschappelijke publicaties via Web. • Alternatief model voor traditioneel systeem met abonnementsprijzen. • Enkel bedoeld voor producten gecreëerd zonder direct financieel voordeel (vb. voor onderwijs en onderzoek). • Idealiter laat het gebruikers toe te lezen, zoeken, downloaden, kopieren, verdelen, uitprinten en linken. • De auteur behoudt het volledig intellectueel eigendomsrecht. • Diverse mogelijkheden van IPR uitgewerkt door “Creative Commons”.
VUB, 3-10-05
14
VUB, 3-10-05
15
http://www.biomedcentral.com/browse/journals/
VUB, 3-10-05
16
http://www.doaj.org/goto/biology.plosjournals.org/
VUB, 3-10-05
17
http://biology.plosjournals.org/perlserv/?request=index-html
VUB, 3-10-05
18
http://www.doaj.org/
VUB, 3-10-05
19
Financiële modellen • Sponsoring • Publicatierechten: – BMC: 525 $ – PLoS: 1500 $ – Springer: 3000 $
• Argumenten om auteur te laten betalen (en niet lezer): – Peer review = kwaliteitslabel en intellectuele beloning voor auteur. – Auteur wenst gelezen te worden. – Publiceren is een essentieel onderdeel van onderzoek; kost ervan dient ingebouwd te worden in project. VUB, 3-10-05
20
OAI Metadata Harvesting Protocol (OAI-PMH) Metadata Harvester
MD
Rep A
VUB, 3-10-05
MD
Rep B
MD
Rep F
MD Rep Q 21
http://www.dspace.org/
VUB, 3-10-05
22
http://oaister.umdl.umich.edu/o/oaister/
21/9/05: • 5.846.518 artikels • 535 instellingen
VUB, 3-10-05
23
VUB, 3-10-05
24
VUB, 3-10-05
25
Argumenten voor Open Access (1) • Vrije uitwisseling van ideeën is heilzaam voor de samenleving. Toegang tot informatie is essentieel in een democratische maatschappij. • Toegang tot wetenschappelijke informatie inspireert creativiteit en vergemakkelijkt de ontwikkeling van nieuwe kennis. • Open Access versnelt onderzoek, verrijkt onderwijs, bevordert de return van investeringen in onderzoek, geeft gelijke kansen aan arme en rijke landen.
VUB, 3-10-05
26
Argumenten voor Open Access (2) • Voor de onderzoeker: – Levert centraal archief van zijn werk (c.v.!) – Bevordert verspreiding en verhoogt impact van onderzoek • Voor de instelling – Verhoogt visibiliteit en prestige – Werkt als publiciteit voor sponsoring en als aantrekkingskracht voor stafleden en studenten… – Verzekert bewaring op lange termijn van de wetenschappelijke output van de instelling. VUB, 3-10-05
27
(“Online or invisible?”, Steve Lawrence in Nature 411, Number 6837, p. 521, 2001.) VUB, 3-10-05
28
VUB, 3-10-05
29
http://romeo.eprints.org/stats.php
• GRIJS (9,1%): Nog geen groen licht van uitgever (te mijden tijdschriften!!). • BLEEKGROEN (23,7%): Uitgever staat zelfarchivering toe van preprint. • GROEN (67,2%): Uitgever staat zelfarchivering toe van postprint. VUB, 3-10-05
30
Toekomstige evoluties? • Aangroei van het netwerk van IR’s. • Betere invulling van de repositories – Onderzoekers overtuigen van voordelen! – Steun van universiteiten en onderzoeksfondsen noodzakelijk!
• Nieuwe (eventueel commerciële) diensten bovenop het netwerk: – Peer review (“overlay journals”, interactieve kwaliteitscontrole, nieuwe diensten,…) – Nieuwe zoekmachines, semantic-web toepassingen,… – Citatieanalyses en nieuwe databanken – CRIS-toepassingen (vb. IWETO)
VUB, 3-10-05
31
http://www.intlpress.com/ATMP/ VUB, 3-10-05
32
Voorstel voor geautomatiseerd peer-review service (M.Rodriguez (VUB!!), J.Bollen en H.Van de Sompel)
VUB, 3-10-05
33
Author
OAI A1
Referees Virtual Journal
A2
A3
A4
A5
S1: Harvester S2: Harvester + Peer Review S3: Harvester
Reader
+ Citation Analyser 10-8-2005 VUB, 3-10-05
Stimulate 2005
142 34
