Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie Datum: 12 november 2013
1 Deelnemers Belangrijk om op te merken in elke communicatie is dat deze enquête peilde bij een 500-tal jongeren over thema’s rond onderwijs, openbare ruimte en de transitie van onderwijs naar werk. De jongeren die de enquête ingevuld hebben zijn niet representatief voor jongeren in Vlaanderen. Het zijn voornamelijk jongeren in het laatste jaar secundair onderwijs (met een oververtegenwoordiging van aso en tso) en jongeren die net de stap naar hoger onderwijs (universiteit-hogeschool) of de arbeidsmarkt maakten. De grootste groep bevindt zich tussen de 17 en 21 jaar. Ondervertegenwoordigd in de data blijven: jongeren van een etnisch diverse achtergrond, jongens (60% van de respondenten zijn meisjes) en jongeren die beroeps georiënteerde (deeltijdse) studies of buitengewoon secundair onderwijs volgen. Waarom vooral meisjes de enquête invulden is niet duidelijk. De enquête slaagde er onvoldoende tot niet in om jongeren uit het bijzonder en beroepsgericht onderwijs te bereiken, alsook jongeren die het Nederlands niet als thuistaal hadden (etnische diverse achtergrond). Deze jongeren werden wel bereikt via focusgesprekken. Niettegenstaande de inherente beperkingen van een dergelijke online-enquête, biedt de enquête wel een blik op waar jongeren van wakker liggen en wat ze te zeggen hebben over sociale uitsluiting op school, in de wijk en op de arbeidsmarkt. De enquête dient eerder beschouwd te worden als spreekbuis dan als onderzoeksinstrument. De Vlaamse Jeugdraad is immers geen onderzoeksinstelling. We willen in de eerste plaats jongeren een mogelijkheid bieden om hun meningen kenbaar te maken. Jongeren hebben vaak niet de ruimte om hun mening kenbaar te maken en al zeker niet met de betrekking tot de centrale thema’s van de enquête (onderwijs, openbare ruimte, werk). Het doel van de enquête was om complementaire info te genereren voor de rijke groepsgesprekken die we met 250 jongeren voerden. Bijkomend had de enquête als doel om te peilen naar enkele mogelijke oplossingen voor de uitdagingen en problemen die in de focusgroepen naar boven kwamen. Nuancering, duiding en diepgang dienen in de eerste plaats gezocht te worden in de data van deze focusgroepen. Het cijfermateriaal uit de enquête dient dan ook gebruikt te worden ter versterking en bekrachtiging van de inzichten die voortkomen uit onze groepsgesprekken. Aan de slag gaan rond een thema sociale inclusie is een moeilijke oefening, vooral omdat het een vaag en breed begrip is. We kozen ervoor om onze vraagstelling niet te vernauwen naar onderzoek over sociale in- en/of uitsluitingsmechanismen, maar willen vooral vertrekken van wat jongeren zelf bezig houdt en waar ze wakker van liggen. In dat opzicht geeft ons project een bundeling gedeelde en verdeelde ervaringen en meningen over de thema’s onderwijs, openbare ruimte en werk. Aangezien we eveneens naar achtergrond factoren peilden kunnen we de data vergelijken naar geslacht, studietype, schoolgaand/werkend, en leeftijd. Deze vergelijkingen kunnen bepaalde verschillen eventueel in beeld brengen. Maar verder wetenschappelijk onderzoek is noodzakelijk om de significantie en implicaties van de gevonden verschillen te bepalen, en naar waarde te schatten.
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 1 > 11
Leeftijd 4,0% 4,0% 5,6%
‐16 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 25+
5,4%
8,6% 12,9%
5,9% 7,2%
12,9%
11,5%
8,3% 13,7%
Man‐vrouw verhouding
35,3% Man Vrouw
64,7%
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 2 > 11
leerling, student, werkend? 1,9%
Leerling in het algemeen secundair onderwijs (ASO)
11,5%
Leerling in het beroeps secundair onderwijs (BSO)
15,3%
Leerling in het technisch secundair onderwijs (TSO)
6,7% 4,3%
Leerling in het buitengewoon secundair onderwijs (BUSO)
11,5%
Leerling in het kunst secundair onderwijs (KSO)
0,3%
22,3%
1,1%
Leerling in het deeltijds beroepsonderwijs (DBSO) Student hogeschool
0,3% Student universiteit
24,9% Werkzoekend
Spreiding per provincie
12% 25%
Vlaams‐Brabant Brussel
20%
Antwerpen Limburg
10%
Oost‐Vlaanderen West‐Vlaanderen
4% 29%
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 3 > 11
Afkomst 3,0% 9,0%
van Belgische afkomst en geboren in België van NIET Belgische afkomst, maar WEL geboren in België van NIET Belgische afkomst en NIET geboren in België 88,0%
1,6% 0,8% 3,3%
Thuis spreek ik meestal: 1,1%
3,0%
3,3% Nederlands
1,4%
Frans
5,4%
Duits Engels
10,8%
Turks Arabisch Russisch Italiaans
92,1%
Berbers andere talen
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 4 > 11
2 Onderwijs 2.1
Waardering van studierichtingen 1 op 4 van de bevraagde jongeren vindt dat zijn studierichting in het secundair onderwijs weinig of geen waardering kreeg. Bij ASO-leerlingen is dit 1 op 6, bij BSO-leerlingen 1 op 2.
Hoeveel waardering krijgt/kreeg jouw studierichting in het secundair onderwijs? 2% Geen 34%
24%
Weinig Voldoende
40%
Veel
Hoeveel waardering krijgt jouw studierichting? (resultaat per onderwijsvorm) 0%
20%
40%
60%
80%
Leerling in het algemeen secundair onderwijs (ASO) Leerling in het technisch secundair onderwijs (TSO)
100%
Geen Weinig Voldoende Veel
Leerling in het beroeps secundair onderwijs (BSO)
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 5 > 11
Wie maakt dit waardeoordeel over de verschillende types onderwijs (aso, tso, bso, buso, dbso) het meest? 5,4% 3,1% 18,1%
Leerkrachten Ouders Jongeren zelf
43,8%
29,6%
Werkgevers Andere
Meer dan de helft van de bevraagde jongeren vindt blijven zitten geen goede oplossing voor jongeren die niet goed meekunnen op school.
80% van de bevraagden vindt dat jongeren op school de kans moeten hebben om technische, beroepsgerichte en algemene vakken met elkaar te combineren.
85% van de bevraagde jongeren vraagt om keuzevakken die breder gaan dan de studierichting.
75% van de bevraagde jongeren vindt dat er meer praktijkstages moeten komen in alle studierichtingen. Binnen de groep van werkenden is dit zelfs 90%.
De meningen over de opdeling in onderwijsvormen zijn verdeeld. Jongeren doen geen concrete suggesties over de structuur van het onderwijs, maar zijn duidelijk in wat ze willen: kwalitatief onderwijs dat hun kennis en vaardigheden bijbrengt, een brede basisvorming met aandacht voor maatschappelijke thema’s, ruimte om hun eigen interesses en talenten te ontdekken en ontwikkelen, voldoende keuzemogelijkheden om hun eigen traject uit te stippelen,…
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 6 > 11
2.2
Rol van de leerkracht
Verwachtingen van leerkrachten zijn volgens jongeren vooral gebaseerd op resultaten op testen en examens, gedrag op school en kennis van de Nederlandse taal.
Waarop zijn verwachtingen van leerkrachten volgens jou gebaseerd? Resultaten op toetsen en testen, examens Gedrag op school Kennis van de Nederlandse taal
Niet In mindere mate
Resultaten van oudere broers/zussen
Veelal
Etnisch culturele afkomst (‘allochtoon’)
Hoofdzakelijk
Uiterlijk Beroep van je ouders 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Wat is volgens jou een belangrijke taak van leerkrachten? Kennis overdragen Begeleiding bij studiekeuze Zorgen voor een goede klassfeer Samen werken aan je zelfvertrouwen en je…
Geen taak
Informatie geven over allerlei zaken: alleen …
In mindere mate Redelijk belangrijk
Discipline aanleren
Zeer belangrijk
Conflicten oplossen Aanspreekpunt voor persoonlijke problemen Weten hoe het thuis zit 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90%100%
73% van de bevraagden vindt dat wie lagen punten haalt, niet van studierichting moet veranderen. 88% vindt dat leerkrachten leerlingen die niet kunnen volgen extra moeten begeleiden.
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 7 > 11
3 Werk Van de schoolbanken naar de arbeidsmarkt
3.1
Volgens de bevraagde jongeren is het voorzien van stages in alle studierichtingen de grootste prioriteit waar scholen moeten op inzetten om jongeren aan het werk te krijgen. 9 op 10 van de bevraagde jongeren wil deze stage tijdens de studies. Voor het merendeel van de jongeren mogen deze stages verplicht worden voor iedereen. Stages mogen onbetaald zijn.
Driekwart van de bevraagden wil meer infomomenten in alle studierichtingen over de arbeidsmarkt of verder studeren.
13% van de bevraagden kent de dienstverlening van de VDAB goed of zeer goed. Bijna 7 op 10 van de jongeren die de VDAB goed kennen vindt niet dat VDAB jongeren echt aan een job helpt.
Hoe goed ken je de dienstverlening van de VDAB?
Niet goed Een beetje Voldoende Goed Heel goed 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 8 > 11
Hoe goed ken je de dienstverlening van de VDAB? (per groep) 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Werkzoekend Niet goed
Werkend
Een beetje
Leerling in BSO
Voldoende
Student hogeschool
Goed
Leerling in het ASO
Heel goed
Student universiteit Leerling in het TSO
"De VDAB helpt jongeren echt aan een job!" Heel goed Goed Hoe goed ken jij de dienstverlening van Voldoende de VDAB?
Akkoord Geen mening Niet akkoord
Een beetje Niet goed 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 9 > 11
3.2
Discriminatie op de arbeidsmarkt
8 op 10 jongeren vindt dat discriminatie moet aangepakt worden.
“Discriminatie, daar kan je niets tegen beginnen. Gewoon slikken en verder gaan. Verlies zo weinig mogelijk tijd…”
11,1% 8,2%
Akkoord Geen mening Niet Akkoord
80,7%
8 op 10 jongeren hebben zelf ervaring met discriminatie of kennen persoonlijk iemand die gediscrimineerd werd. Het gaat daarbij vooral over discriminatie op basis van origine of afkomst, kledij, seksuele geaardheid, handicap of beheersing van het Nederlands.
De bevraagde jongeren zijn voorstander van volgende maatregelen om discriminatie op de arbeidsmarkt tegen te gaan: • Een praktische proef op een sollicitatie ipv. enkel een gesprek: tonen wat je kan aan de hand van een opdracht of praktijkproef. • Strengere controles en straffen op discriminatie, en een centraal meldpunt met voldoende juridische macht. • Een mediacampagne om diversiteit op de werkvloer te promoten.
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 10 > 11
4 Vrije tijd Op welke plaatsen vinden we jou het meest in jouw vrije tijd? Maximum 2 antwoorden.
80,0% 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0%
* geen antwoord in de oorspronkelijke keuzeantwoorden
De overlast die jongeren ervaren in hun vrije tijd hebben vooral te maken met mobiliteit en leefomgeving: • Overvolle bussen • Slechte fietspaden • Afval in de buurt • Druk verkeer • Onveilige straten
Om de publieke ruimte aangenamer te maken voor jongeren zien jongeren volgende oplossingen: • Laat jongeren mee beslissen over hun eigen omgeving. Vraag hun mening en doe er iets mee. • Organiseer buurtactiviteiten of laat jongeren zelf initiatief nemen in hun buurt: festivals organiseren, buurten opknappen, kunstprojecten, sportactiviteiten…
Resultaten enquête jongerenambassadeurs voor sociale inclusie • 12 november 2013 • pagina 11 > 11